Award
3
2005 - 2010 The Dutch water sector in the media
Innovatieprogramma Watertechnologie
6
2005 - 2010 The Dutch water sector in the media
Forget the Yanks, Here Come the Dutch
Wie wint de ‘Partners voor Water Award 2010’
Gestart dankzij Partners voor Water
2008
Forget the Yanks, Here Come the Dutch
2008
NEW ORLEANS--Today’s Timesbodies of water. To a packed house Picayune points out what’s painat Tulane University, Waggoner and fully obvious: the biggest man-made his fellow participants in a two-day engineering disaster (per Dr. Bob weekend series of planning sessions, Bea, co-author of the ILIT report) unveiled a new vision: an end to the NEW ORLEANS--Today’s Timesever to befall an American city has Corps of Engineers idea of fighting a bodies of water. To a packed house Picayune points out what’s painfallen completely off the national war with water (one we’re doomed to at Tulane University, Waggoner and fully obvious: the biggest man-made radar screen. New Orleans got only lose), and a beginning to a notion of his fellow participants in a two-day engineering disaster (per Dr. Bob one passing mention, in reference to living with “urban water” for twinned weekend series of planning sessions, Bea, co-author of the ILIT report) its growth in charter schools, in the purposes -- greater safety and added unveiled a new vision: an end to the ever to befall an American city has November 7, 2008 LELYSTAD JOURNAL four national candidates’ debates. New value to neighborhoods and comCorps of Engineers idea of fighting a fallen completely off the national Orleans may be, according to the old munities. war with water (one we’re doomed to radar screen. New Orleans got only slogan, “the city that care forgot”, but, lose), and a beginning to a notion of one passing mention, in reference to Media successes judging by this campaign, it’s certainly Up on the wall were the vision as living with “urban water” for twinned its growth in charter schools, in the years the city America forgot. through the designs and maps. The team advocated purposes -- greater safety and added four national candidates’ debates. New rediscovering the network of canals value to neighborhoods and comNovember 7, 2008 LELYSTAD JOURNAL Orleans may be, according to the old ive yearsthat of worEnter the Dutch. The good news this New Orleans used to have, canals munities. slogan, “the city that care forgot”, but, By JOHN TAGLIABUE week, aside from the fact that the king city together that have on been largely buried by judging by this campaign, it’s certainly has been filled with conventioneers, the same mentality that put the Los Up on the wall were the vision as water challenges the city America forgot. LELYSTAD, the Netherlands — In this tiny, low-lying country, where much of River in a concrete coffin. Raiders fans, and attendeeshas at the Film theAngeles designs and maps. The team advocated brought Netherthe land has been clawed from the sea, people like to say that while God may Festival, was the one publiclands session They proposed tearing down the ugly rediscovering the network of canals andofthe US closer Enter the Dutch. The good news this have created the world, it was the Dutch who created Holland. Dutch Dialogs II, a projecttogether. by David (and fatally flawed) walls that line the that New Orleans used to have, canals It has strengweek, aside from the fact that the city Consider this seaside town of brick homes huddled behind steep dikes. In the Waggoner to involve Dutch experts in that have been largely buried by By JOHN TAGLIABUE > Read more on http://www.huffingthened our diplomatic has been filled with conventioneers, re-imagining the relationship between 1960s, Lelystad was mostly shacks housing workers who erected dikes and the same mentality that put the Los tonpost.com/harry-shearer/forget-theties and led to much Raiders fans, and attendees at the Film New Orleans and its neighboring Angeles River in a concrete coffin. drained water to create land for farming, industry and homes. Since then, LelyLELYSTAD, the Netherlands — In Festival, was the one public session knowledge beingyanks-here-com_b_135623.html this tiny, low-lying country, where much gained of They proposed tearing down the ugly stad has grown by leaps and bounds, to 73,000 people — and it is growing still. of the land has been clawed from the sea, Dutch Dialogs II, a project by David and exchanged, not to people like to say that while God may (and fatally flawed) walls that line the Today, just as they have for centuries, the Dutch need more land to house an have created the world, it was the Dutch Waggoner to involve Dutch experts mention commercial in who created Holland. expanding population. They also need to confront a new threat to their lands, > Read more on http://www.huffingConsider this seaside town of brick homes re-imagining the relationship between BusiNess News successes huddled behind steep dikes. In the New OrleaNs for the Dutch roughly two-thirds of which lie below sea level: the specter of rising ocean tonpost.com/harry-shearer/forget-theNew Orleans and its neighboring 1960s, Lelystad was mostly shacks housing private sector. Last but workers who erected dikes and yanks-here-com_b_135623.html levels associated with global warming. drained water to create land for farming, newsitfrom youraarea industry and homes. Since then, Lely- Friday, May 12, 20063Find not least, has been So a government commission recently proposed pushing out the Netherlands’ stad has grown by leaps and bounds, to 73,000 people — and it is growing recurring topic in promishoreline to meet the challenge of an increase in the ocean’s levels; another still. Today, just as they have for centuries, New OrleaNs BusiNess News the Dutch need more land to house an nent newspapers in the commission proposed the construction of islands off the Dutch coast, like barrier expanding population. They also need to confront a new threat to their lands, US and the Netherlands. reefs in the North Sea. roughly two-thirds of which lie below sea level: the specter of rising ocean Friday, May 12, 20063Find news from In the past 5 years, levels associated with global warming. your area > Read more on http://www.nytimes.com/2008/11/07/world/europe/07dutch.html more stories have been So a government commission recently proposed pushing out the Netherlands’ published than we can shoreline to meet the challenge of an increase in the ocean’s levels; another put in one document, or commission proposed the construction se bedrijfsleven doet al volop mee. Zo of islands off the Dutch coast, like barrier even know of. But short ontwerpt Arcadis in samenwerking met reefs in the North Sea. as this selection is, it New Orleans WL Delft Hydraulics twee stormvloed> Read more on http://www.nytimes.com/2008/11/07/worl > Read more on On Wednesday, May 10,leads the Honorary Consulate thehttp://www.time.com/time/specials/packag World keringen voor de grote kanalen die New you through the of the Netherlands, d/europe/07dutch.html es/article/ 0,28804,1929071_1929070_1938814,0 Trade Center, and other development organizations are a special breakfast program Orleans doorsnijden. Aannemingsbedrijf 0.html of asponsoring valuafrom 8:00 a.m. until 9:45 in the WTC’s Plimsoll Club on “Integrated Water Fugro onderwerpt driehonderd mijl blea.m. partnership, from its and Flood Management: The Dutch Experience” featuring Hon. Karien van Gendijken aan een grondige inspectie en se bedrijfsleven doet al volop mee. Zo beginnings in the afterNew Orleans for Foreign Trade and a delegation of 13 Dutch waingenieursbureau HKV doet onderzoek ontwerpt Arcadis in samenwerking met nip, the Netherlands Minister On Wednesday, May 10, the Honorary math of Katrina to where Consulate of the Netherlands, the opening presentation will be followed naar de oorzaak van de overstromingen WL Delft Hydraulics twee stormvloed- ter sector companies. Minister van Gennip’s World Trade Center, and other organizations we are now. And this is are sponsoring a special breakfast door onze redacteur Arend Pleysier in 2005. In totaal werken zeker twintig keringen voor de grote kanalen die New by parallel workshop sessions and discussions with Dutch water sector experts program from 8:00 a.m. until 9:45 a.m. in just the beginning: the WTC’s Plimsoll Club on “Integrated integrated water as management; flood control; and Nederlandse bedrijven aan projecten die Orleans doorsnijden. Aannemingsbedrijf covering the following topics: Water and Flood Management: The Dutch US media Experience” featuring Hon. Karien interest inspection/monitoring. The Netherlands delegation in the will also make a presentation Fugro onderwerpt driehonderd mijl Twee jaar nadat de orkaan Katrina in totaal honderden miljoenen euro’s van Gennip, the Netherlands Minister for Foreign US-Dutch to the Louisiana Recovery Authority Infrastructure Trade and a delegation of 13 Dutch water dijken aan een grondige inspectie en verwoestend toesloeg in New Orleans, vertegenwoordigen. projects Task Force at the Department water sector companies. Minister van Gennip’s opening presentation will of Transportation & Development building in Baton Rouge beginning at 2:00 p.m. and in Dutch ingenieursbureau HKV doet onderzoek verdient het Nederlandse bedrijfsleven expertise be followed by parallel workshop sessions and discussions with Dutch water sector on May 9. in general starts to flag, naar de oorzaak van de overstromingen honderden miljoenen met het rekenen Nederlanders stonden vooraan toen experts covering the following topics: integrated door onze redacteur Arend Pleysier These programs are part of journalists’ a continuing effort to assist the Gulf Coast region in water management; flood control; in 2005. In totaal werken zeker twintig aan een Amerikaans deltaplan. De Amede eerste noodhulp gelenigd moest new and visits, inspection/monitoring. The Netherlands delegation will also make a presentation the aftermath of Hurricanes Katrina and Rita, and following the visits of numeNederlandse bedrijven aan projecten rikanen zien de Nederlandse dijkenbouworden, en de deskundigheid die daarbij documentaries and to the Louisiana Recovery Authority die rous federal state and TV Twee jaar nadat de orkaan Katrina Infrastructure Task Force at the Department local officials to the Netherlands to observe the Dutch in totaal honderden miljoenen euro’s wers graag komen, maar die moeten ze getoond werd maakte indruk op de of Transportation & Development building other events verwoestend toesloeg in New Orleans, flood management system inpress operation. Theare 13 Dutch company representatives in Baton Rouge beginning at 2:00 vertegenwoordigen. zich wel goed verkopen. Amerikaanse deskundigen. Toch wilde p.m. on May 9. beingtoplanned. verdient het Nederlandse bedrijfsleven on the upcoming visit want learn how they can help in rebuilding the Gulf het in de eerste maanden na de ramp These programs are part of a continuing honderden miljoenen met het rekenen Coast and New Orleans and how they can help to improve the flood management effort to assist the Gulf Coast region Nederlanders stonden vooraan toen DEN HAAG - Dijken, waterkeringen en niet zo vlotten7 met de orders aan de in the aftermath of Hurricanes Katrina aan een Amerikaans deltaplan. De AmeHIPO TOUR and Rita, and following the visits of systems planned for the area. They are hoping to partner with local companies in de eerste noodhulp gelenigd moest ingenieuze sluizencomplexen moeten Nederlandse ondernemingen. De reden: numerous federal state and local officials Amsterdam rikanen zien de Nederlandse dijkenbouto the Netherlands to observe the San Francisco worden, en de deskundigheid die daarbij this endeavor. in de toekomst voorkomen dat New Dagblad De Pers HiPo-tour Dutch flood management system in operation. wers graag komen, maar die moeten Geert Jan Hahn en Marcia Nieuwenhuis For information on theFor companies participating in the delegation or to register for The 13 Dutch company representatives trekken ze deze zomer de wereld rond op jacht getoond Orleans opnieuw onder water komt te werd more maakte indruk op de information on the upcoming visit want to learn Read more naar onhigh http://www.nd.nl/artikepotentials.> Jonge en succesvolle Nederlanders zich wel goed verkopen. how they can help in rebuilding the either the Baton Rouge New Orleans event, visit www.wtcno.org/programs or met een missie in het buitenland. Amerikaanse deskundigen. Toch wilde staan. Alle ambitieuze plannen zijn nog Gulf onormedia len/2007/september/04/bouwen-aan-newcoverage, Coast and New Orleans and how they Peter Wijsman Waterwijsheid in Californië can help to improve the flood management call the World Trade Center (504) 529-1601, x222. het in de eerste maanden na de ramp in de ontwerpfase, maar het Nederlandpleaseatcontact: orleans systems planned for the area. They DEN HAAG - Dijken, waterkeringen are hoping to partner with local companies Founded in 1943 as a not-for-profit membership organization, the World Trade en niet zo vlotten met de orders aan de in this endeavor. ingenieuze sluizencomplexen moeten Center of New Orleans was the first of what are today nearly 300 WTCs in 78 Nederlandse ondernemingen. De reden: Netherlands Water For information on the companies in de toekomst voorkomen dat New participating in the delegation or to countries that servicePartnership more than 750,000 businesses Deengaged in international Pers reisde een dag door Califorregister for either the Baton Rouge or New Orleans nië met de Nederlandse raadgever Orleans opnieuw onder water komt event, visit www.wtcno.org/programs commerce. WTC New Orleans’ mission is to add wealthvan and jobs in New Orleans Arnold Schwarzenegger te en ging or call the World Trade Center at (504) op zoek naar water in de woestijn. > Read more on http://www.nd.nl/artikestaan. Alle ambitieuze plannen zijn nog 529-1601, x222. ‘Hollandser kanand and Louisiana through international trade, port development, allied het hier niet zijn.’ activities. Femke smeets Founded in 1943 as a not-for-profit len/2007/september/04/bouwen-aan-newin de ontwerpfase, maar het Nederlandmembership organization, the World Geert Jan Hahn + 31 (0) 70 304 3712 Trade orleans Center of New Orleans was the first of what are today nearly 300 WTCs ... in 78
[email protected] countries that service more than 750,000 Californië is in gevaar. De verdeling van het water is niet goed. Te veel businesses engaged in international in het noorden, te weinig in het zuiden. commerce. WTC New Orleans’ mission Een van de grootste staten van Ameis to add wealth and jobs in New Orleans rika schreeuwt om een oplossing. and Louisiana through international Geen nood, want hier zijn de Holtrade, port development, and allied landers. Waterexperts numero uno. activities. Dijken en delta’s, wij nemen het
20
A Low Country Seeks Higher Ground
A Low Country Seeks Higher Ground
F
2009
DUTCH DELEGATION TO DISCUSS WATER MANAGEMENT IN NEW 2006 ORLEANS AND BATON ROUGE
DUTCH DELEGATION TO DISCUSS WATER MANAGEMENT IN NEW 2006 ORLEANS AND BATON ROUGE
2007
Bouwen aan
Bouwen aan New Orleans
New Orleans 2005 Hurricane Katrina Slams Into
2007
Gulf Coast; Dozens Are Dead
In Business
2009
Adviseur van The Governator
Media successes through the years
F
ive years of working together on water challenges has brought the Netherlands and the US closer together. It has strengthened our diplomatic ties and led to much knowledge being gained and exchanged, not to mention commercial successes for the Dutch private sector. Last but not least, it has been a recurring topic in prominent newspapers in the US and the Netherlands. In the past 5 years, more stories have been published than we can put in one document, or even know of. But short as this selection is, it leads you through the development of a valuable partnership, from its beginnings in the aftermath of Katrina to where we are now. And this is just the beginning: as US media interest in the US-Dutch water projects and in Dutch expertise in general starts to flag, new journalists’ visits, TV documentaries and other press events are being planned.
