Verslag Expertsessie: Nul op de Meter financiering Samenvatting van de presentaties
Datum: 29 oktober 2015 – Verslag van Frank Boon & Jeffrey Kruijswijk
Verschillende woningeigenaren deden tijdens de expertsessie hun eigen verhaal over hun reis naar een Nul op de Meter woning. De focus lag op de financiële aspecten. De verhalen waren fantastisch. Dank! Pauline Westendorp inleiding en eigen ervaring • Wat is precies de definitie van Nul-‐op-‐de-‐Meter? Hier is geen eenduidig antwoord op te geven, maar over het algemeen betekent het: een gebouw waar de in-‐ en uitgaande energiestroom voor energie op jaarbasis per saldo nul is. Er wordt binnen de systeemgrens van Nederland evenveel energie opgewekt als wordt gebruikt. De energie bestaat uit ‘gebouwgebonden’ energie, nodig voor bijvoorbeeld verwarming en ventilatie, én het energiegebruik van alle overige apparatuur in en aan het gebouw. • In principe wordt alle energie duurzaam opgewekt op of rondom het gebouw, binnen de projectgrens. Als dit niet mogelijk blijkt te zijn kan dit elders worden opgewekt, maar binnen de zogenaamde systeemgrens. Deze kan verschillen, maar is in ieder geval binnen Nederland. • De meest zuivere definitie is wanneer alle benodigde energie nodig voor de bouw, sloop, vervoer, voedsel, kleding, etc ook per saldo nul is over de gehele levensduur van het gebouw, binnen de projectgrens. • Als een woning Nul-‐op-‐de-‐Meter is, wil dit niet meteen zeggen dat er geen energierekening meer is (energie notaloos). • Pauline haar woonboot is zo goed als Nul-‐op-‐de-‐Meter. In totaal 120 m2 oppervlakte met 9 zonnepanelen op eigen dak (plus eerder geinvesteerd in een paar op een boerderij in Beneden Leeuwen en in Almere) en heeft elders winddelen. Daarnaast 10m2 zonneboiler met opslagvat (500L) en een houtpelletkachel. Totale realisatiekosten zijn ongeveer €21.000.
Andrea van de Graaf • Andrea is directeur bij Tegenstroom en die hebben inmiddels 1.000 zonnepanelen op huurwoningen gelegd in Haarlemmermeer. • Haar eigen woonboot is via de ‘Urgenda Methode’ Nul op de Meter geworden. o De slaapkamers zijn bewust niet geïsoleerd en worden alleen verwarmd als het onder een bepaalde temperatuur komt. o Er liggen 28 zonnepanelen op het dak, waarvan er 8 zijn bewerkt zodat deze ook warmwater opwekken (PVT). Ze liggen plat op het dak vanwege ballast. Verder kon de BTW worden teruggevraagd. o Warm wateropslag 2x 150 liter. Beter is wellicht 1x 300 liter maar dit paste niet. o Elektrische doorstroomboiler (‘Instant Heater’) voor warm water, met een maximum van 55 graden. Een apparaat niet veel groter dan een banaan. o Inductie kookplaat. o 13 Infraroodpanelen van ThermiQ met verschillende formaten. o Houtkachel voor de gezelligheid. • In totaal wekken ze 7.000 kWh per jaar op. 3.500 kWh voor de verwarming, en 2.500 kWh voor de rest. Ze houden dus 1.000 kWh over! Afgelopen winter was relatief warm dus verwacht dat bij een 1
Verslag Expertsessie: Nul op de Meter financiering Samenvatting van de presentaties
Datum: 29 oktober 2015 – Verslag van Frank Boon & Jeffrey Kruijswijk
strengere winter en meer comfort deze 1.000 kWh nog nodig zullen zijn. • De totale kosten waren ongeveer €35.000,-‐. Hiervan was 20% mbv een subsidie van de provincie Noord Holland (€7.000) gefinancierd en een gedeelte met de overwaarde van de vorige woning.
