Situatie van de elektronische communicatiesector 2014
Juli 2015
INHOUDSOPGAVE 1. Digitale agenda 2014 ...................................................................................................................................................3 54% van de doelstellingen van de digitale agenda zijn bereikt .................................................................3 2. Omzet elektronische communicatie en TV .........................................................................................................5 Omzetdaling : -3,3% jaar-op-jaar ............................................................................................................................5 3. Investeringen ..................................................................................................................................................................7 Investeringen (excl licenties) lopen op tot 1483 miljoen euro ..................................................................7 4.Tewerkstelling .................................................................................................................................................................9 Dalende vraag naar arbeidskrachten : - 348 VTE j-o-j ...................................................................................9 4. Vaste telefoniediensten ........................................................................................................................................... 10 Beperkt direct klantenverlies : -1,2% ................................................................................................................ 10 Stabiel aantal vaste nummeroverdrachten ...................................................................................................... 12 Volume spraaktelefonie : 2 de opeenvolgende daling na stijging van 2012 ...................................... 13 Omzetdaling doet vaste spraak ARPU afnemen ............................................................................................. 14 5. Vaste breedbanddiensten ....................................................................................................................................... 15 Meer dan 4 miljoen vaste breedbandlijnen ..................................................................................................... 15 Belgacom en kabeloperatoren winnen marktaandeel ................................................................................ 16 Regionale penetratieverschillen zijn klein ....................................................................................................... 18 Penetratie van snel breedband groeit tot 27% .............................................................................................. 18 Acht op de tien breedbandlijnen is een NGA lijn ........................................................................................... 20 Verdere achteruitgang wholesale DSL lijnen : -14,1% j-o-j ...................................................................... 22 Lichte groei residentiële ARPU vast breedband ............................................................................................ 23 6. Mobiele spraak-en datadiensten.......................................................................................................................... 24 Aantal actieve simkaarten groeit dankzij full MVNO en M2M ................................................................. 24 Verminderde volatiliteit mobiele markt ........................................................................................................... 26 Aantal breedband simkaarten overschrijdt de 6 miljoen .......................................................................... 27 4G aandeel in aantal breedbandsimkaarten : 23%....................................................................................... 28 Groter aandeel voor MVNO’s in stijgend mobiel gebruik .......................................................................... 29 Mobiel inkomstenverlies (4,7%) kleiner dan in 2013 (7,1%) ................................................................ 33 Regulering heeft een impact op de roaming inkomsten............................................................................. 34 Regulering heeft in 2014 geen impact op de omzet uit nationaal inkomend verkeer ................... 35 Neerwaartse trend retailinkomsten mobiele diensten van MNO’s kleiner dan in 2013 .............. 36 Gemiddelde mobiele eenheidsprijzen blijven verder dalen ..................................................................... 36 64% van mobiele retail ARPU is spraakgerelateerd tov 67% in 2013 ................................................. 37 7.Bundels ............................................................................................................................................................................ 38 Bundelpenetratie bereikt 68,4% (bevolking) ................................................................................................. 38 Mobiel is belangrijkste bundelcomponent ....................................................................................................... 40
1
Stand-alone verkoop per telecomdienst varieert tussen 18 en 33% .................................................... 41 8.TV ....................................................................................................................................................................................... 42 Vertraagde nettogroei digitale TV-abonnees .................................................................................................. 42 Hogere digitale TV ARPU ......................................................................................................................................... 43 9. Zakelijke markt............................................................................................................................................................ 44 De zakelijke retailmarkt genereerde 2,36 miljard euro in 2014 ............................................................ 44 Zakelijke toegangen tot vast telefoonnetwerk nemen af met 4,8% ...................................................... 44 Levering van vaste zakelijke connectiviteitsdiensten aan minstens 771.000 Belgische sites ... 45 19,8% van de actieve mobiele simkaarten zijn zakelijk ............................................................................. 46 60% van het zakelijk spraakverkeer wordt georigineerd op een mobiel netwerk......................... 47 Zakelijke markt genereert minder mobiele inkomsten .............................................................................. 47 Gemiddelde inkomst per zakelijke simkaart daalt verder in 2014........................................................ 48
2
1. DIGITALE AGENDA 2014 54% VAN DE DOELSTELLINGEN VAN DE DIGITALE AGENDA ZIJN BEREIKT Vier jaar na de invoering van de digitale agenda1 in mei 2010 zijn zeven van de dertien overeengekomen prestatiedoelstellingen op het vlak van ICT in België bereikt, een status quo in vergelijking met 2013. Voor 4 van de 7 voltooide domeinen werd er verdere vooruitgang geboekt :
125%
20% van de bevolking doet grensoverschrijdende online aankopen ( 2015)
140%
107%
60% van de minder bevoorrechten gebruikt regelmatig het internet (2015)
113%
104%
75% van de bevolking gebruikt regelmatig het internet (2015)
107%
100%
15% van de bevolking heeft nog nooit gesurft op het internet (2015)
100%
100%
50% van de bevolking gebruikt e-overheidsdiensten (2015)
100%
116%
25% van de bevolking stuurt ingevulde formulieren online terug naar de overheid (2015)
128%
100%
Breedbanddekking voor iedereen (2013)
100% 0%
België_2013
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
België_2014
FIGUUR 1: MATE WAARIN DE VOLTOOIDE DOELSTELLINGEN VAN DE DIGITALE AGENDA ZIJN BEREIKT
Voor de zes doelstellingen die nog niet zijn bereikt worden de volgende resultaten opgetekend: 1. Roaming tegen nationale tarieven Het doel van de Digitale Agenda is dat het prijsverschil tussen binnenlandse en roaminggesprekken binnen de EU in 2015 nagenoeg volledig is verdwenen. In 2007 bedroeg dit prijsverschil 0,282 eurocent/minuut. Doordat de roaming prijzen tussen 2007 en 2013 met 0,278 eurocent/minuut zijn gedaald terwijl de binnenlandse tarieven afnemen met 0,077 eurocent/minuut blijven ze gemiddeld 0,081 eurocent/minuut duurder dan de nationale oproepen.
De digitale agenda van de Europese Commissie is één van de zeven pijlers van de strategie Europa 2020 die bepaalde groeidoelstellingen voor de Europese Unie (EU) tegen 2020 vooropstelt. Deze digitale agenda stelt voor om het potentieel van de informatie- en communicatietechnologieën (ICT) beter te benutten om innovatie, economische groei en vooruitgang te stimuleren. 1
3
De doelstelling, gemeten als de afname van het prijsverschil ten opzichte van 2007, is bijgevolg voor 71% bereikt2. 2. Snel breedband De beschikbaarheid van breedband met een snelheid van 30 Mbps breidt zich in 2013 uit van 97 naar 98% 3 van de bevolking, ruim boven het Europese gemiddelde van 62%. Het streefdoel van 100% tegen 2020 is binnen bereik. 3. Supersnel breedband Het aantal huishoudens die beschikken over een breedbandverbinding met een snelheid meer dan 100 Mbps groeit van 9,7 naar 10%4 tussen 2012 en 2013. Hiermee is het streefdoel van 50% tegen 2020 voor 20% bereikt. 4. Overheidsinvesteringen in onderzoek en innovatie op het gebied van ICT De overheidsinvesteringen in 2012 komen met 275,33 miljoen euro5 6,22 miljoen hoger uit dan in 2011. De beoogde verdubbeling tegen 2020 ten opzichte van het basisjaar 2007 ( 190,88 miljoen euro) is voor 72% gehaald. 5. Bevordering van e-handel Met een stijging van 45 naar 48%6 van de Belgische bevolking die online aankopen verrichten zet België een stap in de richting van het door de digitale agenda vooropgesteld streefdoel van 50% in 2015. 96% van het streefdoel is daarmee gerealiseerd. 6. E-handel voor KMO’s ( 10 -249 personen tewerkgesteld ) Kleine en middelgrote ondernemingen zijn in 2013 minder online actief. Hun online aanwezigheid daalt op jaarbasis van 22% naar 20%7, maar blijft groter dan het EU gemiddelde van 14%. Hiermee loopt België vertraging op in de realisatie van de 33% doelstelling tegen 2015 (61% van het streefdoel is gerealiseerd).
