VARKENSLEED IN VLAANDEREN

VARKENSLEED IN VLAANDEREN Een onderzoek van dierenrechtenorganisatie Bite Back

1 een onderzoek van dierenrechtenorganisatie Bite Back

Dode biggetjes, ontstoken ogen, verlammingen, zweren en tumoren zijn

eerder regel dan uitzondering.

Undercover onderzoek Een groep vrijwilligers heeft in het geheim onderzoek gedaan naar verschillende varkensbedrijven in Vlaanderen. De verkregen undercover beelden en foto’s werden door het anoniem onderzoeksteam overgemaakt aan Bite Back die dit onderzoek naar buiten bracht. Schokkende foto’s en filmbeelden tonen het immense varkensleed in de Vlaamse landbouw. Een biggetje wordt langzaam geplet door de zeug, een ander biggetje ligt te verdrinken in een waterbak. Dode biggetjes, ontstoken ogen, verlammingen, zweren en tumoren zijn eerder regel dan uitzondering. Het onderzoek gebeurde niet zo maar in een paar bedrijven, maar in 9 bedrijven, verspreid over 3 provincies. En het waren niet zo maar de eerste de beste bedrijven, maar bedrijven van varkensboeren met een voorbeeldfunctie, die de sector zouden moeten vertegenwoordigen. Woordvoerders en voormalige bestuursleden van de Vereniging voor Varkenshouders en het Algemeen Boeren Syndicaat, winnaars van de Golden Pig Award, zaakvoerders die claimen in hoge mate rekening te houden met het welzijn van hun varkens …

De locaties 5 9

1

VARKENSLEED IN VLAANDEREN 2

8

6 2

7

3

4

1

Ardooie, Ijsselmeersstraat 22

5

Turnhout, Steenweg op zondereigen 23

Geert Wallays - Voormalig voorzitter

Luc van Dommelen - Provinciaal

VEVA, Vereniging voor Varkenshouders

voorzitter ABS (Algemeen Boeren

2

Ardooie, Vernagelingstraat 7

Syndicaat)

Erik Lanckriet

6

Pittem, Nachtegaalstraat 3

3

Destelbergen, Hoogstraat 16

Steven Lafaut - voormalig

André Bracke - Ere-voorzitter VEVA

communicatieverantwoordelijke en raad

4

Lochristi, Smalle Heerweg 160

van bestuur VEVA, afgevaardigde ABS in

9 Wingene, Vannekenstraat 23

Bart en Benedicte Mouton-Dobbels van

sectorgroep varkens VLAM

Hedwig Kerckhove - voormalig

M+PIGS bvba - Winnaars Golden Pig

7

Pittem, Vijfstraat 8

provinciaal voorzitter Boerenbond,

Award 2010-2011

8

Pittem, Vijfstraat

CD&V schepen Wingene/Zwevezele 3 een onderzoek van dierenrechtenorganisatie Bite Back

Milieuaspecten van varkensvlees

De varkenshouderij in cijfers De Vlaamse varkenshouderij

De Belgische productie, import en export van

De Vlaamse varkenshouderij kent een grote milieu-

De watervoetafdruk meet het gebruik van proper zoet

Vlaanderen telt bijna evenveel varkens als Vlamingen:

varkensvlees

impact door het gebruik van hulpbronnen en de

water voor de productie van gewassen (door verdam-

bijna 6,2 miljoen1. Tot 2008 daalde het aantal varkens,

Vleesvarkens leven slechts 6 maanden. Daardoor is

uitstoot van vervuilende stoffen. Wat hulpbronnen

ping en irrigatie), evenals de hoeveelheid water die ver-

door de invoering van een strenger mestbeleid. Na een

het aantal geslachte varkens op een jaar ongeveer het

betreft, heeft de veeteelt een grote behoefte aan

vuild wordt. Varkensvlees heeft een watervoetafdruk

herziening van het mestbeleid is sinds 2008 het aantal

dubbele van het aantal gehouden varkens. Zo werden

vruchtbare landoppervlakte, zoet water, fossiele brand-

van ongeveer 6000 liter per kilogram14. Tofu op basis

varkens lichtjes aan het stijgen. Er zijn ongeveer 5000

er in 2011 in België 11,8 miljoen varkens geslacht. Dat

stoffen, veevoeders, pesticiden en diergeneesmiddelen.

van soja heeft een 6 keer lagere watervoetafdruk.

varkenshouders in Vlaanderen, wat wil zeggen dat één

is meer dan één slachting per Belg per jaar4. Dat levert

Aan de kant van de emissies kent de varkenshouderij

De koolstofvoetafdruk, uitgedrukt in kilogram

op vijf Vlaamse landbouwbedrijven varkens heeft.

een jaarlijkse productie van varkensvlees op van 1 mil-

een grote uitstoot van verzurende gassen, broeikas-

CO2-equivalenten, meet de uitstoot van alle broei-

Het aantal varkenshouders daalde de laatste tien jaar

joen ton5. België is de zesde grootste exporteur van

gassen en reactieve stikstof-

kasgassen (voornamelijk CO2, methaan en N2O).

met meer dan 40%. Dat is een sterkere daling dan het

varkensvlees ter wereld6. De totale netto-export

verbindingen (zoals nitraten

Voor varkensvlees varieert

aantal varkens, waardoor het

(export min import) van Belgi-

afkomstig van mest). 44% van

de koolstofvoetafdruk tussen

gemiddeld aantal varkens per

sche varkensproducten kende in

de verzurende gassen van de

4,8 en 6,4 kg CO2-equivalent

bedrijf steeg van 773 in 2001 tot

2011 een waarde 1,1 miljard euro.

landbouw komt van de varkens-

per kilogram15. Tempeh, een

1248 in 2011. Bijna twee op drie

Dat komt voornamelijk door de

houderij11.

plantaardige eiwitbron op

Vlaamse varkens bevinden zich

export van vers varkensvlees

De milieu-impact van varkens-

basis van gefermenteer-

op grote bedrijven met

naar landen zoals Duitsland,

vlees kunnen we vergelijken met

de soja, heeft een kool-

minstens 1500 varkens. De

Polen, het Verenigd Koninkrijk

die van plantaardige eiwitbron-

stofvoet-afdruk van 1,1 kg

provincie West-Vlaanderen

en Nederland7. Droog en gerookt

nen zoals tofu en seitan, aan de

CO2-equivalent per kilogram16.

heeft de grootste concentratie

varkensvlees is vooral bestemd

hand van voetafdrukwaarden12.

