Dit is een commerciële bijlage bij NRC Handelsblad
thuis is er geen geld voor dansof in nederland groeien 377.000 muzieklessen kinderen op in armoede
het jeugdcultuurfonds betaalt die lessen voor hen
nk a b o b a r r o o d t k a gema jk i l e g o m e d e m dit katern is
Kan zoiets ook voor cultuur?
armoedebestrijding is méér dan een dikke winterjas en een voedselpakket
Leeuwarden
In 2008 stelde ik deze vraag aan Harrie Postma, de oprichter van het Jeugdsportfonds in Nederland. Hij richtte dit fonds in 1999 op, omdat hij vanuit zijn werk als hulpverlener merkte dat kinderen die in aanraking kwamen met Jeugdzorg vaak opgroeiden in een gezin dat kampte met geldgebrek. Er was geen geld voor extra’s, zoals het lidmaatschap van
30
3
een sportvereniging of een keertje naar de film. Deze kinderen stonden letterlijk buitenspel. 5
Dankzij Postma’s positieve reactie werd het Jeugdcultuurfonds geboren. Vanaf 2009 werken in het Jeugdcultuurfonds publieke en private partijen, professionals en vrijwilligers
6
32
7
9
Wij werken volgens de laagdrempelige en niet-bureaucratische methode van het Jeugd-
38 37
sportfonds. Een professional die met kinderen werkt, zoals een medewerker van Jeugdzorg
10
of een leerkracht van school, doet een aanvraag voor muziek-, ballet- of tekenlessen voor
29
de ouders en binnen drie weken kan een kind op les. Gemeenten financieren een deel
28
36
11 13
Almelo Hengelo Enschedé
Arnhem
35
een kind. De rekening gaat direct naar het Jeugdcultuurfonds. Er gaat geen geld naar
Schulden
31
34
Rotterdam
hun creatieve talenten te ontdekken en te ontwikkelen.
33
4
8
samen om kinderen uit gezinnen die leven rond het bestaansminimum een kans te geven
14
Helmond Venlo
12
“Mijn moeder is een held. Ze heeft een prachtige smoes verzonnen, waardoor ik niet mee hoefde op schoolreis. Nou hoeven we gelukkig ook niet meer na te denken over een toilettas met spullen, zakgeld, pyjama en ondergoed dat door iedereen gezien mag worden, en het geld van twee keer oppassen mis lopen.”
15
= Tien armste steden van Nederland > 90.000 inwoners. Bron: CBS, 2010
oprichting gingen al bijna achtduizend kinderen naar muziekles, ballet, streetdance of een Jeugdtheaterschool.
= Overzicht Jeugdcultuurfondsen
gezicht moeten zien toen ik haar vertelde dat ze eindelijk naar gitaarles mocht’, schreef een moeder mij recent. ‘Ze oefent elke dag en geniet er zo van!’ Dat gun je toch ieder kind! Bertien Minco, oprichter en directeur van het Jeugdcultuurfonds Nederland
Heerlen Maastricht
Gemeenten met een Jeugdcultuurfonds Noord-Holland
Zeeland
1 2 3 4 5 6 7
10 11 12 13
Alkmaar Aalsmeer Haarlem Haarlemmerliede Zandvoort Zaanstad Wijdemeren
Zuid-Holland 8 Leiden 9 Rotterdam
ARMOEDE ONDER KINDEREN
Middelburg Kapelle Hulst Terneuzen
Flevoland 14 Almere
Limburg 15 Venlo
Utrecht
16 Amersfoort 17 Utrecht 18 Utrechtse
Heuvelrug 19 Soest 20 Stichtse Vecht 21 Zeist
Friesland 22 Leeuwarden
Drenthe
Overijssel
23 24 25 26 27
30 31 32 33 34
Aa en Hunze Tynaarlo Westerveld Noorderveld Borger-Odoorn
Gelderland 28 Arnhem 29 Culemborg
Kampen Tubbergen Rijssen-Holten Almelo Enschede
Brabant
35 Eindhoven 36 Tilburg 37 Breda 38 Den Bosch
Spruitjes
Na een week vol werkbezoeken weet staatssecretaris Jetta Klijnsma het weer als nooit tevoren: armoede is niet mee kunnen doen, buitengesloten zijn. “Niet naar het zwembad kunnen omdat je geen badpak hebt. Niet kunnen trakteren als je jarig bent.” En dan diept ze het gedicht Mijn moeder is een held op uit haar tas. Ze kreeg het deze week van een kind en ze heeft het bewaard, want het geeft precies weer hoe het is.
Het College van B en W in Rotterdam wil ruimte geven aan talent en ondernemen. Het is een overheidstaak te faciliteren dat die ruimte er is voor iedereen. “Ik ben best gevoelig voor de nadruk op eigen verantwoordelijkheid. Maar met cultuur is het net als met spruitjes eten: je moet het leren waarderen.”
Vanaf volgend jaar gaat Klijnsma het landelijk bureau van het Jeugdcultuurfonds financieel steunen. “Ik vind het heel belangrijk dat ook kinderen van ouders met een kleine portemonnee in aanraking komen met kunst en die kinderen lessen bij een theaterclub, dans- of muziek-
word nu onz e vriend!
