Subsidiariteitsbeginsel
VRIJWILLIGERS WERK Waarom doe je dat? dr. Cees van den Bos Programma-manager Participatie & Vrijwillige Inzet, Rijnstad Arnhem
[email protected]
Nederland Wereldkampioen Vrijwilligerswerk Nederlanders van 12+ die vrijwilligerswerk doen
40%
Jeugd- en jongerenwerk, scouting
4%
Onderwijs (oudercommissie, leesouder, bieb)
8%
Verzorging, Verpleging, Ziekenhuis, Informele hulp
9%
Sportsector
14%
Hobby- en gezelligheidsverenigingen
7%
Culturele verenigingen, erfgoedsector
6%
Levensbeschouwelijke organisaties
9%
Vakbond, beroeps- en personeelsorganisaties
2%
Politieke partijen, actiegroepen, ideële organisaties
2%
Hulp- en dienstverlening (slachtoffer- of rechtshulp) 2% Wonen, woonomstandigheden, huurdersbelangen
2%
Leefbaarheid en veiligheid in wijk of buurt
7%
Overige
9%
CIVIL SOCIETY / PARTICIPATIESAMENLEVING • Wanneer burgers hun steentje kunnen bijdragen aan de samenleving, is dat een waarborg voor democratie
• Vrijwilliger raakt in discrediet door institutionalisering en professionalisering • Civil society =
non-profit
=
non-governmental
=
non-private
OVERHEID
MARKT
Non-profits Bestuursfuncties Voorleesouder Bardiensten Maatschappelijke stage Werknemersvrijwilligerswerk
Inspraakorganen
CIVIL SOCIETY
Cliëntenraden
Puur vrijwillig initiatief Buurtorganisaties Tijdbanken Informeel vrijwilligerswerk Mantelzorg
PRIVÉSFEER
WIE HEBBEN BELANG BIJ VRIJWILLIGERSWERK? • Vrijwilligers: een betekenisvolle rol • Organisaties: de beste vrijwilligers • Derde partijen: onderwijsinstellingen (stages); Maatschappelijk Betrokken Ondernemers (image/teambuilding); woningcorporaties (veilige wijken); rechters (taakstraffen); hulpverleners (integratie & participatie); • Overheid (legio verwachtingen)
VERWACHTINGEN VAN VRIJWILLIGERSWERK • Instrumenteel doel: organisaties gebruiken vrijwilligers WMO: staatssecretaris van Rijn
• Participatie doel: vrijwilligers gebruiken organisaties Participatiewet: minister Asscher
• Democratisch doel: burgers laten hun stem horen, beïnvloeden beleid van overheid en instellingen Doe-democratie: minister Plasterk
• Zelforganiserende gemeenschappen: burgers regelen zaken met & voor elkaar; wederkerigheid, nabuurschap Participatiesamenleving: Kabinet Rutte
INSTRUMENTELE INZET mensen zoeken bij taken
• Waarom heeft uw organisatie vrijwilligers nodig? • Voor welke taken zijn vrijwilligers nodig?
(werven: ronde 2)
• „What‟s in for me?‟: wat heeft uw organisatie te bieden? (leermogelijkheden, ervaring opdoen, bijzondere ambiance, sociale contacten, rol van betekenis, „leuke club‟)
• Hoe diverser uw vrijwilligersformats des te meer kansen voor vrijwilligers: vast, flexibel, projectmatig, online (velehanden.nl: ronde 3) groepsmatig (nldoet.nl: ronde 2), praktisch, inhoudelijk, strategisch, met publiek of achter de schermen • Vrijwilligersbeleid: onkostenvergoeding, waarderingsbeleid, introductie, begeleiding & scholing
PARTICIPATIE taken zoeken bij mensen
•
Participatiewet: “iedereen doet mee”
•
Vrijwilligerswerk gebruiken om mee te kunnen doen
•
Re-integratie, maatschappelijke stage, “Tegenprestatie”, vrijstelling sollicitatieplicht, inburgering, pensionering, taakstraf, resocialisatie, activering
•
Talentbenadering: uitgaan van waar mensen goed in zijn, van hun interesses en (werk)ervaring, en daar taken bij zoeken
•
Kracht van mensen met beperking: b.v. in archiefwerk of ICT
•
Loyale en trouwe medewerkers, én “social return on investment”
•
Aandacht voor coaching en aanpassing werkomgeving
•
Kansen van samenwerking met AWBZ-organisaties
JE STEM LATEN HOREN
bevlogenheid, inspiratie, initiatiefkracht gebruiken
• Musea in Nederland draaien voor 90% op vrijwilligers; van de VUT-ers kiest 30% vrijwilligerswerk in culturele sector • Benut de publieke belangstelling voor Erfgoed
(ronde 2: „Gisteren‟)
• Sluit aan bij de belangstelling, kennis en ervaring van burgers, nodig hen om eigen projecten uit te werken. Zet ze in als ambassadeur om nieuwe groepen te bereiken • Vrijwilligers kunnen maatwerk leveren, Erfgoed en kunst dichter bij het publiek brengen, een USP worden (NOM, GILDE) • Werk samen met zelfstandige vrijwilligersinitiatieven op het terrein van kunst, cultuur of natuur: geef ze een „podium‟
ZELFORGANISERENDE GEMEENSCHAPPEN
mensen regelen meer zaken met & voor elkaar
• Ga na of/hoe culturele erfgoed leeft bij je ‟buren‟ • Onderzoek mogelijkheden om omgeving in te schakelen bij beheer/gebruik van erfgoed („nabuurschap‟). Benut expertise KNHM, maar ook denkkracht lokale zzp-ers/ondernemers • Ga in gesprek met directe omgeving over het belang van Erfgoed en over uitdagingen waarvoor je staat. Creëer mogelijkheden voor „eigenaarschap‟ (zie ANWB /Natuurmonumenten), werk samen met bewonersorganisaties en lokale verenigingen • Biedt derden mogelijkheid om sociale, culturele en ontmoetings activiteiten te realiseren
Verschillende dynamieken in vrijwilligersveld SYSTEEMWERELD
LEEFWERELD
VOLUNTEERING
VOLUNTEERISM
EXCLUSIEF
INCLUSIEF
VOOR DE ANDER
VOOR & MET ELKAAR
MENSEN ZOEKEN BIJ FUNCTIE
FUNCTIE ZOEKEN BIJ MENSEN
BRIDGING
BONDING
INSTRUMENTEEL
EXPRESSIEF
SPECIALISTISCH
GENERALISTISCH
VRIJWILLIGERSOVEREENKOMST
NABUURSCHAP/LIDMAATSCHAP/DEEL VAN NETWERK
RESULTAAT: VOORSPELBAAR
RESULTAAT: ONVOORSPELBAAR
EIGENAAR: ORGANISATIE/BESTUUR
EIGENAAR: BEWONERS /NETWERKEN /LEDEN
FUNCTIE-EISEN
TALENT / GEZAMENLIJK BELANG
FORMEEL / TOP-DOWN
INFORMEEL / BOTTOM-UP
PROFESSIONAL: SELECTEREN / COÖRDINEREN
PROFESSIONAL: PRESENTEREN/ FACILITEREN / VERBINDEN
