VERSLAG NR. 9 VAN ONZE INDONESIAREIS 22/5 t/m 4/7-2015 Vrijdag 26 juni 2015 Even vóór middernacht, de afgelopen nacht, werden we wakker van de telefoon. Pieter zond een SMS-je, dat Wim zijn moeder een flinke blaasontsteking had met hoge koorts (39.2) Wim belt vanmiddag even naar Het Anker, hoe de situatie is. Op deze leeftijd ( ze wordt in augustus 90! ) weet je het nooit. Laten we hopen, dat het met een sisser afloopt! Om 10.00 uur vanmorgen kwam Rauh op bezoek, vergezeld door zijn zoontjes Ardi en Dika. De eerste is enorm gegroeid: die gaat zijn moeder achterna, die groter is dan Rauh. We lieten hem wat kleding uitzoeken, terwijl hijzelf een zak met fruit had meegebracht. De beide jongens wilden wel een ballon en alle drie kregen ze een balpen met opdruk van de Stichting. Dat is hier nog steeds een gewild artikel!
Links Ardi, Rauh en dan Bika.
Rauh nam ook met graagte de brillen, die ik van mijn opticien had meegekregen, in ontvangst. Daar kan hij een aantal mensen in zijn dorp Bug-Bug, die een lichte oogcorrectie nodig hebben, weer blij mee maken!
1
Segara Wangi, zaterdag 27 juni 2015 9.10 uur. Toen Wim gistermiddag om 15.30 uur (het is dan 9.30 in Nederland) belde met “Het Anker”, om te informeren naar de toestand van zijn moeder, bleek ze goed te reageren op de antibiotica, die ze kreeg. Het ging gelukkig al weer wat beter met haar, volgens de verzorgster. Naar aanleiding van het verzoek van Nyoman (the fisherman) om een beurs voor zijn tweede dochter Ni Kade Arianti mailde ik naar onze secretaris, Arnold van Dantzig. Ik legde de hele situatie uit en vroeg, hoe hij tegenover een positieve beslissing staat. Vanmorgen bij het openen van mijn mail had ik al antwoord: hij stemt in met het verstrekken van de beurs. Nyoman, wiens vrouw voor ons wast, komt die was vanmiddag terugbrengen. We kunnen hem dan de positieve beslissing meedelen en het geld voor het eerste semester overhandigen. Dit wél onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat Ni Kade Arianti een heel duidelijke verbetering van haar rapport van dit eerste semester laat zien, anders wordt de tweede helft niet meer verstrekt!
Het gezin van Nyoman Uiterst rechts Ni Wayan Setiasih, die inmiddels slaagde voor de SMA en nu een baan heeft met daarnaast Ni Kade Arianti..
2
Met Wayan Suardana lukte het niet, om contact te maken. Zijn telefoonnummer schijnt niet meer in gebruik te zijn. Komang, de manager hier, woont in hetzelfde dorp. Hij heeft nu de vader van Wayan S. bezocht en hem gevraagd om Wayan te vertellen, dat wij weer in Candidasa zijn. We zullen hem nu een dezer dagen wel zien.
