Care-15-03
Aan
Adviescommissie Zorgmarkten Care
Van
Telefoonnummer
Projectgroep marktscan langdurige zorg
E-mailadres
[email protected]
Kenmerk
Care-15-03
Onderwerp
Datum
Marktscan langdurige zorg
21 mei 2015
Inleiding De afgelopen jaren hebben wij de verschillende zorgmarkten door middel van marktscans in beeld gebracht. Met de marktscans monitoren wij marktveranderingen, zodat wij op basis hiervan structureel en proactief beslissingen kunnen nemen, op het gebied van onze regulerende als onze toezichthoudende taken. Om de markt over de verschillende jaren heen met elkaar te kunnen vergelijken zijn er een vast aantal onderdelen die terugkeren in de marktscan. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om indicatoren voor marktstructuur en –gedrag, zoals de concentratiegraad, schaaleffecten en toegankelijkheid van zorg. Naast deze indicatoren is er ruimte om zelf invulling aan de marktscan te geven. Begin 2014 is de laatste marktscan AWBZ gepubliceerd. In deze marktscan is teruggekeken op de jaren 2010 t/m 2012. Per 1 januari 2015 is de Wet langdurige zorg (Wlz) ingevoerd. Met de invoering van de Wlz zijn ook grote delen van de extramurale zorg, die voorheen onder de AWBZ vielen, overgeheveld naar andere domeinen. Dit heeft een grote impact op de langdurige zorg. Door een marktscan in 2015 uit te voeren wordt deze impact, als een soort nul meting, inzichtelijk gemaakt. Om u in een vroegtijdig stadium te betrekken bij de invulling van de marktscan, hebben wij ervoor gekozen om de marktscan te agenderen in de Adviescommissie Care. Hierdoor kunnen wij suggesties ook daadwerkelijk meenemen in de nog uit te voeren analyses. Deze memo geeft een korte beschrijving van hoe wij de marktscan willen invullen. Wij horen graag wat u van deze invulling vindt en waar nog meer behoefte aan is. Scope Met de marktscan langdurige zorg wordt de zorg die onder de Wlz valt in kaart gebracht. Hierbij gaat het zowel om de intramurale zorg als de resterende extramurale zorg (waaronder de cliënten die onder het overgangsrecht vallen). De focus ligt op de zorg, die intramuraal wordt geleverd. De langdurige GGZ wordt niet in deze marktscan maar in de marktscan GGZ meegenomen, zodat deze een compleet beeld geeft van alle GGZ-zorg. Zoals hierboven al is beschreven is één van de doelen van de marktscan om de langdurige zorg over verschillende jaren heen te kunnen vergelijken. In de marktscan 2015 worden de jaren 2013, 2014 en 2015 (waar mogelijk) meegenomen. Om een goede vergelijking tussen de jaren (en door beleidsveranderingen heen) te maken worden in de kwantitatieve analyses alleen de zorgaanbieders meegenomen, die onder de Wlz (in 2015) zorg leveren. Deze zorgaanbieders worden in de analyses voor de jaren 2013 – 2015 meegenomen.
Kenmerk
Care-15-03 Korte omschrijving van de inhoud Pagina De marktscan wordt ingedeeld naar marktstructuur, marktgedrag en marktuitkomsten: toegankelijkheid, betaalbaarheid en transparantie van 2 van 5 kwaliteit van zorg. De periode waar deze marktscan betrekking op heeft zijn de jaren 2013 tot en met 2015. De jaren 2013 en 2014 zijn afgesloten boekjaren, waarvoor ook gegevens uit de jaarrekening beschikbaar zijn om analyses te doen. Voor 2015 zijn alleen de productieafspraken uit de eerste budgetronde beschikbaar. De langdurige zorg wordt waar mogelijk landelijk en per zorgkantoorregio in beeld gebracht. In bijlage 1 is een overzicht van de indicatoren opgenomen, die we in beeld willen brengen met de bijbehorende bronnen.
