VRIJETIJDSSECTOR IN CIJFERS 2013
TRENDRAPPORTAGE BRABANT
VRIJETIJDSSECTOR IN CIJFERS 2013 Kerncijfers van de Brabantse vrijetijdseconomie Bestedingen in de Brabantse vrijetijdseconomie Bestedingen in de Brabantse vrijetijdseconomie
Bestedingen in de Brabantse vrijetijdseconomie1
393 mln
323 511 mln mln
393 mln
323 511 mln mln
Dagrecreatie (76%) Zakelijk toerisme (8%)
Dagrecreatie (76%) Verblijfstoerisme (6%) Overig* (10%)
Zakelijk toerisme (8%)
* OnderVerblijfstoerisme overig wordt verstaan: (6%) 1. reisbemiddeling voor het uitgaande toerisme. Overig* (10%) 2. aanschaf duurzame recreatiegoederen. Duurzame recreatiegoederen zijn goederen die hoofdza* onder overig wordt verstaan 1) reisbemiddeling voor het uitgaande toerisme 2) aanschaf duurzame recreatiegoederen. kelijk voor recreatieve doeleinden worden gebruikt 4.045 mln recreatiegoederen zijn goederen Duurzame die hoofdzakelijk voor recreatieve doeleinden worden gebruikt (zoals caravans, (zoals caravans, kampeerspullen en sportartikelen). kampeerspullen en sportartikelen). 4.045 mln
XXTotale
economische impact van de Brabantse vrijetijdssector: € 5,3 miljard in 2011. directe banen Brabantse vrijetijdseconomie in 2012.2 * Xonder overigtoerisme wordt verstaan XInkomend in 2012:3 1) reisbemiddeling voor het uitgaande toerisme 2) aanschaf duurzame recrea XX73.360
Duurzame recreatiegoederen zijn goederen die hoofdzakelijk voor recreatieve doeleinden worden gebruikt ( XX 823.700 buitenlandse gasten. Dit aantal neemt sinds 2009 toe. kampeerspullen en sportartikelen). XX 1.984.200
XXBinnenlands
overnachtingen door buitenlandse gasten. Dit aantal neemt sinds 2009 toe.
toerisme in 2012:4
XX 2.085.000
binnenlandse vakanties. Dit aantal is door de jaren heen stabiel. XX 10.328.000 overnachtingen. Dit aantal neemt op langere termijn af, maar ten opzichte van 2011 is een stijging van 3% te zien. XX193
miljoen uitstapjes door Nederlanders in 2010.5 Dit aantal is sinds 2006 afgenomen.
1
Inhoudsopgave Kerncijfers van de Brabantse vrijetijdseconomie
1
Inhoudsopgave
3
Hoofdstuk 1: Trends & ontwikkelingen en Brabantse context
4
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
Demografische ontwikkelingen Economische ontwikkelingen Klimatologische ontwikkelingen Het imago van Brabant Marketing en communicatie Consumententrends Beleidsontwikkeling
4 6 7 8 9 10 11
Brabant in de prijzen!
12
Hoofdstuk 2: Vakanties en vrijetijdsgedrag in Brabant
14
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6
Buitenlandse gasten Zakelijke gasten Binnenlandse gasten Uitstapjes door binnenlandse dagrecreanten Uitstapjes door buitenlandse dagrecreanten Vooruitzichten op het gebied van vakanties en vrijetijdsgedrag
Hoofdstuk 3: Omvang en belang van de Brabantse vrijetijdssector 3.1 3.2 3.3. 3.4 3.5 3.6 3.7
Aanbod in de vrijetijdssector Werkgelegenheid in de vrijetijdssector Totale bestedingen in de vrijetijdssector Bestedingen tijdens vakanties Bestedingen tijdens uitstapjes door Nederlandse dagrecreanten Bredere maatschappelijke impact van de vrijetijdssector Verwachtingen
14 17 18 23 24 25 26 26 28 29 29 31 32 32
Hoofdstuk 4: Conclusies en aanbevelingen
34
Bijlage 1: Korte omschrijving veelvoorkomende bronnen
36
R&T Standaard ContinuVakantieOnderzoek (CVO) ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) LISA Werkgelegenheid
36 36 37 38
Bronvermelding
39
Colofon
42
3
HOOFDSTUK 1 Trends & ontwikkelingen en Brabantse context
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op trends en ontwikkelingen die direct of indirect invloed hebben op de Brabantse vrijetijdseconomie.
1.1 Demografische ontwikkelingen 4
Vergrijzing XXHet aandeel 65-plussers in Brabant neemt toe van 17% in 2012 naar 21% in 2020 en 28% in 2040.6 XX20% van de uitgaven aan toerisme in Europa wordt gedaan door 65-plussers.7 XXDe toename van de vrij te besteden tijd van 65-plussers leidt tot een forse toename van de vrijetijdsbesteding buitenshuis. Belangrijke factoren: kwaliteit, bereikbaarheid en toegankelijkheid van vrijetijdsvoorzieningen in directe leefomgeving en eigen woonplaats van 65-plusser.8 XXMet name groep 50-65 jaar gaat steeds vaker op vakantie en geeft meer uit tijdens vakantie (groei sterker dan bij 65-plus).9
XXZelfstandig
wonende mensen met een zorgvraag (veelal de groeiende groep ouderen) brengen hun vakantie het liefste door op plaatsen waar ook mensen zonder zorgvraag komen. 70% verkiest een vakantie in het laagseizoen.10 XX55-plusmarkt is sterk gesegmenteerd en complex11: dé senior bestaat niet. Kijk naar wensen en belevingswereld, niet alleen naar leeftijden. XX55-plussers zijn oververtegenwoordigd in de belevingswereld Rustig Groen en Ingetogen Aqua. 65-plussers zijn relatief vaak Ingetogen Aqua en 75-plussers Gezellig Lime en Ingetogen Aqua.
55 t/m 64 jaar
65 t/m 75 jaar
75 jaar en ouder
Creatief en inspirerend – Rood
10%
5%
4%
Uitbundig – Geel
12%
8%
3%
Gezellig – Lime
18%
11%
10%
Rustig – Groen
20%
11%
10%
Ingetogen – Aqua
20%
16%
12%
Stijlvol en luxe – Blauw
13%
8%
6%
Avontuurlijk – Paars
12%
6%
5%
Totaal Nederlandse bevolking
16%
10%
8%
Figuur 1.1: Verdeling 55-plussers over belevingswerelden RECRON InnovatieCampagne.12 Leesvoorbeeld: 10% van de personen binnen de belevingswereld Creatief en Inspirerend Rood valt binnen de leeftijdscategorie 55 t/m 64 jaar. Van de gemiddelde Nederlandse bevolking valt 16% in deze leeftijdscategorie.
Vet gedrukt percentage: de leeftijdscategorie is oververtegenwoordigd in de betreffende belevingswereld. Cursief gedrukt percentage: de leeftijdscategorie is ondervertegenwoordigd in de betreffende belevingswereld.
Kijk voor meer informatie op de Factsheet Belevingswerelden.
5
Meer singles, minder gezinnen XXHet aandeel van eenpersoonshuishoudens in Brabant neemt toe terwijl het aandeel samenwonenden met en zonder kinderen afneemt. XXDe Brabantse vrijetijdssector trekt bovengemiddeld veel gezinnen met kinderen. Deze kwaliteit moet worden vastgehouden, maar tegelijkertijd dienen groeiende doelgroepen meer te worden aangesproken: XX Gezinnen met kinderen zijn oververtegenwoordigd in de belevingswerelden Gezellig Lime en Uitbundig Geel. Het bereik van de Ingetogen Aqua verblijfstoerist en Avontuurlijk Paarse dagrecre2040
39
2030
37
2020
27
35
31
Kijk voor meer informatie op de Factsheet Belevingswerelden.
8
1
Eenpersoonshuishouden
26
7
1
Samenwonend zonder kind(eren)
27
6
1
Samenwonend met kind(eren)
29
6
1
26
29
ant blijft achter, terwijl deze doelgroepen kansen bieden om de gemiddelde bestedingen te verhogen en opkomende doelgroepen (singles, senioren) beter aan te spreken. In product- en arrangementontwikkeling en communicatie kan meer ingespeeld worden op de wensen, waarden, vrijetijds- en mediavoorkeuren van deze doelgroepen.14
Eenoudergezin
2012
31
33
0%
20%
40%
60%
Overig
100%
80%
Figuur 1.2: Huishoudenontwikkeling in Brabant 2012-204013
1.2 Economische ontwikkelingen XXHet
6
consumentenvertrouwen in Brabant bereikte in het vierde kwartaal van 2012 een nieuw dieptepunt, het laagste niveau sinds 200315. XXIn 2013 heeft vrijwel iedereen minder te besteden dan in 2012. Dit is het vierde jaar op rij waarbij aan koopkracht wordt ingeleverd. Vooral (vervroegd) gepensioneerden en ouders met kinderen in de kinderopvang leveren in.16
XXIn 2012 ging een recordaantal Nederlandse bedrijven
failliet. Vooral de bouw kreeg het zwaar te verduren. Ter vergelijking: in 2012 gingen 2.023 Brabantse bedrijven failliet, ten opzichte van 583 in 2008.17 XXIn 2012 is 5,8% van de Brabantse beroepsbevolking werkloos; in 2011 was dit nog 4,8%. Het landelijke gemiddelde is 6,4%.18 Ook in 2013 stijgt het aantal werklozen weer, in Brabant vooral onder jongeren tot 27 jaar.19 XXHet Nederlandse MKB heeft door haar sterke binnenlandse oriëntatie veel last van een dalende consumptie, een overheid die minder inkoopt en een afname van de investeringen. Herstel van de binnenlandse bestedingen is een voorwaarde voor herstel van het MKB, maar hier zal in 2013 nog geen sprake van zijn. De werkgelegenheid in het MKB neemt naar verwachting af.20
Kenniswerkers* XXDe verwachting is dat de vraag naar kenniswerkers sterker groeit dan het aanbod dat de scholen in de regio Eindhoven kunnen leveren. Het aantal kenniswerkers van buitenaf zal toenemen.21 XXBrabantse kenniswerkers nemen aan veel vrijetijdsactiviteiten vaker deel dan niet-kenniswerkers. Uitzonderingen zijn wandelen, fietsen en sporten. Ze maken vaker gebruik van horeca en pleisterplaatsen in het buitengebied. Kenniswerkers zijn minder tevreden dan niet-kenniswerkers, voornamelijk over het aanbod aan cafés, musea en wandelmogelijkheden in het buitengebied. Ze zijn vooral georiënteerd op Eindhoven.22 XXEnkele andere belangrijke aspecten voor vrijetijdsbesteding door kenniswerkers in Brabant:23 stellen hoge eisen aan de voorzieningen; XX Vrijetijdsbeleving is ondersteunend aan het werkpatroon: vraagt om veel gemak en gastvrijheid, vrijheid om op het eigen gekozen tijdstip aan activiteiten mee te doen, nabijheid en bereikbaarheid;
XX Ontmoetingsplekken,
omdat ze hun familie en vrienden vaak niet bij de hand hebben; XX Diversiteit in het nachtleven; XX Engelstalig (bijv. programma’s in het theater) en ingesteld op internationale bezoeker; XX Restaurants met een internationale keuken; XX Flexibele openingstijden van winkels en cafés; XX Open (openbare) plekken voor recreatie (in de natuurlijke omgeving); XX Bijeenkomsten voor intercultureel contact; XX Kenniswerkers zijn het beste onder te brengen in de Creatief en Inspirerend Rood en Avontuurlijk Paars belevingswereld.
