Structuurvisie Nieuw-Lekkerland

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland

Ruimtelijk Casco/Projectenplan

Gemeente Nieuw-Lekkerland

Colofon

Inhoud


1 Inleiding

Ruimtelijk Casco/Projectenplan

1.1

Gemeente Nieuw-Lekkerland

1.4

1

Algemeen

1

1.2

Doelstelling

3

1.3

Opzet van de Structuurvisie

3

Leeswijzer

5

BOE01-NWL00001-01G (0251081)

Deel A Vaststellingsdatum: 29 november 2012

IMRO-code: NL.IMRO.0571.SVNLL-VG01

Ruimtelijk Casco

2 Ruimtelijke structuur 2.1

Positionering in de regio

2.2

Lagenbenadering

3 Ruimtelijk beleid

9 11 33

3.1

Landelijk beleid

33

3.2

Provinciaal en regionaal beleid

33

3.3

Gemeentelijk beleid

42

4 Visie op hoofdlijnen

45

4.1

Zelfbeeld

45

4.2

Visie op hoofdlijnen

47

5 Ruimtelijk Casco

Hoff van Hollantlaan 7 - 5243 SR Rosmalen Postbus 435 - 5240 AK Rosmalen T (073) 523 39 00 - F (073) 523 39 99 E [email protected] - I www.croonenadviseurs.nl

9

51

5.1

Bestaande linten en kernen

52

5.2

Historische lintstructuur

53

5.3

Bestaande bedrijventerreinen - Binnendijks

53

5.4

Bestaande bedrijventerreinen - Buitendijks

54

5.5

Herstructureringsgebieden

54

5.6

Transformatiegebied natuur en recreatie

55

5.7

Transformatiegebied dorpsfuncties

56


5.8

Maatschappelijk cluster

56

5.33 Waterbus

67

5.9

Sportcluster

56

5.34 Voet-/Fietsveer

67

5.10 Dorpsuitbreiding

56

5.35 Autoveer

68

5.11 Verzorgingskern

57

5.36 Ruilverkavelingsweg

68

5.12 Kleine kern

57

5.13 Hoofdwinkelcentrum

58

Deel B

5.14 Nevenwinkelcentrum

58

6 Programma

5.15 Bestaande recreatieve knoop

59

6.1

Inleiding

73

5.16 Nieuwe recreatieve knoop

59

6.2

Programmapunten uit de onderste laag

73

5.17 Entreegebied molencomplex

60

6.3

Programmapunten uit de middelste laag

74

5.18 Recreatief routenetwerk

60

6.4

Programmapunten uit de bovenste laag

75

5.19 Stedelijk groen

60

5.20 Hoofdgroenstructuur

61

7.1

Studies/beleid

81

5.21 Water

61

7.2

Buitengebied

85

5.22 Waterwingebied

61

7.3

Nieuw-Lekkerland

86

5.23 Agrarisch open landschap

62

7.4

Kinderdijk

88

5.24 Tiendweg

63

8 Uitvoeringsplan

89

5.25 Natuurgebieden - Natura 2000

64

8.1

Inleiding

89

5.26 Natte ecologische verbindingszone

64

8.2

Grondbeleid

89

5.27 Groene Ruggengraat

65

8.3

Kostenverhaal

91

5.28 Molens

65

8.4

Juridisch-planologisch instrumentarium

93

5.29 Eendenkooien

65

5.30 Donken

66

5.31 Dijken

66

5.32 Bestaande Infrastructuur

67

Projectenplan

7 Projectenoverzicht

Bronnen

73

81


Topografische kaart anno 2003 (ANWB Topografische Atlas Zuid-Holland, 2004, Topografische Dienst Kadaster)


1 Inleiding 1.1

Algemeen

In oktober 2000 heeft de gemeenteraad van Nieuw-Lekkerland het struc-

Met de komst van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) is de wens om te komen

tuurplan ‘Ruimtelijke Beleidsvisie’ vastgesteld. In dit structuurplan heeft de

tot een gemeentelijke structuurvisie gegroeid. De nieuwe Wro (met daarin de

gemeente haar integraal ruimtelijk beleid voor de langere termijn vastgelegd.

Grondexploitatiewet), die op 1 juli 2008 in werking is getreden, verplicht ie-

In 2002 is dit beleid aangevuld met de ‘Uitwerking Ruimtelijke Beleidsvisie‘,

dere gemeente te beschikken over een grondgebieddekkende structuurvisie.

waarmee duidelijke kaders voor handen waren voor ruimtelijke ontwikkeling.

Daar staat tegenover dat de Wro een gemeente met een goed uitgevoerde

Een groot deel van de in de ‘Ruimtelijke Beleidsvisie’ geschetste ontwikkelin-

structuurvisie de instrumenten biedt tot een sterke regie op de uitvoering van

gen zijn inmiddels gerealiseerd of in uitvoering. Omdat de ideevorming over

het ruimtelijk beleid. De gemeente Nieuw-Lekkerland voldoet door middel

de toekomst van Nieuw-Lekkerland is verder gegaan en nieuwe ruimtelijke

van voorliggende structuurvisie aan de voorwaarden uit de Wro.

en functionele keuzes nodig zijn, is een actualisering gewenst. De gemeenteraad heeft hiervoor een basis gelegd in een strategische visie voor Nieuw-

Vanaf 2013 gaat de gemeente Nieuw-Lekkerland samen met de gemeenten

Lekkerland tot 2020 ‘Met vooruitziende blik’. Dit document levert belangrijke

Graafstroom en Liesveld verder onder de naam ‘Molenwaard’. Beide andere

input voor voorliggende structuurvisie.

gemeenten hebben reeds hun eigen structuurvisie vastgesteld. Met voorliggende structuurvisie beschikt ook de gemeente Nieuw-Lekkerland over een structuurvisie voor haar eigen grondgebied. De structuurvisies van de drie gemeenten zijn onderling afgestemd.

Croonen Adviseurs 1


Croonen Adviseurs 2


1.2

Doelstelling

1.3

Opzet van de Structuurvisie

De structuurvisie moet helderheid verschaffen in het ruimtelijk beleid van

Om zo goed mogelijk bij de doelstellingen aan te sluiten, wordt deze struc-

de gemeente Nieuw-Lekkerland en de wijze waarop zij deze tot uitvoering wil

tuurvisie onderscheiden in twee delen die qua globaliteit, flexibiliteit en plan-

brengen. Deze helderheid is gewenst voor inwoners en ondernemers, als ook

periode sterk van elkaar verschillen: deel A Ruimtelijk Casco en deel B Pro-

voor andere (semi-)overheden en maatschappelijke partners. De gemeente

jectenplan.

Nieuw-Lekkerland beoogt met de opstelling van de structuurvisie meerdere inhoudelijke en procesmatige doelen te bereiken:

De analyse van de bestaande situatie vormt een belangrijke bouwsteen voor

-

Integrale visievorming voor de lange termijn.

de uiteindelijke visie. Het karakter van de gemeente, de aanwezige kwalitei-

-

Bijeenbrengen en afwegen van belangen (inhoudelijk en procesmatig).

ten en waarden zijn tenslotte sturend voor wat er de komende jaren ruimtelijk

-

Toetsings- en inspiratiekader voor ruimtelijke beslissingen.

mogelijk is. In dit Ruimtelijk Casco wordt de zogenaamde lagenbenadering

-

‘bottom-up’ voor regionale en provinciale planvorming.

toegepast om de duurzame ruimtelijke waarden binnen de gemeente Nieuw-

-

‘top-down’ voor ruimtelijke initiatieven.

Lekkerland in beeld te brengen. De lagenbenadering wordt kort toegelicht in

-

Basis voor uitwerking in sectoraal beleid en in juridisch-planologische ka-

het kader hieronder.

ders (zoals bestemmingsplannen). -

Basis voor uitvoering: de structuurvisie vervult een functie als grondpolitiek instrument. Zo kan via een structuurvisie bij particuliere ontwikkelingen de programmatische invulling van het woningbouwprogramma en het kostenverhaal van bovenplanse kosten af worden gedwongen.

De ‘Lagenbenadering’ De lagenbenadering is een methode van het afwegen van ruimtelijke beslissingen waarbij de meest kwetsbare waarden in een gebied sturend zijn. De waarden en kwaliteiten die in de onderste laag

Daarnaast besteedt deze structuurvisie aandacht aan het thema ‘bevolkingsontwikkeling en wonen’. De structuurvisie geeft op basis van de structuur van de huidige woningvoorraad en de bevolkingsopbouw een beeld van de stand van zaken in de gemeente. Aan de hand van de doorrekening naar de toekomst, die rekening houdt met bekende woningbouwplannen en herstructurering, wordt een beeld geschetst van de kwantitatieve en kwalitatieve woonwensen. De input die verkregen wordt uit dit onderzoek is verwerkt in voorliggende structuurvisie.

(bodem, water, cultuurhistorie, natuur, etc.) worden benoemd zijn sturend voor ontwikkelingen in de middelste (infrastructuur) en bovenste laag (wonen, werken, recreëren, etc.). Het grote belang van de onderste laag komt voort uit de onvervangbaarheid van deze waarden.

Croonen Adviseurs 3


Deel A: Ruimtelijk Casco In deel A wordt vanuit een bondige analyse een visie geformuleerd op het

Functie:

Plantermijn:

Eigenschappen:

Onderdelen:

- Afwegingskader

- Duurzaam

- Globaal

- Analyse en SWOT

- Inspiratiekader

- Lange termijn

- Statisch

- Beleidscontext

- Transparant

- Hoofdlijnenvisie

plangebied. Deze visie bestaat uit het ontwikkelingskader (bestaand en nieuw beleid) en droombeeld (mission statement) voor de lange termijn en komt tot stand door een locatieoverstijgende discussie. Het Ruimtelijk Casco beoogt de samenhangende structuren naar boven te halen en hieraan logische strategieën te koppelen, waarmee het een casco vormt voor concrete projecten en plannen. Het is een afwegingskader, maar tegelijkertijd ook een inspiratiekader voor ruimtelijke ontwikkeling. Het Ruimtelijk Casco geeft richting zonder te spreken over een programma. Het geeft de mogelijkheden weer en is

Verantwoording en inspiratie

Uitwerking en uitvoering

flexibel wat betreft de exacte invulling op de korte termijn.

Deel B: Projectenplan

Deel B: Projectenplan Functie:

Plantermijn:

Eigenschappen:

Onderdelen:

- Uitwerkingskader

- Middellang

- Concreet

- Programma

- Uitvoeringskader

- Korte termijn

- Dynamisch

- Projecten

- Deels transparant

- Grondbeleid

In deel B worden de ruimtelijke opgaven voor de korte en middellange termijn benoemd en de meest geschikte locaties hiervoor aangewezen. Daarnaast formuleert de gemeente welke concrete projecten en plannen op korte termijn richting uitvoering worden gebracht en hoe deze gerealiseerd gaan worden. Het projectenplan zal periodiek worden geactualiseerd en geeft daarmee steeds voor een bepaalde periode weer, op welke wijze het droombeeld tot uitvoering wordt gebracht.

Croonen Adviseurs 4


Daarnaast heeft ook het bestaande ruimtelijke beleid zijn weerslag op de

Het tweede deel van de structuurvisie is het Projectenplan. Dit deel bestaat

ontwikkelingspotenties voor bestaande en nieuwe functies. Verschillende re-

uit drie hoofdstukken. De verschillende programmapunten voor de komende

gionale studies en beleidsvisies doen uitspraken over het grondgebied van de

jaren worden beschreven in hoofdsuk 6. Vervolgens staat in hoofdstuk 7 een

gemeente Nieuw-Lekkerland. Deze structuurvisie schept duidelijkheid in het

overzicht van projecten en plannen die binnen het Ruimtelijk Casco en op kor-

spinnenweb aan plannen en beleidsstukken die voor de gemeente Nieuw-

te termijn worden uitgevoerd. Het uitvoeringsplan komt tot slot aan de orde in

Lekkerland gelden.

hoofdstuk 8. Hierin wordt ingegaan op de instrumenten die de gemeente wil inzetten voor de uitvoering van de structuurvisie.

In de visiefase wordt de ruimtelijke koers op hoofdlijnen uitgezet, welke er voor zorgt dat de geanalyseerde ontwikkelingspotenties benut worden, maar tegelijkertijd voorkomt dat conflicten ontstaan tussen het ruimtegebruik en de duurzame gebiedskwaliteiten. Deze koers vormt het inspiratiekader en afwegingskader voor ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente Nieuw-Lekkerland. Het Projectenplan geeft invulling aan de speelruimte die het Ruimtelijk Casco biedt. Het programma wordt geschetst en de projecten worden benoemd. 1.4

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 van deze structuurvisie wordt de bestaande situatie geanalyseerd aan de hand van de lagenbenadering. De gebiedskwaliteiten worden in kaart gebracht en een korte historische schets geeft inzicht in de ontstaansgeschiedenis van Nieuw-Lekkerland. Hoofdstuk 3 geeft inzicht in de beleidsuitspraken die zijn gedaan op provinciaal, regionaal en gemeentelijk niveau. Uitsluitend ruimtelijk relevante uitspraken die van invloed zijn op het ruimtegebruik in de gemeente Nieuw-Lekkerland worden in dit hoofdstuk behandeld. Hoofdstuk 4 beschrijft de visie op hoofdlijnen en in hoofdstuk 5 wordt het Ruimtelijk Casco beschreven, het visiebeeld voor de langere termijn.

Croonen Adviseurs 5


Croonen Adviseurs 6

Deel A - Ruimtelijk Casco


Luchtfoto (Google Earth)

Croonen Adviseurs 8


2 Ruimtelijke structuur 2.1


De gemeente Nieuw-Lekkerland maakt onderdeel uit van de Alblasserwaard.

Met het Werelderfgoed molengebied Kinderdijk bezit de gemeente een toe-

De Alblasserwaard is een karakteristiek onderdeel van het Zuid-Hollands

ristische attractie van formaat. Zeker in de zomermaanden wordt het gebied

landschap; een weids en open polderland aan de zuidflank van het Groene

druk bezocht door duizenden toeristen uit binnen- en buitenland. Hiermee

Hart. Het vormt een agrarisch gebied van formaat. De ruimte en het over-

heeft het molengebied niet alleen een betekenis voor de gemeente, maar

wegend landelijke karakter vormen een sterk contrast tot het aangrenzende

voor de gehele regio. In dit dynamische gebied, op de grens van stad en land,

stedelijk gebied van Rotterdam-Ridderkerk en de Drechtsteden. Hier is het

ligt de gemeente Nieuw-Lekkerland.

Groene Hart nog overwegend ‘groen, open en agrarisch’. Kenmerkend zijn de aanwezigheid van verre zichtlijnen en gave horizons. In veel gevallen kan men

Amsterdam

van kerktoren tot kerktoren kijken. Ook voor de Randstad is zo’n open gebied van betekenis. Het is belangrijk om in de nabijheid van de drukte van de stad een landelijk gebied te kennen. De Alblasserwaard dient dan ook veelal als uitloopgebied voor de stedelijke zone. Deze functie biedt zowel kansen als bedreigingen voor het gebied.

Groene Hart

De grootschalige verstedelijking bevindt zich met name ten westen en zuiden van Nieuw-Lekkerland met daaraan gekoppeld grote infrastructurele voorzieningen, zoals rijkswegen en de Betuwelijn. Waterwegen omgeven het gebied. Ten noorden van de gemeente bevindt zich de Lek en ten westen de Noord. Beide waterwegen worden gebruikt door de scheepvaart.


Croonen Adviseurs 9


De ondergrond in het noord-westelijk gedeelte van de Alblasserwaard wordt gekenmerkt door oost-west gerichte rivierduinen (geel), donken (rood) en oude stroomgordels (donker groen) (bron: Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland).

Croonen Adviseurs 10


2.2

Lagenbenadering

2.2.1 Onderste laag Bodem Voor de geologische geschiedenis van de Alblasserwaard zijn twee geolo-

Eerder was sprake van een relatief smalle kleioever. Fijnere deeltjes bezonken

gische tijdvakken van belang. Tijdens het Pleistoceen wisselden koude en

op grotere afstand van de rivier, hetgeen ertoe leidde dat het bosveen periodiek

warme perioden elkaar af. In de laatste koude periode, het zogenaamde

werd bedekt met een laag rivierklei.

Weichselien (Laatste IJstijd), bestond het landschap uit een riviervlakte met vlechtende rivieren die grote hoeveelheden grind en zand afzetten. Door het

Als gevolg van veenvorming en kleiafzet-

koude klimaat was plantengroei nauwelijks mogelijk. De wind had hierdoor

ting werden de oude rivierduinen geleidelijk

vrij spel op het door de rivieren afgezette zand. Stuivend zand werd afgezet

ingekapseld. De hoogste toppen die thans

in overwegend oost-west gerichte zandruggen. Deze rivierduinen werden

nog als zandopduiking boven het veenpak-

aanvankelijk door de rivieren weer afgebroken. De thans in de ondergrond

ket uitsteken, worden donken genoemd. Het

aanwezige rivierenduinen werden aan het einde van de Laatste IJstijd ge-

hoogteverschil dat we nu zien, is een gevolg

vormd, toen het klimaat milder werd en de kracht van de rivieren afnam.

van het inklinken van het omringende land. Door de vaste zandige ondergrond en de hoge ligging waren donken vanouds

Tijdens het Holoceen zijn twee processen verantwoordelijk voor de vorming van

geschikt voor bewoning. Een aantal donken heeft dan ook een rijke historie.

de ondergrond. Door de stijging van de temperatuur was een weelderige vege-

Naast een archeologische waarde bezitten de donken in de gemeente Nieuw-

tatieontwikkeling mogelijk. In het westelijk deel van Nederland, dat vanaf deze

Lekkerland een hoge landschappelijke waarde. De donken steken boven het

periode beschermd werd door een gesloten duinenrij, vond op grote schaal

relatief vlakke polderlandschap uit. In de gemeente Nieuw-Lekkerland ligt de

veenvorming plaats. In het gebied van de Alblasserwaard ontwikkelden zich

hoogste donk van Nederland: de Schoonenburgsche Donk. Deze als geologisch

uitgestrekte moerasbossen waarin bosveen werd gevormd. In dezelfde periode

monument aangewezen donk steekt circa 5,5 meter boven het maaiveld uit

traden rivieren regelmatig buiten hun bedding. Dicht bij de rivier werd zwaarder

en vormt een markant herkenningspunt in het weidse landschap. Daarnaast

materiaal afgezet, waardoor parallel aan de loop zandige oeverwallen ontston-

hebben de zandopduikingen invloed gehad op de structuren in het landschap.

den. Doordat de stroomsnelheid in de benedenloop van de Lek mede door

Wegen en sloten in de omgeving van de donken vertonen soms een lichte bui-

de getijdewerking laag was, ontwikkelde zich in het gebied van de gemeente

ging en wijken af van het rechtlijnig ontginningspatroon. Een goed voorbeeld

Nieuw-Lekkerland geen grote oeverwallen.

is de Tiendweg, die ter hoogte van de Boerenweg een gebogen beloop heeft.



Cultuurlandschap Ontginningsgeschiedenis Vanouds vestigden bewoners zich in de Alblasserwaard zich op de hoger gele-

De achtergrens van deze zogenaamde vrije opstrek werd uiteindelijk gevormd

gen donken en oeverwallen. Dit was ook het geval toen kolonisten omstreeks

door een oud veenriviertje, dat later ontwikkeld zou worden tot achterwetering

het jaar 1000 begonnen met de ontginning van het uitgestrekte veengebied.

(De Groote of Achterwaterschap). Kenmerkend voor de ontginningsstructuur die

Aan de ontginningsbasis langs de rivier werden de boerderijen gesticht op

op deze wijze ontstond, is de onregelmatige afstand tussen de ontginningsbasis

een onderlinge afstand van circa 110 meter. Haaks op dit langgerekte be-

en de achtergrens.

bouwingslint werden sloten aangelegd. Op deze wijze ontstond de kenmerkende strokenverkaveling, met percelen die tussen de 100 en 120 meter

Ten einde toestroming van water vanuit de nog onontgonnen delen tegen te

breed waren. De boeren konden hun kavels niet naar believen verlengen. In

gaan, werden aan weerszijden van een te ontginnen blok kades (zijwendes)

grote delen van de Alblasserwaard werd bij de uitgifte van de gronden door de

aangelegd. Aan de voor- en achterzijde van een blok werden weteringen aan-

graaf van Holland, die landsheer was van de veenwildernis, een achtergrens

gelegd. Langs de achterwetering lag in sommige gevallen een achterkade.

vastgesteld van circa 1250 meter. Dit type ontginning staat bekend onder de

Aanvankelijk werden grote delen van het ontgonnen veengebied gebruikt ten

naam ‘cope’. Cope heeft betrekking op de afspraken die tussen de verkoper

behoeve van de akkerbouw. Door de ontwatering klonk het veen echter in. Om

en koper werden gemaakt met betrekking tot de omvang van de ontginning,

het waterbeheersysteem te verbeteren werden nieuwe sloten gegraven, waar-

betaling, rechtspositie en bevoegdheden. In de gemeente Nieuw-Lekkerland

door de verkavelingstructuur fijnmaziger werd. Bovendien werd evenwijdig aan

was sprake van een enigszins afwijkende situatie. De boeren konden in dit

de ontginningsbasis de Tiendweg aangelegd. Deze Tiendweg had vermoedelijk

gebied hun kavels zonder vooraf opgelegde beperkingen verlengen.

een kadefunctie, en maakte het mogelijk om verschillende waterniveaus in de polder toe te passen. Ten behoeven van de afwatering werd aan weerszijden van de Tiendweg een wetering aangelegd. Vermoedelijk is ook de Oude Watering (de middenwetering die ligt tussen de Tiendweg en de Groote of Achterwaterschap) later ook met dit doel aangelegd. Dat deze structuren jonger zijn dan het verkavelingspatroon is nog herkenbaar aan het feit dat de sloten aan beide zijden van zowel de Tiendweg als de Oude Watering in het verlengde van elkaar liggen.

Systematiek van de cope-ontginningen



De aanleg van een tiendweg, een middenwetering en nieuwe sloten kon niet voorkomen dat de gronden te nat werden voor het verbouwen van gewassen. Geleidelijk werden akkerlanden omgevormd tot weiland. Op den duur ontstond een landschappelijk patroon dat de intensiteit van gebruik weerspiegelde. De gronden nabij boerderijen werden oorspronkelijk vooral benut als huisakkers voor de verbouw van tarwe, gerst, haver en vlas. Toen de grond hiervoor te nat werd, schakelde men over op de teelt van hennep, die gebruikt werd voor de productie van zeilen en touw voor de zeilvaart. Met koemest uit de stal werden deze percelen vruchtbaar gemaakt. Ook werd bagger uit naastgelegen sloten als toemaak gebruikt. Langs de ontginningsassen ontstond op deze wijze een patroon van brede sloten, met kleine hoger gelegen kavels. Op sommige plekken strekte

Dit fragment van een kadastraal minuut toont de landschapsstructuur ten westen van Nieuw-Lekkerland rond 1832. (bron:www.watwaswaar.nl-kadasterkaart Nieuw-Lekkerland, sectie A, blad 01)

dit landschappelijk patroon van smalle, relatief kleine percelen verder het landschap in. Bijzonder in dit verband was het gebied ten oosten van de Middelweg, dat door het voorkomen van zand van oude stroomgordels in de bodem zeer geschikt was voor akkerbouw. Het kenmerkende patroon van hennepakkers dat in dit gebied aanwezig was tussen de voorwetering (Bakwetering) en de Tiendweg, is inmiddels door dorpsuitbreiding van Nieuw-Lekkerland verdwenen.

Cultuurhistorische landschapselementen In het landschap van de gemeente Nieuw-Lekkerland komen verschillende cultuurhistorische elementen voor die bijdragen aan de ruimtelijke identiteit van het gebied. In deze paragraaf worden de meest kenmerkende landschapselementen kort beschreven.

De gebruikintensiteit van de gronden nam af naarmate de afstand tot de ontginningsas toenam. Op grote afstand van de ontginningsbasis lagen de hooi-

Wielen In de gemeente Nieuw-Lekkerland liggen

landen. De van nature voedselarme bodem werd door de afvoer van hooi en

twee (duidelijk herkenbare) wielen: één langs

het ontbreken van bemesting voedselarmer, waardoor hier vroeger bijzondere

de Zijdeweg en één tussen de Lekdijk en de

planten groeiden. Een groot deel van deze zogenaamde blauwgraslanden is

Planetenlaan. Wielen zijn waterplassen die

met de ruilverkavelingen in de naoorlogse jaren omgevormd tot productieve

ontstonden bij dijkdoorbraken. Doordat het

landbouwgrond. Het patroon, met kleine akkers nabij de boerderij en de weilan-

water zich na een doorbraak vaak met grote

den op grotere afstand, is omstreeks 1832 nog duidelijk herkenbaar.

kracht door het gat perste, ontstond er een metersdiep kolkgat. Daarbij werd de zandondergrond uitgespoeld en op enige afstand weer afgezet. De ligging van de twee wielen is verklaarbaar, beide zijn ontstaan op een plek waar een dijk op een zandige ondergrond was gebouwd.



Huftbosjes

Hennepakkers

Verspreid over het land liggen zogenaamde ‘huftbosjes’. Dit zijn kleine bos-

Aanvankelijk is het veengebied ontgonnen ten behoeve van de akkerbouw.

jes, waarachter het vee schaduw vindt. Om vraat door de koeien tegen te

Het gebied werd hier echter te nat voor. Noodgedwongen schakelde men over

gaan is om deze bosjes een ringsloot aangelegd.

op de veeteelt en de hennepteelt. De hennep, die verwerkt werd tot touw en zeildoek, werd verbouwd op kleine, hoger gelegen akkers: hennepakkers.

Eendenkooien

Tegen het einde van de negentiende eeuw liep de hennepteelt op zijn einde.