Marktstructuur De marktstructuur geeft een kwantitatieve analyse van de langdurige zorg. Hierbij komt het aantal zorgaanbieders aan bod, de stabiliteit van de ‘markt’ aandelen, de financiële positie en de concentratiegraad. Wanneer wij de financiële posities in kaart brengen, nemen wij de zorgaanbieders die in 2015 onder de Wlz zorg leveren als uitgangspunt. Zorgaanbieders die geen Wlz-zorg leveren laten we ook bij de analyses over voorgaande jaren buiten beschouwing. Marktgedrag Het onderdeel marktgedrag wordt kwalitatief in beeld gebracht. Hierbij wordt m.b.v. deskresearch onderzocht in hoeverre het inkoopbeleid van de Wlz-uitvoerder rekening houdt met cliëntenvoorkeuren voor specifieke zorgaanbieders en met alternatieve leveringsvormen (Volledig Pakket Thuis, Modulair Pakket Thuis en het persoonsgebonden budget). Bij dit onderdeel komt ook het marktgedrag van cliënten aan bod. Met behulp van een consumentenpanel wordt onderzocht wat de redenen zijn voor overstapgedrag van cliënten (zorgverlening, service, bejegening etc.). De overstap kan zowel een andere aanbieder als een alternatieve leveringsvorm betreffen. Marktuitkomsten Dit marktuitkomsten worden zowel kwalitatief als kwantitatief ingevuld en gaat in op toegankelijkheid, betaalbaarheid en transparantie van kwaliteit. Om een uitspraak over de toegankelijkheid te doen, worden kwantitatieve analyses gedaan naar de wachttijden op basis van gegevens van het ZiNl. De betaalbaarheid wordt op het niveau van de zorginstellingen, in kaart gebracht door te verwijzen naar de Quickscan over de zorginkoop1, waarin prijzen en volume ontwikkelingen zijn opgenomen. Dit wordt op cliëntniveau aangevuld met een analyse naar de eigen bijdrage. Verschillen in de eigen bijdrage tussen het Volledig Pakket Thuis (VPT), Modulair Pakket Thuis (MPT), persoonsgebonden budget (pgb) of zorg in een instelling kunnen van invloed zijn op de keuze van een cliënt. Verschillen in eigen bijdrage kunnen ook over de domeinen heen consequenties hebben (voor de keuze van een cliënt). Tot slot wordt op macroniveau een analyse gedaan naar de financiering van het fonds langdurige zorg ten opzichte van de financiering van het algemeen fonds bijzondere ziektekosten.
1
Quickscan zorginkoop langdurige zorg, maart 2015
De kwaliteit van zorg wordt kwalitatief beschreven en indien mogelijk ook kwantitatief. Hierbij willen wij kijken of de uitkomsten van de CQindicatoren (V&V) regionaal verschillen. Voor dit onderdeel wordt daarnaast gebruik gemaakt van de uitkomsten van het rechtmatigheidsonderzoek, waarbij gekeken wordt in hoeverre bij de zorginkoop rekening gehouden wordt met de kwaliteit van zorg. Wijzigingen ten opzichte van eerdere jaren Ten opzichte van de voorgaande marktscan worden in deze marktscan andere keuzes gemaakt. De belangrijkste voorgenomen wijzigingen worden hieronder toegelicht: 1. In 2012 was de marktscan AWBZ opgesplitst in twee marktscans: een deel voor de intramurale en een deel voor de extramurale zorg. In de marktscan AWBZ van 2014 werd zowel de intramurale zorg als de extramurale zorg binnen één marktscan behandeld. De marktscan 2015 wordt niet onderverdeeld naar intra- en extramurale zorg. Door de invoering van de Wlz en de overhevelingen van de extramurale zorg is het aandeel extramurale zorg veel beperkter. De focus zal dan ook liggen op de intramurale zorg. Wel zal een splitsing aangebracht worden binnen de intramurale zorg. We maken daarbij onderscheid naar de deelmarkten voor de V&V en GHZ. Ook bij de analyses naar de financiële positie van instellingen maken wij, in tegenstelling tot eerdere jaren, onderscheid naar deze deelmarkten. In een later stadium wordt de keuze gemaakt of wij twee marktscans publiceren of dat wij één marktscan publiceren, waarbij beide onderdelen apart zichtbaar worden gemaakt. 2. Explicieter dan in de voorgaande marktscan wordt ook ingegaan op wensen en signalen die wij van stakeholders ontvangen. Op het moment dat er nieuwe wetten worden ingevoerd is het belangrijk dat de effecten hiervan gemonitord worden. Dit doen wij op basis van signalen, die wij ontvangen. Naast de Adviescommissie Care wordt met consumentenorganisaties als Ieder(in), NPCF en de consumentenbond een overleg gepland. 3. De invoering van de Wlz heeft, o.a. door het wettelijk verankeren van de verschillende leveringsvormen en de mogelijkheid voor cliëntondersteuning, effecten op het marktgedrag. In deze marktscan wordt een eerste verkenning gedaan wat de consequenties hiervan zijn. Met Zorgbelang en MEE wordt een overleg georganiseerd om na te gaan hoe de cliëntondersteuning wordt vormgegeven. Daarnaast willen wij de marktscan anders presenteren, waardoor de belangrijkste zaken meer aandacht krijgen. Dit willen we doen door de hoofdzaken weer te geven door middel van bijvoorbeeld infographics en het complete beeld als achtergrondinformatie te publiceren. Consultatievragen: 1. Heeft u signalen ontvangen m.b.t. tot de invoering Wlz, die niet hierboven al opgenomen zijn en meegenomen moeten worden in de marktscan? 2. Heeft u aanvullingen? 3. Heeft u nog op- of aanmerkingen?