Kijk voor meer informatie op de Factsheet Belevingswerelden.
XX Ze
*
Werknemers met meestal een academische achtergrond die werk verrichten waarbij kennis en opleiding een belangrijke vereiste is.
1.3 Klimatologische ontwikkelingen XXHet
weer is erg bepalend voor vrijetijdsbesteding en toerisme. Enkele conclusies over 2012: XX Nederland
had in 2012 meer zonuren en meer regen dan gemiddeld. Het was gemiddeld 0,3 graden warmer dan normaal.24 XX April was de koudste en natste maand sinds 2001. XX Mei hoort bij de top 10 van warmste maanden ooit. Opvallend is, dat het aantal binnenlandse vakanties in de meimaand 30% hoger was dan een jaar eerder.25 XX Augustus had 28 warme dagen (normaal: 23). komende jaren zal het steeds warmer worden. Binnenlandse vakanties worden een aantrekkelijker alternatief voor extreem hete zonbestemmingen in het buitenland. Met iedere graad temperatuurstijging zal de vraag naar binnenlands toerisme in Nederland met 5% toenemen, met name richting de kust.26 XXConsumenten zijn steeds meer op zoek naar duurzame consumptie. De ‘super eco’ trend komt op, waarin ieder aspect van een product of dienst zonder enige twijfel duurzaam is.27
7
XXDe
XXHet
boek ‘Duurzaam toerisme doe je zo! – Reisgids naar 2038’ geeft bedrijven een theoretische basis en praktische handvatten om met duurzaam toerisme aan de slag te gaan.28
1.4 Het imago van Brabant
29
XXZowel
8
Brabanders als niet-Brabanders omschrijven Brabant als gastvrij en rijk aan natuur. Sinds 2010 wordt Brabant vaker geassocieerd met gastvrijheid door niet-Brabanders. XXBrabantse ondernemers vinden de termen ondernemend, succesvol, vernieuwend en creativiteit veel beter passen bij de provincie dan ondernemers buiten Brabant. Voor Nederlanders woonachtig buiten de provincie geldt hetzelfde. XXDe innovatieve kracht van Brabant mag volgens een meerderheid van de inwoners en ondernemers in de provincie meer benadrukt worden. XXBrabant biedt volgens een meerderheid van de Nederlanders voldoende recreatieve mogelijkheden. Brabanders staan hier positiever tegenover dan nietBrabanders. XXMinder dan de helft van de Nederlanders vindt dat het culturele en recreatieve aanbod in Brabant zich onderscheid ten opzichte van dat van andere provincies. Bij Brabanders is dit ruim de helft (cultuur: 52%, recreatie: 57%).
XXZowel
Brabanders als niet-Brabanders zijn in 2012 positiever over de recreatiemogelijkheden in de provincie dan in 2010. Ook zijn er meer niet-Brabanders die het verblijfsaanbod onderscheidend vinden.
1.5 Marketing en communicatie Gebruik communicatiemiddelen XXPer mobiele telefoon worden maandelijks gemiddeld nog maar 36 sms-berichtjes verstuurd in 2012. Dit is een daling van 27% ten opzichte van het jaar ervoor. Het maandelijks verbruik van internet per mobiel is met maar liefst 42% gestegen.30 XXHalverwege 2012 zijn er 19,4 miljoen mobiele telefoons in gebruik in Nederland. Hiervan wordt 45% niet alleen gebruikt om te bellen, maar ook om te internetten. Het totaal aantal aansluitingen met mobiel internet is in 2012 met 28% gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Er worden niet alleen méér abonnementen voor mobiel internet verkocht, het verbruik per abonnement is ook hoger.31 XX96% van de smartphonebezitters gebruikt het apparaat thuis, 84% onderweg en inmiddels pakt 64% zijn smartphone erbij in een winkel.32 XX96% van de Nederlanders, de hoogste score in Europa, beschikt thuis over fysieke toegang tot internet. 87% gebruikt dagelijks internet.33 XXDe aanhoudende crisis en het dalende consumentenvertrouwen hebben weinig effect op online consumentenbestedingen. Deze stijgen in 2012 opnieuw met 9% ten opzichte van het jaar daarvoor naar een totale jaaromzet van € 9,8 miljard.34 XXVisualisatie (in beeld weergeven) en gamification (het gebruiken van game-technieken, denkwijzen en waarderingen om je publiek te betrekken en problemen op te lossen) worden bij online marketing steeds belangrijker om informatie over te dragen.35 Social media XX3,2 miljoen Nederlanders maken gebruik van Twitter, waarvan 1,5 miljoen dagelijks.36 XX77% van de Nederlanders gebruikt minimaal één sociaal netwerk waarbij Facebook veruit het populairste is. Daarna volgen Youtube, Hyves en Google+. Vooral studenten communiceren via Facebook en gemiddeld Facebooken er meer vrouwen dan mannen.37 XXSocial media ontwikkelen zich verder: social shopping, social navigation (gebruikers geven bijvoorbeeld verkeershinder en verkeerscontroles aan elkaar door). Steeds meer social media voor nichemarkten.38
XXReisbloggers
kunnen een belangrijke rol vervullen in het beslisproces van de vakantieganger. De invloed van reisbloggers is vooral groot in de eerste fase van het beslisproces, de inspiratiefase. Aanbieders uit de vrijetijdssector kunnen in contact komen met bloggers via Tourpress, waar veel reisbloggers zijn aangesloten. In de ledenlijst is onder meer te vinden voor welke media de diverse journalisten schrijven.39 XXHet verlangen van consumenten om hun leven via social media met de hele wereld te delen blijft onverminderd. ‘Liken’ is daar een onmisbaar deel van geworden. De online cultuur van goedkeuring verschijnt steeds vaker in de fysieke wereld. Zo werkt pretpark Walibi in België met armbanden, waarmee bezoekers direct op Facebook kunnen laten weten waar ze zijn en wat ze doen. Ze halen hun pols langs de sensor bij een attractie en kunnen ‘likes’ uitdelen of vrienden uitnodigen.40
9
1.6 Consumententrends Tijdsbesteding XXNederlanders besteden gemiddeld 3,9 uur per dag aan vrije tijd (exclusief mediatijd). 41 XX46% van de mediatijd wordt besteed aan televisie kijken, 30% aan internet en 28% aan 3,5luisteren. 3,5 radio Iets meer dan een kwart van alle mediatijd 1,1 bestaat uit consumptie van meerdere media tegelijker3,9 tijd.43 11,8 t.o.v. 2010 meer tijd XXNederlanders besteden in 2012 6,9koken, aan: in bed liggen (+47 minuten t.o.v. 2010), eten klaar maken en huishoudelijk werk, ontspanning, niets doen, nadenken, vrije tijd. Nederlanders besteden minder tijd aan: betaald werk, woon-werkverkeer en hobby’s en binnen spelletjes spelen.44 Andere consumententrends XX2013 is het jaar van ‘Betekenisvol live’. Consumenten willen echte belevingen, live en authentiek. Een bijzondere maar vooral onvergetelijke en betaalbare beleving of bestemming. Consumenten willen de geest verrijken of een duidelijk doel hebben. Cultuur, natuur en kennis staan hierbij centraal (ook wel ‘expertcation’).45 XXEr ontstaan steeds meer burgerinitiatieven van individuen die zich verenigen om bedreigde zaken te behouden of nieuwe behoeften invulling te geven.46
10
3,5
3,5
1,1 3,9
11,8 6,9 Werk en studie Onderweg Vrije tijd Media Slapen en verzorging Huishouden, boodschappen en zorg Figuur 1.3: Tijdsverdeling van Nederlanders (20-65 jaar) in uren per dag.42 XXSteeds
meer consumenten willen niet meer alleen passief een product gebruiken, maar willen daar ook in investeren (eventueel in aandelen). Deze ‘custowners’ zoeken vaak naar zowel een financiële als een emotionele winst. 47 Een voorbeeld hiervan is de aankoop van natuurgebieden door particulieren met jeugdherinneringen.48 XXConsumenten willen daarnaast kleine opdrachten uitvoeren voor bedrijven en medeconsumenten (zogenaamde ‘tasksumers’). Voorbeelden zijn Werkspot.nl en de iPhone-app Foap. Hiermee kunnen gebruikers geld verdienen met foto’s die ze met hun telefoon maken. Ze kunnen hun foto’s uploaden op de Foap Market en vervolgens te koop aanbieden.49
XXConsumenten
waarderen het als producten, apps en diensten hen helpen zich beter te gedragen of beter te presteren (zogenaamde ‘nanny apps’). Dat kan door hen in de gaten te houden, hen ergens aan te herinneren of hen zelfs te dwingen iets te doen. Een voorbeeld is de Nike + FuelBand, die bewegingen, calorieverbruik en de tijd die een activiteit duurt registreert. De armband kan zo worden ingesteld dat die in de gaten houdt of de drager wel aan zijn voorafgestelde doelen voldoet (de led-lampjes kleuren rood of groen). De armband kan worden bestuurd via de computer of de smartphone.50 XXConsumenten willen opvallen en zich onderscheiden van anderen door iets te doen of te bezitten. Steeds meer producten, diensten en belevenissen haken hierop in, door ‘kunstmatige schaarste’ te creëren.51 XXOver het algemeen wordt de beleving binnenshuis in de vrije tijd belangrijker, maar wel met luxe. De consument wil de eigen wereld vereenvoudigen en daardoor het knusse gevoel ervaren. Deze trend wordt ‘cocoonen 3.0’ genoemd. Door technologie en innovatie kan de hele wereld in huis gehaald worden en kan de beleving binnenshuis ondersteund worden met luxe. Hierbij kan gedacht worden aan een thuisbioscoop, eigen sauna, buitenkeuken, thuistap en 24 uur per dag contact met de buitenwereld via tablets en mobiele telefoons.52
XXAls
mensen hun vrije tijd buitenshuis doorbrengen, willen ze dit graag samen doen. In een tijd van economische tegenspoed vinden mensen het steeds belangrijker om tijd, emoties en ervaringen met vrienden en familieleden te delen.53 XXWe willen niet langer meer, maar we willen beter. Er is meer aandacht voor de oorsprong van voedsel en gebruiksvoorwerpen en de burger heeft behoefte aan toegewijde makers, lokale productie en vakmanschap. Zo hebben bijvoorbeeld steeds meer restaurants een eigen tuin of kas. We investeren in de lokale economie.54 XXEr is al enkele jaren sprake van een verschuiving van de belevenis- naar de betekeniseconomie. Merken met emotie worden bedacht en er worden producten gemaakt door ondernemers met liefde en aandacht voor hun merk en product; en de betekenis en de waarde ervan voor de consument en de maatschappij.55
1.7 Beleidsontwikkeling XXDe
Rijksoverheid initieert een actieve topsectoraanpak voor de gastvrijheideconomie, om de relatie tussen ondernemingen, kennisinstellingen en medeoverheden te bevorderen.56 XXDe toeristenbelasting stijgt in 2013 in bijna de helft van de Brabantse gemeenten en bedraagt gemiddeld € 1,52. Landelijk is dit € 1,33.57 XXIn februari 2013 hebben Provinciale Staten van NoordBrabant unaniem ingestemd met de voorstellen voor het beleidskader en de uitvoeringsagenda vrijetijdseconomie. De provincie steekt de komende drie jaar zes miljoen in de Brabantse vrijetijdseconomie, om daarmee de ambitie te verwezenlijken om de meest innovatieve en gastvrije provincie van Nederland te worden. Het beleidskader sluit aan op de Agenda van Brabant, waarin de provincie de ambitie heeft geformuleerd om tot de top van de Europese kennis- en
innovatieregio’s te gaan behoren. Uitgangspunten van het beleidskader vrijetijdseconomie zijn hogere bestedingen en een groter herkomstgebied van toeristen en recreanten. Internationale trekkers spelen hierin een grote rol.58 XXAls provinciale visie op cultuurbeleid is de Cultuuragenda in de maak. De Cultuuragenda is een zienswijze op de toekomst van cultuur in Brabant, een agenda met doelen op lange en korte termijn en afspraken over taken en verantwoordelijkheden op dit gebied. Tot de zomer wordt de gezamenlijke visie ontwikkeld. Beoogde oplevering van de visie is in de zomer van 2013.59 Kijk voor meer informatie over de Cultuuragenda ook op de Factsheet Cultuur.
