Sociale Media Strategie Hanzehogeschool Groningen
Sta$ureau Marke+ng & Communica+e contactpersoon: Fleur Gräper -‐ van Koolwijk datum: september 2010
1
Inhoudsopgave Inleiding .............................................................................................................................................................3 1. Wat is sociale media? ....................................................................................................................................4 a. defini+e .....................................................................................................................................................4 b. kenmerken van sociale media ...................................................................................................................4 c. waarom is het belangrijk? .........................................................................................................................6 d. gebruikers sociale media ..........................................................................................................................7 2. Huidige stand van zaken ..............................................................................................................................11 a. huidige aanwezigheid Hanzehogeschool in sociale netwerken ...............................................................11 b. concurren+e-‐analyse ..............................................................................................................................12 3. Beginnen .....................................................................................................................................................13 4. Organisa+e ..................................................................................................................................................15 a. voorwaarden voor een geslaagde sociale media strategie .....................................................................15 b. richtlijnen voor sociale media .................................................................................................................16 c. inzet mensen ...........................................................................................................................................16 d. korte termijn ac+es .................................................................................................................................17 e. financiering .............................................................................................................................................18 Bijlagen ............................................................................................................................................................19 a. verklarende woordenlijst ........................................................................................................................19
2
Inleiding Sociale media is hét woord van 2010. Maar is het ook de toekomst? En zo ja, wat betekent sociale media dan voor de wijze waarop de Hanzehogeschool communiceert met de buitenwereld? Waar moet de Hanzehogeschool ac+ef zijn? En hoe organiseren we dat op zo goed mogelijke wijze? In de afgelopen maanden zijn deze en andere vragen op verschillende plekken binnen de hogeschool gesteld. Of het nu ging om de na+onale en interna+onale werving van poten+ële studenten of de wijze waarop kennis tot stand komt en gedeeld wordt, sociale media kwam vaak boven als iets waar we wat mee moesten. Er gebeurt ook al heel veel. Voor een deel bewust, bijvoorbeeld bij de werving van interna+onale studenten of bij de profilering van het HIT. Maar voor een veel groter deel onbewust, door studenten en medewerkers die uit eigen ini+a+ef de Hanze-‐gemeenschap uitdragen. Met de onderstaande no++e wordt geprobeerd in kaart te brengen wat sociale media nu precies is, welke kansen er zijn, wat er al gebeurt en waarbij we als Hanzehogeschool kunnen aanhaken. Ook gee^ het een aanzet voor hoe we het gebruik van sociale media het beste kunnen organiseren binnen de Hanzehogeschool en wie daarbij voor wat verantwoordelijk zou moeten zijn. Sociale media is een kans, maar is niet de oplossing voor alles. Wat slecht loopt in de echte wereld, zal ook binnen sociale media niet goed werken. Sociale media is ook geen middel zoals de tradi+onele middelen in de bestaande middelenmix. Sociale media vraagt om een nieuwe manier van werken, vanuit een andere oriënta+e, vanuit een cultuur. Alleen dan zal de Hanzehogeschool de kansen van sociale media ook daadwerkelijk kunnen benuaen. Bij de totstandkoming van deze nota is gebruik gemaakt van de input van een groot aantal medewerkers buiten het sta$ureau Marke+ng & Communica+e. Ac+eve gebruikers onder onze medewerkers, het team ICT en Onderwijs binnen het Sta$ureau O&O en Hugo Velthuijzen en Frank Willems van het KCO. Waarvoor dank.
3
1. Wat is sociale media?
a. defini+e
Sociale media is een verzamelterm voor alle media die -‐ op een gebruiksvriendelijke wijze en met weinig of geen tussenkomst van een professionele redac+e -‐ op internet sociale interac+e bevordert door gebruik te maken van tekst (nieuws, ar+kelen), geluid (podcasts, muziek) en beeld (video en fotografie). Gebruikers van sociale media brengen door middel van sociale profielen of accounts informa+e over zichzelf naar buiten. De belangrijkste reden om dit te doen is om informa+e, kennis en kunde te delen. Met je vrienden over wat je van plan bent te gaan doen die avond of dat je wel of niet een tentamen hebt gehaald. Met mensen met wie je een hobby deelt over wat de nieuwste gadgets zijn of wanneer een nieuwe wedstrijd is. Of met je collega’s of anderen uit je werkveld, waardoor vanuit verschillende disciplines gezamenlijk gewerkt kan worden aan een product of een project. De kern is dat je het doet om te delen, waarbij delen op internet niet bekent dat je de hel^ kwijt raakt, zoals het echte delen, maar dat je je informa+e open stelt voor anderen die daar van kunnen profiteren en die ook hun kennis op basis daarvan weer met jouw kunnen delen. Hierdoor ontstaat een enorm synergie voordeel voor beide par+jen. Interac+e -‐ informa+e plaatsen én daarop reageren -‐ is dan ook de kern van sociale media. Dit wordt bovendien versterkt door dat sociale media vaak aan elkaar gekoppeld kunnen worden, waardoor informa+e gemakkelijk van het ene medium (site) automa+sch ook op het andere sociale mediasites verschijnt.
b. kenmerken van sociale media
Sociale media laat zich kenmerken door een aantal begrippen: • Sociaal Sociale media is in eerste instan+e vooral sociaal. Het delen van informa+e gebeurt op basis van vertrouwen. De menselijke factor is dan ook belangrijk. Geen geprogrammeerde en geregisseerde boodschappen, maar menselijke antwoorden op menselijke vragen. Omdat interac+e binnen de sociale media de kern is vraagt het ook een andere manier van benaderen. Niet langer is het zenden van informa+e voldoende. Interac+e vraagt om twee rich+ngen verkeer, om een dialoog of een gesprek. • Netwerk Netwerken staan binnen de sociale media centraal. Binnen deze netwerken wordt informa+e gedeeld. Netwerken ontstaan rondom vriendenkringen, onderwerpen die men interessant vindt of wanneer men gemeenschappelijke belangen hee^. Afstand en loca+e zijn hierbij minder relevant. Ook is het niet perse noodzakelijk om elkaar fysiek te hebben ontmoet, hoewel online contact vroeger of later vaak wel leidt tot elkaar daadwerkelijk ontmoeten.
