Verpleegafdeling materniteit Medisch specialisme verloskunde Moeder- en babyvriendelijk ziekenhuis 1. Opdracht Het verlenen van medische en verpleegkundige zorg aan moeder en kind, alsook aan de directe omgeving, tijdens de zwangerschap, de bevalling en in het postpartum.
2. Medische equipe De gynaecologen: - De gynaecologen begeleiden de vrouw gedurende de volledige zwangerschap, bevalling en kraambed. - Medisch diensthoofd: Dr. Depauw - Dr. Deschacht – Dr. Verhulst - Toegelaten geneesheer: Dr Scheirlinckx De kinderartsen: - De medische zorg aan de pasgeboren baby’s wordt toevertrouwd aan de kinderarts - Afdelingshoofd Dr. Degomme - Dr. Verschelde – Dr. Sauer – Dr. D’hooghe – Dr. Depoorter – Dr. Claeys
3. Verpleegkundige equipe Vroedvrouwen/pediatrisch verpleegkundigen:
Een aantal vroedvrouwen/lactatiekundigen staan in voor het geven van prenatale informatie betreffende de zwangerschap, arbeid, bevalling en borstvoeding, aan de toekomstige ouders. De vroedvrouw en de pediatrisch verpleegkundigen verlenen de dagelijkse zorg en begeleiding aan moeder en kind, en de eventuele partner. Zij verzorgen moeder en kind vóór, tijdens en na de bevalling. Tijdens arbeid en bevalling is het de taak van de vroedvrouw om zorg te dragen voor het comfort van de toekomstige moeder. Zij dient hierbij zowel fysische als psychische steun te bieden. De vroedvrouw is de behoedster van de fysiologie van arbeid en bevalling. Na de bevalling is de zorg voornamelijk gericht op de verzorging van moeder, kind en de babyvoeding, maar ook op de emotionele verwerking van de bevalling. Daarnaast bereiden zij de moeder voor op een maximale zelfstandigheid bij de thuiskomst. Afhankelijk van de gezondheidstoestand van moeder en kind kan de zorg erg wisselend en complex zijn. Hierbij primeert de individuele zorg op maat. Op de kraamafdeling zal je kennis maken met een team van vroedvrouwen en 2 pediatrisch verpleegkundigen. - De hoofdvroedvrouw is mevr. Eveline Dhondt - Stagementoren: zie lijst ‘afdelingsmentoren’ onderaan de rubriek ‘zorg’.
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV - campus Henri Serruys / verpleegafdeling Materniteit-2015
1
4. Voorstelling van de afdeling De afdeling bestaat uit drie compartimenten : - verloskwartier - neonatologie - kraamafdeling Verloskwartier: Het verloskwartier is achterop de gang gelegen. Op deze afdeling is de toegang voor onbevoegden verboden. Het is onderverdeeld in: - een vroedvrouwenlokaal - 3 arbeidskamers - 3 verloskamers: - 1 klassieke verloskamer - 1 verloskamer met een ruim relaxatiebad (whirlpool) en een verlosbad - 1 verloskamer met een verlosbad, welke ook dienst kan doen om in te relaxeren, en een verlostafel. - Een tussenruimte die gebruikt wordt voor de opvang van de pasgeborene, die dringende verzorging nodig heeft onmiddellijk na de geboorte. In het verloskwartier is onze belangrijkste doelstelling de fysiologie van arbeid en bevalling te bewaren en de borstvoeding reeds in deze fase positief te beïnvloeden, via een moedervriendelijk beleid volgens WHO/Unicef. Dit kan enkel door voldoende fysische en psychische steun aan te bieden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van alternatieve hulpmiddelen om de pijn te bestrijden (bal, bad, douche,…). Een epidurale pijnbestrijding behoort hier eveneens tot de mogelijkheden. Het gebruik van instrumenten tijdens arbeid en bevalling worden, tenzij dit medisch noodzakelijk is, vermeden. Iedere parturiënte wordt opgenomen in de arbeidskamer. Daar worden de nodige zorgen en onderzoeken uitgevoerd (opnamegesprek en anamnese, vaginaal onderzoek, bloeddruk, temperatuuren urinecontrole, cardio-tocografie, toedienen van lavement, MRSA-screening,…). De zwangere bepaalt zelf wie ze meebrengt ter ondersteuning gedurende haar arbeid en bevalling. Zolang het medisch verantwoord is, mag de parturiënte eten en drinken tijdens de arbeidsfase en zelf kiezen in welke houding zij wenst te bevallen. (in het water, op de verlostafel, op de baarkruk) Neonatologie (n* dienst): Deze afdeling is een gesloten ruimte op de materniteit dichtbij het verloskwartier. Hier worden à terme, dysmature of premature baby’s, welke een specifieke en intensieve zorg vereisen, zoals incubatorbehandeling, zuurstoftherapie, infuustherapie, sondevoeding, monitoring… verzorgd. De ouders van deze baby’s hebben vrije toegang tot deze afdeling, mits het naleven van voorgeschreven regels (handen wassen, het dragen van een overschort, eventueel een masker) en worden gesteund en begeleid in de totale zorg van hun baby. Dagelijks zijn grootouders, broers of zusjes vergezeld door de ouders welkom tussen 16u en 18u. Dit alles op afspraak en onder begeleiding van de vroedvrouw. De ingang is via een sas. De afdeling kan men betreden en verlaten dmv een badge.