11
BRABANT
in de prijzen!
Leukste uitje van Brabant: de
Loonse en Drunense Duinen
Aquanura
Efteling-show beloond met een prestigieuze THEA award
Efteling
Zoover Award voor de voor het beste attractiepark van Nederland
’s-Hertogenbosch
voor de derde keer op rij Meest Gastvrije Stad van Nederland
Vacansoleil uit Eindhoven wint
Zoover award voor populairste aanbieder van campingvakanties
Biesbosch
genomineerd voor EDEN (European Destination of Excellence) award 2013
Safaripark Beekse Bergen beste dierenpark van Nederland Go4Camp
uit Raamsdonksveer wint Zoover award voor beste aanbieder campingvakanties
Desso en Inside Outside
winnen Brabantse Design en Develop Award 2012 Europese prijs voor het behoud van cultureel erfgoed tussen ‘s-Hertogenbosch voor restauratie en Lage Zwaluwe
Halvezolenlijn
Regio Eindhoven
in 2011 uitverkozen tot de slimste regio ter wereld
Eindhoven
is Beste Binnenstad 2011-2013
13
HOOFDSTUK 2 Vakanties en vrijetijdsgedrag in Brabant
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vakanties die binnenlandse en buitenlandse gasten in Brabant ondernemen. Daarnaast wordt het vrijetijdsgedrag tijdens deze vakanties en tijdens uitstapjes in kaart gebracht.
2.1 Buitenlandse gasten 14
XXEr
kwamen wederom meer buitenlandse verblijfstoeristen naar Nederland in 2012. De meeste buitenlandse toeristen waren afkomstig uit buurlanden60. XXRecordaantal Duitse toeristen naar Nederland in 2012. Duitsland blijft het belangrijkste herkomstland en NBTC verwacht dat de groei verder doorzet in 201361. XXNederland is volgens de buitenlandse toeristen een easy going en gastvrij vakantieland. Nederlanders worden gezien als tolerant, vriendelijk, gastvrij en open. Positieve kenmerken van Nederland zijn het landschap, Amsterdam en ‘Nederland fietsland’. Minder positief is de buitenlandse toerist over het culinaire aanbod en de prijs- kwaliteitverhouding in de horeca62. XXIn Brabant verbleven in 2012 meer buitenlandse gasten dan voorgaande jaren.
Aantal buitenlandse gasten x 1000
1000 900
823.700
800 700 600 500
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Figuur 2.1: Ontwikkeling in het aantal buitenlandse gasten in Brabant in de periode 2002-2012.63
1.984.200
Aantal overnachtingen door buitenlandse gasten x 1000
2000
G O
Gasten Overnachtingen
1800
N-Holland 6.124.300 G 12.414.500 O
1600 1400 1200
2002
Groningen 124.700 G 295.200 O
Friesland 232.900 G 863.300 O
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Figuur 2.2: Ontwikkeling in het aantal overnachtingen door buitenlandse gasten in Brabant in de periode 2002-2012.64
XXBrabant
neemt een 5e positie in, qua het aantal overnachtingen door buitenlandse gasten. Wat betreft het aantal buitenlandse gasten nemen we een 4 e positie in Nederland in. Het Brabantse aanbod lijkt voor buitenlandse gasten meer geschikt voor korte vakanties.
Z-Holland 1.544.300 G 3.688.800 O
Drenthe 145.300 G 543.900 O Flevoland 133.700 G 505.100 O
Utrecht 360.600 G 617.400 O
Noord-Brabant 823.700 G 1.984.200 O
Zeeland 737.500 G 3.099.200 O
Overijssel 242.800 G 594.200 O
Gelderland 384.800 G 995.100 O
Limburg 825.200 G 2.297.600 O
Figuur 2.3 Aantal buitenlandse gasten en overnachtingen per provincie 2012.65
15
XXDe
meeste buitenlandse gasten in Brabant komen evenals voorgaande jaren uit België en Duitsland. 88% van de buitenlandse gasten komt uit Europa. Het
aantal overnachtingen van onze zuiderburen neemt in onze provincie al jaren toe.
Aantal overnachtingen
800000
757.100
België
404.400
Duitsland
216.000
Groot Brittannië
107.700
Frankrijk
700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
94.000
Azië
88.600
Amerika
2012
Figuur 2.4: Herkomstlanden buitenlandse gasten in Brabant in de periode 20022012.66
De Duitse toerist versus de Belgische toerist Belgische toerist67 75% toeristisch 20% zakelijk 63% hotel 2,5 nachten Bos en heide in Zuid-Nederland In voor- en najaar Auto
16
X
Duitse toerist68
Reden bezoek
90% toeristisch
Zakelijk
8% zakelijk
Accommodatie
52% hotel
Gemiddeld aantal overnachtingen Bestemming Verblijf Nederland Vervoermiddel
3,6 nachten De kust In voorjaar en zomer Auto
Vlaanderen (94%)
Herkomst
Het Ruhrgebied (65% uit Nordrhein-Westfalen)
Veel gezinnen met kinderen < 12 jaar (42%)
Type gast
Veel gezinnen met kinderen (ongeveer 50%)
58% online Belgen zijn prijsbewust (goedkopere logiesformules en gevoelig voor aanbiedingen)
Wijze boeking vakantie in Nederland Overig
55% online Veel herhaalbezoekers
Het onderzoek Statistiek Inkomend Toerisme (uitgevoerd door NBTC-NIPO Research) geeft meer inzicht in bestedingen door buitenlandse gasten, ook op provinciaal niveau. De tussentijdse resultaten verschijnen in augustus 2013 en het eindrapport in september 2014. Vrijetijdshuis Brabant houdt u op de hoogte van de resultaten via www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank en onze nieuwsbrief.
2.2 Zakelijke gasten XXIn
2011 ontving Nederland ruim 2,9 miljoen zakelijke gasten. Dit aantal is lager dan in 2000, wat mede te wijten is aan de economische crisis waardoor bedrijven reisbudgetten hebben teruggeschroefd69. XXDe meeste zakelijke bezoekers in Nederland komen uit het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door de Verenigde Staten, België en Duitsland. XXBelangrijkste vrijetijdsactiviteiten voor zakenreizigers (naast de zakelijke reden zelf waarvoor ze een bezoek brengen aan Nederland) zijn uit eten gaan in een restaurant en wandelen.70. XXEr is een toename in online boeken van zakenreizen. Het aantal online geboekte treintickets is ruim verdubbeld in 2012 ten opzichte van 2011. Ook vliegtickets, huurauto’s en hotels worden steeds vaker online geboekt71. XXInmiddels gaat ruim driekwart van alle zakenreizigers op pad met smartphone of tablet72. XXVoor 38% van de reizigers is gratis WiFi in het hotel een must. Echter koppelen hotels steeds vaker diensten los van de kamerprijs en laten klanten hier extra voor betalen. Dit geldt voor wifi, parkeren en wellness73.
XXVeel
hotels bieden extra’s aan zakenreizigers die via een zakenreisbureau boeken. Die extra’s omvatten diensten als ontbijt, luchthaventransfers of parking74. XXHet zakelijke motief is leidend voor 79% van de buitenlandse hotelgasten in Brabant. In Nederland is dit 60%.75
NBTC-NIPO Research voert iedere twee jaar het Continu Zakenreis Onderzoek (CZO) uit. Begin 2014 verschijnt de nieuwste editie. Vrijetijdshuis Brabant houdt u van de resultaten op de hoogte via www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank en onze nieuwsbrief.
17
2.3 Binnenlandse gasten XXHet
aantal binnenlandse vakanties in Brabant nam met 1% af t.o.v. 2011. Brabant behoudt de 3e positie van Nederland, maar de afstand met de nummer 1
(Gelderland) wordt groter. Grote stijgers zijn Gelderland (+12%) en Zeeland (+10%). Grote daler is Flevoland (-8%).
Aantal binnenlandse vakanties x 1000
3500 3.217
Gelderland
3000
2500
2000
1500 2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
XXNederlanders
ondernamen in 2012 iets meer vakanties naar het buitenland dan in eigen land. XXBrabanders bezuinigden in 2012 ten opzichte van 2011 onder andere op uitgaven aan vrijetijdsbesteding:77 XX 56%
18
van de Brabanders gaf in 2012 minder uit aan uit eten gaan en drankjes op het terras. XX 48% van de Brabanders bezuinigde op culturele uitstapjes. XX 17% ging in 2012 in Nederland op vakantie in plaats van het buitenland. Dit deed men vooral om te bezuinigen. XX 15% heeft zijn/haar vakantie in 2012 afgelast als gevolg van de crisis.
