Tanderosie? Nooit van gehoord!

Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e [email protected] www.tns-nipo.com

Social & Polling

Rapport

Tanderosie? Nooit van gehoord! De (on)bekendheid van tanderosie onder ouders en tandspecialisten Linda Abrams

B9390 | 19 april 2005

Alle in dit document vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk. Publicatie en inzage aan derden, geheel of gedeeltelijk, is zonder toestemming van TNS NIPO beslist niet toegestaan. © TNS NIPO | ISO 9001 | rapport nederlands.dot

Inhoud Inleiding

1

1 1.1

Het gebit in het algemeen Slecht onderhoud gebit volgens ouders grootste oorzaak van tandbederf

2 3

2 2.1 2.2 2.3 2.3.1

Bekendheid van tanderosie Cariës meest bekende tandaandoening Ruim eenderde van de ouders onbekend met tanderosie Bij eenvijfde van kinderen onder de 16 jaar komt tanderosie voor Aantal nieuwe gevallen van tanderosie stijgt aanzienlijk vanaf het 13e jaar

5 5 6 7

3 3.1 3.2

8

De oorzaken van tanderosie Suikeraanval volgens ouders voornaamste veroorzaker van tanderosie Frisdrank volgens ouders en professionals grootste boosdoener voor ontstaan tanderosie Fris- en vruchtensapgebruik onder kinderen van 6-12 jaar

10 10

Visies over tanderosie Tanderosie volgens meeste professionals een onderschat probleem Slechts één op vijf ouders heeft het gevoel voldoende geïnformeerd te zijn over tanderosie Ouders volgens professionals grootste verantwoording om tanderosie te voorkomen

14 14

5

Conclusies

18

1

Bijlagen Onderzoeksverantwoording

3.3 4 4.1 4.2 4.2.1

1 2 3 4 5

Inhoud figuren en tabellen Wat voor maatregelen neemt u om bij uw kinderen tandbederf tegen te gaan? Open antwoorden van de ouders (n= 584) Welke zaken doet u om mogelijk tandbederf bij uw kinderen te voorkomen? Geholpen antwoorden van de ouders (n= 584) Wat zijn volgens u de belangrijkste oorzaken van tandbederf? Antwoorden van de ouders (n= 584) Welke vormen van tandbederf of aantasting kent u, al is het alleen maar van naam? Antwoorden van de ouders (n= 584) Heeft u wel eens iets gezien, gelezen of gehoord over tanderosie? Antwoorden van de ouders (n= 584)

Tanderosie? Nooit van gehoord! | B9390 | © TNS NIPO | 19 april 2005

11 12

15 16

2 3 4 5 6

6

Wat is tanderosie volgens u?/ Wat denkt u dat tanderosie is? Antwoorden van de ouders (n= 584) 7 Kunt u van onderstaande gebitsproblemen aangeven in welke mate deze in uw praktijk bij kinderen onder de 16 jaar voorkomen? Antwoorden van de professionals (n= 250) 8 Kunt u voor onderstaande leeftijdsgroepen aangeven in welke mate tanderosie in uw praktijk voorkomt? Antwoorden van de professionals (n= 250) 9 Hoeveel nieuwe kinderen met tanderosie onder de 16 jaar ziet u gemiddeld per jaar? Uitgesplitst naar leeftijdscategorie. Antwoorden van de professionals (n= 250) 10 Hoeveel nieuwe kinderen met tanderosie onder de 16 jaar ziet u gemiddeld per jaar? Uitgesplitst naar leeftijdscategorie. Antwoorden van de professionals (n= 250) 11 Weet u wat de oorzaak is van tanderosie?/ Hoe komt tanderosie tot stand? Antwoorden van de ouders (n= 584) 12 Welke van onderstaande dranken kunnen volgens u tanderosie veroorzaken? Antwoorden van de ouders (n= 584) 13 Vermeende veroorzakers van tanderosie bij kinderen onder de 16 jaar. Meest genoemde antwoorden van de professionals (n=250) 14 Welke dranken drinkt uw kind minstens 1 keer per week? (n= 829 kinderen; hogere n vanwege meerdere kinderen in 1 huishouden) 15 Stellingen ten aanzien van tanderosie onder professionals (% mee eens) (n=250) 16 Stellingen ten aanzien van tanderosie onder ouders (% mee eens)( Ouders n=584) 17 Met welke van onderstaande uitspraken bent u het eens? Tanderosie is…. 18 Hieronder ziet u een aantal personen en instellingen die allemaal te maken kunnen hebben met het attenderen op tanderosie. Wilt u aangeven bij wie u vindt dat de grootste verantwoordelijkheid ligt om tanderosie te voorkomen. Welke komt daarna? Welke komt op de derde plaats? Steekproefopbouw ouders voor en na herweging