4
Netwerken ontstaan vanuit het principe een vriend van een vriend is ook mijn vriend. De kracht van deze netwerken is het eeuwenoude principe van mond op mond reclame en daarmee een belangrijk marke+ng instrument. Omdat netwerken ontstaan binnen een sociale context bestaan ze vaak ook uit gelijkwaardige personen met vergelijkbare normen en waarden. Het vertrouwen in deze ‘peers’ is groot en er wordt dan ook meer waarde gehecht aan de mening van het eigen netwerk dan aan die van organisa+es of instellingen. • Transparant Sociale media zijn heel transparant. Het maakt gesprekken die toch al gevoerd werden zichtbaar voor iedereen. Sociale media is daarmee feitelijk niet anders dan wat voor het bestaan van sociale netwerken ook al gebeurden in kroegen, supermarkten en op straat. Vrienden en kennissen die kennis (uit)delen over zaken waarmee ze zich bezighouden. Voor Hanzehogeschool biedt het de mogelijkheid om mee te kijken en luisteren bij deze gesprekken en er zijn voordeel mee te doen. Wat vinden mensen van ons onderwijs? Hoe denkt onze doelgroep? Wat vinden zij belangrijk en waarop haken ze aan of af? Posi+eve ervaringen werken als mond op mond reclame zeer effec+ef in ons voordeel, ook omdat de waarde van ervaringen in de peer groep als zeer betrouwbaar worden ervaren. Tegelijker+jd is het omgekeerde ook waar. Nega+eve ervaringen met de Hanzehogeschool blijven niet langer beperkt tot het Hanzeforum, maar zijn zichtbaar voor iedereen. De discussie rondom de diplomering bij ICM is daar een goed voorbeeld van. De vraag is echter niet; “hoe voorkomen we deze berichtgeving?” Als gevolg van de transparan+e van ons werken en het feit dat alle studenten en medewerkers hun kennis sowieso online delen, zijn dergelijke situa+es alleen te voorkomen door goed werk af te leveren. De vraag die gesteld zou moeten worden aan de hand van dit voorbeeld is; “hoe doen we ons voordeel met de kennis die gedeeld wordt en hoe reageren we erop.” Om hier antwoord op te kunnen geven is het belangrijk om te weten wat er speelt. Community managers kunnen hier een belangrijke rol in spelen. • Effecten op het imago Het gevolg van de transparan+e is dat niet langer het gewenste imago leidend is, maar het toegepaste imago. Meer dan in het verleden is hoe je je als instelling gedraagt en hoe dit ervaren wordt door de gebruiker bepalend in het imago dat je als instelling hebt. Het roepen dat je goed bent is niet voldoende als je niet ook daadwerkelijk kunt laten zien dat je goed bent. Inhoud is daarmee belangrijker geworden. Maar ook is het belangrijk om als Hanze gemeenschap herkenbaar te zijn. Zoals gezegd zijn al veel medewerkers/studenten ac+ef binnen sociale netwerken en vormen daarmee een uitstekend uithangbord om te laten zien wie en wat wij zijn als Hanzehogeschool. Maar vaak zijn ze nog niet als zodanig herkenbaar. Het ontwikkelen van ondersteunende tools als Hanze -‐ avatars en -‐twibbons die de gebruikers kunnen plaatsen op hun eigen netwerksite’s of profielfoto’s kunnen helpen inzichtelijk te maken wie allemaal onderdeel zijn van de Hanze gemeenschap. • Van massamediaal naar doelgroepgericht Tegenwoordig wordt de consument dagelijks geconfronteerd met gemiddeld 3.000 adverten+eboodschappen per dag. Slechts 18% wordt hiervan als posi+ef ervaren. Het gevolg hiervan is dat massamedia campagnes niet of nauwelijks nog effect hebben. Met zoveel boodschappen per dag is 5
de vraag naar concrete boodschappen die op jouw behoe^es als consument zijn afgestemd steeds groter. Sociale media maakt dit voor de consument mogelijk. Niet langer hoeven ze zich door massa’s gezonden berichten heen te werken. Ze vragen hun vrienden, bekijken gericht reviews online van diegene die zich begeven binnen hun netwerken (peergroups) en besluiten op basis van de uitkomsten hiervan. • Kennisdelen; Geven & Krijgen Aangezien netwerken centraal staan in de sociale media en op basis van deze netwerken keuzes worden gemaakt is het delen van kennis een tweede natuur geworden. Waar in vooral het zakelijke netwerk geven en nemen het uitgangspunt was in het delen van kennis, geldt voor sociale media dat geven en krijgen centraal staan. Dit is mede het gevolg van het menselijke/sociale karakter van sociale netwerken en de rol die de consument hierin speelt. Niet degene die zendt bepaald wat er gedeeld wordt aan kennis, maar diegene die een vraag stelt. Mede als gevolg van het doorgaans grote aantal leden van een netwerk, betekent dit ook dat iedere individu vanuit zijn eigen exper+se een bijdrage levert aan het kennis netwerk. Als individu hoef je dus maar een klein beetje bij te dragen om heel veel meer kennis en informa+e te ontvangen.
c. waarom is het belangrijk?