Als u nu vrie nd wordt va n het Jeugdc ultuufonds ontvangt u de unieke v r ie n denkaart Al voor €40, - per jaar
maakt u het mogelijk da Nederland ac t meer kinder tief aan kuns en in t kunnen do en en draagt bij aan hun u direct persoonlijke ontwikkeling .
5,= cadeau
Bron: CBS, 2011
van deze gezinnen moeten rondkomen wel toereikend. Maar als er problematische schulden zijn, moet een gezin vaak van het weekgeld leven. Dan moeten er echt heel scherpe keuzes worden gemaakt.” Het Rotterdamse Jeugdcultuurfonds is één van de 38 lokale of regionale fondsen en bestaat sinds april 2012. Zoals iedere gemeente of provincie stelt Rotterdam zelf de voorwaarden vast waaronder een kind subsidie kan krijgen. De ouders kunnen niet zelf
vrijwilligers. De subsidie gaat rechtstreeks naar de plek-
Jetta Klijnsma
cultuur. Het Jeugdcultuurfonds helpt daarbij, door voor
Percentage minderjarige kinderen met risico op armoede naar provincie.
kent de cijfers uit zijn hoofd. “Op zich is het bedrag waar-
centen, maatschappelijk werkers en een heel netwerk van
private fondsen, donaties en sponsoracties. Wat dat tot nu toe heeft opgeleverd? Vanaf de
impact van onze bijdrage van gemiddeld 350 euro per kind per jaar is groot. ‘U had haar
nimum. Marco Florijn, wethouder Sociale Zaken (PvdA),
een aanvraag doen. Dat gebeurt door intermediairs: do-
vanuit het lokale armoedebudget; wij vullen dat aan met middelen die we werven uit
In de huidige economische situatie groeit de doelgroep jammergenoeg met de dag. Maar de
In Rotterdam leven 25.000 kinderen rond het sociaal mi-
school te betalen. Dat motiveert mij om het Jeugdcultuurfonds te helpen. Ik doe dat landelijk en ik hoop dat de gemeenten dat lokaal aangaan.”
“Via de kinderen gebeurt er ook iets in de gezinnen: die ouders zitten zo trots in de zaal”
ken waar de lessen worden gegeven. “Dat is de kracht van het systeem”, zegt Laan. Dit jaar heeft het Rotterdamse Jeugdcultuurfonds de lessen betaald van meer dan 650 kinderen. Om vraag en aanbod nog beter bij elkaar te kunnen brengen, is er wel behoefte aan meer vrijwillige intermediairs. Wethouder Florijn benadrukt dat de gemeente Rotterdam mensen met een
“Mijn vader ‘trommelde’, mijn moeder zong en ik kreeg piano- en blokfluitles”
bijstandsuitkering daar graag toe wil opleiden. “It takes
a village to raise a child: dat maken wij als gemeente tastbaar door in zee te gaan met het Jeugdcultuurfonds.”
Cultuur helpt je een wereld te ontdekken die groter is dan
Weggestopt
je eigen leven, of je eigen wijk. Als je kunst leert begrijpen,
Op een presentatie van het Jeugdcultuurfonds in Feyenoord
leer je verbanden ontdekken die je anders niet zou leggen
– een wijk met veel uitdagingen, om het zo maar te zeggen –
en wordt je horizon groter. En dat kan weer uitstralen naar
sprak Florijn onlangs een paar jongens. De professionele
de omgeving, want via de kinderen gebeurt er ook iets in de
danstraining de Urban Dansschool kost hen zelf 5 euro. Het
gezinnen. “Ik was laatst bij een uitvoering in De Doelen.
Jeugdcultuurfonds betaalt de rest. “Die jongens zeiden: ‘We
Als je dan de trots ziet waarmee die kinderen op het podium
ontmoeten leuke mensen, leren veel en kunnen na de lessen
zitten. En je ziet hun ouders, die van hun leven nog nooit
ons verhaal kwijt.’ Want veel van deze kinderen hebben een
in de Doelen zijn geweest, al even trots in de zaal zitten – in
verhaal, maar kunnen zich soms moeilijk uiten. Daar kan
gesprek met de mensen die toevallig naast hen zitten….”
kunst bij helpen.”
Volgend jaar trekt Klijnsma structureel 80 miljoen extra uit voor armoedebestrijding en vanaf 2015 100 miljoen per jaar. Dit geld gaat grotendeels naar de gemeenten. Die mogen zelf weten hoe ze dat inzetten, maar Klijnsma wil alle 408 gemeenten zeker meegeven dat armoedebestrijding méér is dan een dikke winterjas en een voedselpakket. “Toneel, muziek en literatuur prikkelen, leren je onorthodox denken. Daarom vraag ik alle gemeenten: wat doen jullie met dat geld? De goede voorbeelden verzamel ik en stuur ik rond.”
U ontvangt niet alleen de vriendenkaar maar ook €5 t, ,- korting bi j aankoop va de ce m b er ca n u w de a u s op fo n q. n l. G a n u www.jeugdc na ar : ultuurfonds.n l/vriendenka of scan de Q art R-code en w ord vriend!