7

7 8

8

9 10 11 12 13 14 15 16

17 23

Inleiding Niet zoet, maar zuur blijkt de grote sloper van het gebit. Was tot een paar jaar terug cariës de grootste bedreiging voor een kindergebit, nu is dat verruild voor een nieuw fenomeen: tanderosie. Tanderosie is een vorm van gebitsslijtage waarbij het tandglazuur wordt aangetast door o.a. zuren van buitenaf. Dit zijn voornamelijk zuren uit voedingsmiddelen (fruit, vruchtensappen, wijn, mixdranken en frisdranken) en maagzuur. De etsende werking van de zuren gecombineerd met mechanische slijtage (door poetsen, tandenknarsen etc) kan resulteren in een onherstelbare schade aan het gebit. De mate van eroderende slijtage wordt bepaald door de mate van contact van zuren met het gebit. De belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van tanderosie lijkt op dit moment de mate van contact van de zuren met het gebit. Aan frisdranken worden voedingzuren toegevoegd ten behoeve van de verfrissende smaak en de houdbaarheid van het product. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat binnen de categorie dranken, sappen de meest eroderende werking hebben. In opdracht van Vrumona, frisdrankenfabrikant van onder meer vruchtenlimonade JOY die laag is in fruitzuur en geen suiker bevat),heeft TNS NIPO een onderzoek uitgevoerd naar de bekendheid en ervaringen van ouders van kinderen in de leeftijd van 6 tot en met 12 jaar ten aanzien van tandersoie. Anderzijds zijn ook professionals (mondhygiënisten en tandartsen) benaderd om hun mening en ervaringen over patiënten tot en met 16 jaar te geven. Naast de algemene bekendheid van tanderosie, oorzaken en mogelijkheden tot behandelen, kwam daarnaast ook het gebruik van dranken aan de orde. In totaal hebben 584 ouders van kinderen in de leeftijd van 6 tot en met 12 jaar aan het onderzoek meegewerkt alsmede 250 professionals (139 mondhygiënisten en 111 tandartsen). Het veldwerk heeft plaatsgevonden van in februari/ maart 2005.


1

Het gebit in het algemeen

Aan de ouders is gevraagd hoe zij de toestand van het gebit van hun kinderen zien. Vrijwel alle ouders (97%) zijn van mening dat de toestand van het gebit van hun kinderen in zeer goede tot redelijk goede staat is. Gemiddeld poetsen kinderen twee keer per dag hun tanden en gaan ze gemiddeld twee keer per jaar naar de tandarts. Alle ouders nemen maatregelen om tandbederf bij hun kinderen te voorkomen. De meest spontane antwoorden die veel genoemd zijn: meerdere keren per dag tanden poetsen (71%), twee keer per jaar naar de tandarts gaan (40%), niet teveel snoepen (34%) en tanden goed poetsen (24%). 1 | Wat voor maatregelen neemt u om bij uw kinderen tandbederf tegen te gaan? Open antwoorden van de ouders (n= 584) n= 584 (%) Meerdere malen tandenpoetsen

71

2 keer per jaar naar de tandarts

40

Niet teveel snoepen

34

Tanden goed poetsen (min. 2 minuten)

24

Helpen met poetsen

12

Flossen, tandenstokers gebruiken

12

Een vast snoep moment

10

Weinig/ geen frisdranken gebruiken

9

Gezonde voeding (fruit, groente)

7

Suikervrije producten, niet teveel suiker

4

Nieuwe kiezen laten sealen

2

Goede kauwgom (xylitol)

1

Niet direct na zure dingen tanden poetsen

1

Vervolgens zijn de ouders geholpen maatregelen voorgelegd die tandaandoeningen helpen tegen te gaan. Ouders konden hierbij meer dan één antwoord geven. In tabel 2 staat een overzicht van de gegeven antwoorden.


2 | Welke zaken doet u om mogelijk tandbederf bij uw kinderen te voorkomen? Geholpen antwoorden van de ouders (n= 584) n= 584 (%) Tandartsbezoek

95

Tanden poetsen (normale borstel)

74

Tanden poetsen (elektrische borstel)

56

Orthodontistbezoek

26

Flossen

19

Tandenstokers gebruiken

13

Fluoridentabletjes gebruiken

7

Mondhygiënistebezoek

7

Met fluoride spoelen

1

Letten op eetgewoonten, gezond eten

1

Beperking zoetigheid

1

Anders

1

Uit tabel 2 komt naar voren dat bijna alle ouders (95%) met hun kinderen naar de tandarts gaan om tandbederf te voorkomen. Het tanden poetsen, zowel met een “normale” borstel als met een elektrische borstel, is ook een veel genoemde maatregel om tandbederf te voorkomen (resp. 74% en 56%). Letten op de eetgewoonten van de kinderen komt vrijwel niet aan de orde (1%).

1.1

Slecht onderhoud gebit volgens ouders grootste oorzaak van tandbederf

De belangrijkste oorzaken van tandbederf volgens de ouders zijn het niet of te weinig poetsen, kortom het slechte onderhoud van het gebit (71%). Ook het teveel snoepen van het kind de hele dag door is volgens meer dan de helft een grote veroorzaker van tandbederf (56%), op afstand gevolgd door de aanwezigheid van suikers in snoep, drankjes of fruit (37%).