Voor de boeren was de vangst van wilde vogels een belangrijke bron van ne-

Tegenwoordig is op sommige plekken het kenmerkende smalle kavelpatroon

veninkomsten. In de zestiende eeuw telde de Alblasserwaard 150 eenden-

van de hennepteelt nog herkenbaar.

kooien en kooiwedden. Op dit moment zijn er slechts enkelen behouden. Binnen de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn thans geen functionerende een-

Grienden

denkooien meer gelegen. Wel bevindt zich nog een vrijwel intact exemplaar

Een griend is een bos, vaak met een moerasachtige ondergrond, met wilgen-

ten noorden van de Groote of Achterwaterschap. Doordat de bebossing aan

hakhout. De wilgentenen werden gebruikt voor de vervaardiging van hekken,

de randen van de centrale waterpartij is verwijderd, is deze eendenkooi niet

gereedschappen, hoepels, manden en eendenkorven. Ook werden zinkstuk-

meer duidelijk in het open landschap herkenbaar. Van twee eendenkooien

ken gevlochten ten behoeve van de dijkenbouw. In de gemeente Nieuw-Lek-

die buiten de gemeentegrenzen zijn gelegen, ligt de vangcirkel over het grond-

kerland bevonden grienden zich voornamelijk in het buitendijks gebied.

gebied van de gemeente Nieuw-Lekkerland. Water Tiendweg en hovelingen

Ten tijde van de ontginningen waren lage kaden toereikend om bescherming

Een tiendweg vormt een oude kade die te-

te bieden tegen het buitenwater. Zo vormde een kade ter hoogte van de hui-

vens dienst doet als onverharde weg ter

dige Peilkade en Zijdeweg lange tijd een dwarsdijk, die de oostelijk daarvan

ontsluiting van percelen. Een hoveling wordt

gelegen gronden beschermde tegen overstromingen. Het westelijk gedeelte

gevormd door een bruggetje van de tiendweg

van de Alblasserwaard werd destijds niet beschermd door een buitendijk.

naar het perceel, het hek met twee vleugels

Door bodemdaling verslechterde de afwatering echter en nam het overstro-

en enkele geknotte bomen. De bomen wer-

mingsgevaar toe. Vanaf de 13de eeuw werden langs de natuurlijke waterlo-

den aangeplant om met de wortels de venige

pen dijken gebouwd en op de laagste plaatsen dwarsweteringen gegraven.

bodem te versterken. Oorspronkelijk waren

Na het afdammen van de Alblas omstreeks 1277 werd ook het westelijk deel

de bruggen verwijderbaar, dit met het oog op

van de Alblasserwaard van dijken voorzien.

het transport over water met de schouw. Met de mechanisatie in de landbouw zijn vaste betonnen bruggen beeldbepalend geworden. Croonen Adviseurs 14


Kinderdijk Kinderdijk is gelegen op het laagste punt van de Alblasserwaard. Water werd hier met behulp van watermolens in de bedijkte boezems gemalen en vervolgens bij lage waterstanden (eb), onder natuurlijk verval, in de Lek geloosd. Omstreeks 1500 functioneerde het systeem van enkele boezems niet meer. Aan weerszijden van de boezems werden bergboezems aangelegd; stukken land die werden voorzien van kaden en sluizen waarin het water bij hoge rivierstanden tijdelijk opgeslagen kon worden. Na ernstige wateroverlast in 1726 werden besloten om een systeem met een hoge en een lage boezems in te richten. Daartoe werden in 1738 in de Nederwaard acht ronde stenen molens gebouwd op de kade van boezem de Groote of Achterwaterschap. Deze molens maalden het water op de bergboezem. Twee jaar later werden aan de zijde van de Overwaard acht achtkante, met riet gedekte molens gebouwd. In 1868 werden beide boezems bemalen met stoomgemalen. Tegenwoordig wordt het water op de rivier te gepompt door het J.U. Smit-gemaal, een dieselgemaal.

De afwatering van de polders geschiedde via een stelsel van weteringen en vlie-

Het watersysteem van de polders wordt beïnvloed door neerslag, kwelwater en

ten. Ook de oude veenriviertjes, die oorspronkelijk zorgden voor de natuurlijke

inlaatwater vanuit de lage boezems. De hoge boezems hebben nog steeds een

afwatering van de Alblasserwaard, werden hiervoor benut. Het overtollig water

belangrijke functie bij de waterbeheersing. Met name in situaties met veel neer-

werd onder natuurlijk verval op de Merwede en Noord geloosd. Daarbij werd wa-

slag is de berging in de boezems van groot belang om het waterpeil in de lage boe-

ter bij lage waterstanden via spuisluizen uitgelaten. Toen dit door maaivelddaling

zems en de polders in stand te houden. De waterkwaliteit is in Nieuw-Lekkerland

onmogelijk werd, verlegde men de waterafvoer naar de Lek. In 1366 werd daar-

over het algemeen matig. Er zitten erg veel voedingsstoffen in het water. Hierdoor

toe de Groote of Achterwaterschap geschikt gemaakt. Ook de bedijkte Alblas ging

ziet het water er vaak groen uit door algen of is het voor een groot deel begroeid

dienst doen als boezemwater. Vanaf de 15de eeuw werd water met behulp van

met kroos. Ook komt het voor dat het water te weinig zuurstof bevat waardoor

windmolens opgemalen naar deze boezemwateren. De dijken en de oude water-

vissen sterven. De voedingsstoffen zijn met name afkomstig uit de veenbodem,

structuur zijn nog grotendeels herkenbaar aan de huidige watergangen.

kwelwater, bemesting voor agrarisch gebruik en rioolwateroverstorten.



Natuur Het veenweidegebied van de Alblasserwaard is rijk aan natuurwaarden. Weide-

Historisch-stedenbouwkundige structuur van dorpen en bebouwingslinten

vogels en wintergasten bezoeken het open, stil en waterrijk gebied. De natuur-

De dorpen in de Alblasserwaard hebben van oudsher een ruimtelijke structuur

waarden zijn onder meer verbonden met de kenmerkende beplantingsvormen

die is afgestemd op de natuurlijke omstandigheden. Zoals in het voorgaande

in het gebied: knotwilgen en hovelingen langs de Tiendweg, de beplanting bij de

reeds vermeld, vond bewoning van oudsher plaats op de oeverwallen en don-

voormalige eendenkooien en de huftbosjes. Het gebied ten zuiden van de Tiend-

ken. Tijdens de ontginningen in de Late Middeleeuwen is het gebied geleidelijk

weg is een belangrijk foerageergebied en weidevogelgebied. Langs de oevers van

bedijkt. De inrichting schikte zich naar de aanwezige lijnen in het landschap.

de Groote of Achterwetering komt wateren oevervegetatie voor. Grienden en riet-

Ook werd rekening gehouden met de waterhuishouding. Doordat lokale om-

gorzen zijn te vinden in het buitendijks gebied (onder meer het slikgebied aan de

standigheden varieerden, ontstonden verschillende typen bebouwingslinten.

Lek) en in de bergboezems van Kinderdijk. Bebouwingslinten Natura 2000-gebied ‘Kinderdijk’

De bebouwingslinten in de gemeente Nieuw-Lekkerland kunnen getypeerd

De boezems in Kinderdijk behoren tot de

worden als dijklinten. Langs de dijk ten oosten en ten westen van het dorp

Natura 2000 gebieden in Nederland. Dit ge-

Nieuw-Lekkerland komt een structuur voor, waarbij de bebouwing is gesitu-

bied omvat de hoge boezems van de Neder-

eerd op kavels die aan de achterzijde worden begrensd door een voorwetering

waard, de Overwaard en Nieuw-Lekkerland,

(de Bakwetering). Blijkens de kadastrale minuutplans van omstreeks 1832

alsmede delen van de aangrenzende polder Blokweer. De boezems bestaan uit

waren de boerderijen in deze linten tegen de dijk gebouwd. Sindsdien is deze

open water, riet- en zeggemoerassen, ruigten, grienden, struwelen en boezem-

bebouwingsstructuur door nieuwbouw aan de teen van de dijk verwaterd.

kaden. De polders bestaan uit wei- en hooilanden, doorsneden door sloten. De boezemkanalen zijn tussen 1365 en 1370 gegraven met als doel de afwatering van de Alblasserwaard te verbeteren. Omstreeks 1740 zijn de hoge boezems gesticht. Dit zijn in feite omkade gedeelten van de polders Blokweer en NieuwLekkerland. In de hoge boezems werd water tijdelijk opgeslagen om van daaruit geloosd te worden op de Lek. Het gebied is een belangrijk broedgebied van vogelsoorten in rietmoeras (purperreiger, snor, zwarte stern) en is van enig belang als broedgebied voor een broedvogel in geïnundeerde kruidenvegetaties (porseleinhoen). Daarnaast is het gebied van enige betekenis als overwinterings- en rustgebied voor grondeleenden (smient, krakeend en slobeend).





Nieuw-Lekkerland Het dorp Nieuw-Lekkerland is ontstaan uit twee kernen aan de dijk (Middelweg en Dorpslaan). Voor 1920 bestond de kern uit een concentratie dorpswoningen nabij de kerk. De eerste planmatige woningbouw van het dorp vond in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw plaats langs de Dorpslaan. In dezelfde periode werd langs de Middelweg een reeks woningen gebouwd. Deze oude 1900

1940

landweg werd in eerste instantie tot aan de Tiendweg bebouwd. Later volgde het gedeelte tussen de Tiendweg en de Oude Wetering. In de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog werden uitbreidingen gepleegd ten westen van de Middelweg en ten oosten van de Dorpslaan. Vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw is het gebied tussen beide wegen langzaamaan bebouwd en is Nieuw-Lekkerland één kern geworden.

1960

1970

De Tiendweg heeft zich ontwikkeld tot een duurzame grens tussen rood en groen. Kenmerkend voor de stedenbouwkundige structuur van dit dorpsgebied is, dat de verschillende uitbreidingsfasen duidelijk herkenbaar zijn doordat bestaande landschapsstructuren zijn gehanteerd als grens. De ‘vakken’ worden gescheiden door groen-blauwe assen en hebben een eigen identiteit. Omdat onder de hoogspanningskabels niet gebouwd mag worden hebben deze assen hun groene karakter kunnen behouden.

1980

1990

1995

2010



Kinderdijk De bebouwingsstructuur van het dorp Kinderdijk (het voormalige Elshout) kenmerkt zich door een contrast tussen de kleinschalige (woon)bebouwing die tegen de kruin van de dijk is geplaatst en de buitendijks gelegen grootschalige scheepsbouwbedrijven. Deze structuur heeft een historische di1850

1880

mensie. Al aan het begin van de negentiende eeuw lagen buitendijks enkele scheepswerven. Nabij de bedrijven lagen concentraties van dijkwoningen die onderdak boden aan de arbeiders. In de tweede helft van de negentiende eeuw groeide het dorp Elshout, waarbij een nagenoeg aaneengesloten lint van dijkwoningen ontstond. De scheepsbouwactiviteiten namen geleidelijk toe en in het gebied vestigde zich een

1940

1960

ijzerfabriek. In de twintigste eeuw vergrootten de scheepswerven in schaal. Het voorland tussen de Lek en de Noord werd vrijwel geheel in gebruik genomen door deze industrie. Uitzondering vormde het terrein ten oosten van de Veerdam. Langs deze verhoogde weg en de Lekkade werd aan het begin van de twintigste eeuw een reeks arbeiderswoningen gerealiseerd. In de naoorlogse periode werd het tussenliggende terrein in fases bebouwd. Wel bleven de sportvelden gehandhaafd. Deze liggen nu als open terrein midden in het dorp Kinderdijk.

1970

1990

Naast het contrast tussen de kleinschalige (woon)bebouwing en de grootschalige scheepsbouwbedrijven, vormen de doorzichten vanuit het dorpslint richting het boezemgebied Kinderdijk een waardevolle ruimtelijke karakteristiek. Door de slingerende dijk is sprake van een steeds wisselend perspectief op de molens. 1995

2004



2SHQKHLGYHHQZHLGHODQGVFKDS :DWHUQHWZHUNK\GURORJLVFKHQLQIUDVWUXFWXUHHO /HHIJHELHGZHLGHYRJHOVRQGHUDQGHUH1DWXUD &XOWXXUKLVWRULHJRHGDIOHHVEDDULQODQGVFKDSHQGRUSHQ 0ROHQJHELHG.LQGHUGLMN 'RRU]LFKWHQYDQXLWNHUQHQQDDURSHQODQGVFKDS

6WHUN .DQV

,QYHVWHUHQLQQDWXXUHQODQGVFKDSPHGHDOVUHFUHDWLHYH GUDJHU )LQDQFLHULQJYRRUJHELHGGRRUUHDOLVHUHQYDQJURHQH UXJJHQJUDDW :DWHUEHUJLQJLQODDJJHOHJHQGHOHQ %HOHHIEDDUHQEHUHLNEDDUPDNHQYDQKHWODQGVFKDS

6OHFKWHERGHPJHVWHOGKHLGGXUHERXZHQLQIUDVWUXFWXXU $DQZH]LJKHLG1DWXUD JHELHGOHYHUWEHSHUNLQJHQ RSDDQJHEUXLNRPOLJJHQGHJURQGHQYRRUQLHXZH DFWLYLWHLWHQ

=ZDN

%HGUHLJLQJ

2SJDDQGHEHSODQWLQJHQQLHXZHEHERXZLQJNDQGHRSHQ VWUXFWXXUYDQKHWODQGVFKDSDDQWDVWHQLQGLHQVOHFKW LQJHSDVW %RGHPGDOLQJ 'HPSLQJYDQNDYHO HQGLMNVORWHQ 7RHULVWLVFKHRQWZLNNHOLQJHQQDELM.LQGHUGLMN 'LMNYHUVWHUNLQJLQUHODWLHWRWKLVWRULVFKHOLQWEHERXZLQJ



Lagenkaart onderste laag



2.2.2 Middelste laag Historische verbindingen De Lekdijk vormde van oudsher de voornaamste verbindingsweg door de ge-

Ondanks de aanleg van deze nieuwe ont-

meente. Bebouwing was lange tijd uitsluitend langs deze weg gesitueerd. En-

sluitingsweg is de Lekdijk dienst blijven

kele onverharde landwegen werden haaks op deze weg aangelegd ter ontslui-

doen als hoofdverkeersader. Met name in

ting van het achterland. De parallel aan de Lekdijk gelegen Tiendweg ontsloot

de omgeving van Kinderdijk leidt de toe-

de landerijen. De Middelweg maakte onderdeel uit van een verbindingsroute

stroom van toeristen in de zomermaanden

tussen de Lekdijk en het dorp Alblasserdam en heeft mogelijk dienst gedaan

tot een hoge verkeersbelasting. Ook zijn de

als kerkepad. De Zijdeweg liep richting Bleskensgraaf en Oud-Alblas.

bedrijven die langs de Lekdijk zijn gelegen voor het wegtransport aangewezen op de dijk. Het bestaande profiel van de

Vervoer over water bleef tot in de twintigste eeuw zeer belangrijk. De boer

weg leent zich echter niet voor deze functie.

transporteerde zijn beesten en waren met de schouw en maakte gebruik van

Gelijktijdig met de aanleg van de Schoonenburgweg is langs de Oude Watering

het uitgebreide netwerk van sloten, weteringen en boezems. De ponten bij

de Elzenweg aangelegd. Beide wegen zijn ruilverkavelingswegen waarlangs meer-

Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk (Elshout) waren essentiële schakels in de

dere nieuwe boerderijen zijn gesticht. Tijdens de ruilverkaveling zijn, parallel aan

regionale verkeersstructuur.

het oorspronkelijk lint, ruilverkavelingswegen aangelegd. Deze ruilverkavelingswegen zijn kaarsrecht en verschillen sterk van de eerste wegen in het gebied. Auto-infrastructuur

Doordat de wegen worden gebruikt door zowel landbouwverkeer, vrachtverkeer

Tegen de achtergrond van de toename

als autoverkeer, ontstaan er op bepaalde plaatsen verkeersonveilige situaties.

van het autoverkeer en de uitbreiding van de kernen werd in de jaren 70 van de 20e

Parkeergelegenheid

eeuw besloten tot de aanleg van een nieu-

Wat betreft parkeren zijn er twee punten

we ontsluitingsweg: de Schoonenburgweg.

van belang voor de structuurvisie. Ten eer-

Vanuit de kern Nieuw-Lekkerland loopt

ste zorgt de grote toeristenstroom voor het

deze weg zuidwaarts, om vervolgens ter hoogte van de Oude Watering in oos-

molengebied van Kinderdijk voor een hoge

telijke richting af te buigen. Samen met de Middenpolderweg in de gemeente

parkeerdruk op de kern. Er is een (relatief

Liesveld vormt deze weg de hoofdontsluiting van het noordelijk deel van de

klein) parkeerterrein bij de entree van het

Alblasserwaard. De weg is middels de Zijdeweg en Peilmolenweg verbonden

gebied aangelegd. In de weekenden kan

met de provinciale weg N214.

echter geparkeerd worden op het parkeerterrein van de scheepswerf.



Ten tweede zijn er in de kern Nieuw-Lekkerland twee parkeerplaatsen voor

Waterinfrastructuur

vrachtwagens. De ene ligt aan de Planetenlaan, onder de hoogspanningslei-

Er bestaat voor langzaam verkeer een veerpontverbinding tussen Kinderdijk,

dingen, en de andere aan de westrand van de kern. Door de ligging in de kern

Krimpen aan de Lek en Ridderkerk (driehoeksveer) en een veerpontverbin-

moeten de vrachtwagens door de kern heen rijden, wat verkeersoverlast met

ding tussen Nieuw-Lekkerland en Lekkerkerk. Voor autoverkeer is er een

zich meebrengt.

veerpontverbinding tussen Kinderdijk en Krimpen aan de Lek. De drie ponten vervullen samen een belangrijke verkeersfunctie. In Ridderkerk is bovendien Langzaam verkeer

een halte van de waterbus die te bereiken is via de veerpontverbinding tus-

Binnen de gemeente Nieuw-Lekkerland is

sen Kinderdijk en Ridderkerk. De waterbus verbindt diverse bestemmingen in

een aantal langzaamverkeersroutes aan-

Rotterdam en de Drechtsteden met elkaar. De waterbus vaart ‘s zomers elk

wezig. Langs de Schoonenburgweg ligt een

half uur en biedt ruimte aan circa honderd passagiers en 40 fietsen.

vrijliggend fietspad. De Tiendweg en ge-

Echter door de grote toestroom van toeristen, maar ook het gebruik door fo-

deelten van de Elzenweg en Middelweg zijn

renzen (sluipverkeer), staat de toegangsweg naar de veerpont bij Kinderdijk

ingericht als langzaamverkeersverbinding.

regelmatig vol met wachtende auto’s. Bijkomend probleem is dat ook de Mo-

Bovendien is een deel van de kades in Kinderdijk (Molenkade, Middelkade)

lenstraat (de dijk) daardoor vast komt te staan.

bestemd als fietsen wandelpad. Verder geldt dat de gemeente Nieuw-Lek-

De toegangsweg naar het veer bij Nieuw-Lekkerland leidt door een bedrijven-

kerland is aangesloten op het Fietsroutenetwerk Zuid-Holland Zuid. Deze om-

terrein, wat voor sociaal onveilige situaties kan zorgen.

vat naast genoemde verbindingen ook gewone verkeerswegen. Voor toeristisch-recreatief verkeer over het water heeft de gemeente NieuwOpenbaar vervoer

Lekkerland veel mogelijkheden. Er kan zowel op de grote rivieren als op de

De gemeente Nieuw-Lekkerland is met het

binnenwateren gevaren worden. Ook Kinderdijk kan op deze twee manieren

openbaar vervoer zowel over land als wa-

ontsloten worden, bijvoorbeeld via transferia dicht bij de A15, waardoor weg-

ter verbonden met de omliggende steden.

verkeer dat door de kernen naar Kinderdijk rijd kan verminderen.

Langs de Lekdijk zijn meerdere halteplaatsen aanwezig van buslijnen in de richting van Rotterdam-Zuid, Dordrecht, Utrecht, Streefkerk en Alblasserdam.



5HFUHDWLHYHYHUELQGLQJHQGRRURSHQSROGHUODQGVFKDS %HUHLNEDDUKHLGRYHUZDWHU

6WHUN .DQV

%HWHUEHQXWWHQYDQYHUYRHURYHUZDWHU 2QWZLNNHOHQYDQILHWV HQZDQGHOURXWHV 7UDQVIHULDEXLWHQJHPHHQWH

7RHJDQJYRHWYHHU/HNNHUNHUN YLDEHGULMYHQWHUUHLQ (QWUHHPROHQJHELHGQLHWKHUNHQEDDU 9UDFKWZDJHQSDUNHHUSODDWVHQLQGHNHUQ1LHXZ /HNNHUODQG 2QGXLGHOLMNHKLsUDUFKLHLQZHJHQ %HUHLNEDDUKHLGHQSDUNHUHQ.LQGHUGLMN +RJHYHUNHHUVLQWHQVLWHLW/HNGLMN 2QWVOXLWLQJ1LHXZ/HNNHUODQG QDDUGH$ 5HFUHDWLHYHYHUELQGLQJHQODQJVULYLHUHQ

=ZDN

%HGUHLJLQJ

6OXLSYHUNHHU.LQGHUGLMN 7RHQDPHDXWR WRHULVPH.LQGHUGLMN



N481

A15

Lagenkaart middelste laag



2.2.3 Bovenste laag

De natuurlijke woningbehoefte in de gemeente bedraagt 35 tot maximaal

Wonen

45 woningen per jaar. Hierbij zorgen de doelgroepen starters en senioren

De gemeente Nieuw-Lekkerland telt circa 9.500 inwoners en beschikt over

voor de grootste vraag. Starters hebben behoefte aan sociale koopwoningen.

een woningvoorraad van circa 3.300 woningen (peildatum 1 januari 2008).

Hiervan is de bestaande voorraad in de gemeente in principe al voldoende,

De meeste woningen staan in de (grootste) kern Nieuw-Lekkerland en de kern

maar ontbreekt het aan een goede doorstroming. Senioren hebben behoefte

Kinderdijk. Buiten de bebouwde kom is sprake van lintbebouwing langs de

aan toegankelijke woningen, zowel sociale huurappartementen als grondge-

Lekdijk en verspreid gelegen woningen in het agrarisch gebied.

bonden woningen.

De woningvoorraad bestaat overwegend

Bedrijven

uit eengezinswoningen. Er is vrijwel overal

Door de ligging aan het water kent de gemeente Nieuw-Lekkerland van ouds-

sprake van laagbouw. Op enkele plekken

her veel op het water gerichte bedrijvigheid. De scheepswerf bij Kinderdijk,

in de kern Nieuw-Lekkerland komt gesta-

op het kruispunt van de rivieren de Lek en de Noord, is hiervan het belang-

pelde woningbouw voor. De hoogte van

rijkste voorbeeld. Deze scheepswerf heeft

deze gebouwen is beperkt tot maximaal 5

zich in de loop van de tijd ontwikkeld tot

woonlagen.

een bedrijf dat internationaal actief is. Het terrein van de scheepswerf is volledig bui-

Ten opzichte van het landelijk gemiddelde

tendijks gelegen. Ook bij Nieuw-Lekkerland

wonen in de gemeente relatief weinig ou-

ligt in een brede zone langs de Lekdijk een

deren en veel jongeren. Dit resulteert ook

buitendijks bedrijventerrein (onder an-

in een relatief grote huishoudensgrootte.

dere de Veerweg). Hier is geen sprake van grootschalige scheepsbouw, maar andere bedrijven die een relatie hebben met het

In 2010 is door Companen in de gemeente een woningmarktonderzoek voor

water zijn hier gevestigd. Zo zijn er onder

de periode 2010-2020 uitgevoerd. Hieruit blijkt dat er sprake is van een ne-

andere een betonfabriek en metaalverwer-

gatief migratiesaldo, vooral richting omliggende gemeenten. Ondanks dit

kende bedrijven aanwezig en bevindt zich

saldo, waarbij jongeren voor de grootste uitstroom zorgen, is de natuurlijke

er een bunkerstation voor schepen.

aanwas van de bevolking bovengemiddeld hoog.



Naast watergebonden bedrijvigheid komt

de kern. Voortgezet onderwijs is niet aan-

in de gemeente ook andere bedrijvigheid

wezig, hiervoor is men aangewezen op Lek-

voor. Buiten de kernen liggen verspreid in

kerkerk, Papendrecht, Dordrecht, Ottoland

het landschap agrarische bedrijven, ge-

of Rotterdam. In het westen van de kern

richt op veeteelt. Ook in het bebouwing-

Nieuw-Lekkerland bevindt zich een cluster

slint langs de Lekdijk komen agrarische

met verschillende sportvoorzieningen. Hierin

bedrijven voor. In de kernen bevindt zich

liggen een openluchtzwembad, voetbalvel-

kleinschalige lokale bedrijvigheid. De kern Nieuw-Lekkerland huisvest de

den, tennisbanen en een openluchtijsbaan.

meeste van deze bedrijven, waarbij sprake is van een concentratie aan de

Ook sporthal de Klipper is hier gesitueerd.

Planetenlaan (Ambachtsweg) en op het vrij recent opgeleverde bedrijven-

Kenmerkend voor Kinderdijk zijn de voetbal-

park Veenweide aan de zuidoostrand van de kern. Tot slot bevindt zich in

velden van voetbalvereniging De Zwerver.

het zuidwesten, direct ten zuiden van de Tiendweg, een waterleidingbedrijf.

Deze liggen midden in de kern en grenzen on-

Bedrijfsvestigingen (315)

der andere aan de achtertuinen van woningen.

%

Landbouw, bosbouw en visserij

11,0

Winning en nijverheid

29,2

In Nieuw-Lekkerland is een klein cluster

Commerciële dienstverlening

46,0

van diverse voorzieningen te vinden aan

Niet-commerciële dienstverlening

13,9

de Planetenlaan, nabij het voormalige ge-

Voorzieningen

meentehuis. Ten zuiden van het bedrijven-

Qua voorzieningen is er in de gemeente

terrein aan deze weg bevinden zich onder

sprake van een duidelijke hiërarchie tus-

meer een basisschool, kerk, brandweer-

sen de kernen Nieuw-Lekkerland en Kin-

kazerne en het voormalige gemeentehuis.

derdijk. Nieuw-Lekkerland fungeert als ver-

Aan de westzijde van dit cluster staat woon-

zorgingskern en huisvest veruit de meeste

zorgcomplex ’t Waellant.

van de aanwezige voorzieningen. Als ge-

Overige voorzieningen bevinden zich veelal verspreid over beide kernen. Ho-

volg hiervan is detailhandel volledig geconcentreerd in Nieuw-Lekkerland. De

reca is in zeer beperkte mate aanwezig. De horeca die er is betreft een aantal

meeste detailhandel bevindt zich in één van de twee winkelcentra: het Kley-

cafés, restaurants en cafetaria’s. In Kinderdijk is relatief meer horeca geves-

burgplein in het oosten van de kern en de Planetenlaan (op de hoek met de

tigd, mede dankzij de toeristische aantrekkingskracht van het molengebied.