Zelf ‘woonde’ Klijnsma als kind min of meer in de plaatselijke bibliotheek. Maar er was ook altijd muziek. “Mijn vader ‘trommelde’ bij de fanfare, mijn moeder was sopraan in een koor en ikzelf kreeg piano- en blokfluitles.” Ook Antoinette Laan, wethouder Cultuur in Rotterdam (VVD), blies als kind op de blokfluit. “Dat heeft niet iets blijvends opgeleverd, maar ik ben wel gek op muziek. Het ene kind krijgt die ervaring van huis uit mee, het andere niet. Daar kan het Jeugdcultuurfonds iets aan doen.” Klijnsma op werkbezoek bij voorschool De Tuimelaar, in een Haagse wijk waar veel gezinnen rond de armoedegrens leven
Ilayda 9 jaar
Jesse 12 jaar
Jaya 7 jaar
Zahide 7 jaar
Dit was mijn eerste les. Ik vond het heel leuk dat we op
Vijf jaar geleden heb ik voor de accordeon gekozen.
“Ik vind het leuk, maar ook heel goed om te dansen,
“Eigenlijk was ik vorig jaar al met les begonnen, maar
het laatst heel hard mochten schreeuwen. Ik heb nu de
Wat ik daar zo mooi aan vind, is dat je er een heleboel
want als je danst word je fit, in plaats van dat je heel
toen vond ik het best moeilijk en ben ik er mee gestopt.
snaren geleerd: e a d g b e. Dat kun je best makkelijk
soorten muziek op kan maken: van klassiek tot rock.
veel chips eet en op de bank zit. Wat ik vooral leuk
Toen mijn nichtje op les ging, ben ik weer met haar
onthouden met: ‘een aap die graag banaan eet.’ Ik vind
Muziek helpt me om rustig te worden. Als ik een rotdag
vind, is dat je veel verschillende muziek hoort, die je
meegegaan, want ik wil toch wel graag een instru-
gitaar leuk omdat je zo lekker met je vingers langs de
heb gehad, speel ik soms even keihard en dan ben ik
nog niet kent. Ik vind het bijzonder dat je daar dan
ment leren spelen. Ik ga nu echt proberen om het vol te
snaren kan gaan. Maar je kunt er ook op trommelen.
het kwijt. Ik wil nog veel beter leren spelen, maar ik ga
ook verschillend op kan bewegen. En als je dan lekker
houden, want ik vind het heel mooi als mensen muziek
Dus je kunt er best veel muziek mee maken.”
niet naar het conservatorium. Ik word liever acteur.”
danst, is dat hartstikke fijn om te doen!”
kunnen maken. Daarom wil ik dat zelf ook graag kunnen.”
‘Je ziet ze ontspannen en open gaan' Ingespannen plukken Ecrin en Zahide aan de onderste snaar van hun gitaar. Het is hun allereerste les en het is nog best moeilijk om maar één snaar tegelijk aan te slaan. Hun moeders staan vertederd en trots toe te kijken. In het lokaal ernaast zijn Eda en Lara al wat verder. En om de hoek wordt al echt muziek gemaakt, maar daar zit dan ook de groep gevorderden. Acht man sterk zwoegen ze om Guantanamera onder de knie te krijgen “Rachelle, als het er een beetje in zit”, vraagt David, de Braziliaans-Amerikaanse gitaardocent in zangerig Nederlands, “wil jij dan de begeleiding spelen?”
een aanvraag indienen. Ook Opanski ziet dat kinderen op
heen en weer. Het zijn allemaal grote talenten. “Ze kun-
muziekles veel meer leren dan muziek maken. “Ze leren
nen het ver schoppen”, zegt hun trainer trots. “Misschien
zich concentreren, omgaan met frustratie, doorzetten en
wel tot het WK in Las Vegas: de crème de la crème van het
samenwerken. Allemaal heel belangrijke vaardigheden,
streetdansen.”
die ze in hun verdere leven nog hard nodig hebben.” Voor
‘Er valt bij cultuur nog een wereld te winnen’ De blokfluit? Daar doet ze nu niets meer mee. “Maar”, zegt Roelie van Stempvoort, “toen ik jong was vond ik die lessen heel leuk. En ook mijn eigen kinderen zijn naar de muziekschool geweest.” Rabobankcollega Heleen Crielaard knikt. Zij hield de piano- en blokfluitles vier jaar vol,
Opanski is belangrijk dat het Jeugdcultuurfonds geen pro-
“Li-Raina begon al te dansen toen ze twee was”, zegt
jecten ondersteunt, maar individuele kinderen. “Ieder kind
haar moeder Nishita. “Ze danst altijd. Zelfs als ze naar
krijgt een persoonlijk traject. Laatst kwam ik in contact met
de keuken loopt.” Vier jaar geleden ging Li-Raina’s va-
vaak groeien. Hoe vaker ik de Mattheuspassion beluister, hoe méér ik er in hoor. Cultuur kan enorm verrijkend zijn en iedereen moet een kans
een meisje uit een Ethiopisch gezin, dat bijna geen contact
der weg en viel haar moeder terug op één inkomen. Dat
krijgen om ermee in aanraking te komen.” Daarom steunt de Rabobank onder meer de culturele educatie van kinderen.
