THEOLOGISCHE VORMING VOOR GEÏNTERESSEERDEN KAMPEN

THEOLOGISCHE VORMING VOOR GEÏNTERESSEERDEN KAMPEN

CURSUSGIDS 2012- 2013

WOORD VOORAF In Kampen bestaat al meer dan dertig jaar een driejarige cursus Theologische Vorming voor Geïnteresseerden (TVG). De plaatselijke cursus gaat uit van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). TVG wordt behalve in Kampen op nog 26 andere plaatsen in Nederland gegeven. Er zijn geen toelatingsvoorwaarden, noch wat betreft kerklidmaatschap, noch wat betreft vooropleiding. Geen formele voorwaarden vooraf dus. Maar toch ligt de lat niet laag. Vakdocenten (predikant, theologisch onderzoeker of als medewerker verbonden aan een theologische instelling, of als zodanig werkzaam geweest) geven met kennis van zaken hun onderwijs. Van de cursisten, afkomstig uit de breedte van de kerkelijke kaart van Nederland, wordt verwacht dat ze niet alleen enige algemene ontwikkeling en voorkennis van de christelijke traditie hebben, maar ook dat zij zich geïnteresseerd opstellen en hun inbreng geven rond de tafel aan het gesprek over de studiestof. Juist de interactie tussen mensen uit allerlei achtergronden (in leeftijd, arbeidsveld en kerk) maakt TVG voor cursist en docent tot een spannende zaak. We willen van elkaar leren èn elkaar respecteren en zo met behoud van eigenheid verrijkt worden in kennis en begrip. In deze cursus komt in 3 x 33 dinsdagavonden het hele pallet van de theologie aan bod: Er is natuurlijk ruim aandacht voor de bijbelse vakken, die inleiding en inzicht bieden in de literatuur van Oude en Nieuwe Testament. Voorts komt de vraag aan bod wat die literatuur en de christelijke boodschap in de loop van de eeuwen heeft teweeg gebracht: Kerkgeschiedenis. Bij de Systematische Vakken wordt zowel de wijze waarop wij denken (filosofie) onder de loep genomen, als de doordenking van het bouwwerk van de geloofsleer (dogmatiek) als de consequenties voor ons alledaagse leven: Ethiek. In de Praktische Vakken wordt meer vanuit de geloofsgemeenschap gekeken hoe mensen samen kerk kunnen zijn in pastoraat, gemeenteopbouw, educatie, diaconaat en liturgiek. Maar de christelijke kerk en het christelijk geloof staan bij TVG niet los van de rest van de wereld. Daarom ook Contextuele Vakken: Judaica, de bestudering van het jodendom als oudere broer van het christendom; voorts andere godsdiensten en de vraag hoe kerk te zijn in de samenleving van 2011/2012. En tot slot zijn er Integrerende Vakken: Het kerkrecht waarin alle disciplines hun woordje blijken mee te spreken, het theologiseren waarin we met elkaar proberen al die bestudeerde vakken te verwerken in onze persoonlijke geloofsvisie en in “geloven beleven” doen wij een poging het geloven met het verstand in het hart te beleven.

2

Theologie is altijd weer een studie die geïnteresseerde mensen wijzer maakt. Je leert dingen af, je leert nieuwe dingen aan. Wie met ons mee wil doen krijgt in drie jaar een dwarsdoorsnee van de theologie. We ontmoeten elkaar in Kampen in een historische ambiance in de zalen van het Middeleeuwse Broederhuis (onderdeel van de Broederkerk) op dinsdagavonden van 19.30 uur tot 22.00 uur (met koffiepauze!) met twee lessen per avond. Van harte welkom! We beginnen weer op 11 september 2012. Dr. Th.J.S. van Staalduine Cursusleider TVG-Kampen.

INFORMATIE OVER DE GANG VAN ZAKEN Lestijden en plaats: De cursus duurt totaal drie jaar. De cursusbijeenkomsten vinden op dinsdagavond plaats in het Broederhuis, Broederstraat 16, Kampen, tel.nr. 038-3313608. Elke avond zijn er twee lessen, te weten van 19.30 - 20.35 uur en van 20.55 - 22.00 uur. Tussen de lessen is er pauze, dan kunt u tegen betaling een kop koffie of thee drinken. Toelatingsvoorwaarden: Iedereen, die belangstelling heeft voor theologie, kan aan de cursus deelnemen. Er bestaan geen verdere toelatingsvoorwaarden, noch wat betreft het lidmaatschap van een kerk, noch wat betreft genoten onderwijs. Opening en sluiting: Het is de gewoonte dat een 'lesavond' door één van de cursisten bij toerbeurt wordt 'geopend'. Dat wordt onderling in de groep geregeld. Het cursusjaar wordt gezamenlijk afgesloten. Op deze sluitingsavond wordt aan de 3e-jaarscursisten een certificaat uitgereikt.