Internet is niet meer weg te denken. Het is overal en iedereen hee^ het. 89% van de bevolking hee^ toegang tot internet.1 En het gebruik van sociale media wordt daarbij steeds belangrijker. 79% van de Nederlanders ac+ef op internet zijn ac+ef in tenminste 1 sociaal netwerk, waarop ze gemiddeld 2x per dag inloggen. Twiaer is de sterkst groeiende plek als het gaat om zoeken naar content. Als Facebook een land zou zijn, zou het inmiddels het derde land op de wereld zijn qua bevolkingsgrooae, alleen China en India voor zijn nog groter. En via LinkedIn worden meer vacatures ingevuld dan welke andere wijze dan ook. Het bereik van sociale media is dus enorm. En dat biedt ook kansen. • dankzij sociale media is het mogelijk om dicht bij de doelgroep te komen. Als gevolg van het transparante karakter kun je weten wat er speelt en wat belangrijk is. Door gebruik te maken van deze informa+e kan de Hanzehogeschool zijn dienstverlening verbeteren en in zijn communica+e beter aansluiten bij de wensen en behoe^en van zijn/haar klanten/studenten. • het open karakter van sociale media maakt het een goed plasorm om kennis te delen en te ontwikkelen. Als publieke instelling hebben we zo de kans om te laten zien wat we in huis hebben en door het ook doelgericht aan te bieden de mogelijkheid om nieuwe kennis op te doen. • sociale media wordt door mensen gebruikt wordt om contacten in beeld te krijgen en te volgen en om met hun netwerk te delen waar ze mee bezig zijn, welke resultaten worden geboekt, waar de interesse uitgaat voor nieuwe projecten en samenwerkingen en om relevante informa+e te krijgen van hun directe
1 http://www.internetworldstats.com/eu/nl.htm
6
en indirecte rela+es, b.v. via speciale interest groups. Sociale media is dus een uitstekend middel om kennis te delen en te kennismanagement te organiseren. • Als gevolg hiervan vervullen sociale media in toenemende mate de rol van rela+e management en kennismanagement systemen. Er zijn zeker twee grote voordelen van sociale media boven tradi+onele systemen: -‐ Contactgegevens en overige informa+e worden in tradi+onele systemen éénzijdig opgeslagen en de verantwoordelijkheid voor het up to date en correct houden van de informa+e ligt bij de eigenaar van het systeem. In sociale media is de eigenaar van de informa+e ook verantwoordelijk voor het bijhouden van die informa+e en blij^ de informa+e doorgaans actueler en correcter. Als iemand bijvoorbeeld van baan verandert, zal de gebruiker van de sociale media zelf zijn profiel aanpassen waardoor dit in één keer zichtbaar is voor alle rela+es en ben je niet atankelijk van het versturen en correct verwerken van wijzigingen. -‐ Bij tradi+onele par+jen bepaalt de verzender wie welke informa+e krijgt. Bij sociale media bepaalt de ontvanger zelf welke informa+e interessant is. De mate waarin de informa+e bij de juiste persoon/organisa+e terecht komt is daardoor veel groter. Daarbij komt dat als gevolg van de koppeling van netwerken en media vanuit de verschillende peer groepen ook de netwerken van de geïnteresseerden bereikt kunnen worden waardoor het bereik van de boodschap veel verder reikt dat met tradi+onele middelen.
d. gebruikers sociale media
Er zijn binnen sociale media een aantal gebruikersgroepen te onderscheiden. Die zich allen op verschillende manieren manifesteren in sociale netwerken. Bij het ac+ef worden op social media gebied is het goed om al deze gebruikers in het achterhoofd te houden en te zorgen dat voor al deze groepen contact met de Hanzehogeschool interessant is. De verschillende groepen worden vaak door middel van een trap uitgebeeld. De ervaring leert dat naar mate de +jd vordert gebruikers via de trap elke keer een treetje hoger belanden. De mate waarin dit gebeurt en de +jd die hiervoor nodig is verschilt echter sterk voor iedere gebruiker.
7
!