Femke smeets + 31 (0) 70 304 3712
[email protected]
‘Nederland als waterbouwland heeft toch altijd een streepje voor.’
de Nederlandse waterexpertise. Rechtsboven: met Arnold Schwarzenegger. Het gebouw van zijn werkgever ArcaHelaas. Het is grauw en grijs. dis ligt in het hart van de zakenwijk kille, mistige omgeving, waar de temOmdat SF een uit zijn voegen geredelijk succesvol als gouverneur. Die van San Francisco. Zijn kantoor is soperatuur hooguit 17 graden is. Als hier iets fout gaat, zijn de gevolgroeid dorp is, is er vroeger voor landman zit dan opeens tegenover je.’ ber ingericht. Een van de muren Twintig minuten later krijgt de ingen niet te overzien. ‘Tachtig procent winning vuilnismateriaal uit uitgraEen lobbyist bracht hen samen en draait slechts om een foto. Twee genieur zijn gelijk. Hij manoeuvreert van de neerslag van Californië valt vingen in de baai gestort. Maar in zo kon The Governator in zijn pentgoedgeklede mannen kijken naar het noorden. 25 miljoen mensen de daarbij is geen rekening gehouden zijn auto door een bergpas. Zoef! De house tien minuten lang in één op één het zuiden leven dus camera. De jongste is Wijsman zelf. plotselinge hitte slaat op het lichaam in een houdmet zeespiegelstijging. Treasure Ispraten met Wijsman. Want eerlijk Hij probeert te lachen. Naast hem als een warme lekkernij van de koek is greep. Want als de dijken zouden land is daar een perfect voorbeeld eerlijk: de progressieve Schwarzenegstaat de 60-jarige gouverneur van Ca& zopie-tent na een middag ijsvissen doorbreken, hebben ze daar geen van. Terwijl het eiland een nieuw, ger was nieuwsgierig naar de ingenilifornië, die strak voor zich uitkijkt. in Siberië. De bijnaam van deze Calwatervoorziening meer.’ welvarend deel van de stad moet woreur, als ambassadeur van de Nederdecott Tunnel is toepasselijk: Cold Wijsman stopt de auto vlak voor den. Dat is vragen om dijken. to landse waterexpertise. Toegevoegde waarde Hot Tunnel. een brug. Dit is het. Dit is de plek. De Met water en Amerika wilde Wijs‘Er zijn genoeg Amerikaanse topproWe zetten koers naar Stockton. delta met haar dijken. Maar ook honman altijd al iets doen. Na zijn (deels fessionals met waterkennis’, legt Een lange rit, weet Wijsman van eerderden windmolens en een fietsrouin de VS voltooide) studie maakte de dere werkbezoeken. Zo ontving Wijsman uit. ‘Maar Nederland is als te. ‘Hollandser kan niet.’ hij ingenieur bij Arcadis 2,5 jaar deel uit waterbouwland van toegevoegde deze maand een delegatie uit de Met zo’n uitdaging houdt Wijsvan handelsmissies van het Netherwaarde. Wij hebben toch altijd een Tweede Kamer, nieuwsgierig naar man zich maar al te graag bezig. En lands Water Partnership, waar hij zich al streepje voor.’ En daarom is hij hier die engineering overzee. misschien komt er nog meer werk nog steeds voor inzet. Toen al kreeg sinds november 2008. Om nieuwe aan, want Schwarzenegger wil een Wijsman door dat Californië, op pa- Tien minuten projecten binnen te halen. Om de nieuw bypasskanaal. Uiteraard met pier de zevende economische grootNederlandse inventiviteit in CaliforEn dan is daar nog zijn bezoek met stevige oer-Hollandse dijken ter bede De delta nadert. We zijn nu macht ter wereld, openstaat voor vlak bij scherming. nië te vertegenwoordigen. beroemdste gouverneur van de VS: nieuwe, en Nederlandse, maatregehet hart van het zoetwatersysteem Arnold Schwarzenegger. De man van Het stukje Holland blijft eenzaam len tegen de klimaatverandering. van Californië. Een cruciale plek. de foto. ‘Bijzonder, ja. Hij komt toch achter in de woestijn als wij terugrij‘Kom, we rijden richting de delta Hier komen de grote rivieren samen, vaak in de bekende toptienlijstjes den. Zoef! De zon ebt weg en maakt in de woestijn’, zegt Wijsman. Een hiervandaan wordt het water via voor van mensen die je ooit zou wilplaats voor een ander stukje Nedersurrealistische opmerking in deze aquaducten naar het dichtbevolkte len ontmoeten. Succesvol als acteur, land: kou, wind en water. Uit de hezuidelijke deel van de staat geleid. mel. 1
Dit is het. De delta met haar dijken. Honderden molens en een fietsroute.
We vertrekken. De eerste stop is het kunstmatige Treasure Island, met prachtig uitzicht op de skyline van San Francisco als het goed weer is.
GEERT JAN HAHN
je lastig doen. Homo zijn, ik geef het je te doen. Lijkt me een gecompliceerde bezigheid, om je elke keer maar weer te moeten verdedigen voor iets dat eigenlijk niet ter discussie zou moeten staan. Goed, ik vond het wel een beetje ongemakkelijk dat een man – in strakke kleren en met borstharen tussen de knoopjes
3.000…
…inwoners had San Francisco voordat dorp halverwege de negentiende eeuw het door goudzoekers werd belaagd.
NR. 2
|
door – mij deze week op Castro viel, om vervolgens diezelfde Street een knipoog gaf, voorafgeavond in Paradiso zijn tong te stegaan door een overdreven ‘goodken in de mond van het meisje dat day’. Maar laten we eerlijk zijn: als ik al weken leuk vond. Een beetje ik een flirtende Angela Merkel heel erg onaangenaam. zou zijn tegengekomen, was ik ook weggelopen. In dat opzicht Ciao ciao, Geert Jan kan ik Berlusconi best begrijpen. Er is maar één moment in mijn P.S. Dat Harry in de Zoo van San leven geweest dat ik een homo Francisco zijn vriendje Pepper na echt niet kon uitstaan. Dat was de zes jaar heeft verlaten voor ene dag dat iemand mij met heel veel Linda, vind ik nog steeds niet kunmoeite vertelde dat hij op jongens nen. Ellendige pinguïn.
400 km²…
…van de San Francisco Bay, een inham ter grootte van het IJsselmeer, is ingepolderd met afval en afgravingen uit de bergen.
M
aar liefst 21 procent van de energievoorziening van Californië gaat op aan het rondpompen van de watervoorraden. Vooral het rurale landschap draagt bij aan de spijtige verkwisting. Het voortgestuwde water moet door de bergen soms een hoogteverschil zien te overbruggen van 800 meter. Zo is de geproduceerde waterenergie weer even snel verdwenen. 1
7
Het programma ‘Partners voor Water’ steunt al jaren vernieuwende Nederlandse waterprojecten in het buitenland. Veel organisaties realiseerden op die manier hun eerste internationale ambities. Partners voor Water wil meer bedrijven en organisaties inspireren om de stap over de grens te zetten. Te beginnen op 8 april, met het evenement Waterproof. Daar kunt u profiteren van praktijkverhalen, kennis, specialisten en inspirerende voorbeelden. We geven u hier alvast tien redenen om nu uw eerste internationale stap te zetten.
3
8
HET IS TIJD VOOR WATER
DELTA’S WORDEN SPEERPUNT
De overheid geeft haar internationale waterbeleid vorm in het programma Water Mondiaal. Daar is sprake van focus op een aantal delta’s, waar Nederland aan de slag wil gaan om de waterproblematiek op te lossen. Dat kan ook voor u mogelijkheden bieden.
9
Van waterzuinig aardbeien verbouwen (boven) tot water onder de zeebodem oppompen; voorbeelden van innovatieve Partners voor Water projecten
REPUTATIE
5
5
CONCURRENTIE
De watersector is enorm in beweging.
Geert Jan Hahn
...
SAN FRANCISCO
Californië is in gevaar. De verdeling van het water is niet goed. Te veel in het noorden, te weinig in het zuiden. Een van de grootste staten van Amerika schreeuwt om een oplossing. Geen nood, want hier zijn de Hollanders. Waterexperts numero uno. Dijken en delta’s, wij nemen het voortouw. Met voorop de verfrissende blik van de 27-jarige ingenieur Peter Wijsman. Jong, intelligent en
> Read more on http://www. washingtonpost.com/wp-dyn/ content/article/2009/12/05/ AR2009120502186.html
gemotiveerd tot op het bot om met >Nederlandse Read kennis more on http://www.depers.nl/buitenland/325968/Adviseur-van-The-Governator.html de westcoast van dienst te kunnen zijn.
‘Nederland als waterbouwland heeft toch altijd een streepje voor.’
Vraag en aanbod veranderen snel. Met name Aziatische landen zijn in opkomst. De zoektocht naar nieuwe, duurzame oplossingen is volop gaande. Wacht niet met uw oplossing, uitvinding of idee. Straks is een ander u voor!
PARTNERS
GROOT DENKEN MAG BEST
6
KENNIS EN ERVARING
Veel Nederlandse bedrijven en ontwikkelingsorganisaties hebben de stap naar het buitenland al gezet. Profiteer van hun kennis en ervaring. Bijvoorbeeld van organisaties die met steun van Partners voor Water projecten hebben uitgevoerd. Maar ook experts van
PARTNERS VOOR WATER 3
In april gaat het programma Partners voor Water 3 van start. Van dat programma kunt u op verschillende manieren ondersteuning verwachten. Financiële ondersteuning voor uw projecten (uitgevoerd door NL EVD Internationaal) en projecten die de sector als geheel meer kansen bieden (uitgevoerd door het Netherlands Water Partnership, NWP). Wilt u weten of u kans maakt op ondersteuning? Kijk dan op de achterpagina van deze krant voor de juiste contactpersonen.
10
Het gebouw van zijn werkgever Arcadis ligt in het hart van de zakenwijk van San Francisco. Zijn kantoor is sober ingericht. Een van de muren draait slechts om een foto. Twee goedgeklede mannen kijken naar de camera. De jongste is Wijsman zelf. Hij probeert te lachen. Naast hem staat de 60-jarige gouverneur van Californië, die strak voor zich uitkijkt.
‘Er zijn genoeg Amerikaanse topprofessionals met waterkennis’, legt Wijsman uit. ‘Maar Nederland is als waterbouwland van toegevoegde waarde. Wij hebben toch altijd een streepje voor.’ En daarom is hij hier sinds november 2008. Om nieuwe projecten binnen te halen. Om de Nederlandse inventiviteit in Californië te vertegenwoordigen. We vertrekken. De eerste stop is het kunstmatige Treasure Island, met prachtig uitzicht op de skyline van San Francisco als het goed weer is.
Peter Wijsman, ambassadeur van de Nederlandse waterexpertise. Rechtsboven: met Arnold Schwarzenegger.
Helaas. Het is grauw en grijs. Omdat SF een uit zijn voegen gegroeid dorp is, is er vroeger voor landwinning vuilnismateriaal uit uitgravingen in de baai gestort. Maar daarbij is geen rekening gehouden met zeespiegelstijging. Treasure Island is daar een perfect voorbeeld van. Terwijl het eiland een nieuw, welvarend deel van de stad moet worden. Dat is vragen om dijken. Met water en Amerika wilde Wijsman altijd al iets doen. Na zijn (deels in de VS voltooide) studie maakte de ingenieur bij Arcadis 2,5 jaar deel uit van handelsmissies van het Netherlands Water Partnership, waar hij zich nog steeds voor inzet. Toen al kreeg Wijsman door dat Californië, op papier de zevende economische grootmacht ter wereld, openstaat voor nieuwe, en Nederlandse, maatregelen tegen de klimaatverandering. ‘Kom, we rijden richting de delta in de woestijn’, zegt Wijsman. Een surrealistische opmerking in deze
kille, mistige omgeving, waar de temperatuur hooguit 17 graden is. Twintig minuten later krijgt de ingenieur zijn gelijk. Hij manoeuvreert zijn auto door een bergpas. Zoef! De plotselinge hitte slaat op het lichaam als een warme lekkernij van de koek & zopie-tent na een middag ijsvissen in Siberië. De bijnaam van deze Caldecott Tunnel is toepasselijk: Cold to Hot Tunnel. We zetten koers naar Stockton. Een lange rit, weet Wijsman van eerdere werkbezoeken. Zo ontving hij deze maand een delegatie uit de Tweede Kamer, nieuwsgierig naar al die engineering overzee.
redelijk succesvol als gouverneur. Die man zit dan opeens tegenover je.’ Een lobbyist bracht hen samen en zo kon The Governator in zijn penthouse tien minuten lang één op één praten met Wijsman. Want eerlijk is eerlijk: de progressieve Schwarzenegger was nieuwsgierig naar de ingenieur, als ambassadeur van de Nederlandse waterexpertise.
Dit is het. De delta met haar dijken. Honderden molens en een fietsroute.
Tien minuten
En dan is daar nog zijn bezoek met de beroemdste gouverneur van de VS: Arnold Schwarzenegger. De man van de foto. ‘Bijzonder, ja. Hij komt toch vaak in de bekende toptienlijstjes voor van mensen die je ooit zou willen ontmoeten. Succesvol als acteur,
De delta nadert. We zijn nu vlak bij het hart van het zoetwatersysteem van Californië. Een cruciale plek. Hier komen de grote rivieren samen, hiervandaan wordt het water via aquaducten naar het dichtbevolkte zuidelijke deel van de staat geleid.
Als hier iets fout gaat, zijn de gevolgen niet te overzien. ‘Tachtig procent van de neerslag van Californië valt in het noorden. 25 miljoen mensen in het zuiden leven dus in een houdgreep. Want als de dijken zouden doorbreken, hebben ze daar geen watervoorziening meer.’ Wijsman stopt de auto vlak voor een brug. Dit is het. Dit is de plek. De delta met haar dijken. Maar ook honderden windmolens en een fietsroute. ‘Hollandser kan niet.’ Met zo’n uitdaging houdt Wijsman zich maar al te graag bezig. En misschien komt er nog meer werk aan, want Schwarzenegger wil een nieuw bypasskanaal. Uiteraard met stevige oer-Hollandse dijken ter bescherming. Het stukje Holland blijft eenzaam achter in de woestijn als wij terugrijden. Zoef! De zon ebt weg en maakt plaats voor een ander stukje Nederland: kou, wind en water. Uit de hemel. 1
Verspilling
GEERT JAN HAHN
MARCIA NIEUWENHUIS
When Harry met Linda
H
aai Marcia! Gisteren schreef je dat homo zijn not done is in India. Misschien dat de beste man die je interviewde zich dan eens in San Francisco moet gaan uitleven, de gay capital van de VS. Misschien tegenwoordig wel van de wereld, aangezien ook ik heb gelezen dat ze in Amsterdam weer (of eigenlijk nog steeds) een beet-
je lastig doen. Homo zijn, ik geef het je te doen. Lijkt me een gecompliceerde bezigheid, om je elke keer maar weer te moeten verdedigen voor iets dat eigenlijk niet ter discussie zou moeten staan. Goed, ik vond het wel een beetje ongemakkelijk dat een man – in strakke kleren en met borstharen tussen de knoopjes
door – mij deze week op Castro Street een knipoog gaf, voorafgegaan door een overdreven ‘goodday’. Maar laten we eerlijk zijn: als ik een flirtende Angela Merkel zou zijn tegengekomen, was ik ook weggelopen. In dat opzicht kan ik Berlusconi best begrijpen. Er is maar één moment in mijn leven geweest dat ik een homo echt niet kon uitstaan. Dat was de dag dat iemand mij met heel veel moeite vertelde dat hij op jongens
viel, om vervolgens diezelfde avond in Paradiso zijn tong te steken in de mond van het meisje dat ik al weken leuk vond. Een beetje heel erg onaangenaam. Ciao ciao, Geert Jan
P.S. Dat Harry in de Zoo van San Francisco zijn vriendje Pepper na zes jaar heeft verlaten voor ene Linda, vind ik nog steeds niet kunnen. Ellendige pinguïn.
3.000…
…inwoners had San Francisco voordat het dorp halverwege de negentiende eeuw door goudzoekers werd belaagd.
400 km²…
…van de San Francisco Bay, een inham ter grootte van het IJsselmeer, is ingepolderd met afval en afgravingen uit de bergen.