Marslaan) in het westen. Ook onderwijs is volledig geconcentreerd in de kern Nieuw-Lekkerland. Er bevinden zich meerdere basisscholen, verspreid over



Recreatie en toerisme De gemeente Nieuw-Lekkerland bezit een grote toeristische trekpleister in de vorm van het molengebied bij Kinderdijk. Vanwege de verkregen status van UNESCO staat dit gebied op de werelderfgoedlijst en trekt dit bezoekers vanuit de hele wereld. Het gebied bestaat uit een lint met molens langs boezemwater. Bij de entree van het gebied aan de Lekdijk staan enkele winkels, gericht op toeristen. Voor andere voorzieningen zoals hotels en dergelijke moeten toeristen uitwijken naar omliggende plaatsen. Ook voor de vele campers die langs de Lekdijk parkeren zijn geen speciale voorzieningen aangelegd. Behalve dat het als toeristisch gebied fungeert maakt het molengebied onderdeel uit van een belangrijk natuurgebied (Natura 2000). Dit gebied betreft een groot deel van het gebied tussen de kernen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk. Het gebied is, behalve het fietspad langs de molens, ontoegankelijk. Het fietspad langs de molens maakt onderdeel uit van het fietsroutenetwerk ‘Drechtsteden-Alblasserwaard Vijfheerenlanden’. Dit netwerk strekt zich uit over heel de Alblasserwaard. Zowel het netwerk als de overige paden in de polder worden intensief gebruikt door fietsers en wandelaars. De Tiendweg aan de zuidzijde van de kern Nieuw-Lekkerland is eveneens een recreatieve route. Op een deel van de Lekdijk tussen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk, is vrij recent een wandelpad aangelegd. Dit pad ligt hoger dan de naastgelegen weg. Voor fietsers is op dit moment nog geen vrijliggend pad op de Lekdijk aanwezig, maar binnen korte termijn wordt een vrijliggend fietspad aangelegd tussen Kinderdijk en de Middelweg in Nieuw-Lekkerland. Ook tussen de veerpont van Kinderdijk en Alblasserdam wordt een vrijliggend fietspad aangelegd. Het netwerk van wandelpaden in de gemeente maakt onderdeel uit van het Lange Afstandswandelen en het Regionaal en Europees wandelnetwerk. Behalve fietsen en wandelen beschikt de gemeente over enkele andere recreatiemogelijkheden. Eerder is al bij de sportvoorzieningen het openluchtzwembad in Nieuw-Lekkerland genoemd. Daarnaast liggen midden in de kern, onder de hoogspanningsleidingen, langgerekte volkstuincomplexen. Croonen Adviseurs 28


Verder bevinden zich op enkele plekken in de kern Nieuw-Lekkerland kleine

64% van het totaaloppervlak. Dit aandeel is vrijwel gelijk aan het landelijk

parken met speelvoorzieningen. Ook is er een dierenweide aan de Streef-

gemiddelde (68%, peildatum 2003), maar steekt schril af tegen de 94% van

landstraat.

buurgemeente Graafstroom.

Een aantal recreatieve voorzieningen hebben in de loop van de tijd vanuit de

De voornaamste agrarische activiteit is vee-

kern de oversteek over de Tiendweg gemaakt. Deze hebben percelen tussen

teelt. Het beeld van het open polderland-

de Tiendweg en de ten zuiden gelegen Elzenweg ingenomen. Het gaat hier-

schap wordt daarom op diverse plekken

bij om een volkstuincomplex en voetbalvelden. Tevens ligt er een opvallend

bepaald door grazende koeien en schapen.

groengebied: op een voormalig agrarisch perceel is een bos geplant, wat in-

Ten zuiden van de kern Nieuw-Lekkerland

middels volgroeid is en gebruikt wordt als openbaar wandelgebied.

bestaat dit beeld uit een combinatie met enkele recreatieve functies die vanuit de

Het water van de rivieren de Lek en de Noord wordt onder meer gebruikt door

kern de Tiendweg hebben overgestoken: de voetbalvelden, een volkstuin-

pleziervaart. In de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn geen speciale voorzie-

complex en een bosperceel. Als gevolg hiervan is de agrarische functie in dit

ningen voor deze boten aanwezig. Wel vormen de veerponten bij Nieuw-Lek-

gebied versnipperd aanwezig. Ten oosten van Nieuw-Lekkerland is het gebied

kerland en Kinderdijk een belangrijke schakel voor het recreatieve verkeer

volledig agrarisch, met de Schoonenburgsche Donk als opvallend punt in het

tussen de Alblasserwaard en de aan de overzijde gelegen polders bij Lekker-

landschap. Dit gebied is door de uitgestrektheid van het landschap ook beter

kerk en Krimpen aan de Lek. Ook zorgt de veerpont bij Kinderdijk voor een

geschikt voor de landbouw.

verbinding met Ridderkerk, waar overgestapt kan worden op de Waterbus richting Rotterdam of Dordrecht. De boot vormt een populair vervoersmiddel

Centraal in de gemeente loopt van oost-westelijke richting de Schoonenburg-

voor fietsers en wandelaars. Het water in het molengebied heeft ook een

weg/Elzenweg. Dit betreft een ruilverkavelingsweg, waaraan de verschillende

recreatieve functie, zij het beperkt. Hier vaart een rondvaartboot langs de

agrarische bedrijven zijn gelegen. Door de ruime afstand tussen de verschil-

verschillende molens.

lende bedrijven is het open zicht op de polder blijven bestaan.

Agrarische sector

De agrarische bedrijven die niet aan de ruilverkavelingsweg liggen, zijn gesiBuiten de kernen Nieuw-Lekkerland en Kin-

tueerd in het bebouwingslint langs de Lekdijk ten oosten van Nieuw-Lekker-

derdijk en het Natura 2000-gebied bij het

land. Hier is de afstand tussen de bebouwing kleiner, waardoor vanaf de dijk

molengebied bij Kinderdijk is op het overig

minder zicht is op de polder.

deel van het gemeentelijk grondgebied de agrarische sector vertegenwoordigd: circa



/LJJLQJQDELMVWHGHOLMNJHELHG .LQGHUGLMNDOVJURWHUHFUHDWLHYHWUHNNHU 9RRU]LHQLQJHQQLYHDXSDVVHQGELMVFKDDOYDQGHNHUQHQ *URHQ]RQHVGRRUGHNHUQ

6WHUN .DQV

9RRU]LHQLQJHQFUHsUHQYRRUZDWHUUHFUHDWLH 9RRU]LHQLQJHQFUHsUHQYRRUWRHULVWHQKRWHOVUHVWDXUDQWV +HUVWUXFWXUHULQJHQWUDQVIRUPDWLHYDQEHVWDDQGVWHGHOLMN JHELHG 5HFUHDWLHYHSRRUWIXQFWLH.LQGHUGLMN 'XXU]DPHHQHUJLHYRRU]LHQLQJHQ %RXZHQYDQWRHJDQNHOLMNHZRQLQJHQYRRUVHQLRUHQHQ NRRSVWDUWHUVEHYRUGHULQJGRRUVWURPLQJ

(HQ]LMGLJHEHERXZLQJ 9HURXGHUGHZRRQEXXUWHQ 8LWVWUDOLQJEXLWHQGLMNVEHGULMYHQWHUUHLQ1LHXZ/HNNHUODQG %HSHUNWHUHODWLHPHWGH/HN :HLQLJJHVFKLNWHZRQLQJHQYRRUMRQJHUHQ .ZDOLWHLWYDQGRUSVUDQGHQRYHUJDQJVWDGODQG HQ VWUXFWXXUZLMNHQ %HGULMYHQWHUUHLQFHQWUDDOLQGHNHUQ1LHXZ/HNNHUODQG QDELMYRRUPDOLJJHPHHQWHKXLV 2QWEUHNHQGRUSVKDUW1LHXZ/HNNHUODQG

=ZDN

%HGUHLJLQJ

9HUJULM]LQJ 6WUDNNHFRQWRXURPEHERXZLQJ 9LWDOLWHLWNHUQ.LQGHUGLMN 6QHOOHYHUDQGHULQJHQLQDJUDULVFKHVHFWRU VFKDDOYHUJURWLQJRSYROJLQJYHUEUHGLQJ



Lagenkaart bovenste laag



Uitsnede functiekaart structuurvisie Zuid-Holland (Bron: Provincie Zuid-Holland)

Uitsnede kwaliteitskaart structuurvisie Zuid-Holland (Bron: Provincie Zuid-Holland)



3 Ruimtelijk beleid Dit hoofdstuk beschrijft het, voor deze structuurvisie, relevante bestaande

In het programma zijn 39 projecten aangewezen om het Nederlands rivieren-

ruimtelijke beleid. Veel van de in hoofdstuk 2 genoemde gebiedskwaliteiten

gebied in 2015 veiliger én aantrekkelijker te maken. Eén van de projecten

en –waarden zijn hierin vastgelegd en worden via beleidsregels beschermd.

bestaat uit de dijkverbetering van de Lekdijk langs de Alblasserwaard en Vijf-

Deze beleidsregels moeten doorvertaald worden in lokaal beleid. De struc-

heerenlanden.

tuurvisie is hiervoor het aangewezen product. Delen van de dijk tussen het Schoonhovenseveer en de Zijpkade in Lexmond, In de meeste beleidsstukken worden reeds uitspraken gedaan over de toe-

en vandaar tot aan Everdingen, zijn zwak. Ze voldoen niet meer aan de wette-

komstige invulling van Nieuw-Lekkerland. Hierna is per beleidsstuk een sa-

lijke veiligheidseisen. Dijkverhoging is geen optie, vanwege de zachte bodem

menvatting opgenomen. Dit wil overigens niet zeggen dat elementen die niet

waarin de dijk weg kan zakken en het wegnemen van uitzicht voor mensen

specifiek zijn benoemd niet bij de opstelling van de structuurvisie zijn ge-

die aan de dijk wonen. Als oplossing worden de oude waterkerende construc-

bruikt. Relevante en gewenste ontwikkelingen zijn rechtstreeks opgenomen

ties aangepast en worden binnendijkse steunbermen plaatselijk verbreed en

in het Ruimtelijk Casco, zoals wordt beschreven in hoofdstuk 5.

verhoogd. Na de dijkverbetering blijft het rivierengebied goed beschermd tegen overstromingen.

3.1

Landelijk beleid

3.1.1 Ruimte voor de rivier

3.2

Het landelijke beleidsprogramma ‘Ruimte voor de Rivier’ is erop gericht een

3.2.1 Visie op Zuid-Holland

Provinciaal en regionaal beleid

betere bescherming voor gebieden langs de rivieren te creëren. Dit vanuit de

De provincie Zuid-Holland heeft haar ruimtelijk beleid vastgelegd in haar ‘Vi-

achtergrond van een verandering van het klimaat, waarin de rivieren in Ne-

sie op Zuid-Holland’, die op 2 juli 2010 is vastgesteld door Provinciale Staten.

derland steeds meer water moeten verwerken. De afvoer van dat water wordt

De ‘Visie op Zuid-Holland’ bestaat uit een structuurvisie, verordening ruimte

moeilijker doordat de zeespiegel stijgt en de bodem daalt. Daardoor wordt de

en uitvoeringsagenda en heeft de verschillende streekplannen in de provin-

kans op overstromingen groter.

cie vervangen. De kern van de ‘Visie op Zuid-Holland’ is het versterken van samenhang, herkenbaarheid en diversiteit binnen de provincie. Dit draagt bij

In ‘Ruimte voor de Rivier’ krijgt de rivier letterlijk meer ruimte, zodat de kans

aan een goede kwaliteit van leven en een sterke economische concurrentie-

op overstromingen afneemt. Tegelijkertijd werken regio en Rijk aan verfraai-

positie.

ing van het landschap en versterking van de recreatiemogelijkheden en de economie. Zo gaan veiligheid, een mooi landschap en een sterke economie gelijk op. Croonen Adviseurs 33


Duurzame ontwikkeling en klimaatbestendigheid zijn belangrijke pijlers. Dit

De kwaliteitskaart toont de diversiteit van Zuid-Holland en brengt de ruim-

wil de provincie bereiken door het realiseren van een samenhangend stede-

telijke kwaliteiten van provinciaal belang in beeld. De kaart geeft vanuit een

lijk netwerk en een samenhangende groenstructuur. Goede bereikbaarheid,

kwalitatieve invalshoek richting en randvoorwaarden aan de ordening en ont-

een divers aanbod van woon- en werkmilieus in een aantrekkelijk landschap

wikkeling van de ruimte in Zuid-Holland. Bijzondere ruimtelijke kwaliteiten die

met ruimte voor water, landbouw en natuur, zijn daarin kenmerkende kwali-

aanwezig zijn in de gemeente en daarmee van belang zijn voor de structuur-

teiten.

visie Nieuw-Lekkerland zijn de volgende: -

Recreatietransferium bij entree molengebied Kinderdijk aan de Lek.

Structuurvisie

-

Molengebied Kinderdijk is aangemerkt als toeristisch centrum.

In de structuurvisie kiest de provincie voor een tweeledige sturing, zowel op

-

Geheel landelijk gebied is aangemerkt als cultureel erfgoed – kroonju-

ruimtelijke functies als op ruimtelijke kwaliteiten. Deze aspecten worden in beeld gebracht op een functiekaart en een kwaliteitskaart, die eenzelfde sta-

weel. -

Kernen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk zijn aangemerkt als cultureel erf-

-

Lekdijk vormt dijk met een cultuurhistorisch waardevol bebouwingslint.

-

Tiendweg is een kenmerkend landschapselement.

tus hebben en elkaar aanvullen.

goed – topgebied.

De functiekaart geeft de gewenste ruimtelijke functies weer die in de structuurvisie zijn geordend, begrensd en vastgelegd als ruimtelijk beleid tot 2020. Voor de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn de volgende functies relevant:

De provinciale structuurvisie wordt jaarlijks herzien en geactualiseerd. Een

-

Ecologische verbinding aan zuidrand van gemeente: Groene Ruggengraat.

aparte herzieningsprocedure wordt in de 1e helft van 2013 doorlopen voor

-

Molengebied Kinderdijk als Natura2000-gebied.

de herijking van de ecologische hoofdstructuur (EHS). Als gevolg van het On-

-

Molengebied Kinderdijk als toeristisch centrum.

derhandelingsakkoord Natuur, dat het vorige kabinet met de provincies heeft

-

Molengebied Kinderdijk is een grondwaterbeschermingsgebied.

gesloten wordt de ontwikkelopgave van de EHS herijkt.

-

Landelijk gebied aangemerkt als agrarisch gebied met een aanpak gericht De Groene Ruggengraat maakte onderdeel uit van de ontwikkelopgave van

op bodemdaling.

de Ecologische hoofdstructuur (EHS). De inzet van de provincie Zuid-Holland Verder is het bestaand bebouwd gebied in de provinciale structuurvisie opge-

is de ontwikkelopgave te beperken tot wat nodig is voor internationale ver-

nomen als dorpsgebied, respectievelijk bedrijventerrein, en zijn er geen zoek-

plichtingen van Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Water. Een door het Inter-

locaties voor uitbreiding aangegeven.

provinciaal Overleg (IPO) ingestelde externe commissie geeft een bindend advies voor prioritering van de landelijke ontwikkelopgave en de toedeling van de beschikbare middelen. Dan wordt duidelijk hoe de ontwikkelopgave van de EHS er na de herijking uit ziet en of de Groene Ruggengraat als onderdeel van de EHS gehandhaafd blijft. Croonen Adviseurs 34


Verordening ruimte Behalve de structuurvisie maakt de verordening ruimte een belangrijk onderdeel uit van de ‘Visie op Zuid-Holland’. De verordening bevat regels voor de ruimtelijke ontwikkelingen binnen het grondgebied van de provincie, waar gemeenten zich aan moeten houden. Belangrijk in het provinciaal ruimtelijk beleid is het tegengaan van verstedelijking in het landelijk gebied. Daartoe is op de kaart van de verordening ruimte om elke bebouwingsconcentratie een bebouwingscontour getrokken. Buiten de bebouwingscontour is nieuwvestiging of uitbreiding van stedelijke functies, intensieve recreatieve functies of bebouwing voor extensieve recreatieve functies uitgesloten. Enkele uitzonderingen zijn mogelijk, zoals de realisatie van ‘ruimte voor ruimte’-woningen en de ontwikkeling van nieuwe landgoederen. 3.2.2 Voorloper Groene Hart 2009-2020 Door Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland is een Voorloper Groene Hart opgesteld. De Voorloper is een gezamenlijke bouwsteen voor de provinciale structuurvisies. Het is geen formeel plan, er is uitsluitend sprake van zelfbinding. Voor voorliggende structuurvisie zijn de relevante beleidsuitspraken opgenomen. -

Het behoud van de vier kernkwaliteiten staat voorop bij alle ontwikkelingen; landschappelijke diversiteit, (veen-)weide karakter, openheid, rust en stilte. Indien er vanuit de lagenbenadering –in het bijzonder de bodemdaling- dringende redenen zijn om hiervan af te wijken is dit mogelijk.

Kaart gebiedsgerichte beleidsstrategieën tot 2020 (Bron: Stuurgroep Groene Hart)

Behoud van de landbouw als drager en beheerder van het Groene Hartlandschap, als bron van werkgelegenheid en vitaliteit en natuurlijk als voedselproducent is uitgangspunt.



-

Het realiseren van een aantrekkelijk en samenhangend routenetwerk voor wandelen, fietsen, skaten en varen wordt beoogd.

-

Het realiseren en behoud van een goed functionerende EHS, waaronder de Groene Ruggengraat.

-

Ruimtelijke ontwikkelingen voor wonen zijn mogelijk, mits de kernkwaliteiten van het landschap worden behouden of versterkt.

-

Bouwen voor migratiesaldo nul is uitgangspunt.

-

De woningbouwmogelijkheden worden vooral ingezet binnen de ruimtelijke begrenzingen (contouren) en/of in de gebieden waar ruimte is voor transformatie, bijvoorkeur gekoppeld aan openbaar vervoer.

-

Herstructurering van bestaande bedrijventerreinen heeft het primaat,

-

Actief streven naar verplaatsen verspreid liggende bedrijven die niet pas-

nieuwe bedrijventerrein moeten zoveel mogelijk regionaal worden bezien. sen in het landschap vanuit de kernkwaliteiten. -

De delen van het Groene Hart die grenzen aan de Randsteden worden beschouwd als metropolitane parklandschappen. Hier is ruimte voor intensieve recreatie dicht bij de steden en voor extensieve recreatie en landbouw, en onder voorwaarden in beperkte mate voor (exclusieve) woningbouw.

-

De bereikbaarheid en toegankelijkheid van het Groene Hart wordt verbeterd.

-

Behoud, ontwikkeling en ontsluiting van de bijzondere cultuurhistorische waarden in het Groene Hart.

Uitsnede kaart Ontwikkelingsperspectief (Bron: Stuurgroep Groene Hart)



3.2.3 Uitvoeringsprogramma Groene Hart 2007-2013

Als ontwikkelingsrichting worden kansen gezien voor de recreatie en de ver-

Een Stuurgroep Groene Hart van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland

breding van de landbouw. Ook natuurontwikkeling is aandachtspunt.

en Utrecht heeft in februari 2007 een Uitvoeringsprogramma Groene Hart opgesteld. In dit uitvoeringsprogramma is een ontwikkelingsperspectief opge-

In de Regionale structuurvisie worden de volgende beleidsuitspraken gedaan

nomen. Landschapstype, waterhuishouding, bodem en infrastructuur vormen

die relevant zijn voor voorliggende structuurvisie en daarom zijn opgenomen

de belangrijkste onderscheidende factoren in het ontwikkelingsperspectief.

in het Ruimtelijk Casco: -

Nieuw-Lekkerland is een verzorgingskern, Kinderdijk is een kleine woon-

De gemeente Nieuw-Lekkerland ligt in het oosten op een laaggelegen veen-

kern. Voor zowel de verzorgingskernen als de ‘kleine woonkernen’ is spe-

gebied met een sterke bodemdaling en in het westen op een hoger gelegen

cifiek beleid ontwikkeld.

veengebied met een matige bodemdaling. Aan de noordzijde, langs de Lek,

-

Een adequate benutting van het waterfront van de kern Nieuw-Lekkerland.

liggen rivieroeverwallen. het veenweidelandschap te behouden en verdroging van natuur tegen te

-

Inzetten op een versterking van groene en recreatieve verbindingen tussen de stedelijke gebieden en het middengebied.

gaan. In de gebieden is en blijft de landbouw de belangrijkste vorm van ruim-

tegebruik.

Voor het landelijk gebied is de inzet vooral gericht op het openhouden en het versterken van het landschap.

Bij veenweidegebieden met sterke bodemdaling zijn maatregelen nodig om

Vernieuwing/uitbreiding van jachthavens en het watertoerisme bij Kinderdijk en Nieuw-Lekkerland.

3.2.4 Regionale structuurvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

-

Uitbouw van de pleisterplaats Kinderdijk als toeristische ontwikkeling.

De Regionale structuurvisie voor de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden is in

-

Ontwikkeling van ecologische verbindingszones.

maart 2004 vastgesteld. In de visie wordt ingegaan op de ligging van het gebied

-

Het behoud van cultuurhistorische elementen zoals molens, boerderijen

in groter verband en er wordt aandacht besteed aan de specifieke kenmerken/

en knotwilgen, het behoud van het waterrijke karakter, het herstel van

kwaliteiten van het gebied. Uiteindelijk is een strategische visie voor de langere

kleinschalige karakteristieke landschapselementen.

termijn ontwikkeld, die van invloed is op voorliggende structuurvisie.

-

Behoud en ontwikkeling van natuurgebied Kinderdijk.

-

Inzetten op een verbrede landbouw en een versterking van het agritoeris-

Het beleid richt zich voornamelijk op het behoud van de bestaande kwali-

me. Daarnaast kunnen andere functies afgewogen worden zoals nieuwe

teiten van het gebied, zoals het behoud van de openheid, het behoud van

landgoederen, recreatie of natuur. Recreatieve mogelijkheden zijn er zo-

cultuurhistorische elementen en het behoud van waardevolle doorzichten in

wel in de kernen en knooppunten als op het platteland.

de linten.

-


Uitbouw recreatieve opvanggebieden met lokale en bovenlokale functie.


-

Revitaliseren bedrijventerrein Kinderdijk.

Plankaart Regionale Structuurvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (Bron: Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden) Croonen Adviseurs 38


3.2.5 Regionale woonvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2006-2009

3.2.6 Bedrijventerreinenstrategie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

De gemeenten in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden hebben in 2005

In 2006 is besloten tot het opstellen van een bedrijventerreinenstrategie voor

een regionale woonvisie opgesteld. De woningbouw en de toename van de

de regio. Door ECORYS is dit onderzoek uitgevoerd, waarin aandacht is be-

woningvoorraad blijven achter bij de taakstelling. Het is noodzakelijk op re-

steed aan de bestaande bedrijventerreinmarkt van de regio en de gewenste

gionaal niveau de kwantitatieve en kwalitatieve woonopgave ter hand te ne-

ontwikkelings- en uitvoeringsstrategie.

men, zodat voldoende passende woningen worden gerealiseerd. Specifieke

De bestaande bedrijventerreinen gelegen in de gemeente Nieuw-Lekkerland

doelgroepen zoals starters, ouderen en mensen met een zorgvraag vragen

blijven in de strategie allemaal onveranderd. Er is geen noodzaak de bedrij-

om aandacht. In de woonvisie worden voornamelijk actiepunten genoemd die

venterreinen te herstructureren of uit te breiden. Ook zijn geen nieuwe bedrij-

relevant zijn voor Deel B van deze structuurvisie; het Projectenplan.

venterreinen nodig. Wel is er binnen de gemeente Nieuw-Lekkerland ruimte

-

Het woningbouwprogramma richt zich op een migratiesaldo 0.

voor de realisatie van een bedrijfsverzamelgebouw.

-

Herstructurering van bestaande gebieden is nodig in verband met de ver-

De grootschaliger bedrijvigheid in de Lekzone dient (passief) verplaatst te

anderende woningvraag. Deze opgave moet zich richten op differentiatie

worden naar zones aan de A15 en A27. De vrijkomende locaties kunnen dan

en kwaliteit.

kleinschalig worden verkaveld zodat ze ruimte bieden aan kleinschalige lo-

In de plannen moet perspectief worden geboden voor mensen met lage

kale bedrijvigheid. Hieraan bestaat veel behoefte.

-

inkomens, zoals starters en ouderen. -

De realisatie van zorgsteunpunten kan bijdragen aan de gewenste ontwik-

Bij het verplaatsen van de bedrijvigheid uit de Lekzone gelden de volgende

keling van de kernen.

richtlijnen:

De intentie is om in geval van ruimtekort in een kern de woningvraag el-

-

Vrijgekomen kavels mogen niet groter worden verkocht dan 0,5 ha netto.

ders in de regio op te vangen. Vanwege onder andere de omvang van de

-

Reeds gevestigde bedrijven mogen geen ruimte geboden of verkocht krij-

lokale behoefte en de binding aan kernen kunnen beperkte contouraan-

gen wanneer daarmee het totale bedrijfsoppervlak van het betreffende

passingen nodig zijn. Voor Nieuw-Lekkerland is het ontbreken van con-

bedrijf groter dan 0,5 ha wordt.

tourruimte en de wenselijkheid van contourverruiming op korte termijn

-

den.

aan de orde. -

Alleen aan lokale en subregionale bedrijvigheid mag ruimte worden gebo-

Er wordt gestreefd naar benutting van vrijkomende boerderijen voor woon-

-

Gemeente of regio dient bij vertrek van bedrijven de kavels te verwerven.

functies, al of niet in combinatie met niet hinderlijke bedrijfsfuncties.

-

De terreinen moeten een ruime ruimtelijke opzet krijgen met mogelijk doorzichten naar het achterliggende landschap.

De gegevens met betrekking tot precieze woningbouwplanning en de verdeling tussen de verschillende woningbouwcategorieën krijgt zijn verdere uitwerking in Deel B; het Projectenplan.



3.2.7 Visie Landelijk gebied Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

-

Verbeteren fietsinfrastructuur.

De visie Landelijk Gebied Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is opgesteld door

-

Realiseren van ecologische verbindingszones.

de samenwerkende gemeenten uit de regio. De visie is opgesteld in februari

-

Promotie van cultuurhistorie.

2007. In de visie wordt een onderscheid gemaakt in meerder pijlers, te weten;

-

Verbeteren waterkwaliteit natuurgebieden.

Agrarische economie, Landschap, Recreatie en toerisme, Natuur en Cultuurhistorie.

3.2.8 Structuurvisie Graafstroom en Liesveld

De gemeenten zien de landbouw als belangrijkste drager van het landschap.