3 | Wat zijn volgens u de belangrijkste oorzaken van tandbederf? Antwoorden van de ouders (n= 584) niet/ slecht/ weinig poetsen (slecht onderhoud)

71

teveel snoepen (heel de dag door)

56

suikers in snoep, dranken en fruit

37 21

frisdrank, yoki, sappen, limonade aanleg, erfelijkheid

13

eet- en drinkgedrag (de hele dag door)

10

niet of te weinig naar de tandarts of mondhygienist

8

zuigfles, drinkbeker met zoet drinken

5

zuur in snoep, fruit en dranken

4

na het poetsen nog iets eten of drinken

4

medicijnen, ziekte

3

plak, tandsteen

2

overig

7 0

10

20

30

40

50

60

70

80 %

Bron: TNS NIPO, 2005

Het eet- en drinkgedrag van het kind wordt door slechts 10% van de ouders genoemd, terwijl het op jonge leeftijd verkeerd aangeleerde voedingspatroon in werkelijkheid een grote rol speelt bij het ontwikkelen van tanderosie. De aanwezigheid van zuren in snoep, drank of fruit wordt door een nog kleinere groep van de ouders genoemd als veroorzaker van tandbederf (4%).


2

Bekendheid van tanderosie

In hoofdstuk 2 komen de bekendheid, prevalentie (het voorkomen van) en de oorzaken van tanderosie aan bod.

2.1

Cariës meest bekende tandaandoening

Aan alle ouders is een rijtje voorgelegd met benamingen van tandaandoeningen. Hieruit kwam naar voren dat cariës bij de ouders (95%) het meest bekend is. Ook van Wolf, de oude volksnaam van cariës, hebben veel ouders (nog) gehoord (70%). 40% van de ouders heeft van erosie gehoord. 4 | Welke vormen van tandbederf of aantasting kent u, al is het alleen maar van naam? Antwoorden van de ouders (n= 584) % 100

95

90 80 70 70 60 50 43

40

40 30 20 7

10

3

0

2

0 caries (gaatjes)

wolf (oude benaming gaatjes)

parodontitis (ontsteking tandvlees en tandhals)

erosie

gingivitis (ontsteking tandvlees door plaque)

fluorosis (gestippeld tandemail door teveel fluor)

dentitie (doorbreken van melk- en of volwassengebit)

geen van deze



2.2

Ruim eenderde van de ouders onbekend met tanderosie

De vraag “Heeft u wel eens iets gezien, gelezen of gehoord over tanderosie?” werd door ‘slechts’ 55% bevestigend beantwoord (waarvan door 22% van de ouders met “zeker”). Ruim eenderde (37%) van de ouders is onbekend met deze aandoening. 5 | Heeft u wel eens iets gezien, gelezen of gehoord over tanderosie? Antwoorden van de ouders (n= 584)

8% 22% 15% zeker waarschijnlijk waarschijnlijk niet zeker niet weet niet 22% 33%


Aan alle ouders is vervolgens de vraag voorgelegd of ze weten wat tanderosie is. Van de ouders die enigszins bekend zijn de term tanderosie, hebben de meesten het idee dat het het de aantasting van de glazuurlaag betreft (38%), een goede aanname dus. Een vrijwel net zo grote groep heeft het idee dat tanderosie de afbraak en afslijten van tanden en kiezen betreft (35%). Eén van de tien ouders die weleens iets gehoord heeft van tanderosie geeft ruiterlijk toe eigenlijk niet te weten wat het is (10%) of gokt op het ontstaan van gaatjes (14%). Onder de ouders die onbekend zijn met de term ‘tanderosie’ is de onwetendheid uiteraard nog groter. Van hen tast bijna eenderde in het duister (30%); men kan de betekenis van het woord dus blijkbaar ook niet afleiden. In figuur 6 staan de resultaten weergegeven.


6 | Wat is tanderosie volgens u?/ Wat denkt u dat tanderosie is? Antwoorden van de ouders (n= 584) 38

aantasting van de glazuurlaag

17 35

afbraak, afslijten tanden en kiezen

33 14

makkelijk ontstaan van gaatjes

11 5

aanslag op tanden en kiezen

6

Wel gehoord van tanderosie Niet gehoord van tanderosie

2

tandvlees dat zich terugtrekt

1 2 2

zachter worden van het glazuur

5

diversen

4 10

weet niet

30 0

5

10

15

20

25

30

40 %

35


2.3

Bij eenvijfde van kinderen onder de 16 jaar komt tanderosie voor

Uit tabel 7 komt naar voren dat gingivitis (tandvleesontstekingen) de meest voorkomende aandoening in de praktijk is bij kinderen onder de 16 jaar (36%), met name in de mondhygiënisten praktijk (47%). Op de tweede plaats volgt cariës (38%). Tanderosie komt bij eenvijfde van kinderen onder de 16 jaar voor (21%). Hoe ouder de kinderen, des te meer komt tanderosie voor. 7 | Kunt u van onderstaande gebitsproblemen aangeven in welke mate deze in uw praktijk bij kinderen onder de 16 jaar voorkomen? Antwoorden van de professionals (n= 250) Totaal