M
aar liefst 21 procent van de energievoorziening van Californië gaat op aan het rondpompen van de watervoorraden. Vooral het rurale landschap draagt bij aan de spijtige verkwisting. Het voortgestuwde water moet door de bergen soms een hoogteverschil zien te overbruggen van 800 meter. Zo is de geproduceerde waterenergie weer even snel verdwenen. 1
45%...
…van de Amerikaanse productie voor groente en fruit is afkomstig uit Californië.
MAART 2010
Veel Nederlandse innovaties en ideeën blijven binnen de landsgrenzen. Terwijl er daar buiten wel degelijk een markt voor is. In de dagelijkse praktijk zien we tientallen voorbeelden van innovaties die internationaal zeer kansrijk zijn, terwijl de makers/bedenkers daar niet van overtuigd zijn of de stap te risicovol achten. Er zitten meer mensen op uw idee te wachten dan u denkt, bovendien kunt u op diverse plekken terecht voor steun en advies.
4
De Pers reisde een dag door Californië met de Nederlandse raadgever van Arnold Schwarzenegger en ging op zoek naar water in de woestijn. ‘Hollandser kan het hier niet zijn.’
45%...
Heeft u al eens gedacht aan samenwerking? Vaak kan de juiste partner uw project in een stroomversnelling brengen. In Nederland zijn veel potentiële waterpartners te vinden. Van universiteiten tot bedrijven, overheden en financiële instellingen. Wees niet te bescheiden of onder indruk van bekende namen, veel grote organisaties zijn juist op zoek naar nieuwe ideeën en slimme oplossingen.
De Nederlandse reputatie op het gebied van water is sterk. We hebben ook een sterke sector en veel expertise. U kunt daar als Nederlandse partij van profiteren en zelf ook weer die reputatie versterken. Verschillende organisaties kunnen u ondersteunen als u zich wilt profileren als Nederlands bedrijf. Wereldwijd zijn er Nederlandse netwerken, missies en beurzen waar u zich bij aan kunt sluiten.
7
2009
Dagblad De Pers HiPo-tour
Geert Jan Hahn en Marcia Nieuwenhuis trekken deze zomer de wereld rond op jacht naar high potentials. Jonge en succesvolle Nederlanders met een missie in het buitenland.
Peter Wijsman Waterwijsheid in Californië
Adviseur van The Governator
…van de Amerikaanse productie voor groente en fruit is afkomstig uit Californië.
ambassades of Economische Zaken kunnen u helpen.
Waterproof ◗ Profiteer van praktijkverhalen en inspirerende voorbeelden
2
2005
In Business HIPO TOUR
Verspilling
MARCIA NIEUWENHUIS
When Harry met Linda
H
aai Marcia! Gisteren schreef je dat homo zijn not done is in India. Misschien dat de beste man die je interviewde zich dan eens in San Francisco moet gaan uitleven, de gay capital van de VS. Misschien tegenwoordig wel van de wereld, aangezien ook ik heb gelezen dat ze in Amsterdam weer (of eigenlijk nog steeds) een beet-
◗ 8 april, evenement
Het sein staat op groen voor duurzaamheid. Op het snijvlak van water, energie, gezondheid, watervoorziening en de agrarische sector liggen kansen. Verschillende financiële instellingen openen juist nu fondsen die gericht zijn op water en duurzaamheid.
Toegevoegde waarde
Peter Wijsman, ambassadeur van
‘Tien redenen om nu uw internationale ambitie te realiseren’
DUURZAAMHEID
> Read more on http://www.time.com/time/specials/packages/article/ 0,28804,1929071_1929070_1938814,00.html
Hurricane Katrina Slams Into Gulf Coast; Dozens Are Dead
KRANT Adviseur-van-The-Governator.html
dienst te kunnen zijn.
Evenement Waterproof is bron van inspiratie en kennis voor MKB en NGO’s
1
Frankrijk en de VS willen alles over water in Nederland weten Amsterdam
Netherlands Water Partnership
9
2009
San Francisco
For more information on media coverage, please contact:
> Read more on http://www. washingtonpost.com/wp-dyn/ content/article/2009/12/05/ AR2009120502186.html
voortouw. Met voorop de verfrissende blik van de 27-jarige ingenieur Peter Wijsman. Jong, intelligent en
gemotiveerd tot op het bot om met >Nederlandse Read kennis more on http://www.depers.nl/buitenland/325968/ de westcoast van
PARTNERS VOOR WATER
Water wordt de nieuwe olie, daarover is iedereen het wel eens. De behoefte aan nieuwe oplossingen voor watervoorziening, het zuiveren van water, sanitatie, leefbaarheid en veilig wonen neemt wereldwijd toe. Dat biedt kansen, met name voor innovatieve bedrijven en technologieën, maar ook voor organisaties die zich inzetten voor eerlijke watervoorziening en sanitatie.
2009
2009
SAN FRANCISCO
PvW
Media madness The Dutch water sector in the media
08 The Dutch water sector in the media
2008
WATERPROOF
Tenslotte, last but not least: op het Partners voor Water evenement Waterproof kunt u een vliegende start maken. Op 8 april kunt u zich laten inspireren door succesvolle projecten, deelnemen aan praktische workshops, luisteren naar experts of meer informatie inwinnen aan de Partners voor Water desk. Kijk voor meer informatie op www.waterproof-evenement.nl.
OVER PARTNERS VOOR WATER Partners voor Water (PvW) is een interdepartementaal programma dat zich richt op het bundelen van krachten om de internationale positie van de Nederlandse watersector (overheid, bedrijfsleven, kennisinstituten en NGO’s) te verbeteren, en zo een bijdrage te leveren aan oplossingen voor de wereld waterproblematiek. Het programma wordt gefinancierd door vijf ministeries: Verkeer en Waterstaat (V&W), Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM), Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwerking en Economische Zaken. Partners voor Water wordt uitgevoerd door NL EVD Internationaal en het Netherlands Water Partnership.
Partners voor Water 3 Op 8 april, tijdens het evenement ‘Waterproof’ geven we officieel het startschot voor Partners voor Water 3. Het programma gaat daarmee zijn derde periode in. Er is wederom sprake van een stimuleringsregeling. Partijen kunnen op die regeling een beroep doen voor financiële ondersteuning bij projecten in het buitenland. De precieze voorwaarden zijn nog niet bekend omdat de regeling op dit moment wordt uitgewerkt. Nieuw in Partners voor Water 3 is de focus op een aantal delta’s. Daarnaast is er nu veel aandacht voor communicatie en kennisuitwisseling. In de afgelopen jaren is veel kennis vergaard die we aan de sector beschikbaar willen stellen. De projectuitvoerders willen we vragen of ze ook online rapporteren. Zo werken we aan kennisuitwisseling in de sector.
2
FOCUS OP WATERPROOF
WATERPROOF
Nederlandse waterkracht wereldwijd Uw internationale waterambities waarmaken is geen gemakkelijke opgave. Of u nu op zoek bent naar de juiste partner of een goede afzetmarkt voor uw waterinnovaties. Het programma Partners voor Water helpt daar graag bij. Daarom organiseert Partners voor Water het evenement WATERPROOF op 8 april 2010 in De Fabrique in Utrecht. In de afgelopen jaren steunde Partners voor Water projecten in de hele wereld. Het programma is
speciaal bedoeld voor pioniers; partijen die een nieuwe regio willen veroveren, nieuwe technologieën en ideeën inzetten, onderzoek doen, of innovatieve modellen hanteren. Vele pioniers waagden de stap al, daarbij is een schat aan ervaring opgedaan. Op het evenement Waterproof zijn ervaren buitenlandgangers aanwezig om hun ervaring met u te delen. Waterproof is een evenement waarbij kennis, delen van
ervaringen, nieuwe ideeën en ontmoetingen centraal staan. Het evenement biedt informatie en praktische tools waarmee de stap naar het buitenland een stuk makkelijker wordt. Daarnaast is er veel informatie over kansrijke markten en het nieuwe programma Partners voor Water 3.
PROGRAMMA Met de talkshow ‘De wereld draait om water’ trappen we het programma af. Na
PROGRAMMA WATERPROOF EVENEMENT 2010
Datum: 8 april 2010 Locatie: De Fabrique in Utrecht 9.00 uur Inloop, registratie en welkom 9.30 uur Aftrap WATERPROOF 2010 Harm Edens en Simon Warmerdam, programmamanager Partners voor Water geven de aftrap voor het evenement WATERPROOF 2010. 9.35 uur Ambitie! Talkshow ‘De wereld draait om water’ In een interactieve ‘setting’ interviewt Harm Edens verschillende tafelgasten uit de sector over ontwikkelingen, ambitie en toekomst in de watersector en het Programma Partners voor Water. Tafelgesprek 1: De watersector wereldwijd Mw. Renske Peters - Directeur Water, Ministerie van Verkeer en Waterstaat Dhr. Ger Bergkamp - Director General, World Water Council Dhr. Chris Zevenbergen - Professor of Flood Resilience of Urban Systems, Unesco - IHE - Intermezzo Tafelgesprek 2: Standpunten en invalshoeken vanuit de Nederlandse Watersector Dhr. Flip Kwant - Commercieel Directeur, Landustrie Mw. Rolien Sasse - Directeur, Simavi Dhr. Stefan Kuks - Watergraaf, Waterschap Regge en Dinkel Dhr. Jeroen van der Sommen - Algemeen Directeur, Netherlands Water Partnership 10.30 uur Aan de slag! ’t Is groen en groener wordt het niet. Waar wacht u op? Een inspirerend betoog van Leen Zevenbergen over creativiteit en ondernemerschap, over ambitie, durven en vooral doen. 10.45 uur Tijd voor onderhoud met koffie en thee 11.15 uur Werk in uitvoering I: Nederlandse Waterkracht Wereldwijd Doe mee aan één van de vijf praktische werkplaatsen over innovatie, samenwerken, cultuurverschillen en marketing in verschillende werelddelen. PROGRAMMA WATERPROOF EVENEMENT 2010 versie 1 • Werkplaats 1 - Drink & afvalwater in Oost Europa Werk aan de winkel • Werkplaats 2 - Water & Veiligheid en Water & Klimaat in Azië De Delta aanpak als basis voor export • Werkplaats 3 - Water voor Voedsel & Ecosystemen in Afrika De innovatiewinkel voor Water en Landbouw in Afrika: wat zetten we in de etalage? • Werkplaats 4 - Programma Water Mondiaal Nederland werkt wereldwijd met Water • Werkplaats 5 - Kleinschalig baggeren Kansen voor kleinschalig baggeren in het buitenland 12.45 uur Lunch Neem een broodje, doe nieuwe contacten op of bezoek de Partners voor Water informatiedesk. 13.45 uur Werk in uitvoering II: Nederlandse Waterkracht Wereldwijd Doe mee aan de tweede ronde van vijf praktische werkplaatsen over innovatie, samenwerken, cultuurverschillen en marketing in verschillende werelddelen. • Werkplaats 6 - Drinkwater & Sanitatie in Azië Goud delven en millenniumdoelen realiseren in het nieuwe Azië: het kan allemaal, maar hoe? • Werkplaats 7 - Water & Veiligheid en Water & Klimaat in Oost Europa Werken aan droge voeten - aan de slag met integraal waterbeheer in Oost Europa • Werkplaats 8 - Drinkwater & Sanitatie in Afrika Gezocht: business partners voor nieuwe markten in Afrika • Werkplaats 9 - Gezamenlijke marketing in de wereld Smeerolie voor de water sector – samen de boer op! • Werkplaats 10 - Water Governance Wereldwijd Tour de Governance 15.30 uur WATERPROOF? Nu bent u aan zet Wie wint de Partners voor Water Award 2010? Drie genomineerden strijden op het witte doek om gunsten van de jury. Weten zij ook u te overtuigen? 16.30 uur Borrelt u van de inspiratie? Borrel dan gezellig mee.
de introductie door Simon Warmerdam, (programmamanager Partners voor Water) praten vooraanstaande gasten uit de watersector u bij over grote ontwikkelingen in de sector. Harm Edens is gastheer. Waterproof wordt afgesloten met de uitreiking van de Partners voor Water Award 2010. Deze wordt uitgereikt aan het meest inspirerende project van de afgelopen jaren.
PARTNERS VOOR WATER AWARD
Partners voor Water Award 2010 Wie voerde het beste, meest effectieve, meest veelbetekenende project uit met steun van het programma Partners voor Water? Dat is de inzet bij de Partners voor Water Award, die dit jaar voor het eerst wordt uitgereikt. Door projecten in het zonnetje te zetten willen we ook anderen inspireren. De adviescommissie Partners voor Water stelde een longlist op van zes excellente projecten. Eerst kon het publiek stemmen, vervolgens was het de beurt aan de vakjury. Op 15 februari jl. koos een vakjury op basis van vastgestelde criteria drie genomineerde projecten uit de longlist van zes finalisten. Hoewel de jury de resultaten van de publieksstemming meewoog, koos ze uiteindelijk deels voor andere projecten dan het publiek. Deze drie projecten dingen mee naar de Partners voor Water Award. Op 8 april tijdens het Partners voor Water evenement ‘WATERPROOF’, wordt bekend gemaakt wie de eervolle prijs in de wacht sleept.
Wel de longlist, niet genomineerd Deze projecten haalden de longlist, maar werden uiteindelijk niet genomineerd Royal Haskoning, Westerveld Conservation Trust, Technische Universiteit Delft, UNESCO IHE
‘Wij maken klimaatadaptatie hanteerbaar’ Vietnam: creëren van duurzame, kleinschalige waterbergende constructies
Witteveen+Bos, UNESCO IHE
Betere omstandigheden voor 85.000 mensen Nederlandse polder in Indonesië: Ontwikkeling van een pilot-polder in Semarang en een handboek ‘polder development’
NORIT Process Technology BV, Provincie Overijssel, Centauri Business Solutions BV
Het werkt om samen met andere partijen naar het buitenland te gaan Roemenië: De Perfector-E voor drinkwaterproductie in kleine woonkernen
FOCUS OP WATERPROOF
Het woord is aan de jury! Een vierkoppige vakjury beoordeelde de 6 finalisten, die door de adviescommissie uit alle Partners voor Water projecten waren gekozen. Uiteindelijk nomineerde de jury er drie voor de Partners voor Water Award. Op 8 april maken zij de winnaar bekend. Waar letten ze op? Suzanne Hulscher, hoogleraar waterbeheer, Universiteit Twente en voorzitter van de jury: ‘Ik vond de projecten indrukwekkend. We doen hier in Nederland echt goede dingen en die mogen we best wat meer in de etalage zetten. Mijn focus is de innovatieve kracht en ik kijk ook of een innovatie op andere plekken nieuwe mogelijkheden opent. Verder beoordeel ik onder meer de link met de wetenschap, en of het project duurzaam is verankerd in het betreffende land.’ Baud Schoenmaeckers, hoofdredacteur Change Magazine: ‘Het waren stuk voor stuk kwalitatief hoogstaande inzendingen. Mijn focus was: kies voor slimme, heldere, goed te communiceren projecten die echt voor verandering zorgen en waar liefst crosssectoraal wordt gedacht. Een waterput heeft raakvlakken met gezondheid, maar ook met landbouw.’
‘Stuk voor stuk hoogstaande inzendingen’ Bert Satijn, programmadirecteur Leven met Water: ‘Ik let er vooral op hoe partijen in een project samenwerken en of het geheel meer is dan de som der delen. Zijn er nieuwe allianties gesmeed? Is het niet alleen innovatief maar ook goed op te schalen, heeft het daadwerkelijk exportpotentie? En, essentieel voor mij: draagt het bij aan een beter klimaat?’ Hans Wouters, ‘Man van de WIT’: ‘Ik heb vooral gelet op de spinoff die de projecten kunnen hebben voor de Nederlandse bedrijvigheid. En dan gaat het niet alleen om het idee op zich. Net zo belangrijk zijn je samenwerkingspartners, de relatie met de lokale stakeholders, de financiering en de launching customer. Dan weet je of het ook in economische zin hout snijdt.’