Al dagenlang ligt bovenstaande boot, de Palu Sipat, hier voor anker. Wat het is of wat er wordt gedaan weet kennelijk niemand die ik ernaar vroeg. Misschien weet Made iets. Made wist me te vertellen, dat het een tanker was, die wacht op de voorganger, die in de haven ligt om gelost te worden. De capaciteit van die haven is maar gering. Deze ligt hier al een hele week te wachten! Vanaf dit overslagstation gaat de benzine met tankwagens heel Bali en Lombok over. Achter de keuken van dit restaurant liggen nog twee bungalows, welke, net als de woning, die is getransformeerd tot deze eetzaal, waren verhuurd aan Australiërs. Twee van hen waren nogal dik met elkaar en evenals met die van het restaurant werd ook het contract met die tweede Australiër niet verlengd. Uit boosheid heeft die, vlak voor vertrek, de hele woning inwendig gesloopt. Wanneer ik het niet met eigen ogen gezien had, zou ik het niet geloofd hebben! Wastafel en toiletpot compleet stukgeslagen, letterlijk ELKE tegel beschadigd, kasten gesloopt, elektrische bedrading op vele plaatsen doorgesneden, stopcontacten en schakelaars verdwenen, onvoorstelbaar. Vandaag kreeg Made de sleutels terug en ontdekte hij de schade. Hij schakelt de politie in, en terecht! 3
17.30 uur. We hebben een drukke middag achter de rug! Na onze siësta kwamen om 15.00 uur eerst Jeny, Niluh en de vrouw van Ketut Merta Yasa, alle drie werkzaam bij v.h. Iguana, op bezoek. We babbelden wat, dronken iets en lieten hen Wat kleding uitzoeken. Ook aan de voormalige kok en haar man, de huidige nachtwaker, werd door de drie dames gedacht, evenals aan Menir. Voor hen allen zat er wat van hun gading bij! De rest ging later op de middag ook nog weg, nu met Nyoman.
Bepakt en bezakt gingen de dames weer aan het werk…….
Eeen uurtje later zaten we in het restaurant, onze tijdelijke huiskamer, waar een heerlijk briesje waait door de open constructie. Ineens kwam daar inderdaad Wayan Suardana aanlopen. In 2012 had hij na de SMA te hebben afgerond, een partiële beurs gekregen om een opleiding bij Monarch als scheepskok te gaan volgen. Daarnaast had hij ook nog geld van de stichting geleend met de verplichting, het vóór eind 2015 terug te betalen. Nu kwam hij , zonder dat wij daar om hadden gevraagd, aanzetten met een dikke enveloppe, waarin het grootste deel van het geleende geld zat. Het restant hebben we hem maar kwijtgescholden! Binnenkort hoopt hij de gelegenheid te krijgen, op hetzelfde cruiseschip te komen werken als zijn oudere broer Ketut. Hij wil dan het verdiende geld zoveel mogelijk sparen, om later een eigen restaurantje te kunnen beginnen.
4
Wayan: volop toekomstplannen…..
Tegen vijven kwamen vervolgens Ni Kade Arianti met haar vader Nyoman de schone was terugbrengen. We vertelden hen, dat het bestuur had besloten, haar voorlopig het eerste semester te willen ondersteunen. Daarbij hebben we getracht haar duidelijk te maken, dat zij haar uiterste best zou moeten doen om betere resultaten te halen, anders hield de hulp absoluut op. Om haar van de ernst te doordringen, lieten we niet enkel haar vader, maar ook haar de nota van ontvangst tekenen.
Een gewichtige handeling, op deze leeftijd. Hopelijk helpt het!
Ook haar vader trachtte haar e.e.a. nog eens goed duidelijk te maken. Hij nam de rest van de kleding, die we meebrachten uit Nederland, mee. Zo hebben we weer plaats voor de nieuwe aankopen in onze koffers! Nu wordt het tijd, om wat te gaan eten! 5
21.00 uur. Zojuist belde Wim met zijn ouders en “Het Anker”. Zijn moeder klonk tamelijk warrig en navraag bij de verpleegkundige leerde, dat ze behoorlijk ziek was geweest en dat men vanmorgen op een ander soort antibiotica was overgestapt. We wachten maar af…….. We hebben vanavond vorstelijk gedineerd bij La Rouge, v.h. rest. Tokeh. Bij binnenkomst herkende men ons direct, zelfs de chef in de keuken zwaaide enthousiast. En dat, terwijl we hier elk jaar toch maar een keer komen! Ik begon met een lekkere Ceasarsalade, waarna ik mijn favoriete gerecht hier nam: Australian tenderloin beef steak en de maaltijd besloot met heerlijk vanilleen chocoladeijs. Wim had vooraf gebakken geitenkaas, daarna confit de canard en een in bladerdeeg gebakken chocolade (wit en zwart) toe. Het geheel overgoten met een Zuid-Afrikaanse Chardonay en afgesloten met resp. ’n espresso en een thee. Normaal eten we voor de prijs die we moesten betalen 3 tot 4 keer , maar het was het waard! Bij het weggaan heb ik mijn hoofd even door het uitgifteluik gestoken om de chef te complimenteren. Dat kon hij waarderen! Tijdens het bedienen vertelde de ober die er al werkte toen Ketut, de broer van Wayan Suardana , hier stage liep ons, dat Ketut inmiddels getrouwd zou zijn. Even later onderweg naar huis, spraken we de voormalig barman van Iguana, die hetzelfde zei. Volgens hem zou de vrouw/vriendin van Ketut zwanger zijn. Wayan vertelde hier vanmiddag niets over. Schaamte? Hij zei enkel, dat Ketut volgend jaar wilde trouwen. Misschien doelde hij op een Hindu-huwelijk? We zullen het t.z.t. wel horen!