Mondhygiënist

Tandarts

n=250

n=139

n=111

%

%

%

Gingivitis (tandvleesontsteking)

38

47*

28*

Cariës (gaatjes)

36

33

39

Tanderosie

21

24*

17*

Tandenknarsen 14 14 *= verschilt significant op 95% betrouwbaarheid niveau ten opzichte van elkaar

14


In tabel 7 kwam reeds naar voren dat tanderosie bij 21% van de kinderen in de tandartsen mondhygiënisten praktijk voorkomt. Als er specifiek gekeken wordt naar de mate van voorkomen in de verschillende leeftijdsgroepen ontstaat het volgende beeld. Met name voor de leeftijdsgroep van 16 jaar en ouder vormt tanderosie een probleem; een kwart (25%) van de patiënten in deze leeftijdscategorie heeft er last van. Ook bij de leeftijdsgroep 13-16 jarigen begint het probleem toe te nemen; bij één op de vijf kinderen in deze leeftijdscategorie komt in de praktijk tanderosie voor (22%), met name in de mondhygiënisten praktijk (resp. 29% en 22%). De resultaten zijn weergegeven in tabel 8. 8 | Kunt u voor onderstaande leeftijdsgroepen aangeven in welke mate tanderosie in uw praktijk voorkomt? Antwoorden van de professionals (n= 250)

Jonger dan 6 jaar 6-9 jaar

Totaal

Mondhygiënist

Tandarts

n=250

n=139

n=111

%

%

%

5

4

5

7

7

7

10-12 jaar

11

13*

9*

13-16 jaar

19

22*

16*

Ouder dan 16 jaar 25 29* 22* *= verschillen tussen mondhygiënist- en tandarts praktijk significant op 95% betrouwbaarheid niveau.

2.3.1 Aantal nieuwe gevallen van tanderosie stijgt aanzienlijk vanaf het 13e jaar Naast de mate van het voorkomen van tanderosie (prevalentie) neemt ook het aantal nieuwe gevallen van tanderosie (incidentiecijfer) toe naarmate de leeftijd toeneemt. Het aantal patiënten waarbij voor het eerst tanderosie wordt vastgesteld, wordt met het toenemen van de leeftijd dus steeds hoger. Tandartsen en mondhygiënisten zien bij patiënten vanaf 13 jaar een sterke toename van tanderosie. 9 | Hoeveel nieuwe kinderen met tanderosie onder de 16 jaar ziet u gemiddeld per jaar? Uitgesplitst naar leeftijdscategorie. Antwoorden van de professionals (n= 250) < 6 jaar

6-9 jaar

10-12 jaar

13-16 jaar

> 16 jaar

absolute aantallen

absolute aantallen

absolute aantallen

absolute aantallen

absolute aantallen

4.8*

6.9*

11.1*

18.6*

25.1*

* leeftijdsgroepen n verschillen significant op 95% betrouwbaarheid van elkaar


Onderstaande grafiek laat nog duidelijker de stijging van het aantal nieuwe gevallen van tanderosie in zowel de tandarts- als mondhygiënisten praktijk per leeftijdscategorie zien. 10 | Hoeveel nieuwe kinderen met tanderosie onder de 16 jaar ziet u gemiddeld per jaar? Uitgesplitst naar leeftijdscategorie. Antwoorden van de professionals (n= 250) Absolute aantallen 35

30 28,8

25,1

25 21,6

21,6

20

totaal (n=250) mondhygienist (n=139) tandarts (n=111)

18,6 15,6

15 12,9 11,1 10

5

9,3

5,3 4,8 4,3

0 < 6 jaar

7,3 6,9 6,6

6-9 jaar

10-12 jaar

13-16 jaar

> 16 jaar



3

De oorzaken van tanderosie

In paragraaf 2.2 kwam naar voren dat ‘slechts’ 55% van de ouders weleens iets gehoord heeft van tanderosie, 37% niet. In dit hoofdstuk komen de vermeende oorzaken van tanderosie aan bod.