Juryvoorzitter Suzanne Hulscher
3
Grontmij en Deltares bundelen Nederlandse kennis in Polen: Hypermodern rioolbeheer voor Poznan ✓ GENOMINEERD P A R T N E R S V O O R W A T E R A W A R D ‘1 0
De Poolse stad Poznan beschikt over hypermodern rioolmanagement waarin alle kennis is gebundeld die de afgelopen 25 jaar in Nederland is opgebouwd. En het is in één jaar gerealiseerd, dankzij de softwareprogramma’s van kennisinstituut Deltares en ingenieursbureau Grontmij. De twee Nederlandse partijen hebben nu in Oost-Europa een unieke referentie om te laten zien dat modern rioolbeheer veel geld kan besparen. De nieuwe EU-lidstaten in Oost-Europa moeten zo snel mogelijk aan de Europese milieuwetgeving voldoen en investeren veel in nieuwe rioolstelsels. Daardoor is er maar weinig geld over voor het beheer van de bestaande, vaak verouderde stelsels. Ingenieursbureau Grontmij uit Houten en kennisinstituut Deltares uit Delft hebben ieder hun eigen softwareprogramma geïnstalleerd bij het waterbedrijf Aquanet dat voor Poznan het rioolbeheer verzorgt. Met de twee programma’s kan Aquanet het rioolbeheer optimaliseren en slimmer besluiten nemen, bijvoorbeeld over het naar voren halen of nog even uitstellen van investeringen. Grontmij en Deltares wilden in Poznan laten zien dat
Rioolrenovatie in de Poolse stad Poznan die met Nederlandse software wordt geoptimaliseerd.
een stad met relatief eenvoudige Nederlandse software veel geld kan besparen. Partners voor Water heeft de pilot in Poznan financieel ondersteund.
GOED OP ALLE CRITERIA Bij de beoordeling van verzoeken om financiële ondersteuning van projecten let Partners voor Water vooral op de potentiële spin-off voor het land waar het project wordt uitgevoerd, op de potentiële spin-off voor Nederland, op een goede kennisoverdracht en op de potentiële bijdrage aan het oplossen van
mondiale waterproblematiek. De jury van de Partners voor Water Award vindt dat dit project goed scoort op alle criteria. Projectleider Michel Bunt van Grontmij is trots op de nominatie: “Rioolbeheer is niet sexy. Het zit onder de grond en kost gemeenten veel geld. Ik ben daarom extra blij met de nominatie omdat daarmee het belang van een goede riolering wordt onderschreven. We laten met dit project zien dat Nederland op dit gebied internationaal enorm veel kennis te bieden heeft.”
Verontrustende gevolgen groei Indonesië in beeld ✓
GENOMINEERD P A R T N E R S V O O R W A T E R A W A R D ‘1 0
Een consortium van TU Delft, Demis en Deltares heeft voor de Indonesische overheid het Java Spatial Model ontwikkeld en daarin de effecten zichtbaar gemaakt van de verdere economische groei. De druk op land, water en milieu wordt erg hoog, het eiland barst bijna uit zijn voegen. De uitkomst was zo schokkend dat er tot in het Indonesische parlement over is gesproken. Het consortium heeft alle beschikbare kennis in Nederland gebundeld om voor Java de effecten van de sociaal-economische ontwikkelingen in kaart te brengen en in te
voeren in het speciaal ontwikkelde Java Spatial Model. Projectleider Robert Verhaeghe: ‘Ze schrokken zichtbaar toen ze kaarten van Java voor het eerst zagen. De verwachte bebouwingen kleurden grote delen van Java rood. Onze doorrekeningen maakten in één klap duidelijk dat het eiland voor grote water- en milieuproblemen staat. Deze uitkomst stemde hen niet vrolijk, maar ze waren razend enthousiast over ons model.’
GOEDE VOORBEREIDING Realisatie en toepassing van het model vergde een brede inzet van disciplines en bestuurlijke instanties. Robert Verhaeghe: “Die geleerde les is belangrijk. Zo’n complex project start je niet zomaar op. Door de financiering via Partners voor Water hebben we veel mensen bij het project kunnen betrekken; een goed netwerk is dan wezen-
lijk.’ Gezien het grote succes verbaast het Verhaeghe niet zo dat het project tot de drie finalisten behoort. “De behoefte om de effecten op Java inzichtelijk te maken was groot en daarom was er van het begin af aan veel enthousiasme.’
CONCRETE UITWERKING Inmiddels heeft hij zijn Indonesische partners verteld over de nominatie. “Voor Indonesië behoort Nederland tot de wereldtop als het gaat om waterbeheer en ruimtelijke ordening. De mogelijke toekenning van een prijs maakt het project voor Indonesië extra bijzonder.’ Intussen zijn meer concrete vervolgprojecten gestart die meer in de richting van waterbeheer gaan, met ondersteuning van de Wereldbank en de Asian Development Bank.
Dacom, The Soil Company en WaterWatch Evenveel aardbeien met de helft van het water ✓ GENOMINEERD P A R T N E R S V O O R W A T E R A W A R D ‘1 0
Dacom, The Soil Company en WaterWatch hebben drie seizoenen bij een aantal Egyptische landbouwbedrijven het watergebruik geoptimaliseerd. Met succes: bij de teelt van aardbeien is, bij een gelijkblijvende productie, maar de helft van het water nodig. Partners voor Water heeft het project financieel ondersteund. Dacom uit Emmen levert bodemvochtsensoren en software voor irrigatieplanning. The Soil Company uit Groningen kan met een scanner het waterbergende vermogen in kaart brengen.
Derde component waren de de real-time satellietgegevens van WaterWatch uit Wageningen over het waterverbruik van een gewas en de actuele verdamping. Bij de pilot in Egypte zijn deze drie technieken voor het eerst samen toegepast. De drie Nederlandse bedrijven hebben de pilot samen opgezet met de Egyptische partner Plantsystems. In de Westelijke Nijldelta deden drie landbouwbedrijven mee, aan meerdere teeltrondes met aardbeien, druiven en aardappels. Het telen van de aardbeien bleek te kunnen met de helft van het water door de druppelbevloeiing langer aan te laten staan, zodat de bodem zich maximaal met water kon vullen. Daarna bleef de kraan langer dicht, tot alle vocht weer uit de bodem was. De jury voor de Partners voor Water Award roemde
het project vanwege de enorme potentie. De wereldbevolking blijft groeien en de mondiale voedselproductie moet omhoog. Tegelijkertijd wordt de druk op de beschikbare hoeveelheid water groter. De succesvolle combinatie van de drie irrigatietechnieken biedt een antwoord op een zeer urgent mondiaal watervraagstuk, zo oordeelde de jury.
LOKALE AANWEZIGHEID Dacom-directeur Peter Raatjes is blij met de nominatie. Hij heeft het goede nieuws direct doorgestuurd naar de Egyptische relaties. “De les is eenvoudig: met een goede samenwerking en een lokale aanwezigheid kun je goede resultaten behalen. Voor ons is de nominatie belangrijk omdat we in Egypte nu net een tweede pilot zijn gestart. De
nominatie maakt ons extra betrouwbaar bij onze Egyptische collega’s.”
4
LESSEN UIT DE PRAKTIJK
Adviseurs Partners voor Water over de sleutels tot succes
Tips uit vier windstreken Als partners samenwerken
Niets is wat het lijkt
Jan de Moor, consultant voor APAC, de partnerorganisatie van DCP, heeft jarenlange ervaring in Mozambique.
Elmar Bouma is directeur van de Indonesian Netherlands Association (INA). Hij werkt al ruim 12 jaar in Indonesië en heeft een boek geschreven vol tips over zaken doen in dit land.
‘Net als bij elke vorm van internationale samenwerking heb je hier rekening te houden met lokale bevolking. Er zijn allerlei belangenconflicten, waar je niet in terecht wilt komen. Als je investeert heb je – volgens de landwet van 1997 - een partnership aan te gaan met de arme boeren. Zij zijn eigenaar van de grond, en daarmee van het water en het bos. Je moet als partners met hen samenwerken. Ondertussen wil de overheid macro-economische projecten die geld genereren. Dat geeft een spanningsveld waarin je je zorgvuldig hebt te bewegen.’
Praat over iets veiligs, zoals sport Tarek Morad zet zich al 20 jaar in voor water en milieu op de Nederlandse Ambassade in Egypte. ‘Duidelijkheid is belangrijk bij alle contacten hier. Het kan al helpen om even te herhalen wat is afgesproken. Zodat er geen ruimte voor misverstanden ontstaat. Maar wees niet te direct! Bepaalde onderwerpen snijd je bijvoorbeeld pas aan als je goede vrienden bent. Zoals religie. Als je daar te vroeg naar vraagt, kan het oordelend overkomen. Het beste kun je wachten tot Egyptenaren zelf de deur open zetten. Wel interesse tonen. Maar praat over iets veiligs, zoals sport.’
‘In Indonesië is niet alles zo eenduidig als het lijkt. Wetgeving verandert bijvoorbeeld regelmatig. En dan nog is niet elke wet wat die lijkt, er zit altijd een andere kant aan. Dan helpt het niet om te zeggen: in Nederland doen we dat beter! Het is belangrijk om flexibel te zijn en begrip te tonen voor hoe het hier gaat, maar wel al je informatie goed te checken. Klopt het zoals jij het begrijpt? Verder zijn Indonesiërs gevoelsmensen. Praat met een zakencontact dus ook over persoonlijke dingen, zoals familie.’
Niet preken als een dominee Dale Morris is senior advisor bij de Nederlandse Ambassade in Washington. Hij heeft onder meer bemiddeld bij de inzet van Nederlandse deskundigheid na de orkaan ‘Katrina’. Verder organiseert hij jaarlijks de Dutch Dialogues uitwisseling.
Hoe ga je optimaal een samenwerking aan over de grens? Wat is er nodig om te zorgen dat een project succesvol van de grond komt? Aandacht voor de lokale gebruiken, maar ook een gedegen opzet van je project spelen daarin een belangrijke rol. Dat blijkt uit de ervaringen van drie adviseurs van Partners voor Water die jaarlijks vele projecten beoordelen. LEONARD TERWEY, heeft onder meer in Afrika, Latijns-Amerika en het Midden Oosten gewerkt. In februari dit jaar is hij met pensioen gegaan. ‘Ik heb bijna mijn hele leven in het waterwerk gezeten. Ik heb in 35 landen gewerkt. Altijd weer zie ik hoe belangrijk het is om open te staan voor de achtergronden van die andere cultuur. Voor de mensen, voor hoe ze denken, wat belangrijk voor ze is. Neem de gezinssituatie. In veel landen gaat familie voor alles. Het kan zijn dat ze opeens niet op een afspraak komen, omdat een verre neef ziek is. En dat kan ook wel even duren, omdat de afstanden groot zijn. Dat moet je wel weten. Hoe meer je weet, hoe beter je vragen kunt stellen. Ook over technische zaken of over hoe het water bij hen is georganiseerd. Je moet toch weten onder wiens verantwoordelijkheid
verschillende zaken vallen. Ik ging destijds ter voorbereiding samen met mijn vrouw op cursus bij het Tropeninstituut, maar tegenwoordig haal je natuurlijk veel van internet en uit documentaires. Meelopen met een meer ervaren iemand levert ook veel kennis op. In het contact met de lokale bevolking kun je in eer-
‘Baken
goed af wat je gaat doen’ ste instantie het beste veel luisteren en weinig zeggen. Wel open vragen stellen, zodat ze je interesse voelen. Maar in Afrika bijvoorbeeld, moet je oppassen dat je geen vragen stelt waarop ze moeten antwoorden dat ze iets niet kunnen of dat ze het niet weten. Dan breng je ze in verlegenheid en dan kom je niet veel verder in het contact. Eigenlijk gaat het erom dat je in elk land en in elke situatie weer een sfeer schept waarin iedereen maximaal tot zijn recht kan komen. Dat komt elk project ten goede.’
ARIS SCHELLINKHOUT, op het moment vooral actief voor Azië: ‘Het lijkt voor de hand liggend: maar het opbouwen en onderhouden van goede
‘Nederlanders zijn goed op de hoogte van wat er in de VS speelt. Dat is prettig. Maar ze hebben ook de neiging om als een dominee over zaken te preken. Het is slim om daar terughoudend in te zijn. Zeker als het gaat om politiek. En je moet bijvoorbeeld niet in Louisiana gaan zeggen hoe slecht het energiebeleid van de Amerikanen is. In die staat wordt veel olie voor de VS gewonnen. Informeer je zelf dus ook goed, en realiseer je dat Nederlandse media niet altijd een objectief beeld van de VS geven.’
lokale contacten is essentieel als je iets nieuws van de grond wilt laten komen, in welk buitenland dan ook. Je moet vaak je gezicht laten zien, langs gaan. In Nederland doen we bijna alles per mail en telefoon, maar dat werkt over de grens niet. Daar willen ze je zien. In het contact kun je goed peilen wat de andere partij wil én kan bieden. Dat vergeten we vaak. Wij Nederlanders zijn goed in ‘doordouwen’. Maar daar heb je op termijn weinig aan. Je moet ook open staan voor de ander. Dat vraagt soms geduld. Dat heb ik in Indonesië wel mee gemaakt. Dan ga je eten met de wijkhoofd, het blokhoofd en de burgemeester. Pas na vier etentjes vertellen ze wat ze anders willen. Het scheelt als je dat leuk vindt, die andere manier van communiceren. Anders geeft het alleen maar ergernis. Maar als je er wat aardigheid in hebt, en erin meegaat, kom je juist verder.’
DENNIS VAN PEPPEN, onder meer actief voor Oost-Europa en Centraal Azië: ‘Succes over de grens begint al bij de voorbereiding. Bij hoe je nadenkt over het project dat je wilt neerzetten. Het is belangrijk om goed af te bakenen wat je wilt gaan doen, met strakke doelen en doelstellingen. Wat wil je bereiken? Wat is je bredere doel? Je moet niet alleen een project voor het project willen doen. Als je met partners ter plaatse om de tafel gaat, moet je ook goed in kaart brengen wat er bij de begunstigden speelt en afspraken maken over zaken als verwachtingen en betalingen. Daarmee leg je de basis voor de samenwerking. Wij zien ook vaak dat potentiële risico’s bij begunstigden, zoals personele wisselingen, privatisering of gebrek aan financiële middelen, over het hoofd worden gezien. Dat is jammer, want daardoor kan het mis gaan. Het scheelt als je die risico’s transparant overbrengt aan ons én aan de begunstigden. En daarbij ook aangeeft met welke stappen die risico’s kunnen worden verkleind. Dan weten alle partijen waar ze aan toe zijn en ga je goed voorbereid van start.’