De stikstofvoetafdruk meet de

varkensbedrijven, gevolgd door

voor Frankrijk en Nederland.

De ecologische voetafdruk,

uitstoot van reactieve stikstof

het noordoosten van Oost-

Levende varkens worden voor-

uitgedrukt in globale vierkante

(in de vorm van ammoniak,

Vlaanderen en het noorden van

namelijk geëxporteerd naar

meter (gm²), meet het gebruik

ammonium en stikstofoxiden)

de provincie Antwerpen. Wallonië

Nederland (meer dan 700.000

van biologisch productieve aard-

die zorgt voor verzuring,

heeft relatief weinig varkens-

varkens per jaar8).

oppervlakte, in het bijzonder de

overbemesting en klimaat-

bedrijven. De Vlaamse varkens-

Ongeveer 70.000 levende

oppervlakte die nodig is voor

opwarming. Een hoge stik-

sector is een economisch belang-

varkens per jaar worden over

het gebruik van hernieuwbare

stofvoetafdruk impliceert

rijke landbouwsector: de produc-

langere afstanden getranspor-

materialen (landbouw), het

een grote verstoring van de

tiewaarde van 1,4 miljard euro in

teerd naar niet-buurlanden zoals

gebruik van bouwland (infra-

stikstofkringloop in het milieu.

2011 komt overeen met iets meer dan een kwart van de

Hongarije, Tsjechië en Italië.

totale eindproductiewaarde van de Vlaamse landen

structuur) en opname van CO2 ten gevolge van het

Een kilogram varkensvlees heeft een stikstofvoetaf-

gebruik van fossiele brandstoffen. Een kilogram

druk van 250 gram N, terwijl eenzelfde hoeveelheid

tuinbouw. Verder staat de varkenssector in voor 50%

De consumptie van varkensvlees in Vlaanderen

varkensvlees heeft een ecologische voetafdruk van

eiwitten in peulvruchten (bv. bonen) een stikstofvoet-

van de export van landbouwproducten en 60% van de

In 2011 kocht de gemiddelde Vlaming bijna 7 kg vers

ongeveer 27 globale vierkante meter (gm²), terwijl

afdruk heeft van ongeveer 40 gram N17.

vleesproductie2. Daarmee is de varkenssector de

varkensvlees, ter waarde van 50 euro. Tellen we daar

seitan slechts 8 gm²/kg heeft13.

belangrijkste economische tak binnen de totale

de consumptie van verwerkte vleeswaren (worsten,

Vlaamse landen tuinbouw.

gerookte ham,…) en de verliezen bij het slachten

Opvallend is dat de dagelijkse groei van vleesvarkens

verwerkingsproces bij op, dan komen we uit op een

steeg van 550 gram lichaamsgewicht per dag in 1980

bruto bevoorradingscijfer van ongeveer 34 kilogram

tot 750 gram per dag in 20093. Een vleesvarken bereikt

varkensvlees per Vlaming per jaar9. Dat wil zeggen dat

reeds na 6 maanden een lichaamsgewicht van meer

een Vlaming een volledig varken eet in drie jaar tijd.

dan 110 kg. Ook het productiegetal steeg van 15 biggen

Dat zijn ongeveer 26 varkens gedurende een gans

per zeug per jaar in 1980 tot 25 biggen per zeug per

leven van een Vlaming10.

jaar in 2009.

Samengevat: op zowat alle milieuaspecten heeft varkensvlees een hogere impact dan plantaardige alternatieven. Een plantaardige voeding biedt vele milieuvoordelen, want de veeteelt is een belangrijke speler in vele mondiale milieuproblemen18.



Aangetroffen wantoestanden Tijdens hun bezoeken aan de varkensbedrijven trof het onderzoeksteam volgende wantoestanden aan: kreupele varkens en biggen, varkens met zweren op hun poot, stervende biggen die onder de voet gelopen werden, hele vuile stallen, prolapsen van anus en vagina, een emmer met lijken in verregaande staat van ontbinding, aangevreten staarten, navelbreuken, tepelfissuren, varkens met ontstoken ogen, een stervend big in een drinkbak, dode biggen, varkens met bijten krabwonden door de hoge bezettingsgraad van stallen, abcessen op rug, ontstoken en bloedende oren, uit verveling stangbijtende varkens … Een gebrek aan adequate diergeneeskundige zorg was overduidelijk merkbaar. Hieronder volgen enkele foto’s per locatie van wat het team aantrof. Op www.varkensleedvlaanderen.be vind je meer foto’s en beelden van iedere locatie.

Lochristi

Bart en Benedicte Mouton-Dobbels Winnaars Golden Pig Award 2010-2011

Bij het bekijken van deze beelden, kan niemand onverschillig blijven. Beelden zijn duidelijker dan woorden en spreken voor zich.