3.1

Suikeraanval volgens ouders voornaamste veroorzaker van tanderosie

Aan de ouders is gevraagd wat de oorzaak van tanderosie bij kinderen is. Bijna de helft (42%) van de ouders wist het antwoord niet te geven. Degene die wel een idee van de oorzaken hebben, noemde ten onrechte met name suikeraanvallen (21%) en een slechte verzorging van het gebit/ tanden poetsen (20%). Het hebben van verkeerde eet- en drinkgewoonten en een zuuraanval die veroorzaakt wordt door drank of snoep wordt respectievelijk door slechts 14% en 11% van de ouders genoemd. 11 | Weet u wat de oorzaak is van tanderosie?/ Hoe komt tanderosie tot stand? Antwoorden van de ouders (n= 584) (%) Suikeraanval (in drank, snoep, fruit)

21

Slechte verzorging / tanden poetsen

20

Verkeerde eet- en drinkgewoontes

14

Zuur aanval (in drank, snoep, fruit)

11

Beschadiging/ slijtage

6

Tandenknarsen/ harde dingen bijten

3

Slechte eetgewoonte

3

Aanleg/ erfelijkheid

2

Kalk/ fluoride gebrek

2

Poetsen na iets zuurs/ frisdrank

2

Tandplak

2

Leeftijd

1

Medicijnen

1

Bacteriën

1

Diversen

6

Weet niet/ geen antwoord

42


3.2

Frisdrank volgens ouders en professionals grootste boosdoener voor ontstaan tanderosie

Vervolgens zijn de ouders geholpen door te vertellen dat tanderosie onder andere door bepaalde voedingsmiddelen en dranken veroorzaakt kan worden. Hierna moesten zij aangeven welke dranken volgens hen tanderosie kunnen veroorzaken. In grafiek 12 staan hun antwoorden. Bijna tweederde van de ouders (63%) ziet frisdranken als de veroorzaker van tanderosie. Van deze frisdranken denken zij dat vooral Up-dranken (87%), cassis (86%), cola-light (74%) en kinder-cola (69%) tanderosie veroorzaken. 12 | Welke van onderstaande dranken kunnen volgens u tanderosie veroorzaken? Antwoorden van de ouders (n= 584)

63

frisdranken

49

vruchtenlimonades

47

vruchtensappen

41

yoghurtdranken

10

thee

7

melk

1

anders

23

weet niet

0

10

20

30

40

50

60

70

%


Ook aan de professionals is gevraagd wat volgens hen de belangrijkste veroorzakers van tanderosie zijn bij kinderen onder de 16 jaar. Met name frisdrank wordt hierbij genoemd, 88% van de tandartsen en mondhygiënisten ziet frisdrank (vooral cola light 43%) als een belangrijke veroorzaker van tanderosie. Op de tweede plaats noemen zij vruchtensappen (24%) waarvan met name sinaasappelsap (57% van 24%).


13 | Vermeende veroorzakers van tanderosie bij kinderen onder de 16 jaar. Meest genoemde antwoorden van de professionals (n=250)

Frisdranken

Totaal

Mondhygiënisten

Tandarts

n=250

n=139

n=111

(%)

(%)

(%)

88

88

87

Vruchtensappen (met name citrus)

24

22

26

Sportdrankjes

14

14

14

Verkeerde eet- en drinkgewoontes

14

15

12

Mixdrankjes (breezers)

14

16

11

Zure dranken/voedingsstoffen

10

9

12

Koolzuurhoudende drankjes

9

9

9

Snoep (zuur)

8

9

5

Yoghurtdranken

7

6

8

Fruit

6

4

10

Slecht poetsen

6

5

7

Te snel poetsen na eten en drinken

6

9

3

3.3

Fris- en vruchtensapgebruik onder kinderen van 6-12 jaar

In de vorige paragraaf kwam naar voren dat frisdrank de meest vermeende oorzaak is van tanderosie onder zowel de ouders als de professionals. Deze paragraaf laat het daadwerkelijke (fris)drank gebruik onder kinderen zien. Aan alle ouders is gevraagd welke drank hun kind minstens één keer per week drinkt. Vooral melk wordt veel gedronken (79%), gevolgd door vruchtensappen (67%), frisdranken (65%) en vruchtenlimonades (62%). Vooral de ‘oudere’ kinderen hebben een hoog frisdrank gebruik (72% onder 10-12 jarigen).


14 | Welke dranken drinkt uw kind minstens 1 keer per week? (n= 829 kinderen; hogere n vanwege meerdere kinderen in 1 huishouden)

Melk

Totaal

6-9 jaar

10-12 jaar

n=829

n=451

n=377

%

%

%

79

79

80

Vruchtensappen

67

67

68

Frisdranken

65

60*

72*

Vruchtenlimonades

59

67*

55*

Thee

57

53*

62*

Yoghurtdranken

51

55*

45*

Water

2

2

2

Chocolademelk

1

1

1

Anders 5 0 1 *= verschillen significant op 95% betrouwbaarheid niveau ten opzichte van de overige groepen

Het watergebruik blijkt erg laag onder de kinderen. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat veel ouders water niet als specifieke ‘drank’ classificeren en het werkelijke gebruik van water hoger zou kunnen liggen. Het lage gebruik is namelijk opvallend omdat tandartsen het gebruik ervan juist veelvuldig adviseren om tanderosie te voorkomen. Overigens moet tweederde van de kinderen eerst toestemming aan hun ouders vragen voor ze iets te drinken uit de koelkast pakken (64%), eenderde mag het zelf pakken (36%), dit geldt vooral voor kinderen tussen de10 en 12 jaar (42%).


