Trends op de Nederlandse institutionele vermogensbeheermarkt

Trends

Trends op de Nederlandse institutionele vermogensbeheermarkt l

Trendbreuk: beheerde pensioenvermogens dalen fors door kredietcrisis l Extern beheerd pensioenvermogen daalt € 173 miljard; Nederlandse en buitenlandse beheerders gelijkelijk getroffen l Fiduciair beheer stijgt naar 77% van totaal pensioenvermogen vooral door ABP en PFZW in fiduciair beheer l Verdere consolidatie binnen institutionele sector

Trends on the Dutch investment management market l

The trend of ever growing Dutch pension assets was broken: assets strongly declined by the credit crisis l External management declines by € 173 bn, equally divided between Dutch and foreign managers l Fiduciair management grows to 77% of total pension capital, particularly by ABP en PFZW (former PGGM) in fiduciary management now l The Dutch institutional industry is further consolidated Marktontwikkelingen

Market developments

De conclusies uit het 2009-onderzoek van Bureau Bosch onder ruim 80 institutionele vermogensbeheerders die activa van Nederlandse pensioenfondsen beheren, luiden als volgt. Het totale vermogen van Nederlandse pensioenfondsen bedraagt per Q1 2009 € 578 mrd1 (Q1 2008: € 685 mrd.), een afname van € 107 mrd, ofwel -16%. Het totaal extern beheerde vermogen van Nederlandse pensioenfondsen, inclusief (her)verzekerd pensioengeld, is volgens het onderzoek per Q1 2009 afgenomen naar € 759 mrd (Q1 2008: € 931 mrd), een afname van € 173 mrd, zie grafiek 1. Dit bedrag is inclusief dubbeltellingen door multi management en overlays. Hiervoor geschoond, resteert € 540 mrd extern beheerd vermogen. Het verschil van dit bedrag met bovengenoemde € 578 mrd Nederlands pensioenvermogen, te weten € 38 mrd, wordt intern beheerd door pensioenfondsen. Dit bedrag wordt steeds kleiner aangezien ABP en PGGM thans volledig als extern beheerd worden geteld en steeds minder pensioenfondsen nog intern geld beheren. Uiteraard zijn deze cijfers een “snapshot”, af hankelijk van de peildatum. Maar toch is het opmerkelijk dat voor

The conclusions of the 2009-investigation by Bureau Bosch amongst more than 80 investment managers managing assets on behalf of Dutch pension funds, are as follows. According to the Dutch Central Bank total assets of Dutch pension funds amount to € 578 billion per Q1 2009 (€ 685 bn as Q1 2008), a decline of € 107 mrd, or -16%. This investigation finds the total of assets managed externally on behalf of the pension funds, including reassured assets, to amount to € 759 bn (Q1 2008: € 931 bn), a decline of € 173 bn, please see graph 1. This figure includes double counting due to fiduciary & multi management. Compensating for this, leaves assets under management for the Dutch pension fund industry to be € 540 bn. The difference between this amount and aforementioned € 578 bn Dutch pension funds assets, € 38 bn, are assets managed internally by the Dutch schemes. This amount steadily declines as PGGM (now PFZW) and ABP are now counted as fully externally managed by APG and PGGM. But it is also a consequence of a continued growth of the external management of pension schemes assets. Please note that these figures are, of course, only a snapshot of the situation on

Dutch Investment Manager Survey - 2010

15

Trends

Graph 1: External Asset Management of Dutch Pension Plans (1993-2009, €bn) Includes double counting due to multi management & overlays

1.000

931

Source: Bureau Bosch

900 800

759

700

618

600

541

500 386

400 276

300

309

297

2002

2003

316

220

200 95

100 0

1993

131

1995

161

1997

1999

2001

het eerst sinds de start van de metingen door Bureau Bosch in 1993, het beheerd vermogen een scherpe neerwaartse lijn vertoont. De sterke afname van het extern beheerd pensioenvermogen heeft een aantal oorzaken: • De kredietcrisis. De performances van aandelen portefeuilles waren dramatisch: koerswaarden halveerden of meer; de AEX vond een dieptepunt op 9 maart 2009 met een slotkoers van 199, komende van boven 400 een half jaar daarvoor. Private equity, hedge funds en zelfs bedrijfsobligaties lieten een negatief beleggingsresultaat zien. Ook de performance van indirect vastgoed was niet goed. Direct vastgoed, mits vol verhuurd en op goede locaties, kon qua prijsniveau redelijk gunstig afsteken. Vanaf maart 2009 trad een sterk beursherstel op van 40% of meer. Mede hierdoor en een oplopende lange rente verbeterden dekkingsgraden van pensioenfondsen substantieel. • Kasgeld liep op2 doordat een aantal pensioenfondsen de “rebalancing” van de beleggingsportefeuille staakte. Tevens zijn premie inkomsten niet altijd belegd. Kasposities vallen buiten de vermogensbeheertelling3.

2004

2005

2006

2007

2008

2009

the reporting date. Recent events may have had a profound impact on the figures quoted. Still it is remarkable that this is the first year since Bureau Bosch started these investigations in 1993, that a strong decline of pension schemes assets and external management can be noted. The strong decline of externally managed Dutch institutional assets has a few key drivers: • The credit crisis. Performances of almost all major asset classes were negative. The value of the most important Dutch stock index, the AEX, was more than halved in less than 6 months, when it reached a low of 199 point on March 9th, 2009. After this, the index bounced back; recovering 40% or more. The performance of indirect real estate was no good either. Direct real estate performed relatively well, provided the underlying premises are well located and fully let. • Cash deposits: Due to the turbulent financial markets a number of pension schemes suspended their automatic rebalancing. Some starting selling equities. Also new contributions were not directly passed on to external asset managers to be invested. As a result, the cash deposits increased steeply. These are often not included in asset management figures.