Geschokt en gechoqueerd, in stilte uitkijkend naar de dag waarop de mens het fundamenteel respect voor elk ander wezen in praktijk brengt. – Johan Verstraeten, advocaat


Ardooie

Pittem


Erik Lanckriet

Steven Lafaut - raad van bestuur VEVA, afgevaardige ABS

Ardooie

Turnhout

Geert Wallays - Voormalig voorzitter VEVA

Luc van Dommelen - Provinciaal voorzitter ABS


Destelbergen

Pittem


André Bracke - Ere-voorzitter VEVA

Pittem

Wingene

Hedwig Kerckhove - voormalig provinciaal voorzitter Boerenbond


Varkensleven De confronterende beelden van Bite Back illustreren op zijn minst de nood aan grondiger regulering van de industriële varkensteelt. Maar wie bereid is dieper door te denken begrijpt dat ze de afschaffing ervan ethisch onvermijdelijk maken. – Johan Braeckman, moraalfilosoof

Het leven van een vleesvarken begint bij de zeug19.

te vluchten. Sommige zeugen vallen dan zelfs bewuste-

Sinds 1 januari 2013 is er een Europese richtlijn van

loos. Ongeveer 7% van de zeugen sterft voortijdig aan

kracht die het gebruik van zeugenboxen verbiedt en

stress22.

groepshuisvesting voor de zeugen oplegt gedurende twee maanden en een half van hun zwangerschap (van-

Een deel van de biggetjes wordt dood geboren of

af 4 weken na dekking tot een week voor de worp).

sterft kort na de geboorte omdat ze zich niet voldoen-

Hoewel varkenshouders twaalf jaar de tijd kregen om

de konden ontwikkelen in de overvolle baarmoeder. En

de huisvesting van de zeugen aan te passen, zijn er

omdat de zeug ook niet genoeg melk produceert voor

toch nog veel Belgische varkensbedrijven niet in orde

zoveel biggetjes, kunnen er ook biggetjes sterven van

met deze regelgeving . Daar zitten de zeugen het

de honger. Het percentage biggensterfte in het kraam-

grootste deel van hun leven vast in een zeugenbox

hok bedraagt 14%23.

20

tussen tralies waarin ze ongeveer een halve meter voor- of achteruit kunnen bewegen, maar niet kunnen

Bij een klein percentage van de varkens kan een

draaien. De Europese Commis-

‘beregeur’ ontstaan bij het

sie heeft België al meerdere

bakken van het vlees. Omdat

keren op de vingers getikt om

dit de smaak bederft, worden

deze Europese wet na te leven.

jonge mannetjesbiggen

Zelfs met deze nieuwe

(meestal zonder verdoving)

Europese richtlijn hebben

gecastreerd.

zeugen nog een ellendig leven. Zeugen mogen vaak niet

Reeds na 28 dagen worden de

te veel eten omdat ze anders

biggetjes gespeend24 (in het

te zwaar kunnen worden voor

wild gebeurt dat pas na drie

hun broze beendergestel (in

maanden), en naar de speen-

vergelijking met het wilde zwijn

afdeling gebracht waar ze elk

weegt een modern productie-

0,3m² ruimte krijgen. Het weg-

varken dubbel zoveel). Een zeug

nemen van de biggetjes is voor

wordt twee à drie keer per jaar

zowel de zeug als de biggetjes

kunstmatig zwanger gemaakt.

een erg traumatische ervaring.

Het oorspronkelijke wilde zwijn

Varkens zijn immers erg sociale

bracht ongeveer vijf biggen per

dieren die levenslange familieen vriendschapsbanden vormen.

worp voort, maar door genetische selectie werd de worpgrootte in de varkensteelt opgedreven tot meer dan 10 biggetjes. Sommige zeugen hebben zelfs een

De biggetjes die het spenen overleven, worden na 5

worp van 20 biggetjes.

weken naar een batterijafdeling en vervolgens naar een vetmestbedrijf gebracht waar ze elk slechts 0,65 à 1m²

De constante aaneenschakeling van zwangerschappen

ruimte krijgen. De vetmeststallen bestaan uit kleine

vormt een hoge fysieke belasting voor de zeug.

betonnen ruimtes waarvan de vloer gedeeltelijk be-

Baarmoederverzakkingen komen regelmatig voor.

staat uit roosters waar de uitwerpselen op vallen. Een

De zeug wordt ook gedwongen te baren en te zogen op

mestput onder de roosters vangt de uitwerpselen op.

dezelfde plaats waar haar uitwerpselen neerkomen .

En ook hier worden de van nature hygiënische varkens

Dat leidt tot psychische ongemakken, want varkens zijn

gedwongen te leven in en op hun eigen uitwerpselen.

erg hygiënische dieren. Als een zeug voor het eerst op-

Daardoor krijgen ze voetverwondingen, gewrichts-

gesloten wordt, kan ze zoveel stress en paniek krijgen,

ontstekingen, zweren, gezwollen poten, oogirritaties,

dat ze helemaal uitgeput geraakt in haar pogingen om

urineweginfecties,…

21



Daar varkens vrij intelligente dieren zijn die graag willen

bedwelmd en ondergedompeld in kokend water om de

spelen, vertonen ze gedrag van verveling en stress

huid te versoepelen. Soms werkt de elektroshock op

als ze in krappe ruimtes opgesloten zitten. Sommige

het hoofd niet goed, wat erg pijnlijk is. Ofwel worden

dieren doen aan zelfverminking, anderen vertonen

ze dan opnieuw geëlektrocuteerd, ofwel worden ze

apathisch, hysterisch en stereotiep gedrag: het re-

geslacht terwijl ze nog bij bewustzijn zijn. Vaak wordt

petitieve schudden van het hoofd, het rollen van de

voor de laatste optie gekozen zodat het slachtpro-

ogen, het kauwen op metalen baren, het wrijven tegen

ces niet vertraagd wordt. Een andere procedure is de

muren . Die stress en frustratie kan zo erg zijn dat ze

CO2-bedwelming: een groep varkens wordt opgesloten

agressief worden en andere varkens verwonden . Dit

en vergast. Varkens slaan dan in paniek omdat ze aan

kan zelfs leiden tot ernstige bijtwonden en kannibalis-

het stikken zijn. Dan spartelen ze en snakken ze naar

me. Die wonden kunnen infecteren, waardoor abcessen

adem.