De aangrenzende gemeenten Graafstroom en Liesveld hebben elk ook hun

De landbouw moet zoveel mogelijk ontplooiingsmogelijkheden krijgen, mits

eigen structuren en visiepunten vastgelegd die van invloed kunnen zijn op

deze niet conflicteert met de landschappelijke kwaliteit, zoals de openheid.

voorliggende structuurvisie. Voor Graafstroom is de Structuurvisie op 29

Aanwezige landschappelijke verscheidenheid moet behouden blijven. Ook

maart 2011 vastgesteld door de gemeenteraad. Voor Liesveld is op 20 juni

cultuurhistorisch waardevolle objecten en gebieden moeten, gezien hun

2006 het Structuurplan vastgesteld door de gemeenteraad.

waarde voor het landschap, worden beschermd en waar mogelijk toegankelijk gemaakt voor toerisme en recreatie. Verbredingsactiviteiten worden gesti-

Structuren en visiepunten van beide gemeenten die van belang zijn voor voor-

muleerd om het landschap in stand te kunnen houden.

liggende structuurvisie:

Er wordt getracht de landschappelijke en recreatieve kwaliteiten van het ge-

-

bied te versterken, onder andere door de samenhang tussen de toegangspoorten, eventueel in combinatie met bezoekerscentra, en het landelijk ge-

Op de grens met de gemeente Graafstroom loopt een ecologische verbindingszone.

-

De gemeente Graafstroom heeft een tracé van de Groene Ruggengraat

bied te versterken. Ook de recreatieve infrastructuur verdient hierbij aandacht.

geprojecteerd op de grens met de gemeente Nieuw-Lekkerland en tussen

Het duurzaam veiligstellen van de aanwezige natuurwaarden moet gebeuren

Nieuw-Lekkerland en Liesveld.

door het realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en een duur-

-

zaam robuust natte noordzuidverbinding. De EHS bestaat uit natuurgebieden, verbindingszones en gebieden met agrarisch natuurbeheer.

Kinderdijk is in de structuurvisie van de gemeente Graafstroom opgenomen als bestaande recreatieve knoop en als Natura 2000-natuurgebied.

-

De gemeente Liesveld heeft op de grens met de gemeente Nieuw-Lekkerland twee dijkwielen aangewezen met een zeer hoge waarde.

Enkele concrete acties die doorwerken in deze structuurvisie en die een

-

plaats krijgen in het Ruimtelijk Casco zijn de volgende: -

Vestiging van een nieuw landgoed in de gemeente Nieuw-Lekkerland.

-

Verbeteren van de toegankelijkheid over water.

-

Verbeteren bereikbaarheid Kinderdijk over water.

-

Uitbreiden overnachtingscapaciteit.

Ook heeft Liesveld ten oosten van de gemeente Nieuw-Lekkerland een aantal molens met molenbiotoop opgenomen.

-

De bebouwing aan de Lekdijk is door Liesveld als cultuurhistorisch lint aangemerkt.



3.2.9 Landbouwontwikkelingsvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

3.2.10

Door LTO Noord, afdeling Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, is een visie

Voor de gehele Alblasserwaard is in 2009 een archeologische inventarisa-

Archeologisch beleid Alblasserwaard en Vijfheerenlanden

voor de agrarische sector in het gebied opgesteld. Vanuit het perspec-

tie uitgevoerd, waaruit vervolgens een archeologische verwachtings- en

tief van de sector wordt geschetst op welke manier de agrarische sector

beleidsadvieskaart is opgesteld. Dit vormt de basis voor het archeologisch

in het gebied kan inspelen op ontwikkelingen die op de sector afkomen.

beleid van de gemeenten Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, Hardinxveld-Giessendam, Leerdam, Liesveld, Nieuw-Lekkerland en Zederik.

In de visie zijn de volgende kansen voor de agrarische sector in het gebied benoemd:

De archeologische beleidsadvieskaart wordt als instrument gebruikt om bij

-

(Door)ontwikkeling melkveesector.

de keuze van toekomstige bouwlocaties archeologische waarden zoveel mo-

-

Structuurverbetering op maat.

gelijk te ontzien. In een oogopslag is zichtbaar waar de kans het grootst is

-

Maatschappelijke vraag naar verbreding.

archeologische resten in de bodem aan te treffen. Verder kan worden be-

-

Groenblauwe diensten op zakelijke basis.

paald in welke gebieden archeologisch onderzoek dient plaats te vinden

-

Energieneutrale sector en energieleverantie.

voor de aanvraag van vergunningen voor werkzaamheden die kunnen leiden

-

Gebiedsvermarkting en imago.

tot verstoring van de bodem. Bij een hogere archeologische verwachting is bij nieuwe ontwikkelingen eerder archeologisch onderzoek noodzakelijk.



3.3

Gemeentelijk beleid

3.3.2 Strategische Visie Nieuw-Lekkerland

3.3.1 Ruimtelijke beleidsvisie

In de strategische visie Nieuw-Lekkerland beschrijft de gemeente de gewens-

In de ruimtelijke beleidsvisie beschrijft de gemeente de gewenste ruimtelijke

te situatie in 2020. De visie vormt een actualisering op de ‘Ruimtelijke be-

structuur in 2010. Onderdeel van de visie is het globale structuurbeeld. Hierin

leidsvisie’, zoals hiervoor besproken. De gemeenteraad heeft op 1 februari

zijn vier zones onderscheiden, met elk een eigen karakter:

2008 de visie vastgesteld.

1 Dijkzone: het bebouwingslint langs de Lekdijk. Het bestaande kleinschalige halfopen karakter met een grote diversiteit aan gebouwvormen en

Aan de hand van de thema’s ‘Bestuur en veiligheid’, ‘Verkeer en vervoer’, ‘Eco-

bouwstijlen dient zoveel mogelijk behouden te blijven.

nomie’, ‘Cultuur en recreatie’, ‘Sociale en maatschappelijke ontwikkeling’ en

2 Bebouwde zone: de planmatige uitbreidingen tussen de Lekdijk en de

‘Ruimtelijke vitaliteit’ wordt in de visie een toekomstbeeld voor de gemeente

Tiendweg, begrensd door de maximale bebouwingscontour. Woonbebou-

geschetst. De volgende doelen zijn ruimtelijk relevant voor voorliggende struc-

wing blijft overheersen, maar ook voorzieningen en bedrijvigheid zijn aan-

tuurvisie:

wezig. Binnen deze zone zijn groenstructuren aanwezig die aansluiting

-

Verbetering van het vervoer over water en het wegennet.

zoeken op de kavelrichting.

-

Verdwijning van de hoogspanningsmasten, het energietransport vindt on-

3 Mengzone: tussen de Tiendweg en de Elzenweg. Aan de oostzijde wordt

dergronds plaats.

gezocht naar een combinatie van natuurontwikkeling en recreatie in com-

-

Geen vrachtwagenparkeerplaatsen in de dorpskernen.

binatie met de uitgeplaatste afvalwaterzuiveringsinstallatie en vrachtwa-

-

Bevordering van een vitaal winkelbestand.

genparkeerplaats.

-

Grote bedrijven als de scheepswerf IHC in Kinderdijk passen bij de ge-

4 Groene zone: buitengebied met uitzondering van de mengzone. Het karakter blijft groen, open en agrarisch. Ook is er plaats voor natuurontwik-

meente en de regio. -

keling.

Aan de oostzijde van de kern Nieuw-Lekkerland is ruimte voor woningbouw en bedrijvigheid.

-

Bedrijven verhuizen uit de kern naar een bedrijventerrein.

-

De sporthal en het zwembad blijven behouden.

-

De recreatiefunctie van het buitengebied beter benutten.

-

Het buitengebied hoofdzakelijk een agrarische functie laten behouden.

-

Omvang en aard van toerisme en recreatie afstemmen op landelijke karakter.

-


Goede en gevarieerde fietsroutes realiseren.


-

Aan de randen van het molengebied van Kinderdijk kleine bedrijvigheid

3.3.4 Waterplan Nieuw-Lekkerland

faciliteren die van het gebied kan profiteren.

Het waterplan voor de gemeente Nieuw-Lekkerland is door de gemeenteraad

Betere bereikbaarheid van het molengebied van Kinderdijk, vooral via wa-

en het waterschapsbestuur in 2007 vastgesteld. In dit waterplan is op prak-

ter.

tische wijze een visie, een modelmatige toetsing van de peilstijgingen, aan-

Onderwijs-, zorgen sportvoorzieningen hoeven niet in elke afzonderlijke

dachtspunten en een maatregelenprogramma opgesteld. Met deze maatre-

kern (Kinderdijk en Nieuw-Lekkerland) aanwezig te zijn.

gelen is voorzien dat de waterhuishouding tot 2025 op orde is.

3.3.3 Actieplan Wonen, Welzijn en Zorg – Pact van Bleskensgraaf

Eén van de maatregelen, die in het kader van voorliggende structuurvisie het

Op 30 januari 2006 tekenden vertegenwoordigers van zorgvragers, gemeen-

meest (ruimtelijk) relevant is, betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers

tebesturen, zorgen welzijnsorganisaties, wooncorporaties en de provincie

(vergroting belevingswaarde).

Zuid-Holland het Pact van Bleskensgraaf. Hierin staat dat alle partijen willen werken aan een regio waarbinnen ouderen en mensen met een beperking zo

3.3.5 Energievisie

lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en leven.

De gemeenten hebben zich met het ‘Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk 2007-2011’ verbonden aan het leveren van een bijdrage aan de landelijke kli-

Om de in het Pact afgesproken doelen daadwerkelijk te bereiken heeft iedere

maatdoelstellingen: dat wil zeggen 2% energiebesparing per jaar t.o.v. 1990,

gemeente een actieplan opgesteld. Een voor deze structuurvisie belangrijke

20% duurzame energie in 2020 en 30% CO2-reductie in 2020. Om de mo-

afspraak uit het actieplan van Nieuw-Lekkerland is dat er één centraal zorg-

gelijkheden voor de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland

en welzijnssteunpunt voor heel de gemeente Nieuw-Lekkerland komt. Het

te onderzoeken is in 2010 een Energievisie opgesteld. Biomassa speelt voor

huidige woonzorgcomplex ’t Waellant’ ontwikkelt zich tot de centrale voor-

deze gemeenten een belangrijke rol in de verduurzaming van de gemeente-

ziening waarop thuiswonende ouderen en mensen met een beperking een

lijke energiehuishouding.

beroep kunnen doen. Verder is het vasthouden en werven van jongere inwoners aan de orde. Aandachtspunten daarbij zijn: bevorderen economische bedrijvigheid, verbetering van (winkel)voorzieningen, sportaccommodaties en meer huisvesting voor starters.





4 Visie op hoofdlijnen 4.1

Zelfbeeld

De gemeente Nieuw-Lekkerland is samen met buurgemeenten Graafstroom

Met twee winkelcentra, een zwembad, meerdere sportvoorzieningen en een

en Liesveld gelegen in een landelijk gebied dat wordt begrensd door de be-

zorgcentrum heeft de gemeente een voorzieningenaanbod van formaat. De

staande bebouwing rondom Alblasserdam, de Betuwelijn en de rivieren. De

gemeente is wat dat betreft zelfvoorzienend voor haar inwoners en bedrijven,

gemeente ligt aan de rand van het Groene Hart en vanwege het goed be-

dat wil zeggen dat voor de dagelijks benodigde voorzieningen niet hoeft wor-

houden slagenlandschap, de molens, de monumenten en de kenmerkende

den uitgeweken naar omliggende kernen.

lintbebouwing is het gebied nog zeer authentiek. Het landschap van de Alblasserwaard is één van de best bewaarde cultuurlandschappen van Neder-

Jongeren en senioren trekken echter steeds vaker weg uit de gemeente. Voor

land. Dit maakt het gebied uitstekend geschikt voor extensieve vormen van

senioren zijn het aanbod aan voorzieningen en geschikte woningen bepalend

recreatie en toerisme. De bijzondere landschappelijke ligging en de toeristi-

voor de mogelijkheid om in de gemeente te kunnen blijven wonen. Jongeren

sche aantrekkingskracht van het molengebied zorgen, met name in de zo-

vertrekken vaak voor hun opleiding of werk uit de gemeente. Voor de jonge-

mermaanden, voor bereikbaarheids- en doorstromingsproblemen. Het Mo-

ren die wel blijven zijn de uitstraling van de kernen en de basisvoorzieningen

lengebied heeft dan ook een grote impact op de dagelijkse gang van zaken

bepalend. Voor deze aspecten is blijvend aandacht nodig om de leefbaarheid

in Kinderdijk. Maar bovenal blijft het gebied onlosmakelijk verbonden met

op peil te houden.

Kinderdijk en vertelt het verhaal van het verleden. De invloeden uit de stedelijke regio zorgen er tevens voor dat Nieuw-Lekkerland geen dorp meer is. De latere woonwijken kenmerken zich door planmatige woningbouw en er is sprake van een beperkte dorpse karakteristiek. Het voorzieningenniveau is relatief hoog en de gemeente kan blijvend plaats bieden aan lokale bedrijvigheid, op zowel buitendijkse locaties als op enkele bedrijfslocaties in de kern Nieuw-Lekkerland. De watergebonden bedrijvigheid hoort bij de gemeente Nieuw-Lekkerland en is karakteristiek voor de ligging aan het water.





4.2

Visie op hoofdlijnen

Met behulp van voorliggende structuurvisie wordt een belangrijke strategi-

Om de toekomstwaarde te kunnen garanderen wil de gemeente agrariërs de

sche stap gezet naar een vitale gemeente waar het goed wonen, werken en

kans geven zich te verbreden, onder andere door het bieden van kleinscha-

leven is voor jong en oud. De structuurvisie gaat uit van de kracht van de

lige overnachtingsmogelijkheden. Er moet wel versneld om worden gegaan

gemeente en zet bedreigingen om in kansen en kansen om in concrete acti-

met processen zoals schaalvergroting. Nieuwe agrarische bedrijvigheid kan

viteiten.

zijn plek vinden aan de Schoonenburgweg. Dit mag echter niet ten koste gaan van de beleving van het landschap. Er zullen dan ook kaders voor de toekomst

De visie is vooral gericht op behoud van de bestaande kwaliteiten; het ka-

moeten worden geformuleerd waarbinnen bedrijven zich mogen ontwikkelen.

rakteristieke landschap, de cultuurhistorisch waardevolle elementen en het relatief grote voorzieningenaanbod dat zo kenmerkend is voor de gemeente.

Op de grens met de kern Nieuw-Lekkerland aan de zuidzijde hebben reeds

De bestaande kwaliteiten vormen het uitgangspunt voor de toekomstige ont-

diverse ontwikkelingen plaatsgevonden. De gemeente wil in deze zone in-

wikkelingen. Dit dient te gebeuren door de aanwezige kansen te benutten.

zetten op een versterking van de landschappelijke kwaliteiten in combinatie met de stedelijke functies. Volkstuinen, sportvelden en een landgoed zijn hier

Daarnaast wil de gemeente bestaande knelpunten oplossen om zo de kwa-

voorbeelden van.

liteit van de leefomgeving te vergroten. Het creëren van één ‘Nieuw-Lekkerland’ in ruimtelijk, functioneel en sociaal opzicht is de hoofddoelstelling. De

Het Molengebied Kinderdijk is een toeristische attractie met een functie voor

kern Nieuw-Lekkerland moet weer één worden. Een goede doorstroming in de

de hele regio en zelfs daarbuiten. Deze functie brengt ook problemen met

woningmarkt is hiervoor van belang. Om dit te bereiken wordt ingezet op een

zich mee, waaronder een vermindering van de bereikbaarheid, verminderde

evenwichtige woningvoorraad afgestemd op de vraag. Voor ouderen betekent

leefbaarheid en de aantasting van de aanwezige natuurwaarden. Uitbreiding

dit onder andere dat er voldoende toegankelijke woningen moeten zijn.

van de recreatieve en toeristische mogelijkheden mag niet leiden tot aantasting van de natuurlijke en cultuurhistorische waarden. Het behouden en

De agrarische sector is belangrijk voor de instandhouding van het bestaande

versterken van de natuurlijke en cultuurhistorische waarden van het gebied

open landschap. In grofweg het gebied ten (zuid)oosten van de kern Nieuw-

is uitgangspunt bij het uitdiepen van de recreatieve en toeristische potenties

Lekkerland ligt het primaat op de agrarische sector. In deze zone is de open-

van het gebied. Voor het oplossen van de ontsluitingsproblematiek van Kin-

heid tot op heden goed bewaard gebleven. Aan de zuidzijde van de kern

derdijk wordt gezocht naar alternatieven. Het gebruik van transferia buiten

Nieuw-Lekkerland wordt dit karakter langzaam aangetast en de toekomst-

de gemeente, het tegengaan van sluipverkeer en het stimuleren van vervoer

waarde van dit gebied als agrarisch gebied staat onder druk. De gemeente

over water hebben prioriteit. In dat licht is een verbeterde ontsluiting ten oos-

wil inzetten op het behoud van de agrarische sector.

ten van Nieuw-Lekkerland gewenst.



Naast de toeristische attractie van molengebied Kinderdijk zijn in de rest van de gemeente extensieve vormen van recreatie mogelijk. Het landschap biedt voldoende aanknopingspunten voor recreatief medegebruik. Het realiseren van nieuwe routestructuren en recreatieve voorzieningen betekent een meerwaarde voor de recreant en biedt tevens een economische basis voor de instandhouding van het waardevolle landschap. Het behoud van de identiteit van het landschap en het behoud van de aanwezige cultuurhistorisch waardevolle plekken is van doorslaggevend belang om de recreatieve potenties optimaal te benutten. Zo dient de Lekdijk, met aangrenzende historische dijkwoningen, als lijn in het landschap zoveel mogelijk zichtbaar te blijven. De aanwezige donken zijn eveneens van cultuurhistorische waarde en vertellen iets over de ontstaansgeschiedenis van het gebied. Behoud van deze landschapselementen staat voorop. In de kernen wordt ingezet op het behoud van de bestaande cultuurhistorische structuren en panden. Met name de relatie met de Lek en de zichtbaarheid van de Lek vanaf de Lekdijk verdient aandacht. Het toevoegen van hogere bebouwing (tot vijf bouwlagen) kan de zichtbaarheid en de herkenbaarheid vergroten. Het toepassen van deze bebouwing moet passen binnen het gebied en geen afbreuk doen aan bestaande kwaliteiten. Ook andere initiatieven zijn denkbaar. Voor Nieuw-Lekkerland is het beleid gericht op verdergaande integratie van de twee voorheen gescheiden kernen. Het creëren van één woonkern zowel ruimtelijk, functioneel als sociaal is uitgangspunt. Het aanbrengen van onderscheid tussen de twee winkelcentra is een belangrijke stap in die richting. Ook het afbreken van de twee hoogspanningsverbindingen die de kern doorsnijden is wenselijk.



Het energietransport zal in de toekomst onder de grond moeten worden ge-

De buitendijkse bedrijventerreinen zijn belangrijk voor de werkgelegenheid in

leid. De gemeente wil zich hard maken deze ambitie te realiseren.

Nieuw-Lekkerland en zijn met name geschikt voor watergebonden bedrijvigheid. Deze watergebonden bedrijvigheid past binnen het gebied en ontwikke-

De kern Kinderdijk vraagt om een kwaliteitsimpuls. Met respect voor de his-

lingen in deze zones worden dan ook niet verwacht. De gemeente wil echter

torisch waardevolle structuren en panden is er ruimte voor herontwikkeling.

in een vroeg stadium toch nadenken over eventuele alternatieven, mocht dit

De kwaliteit van het woongebied is leidend bij woningbouw, en niet de strakke

door onvoorziene omstandigheden noodzakelijk zijn. Het invullen van vrijko-

bebouwingscontouren. Een eventuele herontwikkeling dient in ieder geval in

mende bedrijfspercelen met andere (niet watergebonden) bedrijvigheid be-

te gaan op de verkeers- en parkeerproblematiek in de kern. Een oplossing is

hoort tot de mogelijkheden.

noodzakelijk om het dorp ook in de toekomst leefbaar te houden. Bereikbaarheid via de digitale snelweg is belangrijk voor bewoners en onderVoor uitbreiding van het voorzieningenaanbod ligt de nadruk op Nieuw-Lek-

nemers. Digitale dienstverlening brengt voorzieningen dicht bij huis zonder

kerland, wat de verzorgingskern voor de toekomst is. Het bereikbaar houden

dat dienstverleners in de directe nabijheid fysiek aanwezig zijn. Voor onderne-

van voorzieningen voor de inwoners van Kinderdijk is essentieel voor de leef-

mers is de aansluiting op het digitale netwerk een voorwaarde voor innovatie

baarheid. Rond de entree van het molengebied Kinderdijk kunnen voorzie-

en bedrijfsontwikkeling. De gemeente zal vanuit haar rol deze vraag zoveel

ningen worden toegevoegd die zowel benut kunnen worden door de toeristen

mogelijk faciliteren.

als door de inwoners. Tot slot wil de gemeente zich inzetten op het gebied van duurzaamheid. De Kleinschalige bedrijvigheid in de kernen en linten is blijvend mogelijk. Om

gemeente wil in de discussie over het wat en hoe, haar verantwoordelijkheid

deze functiemenging ook in de toekomst op duurzame wijze te kunnen hand-

nemen. Het winnen van duurzame energie vormt een belangrijke opgave in

haven worden vooraf duidelijke kaders gesteld. Indien een bedrijf qua maat

de 21e eeuw. Gezocht wordt naar een manier die past bij het gebied. Inno-

en bedrijfsactiviteiten niet meer past op de huidige locatie is een verplaatsing

vatieve ideeën op het gebied van duurzame energie zijn wenselijk en worden

naar het bedrijvenpark bij Nieuw-Lekkerland of naar een regionaal bedrijven-

gestimuleerd.

terrein noodzakelijk. In het hart van Nieuw-Lekkerland is eveneens ruimte voor grote detailhandelsbedrijven, zoals een tuincentrum.



H

H

N

N

N481

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland:

In opdracht van: Gemeente Nieuw-Lekkerland Projectnaam: ILL01-NWL00001-01i

A15 Croonen Adviseurs 50

N


5 Ruimtelijk Casco Bestaande bedrijventerreinen Binnendijks

Water

Bestaande bedrijventerreinen Buitendijks

Waterwingebied

Herstructureringsgebieden

Agrarisch open landschap

Transformatiegebied natuur en recreatie

Tiendweg

Transformatiegebied dorpsfuncties Maatschappelijk cluster

Lekkerland. Deze beleidskaart bundelt het bestaande beleid en de visie op

Hoofdgroenstructuur

Historische lintstructuur

H

Het Ruimtelijk Casco betreft het ontwikkelingskader voor de gemeente Nieuw-

Stedelijk groen

Bestaande linten en kernen

N

hoofdlijnen en biedt het casco voor concrete projecten en plannen. Het is een afwegingskader, maar tegelijkertijd ook een inspiratiekader voor ruimtelijke ontwikkelingen. Het Ruimtelijk Casco bestaat uit een kaartbeeld en toelichting. Deze twee zijn nadrukkelijk aan elkaar gekoppeld. De toelichting kan beschouwd worden als een uitgeschreven legenda, waarbij per legenda-eenheid staat beschreven

Natuurgebieden - Natura 2000 Ecologische verbindingszone

waar het element betrekking op heeft en welke ruimtelijke strategie er bij hoort.

Sportcluster

Groene ruggengraat

De directe koppeling tussen kaart en toelichting is wenselijk om het struc-

Dorpsuitbreiding

Molens

tuurvisiebeleid op een eenvoudige manier digitaal raadpleegbaar te maken.

Verzorgingskern

Eendenkooien

Kleine kern Hoofdwinkelcentrum Nevenwinkelcentrum Bestaande recreatieve knoop

Donken Dijken Bestaande infrastructuur Waterbus

Nieuwe recreatieve knoop Ni

Voet/Fietsveer

Versterken entreegebied Ve

Autoveer

Recreatief routenetwerk Re

De Wro stelt dit als eis bij de opstelling van gemeentelijke structuurvisies.

Ruilverkavelingsweg



5.1 Bestaande linten en kernen Herstructurerings- en intensiveringsprocessen

Een eventueel nieuwbouwprogramma zou met de demografische ontwikkeling

zijn in beginsel overal binnen de bestaande ker-

rekening moeten houden en er moet blijvend aandacht besteed worden aan

nen denkbaar, waarbij geldt dat inbreiding voor

woonvormen voor starters en senioren. Het vertrek van jongeren en senioren

uitbreiding gaat. Uiteraard moet hierbij worden

uit de gemeente naar omliggende steden kan hiermee worden afgeremd. Be-

aangesloten op de kwaliteiten en mogelijkheden

langrijk hiervoor is tevens dat het voorzieningenpeil in stand wordt gehouden.

van dat woongebied en de omgeving. Zo dient onder andere rekening gehouden te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap, de aanwezigheid

Bedrijvigheid is blijvend mogelijk in de linten en kernen. Het gaat dan om klein-

van monumenten en de structuur van het slagenlandschap. Waar mogelijk

schalige (o.a. aan huis verbonden) bedrijvigheid of recreatief gebruik (zoals bed

streeft de gemeente naar herstel van oorspronkelijke doorzichten en water-

& breakfasts). Om vooraf duidelijkheid te scheppen over de toelaatbaarheid

structuren, die door stedenbouwkundige uitbreidingen zijn teniet gedaan. Ook

van bedrijvigheid in de kernen en linten zijn hiervoor richtlijnen opgesteld. Be-

moeten mogelijkheden om de bestaande overgangen van het landelijk gebied

drijvigheid, behorend tot milieucategorie 1 en 2 (conform bedrijven- en milieu-

naar het dorpskernen te verbeteren, worden aangegrepen. Ontwikkelingen die

zonering VNG), wordt geacht te passen in een gemengde woonomgeving en kan

bijdragen aan de versterking van de entreepunten van de kernen zijn eveneens

zich derhalve ontwikkelen op deze bestaande informele locaties. Omdat het

wenselijk. Hierbij ligt de nadruk op de noordwestelijke entree nabij molen ‘De

gezien het kleinschalig karakter van het landschap hier niet wenselijk is grote

Regt’, de zuidoostelijke entree bij het bedrijvenpark en de entree van Kinderdijk

bedrijven toe te staan, is eveneens een maximale maat van 1.000 m2 leidend.

ter hoogte van het molengebied.

Dit zijn richtlijnen waar, in individuele gevallen, gemotiveerd van af kan worden geweken. Hinderlijke bedrijven en bedrijven die niet passen in het geschetste

De wijze waarop met intensiveringprocessen wordt omgegaan hangt af van

profiel worden ten behoeve van de leefbaarheid zoveel mogelijk uitgeplaatst uit

de stedenbouwkundige typologie van het betreffende lint of de betreffende

de kernen en de linten. Bedrijvenpark Veenweide in Nieuw-Lekkerland is hier-

kern. Het is belangrijk dat nieuwbouw in maat en schaal past in zijn omge-

voor de aangewezen plek. Indien hier onvoldoende ruimte aanwezig is dienen

ving. Gezien het dorpskarakter ligt de nadruk bij inbreiding op het bouwen in

bedrijven uit te wijken naar regionale bedrijventerreinen in de omgeving.

verschillende typologieën en prijsklassen. Hogere bebouwing (tot vijf bouwlagen) is slechts op beperkte schaal mogelijk, met name in de omgeving van

De vrijgekomen locaties kunnen worden herontwikkeld. Als agrarische bedrij-

het dorpscentrum en in aansluiting op de Lekdijk. De hogere bebouwing zorgt

ven in het lint hun bedrijfsactiviteiten stoppen is een transformatie naar een

voor variatie en herkenbaarheid en kan de relatie met de Lek versterken.

woonfunctie overweegbaar, mogelijk in combinatie met zorg of kleinschalige bedrijvigheid.



