Sportkeuringen
Wanneer nodig? Door Wie?
april 2010
Sportgeneeskunde
1
Agenda • Sportkeuring in de 19e eeuw • Preventief sportmedisch onderzoek • Wetenschappelijk onderzoek –
Preventief sportmedisch onderzoek senioren
• Cardiovasculaire screening (SPORTCOR) • Preventief sportmedisch onderzoek •
Standaardpakketten
• Verplichte sportkeuringen • • •
maart 2009
Risicosporten Jeugdsport en topsport Duursport Sportgeneeskunde
2
Zin en onzin • Sportkeuring, waarom? Preventieve waarde? • Preventie blessures, preventie cardiovasculaire problematiek (plotse dood tijdens sport)? • Onderzoek met ECG, Lausanne protocol (12-35 jaar): Vragenlijst: klachten bij inspanning, familie anamnese cardiale problematiek Auscultatie, bloeddruk rust-ECG • Onderzoek met inspanningsECG (>35 jaar): – Bepaal eerst de cardiovasculaire risicofactoren – Op indicatie inspanningsECG maart 2009
Sportgeneeskunde
3
Casus • Een huisvrouw van 45 jaar komt op uw spreekuur met de vraag, of zij met een trimclubje mee mag gaan doen. • U kent haar niet. • Wat wilt u van haar weten en welk onderzoek doet u eventueel?
4
Opties weging van factoren, die van belang kunnen zijn voor uw advies (score van 1 tot 10) 1. lengte, gewicht 2. buikomvang 3. bloeddruk 4. glucose 5. cholesterol 6. FSH 7. nicotinegebruik 8. sportverleden 9. lifestyle 10. anders
5
Verplichte sportkeuring 1920-1980 • • • • • • • • • •
vragenlijst 10 diepe kniebuigingen Persen met de hand op de mond -----Vragenlijst Bloeddrukcontrole Urine stix Auscultatie hart en long Palpatie lever en milt Globaal onderzoek bewegingsapparaat
maart 2009
Sportgeneeskunde
6
PSMO senior (1980-1985) Uitgebreide vragenlijst Biometrisch onderzoek Mondelinge anamnese AIO AOO SOO (op indicatie longfunctieonderzoek, ECG) • Diagnose, advies, voorlichting • • • • • • •
maart 2009
Sportgeneeskunde
7
Wetenschappelijk onderzoek • Sportmedische screening en advisering van sportende 40-plussers • Instituut sportgeneeskunde Limburg, 1992
maart 2009
Sportgeneeskunde
8
Onderzoek instituut sportgeneeskunde Limburg, 1992 • Effectiviteitsonderzoek met beschouwing voor het beleid REDEN: • Toename aan bewegingsaktiviteiten bij verhoogd risico wegens intredende verouderingsprocessen ONDERDELEN • Invloed op gezondheidsgedrag, • hermeting na 1 en 2 jaar over blessures, gezondheidstoestand, sportbeoefening, opvolgen van adviezen
9
Resultaten onderzoek bij 4000 deelnemers • • • • • • • •
68% man (47%), 32% vrouw (44%), 47,5 jaar oud 4 uur sport per week, relatief veel joggen 25% roker (40%); 82% alcohol 2 glazen per dag 25, 24 BMI mannen resp. vrouwen 21% onder behandeling 11% onderzocht door cardioloog 4,2% hypertensie behandeling 25% ademhalingsklachten, 0,5% onder behandeling, 4% lage longfunctiewaarden • 55% klachten bewegingsapparaat, 2% onder behandeling
maart 2009
Sportgeneeskunde
10
Resultaten onderzoek (2) • 25% houdingsafwijking wervelkolom, 1/3 rugklachten (zonder afwijkingen ook 1/3) • Lichte statiekafwijkingen en diverse bewegingsuitslagen gewrichten leveren geen relevante gegevens op • 13% ziet onvoldoende (lager dan 0,5), slechts 1/10 was bekend
maart 2009
Sportgeneeskunde
11
Advisering en gevolgen • 2% advies op met sport te stoppen • 27% advies om de huisarts te raadplegen – 50% hypertensie – 13% anemie – 11% eiwit of suiker in de urine – 17% visusafwijking – 9% hart- en bloedvaten – 9% bewegingsapparaat – 1/4 daarvan werd medisch behandeld maart 2009
Sportgeneeskunde
12
Advisering en gevolgen (2) • • • • • • •
36% warming up , cooling down 60% rekoefeningen 36% meer sporten 19% trainingsopbouw 36% gewichtsvermindering 18% stoppen met roken 10% vermindering alcoholgebruik – Adviezen na 1 jaar voor 15% herinnerd, 3/4 daarvan opgevolgd
maart 2009
Sportgeneeskunde
13
Advisering en gevolgen (3) • Incidentie sportblessures bij gelijkblijvende participatie – Mannen 22.7, 23 en 23.7% – Vrouwen 17.8, 13.8 en 12.9 procent • Dalende tendens bij vrouwen niet te verklaren • Afkeuring vindt zelden plaats en dit advies wordt relatief vaak niet opgevolgd • 1/4 verwezen naar de huisarts, 1/4 daarvan behandeld • 85% krijgt 2 tot 3 adviezen, 10% wordt opgevolgd