3

Organisatie per cursusjaar: Elke groep kiest twee groepsvertegenwoordigers. Zij onderhouden zo nodig contacten met docenten, zorgen ervoor dat afwezige cursisten uitgereikte materialen ontvangen en dragen zorg voor momenten van evaluatie en zijn in het algemeen aanspreekpunt voor alle zaken van overleg. Boeken kunnen in onderling overleg soms gezamenlijk besteld worden. Het is aan te raden te wachten met het kopen van boeken tot na overleg met de docent! Van de cursisten wordt verwacht dat zij in eigen beheer in hun tweede jaar een kort weekend in een bezinningscentrum organiseren met het doel elkaar beter te leren kennen en de groepsband te verstevigen. Het cursusberaad kan hiertoe adviezen verstrekken. Het werkstuk Van de derdejaars wordt een ‘werkstuk’ gevraagd over een door hen zelf te kiezen onderwerp. U kunt daarbij kiezen voor een thema of onderwerp uit de theologie of voor een bezinning op wat het volgen van de cursus Theologische Vorming met u gedaan heeft. Cursuskosten: De cursuskosten zijn € 210,- per cursusjaar (echtparen € 350,-) te betalen voor 1 november 2012. Indien men na 1 november 2012 besluit met de cursus te stoppen is er toch verplichting tot betaling van het hele jaar. Betalingen op bankrekeningnummer 63.58.08.021 t.n.v.: Protestante Classis Kampen inz. TVG Kampen. Aanmelding, Informatie en Kontaktadres: Dhr. K.J. Romkes, Lacon 12, 8321 SR Urk,  0527 – 683341 [email protected] Voor een overzicht van TVG-cursusplaatsen: www.pkn.nl/pcte/vorming/tvg

4

CURSUSBERAAD: Voorzitter:

Dr. T.J.S. van Staalduine, Oudestraat 47-I, 8261 CE Kampen  038 – 3326534; mail: [email protected]

Koördinator: Dhr. K.J. Romkes, Lacon 12, 8321 SR Urk,  0527 – 683341; mail: [email protected] Penn.m.esse: Vacature Leden:

Dhr. H. Breman, Wortmanstraat 41, 8265 AA Kampen,  038 – 3312625 Mw. M. Goedhart, Lorentzstraat 21, 8265 BM Kampen,  038 – 3315592 Mw. E.J. Leidekker, Esdoornhof 4, 8266 GA Kampen,  038-3319011 Dhr. J. Reiling, Populierenhof 7, 8019 DR Wezep  038 – 3763611 Drs. S. van der Zee, Anrijperdiep 34, 8032 NP Zwolle,  038 – 4546829

5

VAK: DIACONAAT Aantal lessen: 1ste jaar 6 In vrijwel alle kerken is het diaconaat momenteel in beweging. Er groeit een nieuwe visie op deze vorm van kerk zijn. Hierover wordt korte informatie gegeven. Deze wordt vervolgens concreet gemaakt naar de diaconale werkvelden van christen en geloofsgemeenschap. 1. Eigen ervaringen en Bijbelse kernwoorden 2. Wederkerigheid als basis van diaconaal handelen 3. Eenzamen (diaconaat en pastoraat) 4. Zorg (mantelzorgers en de WMO) 5. Diakenen (en diaconaal geld) 6. Missionair diaconaat (in binnen- en buitenland: ZWO) Aanbevolen literatuur: Lútzen Miedema, Nieuw diaconaat. Gids voor diakenen en diaconale vrijwilligers, Zoetermeer Boekencentrum 20102. Docent:

Lútzen Miedema, Hogenkampsweg 23-B, 8022 DA Zwolle  06 3875 1868; [email protected]

VAK: DOGMATIEK Aantal lessen: 1ste jaar 8, 2de jaar 6. Doel: inleiding in de christelijke geloofstraditie. Dogmatiek is in feite net zo oud als de kerk(en). Dit lange doordenken van geloven heeft dan ook een traditie opgeleverd, waar we regelmatig uit putten en tegelijk af en toe tegenaan schuren. Iets dergelijks zal ook doorklinken in de uurtjes dogmatiek. Persoonlijk ben ik rond de jaren zestig ‘opgevoed’ met de boeken van prof.dr. G.C.Berkouwer aan de VU; dat is dan een deel van mijn gereformeerde traditie. Want in de loop van de jaren ben ik ‘aangevuld’ met Berkhof, Schillebeekcx, Kuitert en anderen. In het eerste jaar stel ik me voor centrale thema’s te bespreken aan de hand van het boek van dr. E. Flesseman – van Leer, Geloven vandaag, 7de druk, Callenbach. In het tweede jaar kunnen we aan de hand van het boek van dr. 6