71% =( 0,282-0,081)/0,282 Bron : Study of broadband coverage in Europe (as of 2013) : http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/news/study-broadband-coverage-europe-2013 4 Bron : Broadband indicators (xls) onder documents 2014 : https://ec.europa.eu/digitalagenda/en/pillar-4-fast-and-ultra-fast-internet-access Het aantal huishoudens met een breedbandverbinding >= 100Mbps wordt berekend door het totaal aantal breedbandlijnen op 1 januari 2014 (3.828.918) te vermenigvuldigen met het aandeel van de lijnen >= 100 Mbps (12,25%) en vervolgens te delen door het aantal huishoudens (4.644.600). 5 Bron : Digital agenda scorebord https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/create-graphs Indicator group : research&development – indicator : public ICT R&D spending 6 Bron : Digital agenda scorebord : https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/scoreboard/belgium-0 7 Bron : Digital agenda scorebord : https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/scoreboard/belgium-0 2 3
4
2. OMZET ELEKTRONISCHE COMMUNICATIE EN TV OMZETDALING : -3,3% JAAR-OP-JAAR Het jaar 2014 wordt afgesloten met een omzetdaling van 274,3 miljoen euro tot 8,101 miljard euro, of 3,3% op jaarbasis8.
Miljoen euro
De druk op de vaste en de mobiele opbrengsten (respectievelijk – 1,1% en -4,3%) kan niet worden gecompenseerd door het segment TV dat voor het eerst een daling van de inkomsten laat optekenen (-1,5 %).
10.000 8.739
9.000
8.607 8.375
8.101
8.000 7.000 6.000 mobiel vast
5.000
TV
4.000
totaal
3.000
1.062
3.447
3.575
1.077
3.484
3.734
1.008
3.525
3.984
942
3.716
1.000
3.982
2.000
0 2011
2012
2013
2014
FIGUUR 2: OMZET ELEKTRONISCHE COMMUNICATIE EN TV, RETAIL EN WHOLESALE (BRON : BIPT) 9
Terwijl de wholesale-inkomsten uit vaste en mobiele communicatie 7,2% lager uitvallen dan in 2013 (951 miljoen euro) dalen de retailinkomsten uit deze diensten met 2 % tot 6.071 miljoen euro.
Op basis van data van 11 operatoren : Belgacom NV, Base Company, BT Limited, Colt Telecom, Mobistar, Coditel (Numericable), Scarlet, Telenet, Verizon Belgium Luxembourg NV, Brutélé, Tecteo. 9 Het totaal is inclusief andere inkomsten die verband houden met telecommunicatie. Voor 2014 zijn deze inkomsten gelijk aan 17 miljoen euro. 8
5
Op de mobiele markt genereert mobiele spraak het grootste deel van de inkomsten (42,6%).
701
3.575 miljoen euro mobiele omzet
339
1.526
610 399
retail spraak
retail data (exclusief sms)
retail ander
retail apparatuur
wholesale
FIGUUR 3: OMZET PER TYPE MOBIELE DIENST (BRON : BIPT)
Op de vaste markt zijn de retailinkomsten uit internet (37,8 %) groter dan die uit spraak (34,3%).
104 250 92 1.183
514
3.447 miljoen euro vaste omzet
1.304
retail spraak
retail internet
retail data
retail apparatuur
retail ander
wholesale
FIGUUR 4: OMZET PER TYPE VASTE DIENST ( BRON : BIPT)
6
3. INVESTERINGEN INVESTERINGEN (EXCL LICENTIES) LOPEN OP TOT 1483 MILJOEN EURO In 2014 werd een recordbedrag geïnvesteerd in telecominfrastructuur. Samen laten de Belgische telecomoperatoren 10 een capex (exclusief licentievergoedingen) van 1483 miljoen euro optekenen tegenover 1439 miljoen euro in 2013. Deze investeringen vertegenwoordigen 21,1% van de omzet uit telecommunicatie (7.039 miljoen euro).
2.000
25,0%
19,7%
miljoen euro
1.500 14,9%
21,1% 20,0%
16,3%
15,0% 1.000 10,0% 5,0% 23
1.483
433
1.439
21
1.233
117
1.151
500
0
0,0% 2011
2012
2013
2014
materiële en immateriële investeringen (excl licentievergoedingen) licentievergoedingen
Investeringen als % telecomomzet (excl licenties) FIGUUR 5: INVESTERINGEN IN MILJOEN EURO EN IN % VAN DE TELECOMOMZET (BRON : BIPT)
De hoge investeringsuitgaven hebben enerzijds te maken met de groei van het mobiele dataverkeer en de verdere uitrol van een nationaal 4G netwerk. 38% van de totale materiële en immateriële investeringen is gericht op een upgrade van mobiele netwerken. Anderzijds zijn ook de ontwikkelingen in het vaste netwerk hiervoor verantwoordelijk: om te voorzien in de snel stijgende bandbreedtebehoefte zijn er omvangrijke investeringen nodig voor een upgrade van de bestaande koper-en kabelnetwerken. Zo startte Telenet11 in september 2014 met de grote netwerf, een project waarbij de komende vijf jaar 500 miljoen euro wordt geïnvesteerd om de netwerkcapaciteit te verhogen van 600 MHz naar 1 GHz. De internetsnelheid kan daarmee theoretisch worden opgetrokken van 160 megabit per seconde nu tot 1 gigabit per seconde. Op basis van data van 11 operatoren : Belgacom NV, Base Company, BT Limited, Colt Telecom, Mobistar, Coditel (Numericable), Scarlet, Telenet, Verizon Belgium Luxembourg NV, Brutélé, Tecteo. 11 Telenet persbericht van 29 augustus 2014 : Telenet investeert in de uitbouw van een giganetwerk voor iedereen. 10
7
Bij Belgacom wordt sedert december 2013 de vectoringtechnologie geactiveerd. Vectoring is een techniek waarbij de interferentie tussen koperparen wordt onderdrukt zodat de snelheid van de breedbandaansluiting via de klassieke koperlijn kan worden opgedreven van maximaal 30 Mbit/s op vdsl2 naar maximaal 70 Mbit/s op vdsl2-vectoringlijnen. Tegen 2016 plant Belgacom de upgrade van haar volledige vdsl2 netwerk voltooid te hebben 12.
8.024
Mobiel 560.460
Vast Ander
915.014
FIGUUR 6: OPSPLITSING VAN DE MATERIËLE EN IMMATERIËLE INVESTERINGEN (EXCLUSIEF LICENTIES) IN 1000 EURO (BRON : BIPT)
Belgacom persbericht van 19 februari 2014 : Belgacom en Alcatel-Lucent starten met de activering van het eerste nationale VDSL2-vectoringnetwerk ter wereld 12
8
4.TEWERKSTELLING DALENDE VRAAG NAAR ARBEIDSKRACHTEN : - 348 VTE J-O-J
500
18.247
18.594
18.999
20.000
19.194
25.000
19.110
De vraag naar arbeidskrachten blijft achteruitgaan. Eind 2014 stellen de telecomoperatoren13 18.247 voltijds equivalenten tewerk voor de levering van telecommunicatiediensten, 348 minder op jaarbasis. 30,9% van de VTE’s hebben een baan bij de alternatieve operatoren.