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV - campus Henri Serruys / verpleegafdeling Materniteit-2015
2
Kraamafdeling: Op de kraamafdeling verblijven de parturiënten meestal vier dagen wanneer het een vaginale partus betreft, vijf dagen bij een sectio. Soms wordt er van deze ligdagduur afgeweken om medische of persoonlijke redenen (vb. poliklinisch bevallen). Vrouwen met een pathologische zwangerschap die observatie vereisen (vb. preterme contracties, hyperemesis, dreigend miskraam…) worden ook opgenomen op de afdeling. Op de gang zijn er verschillende één– en tweepersoonskamers, een melkkeuken, een berging, twee spoelruimtes, een linnen- en een dienstkamer. Zowel de één- als tweepersoonskamers hebben ongeveer dezelfde infrastructuur en indeling. In iedere kamer vind je één aparte glazen babybox met daarin: een verplaatsbaar babybed, een babybad, een verzorgingskussen en een weegschaal. In de box kan men de temperatuur afzonderlijk regelen met een thermostaat (interessant voor baby’s die extra warmte nodig hebben of tijdens het babybadje). In de badkamer bevindt zich een lavabo (twee in een tweepersoonskamer), een toilet (afzonderlijk in een tweepersoonskamer) en een douche. Naast het toilet is een thermostatische kraan bevestigd met een individueel sproeistaafje. De parturiënten kunnen zich, indien ze dit wensen, na het toilet zelf spoelen. In de kamer bevindt zich een bed met automatische bediening. De bediening situeert zich achteraan het bed (uitschuifbaar) en aan de zijkant. Deze laatste bediening is te gebruiken door de parturiënte. Naast het bed is er een nachtkastje en een koelkast. Aan de muur is er een TV met dvd bevestigd, dit tegenover het bed. In de tweepersoonskamers is er geen dvd-speler aanwezig. Uitsluitend in een eenpersoonskamer is er een slaapzetel aanwezig voor de partner. Melkkeuken De melkkeuken is een ruimte waarin moedermelk en andere kunstvoedingen voor de pasgeborene worden bewaard, bereid/klaargezet en opgewarmd. Dit alles gebeurt onder welbepaalde wettelijke voorschriften (HACCP-normen). Enkel het personeel werkzaam op de materniteit heeft toegang tot de melkkeuken dmv een codeslot.