had met andere kinderen van haar leeftijd. Ze wilde zelf
gaat allemaal net, maar iets extra’s als dansles zit er niet
graag iets met zang, of met beeldende kunst.
in. Dat het nu toch kan, is omdat het Jeugdcultuurfonds
haar kinderen maar anderhalf jaar. De familietalenten liggen meer bij de sport. En toch: “Cultuur kan mensen inspireren, maar dat moet
“Armoede mag nooit een belemmering zijn om te kunnen meedoen. Het is jammer als kinderen langs de zijlijn moeten staan, terwijl vriendjes en vriendinnetjes wel naar muziekles kunnen”, zegt Van Stempvoort, programma-
De lessen zijn al afgelopen, maar basisschool De Egelantier
manager van Rabobank Foundation. “Cultuureducatie
in Soest zindert nog van de activiteiten. Op de eerste verdie-
maakt kinderen zelfstandig en creatief. Dat nemen ze
ping krijgen groepjes kinderen gitaarles. Maar ook als ze
hun hele verdere leven mee.”
de gitaren weer hebben opgeborgen, blijven veel kinderen nog even hangen - voor een praatje, of om nog wat te teke-
“Cultuureducatie maakt kinderen zelfstandig en creatief”
nen. Ensar heeft al wat langer les. “Hij groeit echt door de muziek”, vertelt zijn moeder. “Een poosje geleden speelde hij in een verzorgingshuis. Ik had nooit gedacht dat hij een podium op zou durven, want hij is best verlegen. Maar na afloop bleef hij zelfs theedrinken. De gitaar geeft hem zelf-
betrokken manier en met een langtermijnvisie. Wij gaan een committment aan en maken samen iets dat er anders niet zou zijn. Traditioneel is de bank actief bij sporten als hockey, paardrijden en wielrennen, maar cultuur wint steeds meer terrein. Dat zegt iets over onze identiteit: wij willen bijdragen aan het toegankelijk maken van cultuur. Niet iedereen komt automatisch in aanraking met kunst. Onze projecten willen iedereen de mogelijkheid geven zijn talenten te ontdekken en te ontwikkelen, zijn kennis te
Maatschappelijk relevant
verbreden en zijn creativiteit te stimuleren.”
je je sponsorcontracten maatschappelijk relevant invullen?
Meer dan de helft van de 40 miljoen euro die per jaar omgaat in sponsoring loopt via lokale banken, die verenigingen, theaters en musea om de hoek sponsoren. Crielaard stimuleert die lokale banken hun sponsorbeleid meer maatschappelijk te richten. Zo komen twee van oudsher gescheiden werelden – commerciële sponsoring en maatschappelijke donaties – steeds dichter bij elkaar. “Hoe kun
Drie jaar lang steunt de Foundation daarom het Jeugd-
vertrouwen.“
cultuurfonds. Een deel van het geld wordt gebruikt voor de versterking van de landelijke organisatie.
ik had nooit gedacht dat hij een podium op zou durven
Het andere deel om zoveel mogelijk nieuwe lokale fondsen op te richten. Van Stempvoort: “Als een gemeente een plaatselijk Jeugdcultuurfonds opricht, doen wij mee. Wij
Ecrin en Ensar hebben gitaarles dankzij het Jeugdcultuur-
zetten ons geld en ons lokale netwerk in om die nieuwe
fonds. Het fonds bekostigt de les en levert de gitaren (die de
fondsen continuïteit en een stevig fundament te geven.
eerste jaren op school blijven). De ouders betalen 5 euro per
“Wij gaan een committment aan en maken samen iets dat er anders niet zou zijn”
maand. Zo dragen ze ook zelf iets bij en blijven ze betrokken. Vrijwel alle muzieklessen op De Egelantier worden bekostigd door het Jeugdcultuurfonds, dat op zijn beurt weer geld krijgt van de gemeente Soest. Die lessen betekenen vaak
Judi Gor bij de allereerste les van Ecrin en Zahide: het is nog best moeilijk om maar één snaar tegelijk aan te slaan
méér dan een kennismaking met een instrument. “Veel
Zo vragen we onze lokale Rabobanken: wat kunnen jul-
van onze kinderen hebben best een zwaar leven”, zegt
We zijn op een paar plekken gaan kijken en toen koos ze
de lessen betaalt. Alle andere dingen – zoals het reisgeld
lie bijdragen? Welke expertise kunnen jullie inzetten? Een
Judi Gor, coördinator van de muzieklessen. “Bij één meisje
voor een musicalklas. Ik vroeg me af of het wel iets voor
naar optredens of wedstrijden – betaalt Nishita zelf. Dat
duurzame samenwerking vraagt niet alleen financiële
moest de leraar bij de eerste les de vingers één voor één los-
haar was, maar het is goed gegaan.”
tikt best aan. “Bij het WK in Engeland is mijn vader bij-
steun, maar ook het delen van kennis en het opzetten van
maken, omdat ze haar vuisten steeds gebald hield.
Dat laatste weet ze omdat het Jeugdcultuurfonds na zes
gesprongen. Anders had Li-Raina daar niet aan kunnen
een netwerk.
maanden navraag doet: zit het kind nog steeds op les? Kun
meedoen.”