400
300 200
15.000
100
0
84 10.000
-100 -196
5.000
-348
-311
-200
-300
-404
-400 0
-500 2010
2011
2012
2013
2014
FIGUUR 7: EVOLUTIE TEWERKGESTELDE VOLTIJDS EQUIVALENTEN VOOR DE LEVERING VAN TELECOMDIENSTEN (BRON : BIPT)
Op basis van data van 11 operatoren : Belgacom NV, Base Company, BT Limited, Colt Telecom, Mobistar, Coditel (Numericable), Scarlet, Telenet, Verizon Belgium Luxembourg NV, Brutélé, Tecteo 13
9
4. VASTE TELEFONIEDIENSTEN BEPERKT DIRECT KLANTENVERLIES : -1,2% De directe toegangskanalen14 voor vaste spraak gaan met 1,2% achteruit tot 4.532.475 eind 2014. Het aantal aansluitingen via PSTN daalt met 3,2% tot 2.070.289 terwijl het aantal ISDNkanalen met 9% terugloopt tot 740.164. Dit wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een stijging van het aantal toegangskanalen via de kabel : +6,7% tot 1.535.006. De indirecte toegangen, die aan de klant worden geleverd via CPS, verliezen 12% jaar-op-jaar. Zij vertegenwoordigen 9% van het totaal aantal toegangskanalen tegenover 23% in 2004 toen CPS zijn hoogtepunt bereikte- .
directe toegangskanalen
indirecte toegangen
405.512
459.631
200.000
513.618
580.915
400.000
4.532.475
688.608
758.778
808.751
600.000
837.849
800.000
908.751
1.000.000
1.048.672
405.512
1.115.761
1.200.000
0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Aantal actieve CPS
4,64
4,63
4,63
4,59
4,53
0,97
0,92
0,87
0,81
0,74
1,00
1,14
1,31
1,44
1,54
0,21
0,20
0,19
2,33
2,24
2,14
2,07
2012
2013
2014
5,0
2011
FIGUUR 8: TOEGANGSKANALEN PER TYPE (DIRECT/INDIRECT) EN EVOLUTIE INDIRECTE TOEGANGEN
miljoen
4,5 4,0 3,5 3,0 2,5
0,22
0,24
2,0 1,5 2,45
1,0 0,5
2010
0,0
ISDN
Kabel
Managed VoB
PSTN (exclusief kabel)
Totaal
FIGUUR 9: EVOLUTIE DIRECTE TOEGANGSKANALEN PER TECHNOLOGIE
Toegangskanalen zijn niet synoniem met lijnen/abonnementen aangezien er meer dan 1 toegangskanaal wordt geleverd via een ISDN-lijn. 14
10
30%
-10
BE
PT
IE
-6
-3
-7
IT
HU DK BG RO AT
EE
LT
PL
-3
-1
15%
32%
1
20%
39%
-7
28%
-6
41%
CY
2
44%
ES
-7
43%
SI
-1
44%
UK
-7
44%
EL
0
55%
-5
57%
-4
61%
0
66%
NL HR
-2
68%
LU
-3
70%
-3
76%
FR
1
82%
86%
SE MT DE
-1
82%
91%
-3
83%
0
84%
0
85%
1
92%
120%
98%
Met 3,041 miljoen residentiële retailklanten/abonnementen voor vaste telefonie bedraagt de vaste telefoniepenetratie 66% op het einde van 2014 In tegenstelling tot de meeste andere Europese landen is de trend stabiel. De achteruitgang van de penetratie is in België een beperkt fenomeen wegens de groeiende verkoop van bundels waarvan telefonie deel uitmaakt en de aanbiedingen voor onbeperkte telefonie tegen een vaste maandelijkse prijs. -9
LV
SK
FI
100% 80%
60% 40% 20% 0% vaste telefoonpenetratie jan2014
boven : wijziging jan2013-jan2014 in procentpunt
FIGUUR 10 : VASTE TELEFOONPENETRATIE JAN2013-JAN2014 (BRON: SPECIAL EUROBAROMETER 414E-COMMUNICATIONS AND TELECOM SINGLE MARKET HOUSEHOLD SURVEY)
Het marktaandeel van Belgacom zet zijn licht dalende trend verder in 2014 (61,3%) ten gunste van de kabel (35%). Het marktaandeel van de alternatieve operatoren (exclusief kabel) daalt met 0,8 procentpunten tot 3,7%. 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
72,7%
22,3%
69,3%
25,6%
65,9%
29,1%
63,1%
32,3%
61,3%
35,0%
5,0%
5,1%
5,0%
4,6%
3,7%
2010
2011
2012
2013
2014
% OLO's
% Belgacom
% kabel
FIGUUR 11 : MARKTAANDEEL IN TERMEN VAN VASTE TOEGANGSKANALEN (BRON : BIPT)
11
STABIEL AANTAL VASTE NUMMEROVERDRACHTEN In 2014 werden in België 289.209 vaste nummers overgedragen tussen operatoren, ongeveer evenveel als in 2013 ( 289.998 ).
400.000 350.000 300.000
250.000 200.000 150.000
289.209
289.988
375.734
306.623
283.251
267.212
252.344
240.798
244.149
255.968
228.527
173.154
137.327
237.216
50.000
109.847
100.000
0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Geporteerde vaste nummers tijdens het jaar
FIGUUR 12: AANTAL GEPORTEERDE NUMMERS TIJDENS HET JAAR (BRON : VZW NUMMEROVERDRAAGBAARHEID)
12
VOLUME SPRAAKTELEFONIE : 2 DE OPEENVOLGENDE DALING NA STIJGING VAN 2012
16.000 13.677 12.283
11.902 1.389
10.576 1.439
2.024
1.618
10.000
Internationaal
11.424
1.466
1.398
1.285
1.917
1.380
1.573
12.000
12.507
2.016
12.691
1.408
1.603
14.000
1.656
miljoen minuten
Het volume vaste spraaktelefonie in 2014 bedraagt 10,58 miljard minuten, 7,4 % minder dan in 2013. De nationale oproepen tussen vaste netwerken vertegenwoordigen met 70% het grootste aandeel in het totaal aantal spraakminuten, gevolgd door nationale oproepen naar mobiele netwerken (18%). Het aandeel van het internationaal uitgaand vast spraakverkeer daalt van 13% naar 12%.
8.000 6.000
Nationaal vast naar mobiel
nationaal vast naar vast
4.000
10.623
9.698
9.519
8.933
8.794
7.970
7.374
Totaal (exclusief telefooncabines)
2.000
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
FIGUUR 13: VOLUME SPRAAKTELEFONIE (BRON : BIPT)
Managed voice over breedband15 groeit gestaag verder. In 2014 is managed VoB goed voor 35 % van het totaal aantal minuten. 100%
% in totaal volume vaste spraaktelefonie
90% 80% 70% 60%
85%
66%
65%
73%
67%
76%
69%
80%
34,3%
35,3%
27%
33,1%
24%
31%
20%
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
50% 40% 30% 20% 10%
15%
0% 2007
Managed VoB
Klassiek vast telefoonnetwerk
FIGUUR 14: VERHOUDING MANAGED VOB - KLASSIEK SPRAAKVERKEER ( BRON : BIPT)
Unmanaged of over-the-topspraakdiensten zoals Skype zijn niet inbegrepen. Op managed VoB gebaseerde spraaktelefonie wordt afgewikkeld via breedbandtoegangslijnen van een provider die de toegang controleert en de eigenschappen van het netwerk. 15
13
OMZETDALING DOET VASTE SPRAAK ARPU AFNEMEN
1.400
1.249
1.214
25 1.183
1.200
20
1.000 800
15
600
10
400 5
200
22,6
22,0
21,6
2012
2013
2014
0
euro/vast spraakkanaal
Miljoen euro
De opbrengsten uit vaste spraak ondervinden de impact van het klantenverlies (-1,2 % vaste directe toegangskanalen) en een groter aandeel van kortingen als gevolg van de groeiende verkoop van vaste telefonie in een bundel. Dit beïnvloedt de ARPU16 die op jaarbasis met 1,5% achteruitgaat.