Dave van Dongen • Dave was vroeger vliegtuigbouwkundige. Door zijn wereldreis is hij zich erg bewust geworden van de tegenwoordige milieuproblemen en is nu zijn eigen energieadvies en ontwerp bedrijf begonnen. Zijn huidige project is adviseren bij een Nul op de Meter nieuwbouwwoning in Nieuw Sloten. Het is de enige NOM woning binnen een groter project van 40 nieuwbouwwoningen. • NOM nieuwbouwwoning in Nieuw Sloten (EPC = 0,4 met 50 Watt/m2) o Het idee begon met het plaatsen van zonnepanelen. Maar de eigenaar wilde eerst een paar panelen, maar liever geen losse panelen. Samen kwamen ze tot een geïntegreerd dak (niet rommelig) o Uitkomst is een geïntegreerd systeem van zonnepanelen met 7kW vermogen. ‘Probleem’: het hele dak ligt dus vol en wekt nu veel meer op dan nodig voor enkel de apparatuur. o Oplossing is om de stroom te gebruiken voor verwarming. Waarschijnlijk lucht-‐water warmtepomp (+500L vat met zones) in combinatie met vloerverwarming op begane grond en 1e verdieping (betonnen vloer). Het idee voor een warmtepomp was eerst ‘eng’ voor de woningeigenaar, maar na het bezoeken van een innovatiebeurs toch over de drempel. § Type warmtepomp heeft als mogelijk nadeel geluidsoverlast (>50dB). Een ander mogelijk nadeel is dat het zomers goed werkt, maar in de winter is de buitentemperatuur een stuk lager en meer vraag naar warmte waardoor de efficiëntie terugloopt. Doorgaans heeft een warmtepomp een COP van 2 tot 6. o Benodigd vermogen om de woning te verwarmen is 10-‐12kW. Er wordt ook gebruik gemaakt van een warmte wisselaar. De warmte van de zonnepanelen wordt door natuurlijk convectie weg gezogen en hergebruikt (heeft ook een betere werking voor de zonnepanelen tot gevolg). o Financiering: ongeveer €25.000 extra (met hypotheek?). €12.500 voor de warmtepomp en €12.500 voor de zonnepanelen. Het oude huis is goed verkocht (overwaarde) en gebruik van een gunstige hypotheek. De besparing wordt geschat op zo’n €1.500,-‐ per jaar. o Risico’s: het veranderen van de salderingsregels.
Hielke Ploeg • Heeft verschillende maatregelen getroffen waaronder een batterij met zonnepanelen. • Heeft gebruik gemaakt van de Energielening van de gemeente Amsterdam om een aantal energiemaatregelen te kunnen financieren. Ondanks dat er op de website staat vermeld dat het eenvoudig is, viel dat wel tegen: o Ter onderbouwing van de lening zijn offertes nodig, maar deze zijn over het algemeen slechts 2 weken geldig waar het proces van de aanvraag veel langer duurt. In totaal ongeveer 20 weken. o Om de aanvraag te kunnen doen moet je op het betreffende adres wonen maar Hielke deed een aanvraag voor de woning waar hij binnenkort naar zou gaan verhuizen. Om toch door 2
Verslag Expertsessie: Nul op de Meter financiering Samenvatting van de presentaties
Datum: 29 oktober 2015 – Verslag van Frank Boon & Jeffrey Kruijswijk
de molen te kunnen werd geadviseerd dat hij of zijn vrouw zich alvast op het nieuwe adres zou inschrijven. o Hierna kon het formulier door naar de SVn die de aanvragen verder verwerkt. Anders dan op de website vermeld stelde SVn stelde extra vragen en eisen. Gelukkig was deze informatie voor handen en voldeden Hielke en zijn vrouw aan de extra eisen waardoor het proces vervolgd kon worden. o Uiteindelijk werd de lening goedgekeurd en konden de investeringen worden gedaan. Nadeel was dat de facturen eerst betaald moesten worden om het vervolgens te kunnen declareren. o Een laatste onverwachte gebeurtenis was een telefoontje van de Belastingdienst nadat er een toeslag was aangevraagd. Volgens de Belastingdienst waren Hielke en zijn vrouw gescheiden omdat ze niet op hetzelfde adres zouden zijn ingeschreven en dus niet in aanmerking kwamen voor de kinderbijslag.