DE DOORGEEFCOLUMN
Waarom is het ene project succesvol en het andere niet? Over lessen, voorbereiding en fouten maken ‘Een goede voorbereiding is het halve werk’. Dit oernederlandse spreekwoord klopt als een bus. Maar dan blijft nog altijd de helft van het werk over. Niet iedereen die zich tot in de puntjes voorbereidt, slaagt ook. Talent, energie, ervaring, het juiste idee op de juiste plek en op de juiste tijd, charisma, doorzetten en zelfvertrouwen zijn net zo belangrijk. Waarom slagen sommige projecten wel en anderen niet? Dat kan soms in de details liggen. Iedereen kent de verhalen over ngo’s die hun
project maar niet van de grond krijgen, tot ze in de hotellobby de juiste lokale counterpart treffen waarmee het toevallig klikt. Of die ondernemer, met een product dat niet aanslaat. Totdat een lokale winkelier hem wijst op een simpele aanpassing, waarmee het product lokaal ineens een hit wordt. Geluk speelt ook een rol. Maar één ding is zeker: zonder voorbereiding heb je maar half zoveel kans om te slagen. Voorbereiden door te leren van ervaringen van anderen bijvoorbeeld. Partners voor Water heeft in de afgelopen jaren honderden projecten gesteund. Er zijn maar een paar standaardlessen die altijd op gaan. Kort samengevat zijn het deze: Ken de lokale situatie, pas je aan en sta open voor de mensen. Doe onderzoek, leer waar behoefte aan is. Stel je op de hoogte van de regels en wet-
ten. Breng in kaart hoe jouw product of idee in de lokale situatie past ten opzichte van andere aanbieders. Stel een businessplan op en laat het toetsen. Zoek de juiste (Nederlandse en lokale) partners en maak goede schriftelijke afspraken over de samenwerking. Zorg voor een goed lokaal netwerk, doe mee in het sociale leven. Zet door als het niet meteen lukt. Je hoeft het niet alleen te doen, je kunt steun zoeken bij Nederlandse instanties zoals NL EVD Internationaal en onze partners. Tenslotte is het zo dat je nog altijd het meest leert van je eigen ervaringen. En dan met name van je fouten. Risico’s kun je niet uitsluiten, je kunt ze alleen verkleinen door goede voorbereiding. Helaas hoor je veel te weinig over mislukkingen en fouten van anderen,want daar leer je meer van dan van de
successen. Tijdens het evenement Waterproof op 8 april hebben we ze wel; allerlei ervaringen waar iedereen zijn voordeel mee kan doen. Er zijn heel veel mensen aanwezig met praktijkervaring in het buitenland. Doe er je voordeel mee, bereid je voor, maar ga daarna vooral aan de slag. Alleen zo kun je de ervaring opdoen, de fouten maken en de successen behalen die uiteindelijk je project laten slagen.
Marije Hulshof - directeur NL EVD Internationaal Zie ook: www.agentschapnl.nl/ evdinternationaal
MILLENNIUMDOELSTELLINGEN
WASH:
WASH zet kennis en netwerk in
Hulp koppelen aan marktpotentieel
Windmolen verandert zeewater in drinkwater
Met wind en zon zeewater ontzilten. Dat is ‘Drinking with the Wind’. Het Nederlandse watertechnologiebedrijf HatenboerWater staat op het punt om het concept op de wereldmarkt te introduceren. De combinatie van een windmolen met een compacte waterfilter is door een Delftse studente bedacht. Bij Hatenboer-Water is nu de tweede operationele unit in de maak. “Het echte werk moeten we natuurlijk zelf doen, maar bij de ontwikkeling hebben we dankbaar gebruik kunnen maken van het netwerk van het WASH-secretariaat,” zo laat Directeur Peter Willem Hatenboer weten. Een voorbeeld van een WASH-project (zie rechts) met een goede samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven. In kustrijke ontwikkelingslanden is er aan wind en zout zeewater geen gebrek. Dit bracht de Delftse studente Evgenia Rabinovitch op het idee om een windmolen te gebruiken als energiebron voor een waterfilter dat zeewater kan ontzilten. Een ingenieuze gedachte voor een goedkope drinkwatervoorziening met veel potentieel in arme en afgelegen kustgebieden. Maar tussen een experimentele opstelling op het universiteitsterrein en een betrouwbare operationele installatie is een lange weg te gaan. Het watertechnologiebedrijf HatenboerWater uit Schiedam raakte geïnteresseerd in het concept en nam de ontwikkeling op zich.
“We kwamen al snel in contact met het WASH-secretariaat en die hebben ons vanaf het begin bijzonder goed bijgestaan”, zo herinnert directeur Peter Willem Hatenboer zich. “Ons door de wind aangedreven waterfilter kan op lastige plekken in de wereld decentraal drinkwater produceren. Maar wij zijn ook een commercieel bedrijf en wij willen er uiteindelijk ook geld aan kunnen verdienen. De vraag was dus hoe wij onze waterfilter op die afgelegen plaatsen aan de man kunnen brengen.” Op het gebied van watertechnologie had Hatenboer
Via ‘WASH’ kregen we goede marktinformatie geen ondersteuning nodig, maar het bedrijf kreeg al snel door dat de marktbenadering een aparte aanpak vroeg. Hatenboer-Water is gewend om alle soorten waterbehandelings-
De compacte unit
5
Het WASH-secretariaat heeft de afgelopen 3,5 jaar gefunctioneerd als de smeerolie tussen overheid, watersector en maatschappelijke organisaties. De laatste evaluatie laat zien dat de grenzen tussen bedrijfsleven, overheid en ontwikkelingsorganisaties steeds verder vervagen. In plaats van incidenteel is de samenwerking nu structureel. Maar van achterover leunen is geen sprake. De ambitie voor 2010 en daarna: meer bedrijven en financiële instellingen betrekken bij de uitvoering van buitenlandse drinkwater- en sanitatieprojecten in ontwikkelingslanden.
installaties te verkopen op basis van business-to-business. Het ‘Drinking with the wind’ concept kent echter een heel andere marktdynamiek, omdat de ‘kopende partij’ de aanschaf niet helemaal zelf kan betalen. Bij de financiering zijn vaak meerdere instanties betrokken, variërend van lokale overheden tot de Wereldbank. “Via het WASH-secretariaat hebben we goede marktinformatie gekregen”, vertelt directeur Hatenboer.
LANCERING IN INDONESIË Een van de tastbare uitkomsten van de samenwerking tussen HatenboerWater en het WASH-secretariaat is de verkenning van mogelijkheden voor microfinanciering. Ook gaat, dankzij de samenwerking, de eerste operationele unit draaien in Indonesië. “Wij zijn nu bezig nog enkele verbeteringen aan te brengen aan onze eerste operationele unit. Deze gaat in Indonesië drinkwater produceren. Technisch hebben we er alle vertrouwen in”, sluit Hatenboer af. Daarvoor heeft het watertechnologiebedrijf voldoende expertise in eigen huis. “Maar er spelen vele onbekende factoren een rol. Gelukkig hebben we al ervaring op de buitenlandse watermarkt, met ons waterfabriekje Dutch Water in Kenia. Daar is het ons gelukt een plek te veroveren op de lokale watermarkt, naast het dure verpakte drinkwater.” Hatenboer is ervan overtuigd dat ‘Drinking with the wind’ met de juiste relaties tot een succesvolle business case kan worden gebracht. Meer informatie: www.drinkingwiththewind.nl en www.hatenboer-water.com
Zaken in beweging krijgen en partijen bij elkaar brengen om samen resultaat te boeken, dat is de doelstelling van het WASH secretariaat. Het eerst lukte dat tussen overheden en NGO’s. WASH bracht waterschappen in contact met waardevolle partners, zoals sponsors, maatschappelijke organisaties, en lokale partijen. Dat stelt hen in staat om hun buitenlandse water- en sanitatieprojecten van de grond te krijgen. Daarna volgden meer partijen, waardoor er nu tientallen ‘crossover’ projecten zijn; de samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen, overheden en NGO’s geeft een nieuwe impuls aan de eerlijke voorziening van water en sanitatie. Het WASH-secretariaat wil het bedrijfsleven en financiële instellingen in 2010 meer betrekken bij de uitvoering van het WASH-akkoord. Programma-manager Paul van Koppen: ‘Het bedrijfsleven is gewend om effectief en innovatief te werken. Dat kan de sector goed gebruiken. Shell en de Rabobank doen actief mee aan een franchise concept voor de bouw van toiletblokken in sloppenwijken waarbij verdiend wordt aan de grootschalige verwerking van de fecaliën tot biogas of kunstmest. Zulke bedrijven begrijpen heel goed dat ze zo hun ingang naar de brede mondiale watermarkt versterken. Er zijn drie miljard mensen met een jaarinkomen van minder dan 1000 dollar. Deze ‘bottom of the pyramid’ wordt we-
JONG TALENT DAAGT BEDRIJFSLEVEN UIT
reldwijd gezien als een groot marktpotentieel, zeker ook voor de watersector.’
Dit is WASH WASH staat voor water, sanitation en hygiene. Op 30 juni 2007, tijdens de manifestatie het ‘Akkoord van Schokland’, is het WASH Akkoord ondertekend door zeven ministeries en alle geledingen van de watersector (banken, kennisinstellingen, bedrijfsleven, NGO’s, waterleidingbedrijven en waterschappen, adviesbureaus en leveranciers/ aannemers en installateurs). In dit Akkoord hebben zij zich verbonden tot intensieve samenwerking, afstemming, coördinatie en informatieontsluiting om het behalen van de Millennium doelstellingen voor water, sanitatie en hygiëne (doel 7) te versnellen. Het WASH-secretariaat wordt gefinancieerd door Partners voor Water.
Hoe kun je het bedrijfsleven betrekken bij water- en sanitatieprojecten in ontwikkelingslanden? Dat is het onderwerp van de ‘battle of concepts ‘ die het Wash secretariaat uitschreef voor studenten en young professionals. Het secretariaat ontving 66 originele en inhoudelijk sterke ideeën, van Douwe Egberts punten voor ontwikkelingssamenwerking tot kartonnen wegwerptoiletten. Uit de inzendingen zijn drie finalisten gekozen, op Wereldwaterdag bepaalde een jury wie de winnaar werd. Op die dag was ook het bedrijfsleven ruim aanwezig, zodat jongeren hun ideeën meteen bij hen konden pitchen. Kijk voor de ideeën en de winnaars op www.battleofconcepts.nl of www.wereld-water-dag.nl
6
PIONIERSWERK
Gestart dankzij Partners voor Water Om van ambitie naar uitvoering te komen, is altijd een aanloopfase nodig. Dat blijkt vaak een onneembare hindernis, ook voor grote programma’s en projecten. Daarom steunt Partners voor Water in sommige gevallen ook de beginfase van dit soort projecten. Simpelweg omdat deze anders niet van de grond
zouden komen, terwijl ze wel van groot belang kunnen zijn voor de sector. Zijn de onderzoeken afgerond en de plannen gemaakt, dan nemen andere financiers het over. Voorbeelden daarvan zijn het Innovatieprogramma Watertechnologie, het European Water Partnership en Akvo.
Innovatieprogramma Watertechnologie
Impuls voor onderzoek en innovatie Tijdens de Aquatech 2006 werd het startsein gegeven voor het Innovatieprogramma Watertechnologie. Hiermee wil de sector watertechnologie innovaties versnellen en zichzelf beter internationaal positioneren om een bijdrage te leveren aan de verbetering van de leefomgeving en verdubbeling van de export. Ook wil men op deze manier bijdragen aan de MDG’s voor drinkwater en sanitatie. Dat was nodig, want fundamenteel onderzoek, innovaties en de toepassing ervan kwamen onvoldoende van de grond. Aan de start gingen vele activiteiten vooraf en aan een tiental droeg Partners voor Water financieel bij. Zoals deelname aan en organisatie van strategische sessies, initiatie van stuur- en werkgroepen, advisering, het maken van rapportages en publicaties. Het leidde tot concrete resultaten zoals de oprichting van het Technologisch Top Instituut Watertechnologie, de subsidieregeling InnoWATOR, een garantieregeling voor launching customers en de innovatiemakelaars (Mannen van de WIT). Zowel de overheid als de watersector investeren in het programma; de overheid verdubbelt de innovatie-inspanningen van de watersector met een bijdrage van € 80 mln voor vijf jaar.
Het Innovatieprogramma Watertechnologie werd in 2006 opgericht. Het programma ondersteunt (MKB) bedrijven en kennisinstellingen bij innovatie. Het richt zich op het sneller in praktijk brengen en exporteren van nieuwe technologie. Om deze hele innovatiecyclus te versnellen is betere samenwerking nodig bij onderzoek, ontwikkeling, toepassing op de thuismarkt en uiteindelijk export van Nederlandse watertechnologie. Voor dat doel is binnen het innovatieprogramma een aantal instrumenten ontwikkeld:
MANNEN VAN DE WIT (WATERTECHNOLOGIE INNOVATIE TEAM) De mannen van de WIT helpen innovatieve ondernemers hun idee op het gebied van watertechnologie te ontwikkelen en op de markt te brengen. Zij gaan op zoek naar partners, financiers, producenten of benodigde kennis. Bovendien wijzen zij de weg in regelgeving en instanties.
TECHNOLOGISCH TOP INSTITUUT WATERTECHNOLOGIE WETSUS (TTIW WETSUS) Het TTIW koppelt bedrijfsleven en wetenschap aan elkaar. Bedrijven dragen bij aan een deel van de kosten van het wetenschappelijk onderzoek. Zo wordt toegepast onderzoek afgestemd op de vragen uit de markt.
INNOWATOR
THUISMARKT
Deze subsidieregeling van Agentschap NL ondersteunt bedrijven bij de (door)ontwikkeling van ideeen tot marktrijpe prototypes en is gericht op zowel nationale als internationale samenwerkingsverbanden. Er is jaarlijks een budget van 6 miljoen euro beschikbaar.
De ontwikkeling van demonstratiesites en proeflocaties wordt vanuit het programma ondersteund. Ook is er een garantiefaciliteit om de risico’s voor launching customers te ondervangen.
innovatieprogramma watertechnologie
JAQUES LEENEN, DIRECTEUR STOWA
in w
In het begin sjorren en trekken, maar Nederland profiteert! Het Innovatieprogramma brengt vier zaken bij elkaar: fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, de toepassing in de vorm van pilots, launching customers en de aandacht voor export. ‘De interactie tussen die vier elementen zorgt ervoor dat het werkt, dat we drempels slechten. In het begin was het sjorren en trekken, maar nu profiteert Nederland er absoluut van. Jaques Leenen, directeur van Stowa, stond mede aan de wieg van het Innovatieprogramma Watertechnologie dat met hulp van Partners voor Water het levenslicht zag. Hij zit in de stuurgroep waar belangrijke beslissingen rond het programma worden genomen. De kracht zat en zit in de interactie: ‘Dat is het sterke van de stuurgroep watertechnologie. Daar zitten wetenschap
Wetenschappelijk onderzoek bij Wetsus
en uitvoering bij elkaar. Je bedenkt iets en test het in de praktijk. Werkt
het niet optimaal, dan schuift ook meteen de fundamentele wetenschap weer aan. We zitten dicht bij elkaar en onderscheiden ons daarmee van veel andere landen. Ook als projecten de praktijkfase zijn genaderd, en je moet bijvoorbeeld met een factor duizend opschalen, dan blijven de wetenschappelijke ogen meekijken. En andersom. Waterschappen schuiven aan om bijvoorbeeld meteen voor opleidingen te zorgen. En we focussen uiteraard ook op de bedrijfsmatige en economische uitvoerbaarheid.’ Voor een innovatie is op een gegeven moment een launching customer nodig. Die is bereid een zeker risico te nemen, maar niet ál het risico. Jacques Leenen: ‘Dat klopt. Daarom hebben we nu een garantiefaciliteit gevormd voor het restrisico. Daardoor zal met name in het MKB de animo toenemen om als launching customer in te stappen.’