e. doelstellingen sociale media
Voor de Hanzehogeschool zijn er een groot aantal doelen die doormiddel van sociale media gerealiseerd kunnen worden. Op basis van deze doelstellingen kunnen KPI’s worden vastgesteld, die voor elke doelstelling anders kan zijn. Daarnaast zal voor iedere doelstelling bekeken moeten worden welk medium het beste past bij de doelstelling en de doelgroep en wie binnen de Hanzehogeschool de meest voor de hand liggende eigenaar is van een account of profiel. Deze doelen zijn: • Werven van studenten Poten+ële studenten zijn bij uitstek te vinden in de sociale media. Door daar ac+ef te zijn krijgt de Hanzehogeschool een goed beeld wat er speelt en hoe het studiekeuze proces verloopt in de nieuwe genera+e studenten. Hier kan dan met andere ac+viteiten op worden aangesloten. Daarnaast zijn sociale media een zeer geschikt medium om poten+ële studenten van informa+e te voorzien. Door het plaatsen van beelden (foto & film) kunnen aankomende studenten een indruk krijgen van het leven als student of alvast een proefcollege volgen en door de reac+emogelijkheden bij deze beelden kan de Hanzehogeschool een indruk krijgen van wat de (aspirant) student daarvan vinden. Daarnaast kunnen studieadviseurs studenten online begeleiden bij de vragen die spelen in het hele studiekeuze proces. Het is de moeite waard om te bekijken in hoeverre met slimme koppelingen de informa+e van de sociale netwerksite’s gekoppeld kan worden binnen het CRM systeem zodat we deze poten+ële studenten ook in het vervolg traject kunnen blijven volgen. KPI’s: het aantal volgers op de verschillende netwerken, het aantal gestelde vragen, het aantal bekeken proefcollege’s, ingevoerde data in CRM, etc. HG Organisa:e: SB M&C, HIC, Schools • Informeren van huidige studenten / verbeteren van het onderwijsproces De huidige studenten brengen al een groot deel van hun dag door binnen sociale netwerken. Deze netwerken kunnen ook gebruikt worden om deze studenten te bereiken, als plasorm voor werkgroepen, als ingang naar een docent wanneer een student bij het voorbereiden van tentamens alsnog vragen hee^ of als er lesroosters veranderen. Voor veel studenten is email ouderwets en vind de meeste communica+e plaats via de sociale netwerken. Inmiddels zijn er universiteiten in Amerika waar als gevolg van deze ontwikkeling geen email adressen meer worden uitgegeven aan studenten, maar waar alle communica+e verloopt via de inbox van de verschillende sociale netwerken. Willen wij er zeker van zijn dat de berichten die wij naar onze studenten sturen ook daadwerkelijk gelezen worden, kan het verstandig zijn die kanalen te gebruiken die zij ook zelf gebruiken. KPI’s: het aantal volgers op de verschillende netwerken, het aantal geopende berichten, het aantal gestelde vragen aan docenten, etc. HG Organisa:e: Schools & SB O&O
8
• kennisdelen & vernieuwen onderzoek en onderwijs Als publieke kennisinstelling hebben we de ambi+e om kennis te delen met de buitenwereld. Daarnaast kan veel van de aanwezige kennis in de buitenwereld een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kennis in de hogeschool. Hierbij gaat het om zowel onderzoek als onderwijs. Het delen van onderzoeksmateriaal en het beschikbaar maken van colleges voor een groter groep zou een manier kunnen zijn om de claim van een kennisgemeenschap ook daadwerkelijk lading te geven. Hierbij is het wel belangrijk om bij alle publica+es de auteursrechten goed in de gaten te houden. Heldere richtlijnen hierover vanuit de juristen binnen de Hanzehogeschool is een must. Overigens hebben de gebruikers van sociale media hun eigen antwoord gevonden op het auteursrechtenprobleem: de Crea:ve Commons licen:es2, waarmee heel nauwkeurig aan is te geven onder welke voorwaarden een tekst gebruik mag worden door derden. Dit zou als uitgangspunt kunnen dienen voor richtlijnen binnen de Hanzehogeschool. Daarnaast kan de kennis uit de sociale netwerken gebruikt worden om onze dienstverlening verder te verbeteren. KPI’s: aantal bekeken publica+es op de eigen website en netwerkpagina’s , aantal geplaatste publica+es op externe website’s en netwerkpagina’s, aantal opgestarte discussies binnen de netwerken, aantal relevante volgers vanuit het onderzoeks-‐ of onderwijsveld, etc. HG Organisa:e: SB O&O, Kenniscentra • corporate communicaJe, voorlichJng & branding Naamsbekendheid creëren, inhoud geven aan je branding en in algemene zin de Hanzehogeschool onder de aandacht te brengen hoort, gezien het bereik van sociale media ook daar thuis. Door het beheren van een algemene account kan de Hanzehogeschool ac+ef laten zien wie we zijn en bij vragen en opmerkingen deze snel en adequaat doorverwijzen binnen de eigen organisa+e. Op die manier geven we ui+ng aan wat we willen zijn en onderbouwen daarmee inhoudelijk onze posi+onering. Daarnaast zijn de algemene netwerkpagina’s ook erg geschikt als alterna+ef plasorm voor algemene (pers)voorlich+ng. Tensloae is het belangrijk om rekenschap te geven van wat er gebeurt online. Zoals gemerkt in de zomer van 2010 kunnen losse opmerkingen van individuen leiden tot schade aan de reputa+e van de Hanzehogeschool. Monitoring wat er online gebeurt is dan ook belangrijk, zodat indien nodig er snel en adequaat gereageerd kan worden. KPI’s: klassering ORM (Online Reputa+on Management), etc. HG Organisa:e: SB M&C • werven van personeel In toenemende mate wordt in Nederland personeel geworven via internet. Poten+ële werknemers zoeken in eerste instan+e online naar een nieuwe baan. LinkedIn is daarbij als sociaal netwerk het populairst, maar ook op andere netwerksite’s zijn mogelijkheden om vacatures te publiceren of te
2
http://creativecommons.nl/licenties/uitleg 9
zoeken mogelijk. Sinds dit jaar is het aantal vacatures dat online ingevuld groter dan het aantal vacatures dat door bemiddelingsbureau’s wordt ingevuld. Er zijn dus ook hier kansen. KPI’s: aantal ingevulde vacatures via sociale media HG Organisa:e: SB P&O • Interne communicaJe Steeds meer bedrijven maken ook voor de interne communica+e gebruik van sociale media. Het nieuwe intranet biedt al veel van deze mogelijkheden als het gaat om kennisdelen -‐ het je collega’s laten weten waar je aan werkt, waardoor zij in staat zijn hier een bijdrage aan te leveren. Tegelijker+jd is het zo dat mede onder invloed van sociale media het onderscheid tussen interne en externe communica+e vervaagd. Wat we intern communiceren, vindt vrij snel ook de weg naar buiten. Zo stond de mail die naar de medewerkers was gestuurd n.a.v. de discussie over de staartstudenten in de zomer van 2010 binnen een dag op de website geens+jl.nl. Dit principe kunnen we dus ook gebruiken ten gunste van de Hanzehogeschool. Wat nu vaak intern laten zien, kan ook in de externe communica+e lading geven aan wie we zijn en wat we zijn. KPI’s: aantal medewerkers dat zijn/haar profiel hee^ ingevuld, zodat collega’s op de hoogte zijn van elkaars exper+se, aantal gestelde vragen binnen intranet, etc. HG Organisa:e: HG • VraagarJculaJe t.b.v. de kenniscentra Sociale media leent zich uitermate goed om inzicht te krijgen in de problemen en vraagstukken waarmee het werkveld zit. Het prak+jkgericht onderzoek vanuit de kenniscentra kan hier op worden afgestemd. KPI’s: aantal onderzoeken dat is gestart n.a.v. gestelde vragen binnen sociale media. HG Organisa:e: Kenniscentra
10
2. Huidige stand van zaken In opdracht van de Hanzehogeschool hee^ Traffic4U een concurrente analyse opgesteld die inzicht gee^ in de sociale media ac+viteiten van de Hanzehogeschool en zijn naaste concurrenten. Hierbij is naast de Hanzehogeschool gekeken naar de Hogeschool Utrecht, Hogeschool INHolland, Haagse Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam en de NHL.
