1
Veilig downloaden Eén van de meest populaire bezigheden op internet is downloaden. Het gaat dan om downloaden van muziek en software, maar ook bijvoorbeeld films en foto’s. Zeker sinds de meeste computergebruikers de beschikking hebben gekregen over breedbandinternet met de bijbehorende hoge downloadsnelheden, maken veel mensen gebruik van de mogelijkheid om makkelijk allerlei bestanden binnen te halen. Downloaden van internet is echter niet zonder gevaar. Na het ontvangen van geïnfecteerde bestanden bij e-mails, zijn geïnfecteerde bestanden die gedownload worden een vaak voorkomende oorzaak van een besmetting met virussen of spyware. Zeker als onduidelijk is wat de bron is van een bestand, is de kans dat u een besmet bestand downloadt groot. Software, en dus ook games, leveren het meeste risico op. Dit om de simpele reden dat u ze moet installeren en opstarten voordat u er iets mee kunt doen. Hierdoor wordt bij besmette programma’s ook meteen schadelijke software op uw computer geïnstalleerd. Bij muziek-, video- en fotobestanden is dat risico een stuk kleiner. Hierbij komt de besmetting vaak voort uit het feit dat het eigenlijk om programma’s gaat, die vermomd zijn als een ander bestand. In dit PDF-bestand leest u wat veilige- en onveilige plekken op internet zijn om bestanden te downloaden. Ook leest u meer over hoe u met behulp van uw antivirussoftware gedownloade bestanden kunt scannen op virussen en andere schadelijke software. In dit hoofdstuk leert u: • waar u bestanden kunt downloaden; • welke bestanden veilig en onveilig zijn; • hoe u antivirussoftware gebruikt om onveilige bestanden te vinden.
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
2
Veilig downloaden
Downloadmogelijkheden Er zijn verschillende plekken op internet waar u software, muziek, video’s en foto’s kunt downloaden. De meest voor de hand liggende locaties zijn websites. Er zijn duizenden downloadwebsites die gespecialiseerd zijn in het aanbieden van bestanden. Sommige daarvan zijn gratis, andere vragen een bepaald bedrag per maand of per bestand. Een bekend voorbeeld is de website van iTunes, waar u tegen betaling muziek kunt downloaden: Tegen betaling muziek downloaden op iTunes:
Er zijn ook van dit soort websites voor het downloaden van software, zoals www.download.com. Hierop bieden allerlei producenten van software hun programma’s aan op een centrale plek, zodat consumenten er makkelijk kennis mee kunnen maken. Deze software is in eerste instantie bijna altijd gratis. Sommige programma’s behoren tot de zogenaamde freeware. Deze software is altijd gratis in gebruik. Freeware wordt vaak aangeboden door amateurs die het leuk vinden programma’s te maken en deze zoveel mogelijk te verspreiden. De kwaliteit wisselt, maar er zitten regelmatig heel leuke programma’s bij. Sommige bedrijven bieden ook beperkte versies of oudere versies van betaalsoftware gratis aan als freeware. Ze proberen op die manier consumenten zo enthousiast te maken dat ze ook de nieuwe of meer uitgebreide betaalversie van het programma zullen aanschaffen. Tijdelijk gratis is shareware. U kunt dan vaak maximaal een maand gebruik maken van een programma om het uit te testen. Daarna moet u ervoor betalen als u het nog langer wilt gebruiken.
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
Veilig downloaden
Gratis duizenden programma’s downloaden op download.com:
Er zijn ook van dit soort commerciële websites voor het downloaden van andere typen bestanden: Downloaden en bekijken van films kan op www.veamer.nl: Downloaden houdt in dit geval in dat u de video stukje bij stukje downloadt om hem live op uw computer te bekijken. Het volledige videobestand zal uiteindelijk niet op uw computer komen te staan. Dit wordt streaming video genoemd.
Downloaden van foto’s kan bijvoorbeeld op eu.fotolia.com:
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
3
4
Veilig downloaden
Downloaden van e-books kan bijvoorbeeld op Bol.com:
Behalve websites zijn er nog meer mogelijkheden om op internet bestanden te downloaden. Deze mogelijkheden zijn minder bekend bij het grote publiek dan websites. Een voorbeeld hiervan zijn de peer-to-peerprogramma’s. Peer-to-peerprogramma’s zijn specifiek gemaakt om bestanden met anderen uit te wisselen. Hoewel deze manier van downloaden inmiddels over zijn hoogtepunt heen is, worden peer-to-peer programma’s nog steeds veel gebruikt voor het downloaden van allerlei soorten bestanden. Vooral films en muziek zijn populair. Voor downloaden met behulp van peer-to-peer moet u gebruikmaken van een van de verschillende programma die daarvoor beschikbaar zijn. Bekende namen hierbij zijn Shareaza en Bittorrent. Wanneer zo’n programma is geïnstalleerd, wordt uw computer onderdeel van een netwerk van peer-to-peergebruikers waarbij u zelf kunt bepalen welke bestanden u wilt delen. Peer-to-peer downloaden met behulp van BitTorrent:
Via het netwerk maakt u direct contact met de computers van andere deelnemers en downloadt daar bijvoorbeeld films en muziek.