25

26

ontstaan. Dat is de reden waarom staarten bij de jonge biggetjes (vaak zonder verdoving) worden afgeknipt en de hoektanden worden geslepen of geknipt. Tijdens de batterijfase en het vetmesten sterft nog eens 7% van de varkens door ziektes en onderlinge agressie27. Van nature leeft een varken 12 tot 13 jaar, maar in de dierenindustrie wordt een vleesvarken reeds op een leeftijd van zes maanden naar het slachthuis gebracht. Varkens worden vaak in vrachtwagens over lange afstanden getransporteerd (bv. van België naar Italië). Vele varkens zijn gewond of erg angstig, en als ze niet willen luisteren, krijgen ze vaak nog slagen, trappen of

Algemeen kan je wel stellen dat er in de huidige intensieve varkensteelt een groot gebrek aan diergeneeskundige zorg bestaat wat leidt tot een vermindering van levenskwaliteit, en voor de biggen zelfs –kwantiteit.

elektrische schokken om ze op de vrachtwagen te drijven. Omdat ze hun hele leventje lang tussen betonnen muren hebben geleefd, hebben ze veel stress wanneer ze in een vreemde omgeving terechtkomen. Het contact met vreemde varkens op een drukke vrachtwagen leidt vaak tot vechtpartijen. Varkens kunnen niet zweten en daarom nemen ze in de natuur een modderbad om af te koelen. In een vrachtwagen is dat onmogelijk, waardoor ze kunnen sterven aan oververhitting. De

Na de bedwelming worden de varkens gevild, of met

huidige vleesvarkens hebben ook minder weerstand te-

een haak ondersteboven gehangen en met een groot

gen warmte en temperatuurschommelingen omdat ze

mes gekeeld. En ook hier hangen soms nog varkens te

een dunnere vetlaag en een kleinere snuit hebben dan

spartelen. Ook al is het aantal varkens dat bij bewust-

een oorspronkelijk wild zwijn. Niet alleen de hitte of de

zijn gekeeld of gekookt wordt relatief klein, dan nog

koude kan voor een varken fataal zijn. In de vrachtwa-

gaat het om veel varkens: in België worden jaarlijks

gens is ook een ernstig gebrek aan ruimte, verse lucht

meer dan 11 miljoen varkens geslacht, en als bv. slechts

en water. Sommige varkens sterven dus van de dorst,

1% van die varkens nog bij bewustzijn is tijdens het

anderen van de stress, van ademhalingsstoornissen of

slachten, dan komt dat al gauw neer op 300 intelligen-

van algemene fysieke verzwakking.

te en voelende dieren die (enkel nog maar in België) een afschuwelijke dood sterven, iedere dag. Geen enkel

Overleven de varkens het transport, dan moeten ze in

slachthuis werkt perfect, er is geen enkele garantie dat

het slachthuis nog een dag zonder eten wachten op

het vlees op ons bord niet afkomstig is van een dier dat

de slachting. Voor de slacht worden ze via elektrocutie

erg veel geleden heeft.


Het is uitermate onthutsend dat er op bedrijven onder diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding nog zo’n schrijnende toestanden voorkomen. - Dimitri Coppens, dierenarts

Zieke industrie Gezondheid van de varkens in gevaar

en temperatuuracclimatisatie, met als gevolg koude-

De varkensteelt is niet bepaald gezond voor de var-

en warmtestress die kan leiden tot bv. hartaanvallen,

kens. In hun korte leventje van maximum zes maanden

huidziekten en nierinfecties. Varkensbedrijven hebben

hebben vleesvarkens te kampen met diverse ziektes.

vaak hoge concentraties stof en ammoniak waardoor

De huidige vleesvarkens zijn zodanig doorgefokt, dat

varkens last krijgen van hun ademhaling. De meeste

velen aangeboren afwijkingen krijgen: gespleten gehe-

bedrijven zijn geïnfecteerd met de belangrijkste adem-

melte, hermafroditisme (dubbelslachtigheid), misvorm-

halingspathogenen34. Eén van de meest voorkomende

de poten, liesbreuken, een ontbrekende anus,…28 De

ziektes in varkensbedrijven is stalhoest (mycoplasma).

kans op sterfte is erg groot: één op vijf vleesvarkens

Meer dan 95% van de bedrijven is ermee besmet35.

sterft binnen de zes maanden na geboorte, dus nog

De mycoplasma bacterie zorgt ervoor dat trilhaartjes

voordat ze zouden geslacht worden29.

in de luchtpijp gaan samenklitten, waardoor ontste-

Door het doorfokken, de opgefokte groeisnelheid, de

kingscellen de luchtwegen gaan dichtdrukken. Verder

slechte voeding, de gewijzigde

heeft een kwart van de varkens

lichaamsbouw (onderontwik-

longontsteking (pneumonie) en

kelde poten ten opzichte van

één op vijf heeft borstvliesont-

hun spiermassa) en het gebrek

steking (pleuritis) . Zowat alle

aan beweging krijgen 10 tot

Belgische varkensbedrijven zijn

40% van de varkens poot-

geïnfecteerd met het H1N1, het

problemen of hebben ze last

H1N2 en het H3N2 griepvirus37.

van gewrichtsproblemen30. Bij

Ook de mentale gezondheid van

de zeugen heeft ongeveer 10 %

de varkens is ernstig in gevaar

te kampen met kreupelheid . In

in de varkensteelt. Stereotiep

zeugenboxen krijgen de zeugen

gedrag zoals het stangbijten,

snel doorligwonden en etteren-

het rollen met de ogen en het

de zweren. In de groepshuis-

schudden van het hoofd komt

vesting komen klauwproblemen

vaak voor. Stress en frustratie

dan weer meer voor. Meer dan

leidt tot agressieve en hysteri-

90 % van de zeugen heeft te

sche reacties en zelfs tot kan-

maken met klauwproblemen

nibalisme en zelfverminking. De

zoals woekeringen, scheuren,

bijtwonden kunnen vervolgens

31

ontstekingen en fracturen . 32

36

Consumptie van verzadigde vetten verhoogt het risico

Gezondheid van de bevolking in gevaar

op chronische gezondheidsproblemen zoals hart- en

Naast de gezondheidsimpact op de producenten en

vaatziektes. In een kilogram varkensvlees zit ongeveer

consumenten, kan ook de rest van de bevolking risico’s

50 gram verzadigde vetten. Een plantaardige eiwitbron

lopen door de veeteelt. De veeteelt kan nieuwe zoöno-

zoals tofu bevat daarentegen slechts 10 gram verzadig-

tische ziektes creëren of stimuleren. Dergelijke zo-

de vetten.

