STARTEN MET INTERNET
Colofon De ‘Leren is Leuk’-pakketten zijn een product van LINC om de nieuwe geletterdheid te promoten. Een pakket bestaat uit een minibrochure en cd-rom waarbij het ‘horen, zien en doen’ principe gehanteerd wordt om de basishandelingen van een computerprogramma aan te leren. Er zijn ook ‘Leren is Leuk’-pakketten voor MS Windows, MS Word, MS Powerpoint, internet en webmail. LINC vzw Maria-Theresiastraat 20 3000 Leuven Tel: 016/31.66.09 e-mail:
[email protected] www.linc-vzw.be Redactie: Mick Serneels en Hilde Jordens Grafisch ontwerp: Agnes Guldemont VU: Mick Serneels (2005) Ontwerp LINC logo: Op dit werk is een Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 2.0 Belgium Licentie van toepassing. Voor meer informatie surf naar http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.0/be/.
2
World Wide Web Het internet kent verschillende toepassingen. Het World Wide Web, kortweg WWW is de bekendste toepassing van het internet.
Je kan het World Wide Web (WWW) zien als een grote elektronische bibliotheek op het internet. De websites of internetpagina's van bedrijven, organisaties en individuele personen zijn de boeken in die bibliotheek. Elk van deze boeken bevat een groot aantal bladzijden met informatie (zowel tekst als figuren en soms zelfs bewegende beelden en geluid): dit zijn de webpagina's. Het WWW bestaat uit honderden miljoenen pagina's die meestal met elkaar verbonden zijn. Op het WWW zijn de pagina's in tegenstelling tot 'gewone' bibliotheken en boeken onderling met elkaar verbonden via (hyper)links. Je gaat van de ene naar de andere pagina door met de muis deze hyperlinks aan te klikken.
3
Starten Internet Explorer is een browser, een programma waarmee je door het WWW bladert, net zoals je in een boek of een tijdschrift bladert. Internet Explorer bevindt zich op het bureaublad. Dubbelklik op het pictogram van Internet Explorer om het programma op te starten.
De pagina die verschijnt zal verschillen van computer tot computer. De pagina die als eerste geopend wordt bij het opstarten van internet, heet de homepagina. Dit is vaak de pagina van jouw internetprovider, bijvoorbeeld Telenet of Belgacom (Skynet).
4
Onderdelen van het scherm DE TITELBALK In de titelbalk kan je zien welke pagina zichtbaar is op het scherm. Rechts in de titelbalk zie je drie knoppen, die overigens in ieder Windows-programma aanwezig zijn. Dit zijn de knoppen minimaliseren, maximaliseren of vorig formaat en de knop sluiten.
Minimaliseren Als je op het streepje klikt, verberg je de openstaande pagina. Je vindt het terug op de statusbalk (onderaan het scherm) met naam en pictogram. Als je hierop klikt, komt de pagina weer tevoorschijn. Maximaliseren / Vorig formaat Met het vierkantje halveer je het scherm. De knop verandert dan van één vierkantje in twee vierkantjes. Dat kan handig zijn als je ondertussen een andere pagina wil starten vanaf het bureaublad, of met twee programma’s tegelijk werkt. Als je nog een keer op de middelste knop klikt, nu twee vierkantjes, neemt de pagina weer de volledige schermgrootte in beslag en de knop wordt weer één vierkantje. Sluiten Je sluit het programma af met een klik op het kruisje.
5
DE ADRESBALK De tweede balk is de adresbalk. Hierin staat het internetadres van de pagina waar je naar kijkt, ook wel URL genoemd. Hier zie je ook een aantal belangrijke knoppen staan. Wanneer je op een knop klikt, wordt de bijhorende opdracht uitgevoerd.
Met deze knoppen voer je de volgende opdrachten uit: Vorige Hiermee keer je terug naar een eerder geopende pagina. Volgende Hiermee ga je weer naar de volgende pagina, mits je eerder bent teruggegaan. Stoppen Hiermee kan je het opvragen van een pagina afbreken, bijvoorbeeld als het te lang duurt of de computer vastgelopen lijkt te zijn. Vernieuwen Hiermee kan je de pagina waar je nu bent opnieuw opvragen, bijvoorbeeld als er halverwege het laden iets fout is gegaan of de verbinding met de provider is verbroken. Zoeken In dit vakje kan je zoektermen invoeren en direct een zoekopdracht geven door te drukken op de ‘enter’-toets of het vergrootglas. Internet Explorer zal nu zoeken met de standaard ingestelde zoekmachine.