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
Veilig downloaden
5
Een ander bijzonder onderdeel van internet is usenet. Het is een van de oudste delen van het internet en werd oorspronkelijk gebruikt als een verzameling fora waarin computergebruikers berichten met elkaar konden uitwisselen. Voor ieder onderwerp is er een apart forum dat nieuwsgroep wordt genoemd. Waar er vroeger voornamelijk tekstberichten op usenet te vinden waren, wordt het nu vooral gebruikt voor het uitwisselen van bestanden. Om bestanden via usenet te kunnen downloaden, moet u gebruikmaken van een nieuwslezer of newsreader. Hiermee kunt u zien welke bestanden er in een bepaalde nieuwsgroep staan en ze eventueel downloaden. Een veelgebruikte nieuwslezer is Newsleecher. Downloaden via usenet met behulp van Newsleecher:
Het downloaden van bestanden via usenet gaat niet zo eenvoudig als vanaf websites en via peer-to-peer. Vaak zijn bestanden onderverdeeld in kleinere stukken en moet u ze op uw computer herstellen en samenvoegen tot het originele bestand. Dit vraagt enige kennis van zaken en de juiste programma’s.
Veilige bestanden Hoewel downloaden van internet relatief eenvoudig is, is het lang niet altijd veilig. Bestanden zijn het voornaamste vervoermiddel voor virussen en met het binnenhalen van het verkeerde bestand kunt u uw eigen computer besmetten met schadelijke software. Ook vermommen sommige schadelijke programma’s zich als een normaal programma. Dat is heel eenvoudig, omdat daarvoor alleen de naam van het programma hoeft te worden aangepast. De gevaarlijkste bestanden voor virusbesmetting zijn programma’s. Omdat u ze moet installeren en draaien, zijn ze ideaal voor het stiekem installeren van schadelijke software. U moet daarom extra alert zijn als u software downloadt. Bestanden die geen programma’s zijn, zijn een stuk minder risicovol, maar zijn toch niet geheel ongevaarlijk. Sommige schadelijke programma’s zijn vermomd als © 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
6
Veilig downloaden
muziek- of videobestand. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de mogelijkheid om de extensie verborgen te houden in Windows. De extensie is het gedeelte in een bestandsnaam achter de punt dat het bestandstype aangeeft. Bijvoorbeeld bij muziek.MP3 is de extensie MP3. Als de optie om de extensie weer te geven uit staat, ziet u als bestandsnaam op uw computer: muziek. Bij schadelijke software schrijft men een bestandsnaam met een extra extensie erin. Bijvoorbeeld: muziek.MP3.EXE. Het gaat hier dan dus in werkelijkheid om een programma (EXE) en niet om een muziekbestand (MP3). Als de echte extensie aan het einde verborgen blijft, zult u op uw computer in dit geval muziek.MP3 zien staan en denken dat het om een muziekbestand gaat. Als u in dat geval dit bestand opent zal er geen muziek worden afgespeeld, maar het schadelijke programma gestart. Met alle gevolgen van dien. Kortom: wat voor type bestand u ook downloadt, het is verstandig om voorzichtig te zijn. De eerste stap hierbij is altijd uw antivirusprogramma aan te hebben staan. Goede antivirusprogramma’s zullen altijd op de achtergrond uw computer in de gaten houden en een waarschuwing geven als er een schadelijk programma gedownload gaat worden. Dit geldt overigens alleen voor downloaden vanaf websites en niet via peer-to-peer of usenet. Standaard staat een antivirusprogramma ingesteld op actief zijn op de achtergrond. Dit wordt realtime bescherming genoemd. In Microsoft Security Essentials kunt u deze instelling opgeven op het tabblad Instellingen: Het is verstandig Realtime bescherming aan te hebben staan uw antivirusprogramma:
Bij het downloaden zelf is het belangrijk goed rekening te houden met waar u het bestand downloadt. Wanneer het gaat om een website moet u er rekening mee houden dat niet iedere website even betrouwbaar is. U kunt ervan uitgaan dat bekende downloadwebsites als Download.com en iTunes geen besmette bestanden beschikbaar zullen stellen en de bestanden op hun computers ook regelmatig zullen controleren op schadelijke inhoud. Deze websites vallen op doordat ze er professioneel uitzien. In het bijzonder bekende websites of betaalwebsites hebben een naam te verliezen, dus zullen ze ervoor zorgen dat u er veilig kunt downloaden. Er zijn ook veel websites die gratis software en andere bestanden aanbieden. Hierbij is enige waakzaamheid geboden. Let in dit geval ook op de professionaliteit van de website. Als een website er goedkoop en simplistisch uitziet, is het verstandig voorzichtig te zijn. Een goede indicatie voor betrouwbaarheid kan zijn dat er veel © 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