H. Berkhof, Christelijk geloof, Callenbach wat meer verdiepend met dezelfde of andere thema’s aan de slag gaan (ideeën zijn welkom). Aanschaf van beide genoemde boeken is niet persé nodig, omdat ik van plan ben met korte samenvattingen van deze boeken te werken. Docent:

Ds. Siebren van der Zee, Anrijperdiep 34, 8032 NP Zwolle  038 – 4546829; [email protected]

VAK: GEMEENTEOPBOUW en EDUCATIE Aantal lessen: 2e jaar: 6 Doel: inleiding in processen van gemeenteopbouw en educatie; hoe kan een gemeente weer vitaal worden? Hoe kan een kerkenraad bevorderen dat de kern van zijn gemeente-zijn meer aandacht krijgt, zowel in de kerkenraad zelf als in andere gemeente-(werk)groepen alsook b.v. op een groothuisbezoek? En wat educatie betreft: hoe kwamen wijzelf aan geloof en hoe proberen we ons geloof door te geven, zowel thuis als in de kerk, b.v. via de catechese? Lesinhoud: We werken allereerst met (hoofdthema’s van) de boeken van J. Hendriks, Een vitale en aantrekkelijke gemeente, Terug naar de kern, en De gemeente als herberg. Ze kunnen ons helpen meer vat te krijgen op vragen als: wat stelt een gemeente voor, wat is haar kerntaak, wat haar missie enz.? Een praktische raadgever daarbij is het boekje van M. Noorloos, Leven uit de bron. De subtitel geeft de bedoeling aan: via geloofsopbouw naar gemeenteopbouw. Het biedt tegelijk inspirerende werk-oefeningen. Bij het onderdeel educatie valt het accent op geloofsopvoeding. Als achtergrond fungeert het boekje van dr. W. ter Horst (zie beneden); daarnaast valt praktisch heel goed te werken met het boek van Hans Spinder e.a., Geloof in de opvoeding, Aanbevolen literatuur: De genoemde boeken van dr.J.Hendriks (aanschaffen is niet persé nodig). Ds.M. Noorloos, Leven uit de bron, Kampen (zo mogelijk aanschaffen). Dr.W. ter Horst, Christelijke geloofsopvoeding, een handreiking, Kampen (aanschaffen niet persé nodig). 7

Hans Spinder e.a , Geloof in de opvoeding, Boekencentrum, Zoetermeer. Het laatste boek is mogelijk(?) ook te verkrijgen via het LDC te Utrecht; het kostte indertijd ƒ 6,50. Docent:

Drs. J.C.A. Kruithof-Looije, Anrijperdiep 2, 8032 NP Zwolle, e-mail: [email protected]

VAK: ETHIEK Aantal lessen : 2de jaar 6, 3e jaar 6 Doel: Bij al ons menselijke doen en laten, kun je vragen stellen over wat het goede is. Dat is ethiek. Ethicus Gerrit de Kruijf zegt:"Ethiek is denken bij het leven. Het gaat dan steeds om de vraag: Hoe moet ik reageren, wat is goed om te doen, wat kwaad, waar moet ik voor kiezen?” Ethiek wordt ook wel ‘praktische filosofie’ genoemd, het is de filosofische kunst van het vragen stellen bij dagelijkse praktijken, van het doorvragen achter bestaande antwoorden. Ethische reflectie vindt altijd ergens midden in het leven plaats, en dat maakt ethiek zo bijzonder boeiend. Het gaat om de reflectie op het concrete leven. Lesinhoud: In het tweede jaar verkennen we de beginselen van de ethiek aan de hand van het Basisboek Ethiek, Wolters-Noordhoff Uitgevers, 1998. Het boekje, geschreven voor HBO beroepsonderwijs, geeft een goede inleiding op het, vaak abstracte, vak ethiek. Het hoeft niet te worden aangeschaft, u ontvangt kopieën. In het derde jaar bespreken we Ethiek Onderweg, acht adviezen, van Gerrit de Kruijf, Meinema 2008. We kiezen zes van de acht thema’s en aan de hand daarvan maken we een gang door de theologische ethiek. In beide jaren geldt dat we actief met de stof aan de gang gaan. Ethiek is geen vak van pure informatieoverdracht maar juist een vak waar actief meedenken en meevragen van cursisten gewenst is. Ethiek is een echt discussievak, discussiëren zullen we daarom volop gaan doen. Docent:

Mw. J.M. Rohaan, Kolonel 10, 8333 DG Steenwijk  06-53203778, [email protected]

8

VAK: FEMINISTISCHE THEOLOGIE Aantal lessen: 3de jaar 6 Doel: Kennismaken met feministische theologie. Sinds het einde van de 19e eeuw is er een beweging van vrouwen in de kerken op gang gekomen, die de verhouding van mannen en vrouwen in de kerk en theologie aan de orde stelt. Deze vrouwen stellen vanuit een feministische theologie kritische vragen over het beeld van God, over de bijbel, de kerkgeschiedenis en de liturgische taal. De kritiek is gericht op de eenzijdig mannelijke beelden en taal, die gebruikt worden binnen kerk en theologie. Het gaat er echter niet om de traditionele, bestaande beelden te verwerpen, maar te zoeken naar nieuwe, andere beelden, waarin ook vrouwen zich kunnen herkennen. Voor een kennismaking met feministische theologie gaan we na waar deze vragen vandaan komen, of we deze vragen herkennen en we bespreken antwoorden vanuit de feministische theologie. Voor leesmateriaal wordt gezorgd en zal zo nodig van te voren uitgedeeld worden. Docent:

Drs. J.M. Tanja, Karpersteeg 18, 8261 BL Kampen  038 – 3337296, e-mail: [email protected]

VAK: FILOSOFIE Aantal lessen: 1ste jaar 8 Doel: De cursus beoogt een eerste inleiding te geven in de geschiedenis van de westerse filosofie. De doelstelling van de cursus is dat de cursist een relatie kan leggen tussen de filosofische inzichten van een bepaalde tijd en de verwoording van het geloven in die tijd. Inhoud: Na een korte inleiding over wat filosofie is en over de fasen in de geschiedenis van de filosofie (Störig, Van Peursen), gaan we in grote stappen door de geschiedenis van de westerse filosofie heen: 9

- De Griekse filosofie (Socrates, Plato, Aristoteles) en de Joodse verhalen en leefregels; - Patristiek (Augustinus) en Middeleeuwen (Scholastiek: Anselmus, Thomas van Aquino); - Renaissance, begin van de moderne filosofie (Descartes); - Verlichting (Kant) en 19de eeuw (Kierkegaard, Nietzsche) - 20ste eeuw (existentiefilosofie, hermeneutische filosofie en postmodernisme) Literatuur: Er wordt niet vanuit een boek gewerkt. Als u nog (bijna) niets over filosofie hebt gelezen, dan wordt aanbevolen het jeugdboek van Jostein Gaarder, De Wereld van Sofie, te lezen. Tijdens de lessen wordt gewerkt met ‘hand-outs’ en teksten van filosofen. Docent:

Vak:

Drs. K. van Warven, Zilverschoon 33, 8265 HD Kampen  038-3332315, e-mail: [email protected]

JODENDOM

Aantal lessen: 2de jaar 5, 3e jaar 4 Doel: Het verkrijgen van enige informatie over en inzicht in zowel de eigenheid van het Jodendom als ook de onderlinge relatie tussen Jodendom en Christendom. Inhoud: De lessen Jodendom zijn gericht op het klassieke Jodendom (Rabbinica), op enkele essentiële noties uit het joodse leven, en op de relatie Kerk & Israel in het verleden en in onze eigen tijd. Doel en inhoud van deze lessen brengen met zich mee dat zij niet op onderlinge discussie maar op overdracht van kennis zijn gericht. Rabbinica (5x; 2e jaar) In de eerste les gaat de aandacht uit naar de vraag waarom dit vak van belang is. Er worden enkele onjuiste maar desondanks gangbare voorstellingen (vertekende beelden) van Jodendom geschetst, en we vragen ons af waar zulke beelden vandaan komen, en of/hoe het ook anders kan? De volgende vier lessen worden besteed aan een inleiding in het klassieke jodendom (Rabbinica). Daarbij gaan we in op een kernbegrip in het Jodendom, de Tora. Wat kan dit woord zoal betekenen? Wat is de schriftelijke, en wat is 10