a. huidige aanwezigheid Hanzehogeschool in sociale netwerken
Op dit moment is de Hanzehogeschool aanwezig op de meest bekende sociale netwerken. Hieronder het overzicht. Voor het overzicht zijn alleen de 3 grootste groepen opgenomen. Binnen elk netwerk zijn inmiddels meer dan 100 verschillende groepen te vinden.
netwerk
groepsnaam
volgers
beheerder
Hyves
Hanzehogeschool Groningen
13.940
(oud)studenten
Hanzehogeschool
2.629
(oud)studenten
Hanze hogeschool
1.034
(oud)studenten
Hanzeuniversity
1.138
eigen beheer
Hanze University
495
(oud)studenten
Interna+onal Communica+on
228
(oud)studenten
@hanzehogeschool
465
onbekend
@icmhanze
312
eigen beheer -‐ docent ICM
@hanzeuniversity
92
eigen beheer
Hanzehogeschool Groningen
3.222
(oud)student
Ins+tuut voor Communica+e & Media
622
eigen beheer -‐ docent ICM
Interna+onal Business School
334
(oud)student
Facebook
Twiaer
LinkedIn
Wat opvalt is dat de grootste groepen niet in beheer zijn van de Hanzehogeschool. Op zich hoe^ dit geen probleem te zijn. Maar om een succesvol sociaal media beleid te kunnen voeren, zou geprobeerd moeten worden om in ieder geval samenwerking met de beheerders van deze netwerken te realiseren. Hiervoor zal op korte termijn contact moeten worden opgenomen met de huidige beheerders.
11
b. concurren+e-‐analyse In het onderzoek van Traffic4U is onderzoek gedaan in opdracht van de Hanzehogeschool naar het sociaal media gedrag van een aantal concurrenten (Hogeschool Utrecht, Hogeschool INHolland, Haagse Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam en de NHL). Uit het onderzoek blijkt dat er niet veel grote verschillen aan te wijzen zijn tussen de vergeleken hogescholen. Ze maken allemaal gebruik van de bekende netwerken. Wat wel opvalt is dat een duidelijke visie op de verschillende netwerken mist. Samenhang tussen verschillende netwerken is er niet. Sommige hogescholen gebruiken Twiaer om alleen maar nieuws te plaatsen, anderen gebruiken het ook om de interac+e met studenten aan te gaan of te s+muleren. Elke hogeschool is wel aanwezig op een netwerk als Hyves of wordt vertegenwoordigd door een zogenaamde fanhyves/opleidinghyves. Op een netwerk als Hyves is duidelijk te zien dat de interac+e mist. Er zijn veel leden, maar het plaatsen van content of het reageren van de community leden onderling is zeer leeg. De grootste Hyves (meeste leden) is die van de Hanzehogeschool, maar ook hier is de interac+e laag. Het succes van sociale media staat of valt met de insteek van het kanaal. Kijkend naar de samenhang van het gebruik van sociale media vallen een aantal punten op: •
Ten eerste valt op dat bijna iedere hogeschool sociale media gebruikt om informa+e te zenden. Er wordt dus geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om interac+e aan te gaan of te luisteren naar de doelgroep. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat luisteren en aansporen tot interac+e zorgt voor een ac+eve community. Het alleen maar zenden van informa+e hee^ in de meeste gevallen het gevolg dat het s+l blij^ op het betreffende netwerk. Dat is ook wat zichtbaar wordt op bijvoorbeeld de verschillende Hyves accounts die er zijn, die overigens vaak zijn opgezet door (oud) studenten.
•
Ten tweede valt op dat de verschillende netwerken vaak onbeheerd blijven en daardoor gevoelig zijn voor SPAM. Veel berichten die geplaatst worden hebben niet direct iets te maken met een hogeschool of met de dienstverlening. Het zijn vaak anderen (rijscholen, bijbaantjes, etc) die hun diensten of producten onder de aandacht willen brengen. Het is daarom belangrijk dat er ieder netwerk een beheerder nodig hee^ die de inhoud en kwaliteit bewaken.
•
Ten derde valt op dat de samenhang tussen de verschillende media niet aanwezig is. Er wordt bijvoorbeeld op een Hyves account niet verwezen naar het Twiaer account of de LinkedIn pagina, laat staan dat deze aan elkaar gekoppeld zijn. Dit gee^ ook aan dat er verder niet is nagedacht over een overkoepelende strategie, waarin netwerken elkaar kunnen versterken en ieder een specifiek onderdeel van het einddoel kunnen invullen.
12
3. Beginnen Ac+ef worden in sociale media verloopt langs een aantal stappen: 1.
Opzoeken Waar zit de doelgroep, op welke netwerken zijn ze ac+ef en wat verwachten zij van dat netwerk.
