prof dr Else de Haan De Bascule/AMC/UvA Amsterdam 7 0tober 2010
Emotie: gespannen, ongelukkig Fysiek: hartkloppingen, trillen Cognitief: overinterpreteren, piekeren, aandacht Gedrag: vermijden
-
Verkeerd gedrag (vermijden) Verkeerde cognities, gedachten Gebrek aan coping Gebrek aan gevoel voor eigenwaarde
-
Verkeerde aanleg
-
-
Angst net zo lang beleven tot hij afneemt Exposure zonder angst werkt niet Patienten met agorafobie ◦ 1. exposure vol angst ◦ 2. exposure weinig angst (anxiolyticum)
Geen verschil in effect Angst beleven was niet nodig
Negative affect/neuroticisme
aandachtsbias
aandachtsbias
aandachts bias effortful control geen aandachtsbias
angststoornis
geen angststoornis
Dappere Kat (Scholing & Nauta, 2000) (Coping Cat, Kendall, 1990)
Vriendenprogramma (Utens e.a., 2001) (FRIENDS, Barret & Turner, 2000)
Denken Durven Doen (Bogels, 2008)
Bedwing je Dwang (De Haan & Wolters, 2009)
Informatie over stoornis Cognitieve veranderingen (aandacht en interpretatie) Veranderingen in gedrag (exposure, responspreventie) Coping mogelijkheden
Angststoornis
Nauta e.a (2003) N= 79
54% geen diagnose meer
Bodde e.a (2009) N= 128
41% geen diagnose meer
Dwangstoornis
de Haan e.a (1998) N= 22
CBT: 59,5% verbetering, medicatie: 33,4% verbetering
Angstoornissen inclusief dwangstoornis
Cochrane (James, Soler & Weatherall, 2009) ◦ 13 studies, 498 pt’s ◦ 56% (CBT) vs 28.2 (controle) verbeterd
Follow- up OCD (Micali et al.2010)
N= 142 (61% totaal) M leeftijd 18,6 (3.5) jaar Follow-up: 2-9 jaar. M= 5 (2.7) jaar
40% OCD 70% psychische stoornis ◦ GAS, depressie, ticstoornis
66% na ontslag verdere behandeling 50% op dit moment in behandeling
50-60% van de kinderen verbetert 5 tot 4 op de tien verbetert niet Er is nog heel wat te verbeteren aan onze behandelingen Maar wat
Evidence based behandelprotocollen Daar blijft het bij Medicatie Cantate van Bach Tentamen Snoepje vragen Artikel insturen Ook EB behandelprotocollen moeten verbeterd
Therapietrouw ◦ Motiveren Duur van de behandeling
30
25
CY BOCS
20
total 15
resp nonresp
10
5
0 pre
post
30
25
mean CY-BOCS
20
total sample
15
responders
10
5
0 pre
post
end
Therapietrouw ◦ Motiveren Duur van de behandeling Onderzoek naar werkingsmechanismen ◦ Coping ◦ Cognities
Cognities spelen een rol bij angst ◦ Kinderen met een angststoornis Zien angstige dingen sneller Interpreteren ambigue stiuaties eerder als bedreigend of negatief
◦ Zij hebben een aandachts-bias of interpretatie-bias
Causale relatie niet aangetoond
Attentional Bias Modification (ABM) ◦ Trainen om aandacht af te wenden van bedreigende stimuli ◦ Computertaken
Cognitive Bias Modification-I (CBM-I) ◦ Trainen onduidelijke situaties positief te interpreteren ◦ Korte verhaaltjes op twee manieren te interpreteren
Je loopt op straat en ziet aan de overkant een bekende. Je roept hallo. De bekende reageert niet.
+ _
Je denkt hij z..t me niet Je denkt hij vindt me niet l..k
Interpretatie bias is te trainen Negatieve interpretatie bias is te beïnvloeden Angst neemt af bij veranderen van negatieve interpretatie bias
Muris et al (2008; 2009) 9-13 en 8-12 jaar
Vassilopoulos et al (2009) 10 en 11 jaar
Lothman et al (2010) 13-17 jaar
Salemink & Wiers (in press) 14 -16 jaar
Muris et al (2008)
70 kinderen tussen 8-12 jaar Niet in behandeling Training op de computer: Space Odyssey
Het is het jaar 2010. Jij en je ouders zijn astronauten die een ruimtereis maken. Jullie zoeken naar een nieuwe planeet, waar mensen kunnen leven. Na een lange reis ontdekken jullie een grote planeet. Jullie besluiten te landen en op onderzoek uit te gaan. Als het ruimteschip geland is merk je dat de planeet in veel opzichten op de aarde lijkt. Maar er zijn ook veel dingen die je niet weet.
In de tuin zie je grappige kleine groene vogeltjes in een boom. Je gaat naar binnen om wat brood voor ze te halen. A. Dat is grappig de vogels komen erg dichtbij en eentje eet het brood zelfs uit je hand. B. Oeps, Dit was geen goed idee. De vogels zijn echt wild en beginnen in je armen en benen te pikken.
De training had effect Kinderen leerden snel de goede keuze te maken Bij nieuwe ambigue verhaaltje kozen
+ getrainde kinderen vaker de + uitkomst - getrainde kinderen vaker de – uitkomst
Effect op angst niet gemeten
Vassilopoulos et al (2008) 43 kinderen van 10 en 11 jaar niet in behandeling, hoog sociaal angstig 3 sessies 15 korte verhaaltjes per keer Trainen in positief interpreteren Controle groep
Tijdens de tekenles vraag je medeleerling of je haar potlood mag lenen, maar ze weigert. Wat zou je denken als jou dit overkwam? (a) Ze vindt me niet aardig (b) Ze heeft haar potlood zelf nodig
Kinderen die de training gehad hebben: ◦ Interpreteerden nieuwe verhaaltjes minder vaak negatief dan controle groep ◦ Hadden lagere sociale angstscore ◦ Hadden minder anticipatie-angst
Salemink en Wiers (in press)
-
170 adolescenten tussen 14-16 jaar Niet in behandeling Positieve interpretatie training Placebo conditie
Je zit huiswerk te maken met een paar vriendinnen bij jou thuis. Je zet je favoriete muziek op. Aan de reactie van je vriendinnen zie je dat ze jouw muziek go.d vinden
Na de zomervakantie ga je weer naar school Als je daar aankomt, zie dat de buitenkant van de school g.sch.lderd is.
Vergeleken met de controlegroep hadden de kinderen uit de trainingsgroep: ◦ minder negatieve interpretaties ◦ minder sociale angst ◦ minder anticipatie angst bij gedragsexperiment
Cognitieve therapie: Veranderen van cognities via Sokratische dialoog ◦ Zelf leren inzien dat interpretatie onjuist is
CBM-I: Trainen van positieve interpretatie via invuloefening op de computer
2- 7% van de kinderen heeft een angststoornis Er bestaan goede behandelingen voor angststoornissen 40% - 50% heeft geen of niet voldoende baat bij een behandeling Ook evidence based behandelprotocollen zijn nooit af We hebben geen tijd om op onze lauweren te rusten