5. Standaard dagindeling *Vroegdienst (6 uur – 14u30 uur) - overdracht nacht-vroegdienst - de baby’s worden tijdens de ochtend gewogen en opgefrist op de kamer. Het tijdstip is afhankelijk van het ritme van de baby, maar gebeurt steeds vóór een voedingsmoment. Op dag 3 wordt een demonstratie gegeven van het babybad en op dag 4 doet de moeder dit zelf. Indien nodig kan zij dan nog hulp vragen. - Dag 2 bloedafnames op de kamer van moeder en/of kind - Toedienen van medicatie voor de mama’s - klaarzetten van de bloedafnames voor de volgende dag - om 8 u: opdienen van het ontbijt - om 8u30: overlegmoment van vroegdienst naar hoofdvroedvrouw (studenten) - om 9 u: afdienen van het ontbijt - tijdens de ochtend wordt er meerdere malen hulp geboden tijdens de voedingsmomenten van de baby, zowel op de materniteit als op de neonatale afdeling. Dit is opnieuw afhankelijk van het ritme van de baby omdat hij of zij gevoed wordt op verzoek. De tien vuistregels van WHO en UNICEF voor het welslagen van de borstvoeding worden hierbij nageleefd. - verzorging van de kraamvrouw - verzorging van de zwangere in observatie - verpleegdossiers invullen van moeder en kind na de verzorging - opname van de zwangere in arbeid of welke ’s ochtends om medische redenen wordt ingeleid. - fysische en psychische ondersteuning bieden aan de zwangere in arbeid
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV - campus Henri Serruys / verpleegafdeling Materniteit-2015
3
-
begeleiding van bevallingen op di, wo of vr: opname van de zwangere bij wie een keizersnede gepland is. bij een keizersnede: begeleiden en ondersteunen van de parturiënte vóór, tijdens en na de ingreep. Om 11u30: opdienen van het middagmaal Om 12u15: afdienen van het middagmaal Babymassage op dinsdag– en vrijdagmorgen controle toegediende medicatie In de loop van de voormiddag 30 minuten lunchpauze
*Laatdienst (13u – 21u30) - overdracht vroeg-laatdienst - opdienen van de koffie/thee - namiddagverzorging van de kraamvrouw - namiddagverzorging van de zwangere patiënte in observatie - afdienen van de koffie/thee - dossiers invullen - tijdens de namiddag en avond wordt er meerdere malen hulp geboden tijdens de voedingsmomenten van de baby, zowel op de materniteit als op de neonatale afdeling. Dit is opnieuw afhankelijk van het ritme van de baby omdat hij of zij gevoed wordt op verzoek. De tien vuistregels van WHO en UNICEF voor het welslagen van de borstvoeding worden hierbij nageleefd. - apotheek en laboresultaten afhalen/bekijken - opname van de zwangere in arbeid of welke ’s avonds om medische redenen wordt ingeleid. - fysische en psychische ondersteuning bieden aan de zwangere in arbeid - begeleiding van bevallingen - bij een keizersnede: begeleiden en ondersteunen van de parturiënte vóór, tijdens en na de ingreep. - 17 u: opdienen van het avondmaal - 18 u: afdienen van het avondmaal - avondverzorging van de kraamvrouw - avondverzorging van de zwangere observatiepatiënte - dossiers invullen - controle toegediende medicatie - in de loop van de avond 30 minuten lunchpauze. *Nachtdienst (21u15 - 6u15) - overdracht laat-nachtdienst - avondronde - tijdens de nacht wordt er meerdere malen hulp geboden bij de voedingsmomenten van de baby, zowel op de materniteit als op de neonatale afdeling. Dit is opnieuw afhankelijk van het ritme van de baby omdat hij of zij gevoed wordt op verzoek. De tien vuistregels van WHO en UNICEF voor het welslagen van de borstvoeding worden hierbij nageleefd. - de baby’s die om medische redenen op de neonatale afdeling verblijven, worden opgefrist/gewassen en gewogen. - dossiers invullen - opname van de zwangere in arbeid of welke ’s avonds om medische redenen wordt ingeleid. - fysische en psychische ondersteuning bieden aan de zwangere in arbeid - begeleiding van bevallingen - bij een keizersnede: begeleiden en ondersteunen van de parturiënte vóór, tijdens en na de ingreep. - controle toegediende medicatie - uitvoeren van de taken in de melkkeuken
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV - campus Henri Serruys / verpleegafdeling Materniteit-2015
4
-
in de loop van de nacht wordt een lunchpauze voorzien
6. Studenten op de materniteit De bevalling en het kraambed is een belangrijke gebeurtenis in het leven van de vrouw. Hoe deze gebeurtenis beleefd wordt, zal afhankelijk zijn van de ervaringen van het koppel rondom de bevalling en het kraambed. Voor de wijze van ervaren zijn wij, de hulpverleners, deels verantwoordelijk.