2.
Luister wat wordt er online gezegd over de Hanzehogeschool, de concurrenten, de doelgroep. Luister, maar laat ook zien wat je met die informa+e doet. Laat zien dat er geluisterd wordt en gebruik gemaakt wordt met de feedback.
3.
Observeer Wie zegt online wat, wie zijn de opiniemakers, de cri+ci, de ambassadeurs en werk met hun samen. Benader ambassadeurs en voorzie hen van extra informa+e. Benader cri+ci en betrek hun bij de verbetering van ons werk en betrek influencers door hun te vragen welke informa+e relevant zou zijn.
4.
Deel kennis Laat zien waar onze exper+se ligt. Maak koppeling met onze ac+viteiten op de campus (college’s, onderzoeksresultaten, maar ook open dagen en andere bijeenkomsten). Zonder content welke relevant is voor de gebruikers is sociale media zinloos. De Hanzehogeschool hee^ veel informa+e en content beschikbaar. Deze informa+e moet wel relevant zijn. Indien sociale media alleen maar gebruikt wordt als promo+ekanaal is de kans groot dat de gebruikers de informa+e niet relevant vinden en zullen dan snel ataken. Zorg dus voor relevante content en probeer ook te monitoren wat de behoe^e is van de gebruikers.
5.
Reageer Reageer op de vragen en opmerkingen van anderen. Een mooi voorbeeld hiervan op Twiaer is de wijze waarop de Albert Heijn sociale media gebruikt. 13
De Albert Heijn maakt hiervoor gebruik van een tool die het mogelijk maakt om alle tweets inzichtelijk te maken met vooraf gekozen woorden. Deze berichten worden in de gaten gehouden en zo goed mogelijk beantwoord of op gereageerd. In dit geval is gebruik gemaakt van de woonplaats die men in het profiel is opgegeven wordt er gekeken of er ves+gingen zijn in de omgeving. Maar ook een plasorm als ‘durf te vragen’ is een goede plek om de exper+se van de Hanzehogeschool in te zeaen. Durf te vragen is een ini+a+ef waarbij uitgegaan wordt van het principe dat er al+jd iemand in je netwerk is die de kennis hee^ die jij nodig hebt. Op het moment dat iemand een vraag of een kwes+e hee^ waar hij of zij hulp nodig hee^ stelt hij deze vraag op een van de sociale netwerken en eindigt de vraag met de hashtag #dur^evragen. Door gebruik te maken van de exper+se binnen de Hanzehogeschool kan op deze manier kennis worden gedeeld en de erkenning als kennisinstelling worden versterkt. 6.
ParJcipeer Zoek discussies op die voor ons relevant zijn online. Wees niet alleen ac+ef in het eigen netwerk, maar par+cipeer in zoveel mogelijk netwerken en communi+es waar de Hanzehogeschool een toegevoegde waarde kan hebben.
7.
Zeg wat je doet communiceer de resultaten van wat je hebt gedaan met de contacten online. Verbeteringen die zijn doorgevoerd als gevolg van de inbreng van anderen laat je weer zien binnen diezelfde netwerken. Dit s+muleert anderen om ook mee te werken en maakt het netwerk ac+ever en meer betrokken.
8.
Monitor volg wat er gebeurt. Hou hierbij de KPI’s in de gaten en waar noodzakelijk op+maliseer. Maar hou ook in de gaten wat er nog meer gebeurt. Stel een moderator aan voor het netwerk die zorgt dat alles netjes blij^, maar ook die andere s+muleert bij te dragen door het goede voorbeeld te geven en zelf bijdrage te leveren en/of vragen te stellen.
14
4. OrganisaJe
a. voorwaarden voor een geslaagde sociale media strategie
Zoals al eerder aangegeven is het voeren van sociaal media beleid iets anders dan een nieuw plasorm voor dezelfde wijze van werken. Sociale media is een cultuurverandering waarbij meer dan ooit de gebruiker centraal staat en waarmee via een dialoog kennis wordt uitgewisseld. Om succesvol te zijn als hogeschool is het belangrijk dat er aan een aantal voorwaarden is voldaan: • open cultuur creëren. De transparan+e van sociale media vereist een open cultuur. Hiervoor zou inzichtelijk worden gemaakt van al het geen dat wij als Hanzehogeschool doen of zeggen, zodat dit gedeeld kan worden binnen de sociale netwerken. • bereid zijn om te delen. De kern van sociale media is de interac+e en in het verlengde daarop de bereidheid om te delen. Het is dus belangrijk dat er een cultuur is waarbij het delen van kennis de norm is. • betrokkenheid. Een serieuze dialoog en rela+e kan pas tot stand komen als er oprechte betrokkenheid is bij de andere par+j. Het is belangrijk om echt te willen weten wat er speelt bij de ander en als hogeschool verantwoordelijk willen zijn voor het zoeken naar antwoorden. Authen+citeit is dan ook een belangrijk begrip. • realisme. Niet het gewenste imago is het uitgangspunt, maar de feitelijke situa+e. Wanneer dat niet zo is, zal dit als gevolg van de transparan+e tegen je gekeerd worden. Daarnaast is het belangrijk om echt te zijn. Gemaakte profielen, waarbij het menselijke aspect onvoldoende naar voren komt zal als minder betrouwbaar worden ervaren en niet worden geaccepteerd. • incasseringsvermogen. Door ac+ef te zijn binnen de sociale media worden ook minder posi+eve berichtgeving over de Hanzehogeschool zichtbaar. Hierbij zal het met regelmaat ook onterecht kri+ek of kri+ek gebaseerd op onwaarheden betreffen. Het is daarbij belangrijk om rus+g en beleefd te blijven en te realiseren dat nooit iedereen 100% tevreden en blij zal zijn met de Hanzehogeschool. Wanneer het om terechte kri+ek, gebaseerd op waarheden, opent zich de mogelijkheid tot verbetering en