2012
XXIn
2.363
Limburg
2.085
Noord-Brabant
1.814
Noord-Holland
1.790
Drenthe
Figuur 2.5: Aantal binnenlandse vakanties in top 5 provincies in de periode 20022012.76 Leesvoorbeeld: het aantal binnenlandse vakanties in Gelderland stijgt ten opzichte van 2011, maar de trendlijn laat zien dat het aantal binnenlandse vakanties stabiel blijft.
totaal werden in 2012 ruim 10 miljoen overnachtingen door Nederlanders (inclusief Brabanders) in Brabant doorgebracht. Dit is 3% meer dan in 2011. XXBrabant is in 2012 de op-een-na populairste provincie voor vakanties op een vaste standplaats: 25% van alle vakanties valt binnen deze categorie. Het aantal vakanties en overnachtingen op een vaste standplaats nam wel sterk af ten opzichte van 2011. XXIn 2012 werden minder overnachtingen in Brabant doorgebracht door vaste gasten. Het aantal overnachtingen in bungalows nam toe. Ook het toeristisch kamperen en het aantal overige toeristische gasten namen toe ten opzichte van 2011 (zie figuur 2.6).
Aantal overnachtingen x 1000
4000 3500
3.295
3000
2.901
2500
2.215
2000 1500
1.180
1000
738
500 0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
XXOp langere termijn gezien neemt het aantal overnach-
tingen binnen de categorieën toeristisch kamperen en
Bungalows
Figuur 2.6: Aantal overnachtingen in Brabant naar acVaste gasten commodatietype in de periode 2003-2012.78 Toeristisch kamperen
Overig toeristisch Hotel/pension/B&B
* Overig toeristisch: groepsaccommodatie, woning particulier, boot, trekkershut, volkstuinhuisje, anders.
2012
overige toeristische vakanties af, terwijl overnachtingen in een hotel of pension toenemen.
Het onderscheid tussen toeristische en vaste vakanties Er wordt in de presentatie van de cijfers over verblijfstoerisme vaak een onderscheid gemaakt tussen vaste en toeristische vakanties. Om het wisselvallige patroon van vaste vakanties uit de gegevens te filteren, wordt hierna alleen ingegaan op toeristen.
Wat zijn de belangrijkste kenmerken van toeristische binnenlandse vakanties? XX55% van de vakanties in Brabant is kort (2-4 dagen). Landelijk gemiddelde is ook 55%. XXGemiddelde verblijfsduur in Brabant is 4,8 nachten wat een toename is ten opzichte van 2011. De gemiddelde verblijfsduur in Brabant komt overeen met het landelijk gemiddelde. XXIn Brabant worden relatief veel bungalowvakanties ondernomen.
XXDe meeste binnenlandse vakanties in Brabant werden
in de periode mei t/m augustus 2012 ondernomen. Januari is de minst populaire maand voor een binnenlandse vakantie in Brabant.79 XXBrabant is een populaire provincie voor vakantie met vrienden, familie en collega’s of een relaxvakantie. Ook worden relatief veel vakanties alleen voor bezoek aan een attractiepark ondernomen. Het aandeel natuurvakanties is laag.
19
% van de toeristische vakanties in Brabant
20 18
17%
Vakantie met vrienden/familie/collega’s
16
16%
Relaxvakantie
11%
Op natuur gerichte vakantie
14 12 10
9%
Alleen bezoek aan attractiepark
8%
Stedenvakantie
7%
Ander type sportieve/actieve vakantie (excl watersport)
4
6%
Bezoek aan familie, vrienden, kennissen
5
3%
Bezoek aan evenement
8 6
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
vakanties met vrienden/familie/ collega’s en bezoek aan een attractiepark nemen de laatste jaren toe in populariteit. Op natuurgerichte vakanties en andere type sportieve of actieve vakanties dan watersport zie je de laatste jaren juist een daling optreden.
2012
Figuur 2.7: Aandeel verschillende typen toeristische vakanties in Brabant in de periode 2002-2012.80
XXStedenvakanties,
Meer informatie over de verschillende accommodatietypen is te vinden op de Factsheet Verblijfstoerisme en op www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank.
Uitstapjes tijdens binnenlandse vakantie in Brabant
20
Uitstapje
2012
Uit eten gaan
59%
Wandeling maken
52%
Zwemmen
43%
Recreatief winkelen
32%
Fietstocht
23%
Natuurgebied bezoeken
18%
Pretpark bezoeken
18%
Bezienswaardige gebouwen bezoeken
17%
Dierenpark bezoeken
10%
Uitgaan
8%
Museum bezoeken
8%
Zonnebaden
3%
Theater/ bioscoop bezoeken
3%
Sportevenement bezoeken
2%
Figuur 2.8: Uitstapjes tijdens vakanties in Brabant81 Leesvoorbeeld: 59% van de Nederlanders ging in 2012 tijdens een vakantie in Brabant ten minste 1x uit eten.
Pretpark Dierenpark Zwemmen Hierop scoort Brabant relatief hoog t.o.v. andere provincies Hierop scoort Brabant relatief laag t.o.v. andere provindies
Fietsen Wandelen Natuurgebied Bezienswaardige gebouwen Museum Zonnebaden Uit eten
Aantal overnachtingen x 1000 % participatie uitstapjes tijdens binnenlandse vakantie
60 50 40 30 20
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
59%
Uit eten gaan
52%
Wandelen
43%
Zwemmen
32%
Funshoppen
23%
Fietsen
Figuur 2.9: Ontwikkeling top 5 uitstapjes tijdens vakanties in Brabant 2004-2012.82 Leesvoorbeeld: 59% van de Nederlanders ging in 2012 tijdens een vakantie in Brabant tenminste 1x uit eten.
XXBrabant heeft een sterk aanbod aan pretparken zoals
de Efteling en de Beekse Bergen. Dit verklaart de populariteit van de provincie bij gezinnen met kinderen. XXWandelen, zwemmen en fietsen zijn activiteiten die door de jaren heen steeds minder worden ondernomen tijdens een vakantie. Sinds 2010 nemen wandelen en fietsen echter weer toe. Waardering Brabant volgens de binnenlandse toerist XXIn vergelijking met 2011 wordt Brabant door de binnenlandse toerist beter beoordeeld. Het algemeen oordeel is vrijwel gelijk aan het landelijk gemiddelde.
21
Brabant Kwaliteit accommodatie Kwaliteit service
Figuur 2.10: Gemiddelde waardering binnenlandse toeristen in Brabant.83
X
7,7 7,7
Prijsniveau horeca
7,1
Algemeen oordeel
8,1
Zoek- en boekgedrag XXPretpark, strand en fietsroutes zijn de populairste zoekwoorden tijdens de zomermaanden84. XXEen Brabantse accommodatie wordt door bijna driekwart van de binnenlandse vakantiegangers geboekt via internet. De accommodatie wordt voornamelijk geboekt op de website van de accommodatieverschaffer of via een reisorganisatie. XX38% van de binnenlandse vakantiegangers in Brabant wint voorafgaand aan een vakantie informatie in via de accommodatieverschaffer. 86% van deze vakantiegangers doet dit via internet. Het belang van beoordelingssites en social media voor het verblijfstoerisme XXBij het uitzoeken van een vakantiebestemming haalt 52% van de consumenten zijn inspiratie uit social media. Bijna driekwart gebruikt social media tijdens de vakantie. Bij thuiskomst deelt driekwart zijn vakantiefoto’s direct op een social media platform. Iets meer dan de helft ‘liked’ de Facebookpagina’s die iets met de vakantiebestemming te maken hebben.85 XX78% van de consumenten geeft aan dat ze belang hechten aan beoordelingen op boekingssites.86 XXIn 2012 is 55% van de bedrijven in de verblijfsrecreatie actief met social media.87 XXOnline aanbieders in de reisindustrie hadden in 2012 een omzetgroei van 13%. Deze omzetgroei is veel hoger dan die van de gehele reisbranche (inclusief offline aanbieders).88
22
Profiel binnenlandse toerist89 XXBrabant trekt veel volwassenen en kinderen; 55-plussers komen relatief minder vaak naar Brabant. XXDe helft van de binnenlandse toeristen in Brabant valt in de categorie ‘gezinnen met kinderen’. Gemiddelde voor Nederland: 42%. XXBrabant, Flevoland en Drenthe zijn echte gezinsprovincies. XXIn Brabant komen in vergelijking met de gemiddelde binnenlandse vakantieganger relatief meer mensen uit de lagere sociale klassen. XXDe gemiddelde groepsgrootte in Brabant is 4,4. Dit is het hoogste van Nederland. Herkomst binnenlandse toerist meeste toeristische vakanties in Brabant worden al jaren ondernomen door mensen uit Zuid-Holland. Het aandeel toeristen uit deze provincie is toegenomen ten opzichte van 2011. XXZuid-Holland, Brabant, Noord-Holland en Gelderland zijn de belangrijkste herkomstprovincies. XXDe
Figuur 2.11: Herkomstprovincies van binnenlandse toeristen in Brabant.90
Groningen
3%
Drenthe
13%
16%
Gezellig – Lime
16%
27%
13% 27%
13%
Flevoland
1%
Overijsel
1%
Utrecht
Zuid-Holland
Uitbundig Uitbundig– –Geel Geel
1%
Noord-Holland
Belevingswerelden van binnenlandse vakantiegangers XXDe meeste binnenlandse vakanties in Brabant worden ondernomen door het Gezellig Lime segment. Het aandeel van dit segment is iets lager dan landelijk.
19% 24% 24% 19%
6%
Gelderland
12%
30%
Ingetogen Ingetogen– –Aqua Aqua
Gezellig – Lime
Avontuurlijk – Paars
Avontuurlijk – Paars
Rustig – Groen
Rustig – Groen
Figuur 2.12: Binnenlandse vakantiegangers in Brabant verdeeld over belevingswerelden RECRON InnovatieCamapgne (RIC).91
Kijk voor meer informatie op de Factsheet Belevingswerelden.
1%
Friesland
Zeeland
3%
Noord-Brabant
20%
Limburg
6%
2.4 Uitstapjes door binnenlandse dagrecreanten Meer informatie over de verschillende typen uitstapjes is te vinden op de Factsheet Dagrecreatie of op www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank.
XXHet aantal uitstapjes in Brabant daalt naar 193 miljoen
in 2010. XXDe Brabantse afname is groter dan de Nederlandse teruggang en de positie die Brabant inneemt op de binnenlandse dagrecreatieve markt is qua aantallen uitstapjes verslechterd. XXAan dit negatieve beeld wordt tegenwicht geboden doordat de bestedingen in Brabant per persoon per uitstapje relatief hoog zijn (zie paragraaf 3.6).