önotische ziektes ontstaan door antibiotica-resistente bacteriën (zoals MRSA, ESBL en Salmonella) en nieuwe

Naast chronische ziektes vormen dierlijke producten

bacteriën en virussen zoals de Mexicaanse varkens-

ook een hoger risico op acute voedselvergiftigingen

griep. Een aantal van die ziektes hebben het potentieel

door besmetting met ziektekiemen zoals E. coli, sal-

om uit te groeien tot epidemieën.

monella, cryptosporidium, listeria en campylobacter.

“Goed geplande vegetarische, inclusief veganistische,

Een Engelse studie onderzocht het hospitalisatierisico

voedingspatronen zijn gezond en voedingskundig ge-

van verschillende voedingsproducten. De consumptie

schikt, en kunnen gezondheidsvoordelen bieden in de

van varkensvlees resulteerde in 93 hospitalisaties per

preventie en behandeling van sommige ziektes. Goed

miljard porties ; terwijl groenten gemiddeld 8

geplande vegetarische voedingspatronen zijn geschikt

hospitalisaties per miljard porties veroorzaakte.

voor individuen in alle levensstadia, inclusief tijdens de

39

zwangerschap, de borstvoedingsperiode, de kindertijd, de adolescentie, en voor atleten” (Academy for Nutrition and Dietetics - American Dietetic Association40, de grootste beroepsvereniging van voedingsdeskundigen).

infecteren tot abcessen.

Door de genetische selectie steeg het aantal geboren biggen per worp sterker dan het aantal functionele

Gezondheid van de producenten in gevaar

spenen bij de zeug . Daardoor worden er vaak meer

Door het grootschalig gebruik van antibiotica in de

biggen geboren dan dat er actieve, melkproduceren-

veeteelt worden ziektekiemen resistent. Een bekend

de tepels beschikbaar zijn. De biggetjes hebben een

voorbeeld is de multiresistente MRSA-bacterie (de zie-

verzwakte weerstand door het vroegtijdig spenen.

kenhuisbacterie). In de Belgische varkensteelt hebben

De abrupte overschakeling van moedermelk naar vast

40% van de varkens en 40% van de varkenshouders de

voedsel kan bij de biggetjes spijsverteringsproblemen,

MRSA-bacterie38. Er bestaat een risico dat de MR-

diarree en allergieën veroorzaken.

SA-bacterie schadelijke genen kan opnemen, wat de

De huidige vleesvarkens hebben een erg lage weer-

bacterie veel gevaarlijker kan maken.

33

stand en slechte fysieke conditie. Ze krijgen door hun uitzonderlijke hoge gewicht sneller botbreuken, want

Gezondheid van de consumenten in gevaar

de poten zijn soms te broos om een dergelijk gewicht

Dierlijke producten zoals varkensvlees bevatten vaak

te dragen. Vele stallen hebben onvoldoende verluchting

veel cholesterol en verzadigde vetten.



De mentale vermogens van varkens Intelligentie

Emotie

In de vleesindustrie verloopt die sociale ontwikkeling

Varkens zijn ook erg gesteld op hun hygiëne. Ze wil-

Varkens zijn één van de slimste dieren in het dierenrijk

Varkens hebben rijke emoties en kunnen hun emoties

niet goed. Bij vreemde varkens worden ze vaak

len zich graag wassen in een modderbad. Die modder

(na mensapen en walvisachtigen). Ze zijn waarschijnlijk

goed uiten . Uit onderzoek blijkt dat zowel varkens-

agressief en als ze alleen zijn of weggenomen worden

beschermt tegen parasieten, hitte en felle zon. Varkens

intelligenter dan honden . Enkele voorbeelden van hun

boeren, dierenartsen als dierenrechtenactivisten goed

van hun moeder worden ze vaak depressief. Ook door

die in vrijheid leven zijn al na een week zindelijk en

intelligentie, aangetoond in wetenschappelijk

zijn in het herkennen van gevoelens bij varkens: we

de verveling in de stallen kunnen varkens lusteloos en

zoeken een aparte plek om hun behoeften te doen.

onderzoek :

hebben allemaal een sterke overeenkomst in onze

depressief worden. Dan verliezen ze hun nieuwsgierig-

Zelfs als ze ’s nachts hun behoeften moeten doen,

• ze begrijpen het verband tussen een joystick en de

oordelen over wat een varken voelt . Varkens zijn erg

heid en worden ze pessimistisch. Krijgen ze een

staan ze voorzichtig op en gaan ver van hun nest hun

bewegingen op een computerscherm, en ze kunnen

sociale dieren. Daardoor kunnen ze niet alleen pijn,

verrassing, dan zijn depressieve varkens minder

behoeften doen. In de vleesindustrie daarentegen

de bedoeling van een spel achterhalen, waardoor ze

angst en stress voelen, maar hebben ze ook complexe-

geïnteresseerd. Ze verwachten dan niet snel een

krijgen ze stress door de vuile omgeving. Ze worden

sommige computerspelletjes beter kunnen spelen

re, sociale emoties. Vaak zingt (neuriet) de zeug zacht-

beloning te krijgen .

ziek van de uitwerpselen waar ze constant mee in

dan bv. chimpansees,

jes voor haar biggetjes tijdens het zogen. Biggetjes

41

42

44

45

• ze kunnen vooruit plannen,

die vroegtijdig gescheiden worden van hun moeder,

• ze reageren op verbale communicatie zoals honden,

zijn sterker vatbaar voor agressie, stress, een slechter

• ze herkennen hun namen,

geheugen en roekeloos of abnormaal gedrag. Ook voor

• ze kunnen abstracte begrippen zoals ‘kleur’ begrijpen

de zeug is het vroegtijdig spenen zeer stresserend.