kwaliteitszorg. Als publieke instelling mag verwacht worden dat een open houding en de bereidheid om te delen ingebakken zit in de organisa+e. Maar in de prak+jk blijkt nog wel eens het tegendeel. Soms vanuit een bepaalde mate van bescheidenheid; “wat ik maak is niet goed genoeg om gedeeld te worden”, soms vanuit angst “stel dat een ander er mee vandoor gaat” of vanuit het gevoel van eigendom “wat ik maak is van mij, ik geef het niet weg”. Om de omslag in de organisa+e te bewerkstelligen is dus meer nodig. Er is een cultuurverandering nodig. In de jaren negen+g gold voor veel werknemers dat het gebruik van email en internet een grote omslag in denken en werken was. Veel meer informa+e kwam beschikbaar voor docenten en studenten en communica+e werd onpersoonlijker ervaren doordat email het (telefoon)gesprek langzaam verving. Het 15
gebruiken van sociale media, de effecten die dit hee^ voor de wijze van werken en de bijbehorende transparan+e, vragen om een vergelijkbare aanpassing. Net als er nooit echt een moment was waarop een organisa+e kon kiezen wel of niet iets te doen met internet, geldt dat in feite ook voor sociale media. Het bestaat al, de informa+e en kennis die wij nu delen met een rela+ef besloten groep van studenten, vindt zijn weg via sociale media al naar buiten. Om hier invloed op te kunnen uitoefen en om ook (poten+ële) studenten en onderzoekers in de toekomst te kunnen blijven bereiken ligt een keuze om ons als Hanzehogeschool te gaan richten op sociale media voor de hand. Sociale media zal grote effecten op de organisa+e gaan krijgen. Op de wijze waarop studenten naar hun docenten kijken, terwijl het college nog bezig is wordt door middel van de smartphone al gechecked of wat gezegd is het houdt online, of wordt het college van commentaar voorzien. Maar ook op de kansen en mogelijkheden voor de wijze waarop onderwijs gegeven wordt. Welke informa+e haal je van internet, deel je online en welke informa+e draag je over in het klaslokaal, etc. Sociale media vraagt dus om een cultuurverandering, die begint bij voortrekkers in de organisa+e, maar eindigt bij het een gebruik van sociale media op alle niveaus. De mate waarin zal echter al+jd verschillen.
b. richtlijnen voor sociale media
Hoe meer medewerkers namens de Hanzehogeschool zullen opereren in sociale netwerken hoe meer behoe^e er ook zal zijn aan richtlijnen waar verantwoordelijkheden zijn en hoe je je als medewerker kunt/ mag gedragen in sociale netwerken, waarbij logische uitgangspunten vertrouwen en een posi+ef perspec+ef zijn bij het opstellen van deze richtlijnen. Het gebruik van ‘gezond verstand’ is vaak al voldoende waar het gaat om voorzich+g omgaan met bedrijfsvertrouwelijke informa+e. In de wijze van optreden is sociale media niet anders dan het optreden van medewerkers van de Hanzehogeschool op fora, netwerkbijeenkomsten of +jdens congressen. En net als bij het ‘ouderwets’ netwerken geldt, dat een keer naar een bijeenkomst niet voldoende is om een netwerk op te bouwen. Langdurige betrokkenheid en interac+e zijn vereisten voor een succesvol netwerk.
c. inzet mensen
Gedrag bepalen de mate van succes binnen sociale netwerken. Het is niet de organisa+e die zichtbaarheid kan genereren, maar juist de optelsom van deelnemers aan de Hanze-‐gemeenschap, waarbij de medewerkers in eerste instan+e de belangrijkste dragers zijn van die gemeenschap. Hierbij is het raadzaam gebruik te maken van die medewerkers die al ac+ef zijn in sociale netwerken, de voortrekkers. Hun de ruimte (en de uren) geven om namens de Hanzehogeschool te experimenteren kan helpen om in een later stadium prioritering aan te brengen in waar de hogeschool ac+ef zou moeten zijn en waar minder prioriteit aan moet worden worden gegeven. Dit zou kunnen door bijvoorbeeld meer mogelijkheden te geven om sociale media applica+es te downloaden op de werkplekken van deze medewerkers. Maar ook het opzeaen 16
van een netwerk van deze medewerkers waardoor kennis en ervaring kan worden uitgewisseld kan hierbij helpen. Daarnaast zou deze groep als ambassadeurs een rol kunnen spelen bij het helpen van andere medewerkers in het gebruik maken van sociale media voor hun werkzaamheden. Bijvoorbeeld in het helpen inzichtelijk te maken wat er over bepaalde schools of opleidingen online gezegd wordt of door onderzoekers te helpen bepaalde vraagstellingen te beantwoorden. Voor deze taken is het wel belangrijk dat deze ambassadeurs hier ook voor vrij gemaakt worden en ook de steun krijgen vanuit hun leidinggevende. De indruk kan ontstaan dat deze groep “maar een beetje aan het surfen is” en juist omdat er om tot een succesvol sociaal media beleid te komen nog de nodige experimenten nodig zullen zijn is de steun van het management onontbeerlijk. Als communica+emiddel verdient sociale media een plek in de hele communica+e keten. Hiervoor is het verstandig om naast de ambassadeurs ook een aantal communica+emedewerkers vrij te maken om aan de ene kant de voortrekkers te ondersteunen en hun van de juiste communica+eboodschappen te voorzien en aan de andere kant zorg dragen dat de informa+e die uit sociale media boven komt, wordt gebundeld en indien nodig van een ac+e wordt voorzien. Daarnaast is het goed om te monitoren wat er gebeurt en welke effecten dat hee^.