Kenmerk
Care-15-03 Pagina
3 van 5
Bijlage 1: Overzicht basisindicatoren
Kenmerk
Care-15-03 Pagina
4 van 5
Basisindicatoren
Analyses
Benodigde data
Periode data
Wanneer beschikbaar?
Bron/waar te vinden?
Marktconcentratie
Aantal spelers die Wlz zorg leveren per sector
Productieafspraken 2013(gerealiseerd), 2014 (tweede budgetronde), 2015 eerste budgetronde
2013-2015
Beschikbaar
Rekenstaten
Toetredingsdrempels Schaaleffecten
Aantal toe- en uittreders per segment Gemiddeld afgesproken korting per concern Stabiliteit marktaandelen Rentabiliteit
2013-2015
Beschikbaar
Rekenstaten
Afgesproken prijzen per concern Omzet per instelling
2013-2015
Beschikbaar
Rekenstaten
2013-2015
Beschikbaar
Rekenstaten
Netto winst, eigen vermogen
2013, 2014
September 2015
JMV
Solvabiliteit
Passiva totaal, eigen vermogen
2013, 2014
September 2015
JMV
Liquiditeit
Vlottende activa, kortlopende schulden
2013, 2014
September 2015
JMV
Eigen vermogen
Eigen vermogen
2013, 2014
September 2015
JMV
Zorginkoopmarkt
Mate van contractdifferentiatie
Inkoopmodel, selectiemechanismen
2015
Juli 2015
RMO AWBZ 2014
Zorgverleningsmarkt
Overstapdrempels
Keuze-informatie, cliëntondersteuning, doelmatigheidstoets Beïnvloeding (verwijzers, factoren)
2015
Juli 2015
2015
Oktober 2015
RMO AWBZ 2014. Websites ZK Motivaction
Kwaliteitsindicatoren/in formatie (inkoopgesprekkenpraktijk) Ontwikkeling kwaliteitsindicator in relatie met inkoop
Aantal zorgkantoren dat zorgaanbieders hierop beoordeelt, beloning en sanctiebeleid Kwaliteitsinformatie en zorginkoopinformatie
2015
Juli 2015
RMO AWBZ 2014
2015
Juli 2015
RMO AWBZ 2014
Type indicatoren (proces, outcome)
Kwaliteitsinformatie en zorginkoopinformatie
2015
Juli 2015
RMO AWBZ 2014
Aantal instellingen waarbij IGZ bevindingen heeft Aantal instellingen met keurmerk
Rapportage IGZ
2014 / 2015
Nog niet bekend
IGZ
Informatie over kwaliteitscertificering
2014
Oktober 2015
JMV
Uitvoering van informatietaak door zorgkantoren Transparantie van keuze-informatie voor cliënten, bekendheid ZK Waargenomen cliënttevredenheid per ZK Gemiddelde wachttijd intramurale zorg
Keuze-informatie, cliëntondersteuning, doelmatigheidstoets Beïnvloeding (verwijzers, factoren)
2015
Juli 2015
2015
Oktober 2015
RMO AWBZ 2014. Websites ZK Motivaction
Uitkomsten CQ V&V
2012 / 2013
Beschikbaar
Marktstructuur
Financiële positie aanbieders
Marktgedrag
Overstapdrempels Marktuitkomsten Kwaliteit
Toegankelijkheid
Aantal wachtenden
Eerste helft 2015 Eerste helft 2015
Open databestand ZINl
Betaalbaarheid
Inkoop afspraken Onder-/overproductie
Productieafspraken Afspraak vs. realisatie
2013-2015 2013-2014
FebruariKenmerk 2016
Rekenstaten
Care-15-03
November 2015
Rekenstaten
Pagina
5 van 5
Eigen bijdrage
Desk research
2015
Beschikbaar
Financiering Wlz t.o.v AWBZ
Desk research
2013,2014, 2015
Beschikbar
Geslacht, leeftijd,
2013, 2014, 2015
Juli 2015
Openbare bronnen/ Website CAK Openbare bronnen/ Website VWS
Overige indicatoren Patiënten populatie
Ciz
