The Big Picture Maart 2015
Rabobank Particulieren & Private Banking
Agenda • The Big picture • Terugblik eerste kwartaal • Olie & Dollar • Macro, vertrouwen, risicoperceptie, monetair beleid & kredietverlening • Assetmix, scenario-analyse & risico’s • Aandelen • Obligaties • Maatschappelijk verantwoord beleggen • Adviezen 2
Terugblik Eerste kwartaal: Melt-up
Rabobank Particulieren & Private Banking
Rendement financiële markten • Periode 31-12-2014 t/m 13-3-2015 AANDELEN ONTWIKKELD AANDELEN WERELDWIJD AANDELEN OPKOMEND GRONDSTOFFEN HIGH YIELD STAATSOBLIGATIES OBLIGATIES GEAGGREGEERD BEDRIJFSOBLIGATIES EX-FIN BEDRIJFSOBLIGATIES BEDRIJFSOBLIGATIES FINANCIALS COVERED BONDS HEDGEFONDSEN EM DEBT KAS -30%
15,6% 15,4% 13,3% 6,4% 5,1% 4,1% 3,3% 1,5% 1,5% 1,4% 1,2% 1,2% 0,6% 0,0% -20%
Bron : Thomson Reuters Datastream, total return in euro
-10%
0%
10%
20%
Rendement aandelenmarkten • Periode 31-12-2014 t/m 13-3-2015 35%
32%
30% 25%
24%
24% 20%
20%
19%
15% 10%
17%
16%
15%
13% 6%
5% 0% -5% -10%
Bron : Thomson Reuters Datastream, total return in euro
Bron: Datastream, totaal rendement in euro
-5%
Rendement obligatiemarkten • Periode 31-12-2014 t/m 13-3-2015 Portugal
5,8%
Italië
4,6%
België
3,4%
Spanje
3,0%
Frankrijk
2,6%
Oostenrijk
2,4%
Nederland
2,3%
Ierland
2,2%
Duitsland
2,1%
Finland 0,0%
1,9% 1,0%
2,0%
3,0%
Bron : Thomson Reuters Datastream, total return in euro op basis van benchmark
4,0%
5,0%
6,0%
7,0%
Terugblik neutraal profiel Rabobank Rendement in euro (%)
Ultimo 2014 t/m 16-3-2015
Portefeuille
Benchmark
+/-
STRATEGISCHE BENCHMARK
10,8
9,9
0,9
2) LOUTER EFFECT REGIO-INVULLING
MSCI ACWI INDEX TR euro
15,1
16,4
-1,3
3) LOUTER EFFECT OBLIGATIE-INVULLING
BARCLAYS EURO AGG 500MM TR
2,5
3,3
-0,8
EFFECT PORTEFEUILLE-INVULLING INCLUSIEF 1,2,3
STRATEGISCHE BENCHMARK
9,7
9,9
-0,2
BELEGGINGSSTRATEGIE NEUTRAAL PROFIEL*
BENCHMARK
1) LOUTER EFFECT ASSET-ALLOCATIE
Bron : Morningstar Direct, total return in euro, bruto *Strategische verdeling neutraal profiel = 50% aandelen, 50% obligaties
Portefeuilles 16
Netto rendement tot en met 13-3-2015 14,2 13,5
Rendemix
14
ABN Amro gematigd defensief
RBBf
12,1 11,2
12 10
8,8
8 6,5
6 4,3
Relatief ten opzichte van de eigen benchmark index (na kosten) tot ultimo 2014
9,3
6,9
Rabobank
1 jaar
ING Neutraal
3 jaar
Triodos
5 jaar
Gilissen gebalanceerd EVI neutraal
4,7
4
MeesPierson matig offensief
2
Van Lanschot neutraal Alex Defensief
0 Zeer Defensief Defensief
Neutraal
Bron : Rabobank, Morningstar
Offensief Zeer Offensief
-30% -20% -10%
0%
10%
8
Olie, Dollar & Macro Vertrouwen, risicoperceptie, monetair beleid & kredietverlening Rabobank Particulieren & Private Banking
Olieprijs: waar ligt de bodem? Risico’s liggen voorlopig aan de onderkant 1500
Marginale verkoper: Baker Hughes horizontal drilling rigs
500000
Olievoorraden VS (exclusief strategische olievoorraad), x 1000 vaten
450000 1000 400000 500 350000 0 2005
2006
2007
100%
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Afhankelijkheid van geïmporteerde olie
300000 2011
2012
2013
120
Olieprijzen ($/vat)
110
80%
100
60%
90
2014
80
40%
70
20% 0% Japan Bron: Datastream, Gavekal,
Europa
Verenigde Staten
60
WTI
50
Brent
40 mrt-13
sep-13
mrt-14
sep-14
mrt-15
10
Risico lagere olieprijs Per saldo positief voor de wereldeconomie, maar niet voor iedereen 130