Innovatiecyclus Nederlandse watertechnologie
MARKTVRAAG
Onderzoek
Ontwikkeling
Thuismarkt
Export
MARKT
Zuivering opgezet met steun Innovatieprogramma Watertechnologie
Water uit urine, stroom uit mest Aad van der Wijngaart uit Prinsenbeek ontwikkelde een installatie die mest en urine omzet in producten die daarna op de boerderij gebruikt worden. Deze zomer wordt de eerste bedrijfsmatige installatie geleverd. Van der Wijngaart hoopt er eind dit jaar al honderd aan boerenbedrijven te hebben geleverd. Via een transportband in de stallen worden mest en urine gescheiden opgevangen. Hierdoor komt er geen ammoniak vrij, want die ontstaat wanneer urine en mest samenkomen. De dieren ademen daardoor niet meer de hele dag ammoniak en methaangas in. Daarvoor
krijgen ze nu antibiotica en restanten daarvan komen in de voedselketen terecht. Dat hoeft dus niet meer! De urine gaat naar de waterzuiveringsinstallatie, de mest wordt in de vergister omgezet in methaangas waarmee ter plekke elektriciteit en warmte wordt opgewekt. Een bedrijf met 2.500 varkens kan zelf 10 tot 18 kwh opwekken. De Mannen van de WIT (Watertechnologie Innovatie Team), onderdeel van het Innovatieprogramma Watertechnologie, hielpen van der Wijngaart vooral met de bedrijfseconomische ontwikkeling van de installatie. De exportwaarde van dit project wordt geschat op 3 miljoen euro per jaar. En dit is slechts één van de tientallen Mannen van de WIT-projecten.
PIONIERSWERK
7
Ontwikkelingssamenwerking 2.0 met Partners voor Water
Hele opbrengst Live Earth via Akvo naar goede water-doelen Op 18 april vindt de wereldwijde campagne Live Earth plaats. In honderd landen gaan mensen zes kilometer hardlopen, de gemiddelde afstand naar schoon drinkwater in ontwikkelingslanden. In twintig steden gaat het hardloopevenement gepaard met concerten. Alle opbrengsten worden aan goede doelen gekoppeld via Akvo, een baanbrekend internetproject dat zowel kennisplatform als online marktplaats voor rechtstreekse donatie en rapportage is. Het begon in 2006 met financiële steun van Partners voor Water. Peter van der Linde, directeur van Akvo: ‘Het bijzondere is dat de helft van onze mensen bestaat uit software-ontwikkelaars. Die kijken heel anders tegen zaken aan. We za-
Water voor water
gen bij de start een paar problemen: hulp komt niet altijd snel genoeg van de grond, er is te weinig terugkoppeling over het resultaat, en er is kritiek op de kosten. Met de online
Een tijd terug plaatste het Women for Water Partnership op Akvo een project in Ethiopië dat 5000 mensen aan schoon drinkwater wil helpen. Op verschillende manieren, bijvoorbeeld via een twitterfestival in Zweden, kwam er geld binnen, maar er was meer nodig. Een manager van het Utrechtse restaurant Le Connaisseur kwam het project tegen op Akvo. Er speelde net een discussie met de drankenleverancier over de gestegen kosten. De restaurantmanager dacht: als we dan toch meer voor het mineraalwater moeten vragen, dan kunnen we het beter deels aan een goed doel geven. Die conclusie leidde weer tot contact met Earth Water, een leverancier van mineraalwater die de netto-winst aan goede doelen geeft. Zo kwam alles bij elkaar: van elk flesje gaat nu 50 cent naar het project in Ethiopië. En via een widget op de website van het restaurant kunnen bezoekers ook rechtstreeks doneren en de voortgang van de projecten volgen.
Tom Vereijken, voorzitter European Water Partnership
marktplaats van projecten lossen we dat op. Je kiest zelf het project dat je wilt steunen en je krijgt vervolgens via de website snel feedback van lokale mensen. Geld van particulieren gaat voor 100% naar projecten, voor andere donaties zijn de kosten maar 2%.’ Er maken nu wereldwijd meer dan 150 partners actief gebruik van Akvo, de website met op dit moment 119 projecten krijgt duizend bezoekers per dag. Op de website staan nu rond de driehonderd updates over projecten.
‘Er was moed voor nodig om ons initiatief te steunen’
AMBITIE
Tom Vereijken is werkzaam bij Grontmij als directeur Water en is daarnaast voorzitter van het European Water Partnership. “In 2007 hielden wij onze eerste conferentie. Middenin het centrum van de macht, in Brussel. Zo’n partnership moet je meteen flink neerzetten. Anders kun je niet de juiste partijen meekrijgen, krijg je niet de juiste aandacht en word je gemarginaliseerd. Om 9 uur begonnen we hem te knijpen. Er zat nog niemand in de zaal, hadden we voor niets deze investering gedaan? Om kwart over negen hingen de mensen met de benen uit het raam. Er waren Europarlementariers, vertegenwoordigers van grote bedrijven, mensen van nationale parlementen. Een groep Duitse parlementariërs kwam speciaal voor deze gelegenheid naar Brussel. We stonden er, water had een plek op de Europese agenda.” Dat kon alleen dankzij Partners voor Water, stelt Vereijken.“Ik vind het nog steeds heel moedig dat zij ons destijds hebben gesteund. Er was geen garantie dat het ging lukken, er waren niet meteen concrete resultaten te verwachten. Dan moet je wel visie hebben. Partners voor Water is het enige programma dat daar echt ruimte voor biedt.”
De tweede ‘poot’ is Akvopedia, dat à la Wikipedia zorgt voor kennisuitwisseling over water en sanitatie. Inmiddels telt Akvopedia al meer dan tweehonderd artikelen, in het bijzonder over low cost water en sanitatie technologieën. Akvo is ambitieus. Peter van der Linde: ‘We willen in 2014 kleine projecten online hebben met een totale waarde van ongeveer 30 miljoen euro, waar mensen direkt op kunnen doneren.’
De campagne van Akvo: sanitatie in Bollywoodstyle
In 2006 zei Prins Willem Alexander het al: er zou eigenlijk een European Water Partnership moeten komen. Inderdaad was er in Europa weinig aandacht voor het onderwerp, dat altijd versnipperd tussen onderwerpen als milieu of economie terecht kwam. Voor Nederland als Waterland lag daar een mooie missie. Het European Water Partnership kwam er, met steun van Partners voor Water.
2030 Inmiddels functioneert het European Water Partnership (EWP) zonder steun van Partners voor Water. Er werken tien mensen in Brussel, maar de meeste activiteiten vinden plaats bij leden en partners. EWP heeft mede bewerkstelligd dat er inmiddels een Europese visie voor water is. “We hebben in kaart gebracht welke regio’s en met welke problemen je aan de slag moet als je in 2030 wilt zorgen voor veilig wonen en schoon water. Dat is nu de agenda waar in Europa aan gewerkt wordt. Nu is er ook een vaste commissie van Europarlementariërs rond water.” EWP voert inmiddels veel projecten uit met internationale bedrijven als Coca Cola en NGO’s als het Wereld Natuur Fonds. Daarnaast heeft EWP vier programma’s opgestart:
n Aquawareness, een waterbewustzijnsprogramma voor het brede publiek, dat in Oostenrijk als eerste van start is gegaan. n Een Europese Innowater, naar voorbeeld van het Nederlandse innovatieprogramma watertechnologie. Bedoeld om op Europees niveau innovaties op het gebied van water te stimuleren. n Het oprichten en ondersteunen van landelijke water partnerships, zodat een sterk Europees netwerk ontstaat. n Het Water Stewardship, waarin criteria worden opgesteld voor duurzaam watergebruik en hoe je dat kunt doen. In de agrarische sector, toerisme en de industrie bijvoorbeeld. De voorlopers ontwikkelen best practices die vervolgens door EWP als voorbeeld worden gesteld met behulp van een Europees label.
‘Water heeft een plek op de Europese agenda’ De laatste loot aan de stam kan grote impact hebben. Verschillende grote, internationale partijen willen samen een International Water Stewardship oprichten, zoals dat ook al voor hout bestaat. Dat kennen we van het FSC keurmerk. Dit is inmiddels een belangrijke instantie. Vereijken ijvert voor vestiging in Nederland. “Zo komt er heel direct iets terug van de investering door Partners voor Water. Daarnaast hebben we als Nederland water op de Europese agenda gezet. Dat is belangrijk voor de toekomst, voor de beeldvorming, maar biedt ook kansen voor de watersector. Grote waterprojecten krijgen nu steun en draagvlak vanuit Europa, er gaat meer geld naar onderzoek en de samenwerking vindt plaats op een veel hoger niveau, met Nederland in een centrale rol. Zonder Partners voor Water was dat nooit gelukt.”
8
UPDATE
Agentschap NL biedt klanten één aanspreekpunt waar ze terecht kunnen voor informatie, advies, financiering, netwerken en uitvoering van wet- en regelgeving. Dankzij de fusie ontstaat een nieuwe organisatie die klanten sneller en beter kan helpen.
n NL Energie en Klimaat n NL EVD Internationaal n NL Innovatie n NL Milieu en Leefomgeving n NL Octrooicentrum
gegevens van uw projectadviseur zie het kader onder aan deze pagina. De contactgegevens van de NWP medewerkers die verbonden zijn aan het programma Partners voor Water blijven ongewijzigd.
Buitenlandse Markten | 17e jaargang nummer 1 | februari 2010
Agentschap NL is ontstaan uit een fusie van drie agentschappen van het ministerie van Economische Zaken: EVD, Octrooicentrum Nederland en SenterNovem. Agentschap NL bestaat uit 5 divisies:
ondernemen in het buitenland
EVD wordt NL EVD Internationaal
Duurzaam ondernemen
Hoe doe je dat?
Als gevolg van de fusie heeft Partners voor Water ook een nieuw algemeen telefoonnummer gekregen (088602 8058) en zijn emailadressen van de betrokken EVD medewerkers gewijzigd. Voor de nieuwe contact-
Mud Jeans ‘ We zijn ondernemers, geen idealisten’
Het magazine ‘Buitenlandse Markten’ van NL EVD Internationaal
Desso in de ban van cradle to cradle >> Als het gaat om internationaal ondernemen en samenwerken
MEDIA –AANPAK STRUCTURELER
Franse media ontdekt Nederlandse dijken De Franse media aandacht voor “onze” kustbeschermingsaanpak steeg in maart tot ongekende hoogten. Aanleiding hiervoor was de storm Xynthia en de overstromingen die zij teweegbracht tussen Nantes en Bordeaux. De overstroming kostte het leven aan 51 Franse burgers. Materiële schade loopt in de miljarden. Kranten zoals Le Monde stonden er vol van, en ook de Franse TV liet de kans niet onbenut om de Nederlandse kennis en kunde vast te leggen op film. NWP en Deltares waren verschillende dagen op pad met Franse media.
Het opbouwen van relaties en het samenstellen van een goede mediaboodschap kost tijd en geld. NWP en NL EVD Internationaal doen dat samen, deels in het kader van het programma Partners voor Water, deels in opdracht van partijen uit de sector en op projectbasis, bijvoorbeeld rond missies, beurzen en consortia. De structurele aanpak die we daarvoor de laatste maanden hebben ingezet werpt zijn vruchten af; steeds meer media weten ons te vinden. Die kunnen we uitstekend bedienen, maar de komende maanden willen we van een reactief naar een proactief persbeleid groeien. Zo kunnen we als watersector meer regie hebben over de onderwerpen waarvoor de pers ons benadert.