6
DE KNOPPENBALK Op de derde balk zie je links en rechts allerlei knoppen staan.
Een eerste belangrijke knop die we hier even toelichten is de ‘Start-knop’ waarmee je dadelijk terugkeert naar de homepagina die je hebt ingesteld:
Wat er nog belangrijk is op deze balk zijn de tabbladen. Een tabblad kan je beschouwen als een bladwijzer. Een internepagina wordt geopend in een tabblad. Als een bepaalde pagina open staat, zie je rechts van het tabblad een kruisje. Als je hierop klikt, sluit je dat tabblad en dus ook die internetpagina.
HET DOCUMENTVENSTER Het grootste deel van het scherm bestaat uit het documentvenster, waarin de pagina’s worden weergegeven.
7
DE STATUSBALK De onderste balk van het Internet Explorer-venster is de statusbalk. Hier krijg je informatie over de status van de pagina die je aan het bekijken bent. In dit geval is de pagina ‘Gereed’ en klaar om te bekijken.
DE SCHUIFBALKEN
Met de schuifbalken beweeg je je over een internetpagina. Soms staat er op een pagina meer informatie dan op het scherm past. Je ziet dan aan de rechterkant van het scherm een zogenaamde schuifbalk. Door te klikken op het driehoekje onderaan de schuifbalk kan je snel naar het eind van de pagina gaan. Door te klikken op het driehoekje bovenaan de schuifbalk ga je terug naar het begin van de pagina. Sommige websites hebben ook horizontale schuifbalken. Deze werken op dezelfde manier als de verticale schuifbalken. Wanneer je de schuifbalken gebruikt, dan ben je aan het scrollen: de pagina rolt over het scherm, verticaal of horizontaal.
8
Een internetadres intypen Je kan van hieruit naar andere webpagina’s gaan. Elke pagina op het WWW heeft een eigen adres. Je gaat nu een internetadres bezoeken. Hoe doe je dit? Je typt het adres in het witte vak achter de blauwe pijltjes. Zet de muiswijzer ergens in het adresvak en klik eenmaal. De regel wordt blauw.
Typ over het blauw het adres dat je wil bezoeken, bijvoorbeeld www.zandletters.be
Druk op de ‘Enter’-toets. In de statusbalk onderaan het venster, meldt de browser dat hij de locatie gevonden heeft en wacht op antwoord. LET OP: in adressen komen nooit spaties voor. Typ dus alles aan elkaar in kleine letters en typ tussen de onderdelen telkens een punt. De browser herkent het adres niet als er typfouten inzitten. Hij geeft dat aan in een nieuw venster met de boodschap dat er geen resultaten gevonden zijn. Je kan het adres corrigeren in het aangegeven vakje en nogmaals zoeken.
9
De pagina opent zich in een tabblad. Je kan in één Internet Explorer-venster meerdere websites openen op verschillende tabbladen. Klik op ‘Nieuw tabblad’ om een nieuwe internetpagina op een nieuw tabblad te openen:
Typ in de adresbalk het adres in van de website die je zoekt en druk op ‘enter’. Als je geen nieuw tabblad opent, zal de nieuwe internetpagina de openstaande pagina vervangen. Je kan zoveel nieuwe tabbladen openen als je wil. Je kan een ‘surfen’ tussen de geopende tabbladen. Klik op het gewenste tabblad om deze te activeren. Om een tabblad te sluiten, klik je op het kruisje.
krijg Met 1 klik op de knop ‘Snelle tabbladen’ je een overzicht van alle tabbladen die open staan. Klik op een miniatuur versie van de internetpagina om deze te openen.
10
Homepagina 1. De homepagina instellen De homepagina is de pagina die als eerste geopend wordt bij het opstarten van Internet Explorer. Je kan echter zelf ten alle tijden een andere homepagina instellen. We typen het adres www.seniorennet.be in. Op deze pagina is er al een link voorzien om hiervan je homepagina te maken. Als je hierop klikt zal de website van Seniorennet als homepagina verschijnen de volgende keer dat je Internet Explorer opstart.