1. DNB cijfers: € 578 mrd opgebouwd uit € 552 mrd DB pensioenvermogen + DC pensioenvermogen + Overig & (Her)verzekerd.

Fiduciary management

Bedragen zijn afgerond. 2 Raming Bureau Bosch: € 20 mrd 3 Tevens: minder toeleverende partijen en een hercalculatie (tezamen € 51 mrd), mede door consolidatie in de sector.

16


Externally managed assets amounting to € 759 bn, include a fair share of fiduciary management, see graph 2. In total, fiduciary assets amounted to € 445 bn as

Graph 2: Fiduciary Managed Assets (€ mio, Q1 2009, 2008) 20000 40000 60000 80000 100000

0

120000

197.866

APG Groep 68.300

PGGM 55.819

Mn Services 21.028

ING ICS

18.300

BlackRock (NL)

15.000

F&C Netherlands

14.000

Syntrus Achmea VB

11.444

SPF Beheer

Q1 2009

10.627

Blue Sky Group

Q1 2008

8.700

TKP Investments

6.405

Goldman Sachs AM Russell Investments

4.400

Robeco

4.117

Kempen

4.000 2.400

Fortis Investments SEI Investments

1.409

Insinger de BAM

800

EIM

650

0


50000

100000

Fiduciair beheer Van het totale extern beheerde Nederlands pensioenfonds vermogen ad € 759 mrd wordt een aanzienlijk gedeelte uitbesteed aan fiduciaire beheerders, zie grafiek 2. Deze beheerders beheren dit vermogen soms deels zelf en deels als gedelegeerd aan subbeheerders, ook wel multi management genoemd. 4 Door multi management ontstaat een ‘dubbeltelling’ van beheerd vermogen. De multi management assets (grafiek 3) bedroegen op peildatum Q1 2009 € 218 mrd (Q1 2008:€ 257 mrd). Het totale fiduciaire vermogen bedroeg ultimo Q1 2009 € 445 mrd, ofwel 49% van het totale fiduciaire vermogen wordt in Multi management beheerd, de overige 51% intern. Het marktaandeel van fiduciair beheer bedraagt 77% van het totale Nederlandse pensioenvermogen. Dit grote marktaandeel van fiduciair beheer kan, naast de populariteit van deze beheervorm, mede worden toegeschreven aan het feit dat de assets van ABP en PFZW nu in totaliteit als fiduciair vermogen worden geteld onder beheer van APG en PGGM. Neder4 Ter onderscheid van intern en extern beheer van pensioenfondsen, zou het interne beheer van fiduciaire beheerders “direct beheer” genoemd kunnen worden, naast multi management.

150000

200000

250000

per Q1 2009. Fiduciary managers sometimes partly manage assets themselves (“directly”) and partly outsource it to external managers, so-called multi management. Multi management causes a double counting of assets under management, amounting to € 218 bn as per Q1 2009 (Q1 2008 € 257 bn). See graph 3. In other words, 51% of fiduciary assets are managed ‘directly’ and 49% are managed by way of multi management. Of the total Dutch pension scheme assets, amounting to € 578 bn, Fiduciary management has a market share of no less than 77%. The large market share of fiduciary management can be attributed to the fact that the assets of ABP and PGGM (now PFZW) are fully counted as fiduciary managed asset, by APG and PGGM respectively. Dutch asset manager are at the forefront of fiduciary management. But, frequently the assets managed by way of multi management are outsourced to foreign managers. Therefore these managers profit ‘indirectly’ from the increasing market share of fiduciary management. Mandates A small selection of recently issued mandates: PGGM acquired three mandates: Architecten (Architects, € 2,2 bn), Particuliere Beveiliging (Security


17

Trends

Graph 3: Multi Management Assets (€ mio, Q1 2009, 2008) 39.073

Mn Services

37.854

APG Groep 33.100

PGGM 21.028

ING ICS 15.200

BlackRock (NL)

14.000

Syntrus Achmea AM

10.627

Blue Sky Group

8.700

TKP Investments

7.210

F&C Netherlands

6.796

Goldman Sachs AM

Q1 2009 4.666

Robeco Russell Investments

4.000

Kempen Capital Mgt.

3.438

SPF Beheer

2.400

Fortis Investments DB Advisors SEI Investments (Europe) Insinger de Beaufort AM EIM Aberdeen AM Man Investments Finles Capital Management

1.523 1.409 800 650 500 473


180

landse partijen scoren hier in de top van dit segment. Multi management wordt relatief frequent bij buitenlandse managers worden ondergebracht, zodat zij profiteren van de toename van fiduciair beheer. Nederlandse mandaten Een kleine greep uit de verstrekte mandaten. PGGM verwierf een drietal mandaten, van Architecten (€ 2,2 mrd), Particuliere Beveiliging (€ 350 mln) en Aena (Artiesten, € 20 mln). Mn Services verwierf Unisys (€ 275 mln), Productschappen (€ 375 mln), SCA ’t Anker (€ 170 mln), SCA Hygiene (€ 170 mln), Banden en Wielen (€ 150 mln), Koopvaardij (€ 3,2 mrd), Campagne (€ 270 mln). Kempen heeft het vermogensbeheer van het Vitol Anker pensioenfonds verworven (€ 30 mln), pensioenfonds CSM (€ 200 mln), ZLTO (€ 110 mln) en van pensioenfonds Bos-