"mondelinge" Tora? Vervolgens bespreken we in hoofdlijnen de klassiek joodse literatuur (Misjna, Talmoed, Midrasj). Ook wordt iets verteld over enkele beroemde rabbijnen, zoals Hillel en Johanan, en we lezen (in Nederlandse vertaling) een stuk uit de Talmoed. Tenslotte wordt de wijze waarop in het joodse leven van alle dag met de Tora wordt omgegaan geïllustreerd aan de hand van enkele concrete voorbeelden. Als lesmateriaal worden gebruikt : (a) de syllabus "Oriëntatie in de Rabbinica”; (b) een handleiding waarin de inhoud van de lessen summier is samengevat (de zgn. “rode draad”) (c) Aanvullende informatie. Dit materiaal zal op de lessen worden uitgedeeld. Relatie kerk en Israel (4x; 3e jaar) De verhouding tussen Kerk en Israel is in de loop der eeuwen zeer problematisch geweest. Hoe lag die verhouding, welke factoren hadden daar invloed op, en hoe ontwikkelde zich dat verder? Een belangrijk aandachtspunt vormen de ontwikkelingen in de 20e/21e eeuw, met name in de Protestantse Kerk Nederland. Daarnaast maken we kennis met nieuwere vormen van exegese en dogmatiek waarin Israel en rabbijns gedachtengoed een wezenlijke plaats krijgen in de christelijke theologie. Docent Rabbinica: Docent Relatie kerk en Israel:

VAK:

Mevr. drs S.E. Scheepstra, IJsselkade 26, 8261 AC Kampen Drs. B. Gijsbertsen, Esdoornhof 303, 8266 GJ Kampen,  038-3315432; e-mail: [email protected]

KERKGESCHIEDENIS

Aantal lessen 1ste jaar: 8, 2e jaar: 6, 3e jaar: 6 Inhoud: In het eerste jaar komt het ontstaan van de christelijke kerk aan de orde, binnen het toenmalige Romeinse Rijk. Het was een tijd van vervolging, ook van pogingen om duidelijk te maken wat het geloof wezenlijk inhoudt, wat de kerk belijdt. Na Constantijn de Grote wordt de kerk steeds invloedrijker in staat en maatschappij: in de middeleeuwen wordt de samenleving voor een zeer groot deel bepaald door de kerk en vooral haar hiërarchie.Toch is er steeds weer een andere zijde; niet alleen de 11

machtige, weldra rijke kerk, maar ook het kloosterwezen, het armoede-ideaal (Franciscus van Assisi), en tegen de gevestigde kerk in de 'ketters', die zwaar worden vervolgd. Het tweede jaar biedt de kerkgeschiedenis van de 15e tot de 18e eeuw. Er is allereerst de Reformatie van Luther en Calvijn en de snelle groei van het protestantisme in grote delen van Europa. Daartegenover de Heroriëntatie van de R.K.Kerk. Tevens is er sinds met name de 17e eeuw de opkomst van de natuurwetenschappen, die al spoedig zich willen emanciperen van het kerkelijk gezag, met andere woorden: het begin van de secularisatie. Hoe reageert de kerk daarop? De breuk met de moderne cultuur kondigt zich aan in de 18e eeuw, in de Verlichting, die vooral in Frankrijk steeds meer anti-kerkelijk wordt. De Franse revolutie loopt zelfs uit op een volslagen breuk tussen de nieuwe staat en de (R.K.) kerk. In het derde jaar komt de moderne kerkgeschiedenis aan bod. Het christelijk geloof komt bij steeds meer mensen op de achtergrond, door tal van oorzaken. De kerk probeert aar eigen wezen te handhaven tegen een groeiende ontkerstening in. In Nederland bijv. in het Reveil, in de Afscheiding, in het streven naar kerkherstel in de Nederlands Hervormde Kerk en in de Doleantie. Enerzijds is er een snelle ontkerkelijking, anderzijds een grote opbloei, met name in de 19e eeuw, zoals van de zending. In de 20e eeuw groeit tevens het oecumenisch besef. Literatuur: De cursus wordt gegeven aan de hand van een reader. Aanbevolen wordt de stof in een boek over kerkgeschiedenis te lezen zoals: O.J. de Jong, Geschiedenis der kerk, Nijkerk (veel drukken); A..J.Jelsma, Handboek van de geschiedenis van het Christendom, Den Haag 1980. (uitverkocht, maar antiquarisch vaak wel verkrijgbaar); Joris van Eijnatten en Fred van Lieburg, Nederlandse Religiegeschiedenis, Hilversum 2005; Herman J. Selderhuis (red.), Handboek Nederlandse kerkgeschiedenis, Kampen 2006. Docenten:

Dr. Th.van Staalduine, Oudestraat 47 –1, 8261 CE Kampen 038 – 3326534, e-mail: [email protected] Dr. A. Sulman, Frans Huismanstraat 4, 8072 HA Nunspeet, 0341 – 256253

12

VAK:

KERKRECHT

Aantal lessen: 1e jaar 4 In dit vak zullen we ons verdiepen in de vraag wie het voor het zeggen heeft in een kerk en dus over de voor- en nadelen van systemen van kerkregering (episcopaal, synodaal, presbyteriaal, congregationalistisch), om alvast wat termen te noemen. Aandacht wordt geschonken aan het nut en de betekenis van een kerkorde, waarbij die van de PKN als leidraad zal dienen. Voorts: Hoe is ambtsgeheim en vertrouwelijkheid geregeld en wanneer mag je toch niet zwijgen? En: Hoe regelen we samenwerking en erkenning (doop!) tussen verschillende kerkgenootschappen? Het vak wordt gegeven door middel van een uit te reiken reader. Docent:

VAK:

Dr. Th. van Staalduine, Oudestraat 47-I, 8261 CE Kampen,  038-3326534, e-mail: [email protected]

KERKZIJN anno 2013

Aantal lessen: 3e jaar 6 Doel: Kennis en inzicht van ontwikkeling en omvang van maatschappelijke ontwikkelingen (o.a.secularisatie) en de invloed daarvan op kerkgemeenschappen en hun reactie. Toelichting: De kerk staat niet op een onbewoond eiland en de kerk zit niet in een ivoren toren. Midden in de samenleving staat de kerk. En dat is te merken. Allerlei ontwikkelingen, die in de samenleving gaande zijn, hebben hun weerslag op het kerkelijk leven. In dit blok zullen we een aantal van die belangrijke ontwikkelingen nader bekijken en de consequenties van die ontwikkelingen voor de kerken nagaan. De thema’s zullen o.a. de secularisatie en recente ontwikkelingen in kerken in Nederland en Duitsland zijn. Docent:

Drs. J.C.A. Kruithof-Looije, Anrijperdiep 2, 8032 NP Zwolle,  038-3434821, e-mail: [email protected]

13

VAK:

LITURGIEK

Aantal lessen: 1ste jaar: 6, 2de jaar: 7 Doel: Kennis nemen van verschillende vormen van liturgieviering, leren doorzien hoe de liturgie van een kerkdienst en door het kerkelijke jaar heen in elkaar zit en wat de achtergronden en betekenissen zijn. Inhoud: 1e jaar: 1. Wat gebeurt er in de kerkdienst? - gebouw en gebeuren. 2. Wanneer gebeurt wat? - I - de orde van dienst per zondag 3. Wanneer gebeurt wat? - II - de zondagen door het jaar. 4. Pasen vieren - de honderd dagen van Pasen. 5. De avondmaalsviering - woord en sacrament. 6. De getijden - vespers en andere tijden. 7. Wat zingen we eigenlijk? - liturgie en kerkmuziek. 2e jaar: 1. Liturgie als gedenkspel - Joodse wortels. 2. Belijdenis en doop - de taal van het water. 3. Kinderen in de kerk - het kind in het midden. 4. Liturgie als communicatie - taal, rituelen, symbolen. 5. Kerkelijk huwelijk en kerkelijke begrafenis. 6. Bevestiging van ambtsdragers - handoplegging. 7. Voorbereiding vesperviering. Het lesprogramma is een indicatie waar, in overleg met de deelnemers, van kan worden afgeweken. De cursisten ontvangen de module Liturgiek van Theologische Vorming Gemeenteleden, geschreven door drs. N.W. Visser in 2006. Ook voor aanbevolen literatuur kan men daarin terecht. Docent:

Drs. A. Koetsier, H. Roland Holststraat 10, 8023 CJ Zwolle  038 – 4544207, e-mail: [email protected]

14

VAK:

NIET-CHRISTELIJKE GODSDIENSTEN

Aantal lessen: 2de jaar 6, 3de jaar 6 Doel: Het verkrijgen van basiskennis van de voornaamste niet-christelijke godsdiensten en het verwerven van inzicht in de uitdagingen die zij aan kerk en theologie stellen. Inhoud: In de colleges wordt – vooral aan de hand van hun heilige schriften - een inleiding gegeven op Islam, hindoeisme en boeddhisme. Daarnaast wordt aandacht gegeven aan de vraag, welke uitdagingen de blijvende aanwezigheid van moslims, hindoes en boeddhisten in onze Nederlandse samenleving aan kerk en christelijke theologie stellen. Docent:

Drs. H. Mintjes, Jacob Catslaan 36, 3818 WK Amersfoort  033-4630761

VAK:

NIEUWE TESTAMENT

Aantal lessen: 1ste jaar 7, 2de jaar 7, 3de jaar 7 1e jaar: De lessen in het eerste jaar zullen worden besteed aan een kennismaking met de verschillende soorten geschriften in het Nieuwe Testament, hun karakter en hun ontstaan. Verder wordt nader ingegaan op de synoptische evangeliën Matteüs, Marcus en Lucas. 2e jaar: In de lessen van het tweede jaar volgen we de apostel Paulus en bekijken we enkele van zijn brieven. 3e jaar: Het laatste jaar zal worden besteed aan de de geschriften die verbonden zijn met de naam van de Johannes; het evangelie, de brieven en de Apocalyps. Docent:

Drs. Lyonne Verschoor-Schuijer, Eisenhowerlaan 31, 3844 AS Harderwijk,  0341-431243, e-mail: [email protected]

15

VAK:

OUDE TESTAMENT

Aantal lessen: 1ste jaar 8, 2de jaar 6, 3de jaar 7 Doel: Het leren verstaan van het z.g.n. Oude Testament als een veelkleurige verzameling van teksten van Israel, de eerste verbondspartner van God. Daarbij zal aandacht gegeven worden aan de ontstaansgeschiedenis en de werkingsgeschiedenis van deze teksten in synagoge en kerk. Vakinhoud: Voor het eerste jaar: Kennismaking met de inleidingsvragen en de geschiedenis van de studie van het O.T. Aan de hand van een gedeelte uit de Thora zal de cursist ontdekken hoe een tekst gelezen en uitgelegd kan worden. Voor het tweede jaar: Idem maar dan vooral uit de Profetische boeken. Voor het derde jaar: Idem, maar dan vooral uit de Geschriften, m.n. de Psalmen. Docenten:

VAK:

Drs. J.M. Tanja, Karpersteeg 18, 8261 BL Kampen  038 – 3337296. e-mail: [email protected]

PASTORAAT

Aantal lessen: 1ste jaar 6, 2de jaar 6, 3de jaar 6. Pastoraat kun je omschrijven als: ‘aandacht en zorg geven aan mensen met het oog op hun welzijn in alle opzichten’. Meestal denken we bij pastoraat aan een kerkelijke gemeente, want daar is het begonnen. Mensen buiten de geloofsgemeenschappen kunnen onze aandacht en zorg echter evenzeer nodig hebben. Voorwaarde voor pastoraat in deze zin is: ‘liefde voor mensen’ en een ‘ontmoeting’. Korte inhoud van de lessen A Uitgangspunt van pastoraat is het beeld van de goede herder en het verhaal van de Emmaüsgangers, verhalen uit de Bijbel.  De herder is iemand met een scherp oog, iemand die liefdevol denkt en handelt.  In het verhaal van de Emmaüsgangers gaat het om een ontmoeting. ‘De 16

derde persoon’ geeft aan de andere twee geborgenheid, veiligheid en daagt hen uit om zich uit te spreken. Samenvattend: pastoraat is aandacht en zorg geven aan mensen met het oog op hun welzijn in alle opzichten, het is zorg op maat. B De pastor.  Pastoraat geef je op twee manieren: door je houding en door de inhoud van je woorden.  De houding is gericht op vertrouwen winnen, verhelderen en uitdagen.  De inhoud van de woorden is gericht op het welzijn van de ander in alle opzichten.  De pastor geeft en krijgt groei en verdieping terug. C De pastorant is hij/zij die zorg krijgt.  Pastoraat is persoonlijke aandacht en zorg geven aan mensen met het oog op hun welzijn in alle opzichten.  Welzijn: ieder mens heeft verlangen naar geborgenheid en erkenning.  Welzijn: ieder mens ondergaat het leven, d.w.z. in het leven van ieder mens is sprake van verliezen en verlies.  Welzijn: ieder mens heeft het nodig om van tijd tot tijd tot zichzelf te komen (een week bestaat uit 6 + 1 dagen), is medemens. Samenvattend: vragen komen voort uit basiservaringen en basisverlangen van mensen. D Bijbel  God is bij mensen in de ontmoeting.  De goede herder in de persoon van Jezus is heel zichtbaar en herkenbaar.  In het verhaal van de Emmaüsgangers komt naar voren hoe ‘een werkelijke ontmoeting’ gebeurt, wanneer mensen elkaar zien als ‘beeld van God’.  Kernwoorden in de Bijbel zijn o.a. : Schepping, Verbond, Liefde, Vallen en opstaan, Uittocht, Koninkrijk van God. E Ontmoeting is een schakel tussen mensen (verlangens en ervaringen), personen en woorden uit de Bijbel. Lesmateriaal wordt door de docent uitgereikt. 17

Docent:

VAK:

Drs. H. van Vreeswijk, Vermuydenstraat 84, 8265WJ Kampen,  038-3330144; [email protected]