46

contact komen.

door bv. aan te geven welke gekleurde bal niet in een rij thuishoort,

Varkens kunnen hun gevoelens en behoeften

• ze weten wat andere varkens (en mensen) zien,

communiceren aan andere varkens. Daarbij is hun

denken en voelen, doordat ze bv. weten welke andere

lichaamstaal belangrijk. Net zoals bij honden geeft de

varkens op de hoogte zijn van een voedselbron die ze

staart aan hoe varkens zich voelen. Als varkens bang

zelf niet kunnen zien,

zijn, leggen ze hun staart tussen hun benen. Maar ook

• ze hebben een vorm van zelfbewustzijn, omdat ze in

tegenover onderzoekers kunnen ze leren hun

staat zijn een spiegel te gebruiken om bv. voedsel te

gevoelens en behoeften te communiceren. Zo weten

vinden (waarbij ze moeten begrijpen dat ze hun eigen

ze op de juiste hendel te drukken om hun gevoelens

spiegelbeeld zien),

van bv. angst uit te drukken. Daarbij moeten ze niet

• ze kunnen vaak al iets na een eerste poging leren,

enkel in staat zijn hun eigen gevoelens bewust te

• ze hebben een veelzijdig sociaal leven,

onderscheiden, maar moeten ze ook hun gevoelens

• ze kunnen dertig andere varkens herkennen,

achteraf kunnen onthouden.

• ze leren veel van elkaar en vooral van hun moeder, • ze hebben meer dan 20 verschillende geluiden en

Motivatie

een complexe lichaamstaal om andere varkens te

Varkens hebben van nature een sterke motivatie en

begroeten, te waarschuwen voor gevaar, en om hun

doorzettingsvermogen. Ze zijn erg nieuwsgierig en

behoeften en gevoelens uit te drukken.

hebben veel behoefte om te spelen. Biggetjes in het wild beginnen al vanaf de vierde dag te spelen. Ze

De intelligentie van varkens wordt ook aangetoond in

kunnen zich de hele dag vermaken en de onderlinge

het verhaal van het varken Lulu. Wanneer haar

vriendschapsbanden die zo ontstaan zijn zeer hecht

verzorgster JoAnn Altsmann een hartaanval kreeg,

en blijven vaak hun hele leven bestaan. Varkens

wrong Lulu zich door de deur naar buiten, ging in het

zoeken dan elkaars aanwezigheid op en slapen samen.

midden van de weg staan totdat er hulp kwam, waar-

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat varkens

na ze terug naar binnen rende. Dankzij deze daad kon

minder snel frustratie voelen als ze bij andere bekende

mevrouw Altsmann tijdig hulp krijgen . Er zijn nog vele

varkens zijn.

43

andere gevallen bekend waarin een varken een mens of een ander varken hielp.



Wat kan jij doen? Teken de petitie

Nog meer veganistische producten kun je online

Stervende biggen die geplet worden en verdrinken,

bestellen bij bijvoorbeeld: www.arfshop.be, www.

kreupele varkens die nog amper kunnen lopen,

veganlife.be en www.vega-life.nl. Bij EVA (het Ethisch

afgebeten staarten, prolapsen van de anus en

Vegetarisch Alternatief) kan je handige veggie-

vagina, pijnlijke pootulcers en tepelfissuren:

plannen opvragen voor Gent, Antwerpen, Brussel,

het onderzoeksteam trof verschrikkelijke toestanden

Leuven en Hasselt. Ook hun online restaurantgids op

aan door een groot gebrek aan diergeneeskundige

www.evavzw.be is erg handig. Veganistische recepten

zorg.

vind je onder meer op www.biteback.org, www.veganisme.org, www.veganchallenge.nl en talloze

Vind jij ook dat varkens beter verdienen? Teken dan de

andere sites en blogs.

petitie voor een sluiting van deze varkensbedrijven op www.varkensleedvlaanderen.be.

Met deze informatie kun je een vegan challenge aangaan: daag jezelf (en je vrienden!) uit om eens een

Kies mededogen, kies veganisme

maand lang volledig plantaardig te eten. Doe alsof je

Gevogelte en rundsvlees zijn geen goede alternatieven

een maand in veggieland op reis bent. Je kunt jezelf

voor varkensvlees, want net als de varkensteelt kennen

concrete en haalbare doelstellingen formuleren voor de

pluimvee- en rundveeteelt veel dierenleed en een hoge

vegan maand: probeer een aantal nieuwe veganistische

milieu-impact. Ook biologisch varkensvlees willen

producten te kopen, nieuwe recepten uit te testen,

we afraden: de koolstofvoetafdruk (uitstoot van broei-

op verkenning te gaan in biowinkels en samen met

kasgassen) en ecologische voetafdruk (landgebruik)

vrienden uit te eten in veganvriendelijke restaurants.

van biologisch varkensvlees is vaak hoger dan van

Denk je onze hulp hierbij te kunnen gebruiken?

regulier varkensvlees .

Mail ons dan op [email protected] en wij brengen je in

47

contact met een vegan buddy uit je buurt. Het dierenwelzijn in biologische veeteelt is slechts een klein beetje beter dan in de reguliere veeteelt, en de

Steun onze campagne financieel

biologische varkens worden nog steeds van hun leven

Met Bite Back timmeren we aan een diervriendelijkere

en welzijn beroofd in reguliere slachthuizen.

wereld, niet alleen voor varkens maar voor alle dieren. Als vrijwilligersorganisatie kunnen we slechts voor hun

Daarom is het beter om dierlijke producten te

rechten opkomen met jouw steun. Overweeg daarom

vervangen door plantaardige producten. Een extra

onze campagnes financieel te ondersteunen met een

groot voordeel van plantaardige voeding is dat je alle

bijdrage, hoe bescheiden ook. Dit kan op IBAN: BE15

gezonde stoffen kunt binnenkrijgen terwijl je

0014 0806 4730 – BIC: GEBABEBB

consumptie van schadelijke stoffen die veel in dierlijke producten zitten (zoals LDL-cholesterol en verzadigde vetten) beperkt blijft. Plantaardige vleesvervangers zijn een goed alternatief voor varkensvlees. Peulvruchten, tofu, seitan, tempeh, groenteburgers en veganistische worstjes vind je in natuurvoedingwinkels, Aziatische winkels en de veggie-afdeling van supermarkten.