Veilig downloaden
7
reacties van andere gebruikers op software en andere bestanden te lezen zijn op de site. Als er iets mis zou zijn met de te downloaden bestanden, zou dit al snel in de reacties terug te zien zijn. Betrouwbare websites hebben iets te bewijzen en zullen hun best doen om de te downloaden bestanden schoon te houden. Een bekende of professioneel uitziende website is meestal betrouwbaarder dan een amateuristisch uitziende website:
Een andere goede plaats voor het downloaden van software is de website van de officiële producent. Deze gebruiken downloadsites vaak als extra mogelijkheid om klanten te bereiken, maar bieden ook op hun eigen website hun software aan. Omdat ze een naam te verliezen hebben, zullen ze ervoor zorgen dat hun software geen schadelijke software bevat. De website van een officiële softwareproducent is een veilige downloadplek:
Let op! Zorg ervoor dat u, voordat u een programma installeert, eerst de voorwaarden leest. Bij sommige programma’s wordt namelijk legaal spyware geïnstalleerd als u daarvoor toestemming geeft bij installatie. Hiermee wordt informatie over uw surfgedrag gestuurd naar de producent voor reclamedoeleinden. © 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
8
Veilig downloaden
Tip Verder zoeken naar een website Als u een website met te downloaden bestanden niet helemaal vertrouwt, maar u daar wel een programma ziet staan dat u graag wilt downloaden, is het verstandig met behulp van Google te zoeken naar andere websites. Vaak zullen betrouwbare downloadwebsites en de website van de oorspronkelijk producent van de software boven in de zoekresultaten staan.
Tip Software via computerwebsites Er zijn veel websites met als onderwerp computerhardware en -software. Bijvoorbeeld de website van een computermagazine. Hierop zijn vaak nieuws overen besprekingen van software te vinden, met daarbij een link naar de website waarop u de software kunt downloaden. Soms kunt u ook direct via zo’n computerwebsite software downloaden. De software die u op deze manier kunt downloaden is over het algemeen betrouwbaar. Ook op de website van SeniorWeb kunt u betrouwbare software downloaden:
Naast websites zijn er nog twee andere belangrijke methoden voor het downloaden van bestanden: peer-to-peer en usenet. Bij beide methoden loopt u een aanzienlijk risico om schadelijke bestanden binnen te halen op uw computer. Dat is op zich niet erg, zolang u zo’n bestand maar niet opent. Het probleem bij peer-to-peer en usenet is dat u de oorsprong van de bestanden niet kent en er dus ook geen veiligheidsgarantie is. Voor mensen die kwaad willen is het een goede methode om anoniem hun schadelijke software te verspreiden. Bij software, maar ook andere typen bestanden, moet u hier rekening mee houden. Bij usenet kunt u wel enige veiligheid halen uit de reacties van anderen. Voor usenet zijn er fora, zoals FTD, waarin mensen zogenaamde spots plaatsen. Zij vinden bepaalde bestanden, zoals muziek of film, in nieuwsgroepen en plaatsen daarover een bericht in het FTD-forum, zodat anderen het betreffende bestand eventueel kunnen downloaden als ze daar interesse in hebben. Leden kunnen ook reageren op een post. Als het zou gaan om een schadelijk bestand, zou dit al snel in het forum te lezen zijn. © 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
9
Veilig downloaden
Op het FTD-forum kunt u meer lezen over te downloaden bestanden op usenet:
Bestanden controleren Het is per definitie altijd verstandig een actief antivirusprogramma op uw computer te hebben staan. Dit programma kan u echter niet altijd direct beveiligen wanneer u een bestand heeft gedownload. Zeker niet als dat is gebeurd via peer-to-peer of usenet. Daarom is het verstandig gedownloade bestanden, en in het bijzonder software, zelf te controleren met behulp van een antivirusprogramma.