-0-0-0-0-0-
Candidasa, zondag 28 juni 2015 17.00 uur. Vandaag met sopir Rauh een mooie tocht gemaakt. Toen we om 9.30 uur vertrokken, reden we eerst naar Padang Bai. Daar dichtbij ligt de Silayukti Tempel, een van de 4 oudste tempels van Bali. Toen ruim 1000 jaar geleden 4 hooggeplaatste Hindupriesters van de Majapahit Dynastie vanuit Java het Hinduïsme kwamen verspreiden, werd deze tempel door één van hem voor het oostelijk deel van Bali gesticht in Empu Kuturan. Dat deed hij na langdurige, diepe meditatie. Vanuit deze tempel komt men voor iedere tempel op Oost-Bali het hier gewijde “Heilige water” halen om in de eigen tempel te gebruiken.
6
Op weg naar de eigen tempel met “Holy water”.
“Au fond du temple saint…..” De tempelwachters bewaken de Heilige Poort.
Binnen ging een priester een aantal gelovigen voor in gebed en besprenkelde hen met “Holy “ water. Vanzelfsprekend hadden wij ons, vóór we het tempelterrein betraden, uit respect gekleed in sarong. Wim had net dezer dagen nieuwe gekocht, dus die werden meteen in gebruik genomen…..
7
Van Padang Bai reden we naar Klungkung. Daar bezochten we de Pasar Umum, de lokale markt. Steeds opnieuw vind ik het op die pasars boeiend, om de lokale handel te aanschouwen. Alles en iedereen krioelt door elkaar. Naast een kraam met vers fruit vind je potten en pannen en daarnaast weer de kippenboer, die de levende kip slacht en desgewenst plukt, waar je bijstaat. De sarongs hangen in groten getale links van je, terwijl rechts de “verse” vis zijn geuren verspreidt. En daartussendoor loopt de lokale bevolking inkopen te doen, terwijl ook volop toeristen hun slag proberen te slaan. Zo ook Wim, die voor de helft van de oorspronkelijke vraagprijs een mooie koperen Balinese “priesterbel” op de kop tikte. We dronken een kop koffie met wat lokale lekkernijen in een kleine warung en moesten daarvoor in totaal Rp.25.000,-- afrekenen (ca. € 1,75). Vervolgens ging de tocht naar de voet van de Heilige Berg van Bali, de Gunung Agung.
De terrassen van Sideman, waar, na de rijstoogst, nu Lomboks zijn gezaaid. Op de achtergrond de Mount (Gunung) Agung.
We reden via Sideman, waar op de terrassen na de rijstoogst nu Lomboks zijn gezaaid. Bij een kleine eetgelegenheid, Warung Makan Organic, stopten we voor de lunch. We namen alle drie nasi campur, Wim met tempeh en Rauh en ik met ajam. Het smaakte ons prima!
8
Selamat makan! (Eet smakelijk!)