THEOLOGISEREN

Aantal lessen: 3de jaar 6 Wie deelneemt aan de cursus Theologische Vorming voor Geïnteresseerden doet in de loop van de cursus allerlei kennis op. Die kennis heeft meestal betrekking op het verleden, op onze wortels. Bijbelkennis, bijbelse theologie, kerkgeschiedenis en dogmatiek zijn traditioneel van intentie. We leren, wat men geloofde, hoe men dacht, hoe men leefde. Maar wat heb ik eraan? Hoe moet ik me dat nu eigen maken? Bij “theologiseren” proberen we de verzamelde kennis te toetsen aan het eigen denkvermogen en de eigen situatie. Daartoe besteden we tijd aan het toetsen van methoden van argumenteren (mw. Van Staalduine, 3 uur) en het maken van een zoektocht naar het toepasbaar maken van de schatten van de traditie. Het doel is geleerd te hebben “assertief” in de zaken van kerk, geloof en theologie jezelf in te kunnen sluiten en zo een eigen persoonlijke geloofsvisie onder woorden te kunnen brengen (Van der Zee, 3 uur). Docenten:

Mw. Dr. E. van Staalduine, Oudestraat 47-I, 8261 CE Kampen  038-3326534; [email protected] Drs. S. v.d. Zee, Anrijperdiep 35, 8032 NP Zwolle  038-4546829; [email protected]

VAK:

GELOVEN BELEVEN

Aantal lessen: 4. In de meeste vakken van de cursus staat de verwerving en bespreking van geloofskennis centraal. Het verstand wordt gevormd. Maar er zijn ook aspecten van het geloof die je op die manier niet of onvoldoende kunt benaderen. Klank, kleur, reuk, gevoel, beweging en een ervaring van schoonheid (of juist niet) zijn dimensies waarin het alledaags geloof gestalte krijgt. In de cursus willen we in het vak ‘geloven beleven’ de ervaringskant van het geloof aan de orde stellen. Gekozen is voor een integratievak waarin de drie leerjaren samenkomen, omdat sommige onderwerpen hierin bij uitstek geschikt zijn voor grotere groepen. Als 18

meerwaarde geldt dat de leerjaren elkaar dan ook eens buiten de koffiepauzes kunnen ontmoeten. Ieder jaar komt een ander thema aan bod. Te denken valt aan bibliodrama (het ‘naspelen’ van bijbelse verhalen, waarbij de identificatie met een bijbelse figuur tot verrassende inzichten en ontknopingen kan leiden) of een inleiding in christelijke schilderkunst (zowel in kunsthistorisch opzicht, als in het scheppen van voorwaarden waardoor de cursisten zelf hiermee aan de slag gaan) of een bezinning op het lied in de christelijke gemeenschap. Zelfs een inleiding in liturgisch bloemschikken is mogelijk. In het seizoen 2012/2013 komt het thema bibliodrama aan de orde. Hierover de volgende informatie: Bibliodrama is een spel of spelende samenspraak met een leider (pastor of predikant) over een passage uit de bijbel. Bibliodrama kan mensen van allerlei leeftijd helpen bij hun geloofsverdieping. Door zelf een rol te kiezen en ons in het verhaal te begeven, ervaren we hoe ons eigen levensverhaal ermee verbonden is. Zo kan bilbiodrama ‘helen’ maar ook helpen om ‘op een nieuwe wijze te leren luisteren naar de bijbel’. Doel van bibliodrama is dat mensen groeien in levend geloven. Kennis van de bijbeltekst is belangrijk voor de leidinggevenden van een groep, maar het gaat er vooral om dat de tekst vruchtbaar wordt in het leven en werken van de mensen nu. Doordat mensen in een groep hun levens- en geloofservaring met elkaar delen is er ook sprake van gezamenlijke geestelijke vorming. Zowel de theorie als de praktijk van bibliodrama zullen aan de orde komen. Docent:

Wordt nader bekend gemaakt

19

OVERZICHT INDELING VAN VAKKEN jaar 1

jaar 2

jaar 3

Totaal

Bijbelse vakken OT

8

6

7

21

NT

7

7

7

21

Kerkgeschiedenis

8

6

6

20

Systematische vakken Dogmatiek

8

6 6

Feministische theologie

Praktische vakken Pastoraat

20 40

Ethiek

Filosofie

cluster 42

14 6

12

6

6

8

8 41

6

6

gemeenteopbouw/educatie

6

6

diakonaat

6

liturgiek

6

18 6 6

7

13 27

Contextuele vakken Judaica

5

kerk-zijn anno 2010 niet-chr. godsdiensten

6

4

9

6

6

6

12 24

Integrerende vakken kerkrecht

4

geloven beleven

4

4 4

4

12

theologiseren

6

6

Organisatie Totaal

1 65

1 195

65

65

juni 2012

20

1 195