• Belangrijkste onduidelijkheden die zijn ervaren (ook door andere aanwezigen in de zaal): o Er wel degelijk extra kosten voor het opnemen van de lening die niet zijn vermeld op de website. o Het is onduidelijk of er inderdaad geen inkomenstoets wordt gedaan o Wel kwam naar voren dat de regeling van de Provincie Noord Holland erg voorspoedig en zonder al te veel moeilijkheden te krijgen is.
Ingrid • Ingrid is bezig hun woning in Huizen Nul op de Meter te krijgen. De oriëntatie begon na het lezen van het Nul op de Meter cursusboek (25-‐06-‐15). Helaas ondervond zij dat het toch nog lastig is om te begrijpen wanneer je een leek bent. • Dus zijn ze aan de slag gegaan met en Urgenda en ook kregen ze een intake met vragenlijst van NEWNRG. • Er zijn erg veel keuzes te maken, wat een lastige opgave blijkt te zijn. • Besloten werd om met Urgenda verder te gaan: o Urgenda is gespecialiseerd in de bestaande bouw. Ondanks dat het op een bestaande woning gaat heeft Ingrid aangegeven dat het beschouwd kan worden als een ‘clean sheet’. Alle leidingen en muren mochten weg, indien nodig. Hierover is verwarring en onzekerheid ontstaan tijdens het proces. Onzekerheid ontstond mede door het gevoel dat er naar een bestaande oplossing werd toegewerkt en niet naar de wens van Ingrid. o Ander voorbeeld van verwarring blijkt bijvoorbeeld uit de wens om een ‘dakoplossing’ te willen kopen (dak met geïntegreerde zonnepanelen), maar dit is helaas nog niet mogelijk omdat in de keten installateurs en bouwers nog niet gewend zijn om samen te werken. De leverancier van de mooie zonnepanelen in ‘lei’vorm levert geen waterdicht, afgewerkt dak. • Ze wil graag serieus genomen worden, iemand die kan vertellen wat de beste oplossing is. Belangrijk vinden zij dat het mooi, stil en comfortabel is. • Vraag KvK: Zou leuk zijn om een blog bij te houden of het op een andere manier te documenteren. • Ter inspiratie: Bij de Dutch Design Week was er een containerwoning (‘Sustainer’) welke volledig autarkisch is met alle beschikbare technieken. 3
Verslag Expertsessie: Nul op de Meter financiering Samenvatting van de presentaties
Datum: 29 oktober 2015 – Verslag van Frank Boon & Jeffrey Kruijswijk
Rick Vermin – Amsterdam Smart City
• Rick werkt bij Amsterdam Smart City (ASC). ASC heeft verschillende projecten lopen zoals de Smart Phone Game, batterijen ‘pilots’ zoals bij Hielke en een Smart Grid in Nieuw West. • Daarnaast is er een nieuwe Europese CityZen subsidie beschikbaar via Amsterdam Smart City. Doel is de stimulering van de transitie naar energieneutrale steden en op kortere termijn een besparing van 5.000 ton CO2-‐uitstoot. Deze subsidie is beschikbaar voor energie gerelateerde renovaties in de bestaande bouw. • De subsidie bedraagt 50% van de investeringskosten tot een maximum van €50/m2. Er zit geen limiet aan de hoeveelheid m2 per project. Voor een woning van 60 m2 is dus maximaal €3.000 beschikbaar wanneer er voor minimaal €6.000 wordt geïnvesteerd in de energieprestatie van de woning. • In totaal is er €2.500.000 beschikbaar voor Amsterdam waarvan in ieder geval 10.000 m2 is toegewezen voor particuliere woningen. • Voorwaarden subsidie: o Na de renovatie bedraagt de gebouwgebonden energie (los van gebruik) maximaal 70 kWh per m2 per jaar. o Voor de renovatie is het gebruik -‐aantoonbaar middels invulling van de BEST Tabel-‐ mimimaal 300 kWh/m2/jaar. o Er is minimaal 230 kWh per m2 