0 ARPU vaste spraak
Inkomsten vaste spraak (lijn + oproepen)
FIGUUR 15: INKOMSTEN EN ARPU VASTE SPRAAK (BRON : BIPT)
De ARPU uit vaste spraak wordt berekend door de jaarlijkse spraakgerelateerde inkomsten (exclusief apparatuur, activatie en installatie) te delen door het gemiddeld aantal vaste toegangkanalen over de betrokken periode. De berekening is gebaseerd op input van 11 operatoren : Belgacom NV, Base Company, BT Limited, Colt Telecom, Mobistar, Coditel (Numericable), Scarlet, Telenet, Verizon Belgium Luxembourg NV, Brutélé, Tecteo. 16
14
5. VASTE BREEDBANDDIENSTEN MEER DAN 4 MILJOEN VASTE BREEDBANDLIJNEN In 2014 nam het aantal vaste breedbandlijnen toe met 182.283 aansluitingen tot Het groeipercentage bedraagt 4,8%17, wat leidt tot
35,8
4.011.201.
vaste breedbandlijnen per 100
inwoners of 86,4 vaste breedbandlijnen per 100 huishoudens.
100,0% 90,0%
80,0%
80%
81%
83,6%
86,4%
78%
82%
76%
32,4%
32,5%
33,3%
33,7%
34,3%
34,7%
35,8%
70,0% 60,0%
50,0% 40,0% 30,0% 20,0%
10,0% 0,0% S2_2011 S1_2012 S2_2012 S1_2013 S2_2013 S1_2014 S2_2014 vaste breedbandpenetratie (inwoners)
vaste breedbandpenetratie (huishoudens)
FIGUUR 16 : VASTE BREEDBANDPENETRATIE (BRON : BIPT)
De take up van vast breedband in Europa varieert van 19 tot 41 lijnen per 100 inwoners. Met 34,7 lijnen per 100 inwoners bezet België de 7de plaats in de EU-rangschikking van juli 2014, een verlies van 2 posities jaar-op-jaar. 50
BB lijnen per 100 inwoners
40
30
20
10
0 RO BG SK HR PL IT LV HU PT AT ES IE CY SI EL CZ EE LT FI SE LU BE MT DE UK FR NL DK juli2013
wijziging juli 2013-juli 2014
EU-28 (juli2014)
FIGUUR 17 : VASTE BREEDBANDPENETRATIE (INWONERS) IN DE EU (BRON : EC)
Groei is beïnvloedt door het feit dat sommige operatoren breedband beperkten tot breedband internet daar waar alle vaste breedbandlijnen dienen te worden geteld ongeacht de dienst die wordt aangeboden. 17
15
BELGACOM EN KABELOPERATOREN WINNEN MARKTAANDEEL De netto-ontwikkeling van het klantenbestand blijft positief voor de incumbent Belgacom (+110.439 j-o-j) en voor de kabeloperatoren (+101.051 j-o-j). Voor de andere alternatieve operatoren (DSL, FWA18) zet de negatieve trend zich verder met een jaarverlies van 29.207 vaste breedbandlijnen. 4.100.000
+ 101.051
4.050.000 4.000.000
3.900.000
3.800.000 3.750.000
3.828.918
3.850.000
4.011.201
+ 110.439
3.950.000
-29.207
3.700.000 jan/14
Delta Belgacom + Delta Scarlet Kabeloperatoren
Delta OLO (DSL,FWA,ander)
jan/15
FIGUUR 18: NETTO-TOEVOEGINGEN JAN 2014-JAN2015 (BRON : BIPT)
Op nationaal niveau controleert Belgacom (inclusief Scarlet) 44,2% van de vaste breedbandmarkt, een toename met 0,8 procentpunten in vergelijking met eind 2013. In 14 Europese landen bedienen de historische operatoren een groter deel van de markt dan in België.
80% 70% 60% 50%
40% 30% 20% 10%
0% BG RO CZ UK SK SI
IE SE FR NL DE EL BE HU ES IT MT PT PL LT HR LV AT DK EE CY LU Marktaandeel historische operator
EU-27
FIGUUR 19: MARKTAANDEEL HISTORISCHE OPERATOR JULI 2014 (BRON : EC)
18
FWA = Fixed wireless access
16
De kabel is sedert eind 2013 de meest gebruikte vaste breedbandtechnologie. Met een aandeel van 51,2% vergroot de kabel in 2014 zijn aandeel met 0,2 procentpunten. DSL is tweede met een verlies aan marktaandeel van 48,7% naar 48,5 %. FTTH en FTTB spelen met een aandeel van 0,2% geen rol van betekenis in België. 100%
48,5%
48,7%
50,0%
70%
50,8%
51,6%
52,5%
80%
48,5%
90%
60% 50%
Ander NGA FTTH-FTTB
40% 51,2%
51,0%
49,6%
20%
48,7%
47,9%
47,0%
30%
51,3%
DSL (VDSL inbegrepen) Kabel ( NGA kabel inbegrepen)
10% S2_2014
S1_2014
S2_2013
S1_2013
S2_2012
S1_2012
S2_2011
0%
FIGUUR 20: MARKTAANDEEL VASTE BREEDBANDTECHNOLOGIEËN (BRON : BIPT)
0%
6% 10%
11%
16%
UK
17%
19%
DE
13%
4%
20,0%
5%
16%
30,0%
15%
18%
18%
20%
26%
40,0%
20%
28%
30%
48%
29%
31%
MT
50,0%
37%
BE
60,0%
47%
70,0%
51%
80,0%
49%
90,0%
19%
100,0%
0%
In Europa is België het land met het hoogste marktaandeel voor kabel. De kabel is ook sterk ontwikkeld in Malta (49%), Hongarije (48%) en Nederland (47%). FTTH/FTTB is de overheersende technologie in Letland (55%), Litouwen (52%). Roemenië (48 %) en Zweden (41%) volgen.
10,0% 0,0% HU
NL
PT
AT
SI
IE
DK
PL
DSL lines % (VDSL inbegrepen)
EE
FI
CZ
SE
ES
CY
Cable modem % (DOCSIS 3.0 inbegrepen)
BG
RO
FTTH/B %
SK
HR
LU
FR
LV
LT
EL
IT
Ander %
FIGUUR 21: MARKTAANDEEL VASTE BREEDBANDTECHNOLOGIEËN IN DE EU,GERANGSCHIKT VOLGENS AANDEEL KABEL, JULI 2014 (BRON : EC)
17
REGIONALE PENETRATIEVERSCHILLEN ZIJN KLEIN Er is geen belangrijk verschil in vaste breedbandpenetratie tussen de gewesten in België : eind 2014 bedraagt dit verschil maximaal 5,2 procentpunten . Dit is gelijk aan het verschil in penetratie tussen Brussel (39,1%) en Wallonië (33,9%). Met 36,1% situeert Vlaanderen zich hiertussen. 45%
40% 35% 30% 25%
Vlaanderen
Wallonië
S2 2014
S1 2014
S2 2013
S1 2013
S2 2012
S1 2012
S2 2011
S1 2011
S2 2010
S1 2010
S2 2009
S1 2009
S2 2008
S1 2008
S2 2007
20%
Brussel
FIGUUR 22: VASTE BREEDBANDPENETRATIE IN DE GEWESTEN (BRON : BIPT)
PENETRATIE VAN SNEL BREEDBAND GROEIT TOT 27% Breedbandlijnen met een geadverteerde snelheid boven de 30 Mbps worden steeds populairder. In januari 2015 zijn er in België bijna 27 snelle breedbandlijnen per 100 inwoners, tegenover 23 een jaar eerder. 30,0%
25,4%
25,0% 17,4%
20,0%
15,0%
19,4%
20,6%
26,7%
22,7%
10,4% 4,2%
4,6%
5,0%
S2_2013
S1_2014
S2_2014
10,0% 5,0%
Penetratie >=30 Mbit/s
S1_2013
S2_2012
S1_2012
S2_2011
0,0%
Penetratie >=100 Mbit/s
FIGUUR 23 : PENETRATIE VAST BREEDBAND PER SNELHEIDSCATEGORIE – INWONERS (BRON : BIPT)
18
Snel vast breedband wordt het meest gebruikt in België : 74% van het totaal aantal vaste breedbandlijnen heeft eind 2014 een geadverteerde snelheid van ≥ 30 Mbps . Met een aandeel van 73% in juli 2014 staat België aan de kop in de EU-rangschikking.