5.2 Historische lintstructuur

5.3

Bestaande bedrijventerreinen - Binnendijks

De bestaande variëteit aan functies, bouwstij-

De gemeente heeft de ambitie om lokaal gebon-

len en de mate aan openheid en geslotenheid

den bedrijvigheid te faciliteren in haar ruimtebe-

is uitgangspunt. Bestaande doorzichten c.q.

hoefte. De bestaande bedrijventerreinen spelen

zichtlijnen moeten zoveel mogelijk behouden

hierin een belangrijke rol. Ondanks de beperkte

blijven en tonen het karakter van het gebied.

ruimte op de huidige terreinen zijn dit dé plekken

Dit kunnen doorzichten c.q. zichtlijnen zijn vanaf het lint naar het achterlig-

waar ontwikkeling van bedrijvigheid mogelijk is, ook in de toekomst. Herstruc-

gende landelijk gebied (met name bij de Lekdijk) of zichtlijnen die de kern

turerings- en intensiveringsprocessen zijn in beginsel overal op het bedrijven-

doorkuisen (Dorpslaan en Middelweg) en een verbinding leggen tussen be-

terrein mogelijk, voor zover hiervoor kansen aanwezig zijn. De realisatie van

langrijke structuren binnen de kern. In de historische linten is voorzichtigheid

nieuwe bedrijventerreinen is niet gewenst, evenals uitbreiding van bestaande

geboden bij nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe ontwikkelingen moeten in maat

terreinen. Uitzondering hierop vormt de uitbreiding met een bedrijfsverzamel-

en schaal passen binnen het karakter van het desbetreffende lint. Er dient

gebouw. Dit gebouw kan voorzien in de huisvesting van diverse kleinscha-

daarnaast nadrukkelijk rekening te worden gehouden met het onderliggende

lige, lokale bedrijven. In het hart van Nieuw-Lekkerland is ruimte voor grote

slagenlandschap en de aanwezige cultuurhistorische waardevolle panden en

detailhandelsbedrijven, zoals een tuincentrum.

monumenten. Hogere bebouwing (tot circa 5 lagen) is op beperkte schaal mogelijk op kruisingen van wegen. Dit kan de herkenbaarheid van bijzondere

Hinderlijke bedrijven uit de kernen en de linten worden zoveel mogelijk uitge-

plekken versterken. Hogere bebouwing kan met name Nieuw-Lekkerland een

plaatst naar de bestaande bedrijventerreinen in de gemeente. Bedrijven die de

gezicht geven aan het water, aangezien de huidige bebouwing grotendeels

bestaande bedrijventerrein zijn ‘ontgroeid’ worden zoveel mogelijk verplaatst

schuil gaat achter de Lekdijk. Het beeld vanaf het water moet minder domi-

naar regionale bedrijventerreinen in de omgeving. Hierdoor ontstaat een door-

nant worden bepaald door grootschalige bedrijfsbebouwing op buitendijkse

stroomtraject, waarbij de lokale bedrijvigheid behouden blijft voor de gemeen-

locaties.

te. Een principegrens voor de omvang van bedrijvigheid ligt op 5.000 m². De vrijgekomen locaties in de kernen en de linten en op bestaand bedrijventerreinen kunnen weer worden ingevuld ten behoeve van kleinschaligere bedrijvigheid (of woningbouw in de kernen en linten) die beter aansluit bij de maat en schaal van de omgeving.



5.4 Bestaande bedrijventerreinen - Buitendijks

H

5.5 Herstructureringsgebieden

De gemeente heeft de ambitie om lokaal gebon-

Op verschillende plaatsen binnen bestaande kernen is de kwaliteit van de leef-

den bedrijvigheid te faciliteren in haar ruimtebe-

omgeving de laatste jaren versneld achteruit gegaan. Met name wijken, die zijn

hoefte. De bestaande buitendijkse bedrijventer-

gerealiseerd in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, voldoen niet meer aan de

rein spelen hierin een belangrijke rol. Ondanks

eisen van deze tijd als het gaat om inrichting van de openbare ruimte enerzijds,

de beperkte ruimte op de huidige terreinen zijn

maar ook als het gaat om de invulling van de individuele woningen anderzijds.

dit dé plekken waar ontwikkeling van bedrijvigheid mogelijk is, ook in de toe-

In deze gebieden wordt ingezet op herstructurering. Herstructurering zal niet

komst. Herstructurerings- en intensiveringsprocessen zijn in beginsel overal

snel leiden tot een totaal andere functie van delen van kernen. De bestaande

op het bedrijventerrein mogelijk, voor zover hiervoor kansen aanwezig zijn.

functie zal de hoofdfunctie blijven. Herstructurering betekent niet in alle geval-

De realisatie van nieuwe bedrijventerreinen en de uitbreiding van bestaande

len sloop-nieuwbouw. Sommige van de benoemde gebieden zijn daar te nieuw

buitendijkse bedrijventerreinen is in principe niet gewenst.

voor. In deze gebieden betekent dat een verbetering in de openbare ruimte of het aanbieden aan andere doelgroepen of renovatie van woningen.

Op de buitendijkse bedrijventerreinen ligt het primaat bij watergebonden bedrijvigheid. Watergebonden bedrijvigheid past bij het gebied en de gemeente

Rond de kruising van de Middelweg met de Lekdijk zijn een aantal bedrijven

wenst dan ook blijvend plaats te bieden aan deze vormen van bedrijvigheid

aanwezig, waaronder een agrarisch bedrijf, een Chinees restaurant en een

binnen de gemeente. Er wordt niet actief ingezet op transformatie van deze

meubelwinkel. Gelet op de ligging ten opzichte van woongebieden is verplaat-

gebieden naar andere functies. Mogelijk kan in de toekomst een transforma-

sing of herstructurering gewenst. Hierbij kan uitplaatsing van bijvoorbeeld het

tie naar andere (niet watergebonden) bedrijvigheid aan de orde zijn.

agrarisch bedrijf worden overwogen. Uiteraard moet bij herstructurering worden aangesloten op de kwaliteiten en mogelijkheden van dat woongebied en de omgeving. Zo dient onder andere rekening gehouden te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap, de aanwezigheid van monumenten en de structuur van het slagenlandschap. Dit is zeker van belang ter hoogte van de Hoogaarslaan, waar de entree van het dorp wordt bepaald door vrijstaande bebouwing aan de voet van de dijk. Richting het dorp neemt de bebouwingsconcentratie langzaam toe.



5.6 Transformatiegebied natuur en recreatie Waar mogelijk streeft de gemeente naar herstel van oorspronkelijke door-

De westelijke dorpsrand van Nieuw-Lekkerland komt in aanmerking voor een

zichten en waterstructuren, die door stedenbouwkundige uitbreidingen zijn

transformatie naar een zone met recreatieve functies eventueel gecombi-

teniet gedaan. Ook moeten mogelijkheden om de bestaande overgangen van

neerd met natuurontwikkeling. Hiermee wordt aangesloten op het aangren-

het landelijk gebied naar het dorpskernen te verbeteren, worden aangegre-

zende Natura2000-gebied van Kinderdijk, zodat tegelijkertijd een passende

pen. Om de waterkwaliteit en natuurwaarden in de kernen te verbeteren kan

overgang wordt gevormd tussen de dorpskern en het natuurgebied. Woning-

ruimte langs watergangen ingericht worden als natuurvriendelijke oever. Dit

bouw aan de westelijke dorpsrand heeft niet de voorkeur.

heeft tevens een positief effect op de beleving van het water en groen. De recreatieve functies zijn in de huidige situatie al aanwezig. Ze kunnen Het is belangrijk dat nieuwbouw in maat en schaal past in zijn omgeving.

met de transformatie worden vernieuwd en verder worden versterkt tot een

Gezien het dorpskarakter ligt de nadruk bij inbreiding op het bouwen in ver-

cluster dat betekenis heeft voor de gehele gemeente. Ook is multifunctioneel

schillende typologieën en prijsklassen. Hogere bebouwing (tot vijf bouwlagen)

ruimtegebruik van de ijsbaan mogelijk, waarbij de locatie in de zomer bijvoor-

is slechts op beperkte schaal mogelijk, met name in de omgeving van het

beeld kan functioneren als camping.

dorpscentrum en in aansluiting op de Lekdijk. De hogere bebouwing zorgt voor variatie en herkenbaarheid en kan de relatie met de Lek versterken.

Uiteraard vormen bestaande kwaliteiten en mogelijkheden van het gebied een belangrijk uitgangspunt voor de transformatie. Zo dient onder andere

Bij herstructurering zou ingespeeld moeten worden op de te verwachten de-

rekening gehouden te worden met karakteristieke doorkijken naar het land-

mografische ontwikkeling. Dit houdt onder andere in dat er blijvend aandacht

schap en de structuur van het slagenlandschap.

besteed moet worden aan woonvormen voor starters en senioren.



5.7

Transformatiegebied dorpsfuncties

5.10 Dorpsuitbreiding

De bestaande bedrijvigheid midden in de kern vervult een belangrijke func-

Waar processen van intensivering, transformatie en herstructurering in

tie. Transformatie van dit gebied moet leiden tot een versterking van deze

principe overal binnen de kernen en linten denkbaar zijn ligt de focus voor

functies in het dorpshart. Intensivering van (kleinschalige) bedrijvigheid,

wat betreft dorpsuitbreiding aan de oostzijde van Nieuw-Lekkerland. Dorp-

maar daarnaast ook uitbreiding van het aanbod van detailhandel behoort

suitbreiding is pas een optie als er binnen de kern niet genoeg mogelijkhe-

tot de mogelijkheden. De huidige vrachtwagenparkeerplaats komt in be-

den zijn om in de woningvraag te voldoen volgens het principe van ‘migra-

langrijke mate in aanmerking voor transformatie naar deze functies.

tiesaldo nul’. De Tiendweg vormt in het zuiden een duurzame grens voor verdergaande verstedelijking naar het oosten.

5.8

Uiteraard moet bij een dorpsuitbreiding worden aangesloten op de kwaliteiten

Maatschappelijk cluster

Het voormalige gemeentehuis vormt door haar centrale ligging in de kern

en mogelijkheden van dat gebied. Zo dient onder andere rekening gehouden

en de goede bereikbaarheid een geschikte locatie voor de ontwikkeling van

te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap, de aanwezig-

een cluster van maatschappelijke voorzieningen. De eerste aanzet is reeds

heid van monumenten, de aanwezigheid van kenmerkende landschapseen-

gevormd door de realisatie van een brede school. Het cluster kan verder

heden en de structuur van het slagenlandschap. Ook hier geldt dat ruimte

worden uitgebreid met bijvoorbeeld een huisartsenpost HOED (Huisartsen

langs watergangen ingericht kan worden als natuurvriendelijke oever om de

Onder Eén Dak) en een gemeenteloket. Door de ontwikkeling van het clus-

beleving, waterkwaliteit en natuurwaarden te verbeteren.

ter kunnen de verschillende voorzieningen optimaal van elkaar profiteren en wordt tegelijkertijd de functie van Nieuw-Lekkerland als verzorgingskern

Gezien het dorpskarakter ligt de nadruk op het bouwen in verschillende typo-

verder versterkt.

logieën en prijsklassen, waarbij aan de randen exclusieve woonmilieus een plek kunnen krijgen. Hogere bebouwing is in principe niet toegestaan om het

5.9

dorpse karakter niet te veel geweld aan te doen. Om het gebrek aan door-

Sportcluster

De huidige sportvoorzieningen in het zuidwesten van de kern Nieuw-Lekker-

stroming op de huizenmarkt te verminderen is het nodig om toegankelijke

land kunnen verder worden versterkt tot een cluster dat betekenis heeft voor

woningen voor senioren en betaalbare woningen voor starters te bouwen.

de gehele gemeente. Ingezet wordt op nieuwbouw van de sporthal en uit-

De landschappelijke inpassing van een eventuele uitbreiding verdient veel

plaatsing van de voetbalvelden ten zuiden van de Tiendweg. Door de com-

aandacht, met name aan de randen.

binatie van de verschillende faciliteiten ontstaat een compleet aanbod van sportvoorzieningen voor de inwoners van de gemeente.



5.11 Verzorgingskern

5.12 Kleine kern

De gemeente kiest voor het aanbrengen van een onderscheid tussen een

In een kleine kern zijn weinig winkelvoorzieningen en zorgvoorzieningen aan-

‘verzorgingskern’ (Nieuw-Lekkerland) en een ‘kleine kern’ (Kinderdijk). De

wezig en ligt de nadruk sterk op de woonfunctie. Deze kern is dusdanig klein-

voorzieningen worden zoveel mogelijk in één kern geconcentreerd, zodat

schalig of gelegen nabij grotere bevolkingsconcentraties, dat versterking of

de voorzieningen onderling kunnen profiteren van elkaars aanwezigheid. Op

terugkeer van winkelvoorzieningen en de bouw van nieuwe zorgvoorzieningen

deze manier wenst de gemeente het totale voorzieningenaanbod binnen de

van enig formaat niet realistisch is. De nadruk ligt op dorpsvernieuwing en zo

gemeente in stand te kunnen houden en waar mogelijk te versterken.

mogelijk instandhouding van de nog aanwezige voorzieningen om de kwaliteit van de leefomgeving te behouden. Nabij de entree tot het molengebied Kin-

In een verzorgingskern zijn winkel- en zorgvoorzieningen in redelijke mate

derdijk moet daarentegen, in verband met de toeristische aantrekkingskracht

aanwezig. Nieuw-Lekkerland heeft zelfs een (beperkte) verzorgingsfunctie

van het gebied, blijvend ruimte geboden worden aan horeca en recreatieve

voor kernen buiten de eigen gemeente. Nieuw-Lekkerland heeft voor de lan-

c.q. toeristische voorzieningen.

gere termijn goede perspectieven voor vernieuwing en versterking. Dit is tevens de kern waar educatieve voorzieningen en vrijetijdsvoorzieningen ruimer

Nieuwvestiging en uitbreiding van het voorzieningenaanbod dient voorname-

aanwezig zijn en zorgen voor een leefbaar platteland. De verzorgingsfunctie

lijk plaats te vinden in de verzorgingskern. Daarnaast wordt ingezet op inno-

van de verzorgingskern zal worden behouden en versterkt door meer dan op

vatieve concepten die wonen en dienstverlening bijeen brengen zonder dat

andere locaties ruimte te bieden voor voorzieningen op de aanwezige concen-

hier grote fysieke ontwikkelingen voor nodig zijn. Te denken valt aan voorzie-

tratiepunten. Uitbreiding van het bestaande aanbod en nieuwvestiging van

ningen als de mobiele bibliotheek en domotica.

voorzieningen dient te worden geconcentreerd in de verzorgingskern. Vanuit de verzorgingskern kan de vraag in de kleine kern worden gecoördineerd en

Hoewel er wordt gestreeft naar een gelijkmatige verdeling van nieuwbouw

gefaciliteerd in de vorm van bijvoorbeeld zorgsteunpunten.

over de kernen is het mogelijk dat in de kleine kern kern deze ruimte niet aanwezig is. In dat geval kan in de verzorgingskern deze vraag opgevangen

Op het gebied van woningbouw wordt gestreefd naar een gelijkmatige verde-

worden. De kleine kern komt in principe niet in aanmerking voor eventuele

ling van nieuwbouw over de kernen. De verzorgingskern komt het eerst in

planmatige uitbreidingen.

aanmerking voor eventuele planmatige uitbreidingen.



5.13 Hoofdwinkelcentrum

5.14 Nevenwinkelcentrum

Het midden- en kleinbedrijf zorgt voor levendig-

Het midden- en kleinbedrijf zorgt voor levendig-

heid in het dorp en de aanwezige voorzieningen

heid in het dorp en de aanwezige voorzienin-

zorgen ervoor dat Nieuw-Lekkerland een aan-

gen zorgen ervoor dat Nieuw-Lekkerland een

trekkelijke plaats is om te wonen. Ingezet wordt

aantrekkelijke plaats is om te wonen. Ingezet

op het behoud en verbetering van de aanwe-

wordt op het behoud van de aanwezige winkel-

zige winkelvoorzieningen in Nieuw-Lekkerland,

voorzieningen in Nieuw-Lekkerland, waarbij in

waarbij in de toekomst een duidelijker onderscheid gemaakt moet worden

de toekomst een duidelijker onderscheid gemaakt moet worden tussen het

tussen het winkelcentrum aan het Kleyburgplein en de Planetenlaan.

winkelcentrum aan het Kleyburgplein en de Planetenlaan.

Het winkelcentrum aan het Kleyburgplein wordt het hoofdwinkelcentrum van

Het winkelcentrum aan de Planetenlaan heeft een functie als nevenwinkel-

de kern Nieuw-Lekkerland. Het beleid is hier gericht op een uitbreiding van

centrum en is ruimtelijke en functioneel ondergeschikt aan het winkelcentrum

het bestaande winkelaanbod, eventueel gecombineerd met wonen en andere

aan het Kleyburgplein. Het beleid is gericht op het behoud van de bestaande

functies. Intensivering van het ruimtegebruik kan leiden tot een verbetering

voorzieningen, waarbij een uitbreiding niet is voorzien. Een herinrichting van

van het winkelklimaat. Een totale of gedeeltelijke herontwikkeling van het ge-

het gebied, dat tot doel heeft het winkelklimaat te verbeteren, is mogelijk.

bied en omgeving kan nodig zijn om het hoofdwinkelcentrum de uitstraling te geven dat bij een dorpscentrum hoort.



5.15 Bestaande recreatieve knoop

5.16 Nieuwe recreatieve knoop

Bestaande recreatieve knopen zijn belangrijke

Op plaatsen waar recreatieve aanleidingen aanwezig zijn (zoals in linten en

dragers van het recreatieve netwerk binnen de

kernen, beeldbepalende VAB’s, molens, eendenkooien, natuurgebieden en

gemeente en binnen de Alblasserwaard. De be-

knooppunten van verschillende soorten routes) kunnen nieuwe knopen wor-

staande knopen worden zoveel mogelijk opge-

den ontwikkeld. Het zijn mogelijke opstap-, verblijfs- en pleisterplaatsen in

nomen in het recreatieve routenetwerk door de

het gebied. De invulling van de knoop hangt af van de ruimtelijke context en

gemeente. In de knopen is uitbreiding van de recreatieve functie mogelijk en

kan uiteenlopen van een horecapunt (pleisterplaats) tot een bed & breakfast

gewenst. Uitbreiding in andere sectoren, zoals horeca en toerisme, is tevens

tot een bezoekerscentrum met informatievoorziening en ruimte voor parkeer-

mogelijk indien dit niet leidt tot onevenredige overlast. De recreatieve func-

gelegenheid.

tie dient echter de hoofdfunctie te blijven. Bij uitbreiding is het van belang bestaande kwaliteiten van het landschap te respecteren. Voldoende parkeer-

In Nieuw-Lekkerland is een recreatieve knoop voorzien nabij de watertoren.

voorzieningen zijn essentieel om de parkeerdruk in de omgeving niet oneven-

Deze locatie vormt door haar ligging aan het water een ideale plaats voor

redig op te laten lopen.

watergebonden recreatie en de realisatie van een jachthaven is hier dan ook een mogelijke ontwikkeling. Ook aan de vestiging van horeca en enkele wo-

De natuurlijke en cultuurhistorische waarden maken het molengebied Kin-

ningen (onder meer ter bevordering van de sociale veiligheid) wordt gedacht.

derdijk geschikt voor vormen van recreatie. Ingezet wordt op het behoud van

De knoop kan worden opgenomen in het recreatief routenetwerk en kan zo-

de bestaande recreatieve functie zonder dat dit leidt tot een aantasting van

wel inwoners van de gemeente als recreanten/toeristen van buiten de ge-

de natuur- en/of cultuurwaarden in het gebied. Om het molengebied ook in

meente aantrekken.

de toekomst een recreatieve trekker van formaat te laten zijn dienen oplossingen te worden gevonden voor de bereikbaarheids- en parkeerproblematiek in het dorp. Vervoer over het water kan hieraan bijdragen. Ook andere oplossingen die hieraan bijdragen zijn gewenst. Hierbij moet gemeenteoverstijgend worden gekeken. De entree van het molengebied, evenals de routing naar het molengebied kan worden verbeterd. Een herinrichting van de huidige entree is mogelijk.



5.17 Entreegebied molencomplex Het molencomplex heeft de status van Werelderfgoed. Daar hoort ook een

Aandacht is nodig voor voldoende afwisseling in het aanbod. Routegebon-

passende entree bij. Toeristen moeten al bij de entree het gevoel krijgen een

den recreatie bestaat tenslotte in verschillende soorten en maten, variërend

bijzonder gebied te betreden. Het toevoegen van toeristische en recreatieve

van sportief (wielrennen, skeeleren en paardrijden) tot recreatief (wandelen

voorzieningen kan de verblijfskwaliteit van het gebied aanzienlijk verhogen.

en fietsen). Tevens dient aansluiting te worden gezocht op netwerken buiten

De realisatie van camperplaatsen is hierin een passende ontwikkeling. Ook

gemeente en een sterke recreatieve poort die fungeert als vertrekpunt. Ten-

wordt gedacht aan kleinschalige winkelvoorzieningen, die behalve toeristen

slotte moet voorkomen worden dat langs nieuwe routes beplanting komt die

ook de inwoners kunnen bedienen.

openheid aantast.

De entree kan een belangrijke functie vervullen om te komen tot een goede geleiding van de verkeersstromen. Behalve een binnendijkse verbetering

5.19 Stedelijk groen

wordt in dit opzicht juist ook aan een buitendijkse versterking van het entreegebied gedacht. De realisatie van een waterbushalte is hierin belangrijk, om

In het bebouwd gebied komt op verschillende

het vervoer over water te stimuleren (en daarmee de wegen te ontlasten).

plekken stedelijk groen voor met een betekenis voor de hele kern. Het geeft de groenstructuur van de kern weer. Het stedelijk groen varieert

5.18 Recreatief routenetwerk

in verschijningsvorm en kan zowel een begraafplaats, volkstuinencomplex als een park zijn. De ambitie richt zich op het be-

Voor de benutting van de recreatieve potenties

houd van het groene karakter in de kern, met Incidenteel een transformatie

van het gebied is het van cruciaal belang de

naar een andere functie.

toegankelijkheid en beleefbaarheid te vergroten middels de aanleg van een divers en uitgebreid routenetwerk. Mogelijkheden moeten worden benut om recreatieve knopen met elkaar te verbinden en de interessante plekken in de gemeente beleefbaar te maken. Het gaat hier om een veelvoud aan mogelijkheden zoals boerderijbezoek, overnachting bij de boer, de verkoop van streekeigen producten, het bezoek van cultuurhistorisch waardevolle objecten, etc.



5.20 Hoofdgroenstructuur De gemeente wordt doorkruist door drie groene

Waterlopen mogen in principe niet worden gedempt, tenzij dit noodzakelijk en

aders die de verschillende woonbuurten van

onvermijdelijk blijkt. Recreatief medegebruik van water wordt gestimuleerd,

elkaar scheiden. De ruimtelijke verschijnings-

tenzij dit onderdeel is van het Natura 2000-gebied. Het betreft hier alleen

vorm is divers, maar ze geven de kern Nieuw-

kleinschalige recreatie in de vorm van kano’s, roeiboten en kleine rondvaart-

Lekkerland de gewenste groene uitstraling. De

boten. Plaatselijk moet ruimte geboden worden aan aanlegsteigers, maar

gronden die onderdeel uitmaken van de groene hoofdstructuur dienen gro-

het natuurvriendelijk inrichten van de oevers is uitgangspunt. De Lek en de

tendeels onbebouwd te zijn. Ingezet wordt op het slopen of optimaal in te

Noord hebben voornamelijk een verkeersfunctie en een functie bij de water-

passen van eventueel aanwezige bebouwing die het groene karakter aantast.

huishouding. De recreatieve functie van deze waterlopen is beperkt, maar

Er wordt naar gestreefd de hoogspanningskabels ondergronds te brengen.

kan worden verbeterd door ze beter beleefbaar te maken en ze te gebruiken

Andere functies zijn hier in principe niet toegestaan.

voor transport.

5.21 Water

5.22 Waterwingebied Water is een belangrijke bouwsteen van het

Het waterwingebied is het gebied direct rondom de waterwinputten waaruit

landschap en geeft het landschap haar unieke

de watermaatschappij haar drinkwater produceert. Voor deze zone geldt een

karakter. Niet alleen het boezemwater is hier-

zwaar beschermingsregime. De kwetsbaarheid van het gebied laat geen an-

bij van belang, maar met name het fijnmazige

dere activiteiten toe dan waterwinning met eventueel agrarisch medegebruik

netwerk aan waterlopen in de open polders

of natuur.

bepalen het beeld. Ook in Nieuw-Lekkerland zijn de watergangen in belangrijke mate nog bepalend voor het ruimtelijk karakter. Het beleid is gericht op het in stand houden van deze waterlopen.



5.23 Agrarisch open landschap De agrarische sector is de belangrijkste drager

boezemwateren, etc.) en cultuurhistorische elementen (zoals molens, monu-

van het landschap. De grondgebonden veehou-

mentale boerderijen etc). Ook koeien in de wei dragen bij aan het karakteris-

derij bepaalt daarbij de landschappelijke en

tieke landschapsbeeld.

natuurwetenschappelijke kwaliteit. In dit gebied kan de mogelijkheid worden geboden om

De verscheidenheid moet zoveel mogelijk behouden blijven en waar dit ka-

de activiteiten op agrarische bedrijven te laten

rakter is verloren gegaan wordt ingezet op herstel. Om de beleefbaarheid te

ontwikkelen.

verbeteren, wordt ingezet op het verbeteren van de toegankelijkheid en bereikbaarheid van het landschap. Als een mogelijke vorm wordt hierbij gedacht

Primair kan dit op het vlak van landbouw, maar ook verbreden met zaken

aan de realisatie van landgoederen. Een landgoed is een combinatie van een

als extensieve recreatie en zorg op de boerderij is op plekken denkbaar en

landhuis met daarbij een (deels) openbaar landgoed. De gemeente wil mee-

biedt nieuwe kansen voor de agrariër, met name in het gebied ten oosten van

werken aan initiatieven voor de ontwikkeling van landgoederen, maar weegt

de kern Nieuw-Lekkerland. In het agrarisch gebied ten zuiden van de kern

per geval af of de aanleg toelaatbaar is. Een landgoed mag niet ten koste

blijft het primaat eveneens liggen op de landbouw, met wellicht zijn hier op

gaan van goede agrarische productiegronden.

enkele plaatsen kansen voor de uitbreiding van stedelijke groenfuncties als bijvoorbeeld volkstuinen. Voor verbreding van nevenactiviteiten bij agrarische

Voor het agrarisch open landschap is de inzet vooral gericht op het open

bedrijven geldt als voorwaarde dat deze verbreding niet ten koste mag gaan

houden van het landschap. Dit gebeurt in combinatie met een verdere ont-

van de ruimtelijke kwaliteit. Een tweede voorwaarde is wel dat deze ontwikke-

wikkeling van natuur en landschapswaarden, zoals die voor weidevogels. Het

lingen niet mogen leiden tot substantiële toename van het aantal verkeersbe-

behouden en versterken van natuur- en landschapswaarden en de karakte-

wegingen en/of tot extra beperkingen van de bedrijfsvoering van agrarische

ristieke verkavelingspatronen is ook vanuit cultuurhistorisch en ecologisch

bedrijven in de omgeving.

oogpunt zeer gewenst.