Bij één meisje moesten we alle vingers losmaken, omdat ze haar vuisten steeds balde
Maatschappelijk werkers en leerkrachten kennen vaak
je meer vertellen? Om de vinger aan de pols te houden, geeft het fonds steeds subsidie voor maximaal één jaar. Daarna moet opnieuw een aanvraag worden ingediend.
Het hoogtepunt? Dat was natuurlijk Het goud bij het WK
gezinnen waarvan de kinderen voor steun in aanmerking komen. Hoe meer bekendheid het Jeugdcultuurfonds krijgt, hoe meer kinderen kunnen worden bereikt.”
Selectie
Het Dreamteam heeft Li-Raina veranderd, heeft Nishita
Liefdevol en trots haalt Li-Raina (11) krantenberichten,
gemerkt. “Vroeger stond ze zelf graag op de voorgrond. Nu
Betrokkenheid
medailles en bekers uit een witte doos, die zij op haar ka-
kan ze veel beter samenwerken en ook andere kinderen
mer bewaart. Li-Raina danst op hoog niveau en haalde
Beats by Bach maakt van middelbare scholieren acteurs of regisseurs
Via sponsoring hoeft de bank geen concrete bankproducten
Je kunt wel een bordje met je naam op zo’n club of zo’n
te verkopen. Wel nodigt zij klanten uit bij een mooie sport-
theater spijkeren, maar er ook méér mee doen. Vooral bij
Wil de Foundation vooral een maatschappelijke verant-
wedstrijd, of een optreden in één van de 27 Rabozalen.
cultuur is dat belangrijk, omdat die sponsoring niet zo
vooraan laten dansen.” En door de vele wedstrijden is haar
woordelijkheid invullen, bij de afdeling Communicatie spe-
“Indirect hopen we daarmee merkloyaliteit te realiseren.”
zichtbaar is. We kunnen meer aandacht vragen voor de
met haar Dreamteam al de nodige prijzen. Dansen is haar
wereld groter geworden. “Ik had mijn kinderen graag iets
len andere doelstellingen een rol. “Wij hebben een andere
Jongeren zijn een belangrijke doelgroep. “Zo hebben we
sponsoring van de Filharmonie, als die ook een concert
passie. Het hoogtepunt? “Dat zijn er twee. Eerst toen ik in
van de wereld willen laten zien. Dat is door de omstandig-
missie dan de Foundation”, zegt Heleen Crielaard, hoofd
samen met de Bachvereniging een educatief programma
geeft voor een school. We brengen kinderen graag in aan-
de selectie kwam. En toen natuurlijk de gouden medaille
heden helaas niet mogelijk. Maar dankzij het WK weten
merk & marktcommunicatie van Rabobank Nederland.
ontwikkeld voor middelbare scholieren. Beats by Bach
raking met cultuur. En daar valt nog een wereld te winnen.”
Susana Opanski is intermediair voor het Jeugdcultuurfonds
bij het WK in Engeland.” Vandaag verheugt ze zich extra
Li-Raina en haar zusje nu dat je in het buitenland een
“Onze inzet is zakelijker. Wij willen laten zien waar de
wordt door lokale banken beschikbaar gesteld aan scholen
www.rabobankfoundation.nl
op scholen in Amersfoort en Soest. Als een kind graag op
op de les. “Mijn trainer heeft een nieuwe dans gemaakt.
hotel moet boeken en dat Engeland een andere munt
Rabobank voor staat en daarbij zetten we de bank neer
en is al tachtig keer besteld. Dat komt niet één op één terug
muziek-, schilder-, toneel- of dansles wil en de ouders dat
Die gaan we vandaag instuderen.” Een half uur later stap-
heeft. Ik ben blij dat ze die ervaring hebben kunnen op-
zoals zij is. De Rabobank is van oudsher geworteld in de
in jongerenrekeningen, maar wij vinden het wel belangrijk
niet zelf kunnen betalen, kan zij bij het Jeugdcultuurfonds
pen tien dansertjes geconcentreerd voor een grote spiegel
doen.” Maar ja, hoe dat straks moet met Las Vegas?
samenleving. Wij sponsoren sport en cultuur – op een
om te doen.”
Soms hebben de kinderen thuis al veel taken, of gaan ze gebukt onder problemen in het gezin. Bij muziekles zie je ze dan ontspannen en open gaan. Maar hun ouders kunnen die les vaak niet betalen, of denken er helemaal niet aan.”