11
Zo’n link staat echter niet op elke website. Er is ook een andere manier om je homepagina in te stellen. Je opent de webpagina die je als homepagina wil instellen. Vervolgens klik je op het pijltje naast de knop met het huisje en klik je ‘Startpagina toevoegen of wijzigen aan’.
Het volgende scherm verschijnt: Je klikt de eerste optie aan en klikt vervolgens op ‘Ja’ De volgende keer zal deze pagina als eerste verschijnen waneer je de Internet Explorer opent.
12
2. Het adres van een webpagina bewaren Je kan het adres van webpagina’s die je veel bezoekt ook bewaren, zo moet je niet telkens het adres intypen. Klik op het volgende icoontje en vervolgens op ‘Aan Favorieten toevoegen’.
Het volgende scherm wordt geopend. Naast ‘Naam’ wordt automatisch de naam van de pagina ingevuld. Je kan deze echter veranderen en er een andere naam intypen. Selecteer de tekst en typ er een nieuwe naam over. Klik op ‘Toevoegen’ en de pagina is toegevoegd aan je favorieten.
13
Als je nu klikt op ‘Favorieten’ zie je dat er een link is toegevoegd naar deze webpagina. Als je hier nu op klikt, wordt deze pagina geopend.
14
3. De lettergrootte aanpassen Sommige pagina’s zijn opgemaakt in een klein lettertype. Je kan dit aanpassen door te klikken op de Knop ‘Pagina’ en ‘Tekengrootte’. Klik hierbinnen op de grootte die je verkiest en dit wordt direct aangepast.
Op sommige webpagina’s is hiervoor al een knop voorzien die je kan aanklikken. Klik op de grote letter A om het lettertype te vergroten.
15
Zoeken op internet 1. Zoeken met zoekmachine Google Een zoekmachine is een internetpagina waar je via trefwoorden naar informatie kan zoeken op andere internetpagina’s. Je typt een trefwoord in het tekstvak op de internetpagina van Google. Bij Google kan je kiezen waar je wil zoeken: het internet m.n. het ganse WWW, pagina’s in het Nederlands of pagina’s uit België. Klik het cirkeltje van je keuze aan. Je klikt vervolgens op Google zoeken of je drukt op de ‘Enter’-toets van je toetsenbord.
16
Je vindt De internetpagina verandert daarna in een overzicht van gevonden webpagina’s. In de blauwe balk bovenaan de pagina kan je zien hoeveel zoekresultaten er gevonden zijn. Het resultaat van de zoekactie geeft een lijst met verwijzingen naar gevonden documenten. - De eerste regel in het resultaat is de titel van de gevonden webpagina, hier: Diervriendelijke recepten. Als je op de blauw onderstreepte regel klikt, ga je naar deze webpagina. - Daaronder zie je een verkorte weergave van de gevonden pagina met de zoekterm vetgedrukt weergegeven. Zo kan je de samenhang zien van de zoekterm en de gevonden pagina, nog voor je klikt op het resultaat. - Verder wordt er ook nog het webadres van het zoekresultaat getoond, naast verwijzingen naar categorieën en gelijkwaardige pagina’s.
17
Google toont alleen de eerste 10 resultaten. Onderaan de pagina kan je naar de volgende 10 resultaten gaan door te klikken op het getal van de pagina of op ‘Volgende’.
Als je het aantal resultaten wil verfijnen, kan je meerdere trefwoorden intypen. Een nog meer verfijnd zoekresultaat krijg je door deze tussen aanhalingstekens te plaatsen. Google zoekt dan alleen naar pagina’s waar die trefwoorden naast elkaar voorkomen.
18
Je vindt niet Wanneer de webpagina waarnaar je zoekt niet beschikbaar is, om welke reden dan ook, verschijnt er volgend venster. Je krijgt de vermelding ‘De pagina kan niet worden weergegeven’ samen met een aantal suggesties van wat je kan doen. Indien je gewoon verder wil zoeken kan je ook naar de knop ‘Vorige’ gaan in de werkbalk. Klik eenmaal op de knop ‘Vorige’ en je komt terecht op de vorige pagina die je op je scherm had.
19
2. Zoeken naar afbeeldingen Naast tekstbestanden kan je ook zoeken naar afbeeldingen, geluidsfragmenten of videoclips. Ga met de muiswijzer naar de tab ‘Afbeeldingen’ bij Google. Eenmaal de tab ‘Afbeeldingen’ aangeklikt, kan je een trefwoord ingeven in het witte tekstvak en ‘Google zoeken’ aanklikken.