Overigens is de landbouw niet de enige drager van het landschap. Het

Agrarische bouwblokken bieden plaatselijk mogelijkheden voor verruiming,

weidse en open karakter ontleent het landschap aan het agrarische ge-

tenzij dit op onevenredige belemmeringen stuit in de woongebieden. Bestaan-

bruik, maar het landschap is meer dan alleen openheid. Zijn karakteristiek

de bedrijven kunnen naar redelijkheid uitbreiden. Het nieuwvestigen of uitbrei-

ontleent het landschap juist aan de grote verscheidenheid aan allerlei land-

den van glastuinbouw-, boomteelt- , fruitteelt- en niet-grondgebonden veehou-

schappelijke (knotwilgen, geriefbosjes, eendenkooien, dijken, kaden, sloten,

derijbedrijven is, ondergeschikt aan de agrarische bedrijfsvoering, toegestaan.



5.24 Tiendweg Nieuwvestiging van andere agrarische bedrijven wordt niet per definitie

De Tiendweg is één van de oude cultuurhistori-

uitgesloten. Hierbij moet wel worden aangesloten op de karakteristieke

sche lijnen in het landschap en heeft een grote

landschapskwaliteiten van het gebied. Aangesloten moet worden bij de be-

rol gespeeld bij de ontwikkeling van de kern

staande ruilverkavelingswegen (zie hiervoor het specifieke beleid voor ‘ruil-

Nieuw-Lekkerland.

verkavelingsweg’) of bestaande wegen waarlangs reeds beplanting aanwezig

tot op heden niet uitgebreid ten zuiden van de

is. Verdergaande verstedelijking en ongewenste bebouwing in het open ge-

Tiendweg en de Tiendweg is dan ook nog duidelijk als landschapselement her-

bied is niet toelaatbaar.

kenbaar. Het beleid is gericht op het behoud van de Tiendweg met aanwezige

Nieuw-Lekkerland

heeft

beplanting. Op plaatsen waar de karakteristieke beplanting verloren is gegaan Op verschillende locaties zal agrarisch vastgoed beschikbaar komen. Deze

wordt ingezet op herstel. Recreatief medegebruik van de Tiendweg wordt gesti-

vrijkomende agrarische bedrijfsbebouwing (VAB) dient zoveel mogelijk behou-

muleerd.

den te blijven, waar dit het karakter van het gebied bepaalt. Voor deze vrijkomende agrarische bebouwing kan ingezet worden op functieverandering of verbredingsactiviteiten. Waar sprake is van niet beeldbepalende bebouwing is sloop denkbaar in ruil voor ontwikkelingsrechten elders, bij voorkeur binnen de contouren of aansluitend aan de contouren (Ruimte-voor-Ruimte-constructie). Op deze manier kan de plaatselijk verdwenen karakteristieke openheid terug worden gebracht in het landschap in ruil voor woningbouw elders.



N

5.25 Natuurgebieden – Natura 2000

5.26 Ecologische verbindingszone

De Boezems bij Kinderdijk, de Donkse Laagten en de Zouweboezem zijn

Er wordt gestreefd naar het realiseren van ecologische verbindingen tussen

natte gebieden die tot de zogenaamde Vogelrichtlijngebieden behoren. Daar

de natuurgebieden waar mogelijk gecombineerd met recreatief medegebruik.

moeten de leefgebieden van de van belang zijnde vogelsoorten worden be-

Bij de ontwikkeling van deze ecologische verbindingszones moet het overwe-

schermd. Het ecologisch netwerk Natura 2000 moet de betrokken natuurlijke

gend open karakter van het gebied worden behouden. Hierbij kan gebruik

habitats en leefgebieden van soorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied

worden gemaakt van gebiedsspecifieke elementen zoals natte graslandve-

in een gunstige staat van instandhouding behouden of in voorkomend geval

getaties langs structuurbepalende watergangen, moerasbos, eendenkooien

herstellen.

en poelen.

Deze gebieden kennen bijzondere ecologische, cultuurhistorische of archeologische waarden. Het beleid richt zich op behoud, bescherming en ontwikkeling van de daar aangetroffen kwaliteiten. Bebouwing is er in principe niet toegestaan. Nieuwe plannen, projecten of handelingen binnen en in de nabijheid van deze gebieden die significante negatieve gevolgen kunnen hebben voor de natuur zijn niet toegestaan, tenzij er geen reële alternatieven beschikbaar zijn en er sprake is van redenen van groot openbaar belang. Eventueel noodzakelijke bebouwing voldoet aan zeer hoge eisen van beeldkwaliteit ter versterking van het natuurlijke en authentieke karakter. Daarnaast wordt gepoogd de ruimtelijke kwaliteit te verhogen door sanering van ontsierende bebouwingselementen. Kinderdijk heeft daarnaast een belangrijke recreatieve functie. Ingezet wordt op het behoud van de bestaande recreatieve functie zonder dat dit leidt tot een aantasting van de natuur- en/of cultuurwaarden in het gebied.



5.27 Groene Ruggengraat

5.28 Molens

De Groene Ruggengraat vormt een onderdeel van de robuuste ecologische

In het gebied komen meerdere molens voor. De

verbinding tussen de Zeeuwse wateren en het Lauwersmeer (EHS) en moet

aanwezigheid van deze molens draagt sterk bij

natuurgebieden in het Groene Hart met elkaar gaan verbinden. Het is een

aan het authentieke karakter van het gebied.

verbinding, bestaande uit schakels (corridors) en bredere knopen (stapste-

Ter bevordering van de zichtbaarheid en bruik-

nen), die samen zorgen voor een geschikt leefgebied voor specifieke natuur-

baarheid van de molens kennen de meeste mo-

doeltypen en soorten. Bij de inrichting worden de kernkwaliteiten van het

lens een molenbiotoop. Dit is een beschermingszone waarbinnen beperkin-

gebied gerespecteerd. Dat betekent dat in de open veenweidegebieden vol-

gen worden gesteld aan ruimtelijke ontwikkelingen. De beoordeling van de

doende ruimte moet zijn voor doorzichten om de openheid te handhaven. In

ontwikkelingsmogelijkheden is maatwerk, daar niet iedere molen eenzelfde

voorliggende structuurvisie is een tracé opgenomen, waarbij zoveel mogelijk

belevings- en gebruikswaarde kent. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn dus be-

wordt aangesloten op bestaande waterlopen. Hierdoor wordt het karakter van

spreekbaar, maar dienen aan eisen te voldoen. Het voornaamste doel is het

het gebied gerespecteerd en gaat zo min mogelijk agrarische productieruimte

behoud van de molen als cultuurhistorisch waardevol object. Als herbestem-

verloren.

ming, zoals recreatief gebruik nodig is of een positieve bijdrage hieraan levert, is dit denkbaar. Één molen in het gebied is reeds opengesteld voor pu-

Recreatie en landbouw zijn mogelijk binnen de Groene Ruggengraat. Recre-

bliek. Mogelijk kunnen de molens worden ingezet als aanknopingspunt van

atieve routes doorkruisen het gebied en verbinden meerdere recreatieve

recreatieve routes.

knopen met elkaar. Belangrijk voor het landschappelijk karakter is dat de noord-zuidlopende verbinding niet de openheid van het landschap in oost-

5.29 Eendenkooien

westrichting verstoort. Dit kan bijvoorbeeld via stapstenen en lijnelementen zonder opgaande beplanting.

De eendenkooien zijn voornamelijk waardevol als cultuurhistorisch waardevol element in het landschap. Zij dragen bij aan het authentieke karakter van het

Momenteel staat de realisatie van de Groene Ruggengraat onder druk. In het

gebied. Op dit moment is er geen eendenkooi in het gebied aanwezig, maar

beleid van het huidige kabinet wordt geen prioriteit gesteld aan deze ecolo-

er komen twee eendenkooien voor met een vangcirkel over het gemeentelijk

gische verbinding. Mocht in de toekomst de realisatie alsnog plaatsvinden,

grondgebied heen. Deze structuurvisie zet in op een verbetering van de be-

wordt de route aangehouden zoals die in voorliggende structuurvisie is voor-

leefbaarheid.

gesteld. Deze route maakt zoveel mogelijk gebruik van bestaand water.



5.30 Donken

5.31 Dijken

Donken zijn bijzondere relicten van de geologische geschiedenis van de ge-

De Lekdijk heeft primair een functie voor de waterkering. De dijk beschermt

meente. Het zijn zandophopingen die boven het maaiveld uitsteken. Door het

het achterliggende polderlandschap tegen overstroming. Daarnaast heeft de

vlakke karakter van het gebied zijn de zandophopingen duidelijk zichtbaar.

dijk een belangrijk verkeers- en ontsluitingsfunctie.

Het beleid is gericht op het behoud van de cultuurhistorische en landschap-

Het klimaat verandert nu. Doordat de zeespiegel stijd en de bodem daalt

pelijke waarde. Nieuwe ontwikkelingen in de omgeving dienen dit historische

wordt het gebied kwetsbaar. De dijk is niet overal voldoende stabiel en is niet

karakter te respecteren. De herkenbaarheid en beleefbaarheid van deze don-

overal hoog genoeg. Derhalve zullen in de nabije toekomst maatregelen nodig

ken kan sterk worden verbeterd.

zijn om het achterliggende landschap droog te houden. Deze dijkversterking biedt kansen om de relatie met de Lek te versterken en voor een kwaliteits-

Voorkomen dient te worden dat de donken door nieuwe ontwikkelingen ver-

verbetering van de beleving van de Lek. De langzaam verkeersroute over de

scholen gaan achter bebouwing. Derhalve dient in de omgeving van donken

Lekdijk kan uitgebreid worden en worden gescheiden van snel verkeer.

voorzichtig omgegaan te worden met nieuwe ontwikkelingen. Bebouwing is er in principe niet toegestaan.

De Lekdijk is daarnaast één van de beeldbepalende cultuurhistorisch waardevolle lijnen in het landschap. De Lekdijk wordt gekenmerkt door de vele cul-

Kleinschalige recreatieve ontwikkelingen zijn mogelijk mits dit de beleefbaar-

tuurhistorische waardevolle panden die langs de dijk staan. Het beleid is ge-

heid vergroot en de impact op het landschap beperkt blijft.

richt op het behoud van deze aanwezige cultuurhistorische panden langs de dijk. Bij eventuele maatregelen voor de dijkversterking moet worden getracht de aanwezige cultuurhistorisch waardevolle bebouwing zoveel mogelijk te behouden. Indien dit niet mogelijk is, wordt gestreefd naar een passende oplossing, waarbij het zichtbaar maken van het historische karakter van de dijk voorop staat. Het doel is een veilige dijk die passend is in het landschap.



5.32 Bestaande infrastructuur

5.33 Waterbus

De strategie betreffende infrastructuur is erop

Het verkeer over water wordt meer en meer gestimuleerd. In dit licht is aan-

gericht de bestaande infrastructuur te handha-

takking op de waterbusverbinding van belang. Door langs de Lek haltes aan

ven. Het in stand houden van de hoofdverbin-

te leggen krijgen inwoners de mogelijkheid op een snelle manier de steden

dingen is van essentieel belang voor de bereik-

Rotterdam en Dordrecht te bereiken. Woon-werkverkeer zal hierdoor meer en

baarheid van de kernen.

meer gebruik maken van de waterbus. Tegelijkertijd wordt met de uitbreiding van het netwerk een aanzet gegeven voor een route in oostelijke richting (on-

Aanpassingen aan de infrastructuur die noodzakelijk zijn voor een goede ver-

der andere naar Schoonhoven).

keersafwikkeling of die de verkeersveiligheid ten goede komen, zijn toegestaan. De nadruk dient hierbij te liggen op het creëren van een betere schei-

Met de realisatie van een halte nabij het molencomplex Kinderdijk kan de

ding tussen de verschillende vervoersmodaliteiten. In dit licht is een afname

waterbus een belangrijke rol gaan vervullen in de bereikbaarheid van het mo-

van het doorgaand verkeer (en met name het vrachtverkeer en landbouwver-

lencomplex, met name gericht op toeristen. Dit ontlast de Lekdijk van verkeer.

keer) door de bebouwingslinten gewenst. Maatregelen ter bevordering van de

Het maken van een scheiding tussen het recreatieve verkeer en het woon-

doorstroming en de verkeersveiligheid kunnen wat betreft de Lekdijk goed sa-

werkverkeer is wel nodig om het vervoer over water voor alle betrokkenen

mengaan met de uit te voeren dijkversterking. Op de ruilverkavelingswegen is

aantrekkelijk te houden. Hierbij kan gedacht worden aan verschillen in haltes

het wenselijk recreatieverkeer van de hoofdbaan te weren, zodat gevaarlijke

en vaartijden.

situaties met snelverkeer worden voorkomen. Op de Schoonenburgweg en de nieuwe Zijdeweg (N481) is het daarnaast wenselijk om het landbouwverkeer te scheiden van het doorgaande verkeer. De landschappelijk inpassing van

5.34 Voet-/Fietsveer

de infrastructurele verbindingen (en eventuele snelheidsremmende maatregelen) verdienen extra aandacht.

De voet-/fietsveren zijn belangrijk voor de ontsluiting van de gemeente en kunnen worden opgenomen in het recreatief routenetwerk. Daarnaast zijn

Het is in principe ongewenst noord-zuid gerichte infrastructuur te voorzien

dergelijke verbindingen karakteristiek voor het gebied en tonen ze de relatie

van begeleidende laanbeplanting. De barrièrewerking die uitgaat van de in-

met het water. Behoud van de bestaande veerverbindingen is uitgangspunt.

frastructuur dient zoveel mogelijk beperkt te worden. De bestaande openbaar

Het beleid richt zich daarnaast op een opvoeren van de vaarfrequentie en

vervoersverbindingen moeten gehandhaafd blijven. Het fietsroutenetwerk

het uitbreiden van de capaciteit, waarbij de efficiency niet uit het oog mag

kan worden uitgebreid. Hierbij kan worden aangesloten op de bestaande in-

worden verloren.

frastructuur.



5.35 Autoveer Het autoveer bij Kinderdijk is belangrijk voor de ontsluiting van de gemeente.

Ruimte’-constructie, waarbij in ruil voor de sloop van agrarische bebouwing

De verbinding is karakteristiek voor het gebied en toont de relatie met het

elders nieuwe woningen kunnen worden gebouwd. Knelpunten op de ruilver-

water. Behoud van het autoveer is daarom het uitgangspunt. Er wordt extra

kavelingswegen, op het gebied van verkeersveiligheid, moeten zoveel moge-

aandacht besteed aan de opstelplaatsen, wat de leefbaarheid in de kern Kin-

lijk worden opgelost ten behoeve van de agrarische gebruikswaarde. Het is

derdijk ten goede komt.

zaak de verschillende vervoersmodaliteiten beter te scheiden.

5.36 Ruilverkavelingsweg Uitplaatsing van agrarische bedrijven uit de kernen en linten, alsmede nieuwvestiging moet vooral plaatsvinden langs de aangeduide ruilverkavelingswegen. Aan de aangeduide ruilverkavelingswegen vinden bedrijven ruimte voor ontwikkeling. De infrastructuur is hier geschikt gemaakt voor het zwaardere landbouwverkeer. Nieuwe bouwblokken en bouwblokvergroting is mogelijk doordat sprake is van voldoende afstanden tot woongebieden. Randvoor-

v

waarde is wel dat bestaande doorzichten zoveel mogelijk behouden blijven, door bebouwing zoveel mogelijk compact en in één lijn te situeren in plaats van in een los verband. Tevens dienen bouwblokken landschappelijk te worden ingepast, onder andere door een groene omkadering. Middels toegevoegde illustraties is een impressie gegeven van de gewenste ontwikkelingswijze. Vrijkomende agrarische bebouwing aan de ruilverkavelingswegen kan worden hergebruikt, mits het niet gaat om functies die het agrarisch gebruik belemmeren. Zo is een (burger)woonfunctie niet wenselijk langs de ruilverkavelingswegen. Overbodige vrijkomende agrarische bebouwing kan ook worden gesloopt. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van een zogenaamde ‘Ruimte-voor-


x

Deel B - Projectenplan




Met het Ruimtelijk Casco is een helder afwegingskader, c.q. speelveld, voor

Het Projectenplan zal periodiek moeten worden geactualiseerd en geeft daar-

ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente Nieuw-Lekkerland neergezet. Wel-

mee steeds voor een bepaalde periode weer op welke wijze het droombeeld

ke vraagstukken er de komende jaren op Nieuw-Lekkerland af komen, hangt

van het Ruimtelijk Casco (deel A) tot uitvoering wordt gebracht.

sterk af van de ambities en behoeften van en voor de gemeente. Het tweede deel van de structuurvisie (deel B: Projectenplan) gaat hier verder op in. In het Projectenplan worden de ruimtelijke opgaven (programma) voor de korte en middellange termijn benoemd op onder andere het gebied van wonen, werken, zorg en welzijn, infrastructuur, toerisme & recreatie, natuur en landschap. Antwoord wordt gegeven op de vragen in hoeverre, op welke manier en waar deze opgaven gerealiseerd kunnen worden de komende jaren. De opgaven kunnen beantwoord worden in concrete plannen en projecten, maar ook in nadere studie en onderzoek. Er kunnen echter ook opgaven zijn waar vooralsnog geen concreet antwoord voor handen is. Deze blijven op de ruimtelijke agenda staan. Het laatste deel van het Projectenplan betreft het uitvoeringsplan. Hierin geeft de gemeente aan hoe uitvoering wordt gegeven aan het beleid en de projecten. Hierbij wordt een koppeling gelegd tussen grondbeleid en ruimtelijke ontwikkeling en spreekt de gemeente zich uit over de inzet van de instrumenten uit de Wro.





6 Programma 6.1

Inleiding

Dit hoofdstuk beschrijft welke concrete opgaven er voor de eerstkomende ja-

Deze zone moet onder andere natuurgebieden in het Groene Hart ver-

ren liggen op het gebied van onder andere wonen, werken, zorg en welzijn, in-

binden. De Groene Ruggengraat doorkruist ook het grondgebied van de

frastructuur, toerisme & recreatie, natuur en landschap. De programmapun-

gemeente Nieuw-Lekkerland. De gemeente wil leidend zijn in de tracé-

ten zijn geordend volgens de lagenbenadering en komen voort uit bestaande

keuze en de invulling van deze zone. In het Ruimtelijk Casco is derhalve

onderzoeks- en beleidsrapporten voor de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlan-

een voorkeurstracé opgenomen. Door bezuinigingen op rijks- en provinci-

den en voor de gemeente Nieuw-Lekkerland. Ook de resultaten uit de interac-

aal niveau zijn er voor de korte termijn geen financiële middelen beschik-

tieve sessies met onder andere projectgroep, klankbordgroep, bewoners en

baar om de Groene Ruggengraat te realiseren. Ook binnen de gemeente

gemeenteraad zijn meegenomen. In dit hoofdstuk worden vooruitlopend op de definitieve benoeming van projecten al principekeuzes gemaakt over hoe

Nieuw-Lekkerland zijn geen middelen beschikbaar voor de uitvoering. -

de opgaven te realiseren.

De bodem in de Alblasserwaard daalt jaarlijks met circa 3 mm. Deze bodemdaling gaat ten koste van de geschiktheid van de bodem voor landbouwdoeleinden. De gemeente onderkent de problematiek en zal, indien

6.2

Programmapunten uit de onderste laag

de gelegenheid zich voordoet, aansluiten bij initiatieven van derde par-

De elementen uit de onderste lagen zijn sterk bepalend voor de identiteit en ruimtelijke kwaliteit van Nieuw-Lekkerland. Om die reden dienen deze ele-

tijen zoals de provincie of de sector om oplossingsgericht mee te denken. -

Door de klimaatverandering zal de hoeveelheid neerslag de komende

menten niet alleen te worden beschermd, maar vergt een duurzame borging

jaren verder toenemen. Het huidige watersysteem kan dit waarschijnlijk

van de kwaliteiten ook een bepaalde mate van ontwikkeling. De programma-

niet aan, waardoor wateroverlast steeds vaker voor zal komen. Om dit te

punten voor de komende jaren worden in de volgende alinea’s beschreven.

voorkomen zijn maatregelen noodzakelijk. Natte ecologische verbindingszones, de boezems van Kinderdijk en de overige waterlopen kunnen een

-

-

De gemeente zet in op behoud van het Natura 2000 gebied. Natuuront-

belangrijke functie vervullen bij de waterhuishouding van het gebied. Na-

wikkeling, buiten dit gebied, is geen doel op zich. Bosaanplant is in prin-

bij bestaande waterlopen kan ruimte worden gevonden voor waterberging

cipe ongewenst.

door het verbreden van bestaande waterlopen en het natuurvriendelijk

Op nationaal niveau is een robuuste ecologische verbindingzone gepland

inrichten van de oevers.

tussen de Zeeuwse wateren in het zuiden en het Lauwersmeer in het

-

noorden van het land; de Groene Ruggengraat.

Het landschap wordt gekenmerkt door de grote hoeveelheid cultuurhistorisch waardevolle elementen, variërend van het slagenlandschap en don-



ken tot molens en bebouwingslinten. Het behoud van deze waardevolle

punten, alsmede op beïnvloeding van gedrag van weggebruikers en bele-

elementen staat voorop. De gemeente wenst in te zetten op behoud door

ving van het gevoel van onveiligheid op specifieke plekken.

ontwikkeling. Het openstellen van het landschap voor publiek kan hieraan -

-

De verkeersveiligheid op de Lekdijk moet verbeterd worden. Een schei-

bijdragen.

ding van verkeersstromen (autoverkeer en langzaam verkeer) is een wen-

Het landschap in de Alblasserwaard bestaat voornamelijk uit veenweide-

selijke ontwikkeling. Daarnaast dient nagedacht te worden over de functie

gebied. Het gebied functioneert als broed- en of overwinteringplek voor verschillende vogelsoorten. Niet voor niets is het gebied rondom het mo-

van de Lekdijk in de ontsluitingsstructuur van de regio. -

De kernen langs de Lekdijk hebben te maken met doorgaand verkeer,

lencomplex van Kinderdijk aangeduid als één van de Natura 2000 gebie-

al dan niet vanwege de toeristische trekpleister Kinderdijk. Vermindering

den. Het behoud van de openheid en de functie als veenweidegebied is

van dit doorgaand verkeer door de woongebieden en over de dijklinten is

essentieel. De gemeente wil inzetten op behoud van dit unieke oud Hol-

gewenst. Het stimuleren van vervoer over water kan hier aan bijdragen.

landse cultuurlandschap. De gemeente is van mening dat de agrarische

-

Jaarlijks, geconcentreerd rond de zomermaanden, komen duizenden

sector een rol van betekenis heeft bij agrarisch natuurbeheer ter instand-

toeristen naar Kinderdijk om een bezoek te brengen aan het molenge-

houding van het landschap.

bied. Veel van deze bezoekers komen met de auto of camper. Door het gebrek aan goede parkeervoorzieningen voor met name campers ont-

6.3

Programmapunten uit de middelste laag

staat verkeersoverlast voor inwoners van Kinderdijk. Het realiseren van

Infrastructurele voorzieningen zijn sterk sturend voor de ruimtelijke ontwikke-

een camperparkeerplaats is nodig om deze overlast te verminderen. Te-

ling. Nieuwe wegen leiden tot veranderingen in vervoersstromen en daarmee

gelijkertijd heeft de keuze voor een strategische plek en de realisatie van

tot dynamiek. Deze dynamiek kan positief werken, doordat het bijvoorbeeld

een volwaardige camperparkeervoorziening een positieve effect voor het

het vestigingsklimaat voor bedrijven versterkt, maar kan ook negatieve mili-

toerisme. Een aantrekkelijke parkeerplaats leidt tot de oplossing van de

eugevolgen hebben. Onderstaande programmapunten gaan in op de infra-

parkeeroverlast en kan toeristen tevens verleiden om langer in het gebied

structuur in Nieuw-Lekkerland.

te blijven. -

-

Nieuw-Lekkerland heeft twee vrachtwagenparkeerplaatsen in de kern:

De voortgaande groei van het verkeer vraagt continue aandacht voor de

Vletstraat en Planetenlaan. De ligging van deze voorzieningen leidt tot

verkeersveiligheid. Ongevallencijfers wijzen echter uit dat door de inspan-

vrachtverkeer door de kern. Dit veroorzaakt hinder in de vorm van geluid

ningen op het gebied van weginrichting, educatie en handhaving het aan-

en onveiligheid en tast daardoor de leefbaarheid aan. Met de Stichting

tal ongevallen afneemt. Veiligheidsknelpunten zijn dan ook soms meer

Vrachtwagenparkeerterrein zijn afspraken gemaakt die er toe moeten lei-

gebaseerd op een gevoel van onveiligheid dan op werkelijke onveiligheid.

den dat de parkeervoorziening aan de Vletstraat op termijn kan worden

De opgave ligt dus zowel bij het aanpakken van de daadwerkelijke knel-

gesloten. Voor de toekomst zal een heroverweging van de locatie Plane-



-

tenlaan plaatsvinden. Gezocht wordt naar een centrale plaats voor vracht-

6.4.1 Wonen

wagens die de verkeersoverlast reduceert. Dit hoeft niet perse een loca-

-

Uit demografische prognoses (van o.a. het CBS) blijkt dat de afname van

tie binnen de gemeentegrenzen te zijn. Bij de realisatie van een nieuwe

de natuurlijke aanwas doorzet. De binnenlandse migratie is negatief.

locatie, kan een nieuwe bestemming worden gezocht voor de bestaande

Gemiddeld genomen zal er sprake zijn van een stabilisering van het in-

terreinen.

wonertal, zeker tot 2020. Dat er de komende jaren nog behoefte is aan

De gemeente beschikt over een relatief uitgebreid netwerk aan route-

meer woningen heeft dan ook vooral te maken met de gezinsverdunning

structuren. Vanwege het economische belang (routegebonden recreatie

die er voor zorgt dat het aantal huishoudens toeneemt. De woningbouw-

als potentiële inkomstenbron) alsmede de verkeersveiligheid (langzaam

programmering in de regio is nog niet afgestemd op de meeste recente

verkeer scheiden van autoverkeer) is er op diverse plekken behoefte aan

prognoses. Dit gaat gebeuren bij de opstelling van de regionale woonvisie.

meer fietsen wandelpaden. Het verbinden van bestaande routestructu-

De gemeente doet daarvoor een eigen behoeftebepaling als input voor de

ren heeft daarbij prioriteit. Een voorbeeld hiervan is een verbetering van

woonvisie. Tot die tijd hanteert de gemeente de afspraak om te bouwen

de fietsverbindingen tussen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk en Nieuw-

voor ‘migratiesaldo = 0’. Dit betekent een voorlopige woningbehoefte van

Lekkerland en Streefkerk over de Lekdijk. De gemeente faciliteert zoveel

35-40 woningen per jaar. -

mogelijk de aanleg van nieuwe voet- en fietspaden.