18

Q1 2008

4.400


personnel, € 350 mio) and Aena (Artists, € 20 mio). Mn Services acquired mandates from Unisys (€ 275 mio), Productschappen (€ 375 mio), SCA ’t Anker (€ 170 mio), SCA Hygiene (€ 170 mio), Banden en Wielen (€ 150 mio), Koopvaardij (€ 3,2 bn), Campagne (€ 270 mio). Kempen Capital Management secured the asset management of Vitol Anker pension scheme (€ 30 mio), pension scheme CSM (€ 200 mio), ZLTO (€ 110 mio) and pension scheme of Boskalis (€ 250 mio.). Robeco’s subsidiary ‘Corestone’ acquired fiduciary management of the GITP pension scheme (€ 80 mio). BlackRock won the bid for management of pension scheme Vopak (€ 600 mio), Henkel (global mandate, incl. Neth.), FMA (mortgages) plus a number of fixed income and equity mandates. Late 2008, the industry wide pension fund ‘Meubelindustry’ (furniture builders) selected SEI Investments

as manager for their € 1,3 bn portfolio. ING secured new mandates and assets by merging with fiduciary managers Altis from Switzerland and AZL from the Netherlands. The newly set-up ING Integrated Client Solutions (ICS) unit acquired the mandate from the Federatief pension scheme (Privatised Public Services, € 370 mio.) Lombard Odier won the mandate of the industry wide pension scheme of Handel in Bouwmaterialen (€290 mio). Blue Sky Group gained the fiduciary mandate of St Psf Total (€ 200 mio). Not yet opened is the bid for the fiduciary mandate of pension fund UWV (social welfare and benefits, € 3,2 bn) that intends to do a European public tender for its scheme.

kalis (€ 250 mln). Robeco meldt dat het voor GITP pensioenfonds (€ 80 mln.) fiduciair beheer pleegt met behulp van Corestone. BlackRock won pensioenfonds Vopak (€ 600 mln), pensioenfonds Henkel (global mandate, waaronder NL), FMA (hypotheken) plus een aantal vastrentende en aandelen mandaten. SEI Investments heeft medio 2008 het fiduciair beheer verworven van het bedrijfstak pensioenfonds voor de Meubelindustrie (€ 1,3 mrd). Na rapportagedatum meldt ING dat het Federatief pensioenfonds (Geprivatiseerde overheidsdiensten, € 370 mln.) de integrale dienstverlening van ING gaat afnemen. Dit betreft pensioenuitvoering en bestuursadvisering via AZL en Implemented Client Solutions (ICS). Lombard Odier heeft na rapportage datum het mandaat van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen (ca. € 290 mln) verworven. Blue Sky Group heeft het fiduciaire mandaat van St. Psf Total (ca.€ 200 mln verworven). UWV (€ 3,2 mrd) is voornemens via een Europese Openbare Aanbesteding een mandaat te verstrekken.

Assets according to geographical distribution and parties Since the addition of APG and PGGM as commercial players the percentage of assets in the hands of Dutch asset managers rose considerably. As per March 2009 Dutch asset managers manage about 69% of all Dutch external pension scheme assets and by consequence foreign managers manage 31%. This management is performed either directly to pension schemes or indirectly by multi management. The largest increases can be noted at ING (due the takeover of Altis, as mentioned above, Stone Harbor (€ 2,0 bn), SEI Investments (€ 950 mio), MFS (€ 792 mio) en Lombard Odier (€ 657 mio).

Beheerd vermogen naar regio en partijen Mede door de toevoeging van APG en PGGM als commerciële vermogensbeheerders is het aan Nederlandse partijen uitbestede percentage van het extern beheerde pensioenvermogen fors gestegen. Op peildatum ultimo maart 2009 was het totaal Nederlands belang opgelopen tot circa 69%. Buitenlandse be-

Graph 4: Geographical distribution of asset managers (%, Q1 2009, 2008)