3,3
Sterke samenhang inflatieverwachtingen en olieprijs
3,1
110
2,9
90
2,7
70
2,5
olie (WTI), linker-as
50
2,3 2,1
5y5y us inflatieswap, rechter-as
30
1,9
mrt-13
6
180
Inflate Eurozone en Verenigde Staten nu negatief
sep-13
mrt-14
sep-14
mrt-15
Schuld als percentage van het inkomen
160
4
140
2
120
Australië Canada Verenigde Staten
100
0
Eurozone -2 1996 2001 Bron: Datastream, Bloomberg
80
VS
60
2006
2011
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
11
Valuta Yellen: Currency wars? I see no currency wars! 3
1,2
Atlantic spread (renteverschil VS=Duitsland, 10 jaar)
2
In Azië alleen een duidelijke verzwakking van de yen Renminbi
1
Taiwan Dollar
1
0,8
Korea Won
0
-2 1989
Japanse Yen
0,6
-1
0,4 1994
1999
2004
2009
2012
2014 300
Koopkrachtpariteit (ppp) euro versus dollar
25
2013
2014
2015 115
Oplopend overschot lopende rekening en toch zwakke euro
110
200
105 100
-25
100 95
0 Lopende rekening (linker-as, mrd)
-100
-75 1982
85
REER euro (rechter-as)
1987
Bron: Datastream, Bloomberg
1992
1997
2002
2007
2012
-200 1994
90
80 1999
2004
2009
2014
12
Economisch vertrouwen Invloed van valuta zichtbaar 200
20
Consumentenvertrouwen Verenigde Staten
Verbetering consumentenvertrouwen eurozone
10 150
0 -10
100
-20 50 0 1993
65
1998
2003
2008
2013
-30
Duitsland
-40
Frankrijk
-50 1985 120
Ondernemersvertrouwen Verenigde Staten
60
115
55
110
2010
20 0 -20 -40
90
Producerend bedrijfsleven
85
Dienstensector
2002
2015
40
Ondernemersvertrouwen Duitsland en Japan
95
40
1997 Bron: Bloomberg
2005
100
45
30
Italië 2000
1995
105
50
35
1990
80
2007
2012
1991
-60
IFO (linker-as) Tankan (rechter-as)
1996
2001
-80
2006
2011
13
Risicoperceptie financiële markten Door beleggingsdwang risico-indicatoren nog altijd positief 80
Volatiliteit wordt gedrukt door liquiditeit
40
V2X Index
60
VIX Index
30
50 40
25
EUR-USD 1 maands volatility
20
USD-JPY 1 maands volatility
15
30
10
20 10 2005
Volatiliteit dollar versus euro en yen
35
70
5 2006
7 6
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Opslag Spaanse en Italiaanse rente boven Duitse rente (10 jaar)
5
Spanje Italië
4
2014
0 2007
2010
25
2013
Kredietopslagen
20 High Yield
15
3
Emerging debt
10
2 5
1 0 2010 Bron: Datastream
2011
2012
2013
2014
0 2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
14
Monetair beleid en kredietverlening ECB en BOJ nemen stokje over 12000
Beleidsrentes centrale banken 5
Per saldo groei balansen centrale banken met 10%+
10000
3
FED
ECB
8000
BoJ
BoE
6000 4000
1
2000 0 2008
-1 2008
2009
2010
4,5
2011
2012
2013
2014
4 3,5 3
Italië Spanje Duitsland Frankrijk
2,5 2 2011
Bron Datastream
2012
2013
2014
2009
2010
2011
2012
BoJ 2013
ECB
Fed
2014
Kredietverlening eurozone (% jaar-op-jaar)
12 10 8 6 4 2 0 -2 -4
Rente op kredieten 1-5 jaar
BoE
2006
2008
2010
2012
2014
15
Assetmix Aandelen versus obligaties
Rabobank Particulieren & Private Banking
Scenario s Basisscenario 60% kans
Scenarioanalyse
Positief scenario 30% kans De grote rotatie
Normalisering
• IT-revolutie, • Goudhaartje • Reflatie, financiële repressie • Melt-up • Liquiditeit drukt volatiliteit
• Groei boven trend met inflatie • Fed gaat sneller dan verwacht • Amerikaanse aandelen blijven achter
Negatief scenario 10% kans Doormodderen • Groei valt terug, Japanscenario eurozone • Maatregelen hebben geen of tegenovergesteld effect • Vertrouwenscrisis en politieke crisis