De woningbouwbehoefte krijgt gestalte middels een combinatie van uitbreiden, transformeren (functieverandering) en herstructurering (aanpas-

6.4

sen bestaande woongebieden). In het licht van de meest recente prog-

Programmapunten uit de bovenste laag

De meeste ontwikkelingen hebben betrekking op de gebieden wonen, be-

noses kan geconcludeerd worden dat binnen de regio sprake is van een

drijvigheid, voorzieningen en recreatie. Binnen deze functies doet zich over

overcapaciteit aan woningbouwplannen. De opgave is deze plannen mid-

het algemeen de grootste dynamiek voor. De gemeente heeft nadrukkelijk

dels uitstel en eventueel afstel meer in balans te brengen, zodat de plan-

aangegeven in te willen zetten op het behoud van leefbaarheid in de ker-

capaciteit meer in lijn is met de ‘eigen behoefte’. Deze afstemming moet

nen. Leefbaarheid vraagt om aanwezigheid van voorzieningen, bedrijvigheid

plaatsvinden bij de opstelling van de regionale woonvisie.

en voldoende woningen. Voorts wordt belang gehecht aan het behoud en het versterken van de sociale cohesie en de maatschappelijke structuur. Het programma waar de gemeente Nieuw-Lekkerland de komende jaren mee te maken krijgt is hierna opgesomd.





-

Kwalitatief gezien dient uitbreiding, transformatie en herstructurering zich

-

De gemeente is van mening dat woningbouw kan bijdragen aan het op

te richten op de vraag zoals die zich voor doet. Zo is vergrijzing een trend

peil houden van het voorzieningenniveau in de kernen. Nieuwe woning-

die in alle prognoses duidelijk naar voren komt. Het aandeel senioren zal

bouwlocaties kunnen worden gevonden met respect voor de bestaande

de komende 10 jaar aanzienlijk toenemen (Bron: CBS-prognoses). De

bebouwingscontour of door een uitwisseling van de contour met een lo-

wens van veel senioren om zo lang mogelijk in de eigen woonomgeving

catie elders. In het Ruimtelijk Casco zijn de ontwikkelingskaders op basis

zelfstandig te kunnen blijven wonen, vraagt om voldoende geschikte wo-

van de ‘lagenbenadering’ wat dat betreft helder gedefinieerd. Ook wenst

ningen en stelt eisen aan de beschikbaarheid en bereikbaarheid van zorg-

de gemeente in samenwerking met de woningbouwverenging Nieuw-Lek-

en welzijnsvoorzieningen. Het bouwen van ‘toegankelijke’, ‘beschutte’ en

kerland in te zetten op de herstructurering van woongebieden die onvol-

‘beschermde’ woonvormen is nodig om er voor te kunnen zorgen dat be-

doende tegemoet komen aan de eisen van deze tijd.

woners nu en in de toekomst ook met een beperking in hun woningen

-

-

zelfstandig kunnen blijven wonen. Het aantal te bouwen ‘toegankelijke’

6.4.2 Bedrijvigheid

woningen in de gemeente Nieuw-Lekkerland ligt op koers. Het aantal ‘be-

-

In 2007 is een bedrijventerreinenstrategie geformuleerd voor de regio

schutte’ en ‘beschermde’ woningen blijft achter.

Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Op basis van de regionale ruimtebe-

De gemeente zet in op een gemeentedekkend netwerk van zorg en welzijn

hoefteraming en gesprekken met de gemeenten in de regio is een ra-

dat 24 uur per dag bereikbaar is. Ingezet wordt op één centraal zorgen

ming opgesteld van de behoefte aan bedrijventerreinen voor de periode

welzijnssteunpunt voor Nieuw-Lekkerland. Het huidige woonzorgcentrum

tot en met 2030. Voor deze periode wordt in totaal een vraag verwacht

’t Waellant is hiervoor de meest geschikte locatie. Daarnaast zijn er wonin-

van 110 hectare. Hiervan betreft circa 90 hectare een uitbreidingsvraag

gen nodig die geschikt zijn voor verzorgd/beschut en beschermd wonen.

en circa 20 hectare heeft betrekking op de verplaatsing van bedrijven uit

Het vasthouden van startende huishoudens blijft eveneens een belangrij-

de kernen en linten naar bedrijventerreinen in de regio. Indien de huidige

ke kwalitatieve opgave voor beleid. In dit kader moet er voldoende aanbod

plannen voor bedrijventerreinen worden uitgevoerd kan al grotendeels

bestaan van sociale eengezinskoopwoningen om te voorkomen dat jonge-

worden voldaan aan de vraag. Met uitzondering van de behoefte aan een

ren wegtrekken. Aanpassing van de bestaande woningvoorraad middels

bedrijfsverzamelgebouw, bestaat er geen restvraag. Voor de gemeente

herstructurering, maar ook verkoop van bestaande sociale huurwoningen

Nieuw-Lekkerland is daarom geen ontwikkeling van nieuw bedrijventer-

en bouwen voor senioren ten behoeve van doorstroming kunnen hiertoe

rein of herstructurering van de bestaande bedrijventerreinen voorzien. De

bijdragen. Ook is het collectief particulier opdrachtgeverschap voor de

gemeente zet in op behoud van de bestaande (kleinschalige) bedrijvig-

doelgroep starters een serieuze optie. Om doorstroming in de woning-

heid. Het behoud van (economische) activiteiten / werkgelegenheid is no-

markt te bevorderen dient er (in beperkte mate) gebouwd te worden in het

dig voor borging van de vitaliteit in de kernen.

luxe koopsegment voor gezinnen (tweekappers en vrijstaande woningen).



6.4.3 Recreatie en toerisme -

De regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden heeft grote potentie op het

Schaalvergrotingsprocessen en verbredingsactiviteiten in de vorm van

gebied van economische groei in de sectoren recreatie en toerisme. De

dag- en verblijfsrecreatie zijn denkbaar. De gemeente wil deze processen

populairste dagbestedingen in de Alblasserwaard zijn ‘wandelen’, fietsen

stimuleren. Dit doet zij door zoveel mogelijk de juiste juridische randvoor-

en ‘bezoeken van attractiepunten’. De gemeente Nieuw-Lekkerland her-

waarden te scheppen voor initiatieven uit de sector zelf.

bergt een belangrijk attractiepunt in de vorm van molengebied en werel-

-

-

-

Kinderdijk kent 350.000 toeristen, waarvan 120.000 betalende. Het stre-

derfgoed Kinderdijk. Daarnaast zal de vraag naar (meer kleinschalige)

ven is om toeristen en recreanten langer in het gebied vast te houden

recreatieve punten in het landschap toenemen. De gemeente wil deze

zodat hiermee ook wordt bijgedragen aan een versterking van de lokale

toenemende vraag in de toekomst verder faciliteren. Op dit moment zijn

economie. In samenspraak met onder andere de Stichting werelderfgoed

er slechts drie Bed & Breakfasts en een camping (Landhoeve) in Nieuw-

Kinderdijk (de SWEK) worden plannen ontwikkeld die hieraan een bijdra-

Lekkerland. Het kamperen bij de boer is niet sterk ontwikkeld.

ge kunnen leveren. Een van de concrete plannen is het realiseren van een

Het vergroten van de aantrekkelijkheid van het platteland voor de toerist

tweede steiger in de Lek in 2012. Verder zal in overleg met de SWEK een

is een belangrijke opgave voor de komende jaren. Een middel om hiertoe

verdiepingslag worden gemaakt ten aanzien van de ontwikkelingen in de

te komen is het uitbreiden van het netwerk van recreatieve routes (wan-

zogenaamde entreezone. Het werelderfgoed Kinderdijk is een attractie

del-, fiets-, ruiter- en waterroutes). Deze ontwikkeling kan goed samen-

die niet alleen vanuit de eigen regio aandacht krijgt. Vanuit de wijde om-

gaan met het behoud van de agrarische sector en het landschap en geeft

geving van Kinderdijk liggen er toeristische relaties. Te denken valt aan

de agrariërs de kans hun activiteiten te verbreden. Het ontwikkelen van

de Drechtsteden en Rotterdam maar ook met de Biesbosch liggen er ver-

recreatie en toerisme gaat overigens niet zonder bijbehorende voorzienin-

bindingen. Het beleid van Nieuw-Lekkerland is er op gericht de belangen

gen. Een en ander zal geschieden in nauwe samenspraak met partijen als

van het werelderfgoed en die van de gemeente, in het bovenregionale

de VVV, Den Hâneker en de regio Alblasserwaard/Vijfheerenlanden.

speelveld, actief voor het voetlicht te brengen en daar waar mogelijk de

Het cultuurhistorisch polderlandschap is één van de belangrijkste voor-

samenwerking te zoeken en te bevorderen.

zieningen voor de recreant. Behoud van dit cultuurlandschap is daarom van belang. De agrarische sector is, als drager van dit landschap, voor de

6.4.4 Voorzieningen

instandhouding daarvan essentieel. Zij is daarom een belangrijke partner

-

Om de leefbaarheid in de kernen te behouden is het in stand houden

bij het streven naar het behoud van de cultuurhistorische waarden van

van het voorzieningenniveau van groot belang. Dit betekent dat bewoners

het gebied. In overleg met de sector zal worden bekeken welke mogelijk-

de meest gebruikelijk voorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse bood-

heden er zijn om het plattelandstoerisme te bevorderen.

schappen, eerstelijnszorg, bibliotheek, basisonderwijs en sport, in hun kern ter beschikking hebben.



-

-

De instandhouding van voorzieningen is een gedeelde verantwoordelijk-

Wel ligt er in het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma

heid van overheid en particulieren (sponsoren, vrijwilligerswerk en be-

Luchtkwaliteit een opgave om maatregelen te treffen. Dit landelijke pro-

talende gebruikers) en bestaat te allen tijde uit een afweging tussen de

gramma bevat enkele projecten die in betekenende mate bijdragen aan

mate van gebruik, maatschappelijke kosten en beschikbare middelen.

een verbetering van de luchtkwaliteit. Om in 2015 te voldoen aan de lucht-

Sport is een bindende factor in Nieuw-Lekkerland. De kern Nieuw-Lekker-

kwaliteitsnormen dienen maatregelen te worden getroffen. De meeste

land beschikt aan de zuidwestzijde over onder meer een voetbalaccom-

maatregelen vinden plaats op nationaal niveau, maar ook op regionaal

modatie, sporthal, zwembad, tennisbanen en een ijsbaan. In Kinderdijk

en gemeentelijk niveau zijn er enkele maatregelen opgenomen die ervoor

vormen de voetbalvelden van v.v. De Zwerver een centraal punt in de kern.

moeten zorgen dat wordt voldaan aan de gestelde grenswaarde. Ook voor

Het huidige aanbod aan voorzieningen in de gemeente dient op peil te

de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn maatregelen bepaald. Daarnaast zijn

worden gehouden en waar nodig gemoderniseerd en geclusterd.

er nog enkele andere maatregelen die hun invloed hebben op het grond-

Op het gebied van de jeugd is de ontwikkeling van jeugdbeleid en centra

gebied van Nieuw-Lekkerland. De gemeente maakt zich er hard voor om

voor Jeugd en gezin (CJG) van belang. Het beleid is erop gericht om het

uitvoering te geven aan deze maatregelen.

CJG te koppelen met bestaande voorzieningen, zoals bijvoorbeeld een (brede) school. 6.4.5 Duurzame energie -

De gemeente Nieuw-Lekkerland beschikt sinds januari 2012 over vastgesteld duurzaamheidsbeleid. In de nota ‘Molenwaard Duurzaam’ is een aantal projecten op het gebied van de opwekking van duurzame energie opgenomen. De gemeente zet in op vormen van duurzame energie die passen in het landschap. 6.4.6 Luchtkwaliteit

-

De gemeente Nieuw-Lekkerland beschikt over een eigen luchtkwaliteitsplan. Hierin is aangegeven dat er in de huidige situatie geen sprake is van overschrijdingen van de grenswaarden voor luchtkwaliteit. Ook in de toekomst worden geen overschrijdingen verwacht.



Aanleg Įetspad Nieuw-Lekkerland - veer Kinderdijk HerinrichƟng Veerdam

Revitalisering winkelcentra

1

4

5 4

2

3

Ontwikkeling maatschappelijk cluster Modernisering / clustering sportvoorzieningen



7 Projectenoverzicht De programmatische aspecten die zijn genoemd in het vorige hoofdstuk wor-

7.1

Studies/beleid

den in dit hoofdstuk verder geconcretiseerd en vertaald in plannen en pro-

7.1.1

Bijdrage regionale Woonvisie

jecten. De plannen en projecten die in dit hoofdstuk staan beschreven, zijn

De gemeente neemt deel aan het tot stand komen van een regionale Woonvi-

concreet en vragen nadrukkelijke betrokkenheid van de gemeente. De kans

sie, welke in 2012 wordt opgesteld. Doel is om te bepalen wat het gewenste

op realisatie wordt echter bepaald door diverse factoren, zoals marktomstan-

woonprofiel van de regio AV is in 2020 en wat dit betekent voor de ontwik-

digheden, subsidiemogelijkheden, programmabegrotingen, particulier elan,

keling van de gemeentelijke woonprofielen in de periode 2012-2020. De be-

etc. Daarnaast geldt dat voor bepaalde programmapunten nog geen pasklaar

hoefte van bestaande en potentiële inwoners wordt hierbij in kaart gebracht .

plan voor handen is. Deze programmapunten blijven op de ruimtelijke agenda 7.1.2

staan om in een later stadium beantwoord te worden.

Ontwikkelen beleid voor Vrijkomende Agrarische Bebouwing

De achtergrond van dit project ligt in de recente ontwikkelingen binnen de Voor de beschrijving van plannen en projecten is gekozen voor een gebieds-

landbouw in de gemeente. De agrarische sector is de drager van het land-

gerichte benadering, zodat voor het buitengebied en per kern een overzicht

schap, maar steeds meer agrariërs beëindigen hun bedrijfsactiviteiten. Zon-

ontstaat met daarin de projecten die binnen 5 tot 10 jaar worden gereali-

der een actief beleid voor deze gebouwen verliest het agrarische gebied haar

seerd. Het ‘kernenprogramma 2009-2013’ van het samenwerkingsverband

economische dragers en bestaat het risico dat het landschap verrommelt.

De Waard is als belangrijkste basis gebruikt voor het benoemen van concrete

De gemeente heeft in samenspraak met de LTO kaders opgesteld voor her-

projecten op kernniveau. Keuzes die hierin zijn gemaakt vinden hun doorwer-

gebruik van agrarisch bebouwing. In het nieuwe bestemmingsplan voor het

king in de structuurvisie.

buitengebied wordt verruimd beleid voor vrijkomende agrarische bebouwing opgenomen.

In het overzicht van de projecten is een onderscheid gemaakt in uitwerkingsen uitvoeringsprojecten. De uitwerkingsprojecten betreffen vraagstukken die

7.1.3

Studie naar verkeersknelpunten

eerst doorgeëxerceerd moeten worden alvorens sprake is van een daadwer-

Rivieren vormen in ons land natuurlijke barrières voor verkeersstromen. De

kelijk uitvoeringsproject. Het gaat in veel gevallen om nader onderzoek en/

wegen op de rivierdijken vormen van oudsher de ontsluiting van de langs de

of planvorming. Uitvoeringsprojecten betreffen concrete plannen die binnen

rivier gelegen kernen. Door de ligging van watergebonden zware industrie en

een bepaalde termijn dienen te worden gerealiseerd.

het internationaal toeristisch gewaardeerde werelderfgoed in de Noordwesthoek van de Alblasserwaard worden de dijkwegen zwaar belast door verkeer.

<

Uitvoeringsprojecten



De kernen Alblasserdam en Kinderdijk hebben te maken met veel doorgaand

7.1.5

verkeer, zowel in de spits als in het toeristenseizoen voor het molengebied. Dit

Het werelderfgoed Kinderdijk is een toeristische trekpleister. Dit biedt vele

Toeristische visie Kinderdijk/Alblasserwaard

geeft problemen in de doorstroming en de leefbaarheid van deze kernen. Een

kansen, maar veroorzaakt ook negatieve neveneffecten zoals verkeerspro-

onderzoek naar de totale gemeentelijke ontsluitingsstructuur in samenwer-

blematiek en overlast. Het is dan ook belangrijk om een visie te ontwikkelen

king met omringende gemeenten, waterschap en provincie, is nodig om een

over de toeristische trekpleister Kinderdijk en in breder verband het toerisme

goede ontsluiting van de gemeente te creëren. Zowel de ontsluiting over land

in het algemeen. Beleid wordt ontwikkeld dat gericht is op het beter uitnutten

als over water vormt daarin een kans. Zo wordt gedacht aan een tweede stei-

van het toeristisch product Kinderdijk. Het te vormen beleid is in overeen-

ger aan de Lek ten behoeve van verbindingen over water en aanpassing van

stemming met de allure die het werelderfgoed heeft. Afstemming en samen-

de bestaande hoofdinfrastructuur die waar mogelijk gecombineerd kan wor-

werking in regionaal verband is, vanwege het bovenlokale belang van Kin-

den met de dijkversterking. Bij het onderzoek wordt nadrukkelijk ook gekeken

derdijk, hierbij essentieel. Vanuit deze visie kan een samenhangend pakket

naar de invloed van primaire wegen (A15) en verbetering van het secundaire

van maatregelen genomen worden en kunnen nieuwe vraagstukken worden

wegennet. Als onderlegger voor een onderzoek dient het regionaal verkeers-

beoordeeld. Ook kan worden beoordeeld of er behoefte is aan nieuwe toeris-

model, dat in 2012 vorm wordt gegeven. In 2012 wordt eveneens gestart

tische voorzieningen en op welke plek. De gemeente initieert de visievorming.

met het opstellen van een Regionaal Verkeer- en Vervoerplan (RVVP), waarin verkeersknelpunten en oplossingsrichtingen kunnen worden benoemd.

7.1.6

Opstellen economisch-toeristisch actieplan

In dit op te stellen plan worden concrete acties benoemd die moeten leiden 7.1.4

Verkenning vervoer over water

tot meer optimale condities voor het bedrijfsleven en een betere verbinding

Vervoer over water is voor de gemeente Nieuw-Lekkerland een prima manier

en benutting van toeristische voorzieningen.

om verkeer in de kernen te verminderen. Aantakking op de waterbusverbinding tussen Rotterdam en Dordrecht zorgt voor een betere bereikbaarheid van

7.1.7

de gemeente en kan tevens een belangrijke bijdrage leveren in het vervoer

In samenwerking met de andere gemeenten in de Alblasserwaard heeft de

van toeristen voor Kinderdijk. Ook uitbreiding van de waterbusverbinding in

gemeente Nieuw-Lekkerland de mogelijkheden voor de opwekking van duur-

verdere oostelijke richting (naar Schoonhoven) is een optie. Daarnaast speelt

zame energie die passen in het landschap onderzocht. Een rapportage van

het initiatief van de Drechtsteden om te komen tot een toeristisch transfe-

de quick scan is uitgebracht. De uitkomsten zijn opgenomen in ‘Molenwaard

rium in Alblasserdam een rol. Het idee van dit transferium is om toeristen

Duurzaam’, het recent vastgestelde duurzaamheidsbeleid. De quick scan

nabij de primaire wegenstructuur op te vangen en per water naar Dordrecht,

heeft uitgewezen dat de toepassing van biomassa de meest gewenste rich-

Biesbosch en Kinderdijk te vervoeren. Een verkenning van de haalbaarheid

ting is, maar dat ook zon en aardwarmte kunnen aantrekkelijk zijn.

van de waterbusverbinding en opstapplaatsen dient uitsluitsel te geven over de verdere uitwerking van dit vervoer over water.


Onderzoek duurzame energie


Als follow-up van het onderzoek worden in regionaal verband twee haalbaar-

de vrachtwagenparkeerplaatsen komen de locaties vrij voor een transforma-

heidstudies uitgevoerd:

tie naar een andere functie. De herinrichtingmogelijkheden maken onderdeel

-

uit van genoemde studie.

Onderzoek naar de haalbaarheid van een collectieve biogasinstallatie gekoppeld aan individuele installaties (biogas-hub);

-

Inventarisatie van kansrijke projecten om bij werkzaamheden vrijkomend

7.1.10

hout in te zetten voor duurzame warmtelevering.

Vanuit het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit zijn maat-

Overleg maatregelen verbetering luchtkwaliteit

regelen voor de gemeente Nieuw-Lekkerland bepaald. Deze zijn verderop 7.1.8

opgenomen in de uitvoeringsprojecten. De buurgemeenten moeten echter

Studie ruimtelijke effecten dijkversterking

De uit te voeren versterking van de Lekdijk is nodig om de Alblasserwaard

ook maatregelen treffen, die een uitwerking kunnen hebben op de gemeente

ook in de toekomst voldoende te kunnen beschermen tegen hoog water. De

Nieuw-Lekkerland. De gemeente gaat hierover in overleg met de buurge-

dijkversterking heeft echter een behoorlijke impact op de huidige bebouwing

meenten, om tot een goede afstemming van de projecten te komen. De vol-

aan de dijk. Bebouwing zal moeten worden gesloopt. Om de identiteit van

gende projecten spelen in omliggende gemeenten en hebben hun invloed op

het karakteristieke bebouwingslint langs de dijk niet verloren te laten gaan,

het grondgebied van de gemeente Nieuw-Lekkerland.

is het belangrijk dat de ruimtelijke effecten van de dijkversterking in beeld worden gebracht. Hiervoor is een stedenbouwkundige rapportage opgesteld.

-

Lokale hoofdinfrastructuur Alblasserdam; de gemeente Alblasserdam wil

In overleg met bewoners wordt gezocht naar de meest optimale oplossing

het dijklint ontlasten. Hierbij wordt ingezet op de realisatie van het toe-

voor inpassing van herbouwwoningen. In overleg met de provincie en het wa-

ristisch transferium Haven-Zuid en verbetering van de aansluiting op de

terschap zal gezocht worden naar mogelijkheden om herbouwlocaties voor

rijksweg A15 en de (verlengde) provinciale wegen N480/482/214 naar

woningen buiten het eigen perceel mogelijk te maken. Hier zal een nadere

Nieuw-Lekkerland; of openstelling van de Oude Torenweg voor vrachtver-

stedenbouwkundige onderbouwing voor opgesteld moeten worden door het

keer (bestemmingsverkeer). Wijzigingen in de hoofdinfrastructuur van

waterschap.

buurgemeente Alblasserdam en provinciale en rijkswegen kunnen van invloed zijn op de verdeling van verkeer over het dijklint, onder andere in de

7.1.9

richting van Kinderdijk. De verwachting is dat het verkeer op het dijklint

Studie vrachtwagenparkeerplaatsen

door Nieuw-Lekkerland toeneemt.

Al langer speelt de wens de huidige twee vrachtwagenparkeerplaatsen in de kern Nieuw-Lekkerland uit te plaatsen. Het vrachtwagenverkeer zorgt voor

-

overlast en onveilige situaties en tast de leefbaarheid in de kern aan. Met een studie kan onderzocht worden hoe groot de behoefte aan de parkeerplaatsen is waar deze het best gerealiseerd kan worden. Na eventuele uitplaatsing van


Opstellen klimaatbeleid in regionaal verband.




7.1.11

-

Bijdrage regionale strategische visie

Een nieuw aan te leggen fietspad tussen Nieuw-Lekkerland en Oud-Alblas.

De gemeente Nieuw-Lekkerland stelt samen met de regiogemeenten een

Hierbij gaat het om verbetering van schoolroutes en koppeling tussen stad

regionale strategische visie op. Via diverse raadsbijeenkomsten en discus-

en landelijk gebied.

sierondes krijgt de visie uiteindelijk gestalte. Herontwikkeling locatie watertoren Studie duurzame (her)inrichting van bedrijventerreinen

De watertoren heeft haar oorspronkelijke functie als onderdeel van het drink-

De gemeente streeft naar duurzame (her)inrichting van bedrijventerreinen

waterleidingnetwerk verloren en dat geeft mogelijkheden voor een nieuwe

en onderzoekt de mogelijkheden hiertoe alvorens concrete maatregelen te

ontwikkeling op deze locatie. De watertoren zelf is inmiddels verkocht aan

formuleren.

particulieren die aan de toren een woonbestemming zullen geven. Vanwege

7.1.12

de ligging aan de Lek en net buiten de kern Nieuw-Lekkerland, is de realisatie 7.2

Buitengebied

van een recreatieve knoop een goede mogelijkheid. De locatie vormt een uit-

7.2.1


stekende plek voor watergebonden recreatie. Bijbehorende voorzieningen als

Aanleg fietspad Nieuw-Lekkerland – veer Kinderdijk (zie nr.1 kaart p.80)

horeca en een camperparkeer-/overnachtingsmogelijkheid maken de knoop

Tussen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk vormt de Lekdijk de enige directe

compleet. Doelgroepen zijn zowel inwoners van de gemeente als toeristen

fietsverbinding. Dit is niet de meest verkeersveilige route. In het provinciaal

en recreanten. De ontwikkeling van de locatie is afhankelijk van particulier

fietsplan is de aanleg van een vrijliggend fietspad vanaf de Middelweg tot

initiatief. Dit initiatief bestaat reeds maar is nog onvoldoende concreet om

Kinderdijk opgenomen. Het fietspad zal gelijkertijd met de komende dijkver-

in deze structuurvisie direct als uitvoeringsproject op te nemen. Een eerste

zwaring worden uitgevoerd .

stedenbouwkundige verkenning is nodig om de mogelijkheden van de locatie in beeld te brengen.