Uitstapjes in Brabant x miljoen Uitstapjes in Nederland x miljoen
2006
2008
2010
2006-2010
236
216
193
-18%
1.630
1.452
1.394
-14%
Figuur 2.13: Uitstapjes in Brabant en Nederland in de periode 2006-2010.92 Aantal uitstapjes van Nederlanders in Brabant x miljoen
2006 2008
80 70
2010
58
60
47
50 40
27
30
25 12
20
11
7
10
5
XXDe
C Ev ul en tu ur em en tb W at ez er oc re ht cr ea tie en sp W or el t ln es s/ be au Sp ty or tw ed st rij de n
s tra ct At
le ke in fw
ie
ie
n
n aa itg U
ec re at R
Bu i
te
nr ec re at ie
0
daling in aantal uitstapjes tekent zich in alle activiteitenclusters af met uitzondering van het cluster waterrecreatie en – sport dat sterk daalde in de periode 2006 – 2008 maar zich in 2010 herstelde tot het niveau van 2006. XXUitstapjes die t.o.v. het Nederlands gemiddelde relatief vaak in Brabant ondernomen worden, zijn het bezoeken van sportwedstrijden en attracties. Bij sportwedstrijden betreft het vooral betaald voetbalwedstrijden. Bij attracties gaat het om attractieparken zoals de Beekse Bergen, de Efteling en kermissen, met name de Tilburgse kermis. XX87% van de uitstapjes wordt door Brabanders ondernomen. Een derde van deze uitstapjes speelt zich af in de eigen gemeente.
3
Figuur 2.14: Aantal uitstapjes van Nederlanders in Brabant.93
23
De belevingswerelden van de Brabantse bevolking XXDe Brabantse bevolking behoort vaker dan de gemiddelde Nederlandse bevolking tot de belevingswereld Gezellig Lime en minder tot Avontuurlijk Paars.
6% 19% 9% 6%6%
9% 15% 6%
27%
15% 16% 27% 16%
Kijk voor meer informatie op de Factsheet Belevingswerelden.
19%
Uitbundig – Geel Ingetogen Uitbundig– –Aqua Geel Gezellig – Lime
Ingetogen – Aqua
Avontuurlijk – Paars
Gezellig – Lime
Rustig – Groen
Avontuurlijk – Paars
Stijlvol en luxe – Blauw
Rustig – Groen
Creatief en inspirerend –Stijlvol Rood en luxe – Blauw
Creatief en inspirerend – Rood over belevingsFiguur 2.15: Brabantse bevolking verdeeld werelden RECRON InnovatieCamapgne (RIC).94
2.5 Uitstapjes door buitenlandse dagrecreanten XXIn
Brabant worden per jaar ongeveer twee miljoen uitstapjes door buitenlanders ondernomen. Dit is een relatief klein aandeel als we het vergelijken met de 193 miljoen uitstapjes die Nederlanders ondernemen in Brabant. XXBuitenlanders gaan graag recreatief winkelen of bezoeken een attractiepark als ze in Brabant zijn. XXPopulaire dagtochten van Belgen in Nederland zijn: openluchtrecreatie, attractiebezoek, bezoek bezienswaardigheid en funshoppen95.
XXLimburg
is veruit de meest bezochte provincie door Duitsers voor dagbezoek aan Nederland. Brabant staat samen met Flevoland onderaan96. XXPopulaire dagtochten van Duitsers in Nederland zijn: winkelen in een (binnen)stad, bezoek aan een stad, uit eten in een restaurant97.
In augustus 2013 publiceert WES onderzoeksresultaten over dagrecreatie (zonder overnachting) van Belgen. Welke dagtrips ondernemen Belgen naar Brabant, hoe ziet hun profiel eruit en wat geven ze uit aan deze uitstapjes? Vrijetijdshuis Brabant houdt u op de hoogte van de resultaten via www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank en onze nieuwsbrief.
24
2.6 Vooruitzichten op het gebied van vakanties en vrijetijdsgedrag XXNederlanders
blijven in 2013 dichter bij huis. Bijna 30% zegt de zomervakantie aan te passen aan de huidige financiële situatie. Naast minder lang (25%) en minder ver (17%) kiest zo’n 35% voor een goedkopere accommodatie. Kamperen blijkt in trek of men kiest vaker voor een verblijf in een appartement. Op deze manier kunnen reizigers op vakantie een huiselijke sfeer creëren. Dat houdt ook in: zelf boodschappen doen en alles zo goedkoop mogelijk houden als je zelf wilt. Daarnaast is op de bonnefooi gaan een trend, net als huizenruil en het verblijf bij vrienden of familie.98 XXVoor 2013 wordt een groei van het inkomend toerisme verwacht van bijna 3% voor Nederland. Positieve factoren voor het inkomend toerisme:
XXDoor
economische omstandigheden gaan minder Nederlanders in 2013 op vakantie. De Nederlanders die op vakantie gaan, dichterbij huis, gaan korter of minder vaak. Het aantal binnenlandse vakanties stabiliseert naar verwachting in 2013, het aantal buitenlandse vakanties daalt. Zowel tijdens binnenen buitenlandse vakanties wordt een daling van de bestedingen verwacht.100
XX Zwakkere
euro, waardoor het voor inwoners van niet-Eurolanden goedkoper wordt om naar de Eurolanden te reizen. XX Groeiend aantal aanbiedingen vanuit Nederlandse accommodaties en vervoersmaatschappijen om de bezettingsgraad op peil te houden. XX Aanhoudende economische groei BRIC-landen. XX Stedenreizen; groeisegment op de Europese markt. XX De groei van het aantal Duitse en Belgische gasten zet naar verwachting door.99
25
HOOFDSTUK 3 Omvang en belang van de Brabantse vrijetijdssector
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het aanbod, de werkgelegenheid en de bestedingen in de Brabantse vrijetijdssector.
3.1 Aanbod in de vrijetijdssector 26
XXDe
horeca, in 2011 nog de branche waar het aantal faillissementen landelijk het sterkste steeg, vertoonde in 2012 een licht herstel. Vooral minder restaurants en café’s sloten hun deuren. Landelijk gezien nam het totale aantal horecavestingen in 2012 licht af, terwijl dit in Brabant toenam. Het niveau van 2008 wordt echter nog niet gehaald.101 XXNet als in de rest van Nederland laten de sectoren cultuur, recreatie en amusement en sport in Brabant door de jaren heen een gestage groei in aantal vestigingen zien. Dit geldt ook voor de totale toeristischrecreatieve sector. Het totale aantal Brabantse vestigingen is sinds 2008 met 16% toegenomen.102
Aantal vestigingen in de Brabantse vrijetijdssector
14.170
15.000
2008 2009
12.000
2010 2011
9.000
2012
5.180
6.000 3.000
2.600
2.400
1.000
1.250
990
750
&T aa
lR
er vo Ve r
t or
rig ve
Sp
To t
rs ve gi es
O
g in tre
kk
or ec H Lo
C
ul t en uur, am re D et us cre ai em ati lh an en e de t l/g ro ot ha nd e
l
a
0
Figuur 3.1: Aantal vestigingen in de Brabantse vrijetijdssector.103
27
3.2 Werkgelegenheid in de vrijetijdssector XXZKA104 berekende in 2011 dat toerisme en recreatie in
Aantal directe banen in de Brabantse vrijetijdssector x 1000
Brabant 100.000 banen opleverde, 9% van de totale 74000 73.360 werkgelegenheid in Noord-Brabant. In vergelijking 73000 met 2006 is dat een daling van 5%. XXLandelijk omvat de vrijetijdssector 499.780 directe 72000 banen (niet FTE). Het Brabantse aandeel hiervan is 15% ofwel 73.360 directe banen. Het aantal directe 71000 banen in de Brabantse vrijetijdssector nam in 2012 2008 2009 2010 2011 2012 met 2% toe ten opzichte van een jaar eerder.105 XXDe toeristisch-recreatieve sector biedt nu en in de Figuur 3.2: Aantal directe banen in de Brabantse vrijetijdstoekomst goede kansen op een baan voor specifieke sector.106 doelgroepen zoals jongeren, allochtonen en laagopgeleiden.107 XXBinnen cultuur, dagrecreatie en amusement en sport is het aantal banen in Brabant door de jaren heen toegenomen. Ruim de helft van de werkgelegenheid (56%) in de vrijetijdssector is te vinden in de horeca. 2008
2009
2010
2011
2012
Cultuur, recreatie en amusement
7.320
7.610
7.860
8.260
8.720
Detailhandel/groothandel
2.630
2.660
2.570
2.570
2.560
Horeca
41.290
40.830
39.880
40.460
40.730
Logiesverstrekking
8.140
7.910
7.970
8.050
7.950
Overig
4.580
4.580
4.380
4.290
4.340
Sport
4.190
4.390
4.640
4.980
5.060
Vervoer
4.270
4.150
4.040
4.110
4.000
Figuur 3.3: Aantal directe banen in de Brabantse vrijetijdssector, naar subsector.108
28
XXNa
Noord- en Zuid-Holland is Brabant de provincie met het grootste aandeel banen in de totale Nederlandse vrijetijdssector. Top 5: 109
1. Noord-Holland (21% van alle banen in de Nederlandse vrijetijdssector) 2. Zuid-Holland (16%) 3. Brabant (15%) 4. Gelderland (12%) 5. Limburg (8%)
Wilt u meer weten over de werkgelegenheid op lokaal of regionaal niveau? Op www.lisa.nl staat de gratis rapportagetool voor de toeristisch-recreatieve sector (R&T rapportagetool), waarmee u de werkgelegenheid in uw regio of gemeente inzichtelijk kunt maken en kunt vergelijken met andere gemeenten en regio’s.
3.3 Totale bestedingen in de vrijetijdssector XXDe totale economische impact van de Brabantse vrije-
tijdssector is € 5,3 miljard in 2011. Dit is een daling van 5% t.o.v. 2006 toen de bestedingen € 5,5 miljard
bedroegen. De grootste impact kwam voor rekening van binnenlandse dagrecreanten. Zij besteedden € 3,9 miljard.110 Besteding x € 1 miljoen
in %
Toeristische vakanties van Nederlanders
198,6
3,8
Seizoensrecreatieve vakanties van Nederlanders
89,3
1,7
Toeristische vakanties van buitenlanders
31,2
0,6
Seizoensrecreatieve vakanties van buitenlanders
3,8
0,1
322,9
6,1
Dagbesteding van Nederlanders
3.945,2
74,8
Dagbesteding van buitenlanders
99,7
1,9
4.044,9
76,7
Meerdaags zakelijk Nederlanders
149,0
2,8
Meerdaags zakelijk buitenlanders
101,8
1,9
Eéndaags zakelijk Nederlanders
133,9
2,5
Eéndaags zakelijk buitenlanders
8,6
0,2
393,3
7,5
Reisbemiddeling uitgaand toerisme
104,4
2,0
Aanschaf duurzame recreatiegoederen
407,0
7,7
511,4
9,7
5.272,6
100
Subtotaal verblijfstoerisme
Subtotaal dagbesteding
Subtotaal zakelijk
Subtotaal overig Totaal Figuur 3.4: Economische impact in de Brabantse vrijetijdssector.111
3.4 Bestedingen tijdens vakanties 29
Bestedingen aan binnenlandse vakanties XXDe bestedingen door vaste gasten zijn een stuk lager dan die van toeristen. Totaal
Toeristisch
Vast
Brabant
Nederland
Brabant
Nederland
Brabant
Nederland
Per vakantie
€ 135
€ 157
€ 155
€ 178
€ 74
€ 77
Per persoon per dag
€ 23
€ 26
€ 27
€ 31
€ 11
€ 11
5,0
5,1
4,8
4,8
5,5
6,2
Gemiddelde verblijfsduur in nachten
Figuur 3.5: Bestedingen tijdens binnenlandse vakanties.112
XXTijdens
een binnenlandse toeristische vakantie in Brabant wordt gemiddeld minder besteed aan vervoerskosten, horeca en excursies.