4

Visies over tanderosie

In dit hoofdstuk komt naar voren hoe er tegen het probleem tanderosie aangekeken wordt, zowel door de professionals als de ouders. Door middel van stellingen is dit in kaart gebracht.

4.1

Tanderosie volgens meeste professionals een onderschat probleem

Maar liefst 92% van de professionals is van mening dat tanderosie een onderschat probleem is. Vooral de mondhygiënisten is deze mening toebedeeld (94%) omdat zij de meeste gevallen van tanderosie zien (zie paragraaf 2.3). 86% is van mening dat het begrip tanderosie nauwelijks bekend is bij zijn patiënten. Ook geeft 84% aan dat hij de laatste jaren steeds meer gevallen van tanderosie in zijn praktijk ziet, dit geldt met name voor tandartsen (86%). In paragraaf 2.3 kwam reeds naar voren dat ruim 8 van de 10 professionals een toename van tanderosie in de praktijk zien. De helft van de professionals is van mening dat de gevolgen van tanderosie heftiger zijn dan die van cariës bij kinderen beneden de 16 jaar (48%). Vier van de tien professionals (40%) is het oneens met deze stelling, 12% durft geen uitspraak te doen. 15 | Stellingen ten aanzien van tanderosie onder professionals (% mee eens) (n=250)

Tanderosie is een onderschat probleem Het begrip ‘tanderosie’ is bij mijn patiënten nauwelijks bekend Ik zie de laatste jaren steeds meer gevallen van tanderosie in mijn praktijk De gevolgen van tanderosie zijn heftiger dan cariës bij kinderen onder de 16 jaar.

Totaal n=250 % 92 86

Mondhygienisten n=139 % 94 86

Tandartsen n=111 % 89 85

84

83

86

48

52

42


4.2

Slechts één op vijf ouders heeft het gevoel voldoende geïnformeerd te zijn over tanderosie

In de vorige paragraaf kwam reeds naar voren dat volgens de professionals het begrip ‘tanderosie’ bij hun patiënten nauwelijks bekend is. Dit wordt bevestigd door het geringe aantal ouders dat van mening is dat zij voldoende afweten van tanderosie (18%). Tweederde van de ouders onderschrijft de stelling dat het zuur waardoor dranken hun frisse smaak krijgen kan leiden tot tanderosie (63%). Maar liefst de helft van de ouders is ten onrechte van mening dat als het kind na iedere maaltijd zijn tanden poetst, er geen tanderosie kan ontstaan. (50%). Verder denkt een derde ten onrechte dat vruchtensap zonder toegevoegde suikers niet kan leiden tot tanderosie (33%). 16 | Stellingen ten aanzien van tanderosie onder ouders (% mee eens)( Ouders n=584)

Het zuur waardoor dranken hun frisse smaak krijgen kan leiden tot tanderosie Als een kind gewoon na iedere maaltijd zijn tanden poetst, kan er geen tanderosie ontstaan Vruchtensap waaraan geen suiker wordt toegevoegd kan niet leiden tot tanderosie Ik weet voldoende af van tanderosie

Totaal n=584 % 63 50 33 18

Zowel ouders als professionals delen de mening dat tanderosie nog te behandelen is, mits men er in een vroeg stadium bij is (resp. 49% en 54%), hetgeen naar voren komt in figuur 17. Ook geeft één op de vijf professionals aan dat tanderosie te allen tijde nog te behandelen is, vooral tandartsen (28% versus 9% mondhygiënisten). Ruim eenderde van de ouders tast in het duister; men weet de vraag niet te beantwoorden (37%).


17 | Met welke van onderstaande uitspraken bent u het eens? Tanderosie is…. % 60 54 49

50

40

37

30

18

20

13 10

12 6

4

4

3

0 Te allen tijde nog te bestrijden Te behandelen, mits men er in Slechts in enkele gevallen nog een vroeg stadium bij is te behandelen Professionals (n=250)

Niet te behandelen

Weet niet

Ouders (n=584)


De meeste professionals (74%) zijn van mening dat de voornaamste manier om tanderosie te voorkomen (en te behandelen) een betere voorlichting inhoudt via bijvoorbeeld school, overheid, media, etc. op grote afstand gevolgd door geërodeerde plaatsen te restaureren of preventief te behandelen (28%). De weinige ouders die enig idee hebben hoe tanderosie behandeld zou kunnen worden noemen het laten ‘sealen’ van kiezen (19%), behandeling bij de tandarts of mondhygiënist (17%) of gewoon goed poetsen (11%).