7.2.2

Uitwerkingsprojecten

Aanleg fietspad Alblasserwaard Het streven is om het fietsroutenetwerk binnen de Alblasserwaard verder uit te breiden. In het provinciaal fietsplan 2012 zijn binnen Nieuw-Lekkerland twee mogelijk aan te leggen fietspaden benoemd: -

Een vrijliggend fietspad tussen Nieuw-Lekkerland en Streefkerk langs de Lekdijk is vanuit verkeersveiligheid belangrijk. Het betreft een schoolroute en in de zomerperiode is de Lekdijk ook vanuit toeristisch perspectief belangrijk.



7.3

Nieuw-Lekkerland

7.3.1


Ontwikkeling maatschappelijk cluster (zie nr.2 kaart p.80)

Revitalisering winkelcentra (zie nr.4 kaart p.80)

Het voormalige gemeentehuis ligt centraal in de kern en biedt daarom een

De bestaande twee volwaardige winkelcentra Kleijburgplein en de Planeten-

ideale locatie voor een cluster van maatschappelijke voorzieningen. De eer-

laan in de kern Nieuw-Lekkerland kunnen niet in de huidige vorm blijven be-

ste aanzet is reeds gevormd door de realisatie van een brede school, waar-

staan. Gekozen is daarom voor het herontwikkelen van het Kleijburgplein tot

mee een doorlopende en op elkaar aansluitende opvang voor kinderen wor-

hoofdwinkelcentrum en de Planetenlaan tot buurtsteunpunt. Het Kleijburg-

den geboden. Verschillende partijen die zich bezighouden met opgroeiende

plein wordt een geconcentreerd winkelgebied met een prettig verblijfsgebied

kinderen kunnen beter samenwerken met een positief gevolg voor de ontwik-

en voldoende parkeergelegenheid. Boven de winkels worden appartemen-

kelingskansen van de kinderen. Door de ontwikkeling van de brede school

ten gebouwd. Het winkelcentrum aan de Planetenlaan wordt opgeknapt. De

komen bestaande schoollocaties van de OBS, d’Ouwe School, de Tweemaster

openheid van het plein zal, indien passend binnen de exploitatie van het plan,

en de Zijdewinde beschikbaar voor herontwikkeling.

door sloop van enkele bestaande panden worden bevorderd. Door de revitalisering van beide winkelcentra blijft het bestaande winkelaanbod behouden

Modernisering/clustering sportvoorzieningen (zie nr.3 kaart p.80)

en wordt een kwalitatieve impuls gegeven. De gemeente draagt gemaximeerd

Aan de zuidwestzijde van de kern Nieuw-Lekkerland zijn diverse sportvoor-

bij aan de exploitatie van het plan en de herinrichting van de openbare ruim-

zieningen gevestigd. Een groot deel van deze voorzieningen is verouderd ge-

te. De exploitatie is in handen van een projectontwikkelaar.

raakt. Het gaat hierbij met name om de sporthal aan de Klipperstraat, de ijsbaan en de voetbalvelden van sportcomplex Excelsior. Modernisering van

7.3.2

deze voorzieningen is een vereiste om klaar te zijn voor de toekomst en het

Wegomlegging bij NH kerk Lekdijk

voorzieningenaanbod in Nieuw-Lekkerland niet te laten verslechteren. Door

De bestaande dijkweg kent ter hoogte van de kerk aan de Lekdijk een scher-

de voorzieningen te clusteren valt exploitatievoordeel te halen. Het idee is

pe knik, waardoor een onoverzichtelijke en potentieel gevaarlijke situatie aan-

om nabij het zwembad een nieuwe sporthal te bouwen. De voetbalvelden

wezig is. Tegelijkertijd met de dijkverzwaring kan voor het doorgaande verkeer

van sportcomplex Excelsior worden uitgeplaatst naar het gebied ten zuiden

een weg op de kruin van de dijk worden aangelegd. De bestaande weg blijft

van de Tiendweg, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van de landschapsrecre-

dan gehandhaafd voor parkeren, bereikbaarheid van de erven en langzaam

atieve zone. Hierbij wordt aandacht besteed aan natuurwaarden/landschap-

verkeer. Met het waterschap worden de mogelijkheden tot wegomlegging be-

pelijke inpassing.

zien.




Aansluiting voetveer Lekkerkerk

Hoewel het uitgangspunt geldt dat deze mogelijkheid pas benut wordt indien

Het voetveer naar Lekkerkerk heeft momenteel een opstapplaats die enigs-

er in de kern niet genoeg ruimte meer beschikbaar is, kan er nu al wel voor-

zins verscholen ligt in het buitendijkse bedrijventerrein aan de Lek. Behalve

bereidend werk voor de uitbreiding worden verricht. Een belangrijk onderdeel

een lage representativiteit van deze plek zorgt deze situering ook voor con-

hiervan vormt de te voeren discussie met de provincie Zuid-Holland, aange-

flictsituaties tussen voetgangers en fietsers enerzijds en (vracht-)autoverkeer

zien deze in haar Verordening Ruimte contouren rondom de kernen heeft ge-

anderzijds. Verbetering van deze situatie kan worden bereikt door de fietsers

trokken. De dorpsuitbreiding valt buiten de contour en moet daarom onder

een duidelijker plaats op de weg te geven.

goede argumentatie leiden tot een contourverruiming.

Multifunctioneel gebruik ijsbaan

Versterken entree Nieuw-Lekkerland westzijde

De ijsbaan biedt mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik. Gedacht kan

De noordwestelijk entree van Nieuw-Lekkerland kan verder worden versterkt.

worden aan evenementen, een camping en/of camperparkeervoorziening.

Mogelijkheden om molen De Regt hierin een belangrijke positie (recreatief/

Door het multifunctioneel gebruik wordt een meer exploitabele situatie voor

toeristisch) te geven worden onderzocht. Ook andere ontwikkelingen zijn hier

de ijsbaan gecreëerd. Het geschikt maken van het terrein als camperparkeer-

mogelijk. Een studie moet uitkomst bieden om inzicht te geven in de meest

voorziening is daarnaast vauit toeristisch oogpunt kansrijk. De locatie ligt na-

wenselijke situatie en de haalbaarheid daarvan.

bij het molengebied en biedt zicht op de molens. Inzichtelijk moet zijn gemaakt welke functies exact mogelijk zijn op de loca-

Hoogspanningsleidingen

tie, zonder overlast richting de omgeving op te leveren. Daarnaast vraagt de

Over het grondgebied van Nieuw-Lekkerland lopen twee 380 KV-hoogspan-

ontsluiting van het terrein aandacht. Dit zal nader onderzocht worden. Ook

ningsleidingen. De kern Nieuw-Lekkerland heeft een substantieel aantal wo-

de consequenties van een eventuele verschuiving van de contourruimte van

ningen (ca. 60), dat binnen de zogenaamde zakelijke rechtzone zone van 38

de ijsbaan naar de oostzijde van Nieuw-Lekkerland, moeten hierbij in beeld

meter aan beide kanten van het hart van de hoogspanningsverbinding van de

worden gebracht.

twee hoogspanningsverbindingen is gelegen. De landelijke beheerder van de hoogspanningsleidingen, Tennet, werkt met

Oostelijke dorpsuitbreiding

het Rijk aan een regeling, op basis waarvan woningen gelegen binnen de za-

De enige mogelijkheid voor een toekomstige uitbreiding van de kern Nieuw-

kelijke rechtszone op vrijwillige basis aangekocht kunnen worden.

Lekkerland bevindt zich aan de oostzijde.



8 Uitvoeringsplan 7.4

Kinderdijk

De inzet van de gemeente Nieuw-Lekkerland is primair gericht op het bunde-

7.4.1


len van de twee hoogspanningsleidingen op het grondgebied van Nieuw-Lek-

Herinrichting Veerdam (zie nr.5 kaart p.80)

kerland en Nederlek, als alternatief voor het hanteren van de uitkoopregeling.

Door een herinrichting van de Veerdam wordt meer opstelruimte gemaakt.

Een deel van de negatieve ruimtelijke uitstraling die de hoogspanningsleidin-

De capaciteit voor op een oversteek met de pont wachtende auto’s wordt

gen hebben op het molengebied van Kinderdijk en het bebouwde gebied kan

hierdoor sterk vergroot, waardoor stagnering van de doorstroming op de Mo-

hiermee worden weggenomen. Een verdere uitwerking van een nieuwe hoog-

lenstraat in de spits wordt voorkomen. Tegelijkertijd komt door de aanleg van

spanningsverbinding over het grondgebied van de gemeente, die indicatief is

een parkeerplaats tussen de Veerdam en de dijk langs het IHC-terrein vol-

opgenomen in het Derde Structuurschema Electriciteitsvoorziening zal zeer

doende parkeerruimte voor bewoners beschikbaar.

kritisch worden gevolgd. 7.4.2


Secundair richt de gemeente zich op het beïnvloeden van de voorstellen voor

Entreegebied molencomplex

de uitkoopregeling, o.a. door actief te participeren in het landelijke Platform

De entree van het molencomplex is in het Ruimtelijk Casco al als te verbete-

Hoogspanning.

ren genoemd. Door middel van een uitwerkingsproject moet duidelijk worden welke (toeristische) voorzieningen een plaats moeten krijgen in het entreegebied en hoe de infrastructurele aansluitingen vormgegeven moeten worden. Het entreegebied betreft zowel het binnendijks als buitendijks gebied. Een versterking van het entreegebied draagt bij aan de algehele belevingswaarde van het molencomplex. Dit project wordt uitgevoerd en bekostigd door de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk. De gemeente participeert bij de visievorming en faciliteert in het planologisch-juridische traject.



8 Uitvoeringsplan 8.1

Inleiding

8.2

Grondbeleid

Met de uitwerking van het programma en projectenoverzicht is duidelijk ge-

Grondbeleid beschrijft op welke manier en in welke mate de gemeente in-

maakt welke plannen en projecten de komen jaren in uitwerking en uitvoe-

tervenieert in de grondmarkt, dat is de markt waar grond wordt gekocht, ver-

ring gaan. De kans op realisatie wordt bepaald door diverse factoren, zoals

kocht, geëxploiteerd en ontwikkeld. Grondbeleid is geen doel op zich, maar

marktomstandigheden, subsidiemogelijkheden, programmabegrotingen, etc.

een middel om beleid op het gebied van onder meer ruimtelijke ordening,

De gemeente Nieuw-Lekkerland heeft diverse mogelijkheden om regie te

wonen, economie, maatschappelijke ontwikkelingen en verkeer en vervoer

voeren over de realisatiefase. In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke

op economisch verantwoorde wijze te realiseren. Het grondbeleid heeft daar-

wijze de gemeente dit wil doen in relatie tot de plannen en projecten. Hierbij

mee een volgend, dienend karakter voor doelstellingen op andere beleids-

wordt een koppeling gelegd tussen grondbeleid en ruimtelijke ontwikkeling

velden.

en spreekt de gemeente zich uit over de inzet van de instrumenten uit de Wro. De gemeente Nieuw-Lekkerland hecht sterk aan het voeren van regie op Het uitvoeringsplan van de structuurvisie Nieuw-Lekkerland is tot stand ge-

ruimtelijke ontwikkelingen. Met ‘regie’ wordt bedoeld dat de gemeente zeg-

komen in een periode van aanstaande bezuinigingen en een toekomstige

genschap en sturing wenst over de ontwikkeling, inrichting en realisatie van

gemeentelijke herindeling met de gemeentes Liesveld en Graafstroom. De

de ruimte.

onzekerheid over de uitwerking van projecten en plannen en de gemeentelijke rol hierbij, heeft ertoe geleid dat keuzes in dit hoofdstuk soms bewust

De keuze van de uitvoeringstrategie is maatwerk. Op projectniveau zal een

globaal blijven.

afweging worden gemaakt welk grondbeleid van toepassing wordt verklaard, welke samenwerkingsvorm met de markt wordt gekozen, op welke wijze de

Voor de uitvoering van de plannen en projecten die in deze structuurvisie be-

marktpartij wordt geselecteerd en welke grondbeleidsinstrumenten worden

schreven staan, kan de gemeente gebruik maken van het grondbeleid en het

ingezet. Anders gezegd, op projectniveau wordt de ontwikkelingsstrategie be-

wettelijk instrumentarium. De manier waarop de gemeente hiermee om wil

paald. De ontwikkelingsstrategie wordt per project door het college vastge-

gaan, is maatwerk en is vastgelegd in een (inter)gemeentelijke Nota Grond-

steld middels een projectplan. Dit is een vertrouwelijk document.

beleid. In deze nota geeft de gemeenteraad de kaders aan waarbinnen het college en de ambtelijke organisatie het grondbeleid kunnen uitvoeren. De grote lijnen hiervan zijn hierna uitgewerkt en vormen de generieke uitvoeringstrategieën bij uitvoering.



8.2.1 Actief, faciliterend en participerend grondbeleid De keuze voor een vorm van grondbeleid per project is afhankelijk van alge-

Het kan echter ook zijn dat een marktpartij een goed plan heeft voor een

mene, maar ook van locatie- en projectspecifieke factoren en het risicoprofiel

locatie die ze niet in bezit heeft of dat de gemeente goede ervaringen heeft

van de ontwikkeling. Deze specifieke factoren geven het situationele karakter

met het samenwerken met de betreffende marktpartij. In dit geval kan de

van de keuze aan. Zo wordt de keuze van grondbeleid voor een belangrijk

gemeente kiezen voor één-op-één samenwerking.

deel beïnvloed door de eigendomspositie van gronden in het plangebied, door de gewenste mate van invloed op een ruimtelijke ontwikkeling, de mate

In de gevallen waarin de gemeente (volledig) grondeigenaar is, zal de ge-

waarin de grondeigenaar zelf wenst te ontwikkelen binnen de door de ge-

meente doorgaans een samenwerkingspartner zoeken door middel van een

meente gestelde kaders en de mate van acceptatie tot het lopen van risico’s.

selectie of aanbesteding.

De gemeente geeft er de voorkeur aan een actief grondbeleid toe te passen

8.2.3 Instrumenten voor verwerving

op ontwikkellocaties:

In geval van actief grondbeleid streeft de gemeente naar het in eigendom

-

waarvoor een sterke gemeentelijke regie belangrijk is voor het bereiken

krijgen van gronden. Dit kan op diverse manieren. Bij minnelijke aankopen is

van publieke doelen;

met de grondeigenaar op vrijwillige basis overeenstemming bereikt over de

en/of die van bijzonder strategische betekenis is voor de beleidsagenda

voorwaarden van eigendomsoverdracht naar de gemeente.

-

(Kernprogramma, Structuurvisie, et cetera); -

en/of grote winstpotentie bezit;

Om het eerste onderhandelingsrecht over gronden en opstallen te creëren

-

de risico’s op voorhand zijn in te schatten en te beheersen.

kan de gemeente gebruik maken van Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg). Voorwaarden is wel dat in het gebied nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen voor-

8.2.2 Samenwerkingsvorm

zien zijn. De Wvg is bedoeld om gemeenten een betere uitgangspositie te

Zodra de vorm van grondbeleid en de samenwerkingsvorm met de markt is

verschaffen op de grondmarkt. Hierdoor wordt de regierol van gemeenten bij

bepaald, dient te worden bepaald hoe de gemeente deze marktpartij gaat

de uitvoering van ruimtelijk beleid versterkt en kan prijsopdrijving door spe-

vinden. Er zijn op hoofdlijnen twee mogelijkheden: of de gemeente gaat met

culatie worden voorkomen. De gemeente Nieuw-Lekkerland acht het vestigen

één enkele marktpartij in zee of de gemeente voert een selectieprocedure.

van Wvg als een bruikbaar instrument in gevallen dat gestreefd wordt naar verwerving en minnelijke verwerving in eerste aanleg niet slaagt. Voor de pro-

Als een marktpartij grond of vastgoed in bezit heeft, ligt het vaak voor de

jecten die op korte termijn tot uitvoering worden gebracht, is Wvg niet nodig.

hand dat ze zelf een plan mag uitvoeren.

Voor de projecten die op middellange tot lange termijn op het programma staan, wordt het gebruik van Wvg overwogen.



8.3

Kostenverhaal

Een ander instrument om als gemeente gronden en opstallen in eigendom te

Bij de realisatie van projecten maakt de gemeente kosten om voorzieningen

krijgen betreft onteigening. Als grond wordt onteigend, wordt alles wat daar

van openbaar nut te realiseren, zoals wegen, riolering, straatverlichting, wa-

vast op staat eigendom van de overheid. Het is een vorm van gedwongen

ter en groen. Deze kosten zijn in te delen in zogenaamde ‘binnenplanse’ en

eigendomsovergang om redenen van algemeen belang. Onteigening is een

‘bovenplanse kosten’ (zie schema). De gemeente is wettelijk verplicht de ‘bin-

diepe ingreep in het eigendomsrecht en kan dan ook enkel rechtvaardiging

nenplanse kosten’ en de kosten gerelateerd aan ‘bovenwijkse voorzieningen’

vinden in het gemeenschapsbelang, dat hoger moet worden geacht dan het

te verhalen op private partijen. Het vragen van bijdragen aan ‘ruimtelijke ont-

belang van de individuele eigenaar. De regels omtrent onteigening zijn vast-

wikkelingen’ zijn niet verplicht.

gelegd in de Onteigeningswet. Minnelijke verwerving is het verplichte voorstadium voor onteigening. Voordat de gerechtelijke onteigeningsprocedure kan worden opgestart moet de gemeente aantonen dat zij allereerst door middel van minnelijke verwerving heeft geprobeerd eigendom over de gronden te verkrijgen. De gemeente Nieuw-Lekkerland ziet het onteigenen als uiterste redmiddel in situaties waar een actieve rol van de gemeente bij uitvoering gewenst is. Uitgangspunt bij verwerving is dat het college bij de start van het verwervingstraject een verwervingsplan opstelt als onderdeel van de (vertrouwelijke) ontwikkelingsstrategie van een project. In dit verwervingsplan wordt de afweging gemaakt al dan niet het ‘tweesporenbeleid’ te volgen. Waarbij naast minnelijke verwerving gebruik wordt gemaakt van het gemeentelijk voorkeursrecht en eventueel onteigening. Procedures ter zake kunnen dan parallel worden gevoerd met de verwerving. Hiermee kan grondverwerving zoveel mogelijk zeker worden gesteld.

Schema: onderscheid binnenplanse-bovenplanse kosten voor een exploitatiegebied (Bron: Croonen Adviseurs, 2011)



8.3.1 Bovenwijkse voorzieningen Voor kleinere projecten tot 3 woningen volstaat voor het kostenverhaal de

Bij kosten op het vlak van bovenwijkse voorzieningen moet gedacht worden

legesverordening. Projecten van grotere omvang, die meer begeleiding en re-

aan werken als een verbindingsweg tussen twee buurten of het wegnemen

gie vragen van de gemeente, als ook projecten waarbij publiek private over-

van een hindercirkel waarvan twee of meer buurten profijt hebben. Betref-

eenkomsten worden gesloten, vragen om maatwerk in het kostenverhaal. De

fende kosten moeten onderdeel uitmaken van de kostensoortenlijst (opge-

kosten die de gemeente maakt om deze private projecten te faciliteren kun-

nomen in het Bro). Op deze lijst staan alle kostensoorten die de gemeente

nen omvangrijk zijn. Uitgangspunt is dat de gemeente alle kosten voor deze

in een exploitatieplan mag opnemen. Daarnaast moeten de kosten aan de

projecten verhaalt op de initiatiefnemer.

locatie toe te rekenen zijn door middel van de drie toetsingscriteria: profijt, toerekenbaarheid en proportionaliteit. Het kostenverhaal van bovenwijkse

Bij faciliterend grondbeleid wordt in eerste instantie getracht een anterieure

voorzieningen kan de gemeente afdwingen middels overeenkomsten en via

overeenkomst te sluiten. Bij het voorbereiden en vaststellen van het bestem-

het exploitatieplan. Hiervoor zal de gemeente, ten tijde van de opstelling van

mingsplan wordt – indien het kostenverhaal nog niet is zeker gesteld met an-

een overeenkomst of exploitatieplan, een onderbouwing aan de hand van

terieure overeenkomst(en) – tevens een exploitatieplan voorbereid en vast-

de drie toetsingscriteria moeten leveren. De wet stelt voor het verhalen van

gesteld om kostenverhaal zeker te stellen bij verlening omgevingsvergunning.

kosten voor bovenwijkse voorzieningen niet de eis dat deze zijn vastgelegd in een structuurvisie.

Bij actief en participerend grondbeleid worden bij grotere projecten de gemeentelijke kosten opgenomen in de grondexploitatie.

De benodigde onderbouwing om kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen te kunnen laten plaatsvinden zou opgenomen kunnen worden in een

De structuurvisie is, naast het exploitatieplan, een belangrijk publiekrechte-

Nota bovenwijkse voorzieningen. De gemeente Nieuw-Lekkerland beschikte

lijk instrument voor kostenverhaal. In een structuurvisie wordt de beleidsma-

ten tijde van het opstellen van deze structuurvisie niet over deze nota. De

tige aanwijzing gegeven voor het verhalen van bepaalde kosten, namelijk de

gemeente kiest er vooralsnog voor om per bovenwijkse voorziening een sepa-

kosten met een bovenplans karakter. Dit betreffen de kosten voor werken,

raat investeringsprogramma te maken waarin zij inzichtelijk maakt welke kos-

maatregelen en voorzieningen buiten of binnen het exploitatiegebied, die van

ten er gemaakt worden en hoe zij de wijze van toerekening door middel van

belang zijn voor het exploitatiegebied én één of meer exploitatiegebieden of

de criteria profijt, proportionaliteit en toerekenbaarheid vorm geeft. Op korte

bestaande wijken buiten het exploitatiegebied.

tot middellange termijn zal in intergemeentelijk verband gestart worden met het opstellen van een Nota bovenwijkse voorzieningen, waarin steeds een actuele basis wordt gelegd voor kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen.



8.3.2 Bijdragen ruimtelijke ontwikkelingen

8.4

De wet kent naast bovenwijkse voorzieningen ook een type bovenplanse kos-

Een laatste belangrijk instrumentarium voor de uitvoering van de structuur-

Juridisch-planologisch instrumentarium

ten dat niet te onderbouwen is aan de hand van de drie toetsingscriteria, maar

visie betreft het juridisch-planologisch instrumentarium. De Wro kent op het

wel een bepaald verband kent met locatieontwikkelingen elders. Deze kosten

gemeentelijke uitvoeringsniveau de volgende drie instrumenten: het bestem-

zijn benoemd onder de term ‘ruimtelijke ontwikkeling’. Het begrip ‘ruimte-

mingsplan, de beheersverordening en een omgevingsvergunning (in verband

lijke ontwikkeling’ is, noch in de Wro, noch in de Kamerstukken gedefinieerd.

met planologische afwijking). Op rijks- en provinciaal niveau kan ter uitvoering

Aan de Kamerbehandeling kunnen wel voorbeelden worden ontleend. Een

van de structuurvisie nog het inpassingsplan relevant zijn. Een inpassings-

voorbeeld van een financiële bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen is een

plan is hetzelfde als een bestemmingsplan met het verschil dat deze dus niet

bijdrage aan maatschappelijk belangrijke functies, zoals natuur, recreatie,

door de gemeente zelf wordt opgesteld.

waterberging en infrastructuur, in een ander gebied. Doordat deze aspecten ook voorkomen op de kostensoortenlijst wordt aangenomen dat het hier gaat

De ruimtelijk relevante aspecten van de in deze structuurvisie opgenomen

om de kosten die wel binnen de omschrijving van de kostensoortenlijst val-

uitvoeringsprojecten worden in juridisch-planologische instrumenten uitge-

len, maar niet te onderbouwen zijn aan de hand van de drie toetsingscriteria.

werkt. De gemeente Nieuw-Lekkerland kiest hierbij vooral voor het bestemmingsplan. Voor kleinere projecten wordt ook de omgevingsvergunning (in

Het kostenverhaal van ruimtelijke ontwikkelingen kan de gemeente enkel

verband met planologische afwijking) als instrument gebruikt.

afhandelen middels anterieure overeenkomsten. Er is dus geen zekerheid dat kosten ook verhaald kunnen worden. Daarnaast betekent het vragen van bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen een extra kostenpost bovenop het reeds verplichte kostenverhaal bij private ontwikkelingen. Deze aanvullende kosten zetten de haalbaarheid van ontwikkelingen in de gemeente ongewenst onder druk. De gemeente Nieuw-Lekkerland kiest er dan ook voor vooralsnog geen gebruik te maken van deze manier van kostenverhaal.





Bronnen Boeken en rapporten -

Beenakker, J.J.J.M. (1997). Het agrarisch veenlandschap, in: S. Barends

-

Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Bureau Rijp voor Groen.

(red.): Het Nederlandse landschap. Een historisch-geografische benade-

ring, pp. 37-46. Utrecht: Uitgeverij Matrijs. -

-

-

Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2004). Regionale Structuurvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Rotterdam: RBOI.

Centraal Bureau voor de Statistiek (2008). Gemeente Op Maat 2006. Den -

Haag: CBS.

Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2005). Regionale woonvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2006-2009. RBOI en Companen.

Borger, G. (red.) (1997). Het Groene Hart. Een Hollands Cultuurlandschap. Utrecht: Uitgeverij Matrijs.

Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2007). Visie Landelijk gebied

Stuurgroep Groene Hart (2007). Het Groene Hart, icoon van Nederland:

Gemeente Graafstroom (2009). Structuurvisie Graafstroom. Rosmalen:

Uitvoeringsprogramma 2007-2013. Provincies Noord-Holland, Zuid-Hol-

Croonen Adviseurs.

land en Utrecht. -

Stuurgroep Groene Hart (2009). Het Groene Hart, icoon van Neder-

-

Gemeente Liesveld (2006). Structuurplan Liesveld. Rotterdam: RBOI.

-

Gemeente Nieuw-Lekkerland (2008). Strategische Visie Nieuw-Lekker-

land: Voorloper 2009-2020. Provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en

land 2020: “Met vooruitziende blik”.

Utrecht.

-

Gemeente Nieuw-Lekkerland (2000). Ruimtelijke Beleidsvisie. BügelHa-

-

Projectorganisatie Pact van Bleskensgraaf, Plangroep Wonen, Welzijn en

Websites

Zorg Nieuw-Lekkerland (2007). Actieplan Wonen, Welzijn en Zorg Nieuw-

-

Watwaswaar.nl. Geraadpleegd in september 2009.

Lekkerland.

-

Zuid-Holland.nl. Geraadpleegd in september 2009.

jema Adviseurs.

-

Provincie Zuid-Holland (2003). Streekplan Zuid-Holland Oost. Den Haag: provincie Zuid-Holland.

-

Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2007). Bedrijventerreinenstrategie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Rotterdam: ECORYS Nederland & Robbert de Koning Landschapsarchitect.


Structuurvisie Nieuw-Lekkerland

Recommend Documents