80,0% 70,0%
60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0%
10,0% 0,0% BE
RO
LV
LT
BG
NL
PT
PL
SE
IE
HU LU
SK
UK DK
FI
CZ
aandeel vaste breedbandlijnen >= 30 Mbps (juli 2014)
AT
DE
EE
ES MT FR
SI
EL
CY
IT
EU-28
FIGUUR 24 : AANDEEL SNEL VAST BREEDBAND >= 30 MBPS, JULI 2014 (BRON : EC)
15% 10% 5%
13,3% 13,1% 10,3% 9,0% 8,0% 6,2% 5,5% 4,9% 4,5% 4,4% 4,4% 3,7% 3,7% 2,9% 2,3% 2,1% 1,8% 0,8% 0,4% 0,1% 0,0% 0,0%
20%
19% 18%
25%
28%
30%
23%
35%
34%
40%
38%
BB lijnen met een snelheid ≥ 100 Mbit/s blijven marginaal. Deze supersnelle verbindingen vertegenwoordigen slechts 14% van het totaal aantal BB lijnen in België. In de EU-penetratierangschikking van 1 juli 2014 is Letland de leider gevolgd door Zweden, Roemenië en Portugal. België bezet met 13,3% de 7de plaats.
0% LV SE RO PT IE FI BE NL LT SK ES FR LU HU CZ SI EE BG DE UK PL AT DK MT IT CY EL HR
FIGUUR 25 : AANDEEL VASTE BREEDBANDLIJNEN >=100 MBIT/S, JULI 2014 (BRON : EC)
De kloof tussen de penetratie van ultrasnel breedband bij de huishoudens ( 12% ) en de doelstelling van de digitale agenda dat tegen 2020 vijftig % van de huishoudens moeten intekenen op 100 Mbps breedband blijft groot.
19
ACHT OP DE TIEN BREEDBANDLIJNEN IS EEN NGA 19 LIJN Het aantal NGA-lijnen groeide in 2014 met 20,7% en vertegenwoordigt aantal vaste breedbandlijnen.
80%
van het totaal
68% van de Belgische huishoudens maakt gebruik van NGA terwijl het NGA dekkingspercentage 98,3% is20. Dit betekent dat niet alle Belgische huishoudens die NGA ter beschikking hebben ook effectief intekenen op een NGA-breedbandproduct.
3.500.000
3.211.615
3.000.000 2.500.000 2.000.000
1.694.224
1.500.000 1.000.000 500.000 0 S2_2011
S1_2012
S2_2012
S1_2013
S2_2013
S1_2014
FIGUUR 26 : AANTAL NGA-LIJNEN (BRON : BIPT)
De grootste NGA technologie is de kabel met 53,4%, wat in verband kan worden gebracht met het verschil in NGA-dekking : het kabelnetwerk Docsis 3.0 is voor 95,9% van de huishoudens beschikbaar terwijl de VDSL-dekking 90% van de huishoudens bereikt. 100%
46,4%
46,1%
47,2%
50,9%
53,7%
70%
59,5%
80%
55,8%
90%
60% 50%
% Other NGA % FTTH-FTTB
40% 40,2%
44,0%
46,1%
48,9%
52,6%
53,8%
53,4%
S2_2011
S1_2012
S2_2012
S1_2013
S2_2013
S1_2014
S2_2014
% VDSL
30%
20%
% NGA kabel
10% 0%
FIGUUR 27: AANDEEL NGA-TECHNOLOGIEËN (BRON : BIPT)
NGA’s worden in de aanbeveling van de Commissie van 20 september 2010 over gereglementeerde toegang tot toegangsnetwerken van de nieuwe generatie omschreven als bekabelde toegangsnetwerken die geheel of gedeeltelijk bestaan uit optische elementen die in staat zijn om breedbandtoegangsdiensten te leveren met verbeterde kenmerken (zoals hogere doorvoercapaciteit) in vergelijking met diensten die via reeds bestaande kopernetwerken worden geleverd. In de meeste gevallen zijn NGA’s het resultaat van een verbetering van een reeds bestaand koperen of coaxiaal toegangsnetwerk. 19
Study on broadband coverage in Europe (as of 1/1/2013) : https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/news/study-broadband-coverage-europe-2013 20
20
Met een NGA marktaandeel van 77% in juli 2014 staat België aan de top van de EUrangschikking. Ook Nederland bereikt, net zoals in België, een belangrijk NGA aandeel door een combinatie van kabel en VDSL. Tot de landen met het laagste NGA aandeel behoren Griekenland (2,6%) en Cyprus (4,4%). Ook in Italië en Frankrijk, die gekenmerkt worden door de afwezigheid van een sterke concurrentie van de kabel en een voorkeur voor FTTP21 boven VDSL, blijft het NGA aandeel beperkt tot maximum 10%. Landen waar al een significante glasvezelpenetratie is bereikt vormen hierop een uitzondering. Zo hebben Estland, Litouwen , Roemenië, Zweden en Bulgarije met een FTTP penetratie tussen de 31 en 55% NGA marktaandelen die variëren tussen de 40 en 70%. 90,00 80,00 70,00 60,00
50,00 40,00 30,00 20,00
10,00 0,00 EL IT CY FR HR AT DE PL EU ES SK UK LU HU SI IE EE CZ FI MT DK LT PT NL SE BG LV RO BE
FIGUUR 28: NGA LIJNEN ALS % VAN HET TOTAAL AANTAL VASTE BREEDBANDLIJNEN (BRON : EC)
21
FFTP = fiber to the premises
21
VERDERE ACHTERUITGANG WHOLESALE DSL LIJNEN : -14,1% J-O-J Door de ontplooiing van glasvezel tot aan de straatcabine, waardoor een aantal Belgacom LEX’en worden gesloten, geraakt ontbundeling verder in onbruik : -19.120 ontbundelde lijnen in 2014.