In het voorbeeld hier is er gezocht op het trefwoord ‘bloem’. Er verschijnt opnieuw een resultatenlijst, ditmaal met afbeeldingen. Er worden een aantal afbeeldingen getoond met een titel waar het woord ‘bloem’ in voorkomt.
20
Als je op een afbeelding klikt, krijg je de pagina waarop deze voorkomt en kan je ze op ware grootte bekijken.
21
Leuke en handige zoekacties 1. Je eigen stad Je bent op zoek naar activiteiten binnen je eigen stad of je plant een uitstap naar een andere stad…Op de websites van een aantal steden kan je zoeken naar wat er te doen of te zien is, wanneer de bibliotheek of het zwembad open is, of er een bioscoop is, enz. Je kan via Google de naam van de stad intypen of het adres rechtstreeks in de adresbalk intypen. We doen dit laatste en typen in de adresbalk www.leuven.be in. Zo kom je rechtstreeks terecht op de website van de stad Leuven. Links krijg je een overzicht van de onderwerpen waarover je op deze site informatie kan vinden. Klik hierop om meer details te krijgen. Je kan je er ook inschrijven op de elektronische nieuwsbrief van de stad.
22
2. NMBS Als je www.nmbs.be in de adresbalk intypt, kom je terecht op de site van de NMBS. Hierop vind je informatie over nationale/internationale dienstregelingen, tickets, aanbiedingen, enz. Om te weten te komen wanneer je een trein hebt, moet je onder ‘Dienstregeling’ eerst een aantal gegevens invullen: ‘Van’: vertrekplaats ‘Naar’: bestemming ‘Datum’: door op de pijltjes te klikken, klapt er een menu open. Hierbinnen klik je op de gewenste dag/maand/jaar. ‘Uur’: klik op de pijltjes uur/minuut aan. ‘Vertrek’ / ‘Aankomst’: het uur dat je hebt aangeklikt geldt voor het uur van vertrek of aankomst. Standaard staat dit op ‘Vertrek’. Klik in het bolletje om ‘Aankomst’ aan te vinken. Vervolgens klik je op ‘Opzoeken’.
23
In het volgende scherm dat verschijnt, krijg je een aantal verbindingen die in aanmerking komen. De verbinding die het meest voldoet aan jouw voorwaarden staat aangevinkt.
24
3. De Lijn Op de website van de Lijn, www.delijn.be, kan je ook je reisweg o.a. per bus plannen. Als je op ‘Routeplanner’ onderaan klikt, verschijnt er een scherm waar je de details van je route moet invoeren.
25
Als je klaar bent met het invoeren van de vertrek- en eindbestemming, moet je ook aanvinken of je op basis van adres/halte/station/…je route wil uitstippelen. Wij kiezen hier voor ‘adres’ en vullen de straatnamen in. Als je op ‘Zoeken’ klikt, krijg je de details van de reisroute.
26
4. Routeplanners Op internet vind je ook websites waarop je een route per auto kan laten berekenen. Een voorbeeld hiervan is de website www.mappy.be. Geef het vertrek- en eindadres in, klik op OK en je route wordt berekend.
27
5. Gouden Gids Je vindt op internet ook een online gouden/witte gids waar je allerlei adressen en telefoonnummers kan opzoeken. Via www.goudengids.be kom je hierop terecht. Als je op ‘Selecteer een rubriek’ klikt, krijg je een alfabetisch overzicht waarbinnen je kan zoeken. Wij zijn bv. op zoek naar dierenartsen. Ik klik op ‘D’ en scrol naar beneden tot ik ‘Dierenartsen’ vind en klik erop. Vervolgens moet ik nog de naam van mijn stad intypen en op ‘Vind’ klikken.
Je krijgt dan een resultatenlijst die beantwoordt aan jouw zoekactie.
28
Op de startpagina van deze site kan je echter ook het tabblad ‘Witte Gids’ aanklikken, of in de adresbalk het adres www.wittegids.be intypen.
Op de pagina die verschijnt kan je op zoek gaan naar adressen of telefoonnummers.