Figuur 3.6: Samenstelling van bestedingen door binnenlandse toeristen.113 Cursief gedrukt: de gemiddelde besteding in Brabant is significant lager dan het landelijke gemiddelde.
Gemiddelde besteding p.p. in Brabant
Gemiddelde besteding p.p. in Nederland
Verblijfskosten
€ 86,10
€ 91,30
Bestedingen in horeca
€ 29,90
€ 36,10
€ 5,30
€ 6,50
€ 21,60
€ 23,60
Bestedingen per vakantie
Uitgaven aan excursies, toegangskaartjes e.d. Uitgaven in winkels
XXDe gemiddelde besteding van binnenlandse vakantie-
gangers in Brabant is structureel lager dan het landelijke gemiddelde. XXVrijetijdshuis Brabant deed in 2012 onderzoek naar de oorzaken van achterblijvende bestedingen.114 Enkele conclusies: een verblijf in een hotel wordt gemiddeld meer besteed dan in andere accommodaties, maar het aandeel hotelvakanties in Noord-Brabant is relatief laag. XX Naarmate de leeftijd van het reisgezelschap hoger wordt, nemen de vakantie-uitgaven toe. Brabant kent echter relatief weinig senioren en veel gezinnen met kinderen die in Brabant op vakantie gaan.
een landelijke omgeving wordt uitgegeven en ruim anderhalf keer zoveel als tijdens een citytrip.115 XXMet een gemiddelde besteding van € 474,- besteden internationale reizigers van buiten de EU tien keer zoveel als de Nederlandse consument tijdens funshoppen.116
XX Tijdens
30
Bestedingen door buitenlandse gasten XXQua type vakanties blijkt dat aan cultuurvakanties het meeste geld wordt besteed. Cultuurtoeristen besteden bijna vijf keer zoveel als tijdens een vakantie in
Het onderzoek Statistiek Inkomend Toerisme (uitgevoerd door NBTC-NIPO Research) geeft meer inzicht in bestedingen door buitenlandse gasten, ook op provinciaal niveau. De tussentijdse resultaten verschijnen in augustus 2013 en het eindrapport in september 2014. Vrijetijdshuis Brabant houdt u op de hoogte van de resultaten via www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank en onze nieuwsbrief.
3.5 Bestedingen tijdens uitstapjes door Nederlandse dagrecreanten De cijfers in deze paragraaf zijn gebaseerd op de meest actuele cijfers uit het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO 2010-2011). Dit onderzoek wordt slechts eens in de twee jaar uitgevoerd. De nieuwste resultaten (CVTO 2012-2013) verschijnen in september 2013. Vrijetijdshuis Brabant houdt u hiervan op de hoogte via www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank en via onze nieuwsbrief.
XXBrabant staat in Nederland op de 3e plaats als het om
bestedingen gaat om bestedingen per persoon aan uitstapjes. De besteding per persoon per uitstapje ligt 17% hoger dan het Nederlands gemiddelde. 2006 Aantal uitstapjes (x miljoen) Bestedingen per persoon per uitstapje117 Totaal bestedingen (x miljard)
2008
2010
Brabant
Nederland
Brabant
Nederland
Brabant
Nederland
236
1.632
216
1.452
193
1.392
€ 17,00
€ 15,58
€ 15,79
€ 15,58
€ 18,86
€ 16,07
€ 4,01
€ 25,33
€ 3,42
€ 22,63
€ 3,64
€ 22,36
XXOngeveer 83% van de dagrecreatieve bestedingen in
Figuur 3.7: Bestedingen door Nederlandse dagrecreanten.118
Brabant wordt door eigen inwoners gedaan. wordt meer geld door Brabanders uitgegeven aan uitstapjes buiten Brabant dan door niet-Brabanders aan uitstapjes in onze provincie.
XXEr
Niet-Brabanders in Brabant 25,8 miljoen uitstapjes € 630,8 miljoen
Brabanders in Brabant
Brabanders buiten Brabant 38,3 miljoen uitstapjes € 790,2 miljoen
167,2 miljoen uitstapjes € 3,01 miljard
Figuur 3.8: Bestedingen door binnenlandse dagrecreanten.119
Kijk voor meer informatie over de bestedingen in verschillende categorieën van dagrecreatie (zoals cultuur, bezoek sportevenementen, buitenrecreatie e.d.) op de Factsheet Dagrecreatie.
31
3.6 Bredere maatschappelijke impact van de vrijetijdssector XXDe
Brabantse vrijetijdseconomie sluit aan bij vele andere doelen, programma’s en projecten waarop de provincie de komende jaren inzet. Het is dan ook de ambitie dat de vrijetijdseconomie in de periode 2013-2020 bijdraagt aan de realisatie van de doelen van de beleidsvelden cultuur, erfgoed, natuur, landschap, leefbaarheid, zorgeconomie, sport en economische topsectoren zoals de creatieve industrie en agrofood.120 XXDe vrijetijdseconomie wordt gezien als belangrijke drager voor het verbeteren van het woon-, leef- en vestigingsklimaat in Brabant, de verdienmogelijkheid voor natuur en de transitie van stad en platteland.121
3.7 Verwachtingen XXDe
economische recessie heeft ook de vrijetijdseconomie in Nederland niet onberoerd gelaten. Toch zijn de verwachtingen op de lange termijn positief. Bij een gemiddelde jaarlijkse reële groei van 1,5% van de omzet kan de sector 30.000 extra banen realiseren in 2020.123
32
XXDe woonaantrekkelijkheid van een gemeente bestaat
uit verschillende aspecten, waarin de vrijetijdssector een belangrijke rol speelt. Hoe hoger een gemeente op de volgende aspecten scoort, hoe hoger de woonaantrekkelijkheidsindex: bereikbaarheid van banen, cultureel aanbod, veiligheid, percentage koopwoningen, nabijheid natuurgebieden, culinair aanbod, aanwezigheid universiteit en percentage vooroorlogse woningen.122
Inspirerend Brabant
HOOFDSTUK 4 Conclusies en aanbevelingen
In dit hoofdstuk worden enkele aanbevelingen gegeven die onderbouwd zijn door de belangrijkste conclusies uit voorgaande hoofdstukken.
Conclusies & aanbevelingen 34
XXToenemende vergrijzing: bied actieve senioren kwali-
teit, bereikbaarheid en toegankelijkheid van vrijetijdsvoorzieningen. XXConsument wil tijd, emoties en ervaringen delen met vrienden en familieleden: speel hier op in met productontwikkeling en in de communicatie. XXIn Brabant zijn vooral toeristen en dagrecreanten uit de RIC-belevingswerelden Uitbundig Geel en Gezellig Lime sterk vertegenwoordigd: zij zoeken ontspanning, vinden het gezin belangrijk en zijn geïnteresseerd in sportieve en actieve vakanties. XXPersonen uit de RIC-belevingswerelden Ingetogen Aqua en Avontuurlijk Paars kennen hogere bestedingen: geef aandacht aan privacy, kleinschaligheid, natuur en cultuur (Aqua) en nieuwe dingen ontdekken tijdens bijzondere ervaringen met luxe en exclusiviteit (Paars).
Zie de Factsheet Belevingswerelden voor meer informatie.
XXVerwachte
groei kenniswerkers*: bied bijvoorbeeld restaurants met internationale keuken, ontmoetingsplekken, diversiteit in het nachtleven, flexibele openingstijden van winkels en cafés en Engelstalige informatie. XXSpeerpunt provinciaal beleid is om de meest innovatieve en gastvrije provincie te worden: vertaal gastvrij en innovatief zoveel mogelijk door in het eigen aanbod. XXSpeerpunt provinciaal beleid is om de bestedingen in de provincie te verhogen. Cultuurtoeristen besteden bijna vijf keer zoveel als tijdens een vakantie in een landelijke omgeving wordt uitgegeven en ruim anderhalf keer zoveel als tijdens een citytrip: haak aan bij internationale trekkers zoals bijvoorbeeld Van Gogh in Brabant. XXConsumenten zoeken exclusieve belevenissen: bied luxe en comfort tegen een betaalbare prijs en zorg voor onderscheidende producten en diensten om unieke ervaringen te creëren. *
Werknemers met meestal een academische achtergrond die werk verrichten waarbij kennis en opleiding een belangrijke vereiste is.
35
Bijlage 1 Korte omschrijving veelvoorkomende bronnen
36
R&T Standaard
ContinuVakantieOnderzoek (CVO)
De landelijke Recreatie & Toerisme (R&T) Standaard is een standaard om de economische betekenis te meten van de vrijetijdssector. Deze is door verschillende provincies ontwikkeld om betrouwbare vergelijkingen te maken over de vraag hoeveel geld recreanten en vakantiegangers in de diverse provincies besteden en welke werkgelegenheid de sector oplevert. Dit heeft geresulteerd in een document waarin de afbakeningen voor onderzoeken worden weergegeven, die verschillende provincies gebruiken.
Het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) is een grootschalig multi-client onderzoek naar het vakantiegedrag van de Nederlanders, uitgevoerd door NTBC-NIPO Research. Het onderzoek dat een lange historie kent (vanaf 1980) geeft een breed en diepgaand inzicht in de ontwikkelingen en trends op de Nederlandse vakantiemarkt. Het CVO is gebaseerd op vier kwartaalmetingen (januari, april, juli en oktober), waarin respondenten wordt gevraagd naar hun vakantiegedrag gedurende de drie daaraan voorafgaande maanden.
Kijk ook op www.ipo.nl zoek R&T
Kijk ook op w w w.nbtcniporesearch.nl/nl/ Home/Producten-en-diensten/cvo.htm
ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) Onderzoek naar het uithuizige vrijetijdsgedrag van de Nederlandse bevolking, uitgevoerd door NBTC-NIPO Research. Het onderzoek geeft een breed en diepgaand inzicht in de structuur, de ontwikkelingen en de trends in de vrijetijdsmarkt. Het onderzoek wordt in 2012-2013 voor de vierde keer herhaald (vanaf 2004 iedere twee jaar). Er wordt gewerkt met gebroken jaren: voorbeeld editie 2012: mei 2012 t/m april 2013. Vrijetijdshuis Brabant hanteert de R&T Standaard om de vrijetijdseconomie in beeld te brengen. Hiervoor wordt met het begrip uitstapjes gewerkt, waarin de volgende definitie wordt gehanteerd voor activiteiten uit het CVTO: Alle (dag)recreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal twee uur van huis is (inclusief reistijd) en maximaal 1.000 euro besteedt. Bezoek aan familie / vrienden / kennissen en activiteiten ondernomen tijdens vakanties blijven buiten beschouwing.