DSL lijnen ( x 1000)
Ook bitstreamtoegang22 loopt terug (-18.190 lijnen) al blijft bitstream wel het meest gebruikt door de alternatieve operatoren om hun eindklanten aan te sluiten op het Belgacom netwerk : 49% van de wholesale breedbandlijnen die Belgacom verkoopt zijn hierop gebaseerd. Daarna volgt de doorverkoop met een aandeel van 21,9%. 350 300 250 200
279 26
289
285
25
24
288 11
273 10
255 10
103
111
116
121
118
246 22
221
208 190
35
112
43 106
35
22
15
12
74
85
91
98
S2 2010
50
25
98
32 10 90
80
28 8 81
24 7
21 5
75 18 4
67
59
50
S2 2014
43
17
S1 2014
37
50
100
42 88
S2 2013
45
S1 2010
150
S1_2013
S2 2012
S1 2012
S2 2011
S1 2011
0
Volledige ontbundeling
Gedeelde toegang
Bitstream met spraak
Bitstream zonder spraak
Doorverkoop DSL
Totaal
FIGUUR 29: VOLUME WHOLESALE TOEGANG VERKOCHT DOOR BELGACOM, PER TYPE, EXCLUSIEF VERKOOP AAN SCARLET (BRON : BIPT)
Het aantal bitstream wholesalelijnen die beschikbaar worden gemaakt op NGA-infrastructuur (VDSL2) stijgt : eind 2014 biedt 19% van de bitstreamlijnen vdsl2 connectiviteit in vergelijking met 10,7% een jaar eerder. In het geval van doorverkoop evolueert de vdsl2 connectiviteit van 82,3 naar 86,3% van het totaal aantal carrier DSL lijnen.
Bitstream toegang is een groothandelsproduct bestaande uit een toegangsverbinding (DSL toegang) en “backhaul” diensten van het (data) backbone netwerk (ATM,Ethernet,IP). 22
22
120.000 9.830 100.000
13.187
15.584
Bitstream vdsl2 zonder spraak
80.000
Bitstream adsl/sdsl zonder spraak
78.173
60.000
67.117
Bitstream vdsl2 met spraak
59.789 40.000 2.204
20.000
Bitstream adsl/sdsl met spraak 2.274
2.258
21.793
18.870
16.179
S2 2013
S1 2014
S2 2014
0
FIGUUR 30: BITSTREAM PER TYPE DIENST EN PER INFRASTRUCTUURTYPE (BRON : BIPT)
LICHTE GROEI RESIDENTIËLE ARPU VAST BREEDBAND
940
932
980
30
800
20
600
15
400
10
200
5
26,3
25
25,8
1.000
26,9
Miljoen euro
1.200
2012
2013
2014
0
0
euro/maand/vaste breedbandlijn
In 2014 bedraagt de gemiddelde opbrengst per residentiële vaste breedbandlijn23 26,3 euro, een lichte stijging van 0,5 euro of +2% in vergelijking met 2013 toen de gemiddelde opbrengst 25,8 euro bedroeg.
ARPU vast breedband residentieel Inkomsten vast breedband residentieel FIGUUR 31: INKOMSTEN EN MAANDELIJKSE ARPU RESIDENTIEEL VAST BREEDBAND (BRON : BIPT)
Op basis van data van Base Company, Belgacom NV, Brutélé, Mobistar, Numericable, Scarlet, Telenet, Tecteo. De ARPU uit vast breedband wordt berekend door de inkomsten uit de levering van vast breedband te delen door het gemiddeld aantal vaste breedbandlijnen over de betrokken periode 23
23
6. MOBIELE SPRAAK-EN DATADIENSTEN AANTAL ACTIEVE SIMKAARTEN GROEIT DANKZIJ FULL MVNO EN M2M Op het einde van 2014 waren er in totaal 13,89 miljoen actieve24 simkaarten. Jaar op jaar is dit een stijging met 4,9%. Zowel het aantal postpaid simkaarten van de MNO’s als het aantal simkaarten van de light MVNO25 nam af, maar dit werd gecompenseerd door een toename van het aantal M2M kaarten (+ 23,9 %) , simkaarten van de full MVNO (+ 80,3%) en de prepaid klantenbasis van de MNO’s
Duizend
(+1,1%). 14.500
14.000
+224
13.500 -183
13.000
+53
+776 -225
12.500 12.000
11.500
13.895 13.250
11.000 10.500 10.000 2013
Postpaid MNO Prepaid MNO
Light MVNO
Full MVNO
M2M
2014
FIGUUR 32: ACTIEVE SIMKAARTEN PER TYPE (BRON : BIPT)
Het aantal actieve simkaarten van de full MVNO’s Telenet en Lycamobile, bedraagt eind 2014 1.741.971 simkaarten, goed voor een marktaandeel van 13,7%. Vergeleken met een jaar eerder is dit een toename met 5,8 procentpunten.
Het aantal postpaid actieve klanten zijn klanten met een geldig contract. Het aantal prepaid actieve klanten zijn klanten die ten minste één oproep hebben gemaakt of ontvangen, één sms of mms hebben verstuurd of datadiensten hebben gebruikt in de laatste drie maanden. 25 Het MVNO concept houdt in dat deze operatoren hun eigen mobiele diensten aanbieden via het network van de bestaande mobiele netwerkoperator.Full MVNO’s beschikken over kernnetwerkelementen van een mobiele architectuur en over eigen nummervoorraden (zij beschikken trouwens ook over eigen simkaarten) waardoor zij rechtstreeks aan andere operatoren van vaste of mobiele openbare netwerken interconnectiediensten kunnen aanbieden en zelfs diensten met internationale roaming. “Light’ MVNO’s exploiteren geen netwerkmiddelen. Hun activiteit beperkt zich tot het op de markt brengen van de diensten van een mobiele netwerkoperator 24
24
2014
40,2%
2013
40,5%
24,6%
2012
40,3%
24,6%
2011
40,6%
2010
41,5%
26,3%
32,2%
2009
42,0%
26,0%
32,0%
23,0%
23,1%
13,7%
27,1%
7,8%
30,9%
26,8%
4,2%
30,6%
2008
44,0%
25,0%
31,0%
2007
45,0%
24,0%
31,0%
2006
46,0%
22,0%
32,0%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
Belgacom SA (MNO)
40,0%
50,0%
KPN Group Belgium NV (MNO)
60,0%
70,0%
Mobistar NV (MNO)
80,0%
2,0%
90,0%
100,0%
Full MVNO
FIGUUR 33: MARKTAANDELEN IN TERMEN VAN ACTIEVE SIMKAARTEN, EXCLUSIEF M2M ( BRON : BIPT)
Miljoen
Bij de drie mobiele netwerkoperatoren komt de meeste groei van simkaarten met mobiele data: met 409.354 nieuwe simkaarten met mobiele data groeit hun aantal tot 5.534.116. Het aantal simkaarten voor enkel spraak daalt met 10,6% tot 4.577.341.