Persoonlijk
Li-Raina 11 jaar
Ecrin 7 jaar
Aibel 12 jaar
Solange 11 jaar
“Toen ik hoorde dat ik in de selectie zat, sprong ik
“Ik wilde heel graag een muziekinstrument spelen,
“Ik zit vijf jaar op les. Mijn vader speelde vroeger gitaar
“Het is heel fijn om te dansen. Ik moet nog heel veel
boven op de bank. Zó blij was ik. Dansen is mijn passie
want dat had ik gezien bij mijn grote broer. Eigenlijk
en daarom wilde ik dat ook, want ik wil een beetje
leren, maar mijn juf neemt heel erg de tijd voor me. Ik
en mijn droom is dat ik veel wedstrijden kan dansen.
wilde ik vorig jaar al op les, maar toen was ik nog te
worden zoals hij. Ik wil echt mijn best doen om verder
wil graag beroemd worden. Dat ze op straat zeggen:
Daarom train ik twee middagen in de week en dat
klein. Ik houd van mooie muziek en als ik goed kan
te komen. Doordat ik muziek maak, kan ik me volgens
‘Kijk, dat is Solange’. Dansen maakt me sterk. Ik heb
gaat vóór alles. Ook als ik een partijtje heb, kies ik toch
spelen, zou ik wel eens willen optreden. Mijn broer
mij ook beter concentreren. Ik heb nu les op mijn basis-
best veel meegemaakt, maar met dansen kan ik dat er
voor dansles. Ik doe klassiek ballet, maar ook hiphop.
heeft een keer opgetreden in een hele grote zaal met
school, maar als ik volgend jaar naar de middelbare
allemaal uitgooien. De leuke dingen onthoud ik, maar
Later wil ik graag een eigen dansschool beginnen.”
allemaal vreemde mensen. Dat zou ik ook wel willen”
school ga, wil ik heel graag op muziekles blijven.”
de nare dingen raak ik met dansen allemaal kwijt.”
Kunsteducatie voor jongeren oproep: jonge Ideeënkunstenaars welkom in de Rabo Kunstzone Op 23 en 24 december staan de deuren van de Rabo Kunstzone in Utrecht open voor alle ideeënkunstenaars van 4 t/m 12 jaar, hun vriendjes en familieleden. De kinderen kunnen in kerstsfeer met hun ideeën aan de slag. Uiteindelijk vormen al hun kunstwerken samen een bijzondere totaalinstallatie. Rabobank vindt het belangrijk om haar kunstcollectie toegankelijk te maken, ook voor kinderen. In de Rabo Kunstzone is daarom altijd een tentoonstelling te zien. Op dit moment is dat Geestverwanten, een tentoonstelling met 54 werken van 24 kunstenaars uit de Rabo Kunstcollectie. Geestverwanten slaat een brug tussen conceptuele kunstenaars uit de jaren zestig en zeventig en die van de 21ste eeuw. Er is onder andere werk te zien van Marina Abramovic, Jan Andriesse, Jan Dibbets, Ger van Elk, Jan Schoonhoven en Guido van der Werve. Ook scholen zijn van harte welkom bij Geestverwanten. Voor hen is er een programma met een voorbereidingsles, een bezoek aan de Kunstzone en een workshop. Zo komen de belevingswereld van kinderen en de wereld van de kunst bij elkaar. Geestverwanten is t/m 21 maart 2014 vrij toegankelijk op werkdagen van 8.30-18.00 uur in de Rabo Kunstzone,
Beats by Bach Hoe zorg je ervoor dat klassieke muziek ook bij jongeren een snaar raakt? Door ze actief aan het werk te zetten met muziek van één van de grootste componisten ooit: Johann Sebastian Bach. Met Beats by Bach maken leerlingen zelf een film aan de hand van de muziek van Bach en verandert iedere klas in een filmset. Leerlingen worden acteurs, regisseurs, editors en cameramensen. Het programma voor havo- en vwo-leerlingen van 15 tot 18 jaar is met duidelijke handleidingen, camera en muziek op usb-stick direct te gebruiken. Alle filmpjes doen mee aan een landelijke wedstrijd.
toekomst voor hele generaties
omdat kunst levens verandert
Ik ben ambassadeur van het Jeugdcultuurfonds omdat ik het geweldig vind dat dit fonds bestaat. Er is bijna geen kind dat niet muzikaal is of niet kan dansen, maar heel vaak komt zo’n talent niet tot bloei omdat de thuissituatie dat niet toelaat.
Ik weet wel: kunst staat pas op nummer zes in de piramide van essentiële levensbehoeften en de behoefte aan een veilige leefomgeving op nummer twee. Maar ik durf te beweren dat toneel, dans en muziek ook in een essentiële behoefte voorzien. Ik heb een meisje ontmoet dat eens in de week op toneelles zat via het Jeugdcultuur-
Wat een gemis! Want muziek, dans of beeldende kunst maken niet alleen de wereld van het kind mooier, fantasievoller en rijker, maar ook die van zijn ouders, broertjes, zusjes, vriendjes en vriendinnetjes. Voor mij als klein meisje waren muziek en muziekles een totale vanzelfsprekendheid en ik kon me niet voorstellen dat het elders anders zou zijn. Nu weet ik helaas beter. Daarom vind ik het zo fijn dat het Jeugdcultuurfonds dit goede werk doet. Steeds weer ontdekken ze bijzondere jongens en meisjes, die zonder de hulp van dit fonds nooit op muziek- of dansles hadden kunnen gaan. Voor mij betekent het Jeugdcultuurfonds niet alleen steun voor kinderen van nu, maar ook een stapje in de richting van een mooiere toekomst voor hele generaties!