29
6. Online kranten, tijdschriften Veel kranten en tijdschriften zijn nu ook online beschikbaar. Om de hele krant te kunnen lezen moet je wel geabonneerd zijn. Enkele voorbeelden van online kranten vind je op www.standaard.be, www.demorgen.be.
30
7. Online spelletjes Naast informatie vind je op internet ook heel wat leuke dingen, zoals online spelletjes. Op de site www.seniorennet.be kan je alvast je gading vinden. Links op de pagina scrol je naar beneden en klik je onder het luik Inter@ctief ‘Spelletjes’ aan. Je krijgt een overzicht van de soorten spelletjes die je op Seniorennet kan spelen. Als je op het thema naar keuze klikt, kom je terecht bij de spelletjes binnen deze categorie.
Onder ‘Actie’ vind je bijvoorbeeld het spelletje ‘Pinguïn slaan’. Klik erop en volg de instructies op het spelletje te starten.
31
Bewaren van informatie Je hebt de informatie gevonden die je zocht en wil deze graag bewaren voor later. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit te doen: Printen: de pagina afdrukken op papier. Op de adres balk zie je de ‘Print’-knop staan. Als je hierop klikt kan je kiezen voor ‘Afdrukken’ of voor ‘Afdrukvoorbeeld’. Het laatste toont je wat je gaat afdrukken vooraleer het afdrukken gestart wordt. Als je op ‘Afdrukken’ klikt, verschijnt er een venster met een aantal keuzemogelijkheden m.b.t. het printen. Klik de opties van je keuze aan en klik tenslotte op ‘Afdrukken’. Kies hoeveel keer je het document wil afdrukken
Kies of je alle pagina’s wil afdrukken, of je alleen geselecteerde tekst of een welbepaalde pagina wil printen.
32
Opslaan op computer Wanneer je op knop ‘Pagina’ en vervolgens op ‘Opslaan als’ klikt, kan je de informatie bewaren op je computer. Het ‘Opslaan als’-scherm verschijnt.
Hier krijg je te zien in welke map je bestand opgeslagen zal worden.
Hier wordt de naam van je bestand weergegeven. De computer vult hier automatisch de eerste regel tekst van je bestand in, maar je kan nu ook zelf een titel ingeven door over de geselecteerde titel heen te typen.
Klik tot slot op ‘Opslaan’. Het bestand is nu opgeslagen op je computer in de door jou gekozen map.
33
Beveiliging Toch nog even een woordje over beveiliging. In de nieuwe versie van Internet Explorer wordt er hieraan extra aandacht besteed. Pop-ups Je wordt alsmaar meer en meer geconfronteerd met websites die extra schermpjes openen, vaak om reclame te maken of om je uit te nodigen tot een online enquête. Dit zijn ‘pop-ups’. Tegenwoordig blokkeert Internet Explorer deze, ook al gaat het om betrouwbare websites. Je kan dit echter aanpassen. Klik op de knop ‘Extra’ en ‘Pop-upblokkering’. Hier kan je de blokkering uitschakelen of de instellingen aanpassen.
Je kan websites waarvan je de pop-ups toelaat, toevoegen aan de lijst van ‘Toegestane websites’.
34
Phishing Phishing (uitgesproken als het woord ‘fishing’) is een techniek om computergebruikers persoonlijke of financiële informatie te ontfutselen via een e-mailbericht of een website. Vaak gaat het om e-mailbericht dat eruitziet als een officieel bericht van een betrouwbare afzender (bv. een bank) dat een koppeling naar een vervalste website bevat waar je persoonlijke gegevens, zoals een rekeningnummer of een wachtwoord moet invullen. Internet Explorer controleert websites die niet op een legitieme lijst van websites staan. Je kan deze automatische controle uitschakelen als je dit wenst.
Hier volgen enkele korte tips die kunnen helpen om jezelf te beschermen tegen online phishing: • •
Verstrek nooit persoonlijke gegevens in een e-mailbericht, expresbericht of pop-upvenster. Klik nooit op koppelingen in e-mailberichten en expresberichten van vreemden of op koppelingen die er verdacht uitzien. Vraag altijd aan de afzender of deze het bericht werkelijk heeft verstuurd. Zelfs berichten van vrienden of familie kunnen nep zijn.
35
Afsluiten Als je de internetsessie wil beëindigen, klik je bovenaan rechts op het kruisje om Internet Explorer af te sluiten
36