12 10
11,03 0,24 2,31
10,44
10,24
10,11
0,51
0,47
0,66
3,64
8
4,65
4,87
6 4
8,47 6,29
5,12
4,58
2013
2014
2 0 2011
2012
enkel mobiele data spraak en mobiele data enkel spraak
Totaal
FIGUUR 34: AANTAL ACTIEVE SIMKAARTEN VAN DE DRIE MNO’S PER TYPE DIENST (BRON : BIPT)
25
VERMINDERDE VOLATILITEIT MOBIELE MARKT In vergelijking met 2013 daalt het aantal geporteerde mobiele nummers in 2014 met 8% tot 1.117.891. 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000
600.000
253.186
408.148
407.293
418.610
484.063
481.533
577.485
587.350
770.632
989.054
1.218.085
1.117.891
200.000
58.364
400.000
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
Geporteerde nr's tijdens periode
FIGUUR 35: GEPORTEERDE NUMMERS TIJDENS PERIODE (BRON : VZW NUMMEROVERDRAAGBAARHEID)
Sedert de start van de mobiele nummeroverdraagbaarheid in 2002 werden in totaal 7.771.694 mobiele nummers geporteerd. 9.000.000 7.771.694
8.000.000
7.000.000
6.653.803
6.000.000
58.364
311.550
0 2002
2003
2004
2005
2006
2007
Gecumuleerde geporteerde nr's tijdens voorbije jaren
2008
2009
2010
2011
2012
2013
6.653.803
5.435.718
4.446.664
719.698
3.088.682
1.000.000
2.511.197
2.000.000
2.029.664
3.000.000
3.676.032 3.088.682 2.511.197 2.029.664 1.545.601 1.126.991
1.545.601
4.000.000
3.676.032
5.435.718 4.446.664
5.000.000
2014
Geporteerde mobiele nummers tijdens het jaar
Totaal geporteerde nr's sinds 2002
FIGUUR 36: GEPORTEERDE NUMMERS TIJDENS HET JAAR EN GECUMULEERD SINDS 2002 (BRON : VZW NUMMEROVERDRAAGBAARHEID)
26
AANTAL BREEDBAND SIMKAARTEN OVERSCHRIJDT DE 6 MILJOEN
7.000 51,2% 53,7%
6.000
5.000 4.000
50% 40%
25,8%
6.440
6.018
5.720
3.638
2.831
20%
2.081
1.000
30%
19,0% 12,9%
1.410
4,3% 5,7% 6,8% 9,6%
70% 60%
32,8%
3.000 2.000
57,5%
45,3%
5.061
Duizend
Het aantal breedbandsimkaarten steeg op jaarbasis met 720.250 tot 6.440.133, al is er sprake van groeivertraging (+13% ten opzichte van 75% in 2013)26. De penetratie van mobiel breedband bereikt 57,5%.
aantal mobiele datasimkaarten
S2_2014
S1_2014
S2_2013
S1_2013
S2_2012
S1_2012
S2_2011
S1_2011
S2_2010
S1_2010
S2_2009
0%
S1_2009
0
10%
penetratie
FIGUUR 37: AANTAL MOBIELE DATASIMKAARTEN EN PENETRATIE (BRON : BIPT)
112,6%
80,6%
79,0%
72,2%
71,3%
67,8%
67,1%
66,7%
66,3%
65,2%
64,1%
62,3%
58,8%
58,1%
57,3%
57,2%
55,2%
53,7%
45,8%
44,7%
42,6%
38,5%
40%
31,7%
60%
37,5%
80%
56,9%
100%
78,2%
97,1%
120%
111,0%
140%
131,2%
In de Europese rangschikking van juli 2014 bezet België de 21ste positie. Deze plaats werd ook in juli 2013 ingenomen.
20%
0% HU PT EL RO SI CY BE LT LV SK MT BG FR CZ DE AT IT EU NL HR IE ES UK LU PL EE DK SE FI
FIGUUR 38: MOBIELE BREEDBANDPENETRATIE IN DE EU (BRON : EC)
26
Op basis van data van Belgacom NV, Mobistar NV, Base Company NV, Telenet, Numericable en Tecteo.
27
Duizend
Mobiel breedband wordt meer gebruikt via smartphones dan op tablets en PC’s, al groeit dit laatste segment fors in 2014 (+201.555). Deze groei wordt aangedreven door de stijgende verkoop van de tablets en de verdeling van simkaarten in de context van het Internet Overal abonnement van Belgacom dat toelaat om overal te surfen ongeacht het toestel (pc, laptop, tablet en smartphone). 7.000 6.000 469
5.000
662
670
472
5.251
5.356
5.770
S1_2014
S2_2014
S1_2013
3.165 S2_2012
S1_2012
1.718 S2_2011
S1_2011 1.100
S1_2010
S2_2009
S1_2009
0
S2_2010 793
1.000
2.423
407
2.000
4.589
473
3.000
S2_2013
4.000
breedbandsimkaarten tablets,PC breedbandsimkaarten smartphone totaal breedbandsimkaarten
FIGUUR 39: MOBIEL INTERNET PER TYPE TOESTEL (BRON : BIPT)
4G AANDEEL IN AANTAL BREEDBANDSIMKAARTEN : 23% In het tweede semester van 2014 genereerden 1.452.539 simkaarten internettrafiek op een 4Gnetwerk. Dit stemt overeen met 23% van het aantal datasimkaarten. In vergelijking met het eerste semester van 2014 maken er 778.213 meer datasimkaarten gebruik van 4G om verbinding te maken met het internet.
1.452.539
4.987.594
4G
3G
FIGUUR 40: OPSPLITSING BREEDBANDSIMKAARTEN IN 3G-4G (BRON : BIPT)
28
GROTER AANDEEL VOOR MVNO’S IN STIJGEND MOBIEL GEBRUIK Met 15,85 miljard belminuten bellen klanten van de Belgische mobiele netwerkoperatoren en MVNO’s aanzienlijk meer dan in 2013 ( + 4,8% )27. Oproepen naar mobiele netwerken maken het grootste deel uit van de totale belminuten ( 83%) en het aandeel van de on-net oproepen naar klanten van hetzelfde mobiele netwerk valt verder terug van 46% naar 43%.
18 16
15,85
14,58
14,85
15,09
15,13
7,52
7,43
7,45
7,03
3,47
3,48
3,78
4,28
4,77
2,26
2,51
2,43
2,52
2,67
2010
2011
2012
2013
2014
Miljard minuten
14 12 10
6,89
8 6 4 2 0
roaming out : door mobiele abonnee in het buitenland roaming out : oproepen naar de abonnee in het buitenland internationaal uitgaand naar vast en mobiel on net naar andere nationale mobiele netwerken naar vaste netwerken totaal belminuten MNO+MVNO klanten
FIGUUR 41: EVOLUTIE BELMINUTEN MNO EN MVNO KLANTEN (BRON : BIPT)
Miljoen gigabytes
Mobiele data neemt flink toe: 23,45 miljoen gigabytes werden in 2014 verbruikt ten opzichte van 10,16 miljoen gigabytes in 2013 (+131%).
25
20 13,30 15 23,45 10 6,39
5 3,77 0 2012
delta 2013
delta 2014
2014
FIGUUR 42: EVOLUTIE MOBIEL DATAVERBRUIK VAN MNO EN MVNO KLANTEN, IN MILJOEN GIGABYTES (BRON : BIPT) 27
Exclusief oproepen naar voicemail
29
Miljard
Het sms-verkeer vertoont voor het eerst een daling : met 24,97 miljard verstuurde smsberichten worden er in 2014 1,02 miljard berichten minder verstuurd dan in 2013.
30 25
-1,02
24,97
delta 2013
delta 2014
2014
4,16
20 15
0,58
3,04 14,77
3,43
2009
delta 2010
10 5 0 delta 2011
delta 2012
FIGUUR 43: EVOLUTIE VOLUME VERSTUURDE SMS-BERICHTEN VAN MNO EN MVNO KLANTEN (BRON : BIPT)
MVNO’s (light en full) breiden hun marktaandeel verder uit. In 2014 hebben zij 11,5% van de sms-markt in handen (tegenover 9,2% in 2013). Op de mobiele spraakmarkt stijgt hun marktaandeel van 11% naar 16 % en mobiele data wordt voor 21,3% afgenomen bij MVNO’s (tegenover 20,4% in 2012).