80,0% Source: Bureau Bosch 70,0%

68,8%

60,0%

50,0%

40,0% Q1 2009 30,0% Q1 2008 20,0% 14,5%

13,7%

10,0% 0,9%

0,7%

0,6%

0,1%

0,1%

0,0%

0,5%

Fra

Ger

Swi

Be+Lux

Jap

Nordic

Other

0,0% NL

UK

US


19

Trends

heerders beheren dus 31% van het extern Nederlands pensioenvermogen, hetzij rechtstreeks aan de pensioenfondsen, hetzij indirect via multi management mandaten. Bij individuele vermogensbeheerders waren de grootste toenames van beheerde vermogens bij ING Investment Management (€ 4 mrd, o.a. door overnames van Altis), Stone Harbor (€ 2,0 mrd), SEI Investments (€ 950 mln), MFS (€ 792 mln) en Lombard Odier (€ 657 mln). Qua oorsprong luidt thans de verdeling van het beheerde pensioenvermogen: Nederlands 68,8% (2008: 64,4%), Angelsaksisch 28,2% (2008: 28,2%), Frans: 0,9% (2008: 2,1%), Duits: 0,7% (2008: 0,6%), Zwitsers: 0,6% (2008: 1,2%), Belgisch/Luxemburgs 0,1%, (2008: 2,6%), Japans: 0,1% (2008: 0,1%), Scandinavisch: 0,0% (2008: 0,4%) en overig 0,5% (2008: 0,3%). Consolidatie De consolidatie binnen institutionele sector zet door. Het aantal pensioenfonds slinkt in een rap tempo. Evenzo doet zich een consolidatie voor bij vermogensbeheerders naar grotere eenheden. Bekend zijn de perikelen rondom de overgang van ABN AMRO Asset Management naar Fortis en later is deze instelling doorgestoten naar het Franse BNP Paribas; nog niet geheel duidelijk is wat dit voor het desbetreffende vermogensbeheer impliceert. Vervolgens doet zich een samenvoeging plaats tussen Barclays Global Investors en BlackRock, met BlackRock als overnemende partij, hiermee veruit de grootste vermogensbeheerder ter wereld vormend. Deze combinatie – op verslagdatum nog niet geëffectueerd – zou de op één na grootste beheerder van Nederland worden. Tevens verdient vermelding het samengaan van ING Investment Management en Altis en van Robeco en Corestone. Nieuwe namen Nieuwe namen in de gids zijn: EIM (multi manager, fund-of-fund hedge fund manager en risk manager, zie interview en profielpagina), Global Evolution (emerging markets, zie profielpagina), Sarasin is een in Nederland nieuwe Zwitserse partij, deels van Rabobank (duurzaam, commodities, vastgoed, thematisch, zie interview en profielpagina). Neuberger Berman (MBO vanuit Lehman Brothers) heeft een nieuwe start gemaakt (breed pallet ‘specialities’, zie interview en profielpagina). Daarnaast is een aantal ex ABN AMRO Asset Management medewerkers Aethra gestart. Top-10 grootste vermogensbeheerders Zij beheren Q1 2009 € 579 miljard (Q1 2008: € 661 mrd) ofwel 76% van het totale Nederlandse extern beheerde pensioenvermogen. Van de Top-

20


External assets according to origin Please see graph 4. Dutch 68.8% (2008: 64.4%), Anglo-Saxon 28,2% (2008: 28.2 %), French: 0.9% (2008: 2.1%), German: 0.7% (2008: 0.6%), Swiss: 0.6% (2008: 1.2%), Belgian/Luxembourg: 0.1% (2008: 2.6%), Japanese: 0,1% (2008: 0,1%) and Other 0,5% (2008: 0,3%). Consolidation During 2008-2009, consolidation of the Dutch institutional asset management industry steadily continued. The number of schemes gradually declines. The asset management industry consolidates into ever larger entities. The take-over of ABN AMRO by Fortis, and consecutive sale to BNP Paribas are well documented. The effect these transactions on the respective asset management of these organisation is not yet completely clear. Barclays Global Investors and BlackRock will be merged, BlackRock leading this take-over. This new combination will be by far the largest asset manager in the world. On the date of writing this merger was not yet effectuated. In the Netherlands, this combination will become the second largest institutional asset manager, second only to APG. Also, in the previous year, ING Investment Management has merged with Altis and Robeco with Corestone. New names New names in the survey: EIM (fund of fund hedge fund manager and risk manager, see interview and profile page), Global Evolution (emerging markets, see profile page), Sarasin is in the Netherlands a new Swiss manager with Rabobank being a share holder (SRI, commodities, real estate, thematic, see interview and profile page). A number of former ABN AMRO Asset Management employees started Aethra. Neuberger Berman has made a new start after an MBO following the bankruptcy of Lehman Brothers (Neuberger has a broad pallet of specialties, see interview and profile page). Top-10 largest managers These managers manage by Q1 2009 € 579 bn (Q1 2008 € 661 bn) or 76% of the total Dutch externally managed pension assets, see graph 5. Of the top 10 asset managers about eight offer fiduciary management, the two others offer passive management at a low cost. The Top-10 largest managers manage in total € 403 mrd. (70%) directly and € 176 bn (30%) by way of multi management. Market trends 2008/2009 is the year of the turnaround. The crisis has strong repercussions on most matters of the institutional sector. The general device of the schemes is to get out of trouble soonest and keep it that way.

Graph 5: Total Dutch Pension Assets Externally managed (Directly + Indirectly managed + Reinsured, € mio, Q1 2009, 2008) 197.866

APG Groep (1) 68.300

PGGM (2) 55.819

Mn Services (3)

52.500

Barclays Global Investors (4)

46.686

ING IM Europe (5) 39.000

Syntrus Achmea AM (6)

35.730

F&C Netherlands (7) 29.876

AEGON IM (8)

27.300

BlackRock (NL) (9)

26.410

State Street (SSgA) (10) 21.183

Robeco (11)

20.709

Fortis Investments (12) 11.444

SPF Beheer (13)

10.898

Goldman Sachs AM (14)

10.627

Blue Sky Group (15)

7.490

Pimco Europe (16)

7.125

Kempen Capital Mgt. (17)

6.652

SNS Asset Management (19)

6.600

AXA IM (20)

DB Advisors (22) ING Real Estate (23) T.Rowe Price (24) Morgan Stanley IM (25) Russell Investments (26) Stone Harbor (27) Lombard Odier (28) Insinger de Beaufort AM (29) JP Morgan AM (30) Vanguard Europe (31) Rogge Global Partners (32) Northern Trust (33)

Q1 2008

6.975

Delta Lloyd AM (18)

Aberdeen AM (21)

Q1 2009

5.650 5.330 5.163 5.020 4.500 4.400 3.430 3.157 2.800 2.680 2.500 1.907 1.895



21

Trends

Graph 5: Total Dutch Pension Assets Externally managed, contd. (Directly + Indirectly managed + Reinsured, € mio, Q1 2009, 2008) 1.795

Legal & General IM (34)

1.700

First Matching Management (35) 1.500

MFS IM (36)

1.442

INVESCO AM (37)