Bijwonen van een bevalling en een sectio:
(1) Bevalling: Om de intieme sfeer van de bevalling te behouden wordt slechts één student per bevalling of keizersnede toegelaten. Vooraf dient er toestemming aan de vroedvrouw en het bevallend koppel gevraagd te worden. Stel je ook steeds op een discrete manier voor aan de aanwezige arts en vroedvrouw. Sectio: Enkel studenten van het derde jaar krijgen de kans om een keizersnede bij te wonen, mits uitdrukkelijke toestemming van de ouders, de vroedvrouw, de gynaecoloog en de anesthesist. Indien de student meegaat naar het operatiekwartier moet de hoofdverpleegkundige van het operatiekwartier steeds vooraf verwittigd worden.
Verwachtingen die aan onze studenten worden gesteld: -
De nodige theoretische kennis (doornemen van de gekregen theorie in school, enz.) De praktische vaardigheden onder de knie hebben (qua theorie toch, oefening baart kunst) Een gezonde attitude: beleefd, vriendelijk, tactvol, hulpvaardig, leergierig (een vorm van beleefdheid is je voorstellen aan iedereen die je nog niet kent, melden wanneer je ziek of te laat bent) Een verzorgd voorkomen (proper uniform, gepast schoeisel, verzorgd haar en propere nagels, enz.) Inzicht in het dagschema van de dienst Iedere opdracht wordt onder toezicht uitgevoerd, bij twijfels vooraf advies inwinnen Zich houden aan het beroepsgeheim (in stageverslagen worden geen persoonlijke gegevens vermeld) Drukwerk (blanco dossiers worden niet meegenomen naar huis).
Een aantal verwachtingen zullen ervoor zorgen dat u, als student, een aangename en leerrijke stage doormaakt: -
Maak gerichte doelstellingen aan de hand van de vorige stages en studiejaren. Wekelijks wordt er van de student vrvr verwacht dat er concrete leerdoelen opgesteld worden. Deze worden telkens voorgelegd aan de mentor bij aanvang van de nieuwe stageweek.
Als student moet je zelf het initiatief nemen om je feedbackformulieren te laten invullen na begeleidende taken met mentoren, maar ook met vroedvrouwen en pediatrische verpleegkundigen die geen mentor zijn. Als student ben je zelf verantwoordelijk om tijdig je evaluatiefiche te laten invullen, vraag dit niet de laatste dag. Vraag na iedere samenwerking, met om het even welke vroedvrouw of pediatrisch verpleegkundige mondeling feedback en noteer deze zelf op je fiche. Vraag daarna aan dezelfde persoon of ze akkoord gaat, en vraag om aan te vullen en te ondertekenen. Wanneer je er zelf om vraagt kunt je als derdejaarsstudent de sectio’s bijwonen (zie bovenstaande regeling). Maximum één student aanwezig per bevalling, mits toestemming van de ouders, gynaecoloog, vroedvrouw. Stel jezelf ook steeds voor aan de ouders en gynaecoloog;
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV - campus Henri Serruys / verpleegafdeling Materniteit-2015
5
-
Zelfs als de bevalling geen zelf verrichte bevalling is, kan het toch zeer leerrijk zijn om deze bij te wonen.
Verwachtingen i.v.m. het borstvoedingsbeleid -
-
Op het einde van de eerste stageweek moet er een elektronische test afgelegd worden om de kennis van het borstvoedingsbeleid te evalueren. Hiervoor krijg je bij aanvang van de stage een cursus die je kan doornemen. De cursus moet terug afgegeven worden bij het afleggen van de test. Indien blijkt dat er onvoldoende kennis is, zal men de student vragen om de cursus opnieuw door te nemen en vervolgens een nieuwe test af te leggen. Pas na het slagen van de test mag de student mede de voedingsmomenten van de baby begeleiden. Studenten moeten op de hoogte zijn i.v.m. de richtlijnen die gebaseerd zijn op de 10 vuistregels van de WHO en Unicef voor de aanvang van de stage en deze respecteren (zie brochure kennismaking borstvoedingsbeleid studenten) Tijdens de aanwezigheid op stage moet er zoveel mogelijk praktijkervaring opgedaan worden.
We wensen jou alvast een leerrijke stage toe! Ons team heet je van harte welkom!
AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV - campus Henri Serruys / verpleegafdeling Materniteit-2015
6