Beats by Bach is door docenten en scholieren enthousiast ontvangen. “Het pakket zat goed in elkaar”, schreef een docent. “Ik kon er ook flexibel mee omgaan.” En leerlingen schreven: “We hebben met veel plezier en met te weinig tijd gewerkt aan deze film. Het was leuk omdat het de klas ook bij elkaar bracht”. Beats by Bach is een initiatief van de Nederlandse Bachvereniging en de Rabobank. Hiermee willen zij jongeren in aanraking brengen met klassieke muziek en met het werk van Bach. Wilt u ook aan de slag met Beats by Bach? Ga dan naar www.beatsbybach.nl of stuur een mail naar
[email protected] of vraag bij uw lokale Rabobank het lespakket aan.
fonds. Een schuchter meisje, ze sprak weinig en zocht geen oogcontact. Tot ik haar op het toneel zag staan met een uitvoering. Een verschil van dag en nacht. Dat ene uurtje toneelles in de week is voor haar veel meer dan een hobbyclub. Het is een veilige plek, waar ze zich kan uiten en losmaken van haar dagelijkse situatie. Ik ken genoeg kinderen die het thuis moeilijk hebben - door de financiële situatie, sociale problemen of een onveilige situatie. En ik geloof dat kunst levens kan veranderen. Kunst heeft mijn leven veranderd en vormgegeven toen ik jong was en ik zie dat ook gebeuren bij kinderen en jongeren die hun passie vinden in toneel, muziek of dans. Daarom heb ik geen moment getwijfeld toen ik gevraagd werd ambassadeur te worden van het Jeugdcultuurfonds.
Croeselaan 18 te Utrecht. www.rabobank.nl/kunst
Liza Ferschtman,
Sara Kroos,
violiste en ambassadeur
cabaretier en ambassadeur
van het Jeugdcultuurfonds
van het Jeugdcultuurfonds
Kunst geeft vrijheid en geluk Een samenleving die hecht aan vrijheid en gelijkwaardigheid moet alle kinderen kunst laten maken en meemaken. Want kunstonderwijs kan helpen te bepalen wie je bent, wat je wilt en wat je kunt. Net zoals het kan helpen te zien wie anderen zijn, wat zij willen, en wat zij kunnen. Dans en muziek, spel, verhaal en beeld geven je greep op je leven.
Rabo Kunstzone brengt kinderen en kunst bij elkaar
Papageno legt contact Toen Jaap en Aaltje van Zweden op zoek gingen naar een manier om beter contact te krijgen met hun autistische zoon Benjamin, ontdekten ze dat hij veel baat had bij muziektherapie. Muziek, klank en ritme vormen een taal die Benjamin helpt om contact te maken en zijn gevoelens te uiten. Om dat ook voor andere kinderen mogelijk te maken, richtten de Van Zwedens de stichting Papageno op. Bij voorkeur in de vertrouwde omgeving van het eigen huis, verzorgt Papageno muziektherapie voor kinderen en jongeren met autisme en aanverwante stoornissen.
Kunst vergroot onze ‘mogelijkheidszin’. Deze mogelijk-
gereikt, waaruit je kunt kiezen en waarmee je je eigen
heidszin (het begrip werd gemunt door de Oostenrijkse
plaats kunt bepalen! Wie daar het talent voor heeft, kan
schrijver Robert Musil) houdt niet alleen in dat je beseft dat
ook zelf leren om vorm te geven aan wat hij voelt en
dingen anders zouden kunnen zijn, maar vooral ook dat
waarneemt, verlangt en denkt. Kunst geeft ook macht.
je ze heel verschillend kunt ervaren – dat je er op uiteen-
Dat is niet een macht die anderen overheerst , maar de
lopende manieren naar kunt kijken, luisteren, over praten
macht over een medium, een instrument, een techniek.
of over denken.
Wie iets kan maken, kan zijn eigen leven een vorm geven. Dat is denken met je lichaam.
Je voelt je gelukkig als iets helemaal ‘klopt’
Daarom is het zo belangrijk dat kinderen worden onderwezen in kunst. Soms leren ze zo een instrument te bespelen, of de mogelijkheden te ontdekken van klei of verf.
Ook bij Samuel Borsato rijdt eens per week een muziektherapeut voor met een auto vol muziekinstrumenten. Samuel speelt keyboard en rapt en de therapeut begeleidt en ondersteunt hem. “Door de muziektherapie kan hij zich beter uiten”, zegt zijn moeder. Mede dankzij de steun van de Rabobank Foundation is het aantal gediplomeerde muziektherapeuten bij de stichting Papageno gestegen van 9 naar 24. Zij werken met individuele, volledig op een kind afgestemde therapieën. En Samuel? Die groeit er door: “Op school zegt iedereen: bravo! Bravo!”