d. korte termijn ac+es
Zoals aangegeven is het vooral een zaak van gaan beginnen. Sociale media lenen zich bij uitstek voor een organische ontwikkeling: het is daarom logisch om klein te beginnen, met enkele netwerken (Twiaer, Hyves, Facebook en/of Linkedin). Omdat sociale media (nog) niet algemeen ingeburgerd is, blij^ er ook op korte termijn nog behoe^e aan meer tradi+onele vormen van communica+e. Beide communica+evormen (online en offline) vullen elkaar daarbij aan. Op korte termijn worden daarom de volgende ac+viteiten voorgesteld: • In de wervingscommunica+e wordt het gebruik van sociale media geïntegreerd. Hier zal in de herijking van de middelenmix aandacht aan worden besteed. • Het (fysiek en online) bijeen brengen van “voortrekkers en ambassadeurs” binnen de HG en hen informeren over de doelstellingen en aanpak, zoals in deze strategie nota besproken. • Het contact opnemen met de beheerders van de grootste bestaande netwerken en samen met hun bekijken op welke wijze er samengewerkt kan worden. • Het aanstellen van community managers die de verschillende netwerken & groups gaan monitoren (luisteren/observeren / signaleren / reageren), zowel op corporate niveau als op niveau van schools en kenniscentra. Het ligt voor de hand om hiervoor gebruik te maken van, zover als mogelijk, de ambassadeurs & voorlopers.
17
• Op basis van de ervaringen van de community managers per doelstelling concrete ac+es ondernemen en deze in een ac+eplan vastleggen. Hierbij gaat het om • vaststellen kpi’s • vaststellen netwerken • opstarten accounts & taakverdeling • Het ini+ëren van het proces van de noodzakelijke cultuurverandering
e. financiering
De ac+viteiten voor de korte termijn voor zover deze het Sta$ureau Marke+ng & Communica+e betreffen kunnen gefinancierd worden vanuit de huidige middelen. Voor de lange termijn is het belangrijk om sociale media een plek te geven in de hele middelenmix. De herijking van de middelenmix is het meest voor de hand liggende moment. De discussie hierover en de mate waarin zou daarom zijn beslag het beste aan de orde kunnen komen +jdens de IVP discussie. Indien de ervaringen daar aanleiding toe geven zou een investering in app’s / widgets / etc. om zo de aanwezigheid van de Hanzehogeschool binnen sociale media te versterken, kunnen leiden tot een voorstel bij de CSBR ronde in het voorjaar van 2011.
18
Bijlagen
a. verklarende woordenlijst
A Account
een persoonlijk inlog die de gebruiker toegang gee^ tot een netwerksite
Avatar
een kleine a$eelding die als gebruikersa$eelding wordt gebruikt op internet sites
B Blog
een website waarop regelma+g -‐ soms meerdermalen per dag -‐ nieuwe bijdragen verschijnen en waarop de informa+e in omgekeerde chronologische volgorde wordt weergegeven.
D Downloaden
het overdragen van computergegevens van de ene computer naar de andere, waarbij het ini+a+ef van de ontvangende computer uitgaat.
F Facebook
is een sociale netwerksite. Het wordt wereldwijd gebruikt en is zeer populair onder studenten. In juli 2010 had Facebook meer dan een half miljard gebruiker.
Forum
een online discussiebijeenkomst
H Hashtag (#)
zijn een soort labeltjes die je aan een bericht in de sociale media kunt hangen om aan te geven dat het over een bepaald onderwerp gaat.
L LinkedIn
is een sociale netwerksite die gericht is op proffessionals en/of zakelijke contacten.
M Microblog
is een vorm van internet dienst die gebruikers in staat stelt korte tekst-‐ of mul+media fragmenten op het internet te publiceren.
O ORM
Online Reputa+on Management. De wijze waarop online over het merk of instelling
gesproken wordt (in posi+eve en in nega+eve zin).
P Peergroep
Groep mensen/gebruikers binnen een netwerk met een gemeenschappelijke eigenschap
Plasorm
Een online organisa+evorm voor samenwerking en overleg 19
Podcasts
alle manieren waarbij geluidsbestanden van internet worden gehaald en later worden beluisterd
Profiel
het geheel aan gegevens van een gebruiker
R RSS Feed
Really Simple Syndica+on (eenvoudige gelijk+jdige publica+es) wordt gebruikt bij weblogs, fora of nieuwssites om telkens op de hoogte te kunnen zijn van het laatste ar+kel/nieuws.
S SPAM
ongewenste elektronische post
T Tags
een (relevant) sleutelwoord of term geassocieerd met, toegewezen aan of opgenomen in een digitaal bestand dat aanvullende informa+e gee^ over het bestand waarna het is gekoppeld. De tag maakt zodoende sleutelwoordgebaseerde classifica+e en indexering mogelijk.
Tweets
Een twiaerbericht
Twiaer
een internetdienst waarmee gebruikers korte berichten publiceren (microblogs).
U Uploaden
het verzenden van bestanden of andere gegevens van de ene computer naar de andere
computer waarbij het ini+a+ef van de verzendende computer uitgaat.
W Website
een verzameling samenhangende webpagina’s met gegevens, zoals tekst, a$eeldingen of video’s, die opgeslagen worden (gehost) en vervolgens opvraagbaar gemaakt via internet.
Wikipedia
gra+s internet encyclopedie dat tot stand komt doordat iedereen ar+kelen mag toevoegen
en/of aanpassen.
20