1.409

SEI Investments (Europe) (38)

1.380

Man Investments (39) 1.126

Fidelity International (40) 900

Henderson (41)

875

Janus Capital - INTECH (42)

853

Capital International (43) 784

Pioneer Investments (44) 690

M&G (45)

650

EIM (46)

600

Credit Suisse (47)

528

Nomura AM UK (48)

521

Baring Asset Management (49)

Q1 2009 414

Pictet AM (50)

406

Martin Currie (51)

350

Petercam AM (52)

340

Threadneedle AM (53)

322

Dexia AM (54)

299

Wellington (55)

295

Neuberger Berman (56)

276

BNP Paribas AM (57)

215

Societe Generale AM (58)

203

Brandes Investment Partners (59)

189

Walter Scott & Partners (60)

180

Finles Capital Management (61)

174

Batterymarch Financial Mgt. (62)

156

Putnam Investments (63)

151

Nordea IM (64) GAM (65) Nikko AM Europe (66)

22

Q1 2008

96 68



10 beheerders bieden 8 partijen fiduciair beheer aan, de twee anderen vooral passief beheer tegen lage kosten. De Top-10 grootste beheerders beheren in totaal € 403 mrd. (70%) direct en dus € 176 mrd (30%) in multi management. Graph 5: Total Dutch Pension Assets Externally managed (Directly + Indirectly managed + Reinsured, € mio, Q1 2009, 2008) Markt trends Het was het jaar van de omslag. 2008/2009 was dramatisch voor pensioenfondsen èn voor vermogensbeheerders. Op alle terreinen heeft dit zijn weerslag ondervonden binnen de sector. Pompen of verzuipen luidde veelal het devies. De vraag of dit een reinigingsproces zal opleveren of dat we doorgaan met “business as usual” als de beurzen weer terugveren, is nog niet beantwoord. Het herstel lijkt nog uiterst fragiel. Sommige vermogensbeheerders leken de weg eventjes kwijt… Het devies “stick to the plan as long as you can” is niet altijd nageleefd. Het heeft er de schijn van dat de 2008/2009 crisis tot gevolg heeft gehad dat een aantal vermogensbeheerders de rode draad in hun beleggingsbeleid tijdelijk niet meer konden of wilden handhaven. Een kwestie van “common sense”? Ze maakten soms grote swings van actief naar passief beheer, van een zeer gespreide portefeuille met veel namen naar focus beleggen, de aandelenweging terugbrengend ten gunste van vastrentende waarden, van intern beheer naar extern (multi) management. Nederlandse beheerders hebben het erg moeilijk, maar buitenlandse beheerders ook… 2008/2009 was extreem lastige periode voor institutioneel vermogensbeheer. Beheerders zaten er veelal naast met hun beleggingsvooruitzichten en derhalve ook met het tactisch beleid. Zowel Nederlandse als buitenlandse vermogensbeheerders hadden en hebben het moeilijk om in deze illiquide markt de benchmark enigszins bij te houden. Rond september/oktober 2008 verkeerden diverse vermogensbeheerders in een soort shock toestand door de klappen die zich toen voordeden. Men is daar inmiddels uitgekomen. Ten aanzien van dit aspect is een duidelijk onderscheid tussen buiten en binnenlandse partijen niet goed te maken. Duidelijk is echter toch wel welke partijen aan de winnende hand zijn en wie niet. Wat dat betreft lijken de long lists voor een beautyparade niet meer zo “long”. Beheerders klagen er over dat het aantal searches is afgenomen. Institutioneel vermogensbeheer is niet langer “booming” business… Verzakelijking zet door, zowel bij beheerders als pen-

Will this finally deliver a cleansing process or is it only a delay towards “business as usual”? The recovery seems very fragile. Some asset managers seem to have lost their straight line of policy… “Stick to the plan as long as you can” is not always carried out in daily policies. Is this a matter of common sense or are these managers climbing the wrong wall? It seems that the 2008/2009 crisis caused asset managers to deviate from their usual asset management policies. Large swings were made going from active to passive management, from fairly diversified portfolios to focus investing, from overweight in equities to overweight in fixed income and from internal asset management to external (multi) management. Dutch asset managers have a hard time, but foreign asset managers as well… 2008/2009 was an extremely difficult period for institutional asset management. The predictions of asset managers concerning macro economic developments cannot always be called “spot on”. This had negative consequences as regards the tactical asset allocation of the schemes. In these illiquid financial markets Dutch asset managers and foreign asset managers had a hard time to keep pace with benchmarks. Around September/October 2008 many asset managers were in a state of shock. They have recovered from that now. Winners and losers could clearly be distinguished. Long lists were not so long anymore. Asset managers complain that the number of searches declined. Institutional asset management is no longer a booming business… Dutch institutional asset management is not so much about the old boys’ network anymore. “Hire and fire” belongs to common practices these days. For clients it is of ultimate importance to find out where the best staff is working. Selecting the best asset manager is not only about the best investment style and processes, but more so about locating the highly qualified staff. Whole departments are fired, but hired again by other organizations, sometimes via internet. The booming times of the Dutch institutional sector seem to be over. Some Dutch parties were successful abroad in England (Mn Services and Cardano), Italy (Cordares), France (Kempen Capital Mgt), Finland and Germany (Fidelity, GSAM). Sentiment has changed completely… A certain kind of gloomy sentiment has taken hold over various market parties. This could be caused by a lack of business, an ill functioning pension system and poor cover ratios of the schemes. Some con-