4.2.1

Ouders volgens professionals grootste verantwoording om tanderosie te voorkomen Wanneer de professionals moeten aangeven bij wie volgens hen de grootste verantwoordelijkheid ligt om tanderosie te voorkomen, wordt de vinger als eerste gewezen naar de ouders; door de helft van de professionals worden deze personen als eerste genoemd (48%). Daarnaast steekt men ook hand in eigen boezem; 19% is van mening dat de beroepsgroep zelf de grootste verantwoordelijkheid draagt om tanderosie bij kinderen te voorkomen. Als men vervolgens ook de op één na meest verantwoordelijke en de op twee na meest verantwoordelijke aan moet geven, ontstaan een totaal beeld dat in figuur 18 weergegeven is.


18 | Hieronder ziet u een aantal personen en instellingen die allemaal te maken kunnen hebben met het attenderen op tanderosie. Wilt u aangeven bij wie u vindt dat de grootste verantwoordelijkheid ligt om tanderosie te voorkomen. Welke komt daarna? Welke komt op de derde plaats? ouders

68

48

tandarts

65

19

frisdrankfabrikanten

38

13

mondhygiënist

4

overheid

4

school

28 19 16

1

kinderen zelf

15

2

voedingscentrum

1

voedingsfabrikanten

14

5

tandheelkundig instituut

Totaal genoemde antwoorden Eerst genoemde antwoord

14

9

1

tandpasta fabrikanten

2

orthodontist

2 1

consultatie bureau

2 2

weet niet 0

10

20

30

40

50

60

70

80 %


Bovenstaande figuur laat zien dat frisdrankfabrikanten een derde plaats innemen op de lijst van verantwooordelijken. Ondanks dat de meeste professionals dus van mening zijn dat de verantwoordelijkheid om tanderosie te voorkomen bij de ouders ligt (68%), onderschrijft 85% de stelling dat er veel meer aandacht aan het probleem op de scholen besteed zou moeten worden. Onder mondhygiënisten wordt aan gemiddeld de helft van de patiënten (46%) ongevraagd voorlichting en advies gegeven over tanderosie. Tandartsen geven dit ongevraagde advies aan gemiddeld 32% van hun patiënten onder de 16 jaar.


5

Conclusies

Naar aanleiding van het onderzoek kunnen kort gezegd de volgende belangrijkste conclusies worden getrokken: Het gebit in het algemeen ♦ Vrijwel alle ouders zijn tevreden over de toestand van het gebit van hun kinderen (97%) ♦ Slecht onderhoud van het gebit wordt door ouders gezien als meest belangrijkste oorzaak van tandbederf. Het (verkeerde) eet- en drinkgedrag van hun kinderen of de hoeveelheid zuur in voedingsmiddelen komt bij de meesten niet in hun gedachten op. Bekendheid van tandaandoeningen ♦ Cariës is onder ouders de meest bekende tandaandoening. Tanderosie is veel onbekender; eenderde heeft er zelfs nog nooit van gehoord. ♦ Van de ouders die menen te weten wat tanderosie is, geven de meeste het goede antwoord (75%). ♦ Tanderosie staat in de top drie van meest voorkomende gebitsproblemen. Tandartsen en mondhygiënisten beschouwen tanderosie als het snelst groeiende probleem bij kindergebitten. ♦ In de praktijk blijkt tanderosie reeds bij 10% van 10-12 jarigen voor te komen. Vanaf 13 jaar is een sterke stijging van het aantal nieuwe gevallen waarneembaar: eenvijfde van 13 – 16 jaar heeft last van tanderosie. Oorzaken van tanderosie ♦ De aanwezigheid van zuren in snoep, drank of fruit wordt door een nog kleinere groep van de ouders genoemd als veroorzaker van tandbederf (4%). ♦ De meeste ouders denken dat tanderosie door suiker wordt veroorzaakt (21%). ♦ Slechst 11% van de ouders denkt dat een zuuraanval door drank, snoep of fruit de oorzaak is van tanderosie. ♦ Ruim 40% van de ouders heeft geen flauw idee hoe tanderosie ontstaat ♦ Nadat men geconfronteerd wordt met enkele voedingsmiddelen, zijn het vooral de frisdranken die aangewezen worden als grootste boosdoener voor het ontstaan van tanderosie. ♦ Ook vrijwel alle professionals noemen zonder hulp frisdranken als de grootste veroorzaker van tanderosie ontwikkeling. ♦ Eenderde van de ouders denkt dat vruchtensappen zonder toegevoegde suikers geen tanderosie veroorzaken. ♦ Melk is de meest voorkomende drank onder kinderen tussen de 6 en 12 jaar (79%), gevolgd door vruchtensappen (67%), frisdranken (65%) en vruchtenlimonades (62%). ♦ Overigens mag een derde van de kinderen zelf hun drank uit de koelkast pakken


Visies over tanderosie ♦ Ruim negen van tien professionals noemt tanderosie een onderschat probleem. ♦ Een vrijwel net zo grote groep is van mening dat het begrip onder patiënten nauwelijks bekend is. ♦ 80% van de ouders geeft zelf ook aan onvoldoende over tanderosie geïnformeerd te zijn ♦ Bijna de helft van de professionals vindt dat gevolgen van tanderosie bij kinderen onder de 16 jaar heftiger zijn dan die van cariës ♦ Tandartsen vinden met name dat ouders verantwoordelijk zijn ♦ 1 op de 5 professionals denkt dat tanderosie te behandelen is. ♦ Tandartsen en mondhygiënisten vinden met name dat er veel meer aandacht op scholen besteed moet worden aan tanderosie in de vorm van voorlichting. ♦ Mondhygiënistes geven reeds veel meer (ongevraagde) voorlichting over tanderosie dan tandartsen.