17
Risico’s • Geopolitiek: Rusland-Oekraïne, Iran • Chinese schulden • Brexit, Europese politiek
• Meer volatiliteit, na einde QE Fed • Dollarliquiditeit • Schaliebubbel Amerikaans high yield • Te hoge verwachtingen Amerikaanse economie • Deflatie Bron: Morgan Stanley
18
Assetmix Aandelen: relatief aantrekkelijk gewaardeerd, profiterend van aantrekkende groei 1,2
8%
Stock-to-bond ratio (1-1-2001=1, MSCI wereld) en OECD leading indicator
1
1500
4% 0,8
2%
0,6
0%
1000 500
-2% 0,4
Stock to bond ratio (linker-as)
0,2 2000
OECD Leading indicator (% joj, rechter-as) Bron: OESO, Bloomberg 2003
2006
Cumulatieve in- en uitstroom beleggingsfondsen
6%
2009
2012
10
INSTROOM AANDELEN IN MRD USD INSTROOM OBLIGATIES IN MRD USD
0
-4% -6%
-500 2008
2009
10
2011
2012
2013
2014
MSCI WORLD DIVIDENDRENDEMENT
Winstrendement MSCI World -/- 10 –jaars Duitse rente
DUITSE 10-JAARS RENTE
8 5
2010
6 4
0
2 RISICOPREMIE AANDELEN -5 1990
Bron: Datastream
1995
2000
2005
2010
0 1990
1995
2000
2005
2010
2015
19
Assetmix: obligaties Prognose: benedengemiddeld rendement door extreem laag aanvangsrendement Duitse 10-jaars rente op 0,27%
5,00
3,00
Duitse inflatieverwachtingen
2,50
4,00
2,00
3,00
1,50 2,00
1,00
1,00
0,50
0,00 2008 4,00
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Kredietopslagen investment grade genormaliseerd
2015
0,00 2009 6,50
3,50
2010
2011
2012
2013
2014
Barcap Euro Agg effectief rendement, nu 0,49%
5,50
3,00 4,50
2,50 2,00
3,50
1,50
2,50
1,00 1,50
0,50 0,00 2009
Bron Datastream
2010
2011
2012
2013
2014
0,50 2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
20
2015
Aandelen Overwegen
Aandelen regionaal Trend winstgevendheid bepalend voor waardering 3,5
Eurozone VS Japan Opkomende markten
3 2,5
18
Koers/boekwaarde
Rendement eigen vermogen
16 14 12 10
2
8 6
1,5
Eurozone VS Japan Opkomende markten
4 1
2 0
0,5 2010
2011
2012
2013
2014
2015
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Koers/ boekwaarde VS nu op 2,9, rest wereld op de helft (1,4 tot 1,7) daarvan Veel ruimte voor hogere winstmarges in Japan en eurozone Minder overheid en meer marktwerking uiteindelijk gunstig voor ROE in opkomende landen Versnelling economische groei goed voor winstgevendheid buiten de Verenigde Staten Bron Datastream, MSCI
22
Europa ECB-QE van start, Duitsland overwegen 44
Lonen als percentage BBP
68
42
Relatieve performance DAX t.o.v MSCI Eurozone total return
66
40
64
38 Europa Duitsland
36
62 60 2012
34 2000
2002
2004
Bron: Datastream, Bloomberg
2006
2008
2010
2012
2013
2014
2015
2014
23
Japan Voldoende herwaarderingspotentieel 1600
90
Japanse beurs volgt niet langer de yen
1400
110
1200
130
1000
Reflatiepotentieel: Huizenprijzen gedeeld door beschikbaar inkomen (afwijking gemiddelde) 0,92 0,83 0,86
1,00
1,22
1,27
1,28
1,33
1,33
1,47
1,06
1,13
ITA
ESP NLD GBR FRA CAN AUS BEL
0,59
150 Topix (linker-as)
800
170
Yen REER (rechter-as) 600 2011
2,00
2012
Bron: Datastream, Bloomberg, MSCI
2013
2014
0,00
JPN DEU USA
IRL
24
Stijl Value & smallcaps 20
18,1
17
18
2,1
Performance factoren 2015 (tot en met 13-3) 16,7 15,5
16
14,5
Verschil in koers/boekwaarde Groei vs Value wereldwijd
1,6
15,4
14 1,1
12 10 Momentum
Small Caps
Low Vol
Quality
Value
Aandelen Wereldwijd