Foto: Julia Poker

Bronnen

De varkens die bij Stichting Melief in de permanente opvang leven, zijn stuk voor stuk aan hun ellendige leven, en meestal zelfs ternauwernood aan de slacht ontkomen. Hier kunnen ze hun individuele karakter ontplooien en aan de mensen laten zien. Iets wat industrievarkens normaal gesproken niet kunnen,

omdat ze opgaan in een massa, die eindigt in karbonade. Hier is geen dreiging en stress, en antwoorden Engel, Tofu, Jonas, Charlotte, Babe, Rudi en Fabie ontspannen met een vrolijk geknor als je hun naam roept. Want varkens zijn intelligente, sociale en voelende dieren, met een scala aan emoties. De grote, gele bal die de varkens hier tot hun beschikking hebben, een ‘welzijnsverbetering’ in de industrie, hebben ze nog nooit aangeraakt, omdat ze hier hun natuurlijke gedrag, namelijk grazen, in de aarde wroeten, een nest van stro bouwen en een modderbad nemen, kunnen uiten. Mede hierdoor is het ook nog nooit in de andere varkens opgekomen om in de staart van de als enige ongecoupeerde Charlotte te bijten, terwijl staartbijten een groot probleem in de overvolle stallen in de industrie is. Toen Marc eens onenigheid had met Tofu, heeft Tofu hem vervolgens een week lang beledigd genegeerd. Maar na die week vond Tofu het genoeg, en legde het weer bij. Het is weerzinwekkend dat zulke persoonlijkheden slechts voor het kortstondige genot van een lapje vlees gehouden en geslacht worden, al voordat ze volwassen zijn. – Lothar Vermeulen & Marc Winters, permanente dierenopvang Stichting Melief

1 Tenzij anders vermeld, zijn de gegevens in dit deel afkomstig van het Landbouwrapport 2012. Platteau J., Van Gijseghem D., Van Bogaert T. & Maertens E. (reds.), 2012. Landbouwrapport 2012, Departement Landbouw en Visserij, Brussel. 2 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011. Aandoeningen bij varkens. Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, p1. 3 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p2. 4 In Wallonië zijn er 16 keer minder varkens en 7 keer minder varkensbedrijven dan in Vlaanderen (Landbouwtelling, 2011). 5 De Backer, P. 2010. Zakboek varkens: feiten, data, cijfers. SCS Boehringer Ingelheim Comm.V. Brussel, p86. Dit cijfer is in karkasgewicht. 60% van het karkasgewicht bestaat uit mager vlees (p.84). 6 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p1. 7 FAOSTAT, 2010. 8 FAOSTAT, 2010. 9 Cijfer in karkasgewicht, voor een gemiddelde Belg. FAOSTAT, 2009. http://faostat.fao.org/ Een vleesvarken heeft een karkasgewicht van bijna 100 kg. 10 Volgens de landbouwstatistieken van de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand & Energie consumeert een Belg meer dan 34 kg varkensvlees per jaar, wat neerkomt op ongeveer 40 varkens tijdens een mensenleven. 11 Landbouwrapport 2012, Departement Landbouw en Visserij 12 Bruers, S. & Vandenberghe, K., 2012. De ecologische voetafdruk van consumptie van dierlijke producten in België. Ecolife vzw. 13 GFN, 2010. National Footprint Accounts Belgium, Edition 2010, data year 2007. Global Footprint Network, Oakland, USA 14 Mekonnen, M.M. & Hoekstra, A.Y., 2010. The green, blue and grey water footprint of farm animals and animal products, Value of Water Research Report Series No.48, UNESCO-IHE, Delft, the Netherlands. 15 Landbouwrapport 2012, Departement Landbouw en Visserij. 16 Blonk H., Kool A. & Luske B., 2008. Milieueffecten van Nederlandse consumptie van eiwitrijke producten. Gevolgen van vervanging van dierlijke eiwitten anno 2008, Blonk Milieu Advies BV, Gouda. 17 Gegevens op basis van het model in Leach A.M., Galloway J.N., Bleeker A., Erisman J.W., Kohn R., Kitzes J., 2012. A nitrogen footprint model to help consumers understand their role in nitrogen losses to the environment. Environmental Development. 18 FAO, 2006. Livestock’s long shadow. Environmental issues and options, Steinfeld H., Gerber P., Wassenaar T., Castel V., Rosales M., de Haan C., Food and Agricultural Organisation of the United Nations, Rome. Bruers, S. & Vandenberghe, K., 2012. De ecologische voetafdruk van consumptie van dierlijke producten in België. Ecolife vzw. 19 Het verhaal van de varkens in de intensieve vee-industrie komt uitvoerig aan bod in Kroonenberg Y. 2009, Enkel de knor wordt niet gebruikt, Uitgeverij Contact, en in Bruers S. 2011, Het Dierendebacle, Free Musketeers. 20 http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-135_en.htm http://www.fwi.co.uk/articles/06/08/2013/140371/only-13countries-compliant-with-sow-stall-ban.htm 21 Boeckx, D., 2001. De Belgische veehouderij: dierenwelzijn en maatschappelijke actoren. In Mensen en andere dieren, Cazaux, G. (red.), Garant. 22 Stalder, K., 2001. Getting a handle on sow herd dropout rates. National Hog Farmer. 23 Driessen, B. & Van Thielen, J. 2012. Varkensbedrijf. April 2012, p. 27 – 29. 24 Driessen, B. & Van Thielen, J. 2012. Varkensbedrijf. April 2012, p. 27 – 29. 25 Fraser, A. & Broom, D., 1997. Farm Animal Behavior and Welfare. CAB International.