maart 2009
Sportgeneeskunde
14
Conclusie en aanbevelingen Limburg 1992 • PSMO wordt zinvol gevonden door de doelgroep van 40plussers = bevestiging van eigen gezondheidstoestand • PSMO levert weinig relevante bijzonderheden op, dus preventief en sportmedisch is suggestief. • PSMO bij 40-plussers lijkt een gunstige basis voor advisering, maar effectuering is teleurstellend • PSMO afstemmen op de vraagstelling en doelstelling • PSMO richten op inactieve deel van de bevolking • Rol voor zorgverzekeraars, bedrijven en instellingen bij de promotie actieve leefstijl
maart 2009
Sportgeneeskunde
15
Sportkeuring CIOS, ALO, sport en bewegen • Basis sportmedisch onderzoek – Vragenlijst gezondheid, blessures – Onderzoek bewegingsapparaat • Lausanne protocol – Vragenlijst cardiaal risico – Auscultatie, RR, ECG – Op indicatie echocardiogram etc. – Sportcor database
maart 2009
Sportgeneeskunde
16
SPORTCOR database •
Registratie van plotse dood bij sport
– – – •
Obductie Aanmelden familie-onderzoek
Registratie van Lausanne protocol
– – –
Vragenlijsten ECG Aanvullende gegevens
17
Plotse dood bij sport, preventie? (<35jr) •
Prospectief onderzoek Italie 1979-2004
– – – – •
Doodsoorzaken, afname toe te schrijven aan
–
•
Plotse dood sporters 79/80: 3.6/100.000/jr Plotse dood sporters 80/96: 2.1 Plotse dood sporters 03/04: 0.4 Plotse door niet-sporters: 0.7-0.8 Afkeuren sporters met cardiomyopathie
• Familiaire belasting • ECG afwijkingen Ref: Panhuijzen Hartbulletin 39, aug 2008 18
Preventief sportmedisch onderzoek • Basis onderzoek (< 7 uur/wk) – Vnl. Onderzoek bewegingsapparaat • Uitgebreid onderzoek (> 7 uur/wk – Longfunctie en ECG • Groot onderzoek (intensieve sport, herintreders) – Cardiovasculaire screening, 35+ – Inspanningsonderzoek • Sportmedisch en trainingsadvies maart 2009
Sportgeneeskunde
19
Plotse dood bij sport, >35 jaar •
Cardiovasculair risico management
– – – – •
RR DM Nicotine Bewegingsarmoede
Inspannings-ECG
– – –
ST afwijkingen (stille ischemie) RR afwijkingen Ritme / geleidingsstoornissen 20
Verplichte sportkeuringen • • • • • • • • •
Autosport (KNAF) CIOS, ALO, andere sportscholen Motorsport (KNMV) Parachutespringen Sportduiken Tennis (jeugd) (KNLTB) Wielrennen (KNWU) Zweefvliegen (KNVvL) Marathon (lopen, fietsen) in Frankrijk of Italië 21
Sportduiken • Men wil op elke leeftijd en op elke plaats in de wereld gaan duiken om al het moois onder water te zien. • Duikfysica, duikjargon, duikapparatuur, (inter)nationale regels en gebruiken • Duikproblemen: KNO, pulmonologie, cardiologie, neurologie, psychiatrie • Contra-indicaties: leeftijd, conditie, diabetes, medicatie, et cetera • Specifieke anamnese en onderzoek!? • Longfunctietest, audiometrie
22
Sportkeuring jeugdtopsport • Intensieve wedstrijdsport in de periode van groei • Jeugd KNLTB vanaf 8 jaar: – Intredekeuring basisniveau A – Jaarlijkse keuring niveau B: 1e x ECG – Keuring Jong Oranje: inspanningsonderzoek • Vragenlijst, gesprek met ouder • Onderzoek bewegingsapparaat • Uitleg over risicofactoren
23
Duursport in Frankrijk en Italië • Deelname aan marathon en wielerevenementen – engelstalige verklaring, waarin wordt vermeld, dat ECG (<30 jr) en inspanningsECG (>35 jr) is verricht.
• Orthopedische beperkingen, trainingsproblematiek, sportvoeding, sportmateriaal, et cetera 24
Casus • Een huisvrouw van 45 jaar komt op uw spreekuur met de vraag, of zij met een trimclubje mee mag gaan doen. • U kent haar niet. • Wat wil u van haar weten en welk onderzoek doet u eventueel?
25
Opties anamnese, onderzoek 1. Zwangerschappen, overgangsklachten, leefstijl (lichamelijke activiteit), sportverleden, gewichtsbalans, nicotinegebruik 2. Gewicht (BMI), bloeddruk, glucose, cholesterol, HDL (Framingham-index of SCORE) 3. Aanvullend onderzoek? In geval van verhoogd risico: inspanningsonderzoek
4. Advies? Sportkeuze, trainingsopbouw, schoenadvies 26
Opties weging van factoren, die van belang kunnen zijn voor uw advies (score van 1 tot 10) 1. lengte, gewicht 2. buikomvang 3. bloeddruk 4. glucose 5. cholesterol 6. FSH 7. nicotinegebruik 8. sportverleden 9. lifestyle 10. anders
27