besparing na renovatie. o De renovatie is gestart na 1-‐3-‐2014 en voor 1-‐1-‐2018 klaar. o Monitoring zowel fysisch als sociaal. • Aanmelden voor deze subsidie kan via het invullen van een BEST tabel door een ‘energiespecialist’. o Erg ingewikkeld dus er is een speciale workshop voor specialisten om dit te leren. o Je kunt je aanmelden voor de eerste tranche tot 30-‐11-‐2015 o ASC selecteert op basis van de meest besparing in kWh (de grootste sprong) o Het voorlopige energielabel kan niet worden gebruikt als basis • http://amsterdamsmartcity.com/news/detail/id/740/slug/verbeter-‐de-‐energieprestatie-‐van-‐je-‐ woning-‐en-‐krijg-‐subsidie
4
Verslag Expertsessie: Nul op de Meter financiering Samenvatting van de presentaties
Datum: 29 oktober 2015 – Verslag van Frank Boon & Jeffrey Kruijswijk
Overzicht van subsidies en leningen voor energiemaatregelen
Subsidies Voor wie Energieneutraal Zelfbouwers in bouwen gemeente Amsterdam
Mogelijk gemaakt door Gemeente Amsterdam
Hoeveel €1.000
Duurzaam Renoveren
Huiseigenaar in Noord Holland
Provincie Noord Holland
€5.000 -‐ €10.000
City Zen
Bestaande woningen in gemeente Amsterdam
Amsterdam Smart City
€4.000
Voorwaarden • EPC van max 0,15 • Minimaal 34 punten scoren op de Menukaart • Hout FSC keurmerk • Woning >2000 • Minimaal €25.000 investeren • Subsidie 20% • Ambitie bepaald maximale subsidie • De subsidie is maximaal 50% van de bouwkosten voor de energiemaatregelen • Maximale bijdrage is €50,-‐ per m2 • Gebouwgebonden energieprestatie NA renovatie maximaal 70 kwh/m2/jr • Verbetering van de energieprestatie door de renovatie ca 230 kwh/m2/jr • Invullen BEST tabel • Renovatie is een voorbeeld of inspiratie
5
Verslag Expertsessie: Nul op de Meter financiering Samenvatting van de presentaties
Datum: 29 oktober 2015 – Verslag van Frank Boon & Jeffrey Kruijswijk
Overzicht van subsidies en leningen voor energiemaatregelen Lening
Voor wie
Energielening
Eigenaren, VvE in gemeente Amsterdam
AIF
VvE in in gemeente Amsterdam
Nationaal Eigenaren in Energiebespaarfonds NL
Triodos Bank
Eigenaren in NL
Hypotheek korting
Eigenaren in NL
Mogelijk gemaakt door Gemeente Amsterdam
Hoeveel
Voorwaarden
€2.500 -‐ €15.000 • Voor verschillende 1,05% energiemaatregelen • Vaste looptijd 10 jaar • Geen labelstappen nodig • Permanent bewoonde woning • Positieve krediettoets Svn Gemeente €40.000 -‐ • Voor verschillende Amsterdam €500.000 energiemaatregelen 1,99% • Minimale CO2/NOx besparing per geleende euro • Looptijd tot 15 jaar • Niet voor particulieren Nationaal €2.500 -‐ €25.000 • Voor energiebesparende Energiebespaarfonds 2,6%-‐3,3% maatregelen • Maximaal 75% van het bedrag voor zonnepanelen • Rente afhankelijk van looptijd (langer = hoger) Triodos Bank 0,1-‐0,2% korting • NHG op hypotheek • Rentekorting afhankelijk rente van EPC (max 0,39) Verschillende 0,1-‐0,2% korting • Per labelsprong 0,1% aanbieders op hypotheek korting rente
Twee en derde Nul op de Meter Tour – 12 en 14 november 2015 Op 12 en 14 november is de Nul op de Meter tour langs verschillende gebouwen. In samenwerking met de Kamer van Koophandel organiseert NEWNRG deze toer voor de 2 en 3e keer! 5 locaties op donderdag en op zaterdag ook weer 5 nieuwe locaties. Op onderstaande site is een kort overzicht te vinden van enkele woningen die we bezoeken, en hoe deze zijn gefinancierd. http://www.newnrg.nl/nul-‐op-‐de-‐meter-‐toer-‐in-‐amsterdam-‐nummer2-‐en-‐nummer3/
6