Het beste en mooiste van de Nederlandse watersector zetten we online in de etalage
De maanden daarvoor waren het vooral media uit de Verenigde Staten en China die Nederland bezochten. Ook rond de klimaattop hebben persvoorlichters Femke Smeets van het NWP Voor meer informatie: en Daniël van Vulpen van NL EVD
[email protected] Internationaal veel journalisten rondgeleid. We zijn bezig de aanpak rond internationale (media) relaties steeds verder te structureren. Femke Smeets Forget the Yanks, Here Come the Dutch Forget the Yanks, van het NWP zich specifiek beHerehoudt Come the Dutch zig met internationale relaties. Zij onThe Dutch water sector in the media F A Low Country Seeks derhoudt ook contacten met ambasHigher Ground A Low Country Seeks F sades, Buitenlandse Zaken en NLGround EVD Higher Internationaal, waar men ook zeer actief buitenlandse pers benadert. VanDUTCH DELEGATION TO DISCUSS WATER MANAGEMENT IN NEW DUTCH DELEGATION TO DISCUSS ORLEANS AND BATON ROUGE uit die samenwerking bouwt men een WATER MANAGEMENT IN NEW Bouwen aan ORLEANS AND BATON ROUGE netwerk op van internationale pers, New Orleans Hurricane Katrina Bouwen aan Slams Into New Orleans in buitenlandse correspondenten Gulf Coast; Dozens Are Dead Nederland en journalisten in Brussel. Ook werken we nu aan het versterken Adviseur van The Governator en updaten van het verhaal dat we over Nederland als Waterland vertellen. 2005 - 2010 The Dutch water sector in the media
2008
2005 - 2010 The Dutch water sector in the media
2008
NEW ORLEANS--Today’s Timesbodies of water. To a packed house Picayune points out what’s painat Tulane University, Waggoner and fully obvious: the biggest man-made his fellow participants in a two-day engineering disaster (per Dr. Bob weekend series of planning sessions, Bea, co-author of the ILIT report) unveiled a new vision: an end to the NEW ORLEANS--Today’s Timesever to befall an American city has Corps of Engineers idea of fighting a bodies of water. To a packed house Picayune points out what’s painfallen completely off the national war with water (one we’re doomed to at Tulane University, Waggoner and fully obvious: the biggest man-made lose), and a beginning to a notion of radar screen. New Orleans got only his fellow participants in a two-day engineering disaster (per Dr. Bob one passing mention, in reference to living with “urban water” for twinned weekend series of planning sessions, Bea, co-author of the ILIT report) its growth in charter schools, in the purposes -- greater safety and added unveiled a new vision: an end to the ever to befall an American city has November 7, 2008 LELYSTAD JOURNAL four national candidates’ debates. New value to neighborhoods and comCorps of Engineers idea of fighting a fallen completely off the national Orleans may be, according to the old munities. war with water (one we’re doomed to radar screen. New Orleans got only slogan, “the city that care forgot”, but, lose), and a beginning to a notion of one passing mention, in reference to Media successes judging by this campaign, it’s certainly Up on the wall were the vision as living with “urban water” for twinned its growth in charter schools, in the through the years the city America forgot. designs and maps. The team advocated purposes -- greater safety and added four national candidates’ debates. New rediscovering the network of canals value to neighborhoods and comNovember 7, 2008 LELYSTAD JOURNAL Orleans may be, according to the old ive years of Enter the Dutch. The good news this that worNew Orleans used to have, canals munities. slogan, “the city that care forgot”, but, By JOHN TAGLIABUE week, aside from the fact that the king city together that have on been largely buried by judging by this campaign, it’s certainly has been filled with conventioneers, the same mentality that put the Los Up on the wall were the vision as water challenges the city America forgot. LELYSTAD, the Netherlands — In this tiny, low-lying country, where much of Raiders fans, and attendeeshas at the Film theAngeles River in a concrete coffin. designs and maps. The team advocated brought Netherthe land has been clawed from the sea, people like to say that while God may Festival, was the one publiclands session They proposed tearing down the ugly rediscovering the network of canals andofthe US closer Enter the Dutch. The good news this have created the world, it was the Dutch who created Holland. Dutch Dialogs II, a projecttogether. by David (and fatally flawed) walls that line the that New Orleans used to have, canals It has strengweek, aside from the fact that the city Consider this seaside town of brick homes huddled behind steep dikes. In the Waggoner to involve Dutch experts in that have been largely buried by By JOHN TAGLIABUE > Read more on http://www.huffingthened our diplomatic has been filled with conventioneers, re-imagining the relationship between 1960s, Lelystad was mostly shacks housing workers who erected dikes and the same mentality that put the Los tonpost.com/harry-shearer/forget-theties and led to much Raiders fans, and attendees at the Film New Orleans and its neighboring Angeles River in a concrete coffin. drained water to create land for farming, industry and homes. Since then, Lelyyanks-here-com_b_135623.html LELYSTAD, the Netherlands — In Festival, was the one public session knowledge being gained this tiny, low-lying country, where much of They proposed tearing down the ugly stad has grown by leaps and bounds, to 73,000 people — and it is growing still. of the land has been clawed from the sea, Dutch Dialogs II, a project by David and exchanged, not to people like to say that while God may (and fatally flawed) walls that line the Today, just as they have for centuries, the Dutch need more land to house an have created the world, it was the Dutch Waggoner to involve Dutch experts mention commercial in who created Holland. expanding population. They also need to confront a new threat to their lands, > Read more on http://www.huffingConsider this seaside town of brick re-imagining the relationship between New OrleaNs BusiNess News successes homes huddled behind steep dikes. In for the Dutch roughly two-thirds of which lie below sea level: the specter of rising ocean tonpost.com/harry-shea the New Orleans and its neighboring 1960s, Lelystad was mostly shacks housing rer/forget-theprivate sector. Last but workers who erected dikes and yanks-here-com_b_135623.html levels associated with global warming. drained water to create land for farming, newsitfrom youraarea industry and homes. Since then, Lely- Friday, May 12, 20063Find not least, has been So a government commission recently proposed pushing out the Netherlands’ stad has grown by leaps and bounds, to 73,000 people — and it is growing recurring topic in promishoreline to meet the challenge of an increase in the ocean’s levels; another still. Today, just as they have for centuries, New OrleaNs BusiNess News the Dutch need more land to house an nent newspapers in the commission proposed the construction of islands off the Dutch coast, like barrier expanding population. They also need to confront a new threat to their lands, US and the Netherlands. reefs in the North Sea. roughly two-thirds of which lie below sea level: the specter Friday, May 12, 20063Find news from In the past 5 years, of rising ocean levels associated with global warming. your area > Read more on http://www.nytimes.com/2008/11/07/world/europe/07dutch.html more stories have been So a government commission recently proposed pushing out the Netherlands’ published than we can shoreline to meet the challenge of an increase in the ocean’s levels; another put in one document, or commission proposed the construction se bedrijfsleven doet al volop mee. Zo of islands off the Dutch coast, like barrier even know of. But short ontwerpt Arcadis in samenwerking met reefs in the North Sea. as this selection is, it New Orleans WL Delft Hydraulics twee stormvloed> Read more on http://www.nytimes.com > Read more on On Wednesday, May 10,leads the Honorary Consulate thehttp://www.time.com/tim World keringen voor de grote kanalen die New you through /2008/11/07/world/europe/07dutch.html the of the Netherlands, e/specials/packages/article/ 0,28804,1929071_192 Trade Center, and other development organizations are a special breakfast program Orleans doorsnijden. Aannemingsbedrijf 9070_1938814,00.html of asponsoring valuafrom 8:00 a.m. until 9:45 in the WTC’s Plimsoll Club on “Integrated Water Fugro onderwerpt driehonderd mijl blea.m. partnership, from its and Flood Management: The Dutch Experience” featuring Hon. Karien van Gendijken aan een grondige inspectie en se bedrijfsleven doet al volop mee. Zo beginnings in the afterNew Orleans for Foreign Trade and a delegation of 13 Dutch waingenieursbureau HKV doet onderzoek ontwerpt Arcadis in samenwerking met nip, the Netherlands Minister On Wednesday, May 10, the Honorary math of Katrina to where Consulate of the Netherlands, the opening presentation will be followed naar de oorzaak van de overstromingen WL Delft Hydraulics twee stormvloed- ter sector companies. Minister van Gennip’s World Trade Center, and other organizations we are now. And this iswith Dutch water sector experts are sponsoring a special breakfast in 2005. In totaal werken zeker twintig door onze redacteur Arend Pleysier keringen voor de grote kanalen die New by parallel workshop sessions and discussions program from 8:00 a.m. until 9:45 a.m. in just the beginning: the WTC’s Plimsoll Club on “Integrated integrated water as management; flood control; and Nederlandse bedrijven aan projecten die Orleans doorsnijden. Aannemingsbedrijf covering the following topics: Water and Flood Management: The Dutch US media Experience” featuring Hon. Karien interest inspection/monitoring. The Netherlands delegation in the will also make a presentation Twee jaar nadat de orkaan Katrina in totaal honderden miljoenen euro’s Fugro onderwerpt driehonderd mijl van Gennip, the Netherlands Minister for Foreign US-Dutch to the Louisiana Recovery Authority Infrastructure Trade and a delegation of 13 Dutch water dijken aan een grondige inspectie en verwoestend toesloeg in New Orleans, vertegenwoordigen. projects Task Force at the Department water sector companies. Minister van Gennip’s opening presentation will of Transportation & Development building in Baton Rouge beginning at 2:00 p.m. and in Dutch ingenieursbureau HKV doet onderzoek verdient het Nederlandse bedrijfsleven expertise be followed by parallel workshop sessions and discussions with Dutch water sector on May 9. in general starts to flag, naar de oorzaak van de overstromingen honderden miljoenen met het rekenen Nederlanders stonden vooraan toen experts covering the following topics: integrated door onze redacteur Arend Pleysier These programs are part of a continuing effort to assist the Gulf Coast region in water management; flood control; in 2005. In totaal werken zeker twintig aan een Amerikaans deltaplan. De Amede eerste noodhulp gelenigd moest new journalists’ visits, and inspection/monitoring. The Netherlands delegation will also make a presentation the aftermath of Hurricanes Katrina and Rita, and following the visits of numeNederlandse bedrijven aan projecten rikanen zien de Nederlandse dijkenbouworden, en de deskundigheid die daarbij documentaries and to the Louisiana Recovery Authority die rous federal state and TV Twee jaar nadat de orkaan Katrina Infrastructure Task Force at the Department local officials to the Netherlands to observe the Dutch in totaal honderden miljoenen euro’s wers graag komen, maar die moeten ze getoond werd maakte indruk op de of Transportation & Development building other events verwoestend toesloeg in New Orleans, flood management system inpress operation. Theare 13 Dutch company representatives in Baton Rouge beginning at 2:00 vertegenwoordigen. zich wel goed verkopen. Amerikaanse deskundigen. Toch wilde p.m. on May 9. beingtoplanned. verdient het Nederlandse bedrijfsleven on the upcoming visit want learn how they can help in rebuilding the Gulf het in de eerste maanden na de ramp These programs are part of a continuing honderden miljoenen met het rekenen Coast and New Orleans and how they can help to improve the flood management effort to assist the Gulf Coast region Nederlanders stonden vooraan toen DEN HAAG - Dijken, waterkeringen en niet zo vlotten7 met de orders aan de in the aftermath of Hurricanes Katrina aan een Amerikaans deltaplan. De AmeHIPO TOUR and Rita, and following the visits of systems planned for the area. They are hoping to partner with local companies in de eerste noodhulp gelenigd moest ingenieuze sluizencomplexen moeten Nederlandse ondernemingen. De reden: numerous federal state and local officials Amsterdam rikanen zien de Nederlandse dijkenbouto the Netherlands to observe the San Francisco worden, en de deskundigheid die daarbij this endeavor. in de toekomst voorkomen dat New Dagblad De Pers HiPo-tour Dutch flood management system in operation. wers graag komen, maar die moeten Geert Jan Hahn en Marcia Nieuwenhuis For information on the companies participating in the delegation or to register for The 13 Dutch company representatives trekken ze deze zomer de wereld rond op jacht naar getoond werd maakte indruk op de Orleans opnieuw onder water komt te potentials. For more information on the upcoming visit want to learn >Jonge Read more onhigh http://www.nd.nl/artikeen succesvolle Nederlanders zich wel goed verkopen. how they can help in rebuilding the either the Baton Rouge New Orleans event, visit www.wtcno.org/programs or met een missie in het buitenland. Amerikaanse deskundigen. Toch wilde staan. Alle ambitieuze plannen zijn nog Gulf onormedia len/2007/september/04/bouwen-aan-newcoverage, Coast and New Orleans and how they Peter Wijsman Waterwijsheid in Californië can help to improve the flood management call the World Trade Center at (504) 529-1601, x222. het in de eerste maanden na de ramp in de ontwerpfase, maar het Nederlandplease contact: orleans systems planned for the area. They DEN HAAG - Dijken, waterkeringen are hoping to partner with local companies Founded in 1943 as a not-for-profit membership organization, the World Trade en niet zo vlotten met de orders aan de in this endeavor. ingenieuze sluizencomplexen moeten Center of New Orleans was the first of what are today nearly 300 WTCs in 78 Nederlandse Netherlands For information on the companies ondernemingen. De reden: Water in de toekomst voorkomen dat New participating in the delegation or to countries that servicePartnership more than 750,000 businesses Deengaged in international Pers reisde een dag door Califorregister for either the Baton Rouge or New Orleans nië met de Nederlandse raadgever Orleans opnieuw onder water komt event, visit www.wtcno.org/programs commerce. WTC New Orleans’ mission is to add wealthvan and jobs in New Orleans Arnold Schwarzenegger te en ging or call the World Trade Center at (504) op zoek naar water in de woestijn. > Read more on http://www.nd.nl/artikestaan. Alle ambitieuze plannen zijn nog 529-1601, x222. ‘Hollandser kanand and Louisiana through international trade, port development, allied het hier niet zijn.’ activities. Femke smeets Founded in 1943 as a not-for-profit len/2007/september/04/bouwen-aan-newin de ontwerpfase, maar het Nederlandmembership organization, the World Geert Jan Hahn + 31 (0) 70 304 3712 Trade orleans Center of New Orleans was the first of what are today nearly 300 WTCs ... in 78
[email protected] countries that service more than 750,000 Californië is in gevaar. De verdeling van het water is niet goed. Te veel businesses engaged in international in het noorden, te weinig in het zuiden. commerce. WTC New Orleans’ mission Een van de grootste staten van Ameis to add wealth and jobs in New Orleans rika schreeuwt om een oplossing. and Louisiana through international Geen nood, want hier zijn de Holtrade, port development, and allied landers. Waterexperts numero uno. activities. Dijken en delta’s, wij nemen het
Media successes through the years
2008
ive years of working together on water challenges has brought the Netherlands and the US closer together. It has strengthened our diplomatic ties and led to much knowledge being gained and exchanged, not to mention commercial successes for the Dutch private sector. Last but not least, it has been a recurring topic in prominent newspapers in the US and the Netherlands. In the past 5 years, more stories have been published than we can put in one document, or even know of. But short as this selection is, it leads you through the development of a valuable partnership, from its beginnings in the aftermath of Katrina to where we are now. And this is just the beginning: as US media interest in the US-Dutch water projects and in Dutch expertise in general starts to flag, new journalists’ visits, TV documentaries and other press events are being planned.
200
8
200
9
2009
2006
2007
200
6
2005
200
7
For more information on media coverage, please contact:
In Business
Netherlands Water Partnership
2009
Femke smeets + 31 (0) 70 304 3712
[email protected]
SAN FRANCISCO
> Read more on http://www. washingtonpost.com/wp-dyn/ content/article/2009/12/05/ AR2009120502186.html
voortouw. Met voorop de verfrissende blik van de 27-jarige ingenieur Peter Wijsman. Jong, intelligent en
gemotiveerd tot op het bot om met >Nederlandse Read kennis more on http://www.depers.nl/bu de westcoast van
itenland/325968/Adviseur-van-The-Governator.h tml
dienst te kunnen zijn.
‘Nederland als waterbouwland heeft toch altijd een streepje voor.’
Peter Wijsman, ambassadeur van
de Nederlandse waterexpertise. Rechtsboven:
Het gebouw van zijn werkgever ArcaHelaas. Het is grauw en grijs. dis ligt in het hart van de zakenwijk Omdat SF een uit zijn voegen gevan San Francisco. Zijn kantoor is sogroeid dorp is, is er vroeger voor landber ingericht. Een van de muren winning vuilnismateriaal uit uitgradraait slechts om een foto. Twee vingen in de baai gestort. Maar goedgeklede mannen kijken naar de daarbij is geen rekening gehouden camera. De jongste is Wijsman zelf. met zeespiegelstijging. Treasure IsHij probeert te lachen. Naast hem land is daar een perfect voorbeeld staat de 60-jarige gouverneur van Cavan. Terwijl het eiland een nieuw, lifornië, die strak voor zich uitkijkt. welvarend deel van de stad moet worden. Dat is vragen om dijken. Toegevoegde waarde Met water en Amerika wilde Wijs‘Er zijn genoeg Amerikaanse topproman altijd al iets doen. Na zijn (deels fessionals met waterkennis’, legt in de VS voltooide) studie maakte de Wijsman uit. ‘Maar Nederland is als ingenieur bij Arcadis 2,5 jaar deel uit waterbouwland van toegevoegde van handelsmissies van het Netherwaarde. Wij hebben toch altijd een lands Water Partnership, waar hij zich streepje voor.’ En daarom is hij hier nog steeds voor inzet. Toen al kreeg sinds november 2008. Om nieuwe Wijsman door dat Californië, op paprojecten binnen te halen. Om de pier de zevende economische grootNederlandse inventiviteit in Califormacht ter wereld, openstaat voor nië te vertegenwoordigen. nieuwe, en Nederlandse, maatregeWe vertrekken. De eerste stop is len tegen de klimaatverandering. het kunstmatige Treasure Island, met ‘Kom, we rijden richting de delta prachtig uitzicht op de skyline van in de woestijn’, zegt Wijsman. Een San Francisco als het goed weer is. surrealistische opmerking in deze
met Arnold Schwarzenegger.
kille, mistige omgeving, waar de temredelijk succesvol als gouverneur. Die peratuur hooguit 17 graden is. Als hier iets fout gaat, zijn de gevolman zit dan opeens tegenover je.’ Twintig minuten later krijgt de ingen niet te overzien. ‘Tachtig procent Een lobbyist bracht hen samen en genieur zijn gelijk. Hij manoeuvreert van de neerslag van Californië valt in zo kon The Governator in zijn pentzijn auto door een bergpas. Zoef! De het noorden. 25 miljoen mensen in house tien minuten lang één op één plotselinge hitte slaat op het lichaam het zuiden leven dus in een houdpraten met Wijsman. Want eerlijk als een warme lekkernij van de koek is greep. Want als de dijken zouden eerlijk: de progressieve Schwarzeneg& zopie-tent na een middag ijsvissen doorbreken, hebben ze daar geen ger was nieuwsgierig naar de ingeniin Siberië. De bijnaam van deze Calwatervoorziening meer.’ eur, als ambassadeur van de Nederdecott Tunnel is toepasselijk: Cold Wijsman stopt de auto vlak voor to landse waterexpertise. Hot Tunnel. een brug. Dit is het. Dit is de plek. De We zetten koers naar Stockton. delta met haar dijken. Maar ook honEen lange rit, weet Wijsman van eerderden windmolens en een fietsroudere werkbezoeken. Zo ontving hij te. ‘Hollandser kan niet.’ deze maand een delegatie uit Met zo’n uitdaging houdt Wijsde Tweede Kamer, nieuwsgierig naar man zich maar al te graag bezig. En al die engineering overzee. misschien komt er nog meer werk aan, want Schwarzenegger wil een Tien minuten nieuw bypasskanaal. Uiteraard met En dan is daar nog zijn bezoek met stevige oer-Hollandse dijken ter bede De delta nadert. We zijn nu vlak bij scherming. beroemdste gouverneur van de VS: het hart van het zoetwatersysteem Arnold Schwarzenegger. De man van Het stukje Holland blijft eenzaam van Californië. Een cruciale plek. de foto. ‘Bijzonder, ja. Hij komt toch achter in de woestijn als wij terugrijHier komen de grote rivieren samen, vaak in de bekende toptienlijstjes den. Zoef! De zon ebt weg en maakt hiervandaan wordt het water via voor van mensen die je ooit zou wilplaats voor een ander stukje Nederaquaducten naar het dichtbevolkte len ontmoeten. Succesvol als acteur, land: kou, wind en water. Uit de hezuidelijke deel van de staat geleid. mel. 1
Dit is het. De delta met haar dijken. Honderden molens en een fietsroute.