Bijlagen


Bijlage 1 Onderzoeksverantwoording


In deze bijlage wordt nader ingegaan op de methode van onderzoek en afrondingen van percentages.

Methode van onderzoek In totaal hebben 250 professionals (waarvan 139 mondhygiënisten en 111 tandartsen) en 584 ouders van kinderen in de leeftijd van 6 tot en met 12 jaar 2005 meegewerkt aan het onderzoek. De professionals konden meewerken via een gecombineerde methode: schriftelijk en online via een daarvoor speciaal afgeschermde website van TNS NIPO. De ouders zijn ondervraagd via de TNS NIPObase. Deze database biedt toegang tot kennis en respondenten. Het is een database met ongeveer 200.000 respondenten die hebben aangegeven dat zij regelmatig willen meedoen aan onderzoek van TNS NIPO. Van de respondenten is een groot aantal gegevens beschikbaar. TNS NIPObase biedt daarom toegang tot (zeer specifieke) doelgroepen. TNS NIPObase garandeert een hoge respons doordat deze respondenten hebben aangegeven bereid te zijn mee te werken aan onderzoek. De respondenten zijn benaderd met het CASI instrument. Bij CASI (Computer Assisted Self Interviewing) werken respondenten via hun eigen (multimedia) pc mee aan allerlei vormen van onderzoek. Vragenlijsten over de meest uiteenlopende onderwerpen worden via modem of internet naar de respondent of een geselecteerde groep respondenten verstuurd. De voordelen van CASI CASI biedt als onderzoeksinstrument alle voordelen van het traditionele CAPI onderzoek, zoals optimale steekproeftrekking, foutloze routing in de vragenlijst en directe data output. Daaraan kunnen de volgende voordelen worden toegevoegd: • Een hoge respons. De respondent kan de digitaal verstuurde vragenlijst invullen op het tijdstip dat dit het beste uitkomt. • Sterk verbeterde kwaliteit van de verkregen gegevens. Door de geboden vrijheid zijn de respondenten meer gemotiveerd, en nemen ze de tijd om bij open vragen precies te vertellen wat hen beweegt. • Optimale objectiviteit en privacy. Er is geen beïnvloeding door een interviewer; de vragen kunnen in volstrekte anonimiteit worden beantwoord. • Neutrale instructies worden via een hulpscherm verstrekt. De software is zo gemakkelijk te bedienen dat deze ook voor ouderen en lager opgeleiden geen problemen oplevert. • Snelheid. De vragenlijst wordt na goedkeuring regelrecht digitaal naar de respondent verzonden. De eerste resultaten kunnen binnen enkele dagen beschikbaar zijn. • Geen a-typisch gedrag, omdat een huishouden slechts met een beperkte frequentie wordt ingeschakeld en een beloning krijgt voor participatie. • Toonmateriaal kan (in kleur of bewegend) op het scherm worden aangeboden.


•

In de database is veel informatie over alle respondenten beschikbaar. Dit maakt het mogelijk om snel onderzoek te doen naar zeer laag gepenetreerde artikelen of diensten. Een tijdrovende screening is meestal niet nodig.

In onderstaande tabel is de steekproefopbouw vóór en na herweging weergegeven. Voor de ouders steekproef heeft herweging plaatsgevonden op gezinsgrootte, regio en sociale klasse. Steekproefopbouw ouders voor en na herweging n=584 Gezinsgrootte 1 2 3 4 5 of meer

Ongewogen % 4 18 52 26

Gewogen % 5 17 49 29

Geografisch district 1 Drie grote steden Rest Westen Noord Oost Zuid

14 34 10 20 22

12 32 10 22 25

Sociale klasse A Bb Bo C-D

15 39 17 30

17 35 16 32

Toelichting op de tabellen Afrondingen Alle percentages die in het rapport vermeld staan, zijn volgens een vaste afrondingsinstructie berekend. Het gevolg kan zijn dat optellingen van de afzonderlijke percentages niet precies gelijk zijn aan de apart vermelde som van deze percentages. Indien zo’n klein verschil zich voordoet, is dit te wijten aan het afronden. Meervoudige percentages In sommige gevallen kunnen ondervraagden op een vraag meer antwoorden geven, waardoor het totaal van de antwoorden boven de 100% uitkomt.

1

Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en agglomeraties


Tanderosie? Nooit van gehoord!

Recommend Documents