0,2
MSCI Value / MSCI Growth
1,8
0,6 2004
1,6
2007
2010
2013
MSCI Smallcaps / MSCI World
0,15
1,4
1,2
0,1
1 0,05
0,8 1974
1979
1984
Bron: Datastream, Bloomberg
1989
1994
1999
2004
2009
2014
1995
2000
2005
2010
2015
25
Invulling portefeuille Core- factor-satellite Japan 10
Regioverdeling
Opkomende markten 18 NoordAmerika 38
Duitsland 5 Pacific 18
Small-caps 13
Value Europa 8 Europa 26
Aandelen Core 3o%
Actief Passief
55% 45%
Value VS 13
Thema's 7 Frontier markten 4
Opkomende markten 10
26
Obligaties Onderwegen
Rabobank Particulieren & Private Banking
Obligaties Zoektocht naar rendement 240
7
Barclays Global vs Barclays Euro
220
Effectief rendement Global vs euro
6
200
Global
5
180
Euro
4
160
3
140
2
120
1
100 2000
0 1999
3
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
Global 1,52% Euro 0,48%
3
Effectief rendement staatsobligaties eurozone 0,73%
2002
2005
2008
2011
2014
Effectief rendement bedrijfsobligaties eurozone 0,92%
2,5
2
2 1,5
1
1
0,5 0 nov-13
0 feb-14
mei-14
Bron: Datastream, Bloomberg, Barclays
aug-14
nov-14
feb-15
mrt-13
jun-13
sep-13
dec-13
mrt-14
jun-14
sep-14
dec-14
28
mrt-15
Invulling portefeuille Core - satellite
Duration 6,6
Bedrijfsobligaties 20
Financials 20
+2
-2
Obligaties
Index-linked eurozone 20 Wereldwijd 30
Actief Passief EM Debt / High Yield 10*
65% 35%
29
MVB Meer impact met een volgende stap
Rabobank Particulieren & Private Banking
Wereldwijd wordt inmiddels 30% van de gelden verantwoord of duurzaam belegd Percentage verantwoord of duurzaam belegd ten opzichte van totale vermogen
Bron: Global Sustainable Investment Review 2014
Adviezen Aandelen +
-
Benchmark
Verenigde Staten
38%
49,4%
Canada
0%
3,6%
Europa
23,7%
Verenigd Koninkrijk
+
Staatsobligaties (totaal 55%)
3%
-
Kadergewicht
30%
55%
+
AAA 26%
6,3%
Duitsland
Obligaties -
AA A
8%
BBB
Zwitserland
3,6%
Emerging Debt
5%*
Frankrijk
3,4%
Index-linked obligaties
20%
Pacific waarvan Japan Australië Opkomende markten
waarvan Frontier markten
0%
12,1%
18%
Bedrijfsobligaties
15%
20%
7,3%
15%
Financials
15%
20%
2,8% 11,2%
Covered Bonds 18%
High Yield obligaties
4%
Convertibles
0%
15% 5%*
32
Vragen Iedere lokale Rabobank en de andere onderdelen van de Rabobank Groep die als beleggingsonderneming zijn aan te merken, zijn als zodanig geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De informatie in deze presentatie is ontleend aan door Rabobank Private Banking betrouwbaar geachte openbare bronnen, maar voor de juistheid en de volledigheid van de genoemde feiten, meningen, verwachtingen en de uitkomsten daarvan kunnen wij niet instaan. Hoewel wij ten aanzien van de selectie en berekening van de gegevens de nodige zorgvuldigheid in acht nemen, zijn wij niet aansprakelijk voor enige schade die het gevolg is van de hierin opgenomen gegevens. De informatie in deze presentatie dient niet te worden opgevat als een aanbod en evenmin als een uitnodiging tot het doen van een aanbod tot het kopen of verkopen van financiële instrumenten en is ook niet bedoeld om enig recht of verplichting te creëren. Het gebruik maken van de informatie geschiedt dan ook geheel op eigen risico. De in deze publicatie opgenomen informatie is geen expliciete of impliciete beleggingsaanbeveling en kan op ieder moment zonder verdere aankondiging worden gewijzigd.
33