Internationale etalage voor de Nederlandse watersector Binnenkort is er een Engelstalige online etalage voor de Nederlandse watersector. Het Netherlands Water Partnership inventariseerde waar de sector behoefThe Dutch water sector in theals media het om internate aan zou hebben tionale positionering gaat. Een nieuwe internationale website scoorde daarbij hoog. Omdat de internationale positionering van de Nederlandse watersector een speerpunt is binnen het programmaKatrina Partners voor Water, wordt deze site Hurricane Slams Into Gulf in Coast;het kader van het programma ontDozens Are Dead wikkeld. De internationale website van devan Nederlandse watersector is nu volop Adviseur The Governator in aanbouw. Op de website geven we aandacht aan de wereldwijde rol van 200
9
2009
> Read more on http://www.time.com/time/specials/packages/article/ 0,28804,1929071_1929070_1938814,00.html
2005
In Business HIPO TOUR
Amsterdam
7
2009
Dagblad De Pers HiPo-tour
Geert Jan Hahn en Marcia Nieuwenhuis trekken deze zomer de wereld rond op jacht naar high potentials. Jonge en succesvolle Nederlanders met een missie in het buitenland.
San Francisco
Peter Wijsman Waterwijsheid in Californië
De Pers reisde een dag door Californië met de Nederlandse raadgever van Arnold Schwarzenegger en ging op zoek naar water in de woestijn. ‘Hollandser kan het hier niet zijn.’ Geert Jan Hahn
...
SAN FRANCISCO
Californië is in gevaar. De verdeling van het water is niet goed. Te veel in het noorden, te weinig in het zuiden. Een van de grootste staten van Amerika schreeuwt om een oplossing. Geen nood, want hier zijn de Hollanders. Waterexperts numero uno. Dijken en delta’s, wij nemen het voortouw. Met voorop de verfrissende blik van de 27-jarige ingenieur Peter Wijsman. Jong, intelligent en dienst te kunnen zijn.
‘Nederland als waterbouwland heeft toch altijd een streepje voor.’
Het gebouw van zijn werkgever Arcadis ligt in het hart van de zakenwijk van San Francisco. Zijn kantoor is sober ingericht. Een van de muren draait slechts om een foto. Twee goedgeklede mannen kijken naar de camera. De jongste is Wijsman zelf. Hij probeert te lachen. Naast hem staat de 60-jarige gouverneur van Californië, die strak voor zich uitkijkt.
Toegevoegde waarde ‘Er zijn genoeg Amerikaanse topprofessionals met waterkennis’, legt Wijsman uit. ‘Maar Nederland is als waterbouwland van toegevoegde waarde. Wij hebben toch altijd een streepje voor.’ En daarom is hij hier sinds november 2008. Om nieuwe projecten binnen te halen. Om de Nederlandse inventiviteit in Californië te vertegenwoordigen. We vertrekken. De eerste stop is het kunstmatige Treasure Island, met prachtig uitzicht op de skyline van San Francisco als het goed weer is.
je lastig doen. Homo zijn, ik geef het je te doen. Lijkt me een gecompliceerde bezigheid, om je elke keer maar weer te moeten verdedigen voor iets dat eigenlijk niet ter discussie zou moeten staan.
Goed, ik vond het wel een beetje ongemakkelijk dat een man – in strakke kleren en met borstharen tussen de knoopjes
3.000…
…inwoners had San Francisco voordat het dorp halverwege de negentiende eeuw door goudzoekers werd belaagd.
Het programma Partners voor Water 3 gaat van start. Wanneer uw project binnen de doelstellingen van het programma past kunt u in aanmerking komen voor een bijdrage. Daarnaast voeren we ook projecten uit die gericht zijn op communicatie, kennisuitwisseling en samenwerking in de watersector. Ook daar kunt u ideeën voor indienen. De regeling en het programma zijn nu nog in ontwikkeling. Houd onze website in de gaten of bel een van de adviseurs.
WHAT’S IN A NAME? Nu zoeken we nog een naam voor het internationale platform. Waar kiezen we voor? Groots, bijvoorbeeld met Planetwater.com ( is overigens bezet) traditioneel (Dutchwatersector.com) of is er nog een andere naam te bedenken die het internationale publiek meteen aanspreekt? Heeft u een goed idee, laat het ons dan vooral weten. Straks gaat de naam die u bedacht heeft, wellicht de hele wereld over! Stuur uw idee naar
[email protected]
kille, mistige omgeving, waar de temperatuur hooguit 17 graden is. Twintig minuten later krijgt de ingenieur zijn gelijk. Hij manoeuvreert zijn auto door een bergpas. Zoef! De plotselinge hitte slaat op het lichaam als een warme lekkernij van de koek & zopie-tent na een middag ijsvissen in Siberië. De bijnaam van deze Caldecott Tunnel is toepasselijk: Cold to Hot Tunnel. We zetten koers naar Stockton. Een lange rit, weet Wijsman van eerdere werkbezoeken. Zo ontving hij deze maand een delegatie uit de Tweede Kamer, nieuwsgierig naar al die engineering overzee.
redelijk succesvol als gouverneur. Die man zit dan opeens tegenover je.’ Een lobbyist bracht hen samen en zo kon The Governator in zijn penthouse tien minuten lang één op één praten met Wijsman. Want eerlijk is eerlijk: de progressieve Schwarzenegger was nieuwsgierig naar de ingenieur, als ambassadeur van de Nederlandse waterexpertise.
Dit is het. De delta met haar dijken. Honderden molens en een fietsroute.
Tien minuten En dan is daar nog zijn bezoek met de beroemdste gouverneur van de VS: Arnold Schwarzenegger. De man van de foto. ‘Bijzonder, ja. Hij komt toch vaak in de bekende toptienlijstjes voor van mensen die je ooit zou willen ontmoeten. Succesvol als acteur,
De delta nadert. We zijn nu vlak bij het hart van het zoetwatersysteem van Californië. Een cruciale plek. Hier komen de grote rivieren samen, hiervandaan wordt het water via aquaducten naar het dichtbevolkte zuidelijke deel van de staat geleid.
Als hier iets fout gaat, zijn de gevolgen niet te overzien. ‘Tachtig procent van de neerslag van Californië valt in het noorden. 25 miljoen mensen in het zuiden leven dus in een houdgreep. Want als de dijken zouden doorbreken, hebben ze daar geen watervoorziening meer.’ Wijsman stopt de auto vlak voor een brug. Dit is het. Dit is de plek. De delta met haar dijken. Maar ook honderden windmolens en een fietsroute. ‘Hollandser kan niet.’ Met zo’n uitdaging houdt Wijsman zich maar al te graag bezig. En misschien komt er nog meer werk aan, want Schwarzenegger wil een nieuw bypasskanaal. Uiteraard met stevige oer-Hollandse dijken ter bescherming. Het stukje Holland blijft eenzaam achter in de woestijn als wij terugrijden. Zoef! De zon ebt weg en maakt plaats voor een ander stukje Nederland: kou, wind en water. Uit de hemel. 1
Verspilling GEERT JAN HAHN
MARCIA NIEUWENHUIS
When Harry met Linda
H
aai Marcia! Gisteren schreef je dat homo zijn not done is in India. Misschien dat de beste man die je interviewde zich dan eens in San Francisco moet gaan uitleven, de gay capital van de VS. Misschien tegenwoordig wel van de wereld, aangezien ook ik heb gelezen dat ze in Amsterdam weer (of eigenlijk nog steeds) een beet-
je lastig doen. Homo zijn, ik geef het je te doen. Lijkt me een gecompliceerde bezigheid, om je elke keer maar weer te moeten verdedigen voor iets dat eigenlijk niet ter discussie zou moeten staan. Goed, ik vond het wel een beetje ongemakkelijk dat een man – in strakke kleren en met borstharen tussen de knoopjes
door – mij deze week op Castro Street een knipoog gaf, voorafgegaan door een overdreven ‘goodday’. Maar laten we eerlijk zijn: als ik een flirtende Angela Merkel zou zijn tegengekomen, was ik ook weggelopen. In dat opzicht kan ik Berlusconi best begrijpen. Er is maar één moment in mijn leven geweest dat ik een homo echt niet kon uitstaan. Dat was de dag dat iemand mij met heel veel moeite vertelde dat hij op jongens
viel, om vervolgens diezelfde avond in Paradiso zijn tong te steken in de mond van het meisje dat ik al weken leuk vond. Een beetje heel erg onaangenaam. Ciao ciao, Geert Jan P.S. Dat Harry in de Zoo van San Francisco zijn vriendje Pepper na zes jaar heeft verlaten voor ene Linda, vind ik nog steeds niet kunnen. Ellendige pinguïn.
M
aar liefst 21 procent van de energievoorziening van Californië gaat op aan het rondpompen van de watervoorraden. Vooral het rurale landschap draagt bij aan de spijtige verkwisting. Het voortgestuwde water moet door de bergen soms een hoogteverschil zien te overbruggen van 800 meter. Zo is de geproduceerde waterenergie weer even snel verdwenen. 1
Verspilling
MARCIA NIEUWENHUIS
When Harry met Linda
H
aai Marcia! Gisteren schreef je dat homo zijn not done is in India. Misschien dat de beste man die je interviewde zich dan eens in San Francisco moet gaan uitleven, de gay capital van de VS. Misschien tegenwoordig wel van de wereld, aangezien ook ik heb gelezen dat ze in Amsterdam weer (of eigenlijk nog steeds) een beet-
nieuws, etc vragen.
Peter Wijsman, ambassadeur van de Nederlandse waterexpertise. Rechtsboven: met Arnold Schwarzenegger.
Helaas. Het is grauw en grijs. Omdat SF een uit zijn voegen gegroeid dorp is, is er vroeger voor landwinning vuilnismateriaal uit uitgravingen in de baai gestort. Maar daarbij is geen rekening gehouden met zeespiegelstijging. Treasure Island is daar een perfect voorbeeld van. Terwijl het eiland een nieuw, welvarend deel van de stad moet worden. Dat is vragen om dijken. Met water en Amerika wilde Wijsman altijd al iets doen. Na zijn (deels in de VS voltooide) studie maakte de ingenieur bij Arcadis 2,5 jaar deel uit van handelsmissies van het Netherlands Water Partnership, waar hij zich nog steeds voor inzet. Toen al kreeg Wijsman door dat Californië, op papier de zevende economische grootmacht ter wereld, openstaat voor nieuwe, en Nederlandse, maatregelen tegen de klimaatverandering. ‘Kom, we rijden richting de delta in de woestijn’, zegt Wijsman. Een surrealistische opmerking in deze
Partners voor Water: Meedoen? GEERT JAN HAHN
> Read more on http://www. washingtonpost.com/wp-dyn/ content/article/2009/12/05/ AR2009120502186.html
gemotiveerd tot op het bot om met >Nederlandse Read kennis more on http://www.depers.nl/buitenland/325968/Adviseur-van-The-Governator.html de westcoast van
Nederland als Waterland, waarin we uniek zijn en wat onze sterke punten zijn. Zowel export, hulp, kennis als beleid en bestuur komen daarbi j aan bod. De site bevat verder een online register van bedrijven ( Dutch Water Sector online) en een projectendatabase waarin partijen uit de watersector zelf projecten kunnen invoeren en laten zien. Op de site kun je ook de nieuwe internationale film van de Nederlandse watersector zien, nieuws, blogs en andere actualiteiten. We verwachten dat de site rond de zomer live gaat. Tegen die tijd zullen we u via deze krant en via onze nieuwsbrieven om uw bijdrage,
door – mij deze week op Castro Street een knipoog gaf, voorafgegaan door een overdreven ‘goodday’. Maar laten we eerlijk zijn: als ik een flirtende Angela Merkel zou zijn tegengekomen, was ik ook weggelopen. In dat opzicht kan ik Berlusconi best begrijpen. Er is maar één moment in mijn leven geweest dat ik een homo echt niet kon uitstaan. Dat was de dag dat iemand mij met heel veel moeite vertelde dat hij op jongens
viel, om vervolgens diezelfde avond in Paradiso zijn tong te steken in de mond van het meisje dat ik al weken leuk vond. Een beetje heel erg onaangenaam.
Ciao ciao, Geert Jan
P.S. Dat Harry in de Zoo van San Francisco zijn vriendje Pepper na zes jaar heeft verlaten voor ene Linda, vind ik nog steeds niet kunnen. Ellendige pinguïn.
400 km²…
…van de San Francisco Bay, een inham ter grootte van het IJsselmeer, is ingepolderd met afval en afgravingen uit de bergen.
M
aar liefst 21 procent van de energievoorziening van Californië gaat op aan het rondpompen van de watervoorraden. Vooral het rurale landschap draagt bij aan de spijtige verkwisting. Het voortgestuwde water moet door de bergen soms een hoogteverschil zien te overbruggen van 800 meter. Zo is de geproduceerde waterenergie weer even snel verdwenen. 1
400 km²…
…van de San Francisco Bay, een inham ter grootte van het IJsselmeer, is ingepolderd met afval en afgravingen uit de bergen.
45%...
…van de Amerikaanse productie voor groente en fruit is afkomstig uit Californië.
COLOFON
45%...
…van de Amerikaanse productie voor groente en fruit is afkomstig uit Californië.
Voor meer informatie Projectadviseurs Stimuleringsregeling: Dennis van Peppen 088 - 6028183
[email protected] Aris Schellinkhout 088 - 6028499
[email protected] Sandra Cats 088 – 6028977
[email protected]
3.000…
…inwoners had San Francisco voordat het dorp halverwege de negentiende eeuw door goudzoekers werd belaagd.
Contactpersoon Samenwerkingsprojecten voor de watersector: Frank Andriessen 070 – 3043744
[email protected]
Partners voor Water brengt maandelijks een email update uit met kort nieuws en ieder kwartaal een krant met achtergronden en ontwikkelingen. Voor abonnementen en aanmeldingen kunt u terecht bij:
[email protected] Bezoekadres: Partners voor Water is gevestigd in het International Water House, Bezuidenhoutseweg 2 in Den Haag
Deze krant is een uitgave van het Programma “Partners voor Water”. De krant verschijnt ieder kwartaal. Teksten en coordinatie:
Bauke ter Braak Teksten:
Jac van Tuijn Inhoud en eindredactie:
Christina Boomsma, NWP Eindredactie:
Claudia Schutte, NL EVD Internationaal Vormgeving:
Onnink Grafische Communicatie BV, Oudenbosch
www.partnersvoorwater.nl
Voor meer informatie:
[email protected]