Wie regelmatig in aanraking komt met verschillende
Maar altijd scherpt goed kunstonderwijs het bewustzijn
kunstvormen – klassiek ballet, tango, breakdance, jazz
en stimuleert het de verbeelding.
of pop,
musicals of avant-garde toneel, gedichten en
romans, beelden, installaties, schilder- en schermkunst – leert, bewust of onbewust, dat het leven op oneindig veel manieren ervaren kan worden en dat je al die ervaringen een vorm kan geven en zo kan delen met anderen.
www.stichtingpapageno.nl Leven in de kunst in de Rabo Kunstzone. Jong en oud genieten van solotentoonstelling El sueño de la razón van Fernando Sánchez Castillo
Kunst vergroot misschien niet direct je wereld, maar wel je bewustzijn. Dat kan een gevoel van vrijheid geven en van geluk. Al die mogelijkheden die je worden aan-
Het kan je helpen te bepalen wie je bent, wat je wilt en wat je kunt. Net zoals het je kan helpen te zien wie anderen zijn, wat zij willen, en wat zij kunnen. Zo draagt kunstonderwijs niet alleen bij aan het ontwikkelen van een eigen stijl, maar leren kinderen ook om andere stijlen te herkennen en te waarderen. Dans en muziek, spel, verhaal en beeld geven je greep op je leven – heel concreet, via de ervaring. Soms roepen kunst en de lessen daarin een
geluksgevoel op. Dan is er precies die bijzondere combinatie van inzicht, vrijheid en vakmanschap – van de ervaring dat een vorm precies goed is, dat hij ‘klopt’. Dat kan samenhangen met een gevoel van tevredenheid over wat je zelf hebt gemaakt, met verbazing als je je herkent in de vorm die iemand anders heeft gekozen, of om de verwondering om een vorm die je zelf nooit bedacht zou hebben, omdat hij zo anders is dan wat je kent – voor de intensiteit van de ervaring maakt dat niet uit. In een samenleving die hecht aan vrijheid en gelijkwaardigheid zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat kinderen kunst leren maken en meemaken. Niet omdat het Kunst is. Want het gaat in kunstonderwijs niet om de kunst, maar om de ontwikkeling van een rijk geschakeerd bewustzijn, verbeeldingskracht, mogelijkheidszin en ambachtelijke vaardigheden. Waar ervaring en bewustzijn concreet vorm krijgen, is kunst nooit ver weg. Want uiteindelijk gaat kunst over een goed leven.
Barend van Heusden hoogleraar Cultuur en Cognitie, in het bijzonder met betrekking tot de Kunsten aan de Rijksuniversiteit Groningen
Rosalie 11 jaar
Giovanni 16 jaar
Ensar 8 jaar
Rachelle 9 jaar
“Ik zit op drie soorten dans: hiphop, streetdance en
“Ik zit al bijna 7 jaar op drumles. Ik zag mijn leraar Jacco
“Ik zit bij de gevorderden en ik vind het heel leuk om
“Dit is het tweede jaar dat ik op les zit en ik zit al bij
dansmix. Ik wil graag heel veel leren, dan kan ik meer
eens een keer optreden en toen dacht ik ‘dat wil ik ook’.
muziek te maken. Ik oefen veel, want ik wil er goed in
de groep gevorderden. Wij spelen liedjes van over de
uitvoeringen geven, want ik vind het heel leuk om te la-
Ik oefen heel veel thuis. Mijn moeder wordt soms gek van
worden. Ik heb al een paar keer opgetreden: hier op
hele wereld en veel ervan kende ik nog niet. Ik vind het
ten zien hoe ik dans. Daarom heb ik me ook opgegeven
me, maar ik vind het fijn. Je kan in drummen veel kwijt:
school, een keer waar mijn grote zus stage loopt en een
leuk om muziek te maken en ook om nieuwe muziek te
voor het televisieprogramma Junior Dance. Mijn lerares
ook je woede en zo. En het is ook lekker om je eigen ritmes
keer in een bejaardenhuis. Het is best spannend om op
ontdekken. Wat ik ook heel mooi vind, is als de andere
zei dat ik dat zeker moest doen. Als ik heel goed word,
te verzinnen. Ik zit ook in een drumgroep, daar spelen we
te treden voor mensen die je niet kent, maar ik was
kinderen allemaal hetzelfde liedje spelen en ik dan in
kan ik misschien van dansen mijn beroep maken!”
bijvoorbeeld ook marimba.”
toch wel rustig en het ging volgens mij best goed.”
mijn eentje een eigen melodie mag spelen.”
Samen staan we sterker
10 min. schilderles
half uur koOrles 1 kind 1 jaar op les
word vri end van het jeugdcul tuurfond s 8 privélessen gitaar
30 min. groepsles viool
jeugdcultuurfonds.nl/vriendenkaart
1 groepsles drummen
14 x jazzdansles
10 x toneelles drie kwartier privéles tuba Colofon
Het Jeugdcultuurfonds wordt mede ondersteund door het Fonds voor Cultuurparticipatie, de Vriendenloterij, het Oranjefonds, het Gieskes-Strijbisfonds, Rabobank Foundation en het Prins Bernhard Cultuurfonds
Interviews en redactie: Marijke Verduyn Eindredactie: Marion Oskamp; Marijke Verduyn Fotografie: Mercé Wouthuysen; Marco Borggreve (foto Liza Ferschtman) Sebastiaan Nederhoed (foto Jetta Klijnsma) Rogier Veldman (foto Sara Kroos) Steven Snoep (foto’s Rabo Kunstzone) Ontwerp: Jurian Möller, Buro RuSt De inhoud van deze bijlage valt niet onder redactionele verantwoordelijkheid van NRC Handelsblad.