26 Ook ontstaat agressief gedrag omdat ze een sociale structuur hebben met een bepaalde hiërarchie. Door de biggen telkens in een volledig andere groep terecht komen bij het vetmesten, vervoer naar slachthuis,… treedt agressie op. 27 De Backer, P. 2010. Zakboek varkens: feiten, data, cijfers. SCS Boehringer Ingelheim Comm.V. Brussel, p82. 28 The State of the Worlds Animal Genetic Resources for Food and Agriculture, B. Rischowsky e.a., FAO, 2007. Dieren Eten, Jonathan Safran Foer, Ambo Manteau, 2009. 29 De Backer, P. 2010. Zakboek varkens: feiten, data, cijfers. SCS Boehringer Ingelheim Comm.V. Brussel, p82. 30 Don’t ignore feet and leg soundness in pigs. Cindy Wood, Virginia Cooperative Extension, 2001. 31 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011. Aandoeningen bij varkens. Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, p52. 32 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p55. 33 Driessen, B. en Van Thielen, J. 2012. Varkensbedrijf. April 2012, p. 27 – 29. 34 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p35. 35 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p25. 36 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p23. 37 Vettenburg N., Tylleman A., Van den Bogaert T. en Van Gansbeke S., 2011, p23. 38 Landbouwleven, 01/02/2013 http://lv.vlaanderen.be/nlapps/docs/ default.asp?id=3072 39 Adak G. K., Meakins S. M., Yip H., Lopman B. A. & O’Brien S. J., 2005. Disease Risks from Foods, England and Wales, 1996–2000. Emerging Infectious Diseases, 11. 40 Position of the American Dietetic Association: vegetarian diets, Journal of the American Dietetic Association, 2009. 41 Volgens vele wetenschappers, onder wie Bernard Rollins van de Colorado State University. 42 Hatkoff, A., 2009. The Inner World of Farm Animals. Their Amazing Social, Emotional and Intellectual Capacities. Steward Tabori & Chang. Marchant-Forde, J.N. (ed.), 2009. The Welfare of Pigs. Springer. 43 Von Kreisler, K., 2002. Beauty in the Beasts: True Stories of Animals Who Choose to Do Good. Tarcher. 44 Masson, J.M., 2004. The Pig Who Sang to the Moon. The Emotional World of Farm Animals. Ballantine Books. 45 Hatkoff, A., 2009. 46 Dr. Catherine Douglas, Newcastle University’s School of Agriculture, Food and Rural Development, 2010. 47 Blonk H., Alvarado C. en De Schryver A., 2007. Milieuanalyse Vleesproducten. PRé Consultants en Blonk Milieu Advies.


Bite Back Omdat we ons realiseerden dat we als ervaren en gemotiveerde burgers die zich al jaren vrijwillig inzetten voor dierenrechten, nog meer voor de dieren konden doen indien we ons zouden verenigen, richtten we in 2003 dierenrechtenorganisatie Bite Back vzw op. Als onderdeel van de internationale grassroots dierenrechtenbeweging is Bite Back uitgegroeid tot een krachtige stem voor onderdrukte dieren. Met gerichte campagnes zoals ‘Nadenken voor je Eet Bespaart Dierenleed’, ‘Vis Wijzer, Vis Niet’, ‘Bontvrij’, ‘Voor wetenschap zonder dierproeven’, ‘Waardeloze Haantjes’, en ‘Voor Vermaak zonder Dieren’ maken we het publiek, de media en de politiek zowel in België als in Nederland warm voor de belangen van dieren en bewegen hen om keuzes te maken die niet ten koste van dieren gaan. Bite Back neemt dagelijks nationaal en internationaal stelling in tegen het gebruiken, misbruiken en doden van dieren, dieronvriendelijke initiatieven, tradities en beleid. Zowel individuele dierenmishandeling als grootschalig, maatschappelijk geaccepteerd gebruik krijgen onze aandacht. Daarnaast promoten we een veganistische levenswijze, amusement zonder dieren en adoptie. Bite Back bestaat uit een groep vrijwilligers met een groot hart voor dieren, die niet bang zijn om ‘het beestje bij naam te noemen’. Vrijwilligers die resultaat boeken voor de dieren, ook voor het individuele dier en ijveren om de maatschappelijke positie van onderdrukte dieren te veranderen. Voorvechters in de strijd voor dierenrechten, die opkomen voor de afschaffing van diergebruik, die plantaardige, diervriendelijke alternatieven aandragen. De Bite Back vrijwilligers stimuleren, activeren en geven zelf het goede voorbeeld dat leven zonder gebruik van weerloze dieren niet moeilijk of zwaar is. Wekelijks beantwoorden we vele vragen van geïnteresseerden per mail en telefoon, staan we mensen bij met raad en daad en staan we op straat, festivals en andere evenementen om dierenrechten onder de aandacht te brengen middels onze stands, vrijwilligers, campagnes en acties. Sinds haar oprichting in 2003 heeft Bite Back veel mensen kunnen motiveren om over te stappen op een vegetarische of veganistische levenswijze en om mee in de bres te springen voor dierenrechten en dierenbevrijding.

Shocking! Gruwelijke beelden uit de varkenskweek. Pijn, verdriet, onmacht, woede, ja zelfs haat zijn mijn deel. Is dat nu de reden waarom je nooit een varken ziet lopen en de ganse wereld toch koteletten eet? Hoe bestaat het, Europees parlement, dat deze horror blijft duren?

Doe iets aan deze misdaad. Nu! Roep ik in de woestijn? Dan is het maar zo. Ik blijf roepen. Als ik roep ben ik misschien naïef, maar als ik zwijg ben ik medeplichtig. Dan nog liever naïef. Rechtschapen mensen willen dat ook dit lijden stopt. – Pol Goossen, acteur

Dierenrechtenorganisatie Bite Back vzw Postbus 21 3540 Herk-de-Stad, België [email protected]

Steun ons op bankrekening

www.biteback.org

IBAN BE15 0014 0806 4730

facebook.com/BiteBackOrg

BIC: GEBABEBB


VARKENSLEED IN VLAANDEREN

Recommend Documents