Segara Wangi, maandag 29 juni 2015 9.05 uur. We zijn alweer aan onze laatste week bezig! Donderdag a.s. vertrekken we van hier naar het dichter bij het vliegveld gelegen Sanur, waar we een nacht verblijven in “Prima Cottages”. De dag erop, 3 juli, vertrekken we via een overstap in Jakarta naar Nederland. Daar zullen we om ca. 8.00 uur landen op Schiphol. Tijdens onze tocht gisteren passeerden we diverse plaatsen waar ofwel net daags ervoor een crematie had plaatsgevonden ofwel de voorbereidingen tot zo’n ceremonie plaatsvonden. Dit waren, volgens Rauh, hoogstwaarschijnlijk “symbolische “ crematies. Op mijn vraag, wat dat precies betekende, vertelde hij het volgende. Veel mensen hebben op het moment, dat een dierbare overlijdt, geen geld voor de dure crematie. De overledene wordt dan tijdelijk begraven. Wanneer er voldoende geld is (en de sterren goed staan!) worden de botten opgegraven, ontdaan van eventuele resten, gewassen en alsnog gecremeerd. Zo kan, geloven de Hindu’s de ziel alsnog het lichaam verlaten en één worden met de Goden. Overigens zijn er drie verschillende begraafplaatsen voor de onderste drie van de 4 kasten elk één. Verschil moet er zijn, nietwaar? De hoogste kaste, de Brahmanen, mogen niet begraven worden, bij hen moet het hele lichaam verbrand worden. De Koninklijke Familie van Ubud behoort tot die kaste en twee 9
jaar geleden waren we getuige van de crematie van een lid van het koninklijk Huis aldaar. De goede man in kwestie was bij leven ambassadeur voor Indonesia in Zwitserland geweest en op 92-jarige leeftijd overleden………….ca. 9 maanden vóórdat de feitelijke crematie plaatsvond! Al die tijd had men nodig gehad om de noodzakelijke voorbereidingen te treffen en had het stoffelijk overschot gebalsemd opgebaard gelegen in een zaal van het Kon. Paleis! Wij spraken iemand, die kennis had gemaakt met een lid van de familie. Die hem had uitgenodigd, een “bezoek aan zijn oom” te brengen. Tot zijn verbijstering was hij toen naar de opgebaarde overledene gevoerd………………… Maar in ieder geval kon zijn hele lichaam gecremeerd worden! Gisteravond aten we voor het eerst dit jaar bij Warung Puspa. Zij waren de afgelopen 8 dagen gesloten geweest i.v.m. het voorbereiden van een belangrijke ceremonie , die op 27 juni heeft plaatsgevonden: De “ceremonie van het tandvijlen”. Dit symboliseert de overgang van jongeren van puberteit naar volwassenheid. Vaak pas aan de vooravond van een huwelijk.Het is een kostbare aangelegenheid (zoals veel ceremonies op Bali) en twee dochters van de familie namen er aan deel. Eerst wordt er een vijl over hun tanden gehaald (zodat ze gelijk van lengte zijn en men niet op een demon lijkt). Symbolisch worden hiermee allerlei “slechte” gevoelens als woede, hebberigheid etc. weggevijld. Vervolgens wordt men bewierookt met allerlei kruiden en tenslotte besprenkeld met “holy water”. Gisteren waren ze weer voor het eerst open en we werden met vreugde begroet. We hadden een oleh-oleh (=kadootje) voor hen meegebracht, een blik Goudse Stroopwafels. Dat werd in dank aanvaard! We aten heerlijk, Wim springroll, nasi campur en fruit met yoghurt en ik aspergesoep met crabvlees, een mooie varkenslap met groenten en frites en ijs toe. Heerlijk een Bintang erbij, dat smaakte voortreffelijk. Dit is waarschijnlijk het voorlaatste verslag van deze reis. Voor nu groet ik jullie allen hartelijk en wens jullie
PAX et BONUM !!
Hans.
10