23

Trends

sioenfondsen. “Hire and fire” is een Amerikaanse kant op gegaan. Het is voor cliënten van ultiem belang te weten waar het kwalitatief beste personeel zit. Eens te meer gaat het niet primair om de vraag: “Wat is de beste organisatie”, maar “Waar zitten de beste mensen”. Personeel wordt per afdeling ontslagen, maar ook weer (soms via internet) door een andere organisatie weer aangenomen. De eens zo gretig groeiende institutionele sector krimpt fors. Inmiddels hebben een aantal Nederlandse partijen succesvolle stappen gezet in Engeland (Mn Services en Cardano), Italië (Cordares), Frankrijk (Kempen Capital Mgt), Finland en Duitsland (Fidelity, GSAM). Stemming sloeg om… Een zekere somberte maakte zich hier en daar meester van diverse partijen over het (niet) functioneren van het systeem, de ontwikkeling van dekkingsgraden en een teruglopen van de business. Sommigen consultants raken gedesillusioneerd en overwogen zelfs een ander beroep te kiezen. De hoeveelheid discussies die gevoerd worden over het DB/DC systeem lijkt omgekeerd evenredig te zijn met het nut ervan. Herstel op de beurzen deed opgelucht ademhalen. Consolidatie Verdere consolidatie treedt op bij zowel vermogensbeheerders als pensioenfondsen. De eenheden worden steeds groter. Het managen van risico’s is ook hier van belang. Quants hebben het nog steeds moeilijk… In deze tijd van kredietcrisis is men zich gaan realiseren dat het samenbrengen van diverse “knappe koppen” (techneuten, econometristen, modellen bouwers, wiskundigen) niet per definitie de beste beleggingsorganisatie oplevert. Quants hebben soms de neiging de beleggingsproblematiek te vertalen in wiskundige formules, als ware het afgeleiden van de fysica. Tijdens de kredietcrisis hebben de beheerders die vanuit kwantitatieve modellen beleggen, een moeilijke periode gekend. FTK: vuurdoop doorstaan?… Institutioneel Nederland leek even redelijk tevreden met het nieuwe financieel toetsingskader. Gelet op de herijking van het systeem in 2010 lijkt FTK de vuurdoop onvoldoende te hebben doorstaan. Bureaucratie tiert welig. Te veel regels, te belastend, discutabele uitgangspunten. ALM’s nog zinvol?… Te overwegen is de huidige aanpak van ALM studies kritisch te beschouwen. Dat wordt in deze gids gedaan met als conclusie dat de gevolgde methodiek en uitkomsten uiterst discutabel zijn.

24


sultants even consider to quit the business and start doing something completely different. These are signals that things are not functioning very well. The number of discussions about the Dutch pension system is reversely proportionate to its output. Consolidation The institutional industry is consolidated even further. Units are larger and larger. Risks could increase proportionately depending how size is managed. Quants suffer from hard times… In times of crisis this industry suddenly seems to realize that the bringing together of bright minds (technicians, mathematicians, econometrists, model makers) does not always build the best asset manager. Quants have the inclination to translate an investment issue into a mathematical formula as be it a deviation of physics. But the final result is not always what we had hoped it to be. Quantitative asset managers have undergone a very hard time. ALM’s role reviewed… ALM studies could belong to old days policies; to be discussed is whether these studies should be replaced by risk management and dynamic asset allocation. The conclusion of an article in this survey is that ALM studies had a detrimental effect, particularly during the credit crunch. There is a sense of consciousness now that mathematics and model building does not have all the answers. The new Dutch Financial Framework did not stand the proof of the pudding… The Dutch institutional industry seemed to be satisfied with the new framework but it proved to be ill constructed. Too many rules, too aggravating and it could be fundamentally wrong in its basics. Bureaucracy all over the place. The ministry of Social Affairs promised to check up the pension system. This will be released in 2010. The City is going through extremely hard times, but so is Amsterdam Financial Centre… It’s said that The City is no longer the place to be for young professionals. There is a huge number of layoffs among staff of financial institutions. But Amsterdam Financial Centre suffers as well. Holland Financial Centre: wishful thinking… The down turn of the City does not offer chances to Holland Financial Centre as the down turn over here has a comparable size. Apart from the stagnancy at Dutch banks, the position of Dutch assets managers is not so rosy here and there, but after a substantial number of layoffs things seem to be back on track again.