Let op! Zorg er altijd voor dat uw antivirusprogramma is geüpdate met de laatste virusdefinities voordat u een bestand gaat controleren. Zo wordt ook op de meest recente schadelijke software gecontroleerd. Let erop dat het antivirusprogramma ook op spyware controleert. Zo niet, gebruik dan een apart antispywareprogramma om dit te doen. In het antivirusprogramma Microsoft Security Essentials doet u dit als volgt: Klik op Klik een rondje
bij
Klik op
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
10
Veilig downloaden
Klik bij de te controleren map op Klik een vinkje bij de te controleren map Klik op
De map met het gedownloade bestand wordt nu gescand: Als er geen schadelijke software is gevonden, kunt u het bestand gebruiken: Als er wel schadelijke software is gevonden, laat dan het bestand verwijderen van uw computer.
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
Veilig downloaden
11
Tip Mag downloaden wel of niet? Er wordt regelmatig gesuggereerd dat downloaden van muziek, video en andere mediabestanden niet mag. Dat is echter niet het geval in Nederland. De regels zijn kort samengevat als volgt: •
Het is toegestaan bestanden van internet te downloaden voor eigen gebruik. U mag kopieën maken (wat downloaden eigenlijk is) van muziek, film en teksten. De enige uitzondering daarop is software, en dus ook games. Deze mag u niet kopiëren voor eigen gebruik.
•
U mag wel software downloaden als daar door de rechthebbende (meestal de producent) toestemming voor is gegeven. Dit is bijvoorbeeld het geval bij freeware en shareware.
•
U mag geen bestanden (muziek, video, tekst of software) uploaden als daar copyright op rust en er geen toestemming is gegeven door de rechthebbende.
•
U mag wel bestanden uploaden als daarvoor toestemming is gegeven door de rechthebbende. Dit is bijvoorbeeld het geval bij freeware, waarbij de makers juist vaak zo breed mogelijke verspreiding aanmoedigen. U mag ook bijvoorbeeld muziek of video’s uploaden die u zelf heeft gemaakt.
•
U mag vrijelijke bestanden downloaden en uploaden die zich in het publieke domein bevinden. Dit zijn onder andere video’s, muziekbestanden en e-books waarvan het copyright is verlopen. Zeer veel van dit soort bestanden kunt u vinden op de website www.archive.org
Veel gratis en legaal te downloaden bestanden vindt u op www.archive.org:
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
12
Veilig downloaden
Achtergrondinformatie Woordenlijst Breedbandinternet
Een internetverbinding waarbij hoge downloadsnelheden gehaald kunnen worden, zoals ADSL en kabel.
Extensie
Het gedeelte in een bestandsnaam achter de punt dat het bestandstype aangeeft. Bijvoorbeeld bij muziek.MP3 is de extensie MP3.
Freeware
Gratis software. Vaak aangeboden door amateurs die het leuk vinden programma’s te maken en deze zoveel mogelijk te verspreiden of bedrijven die consumenten kennis willen laten maken met (een beperkte versie van) hun software.
Newsleecher
Bekende nieuwslezer.
Nieuwsgroep
Een forum over een bepaald onderwerp op Usenet.
Nieuwslezer
Programma om nieuwsgroepen mee te lezen.
Peer-to-peer
Manier van delen van bestanden via een netwerk van internetgebruikers, die bestanden met anderen uitwisselen met behulp van een speciaal peer-to-peer programma.
Publieke domein
Video’s, muziekbestanden en e-books waarvan het copyright is verlopen.
Realtime bescherming
Bescherming die een antivirusprogramma biedt als het actief op de achtergrond draait op de computer. Zo kan het direct virussen opmerken die proberen op een computer te komen.
Shareware
Tijdelijk gratis programma. U kunt dit programma vaak maximaal een maand gebruiken om het uit te testen. Daarna moet u ervoor betalen als u het nog langer wilt gebruiken.
Streaming video
Een video die stukje bij stukje wordt gedownload om hem live op uw computer te bekijken. Het volledige videobestand zal uiteindelijk niet op de computer komen te staan.
Usenet
Een van de oudste delen van het internet. Oorspronkelijk gebruikt als een verzameling fora waarin computergebruikers berichten met elkaar konden uitwisselen. Voor ieder onderwerp is er een apart forum dat nieuwsgroep wordt genoemd.
Virusdefinitie
Beschrijving van een virus en de bijbehorende methode om het te verwijderen. Wordt gebruikt door antivirussoftware om virussen te herkennen.
© 2011 Visual Steps™ - Dit is een aanvullend PDF-bestand bij de titel Veilig internetten.