Voor het veldwerk van het CVTO wordt gebruik gemaakt van de TNS NIPObase. De onderzoeksopzet van het CVTO bestaat uit twee onderdelen. Wekelijks vindt er een meting plaats bij ruim 350 respondenten (netto), waarbij het vrijetijdsgedrag in de achterliggende week in kaart wordt gebracht. Daarnaast vindt aan het eind van het onderzoeksjaar een meting plaats (n = 5.000), waarbij onder meer de deelname aan de diverse vrijetijdsactiviteiten op jaarbasis wordt gemeten.
Kijk ook op w w w.nbtcniporesearch.nl/nl/ Home/Producten-en-diensten/cvto.htm
37
LISA Werkgelegenheid LISA is een databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. De kerngegevens per vestiging hebben een ruimtelijke component (adresgegevens) en een sociaaleconomische component (werkgelegenheid en economische activiteit). Door de beschikbaarheid van dit type beschrijvende gegevens voor heel Nederland kan het LISA vestigingenregister beschouwd worden als het basisbestand voor sociaaleconomisch en ruimtelijk onderzoek. Van elk willekeurig geografisch niveau en van elke activiteit kan bijvoorbeeld de werkgelegenheids(ontwikkeling) in beeld worden gebracht. Het LISA vestigingenregister bevat informatie over ruim 1.219.400 vestigingen in Nederland. Landsdekkende informatie is beschikbaar vanaf 1996. Het aantal banen heeft betrekking op het totaal aantal fulltimers, parttimers en uitzendkrachten. De geografische indelingen zijn gebaseerd op de gemeentetabel per 1/1/2011. Om de gegevens van de sector Recreatie & Toerisme te kunnen ontsluiten hebben de provincies gezamenlijk aan LISA gevraagd om een rapportagetool te ontwikkelen en deze via de LISA-website ter beschikking te stellen. Deze is volgens de R&T Standaard ontsloten, gebaseerd op SBI-codes (terug te vinden in de landelijke R&T Standaard).
Kijk ook op www.lisa.nl gratis data aparte rapportagetool
38
Bronvermelding Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije
22 Caalders, J. & Raalten, van R. (2013). Vrijetijdsonderzoek
tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants &
Zuidoost Brabant. Utrecht: Bureau Buiten, in opdracht van SRE
Planners.
& ANWB.
1
2
LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 15-04-2013. 3
CBS Statline (2012). Gasten logiesaccommodaties; woon-
land per regio. www.cbs.nl, geraadpleegd op 17-04-2013. 4
NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant. 5
NBTC-NIPO Research (2011). ContinuVrijeTijdsOnderzoek
2010-2011. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant. 6
Provincie Noord-Brabant (2012). De bevolkings- en woning-
23 Lycklama, T. & Thijs, J (2012). Vrijetijdsambitie Landelijk
Strijp. Driebergen-Rijsenburg: Bureau voor Ruimte en Vrije Tijd. 24 NRC Nieuws (26 december, 2012). Het weer in 2012: zonni-
ger en natter dan gebruikelijk. www.nrc.nl, geraadpleegd op 26-12-2012. 25 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant. 26 Vrijetijdshuis Brabant (2012). Vrijetijdssector in cijfers 2012.
Tilburg: Vrijetijdshuis Brabant.
behoefteprognose Noord-Brabant; actualisering 2011.
27 Trendwatching.com (2012). 12 Minitrends waar je nu aan
www.brabant.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
de slag mee kan. www.trendwatching.com, geraadpleegd op
7
RTL Nieuws (22 maart, 2013). 50-plusser spekt toerisme
steeds meer. www.rtl.nl, geraadpleegd op 22-04-2013. 8
Pretwerk (30 oktober, 2012). Vergrijzing heeft groot effect
23-04-2013. 28 NRIT Media (2013). Reisbranche zet in op duurzaamheid.
www.nritmedia.nl, geraadpleegd op 10-03-2013.
op vrijetijdsbesteding. www.pretwerk.nl, geraadpleegd op
29 Kuijper, T. & Greven, A. (2012). Het imago van de provin-
23-04-2013.
cie Brabant; naast high-touch ook high-tech, 2e effectmeting.
9
RTL Nieuws (22 maart, 2013). 50-plusser spekt toerisme
Amsterdam: Quint Result.
steeds meer. www.rtl.nl, geraadpleegd op 22-04-2013.
30 OPTA (2013). OPTA jaarverslag en marktmonitor 2012.
10 Vrijetijdshuis Brabant (2011). Deskresearch zorgtoerisme.
Op www.marketingfacts.nl, geraadpleegd op 16-03-2013.
Tilburg: Vrijetijdshuis Brabant.
31 Ibid.
11 Ibid.
32 Jonker, W. (7 maart, 2013). Citymarketeers zien volop
12 RECRON Innovatie Campagne (2008). De Recreanten
kansen in gebruik van de smartphone. Op www.pretwerk.nl,
Atlas. Driebergen: RECRON.
geraadpleegd op 07-03-2013.
13 Provincie Noord-Brabant (2012). De bevolkings- en woning-
33 Digivaardig & Digiveilig (2012). Trendonderzoek 2012:
behoefteprognose Noord-Brabant; actualisering 2011.
‘Nederlanders altijd en overal online’.
www.brabant.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
www.digivaardigdigiveilig.nl, geraadpleegd op 21-04-2013.
14 RECRON Innovatie Campagne (2008). De Recreanten
34 Cloutoday.nl (3 april, 2013). Groei online markt.
Atlas. Driebergen: RECRON.
www.cloutoday.nl, geraadpleegd op 03-04-2013.
15 CBS Statline (2013). Consumentenvertrouwen naar regi-
35 NIMA (2013). Marketingthema’s 2013; de visie van inspire-
onale kenmerken van het huishouden. www.cbs.nl, geraad-
rende experts. www.nima.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
pleegd op 23-04-2013.
36 Newcom Research & Consultancy (2012). Social Media
16 Nibud (2013). Koopkrachtberekeningen Nibud: vrijwel
gebruik in Nederland 2012; hoe ziet het Social Media land-
iedereen levert in. www.nibud.nl, geraadpleegd op 11-04-2013.
schap er uit? http://www.slideshare.net/newcomresearch/
17 FaillissementsDossier.nl (2013). Statistieken.
newcom-research-consultancy-gebruik-social-media-nl-
www.faillissementsdossier.nl, geraadpleegd op 12-04-2013.
mei-2012, geraadpleegd op 21-04-2013.
18 CBS Statline (2013). Beroepsbevolking; kerncijfers provincie.
37 Digivaardig & Digiveilig (2012). Trendonderzoek 2012:
www.cbs.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
‘Nederlanders altijd en overal online’.
19 UWV (2013). Opnieuw forse stijging werkloosheid.
www.digivaardigdigiveilig.nl, geraadpleegd op 21-04-2013.
www.uwv.nl, geraadpleegd op 24-04-2013.
38 NIMA (2013). Marketingthema’s 2013; de visie van inspire-
20 Pretwerk (25 september, 2012). Achterblijvende binnen-
rende experts. www.nima.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
landse bestedingen zet MKB onder druk. www.pretwerk.nl,
39 Jonker, W. (4 december, 2012). Bloggers beïnvloeden de
geraadpleegd op 10-04-2013.
vakantiebeslissing in de oriëntatiefase. Op www.pretwerk.nl,
21 Lycklama, T. & Thijs, J (2012). Vrijetijdsambitie Landelijk
geraadpleegd op 11-04-2013.
Strijp. Driebergen-Rijsenburg: Bureau voor Ruimte en Vrije Tijd.
39
40
40 Trendwatching.com (2012). 12 Minitrends waar je nu aan
62 NBTC (2013). Nederland easy going en gastvrij vakantie-
de slag mee kan. www.trendwatching.com, geraadpleegd op
land. www.nbtc.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
23-04-2013.
63 CBS Statline (2012). Statistiek Logiesaccommodaties 2012,
41 SPOT (2012). Tijdsbestedingsonderzoek 2012. www.spot.nl,
voorlopige cijfers. www.cbs.nl, geraadpleegd op 16-04-2013.
geraadpleegd op 22-04-2013.
64 CBS Statline (2012). Statistiek Logiesaccommodaties 2012,
42 SPOT (2012). Tijdsbestedingsonderzoek 2012. www.spot.nl,
voorlopige cijfers. www.cbs.nl, geraadpleegd op 16-04-2013.
geraadpleegd op 22-04-2013.
65 CBS Statline (2012). Statistiek Logiesaccommodaties 2012,
43 SPOT (2012). Tijdsbestedingsonderzoek 2012. www.spot.nl,
voorlopige cijfers. www.cbs.nl, geraadpleegd op 16-04-2013.
geraadpleegd op 22-04-2013.
66 Ibid.
44 Ibid.
67 Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (2011).
45 NRIT Media (2013). NRIT Magazine, nr. 1, 2013. Nieuwegein:
MarketScan België 2011. Den Haag: december 2012
NRIT Media.
68 Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (2012).
46 Kniesmeijer, T. et al. (2012). Trendrede 2013.
MarketScan Duitsland 2012. Den Haag: december 2012
www.trendrede.nl, geraadpleegd op 21-04-2013.
69 NBTC (2010). M&C Marketscan zakelijke reismarkt 2010.
47 Trendwatching.com (2012). 12 Minitrends waar je nu aan
Den Haag: 2010
de slag mee kan. www.trendwatching.com, geraadpleegd op
70 NBTC (2010). M&C Marketscan zakelijke reismarkt 2010.
23-04-2013.
Den Haag: 2010
48 Staatsbosbeheer (2013). Verkoop natuurterreinen.
71 BCD Travel (27 maart, 2013). Online geboekte treintickets ruim
www.staatsbosbeheer.nl, geraadpleegd op 22-04-2013.
verdubbeld. www.bcdtravel.com, geraadpleegd op 27-03-2013.
49 Trendwatching.com (2012). 12 Minitrends waar je nu aan
72 ATPI (3 september, 2012). Zakenreiziger boekt in toekomst
de slag mee kan. www.trendwatching.com, geraadpleegd op
vaker zelf. www.atpi.nl, geraadpleegd op 17-04-2013.
23-04-2013.
73 ATPI (3 september, 2012). Zakenreiziger boekt in toekomst
50 Trendwatching.com (2012). 12 Minitrends waar je nu aan
vaker zelf. www.atpi.nl, geraadpleegd op 17-04-2013.
de slag mee kan. www.trendwatching.com, geraadpleegd op
74 BCD Travel (27 maart, 2013). Hotels bieden naast best
23-04-2013.
available rate ook gratis extra’s aan zakenreizigers.
51 Ibid.
www.bcdtravel.com, geraadpleegd op 27-03-2013.