The City heeft het extreem moeilijk, maar Amsterdam Financial Centre evenzeer … De City zou niet langer dé plaats zijn waar je als jonge professional moet zitten. De kredietcrisis heeft voor een kaalslag gezorgd onder de staf van financiele instellingen. Dit lijkt vooralsnog weinig kansen te bieden voor Holland Financieel Centrum; hier is de neergang vergelijkbaar. Naast de malaise bij Nederlandse banken is ook de situatie bij vele beheerders minder rooskleurig, hoewel men na afslanking met de schrik vrijkomt. API/PPI, van de baan? Van API/PPI niets meer vernomen: komt dit in 2010, tezamen met de herijking? Jonge scheuten… Positief punt is dat een aantal nieuwe Nederlandse beheerders de kop opsteekt, soms uit nood geboren. WTC Amsterdam lijkt steeds meer de hotspot van institutioneel vermogensbeheer te zijn. Fiduciair beheer geen panacee… Fiduciair beheer zet ook in 2009 door. Fiduciair beheer gaf een “comfort feeling”, maar was niet altijd het panacee voor dekkingsgraad problemen. De soms geuite gedachte dat fiduciaire beheer preventief werkt is een illusie gebleken. Sommigen deden het goed, anderen minder goed, kortom “business as usual”. Risk management krijgt veel meer nadruk… Vanzelfsprekend, want er heeft onvoldoende accent gelegen op het in kaart brengen en monitoren van de risico’s, taken en afspraken die daaromtrent gemaakt zijn. De impact van de kredietcrisis is onderschat. Verzachtende omstandigheid was dat dit een uitzonderlijk beleggingsjaar was met gebrek aan liquiditeit en “locked in” situaties. Rebalancing pakte veelal faliekant uit. Er is wellicht onvoldoende doorgepakt ten aanzien van het implementeren van risico, afdekkingsstrategieën, het liability driven investing (LDI). De rente was al te laag en derivaten te duur om na de klap alsnog een extra risico afdekkende actie te ondernemen. Besluitvorming pensioenfondsen … Pensioenfondsen zijn buitengewoon divers, zodat de wijze waarop zij hun rol vervuld hebben niet eenduidig is aan te geven. Er schuiven steeds meer stakeholders achter het schaakbord om mee te beslissen over de te nemen zetten. Dat komt de daadkracht in de besluitvorming niet ten goede. De makke bij de pensioenfondsbesluitvorming is dat niet de vraag voorop staat : “wat voegt deze persoon toe aan de groep?” maar “tot welke bloedgroep behoort hij of zij”? Dus niet de deskundigheid maar de politiek prevaleert.

What’s new about API/PPI? Nothing is heard about the ideas for pooling assets of Dutch pension schemes into so-called APIs and PPIs. 2010? Fresh leaves are on the trees… A positive item is that new initiatives are taken, may it be sometimes born out of despair. WTC Amsterdam is now a hotspot as concerns institutional asset management. Fiduciary management is not a panacea… Fiduciary management is a winner in 2009 as it gives a “comfort feeling” to clients, but it has proven not to be a panacea as regards to safeguard cover ratio of the schemes. The thought that fiduciary management will do it all for you is “wishful thinking”. Some of these managers were good, some not so good. Business as usual. Much more emphasis is put on risk management… Apparently there has not been enough emphasis on putting the risks in a solid framework. The impact of a crisis has been underestimated. This was an extraordinary year with a lack of liquidity and locked in situations. Rebalancing worked out wrong. Liability driven investing (LDI) was put in place but not as severely as should have been the case. Pension managers and their advisors are bound to create a stronger risk framework now. Decision making The difficulty of the decision making process is that more and more groups wish to be represented in the Investment Committee and/or Management of the pension fund. Than the question does not become “what does this person add to the group?” but “what political group does he or she belong to?” This implies that not skill but politics prevail. In this manner it is difficult to improve the general level of the decision making process. In times like the credit crunch this feature can turn against the scheme. Risk governance is required… Did the schemes not have sufficient insight in the diversity and kinds of risks they were running? Schemes cannot do without taking risks in order to provide pensions at an acceptable level of costs. But it is crucial that funds do not take excessive, unintended, or unrewarded risks. From now on, discussions in Investment Committees will - hopefully - no longer be “how much risk will we neutralize”, but “how much risk will we not neutralize” and “how will we distribute and reallocate risks”? Pension scheme managers and consultants will address these issues and help to determine the kind, and level, of risks to be taken. It is of utmost impor-


25

Trends

Op die wijze is het lastig het niveau werkelijk te verbeteren. Op momenten dat het er echt om gaat – zoals tijdens de kredietcrisis – kan dit element zich pas echt tegen het fonds keren. Risk governance is gewenst… Was er onvoldoende inzicht in de verscheidenheid van risicoplaatsen en risicosoorten? Voortschrijdend inzicht doet zich hier voor. Een goed risico management begint bij het inkaderen van de soorten risico’s die men wil lopen en waar die risico’s zich bevinden. Voortaan zal de vraag niet langer luiden: “Hoeveel risico’s zullen we afdekken?” maar “Hoeveel dekken we niet af?” en “Hoe zullen we het risico opsplitsen en waar brengen we het onder”? Bestuur en adviseurs moeten scherp de keuzes en kaders voor de doelstellingen van het fonds formuleren en vast te stellen welke risico’s men wel en niet kan en wil lopen. Een defined benefit systeem dient enige zekerheid te kunnen bieden.

26


tance that risk policies give participants a level of certainty on the height of the pay-out of their benefits, that is befitting for a defined benefit system.

Mattijs Vis, GAM:

“bij GAM krijg je voor die prijs geen fondsen die de mist in gaan; klanten geloven in onze due diligence, risicomanagement en hedgefondsen managing” Richard Jacobs, ING Investment Management:

“als je de balans van de klant centraal stelt, dan vraagt dat veel van de eigen organisatie. Dat vraagt veel flexibiliteit van zowel mensen als systemen” Philip Jan Looijen, Mn Services:

“we verwelkomen APG en PGGM, maar ze moeten nog veel doen om dat wat ze aanbieden ook waar te maken!” Lars Dijkstra, Kempen Capital Management:

“hedge funds kwamen hun beloftes niet na; vele beleggingsfondsen, inclusief geldmarktfondsen gingen op slot” Michel Alofs, Lombard Odier Darier Hentsch:

“we doen eigenlijk al tweehonderd jaar niets anders dan fiduciair beheer. Onze filosofie is altijd al die van een fiduciair manager geweest. Fiduciair beheer zit in onze genen” Tjalling Halbertsma, Man Investments:

“2008 is een katalysator voor optimalisatie van de hedgefund industrie; dat komt de hele industrie ten goede” Arthur van der Wal, ING Investment Management:

“wij spreken van een evolutie van fiduciair beheer naar solutions, van vermogensbeheer naar het totale management van een balans”

Erik Hulshof, Mn Services:

“alloceer bewust risico’s, rente-afdekking, allocatie naar zakelijke waarden en een sterkere diversificatie over risicobronnen” Mark den Hollander, ING Investment Management:

“wij geloven heel sterk dat er enorme voordelen zijn te behalen uit de juiste combinatie van intern en extern beheer, en actief en passief beheer” Dik van Lomwel, Neuberger Berman:

“we kennen gespecialiseerde teams voor vastrentende waarden, aandelen, hedgefondsen en private equity” Barrie Whitman, Threadneedle:

“pensioenfondsen verschuiven de allocatie eerst van staatsobligaties naar bedrijfsobligaties en dan naar high yield” Marcel Roberts, Syntrus Achmea Vermogensbeheer:

“welke piketpaaltjes zet je binnen het risicobeleid?”

Pascal Vernaeve, Man Investments:

“risicomanagement is belangrijk bij hedgefondsen; de verdeling van rendementen vertoont een ‘fat tail’” Dik van Lomwel, Neuberger Berman:

“ons hedge fund of funds werd lang bekritiseerd dat het een te lage volatiliteit had, maar nu hebben we een driejaars topresultaat” Philip Jan Looijen, Mn Services:

“ook in Engeland maakt de markt een draai naar fiduciair beheer, dus dat biedt ruimte voor nieuwe aanbieders”


27

Lars Dijkstra, Kempen Capital Management:

“ga terug naar een moderne ambachtelijkheid van ons beroep, met focus, specialisatie en liefde voor het vak!” Dik van Lomwel, Neuberger Berman:

“onze naam is veranderd, maar verder heel weinig. We zijn slechts een handvol van de ruim 260 beleggingsprofessionals kwijtgeraakt” Pascal Vernaeve, Man Investments:

“we bouwen onze nieuwe investment manager op 3 pijlers; het wordt een ‘best of breeds’” Lodewijk van Pol, Lombard Odier Darier Hentsch:

“ons risicobudgetteringssysteem kan als een financiële overlay worden gebruikt voor het samenstellen en monitoren van beleggingsportefeuilles” Philip Jan Looijen, Mn Services:

“diversificatie zorgt voor een gelijkmatiger opdeling qua risicoallocatie” Gert Zwaan, Lombard Odier Darier Hentsch:

“bij ons is elke portefeuille maatwerk. Ook die van 150 of 300 miljoen. Wij stoppen geselecteerde managers niet per definitie in pools” Johan Langerak, Bank Sarasin:

“wij zijn “conviction” managers, omdat we investeringen plegen met grote overtuiging als resultante van een intensief analytisch proces” Tjalling Halbertsma, Man Investments:

“het begrip hedgefonds is nu breed, het is ook een beleggingsstijl met minder restricties dan long only; je kunt shorten, leveragen en buiten je benchmark omgaan” 28


Feike Goudsmit, Threadneedle Nederland:

“Onze benadering is vooral ‘bottom-up’, meer bedrijfsspecifiek dan sectorgericht” Erik Hulshof, Mn Services:

“pensioenfondsen zullen hun deelnemers duidelijk moeten maken dat zij de markten niet controleren. De toekomst is minder zeker geworden” Marcel Roberts, Syntrus Achmea Vermogensbeheer:

“we hebben een prijs gewonnen als beste beheerder in verantwoord beleggen” Marcel Roberts, Syntrus Achmea Vermogensbeheer:

“bij fiduciair beheer is er sprake van een gedelegeerde verantwoordelijkheid” Nassim Nicholas, Taleb:

“Mensen die een beroep hebben waarin toeval een grote rol speelt (in de financiële markten bijvoorbeeld) hebben vaak meer dan gemiddeld te lijden onder het toxische effect van terugkijken: ik had mijn portefeuille moeten verkopen op het hoogtepunt; … Als je zo’n beroep hebt, kun je denken dat je”een fout hebt gemaakt”, of erger, dat er “fouten zijn gemaakt” toen je het equivalent van een winnend lot voor je beleggers kocht, en de behoefte voelen je excuses te maken voor je “roekeloze” beleggingsplan (beter gezegd: het plan dat achteraf bezien roekeloos lijkt).” (uit De Zwarte Zwaan, p. 88) Feike Goudsmit, Threadneedle Nederland:

“Pensioenfondsen zijn lange termijn beleggers, maar ze hebben nu rendement nodig en dat is wat ze krijgen met high yield”

R

R

dat er geen spelletjes worden gespeeld als het om de knikkers gaat.

Fiduciair Vermogensbeheer volgens Blue Sky Group Als pensioenfondsbestuurder speelt u een spel op hoog niveau. U kunt zelf wel nagaan hoe belangrijk het dan is om volledig vertrouwen te kunnen hebben in de uitvoerder van uw beleggingsbeleid. Fiduciair Vermogensbeheer van Blue Sky Group is een compleet pakket dat zo ingericht is dat u alle zorgen uit handen kunt geven. U houdt als pensioenfondsbestuurder de eindverantwoordelijkheid en het overzicht, zodat u altijd precies weet wat de actuele situatie is. Dat is zien volgens Blue Sky Group. Door een situatie te begrijpen en er actief op in te spelen bereikt men een optimaal resultaat. Wilt u weten hoe Blue Sky Group dat voor u invult? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of ga naar www.blueskygroup.nl.

Uw pensioenfonds voorzien


29

30


Trends op de Nederlandse institutionele vermogensbeheermarkt

Recommend Documents