52 NRIT Media, NBTC & NHTV Internationaal hoger onder-
75 Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije
wijs Breda (2012). Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd
tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants &
2012. Breda: NRIT Media.
Planners.
53 TourPRess (5 februari, 2013). Nederlanders willen weer ‘real
76 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
life’ bij elkaar zijn. www.tourpress.nl, geraadpleegd op 05-02-2013.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
54 Kniesmeijer, T. et al. (2012). Trendrede 2013. www.trend-
77 Het PON – Brabantpanel (2012). Vervolgonderzoek financieel-
rede.nl, geraadpleegd op 21-04-2013.
economische crisis. Brabantpanel 37: Vervolgonderzoek financieel-
55 Trendslator (2012). Trends + Trendslations; zeven trends uit
economische crisis 4, april 2012, geraadpleegd op 08-05-2012.
MOOD 13. www.trendslator.nl, geraadpleegd op 17-04-2013.
78 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
56 Gastvrij Nederland (14 maart, 2013). Kamp: Topsectoren-
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
aanpak voor gastvrijheidseconomie. www.gastvrij-nederland.nl,
79 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
geraadpleegd op 14-03-2013.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
57 Omroep Brabant (5 april, 2013). Toeristenbelasting stijgt in
80 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
helft gemeenten in Brabant, Asten spant kroon.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
www.omroepbrabant.nl, geraadpleegd op 05-04-2013.
81 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
58 Vrijetijdshuis Brabant (2013). Instemming beleidskader en
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
uitvoeringsagenda vrijetijdseconomie. www.vrijetijdshuis.nl,
82 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
geraadpleegd op 27-02-2013.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
59 Provincie Noord-Brabant (2013). Dossier: Cultuuragenda.
83 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
www.brabant.nl, geraadpleegd op 22-04-2013.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
60 NBTC (2013). Recordaantal toeristen naar Nederland in
84 Travelnext (2012). Google Maps Infographic Travel; summer
2012. www.nbtc.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
2012 (may-september).
61 NBTC (2013). Recordaantal Duitse toeristen naar Neder-
http://www.travelnext.nl/wp-content/uploads/2012/09/Goog-
land. www.nbtc.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
leMapsInfographicTravel2.jpg, geraadpleegd op 22-04-2013.
85 Customer Talk (14 augustus, 2012). Onderzoek: helft reizi-
107 Briene, M. & Wienhoven, M. (2010). Toerisme: de banen-
gers haalt inspiratie voor vakantie uit sociale media.
motor. Rotterdam: ECORYS Nederland B.V.
www.customertalk.nl, geraadpleegd op 18-04-2013.
108 LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
86 Rabobank (2012). Rabobank Cijfers & Trends; thema-
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 16-04-2013.
update: Verblijfsrecreatie. www.rabobank.nl, geraadpleegd
109 LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
op 17-04-2013.
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 16-04-2013.
87 Rabobank (2012). Rabobank Cijfers & Trends; thema-
110 Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije
update: Verblijfsrecreatie. www.rabobank.nl, geraadpleegd
tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants &
op 17-04-2013.
Planners.
88 Dekkers, J. (2012). Online reisbranche laat kansen social
111 Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije
media liggen. Op www.frankwatching.com, geraadpleegd op
tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants &
11-04-2013.
Planners.
89 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
112 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
ContinuVakantieOnderzoek 2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
113 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
91 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
114 NBTC-NIPO Research (2013). ContinuVakantieOnderzoek
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
90 NBTC-NIPO Research (2013).
2012. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
92 NBTC-NIPO Research (2011). ContinuVrijeTijdsOnderzoek
115 OECD (2009). The Impact of Culture on Tourism. Paris:
2010-2011. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
OECD Publishing. Data afkomstig uit veldwerk 2006.
93 NBTC-NIPO Research (2011). ContinuVrijeTijdsOnderzoek
116 Pretwerk (2013). Internationale reizigers van buiten de EU
2010-2011. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
zijn de big-spenders onder de toeristen. www.pretwerk.nl,
94 RECRON Innovatie Campagne (2008). De Recreanten
geraadpleegd op 24-04-2013.
Atlas. Driebergen: RECRON.
117 Het gaat hier om directe bestedingen zoals kosten voor
95 Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (2011).
toegang en horeca en dus exclusief vervoers- en zogenaamde
MarketScan België 2011. Den Haag: december 2012.
vaste kosten als abonnementen en contributies.
96 Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (2012).
118 NBTC-NIPO Research (2011). ContinuVrijeTijdsOnderzoek
MarketScan Duitsland 2012. Den Haag: december 2012.
2010-2011. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
97 Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (2012).
119 NBTC-NIPO Research (2011). ContinuVrijeTijdsOnderzoek
MarketScan Duitsland 2012. Den Haag: december 2012.
2010-2011. Analyse door Vrijetijdshuis Brabant.
98 TourPRess (4 april, 2013). Nederlanders kiezen voor ande-
120 Provincie Noord-Brabant (2013). Beleidskader & Uitvoe-
re vakantie. www.tourpress.nl, geraadpleegd op 04-04-2013.
ringsagenda vrijetijdseconomie. www.brabant.nl, geraad-
99 NBTC (2013). Toerisme in perspectief. Den Haag: januari
pleegd op 23-04-2013.
2013.
121 Provincie Noord-Brabant (2013). Beleidskader & Uitvoe-
100 NBTC (2013). Toerisme in perspectief. Den Haag: januari
ringsagenda vrijetijdseconomie. www.brabant.nl, geraad-
2013.
pleegd op 23-04-2013.
101 FaillissementsDossier.nl (2013). Statistieken.
122 Marlet, G. & Woerkens, C. van (2011). Atlas voor gemeen-
www.faillissementsdossier.nl, geraadpleegd op 12-04-2013.
ten 2011. Nijmegen: VOC Uitgevers.
102 LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
123 Gastvrij Nederland (30 augustus, 2012). Gastvrijheidssec-
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 15-04-2013.
tor biedt Nederland 50.000 banen extra.
103 LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
www.gastvrij-nederland.nl, geraadpleegd op 16-04-2013.
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 15-04-2013. 104 Haagen, R. (2011). Economische betekenis toerisme & vrije
tijd in de provincie Noord-Brabant. Breda: ZKA Consultants & Planners. 105 LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 29-03-2013. 106 LISA (2012). Overzicht LISA-Data (R&T-sector) per provin-
cie. www.lisa.nl, geraadpleegd op 23-04-2013.
41
Colofon Vrijetijdshuis Brabant Postbus 1280 5004 BG Tilburg T 013-465 67 16
Vrijetijdssector in cijfers is een jaarlijkse uitgave die is samengesteld door Vrijetijdshuis Brabant, in opdracht van de Provincie Noord-Brabant. www.vrijetijdshuis.nl/kennisbank
Bezoekadres Statenlaan 4 5042 RX Tilburg
[email protected]
Bij het samenstellen van deze uitgave is de grootste zorgvuldigheid betracht. Vrijetijdshuis Brabant is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie uit deze publicatie. Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan, mits met bronvermelding. © Juni 2013 Vrijetijdshuis Brabant
Redactie Ankie Joos, Joline Vriens, Ewout Sanders, Bart Stadhouders Eindredactie Ank Lambers Vormgeving Buro Kaaiman Foto’s Vrijetijdshuis Brabant Druk Drukkerij Vos, Gemert 42
Oplage 1.000 stuks
Meer cijfers VRIJETIJ DSSECTOR
Deze Factsheet is onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2013, de jaarlijks terugkerende publicatie van Vrijetijdshuis Brabant. Vrijetijdssector in cijfers 2013 bestaat uit:
2013
Uitbundig Ingetogen Gezellig Ondernemend Rustig
TREND RAPPO RTAGE
Flink gestegen verkoop
BRABA NT
campers sinds 2005
overnachtingen met de camper doorgebracht tijdens 23.000 vakanties.
Zomerhuisje, vakantiebunga low, tweede woning park en niet op een park op een
Factsheet
Cultuur
Factsheet
Sport
Factsheet
Natuur
Factsheet
Factsheet
Factsheet
Noordoost Brabant
Midden Brabant
Zuidoost Brabant
XX XX
Factsheet
Dagrecreatie
Factsheet
Verblijfstoerisme
Uitbundig
Profiel binnenlandse 14%
provincies
toeristen Uitbundig – Geel Ingetogen – Aqua Gezellig – Lime Avontuurlijk – Paars Rustig – Groen
18%
16% 24% 28%
Noord-Holland
Zuid-Holland
13%
38%
Noord-Brabant
15%
Gezellig Avontuurlijk Rustig
– Paars – Groen
20%
21%
12%
11%
Gelderland
21%
29%
27%
Uitbundig Ingetogen Gezellig
Overige toeristische vakanties
1,2 miljoen binnenlandse overnachtingen
Woning, herberg, Profiel binnenlandse 20% 38%
8% 20%
14%
Gemiddelde verblijfsduur:
5,7 nachten
toeristen Uitbundig – Geel Ingetogen – Aqua Gezellig – Lime Avontuurlijk – Paars Rustig – Groen
Vrijetijdssector
€ 24)
Gezellig
Zuid-Holland
Onderdeel van
Besteding p.p. per dag € 15
Uitbundig (Nederland:
Ingetogen
groepsaccomm odatie 26%
Avontuurlijk Rustig
Limburg
13%
Noord-Brabant
Top 3 herkomstprovincies
20%
in cijfers 2013
Uitbundig
Ingetogen Gezellig
West Brabant
Uitbundig – Geel Ingetogen – Aqua Gezellig – Lime
Noord-Holland
23%
Avontuurlijk
Avontuurlijk
Factsheet Belevingswerelden
Ingetogen
Top 3 herkomstprovincies
Zuid-Holland
Rustig
Rustig
Factsheet
Tegelijkertijd groeit. dalen de bestedingen. aanbiedingen Verklaring: meer en acties vanuit de hotellerie, en de opkomst meer B&B’s van kortingen veilingsites. XXBijna de helft van de Brabantse hotels heeft drie Het aantal 4-sterrenhote sterren. ls neemt sinds Brabant heeft 2008 toe. geen 5-sterrenhotels XX80% van de . Brabanders en 82% van de niet-Brabande vindt dat Brabant hotels met allure rs heeft.
Vaste standplaats
2,9 miljoen binnenlandse overnachtingen
Gemiddelde verblijfsduur:
5,5 nachten
Besteding p.p. per dag € 11 (Nederland: € 11)
Vakantie in zomerhuisje, seizoens- of jaarplaats boot, tent of caravan op vaste XXHet aantal vakanties door vaste gasten vig aan weersomstand is sterk onderheigheden. Wanneer lang goed weer het een jaar is, gaat een vaste gast vaker naar stacaravan toe. zijn
Top 3 herkomstprovincies Zuid-Holland
45%
Noord-Brabant
32%
Noord-Holland
15%
VRIJETIJDSSECTOR IN CIJFERS 2013
TRENDRAPPORTAGE BRABANT