Belminuten (x 1000) 2.575.193
13.275.337
MNO
MVNO
30
FIGUUR 44: VOLUME PER MOBIELE DIENST EN PER TYPE OPERATOR, MNO-MVNO (BRON : BIPT)
31
Per actieve simkaart wordt er maandelijks gemiddeld28 166
sms-berichten verstuurd, 105
minuten gebeld, en 160 megabyte data verbruikt. 200 180
160 140 120 100
80 60
160
105
166
70
102
176
26
101
171
100
20
143
40
0
2011 sms-berichten
2012 belminuten
2013
2014
mobiele data (MB, exclusief sms)
FIGUUR 45: MAANDELIJKS GEMIDDELD GEBRUIK (BRON : BIPT)
Het gemiddeld maandelijks verbruik wordt berekend door het jaarverbruik (inclusief MVNO) te delen door het gemiddeld totaal aantal actieve simkaarten (inclusief MVNO) en vervolgens door 12. Het gemiddeld aantal actieve simkaarten is daarbij gelijk aan de som van het aantal actieve simkaarten aan het begin en op het einde van het jaar gedeeld door twee. 28
32
MOBIEL INKOMSTENVERLIES (4,7%) KLEINER DAN IN 2013 (7,1%)
miljoen euro
De mobiele omzet van de drie MNO’s en full MVNO Telenet valt met 176,5 miljoen euro terug tot 3.554 miljoen euro. Dit vertegenwoordigt een afname met 2,4 procentpunten van het dalingspercentage dat in 2013 werd genoteerd (-7,1%).
4.500 -7,1%
4.000 4.016
3.500
-4,7% 3.730
3.000
3.554
2.500 2.000 1.500
1.000 500 0 2012
2013
2014
FIGUUR 46: EVOLUTIE MOBIELE TURNOVER (BRON : BIPT)
54% van de mobiele turnover wordt gegenereerd door de retailverkoop van mobiele diensten : spraak, sms en mobiele data. Daarna volgen de inkomsten uit het termineren van sms berichten met een aandeel van 17% en de inkomsten uit apparatuur met 9%.
Retailinkomsten mobiele diensten M2M
60.706
600.136
MVNO
115.816
Apparatuur
66.942 295.089
1.926.077
326.352
Roaming spraak, sms, data (retail) Roaming bezoekers MTR spraak MTR sms
135.777
26.699
Ander
FIGUUR 47: MOBIELE INKOMSTEN 2014 PER TYPE DIENST (BRON : BIPT)
33
REGULERING HEEFT EEN IMPACT OP DE ROAMING INKOMSTEN Sedert de zomer van 2007 worden vanuit Europa maximumtarieven opgelegd voor roaming. In juli 2014 traden nieuwe prijsplafonds in werking op de retailmarkt: Voor 1 juli 2014 24 7 8 0 45
Bellen/minuut (€cent/minuut) Gebeld worden(€cent/minuut) SMS versturen (€cent/sms) SMS ontvangen Data/MB (€cent/MB)
Na 1 juli 2014 19 5 6 0 20
TABEL 1: GEREGULEERDE MAXIMUM RETAILTARIEVEN IN DE EU
Miljoen euro
De verdere verlaging van de retailprijzen heeft een impact die voor 2014 kan geraamd worden op 11miljoen euro minder opbrengsten. 400 -38
350
-38
300
-11
250 200
372
150
285
100 50 0 2011
delta 2012
delta 2013
delta 2014
2014
FIGUUR 48: OMZET RETAIL ROAMING (BRON : BIPT)
Ook de wholesaletarieven die de exploitant van een bezocht netwerk in rekening mag brengen aan de thuisaanbieder van een roamende klant werden op 1 juli verlaagd voor gereguleerde roaminggesprekken en dataroamingdiensten. Voor sms blijft het tarief van kracht dat op 1 juli 2013 van toepassing werd. Gesprek (euro/minuut) SMS (euro/sms) Data (euro/Mb)
Voor 1 juli 2014 0,10 0,02 0,15
Na 1 juli 2014 0,05 0,02 0,05
TABEL 2: GEREGULEERDE MAXIMUM WHOLESALETARIEVEN IN DE EU
34
Miljoen euro
De impact van de regelgeving op de wholesale roaming markt bedraagt in 2014 voor de Belgische mobiele netwerkoperatoren 21 miljoen euro. 140 120
-9
-23
100
-21
80 123
60 40
71
20 0 2011
delta 2012
delta 2013
delta 2014
2014
FIGUUR 49: EVOLUTIE OMZET WHOLESALE ROAMING (BRON : BIPT)
REGULERING HEEFT IN 2014 GEEN IMPACT OP DE OMZET UIT NATIONAAL INKOMEND VERKEER
600
11,10
9,32
500
Inkomsten (miljoen euro)
12 10
8,71
400
8
6,45
300
6 3,87
200
4
2,91
100
1,18
1,18
529
466
442
338
207
157
66
67
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
2 0
Inkomsten uit nationale gespreksafgifte
G Gemiddeld MTR tarief (eurocent/minuut)
De drie mobiele netwerkoperatoren profiteerden in 2014 van stabiele mobiele terminatietarieven (MTR’s). Sinds 1 januari 2013 bedragen deze MTR’s 1,18 eurocent/minuut (inclusief inflatie) voor alle mobiele netwerkoperatoren. Dit is het resultaat van een evolutie naar zuivere LRIC kosten die in fasen werd doorgevoerd over de periode 2010-2013. Momenteel werkt het BIPT aan een nieuw kostenmodel om de MTR’s tot 2017 vast te leggen.
Gemiddeld MTR tarief
FIGUUR 50: INKOMSTEN UIT NATIONALE GESPREKSAFGIFTE EN GEMIDDELD MTR TARIEF (BRON : BIPT)
35
NEERWAARTSE TREND RETAILINKOMSTEN MOBIELE DIENSTEN VAN MNO’S KLEINER DAN IN 2013
miljoen euro
Het dalend sms-volume leidt tot een vermindering van de sms-inkomsten met 10%. Dit vormt een belangrijke verklaring voor de daling van de retailinkomsten uit mobiele diensten (- 6,4% tot 2.012 miljoen euro ). Maar ook de inkomsten uit mobiele spraak blijven achteruit gaan : 10% tot 1.297 miljoen euro). De groei aan inkomsten uit mobiele data (+11%) kan de inkomstendaling uit sms en spraak niet goed maken. 3.000 -2,9% 2.500
2.000
422
-15,1% 430
305
-6,4% 363
327
1.000
326
350
1.500 1.878
1.773
389
1.436
1.297
500 0 2011
2012 spraak
2013
mobiele data
2014 sms
totaal
FIGUUR 51: EVOLUTIE MOBIELE RETAILINKOMSTEN PER TYPE DIENST (BRON : BIPT)
GEMIDDELDE MOBIELE EENHEIDSPRIJZEN BLIJVEN VERDER DALEN Vergeleken met 2013 is de gemiddelde prijs van een oproepminuut door een abonnee van een Belgische mobiele netwerkoperator (exclusief MVNO) met 8,5% gedaald. Daar waar een mobiele oproep in 2012 nog gemiddeld 10,7 cent per minuut kostte, zakt dit in 2014 naar 10
2011
2012
mobiele spraak
2013
mobiele data
1,48
2,1
10,0
1,54
4,2
10,7
1,76
10,4
13,1
2,0
15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
13,8
eurocent per minuut - sms - Mb
eurocent/minuut. Een sms-bericht wordt gemiddeld 4% goedkoper tot 1,48 eurocent per sms. Mobiele data vertoont de grootste absolute prijsdaling : -2,2 eurocent/MB tot 2,1 eurocent/MB.
2014
sms
FIGUUR 52: GEMIDDELDE EENHEIDSPRIJZEN PER MOBIELE DIENST (BRON : BIPT)
36
64% VAN MOBIELE RETAIL ARPU IS SPRAAKGERELATEERD TOV 67% IN 2013 De mobiele retail ARPU29 van de drie mobiele netwerkoperatoren daalde in 2014 met 4,8% van 17,3 euro/maand naar 16,5 euro/maand. De daling is te wijten aan de lagere inkomsten uit mobiele spraak en sms die niet volledig kan worden gecompenseerd door de groei in mobiele data-inkomsten. Ondanks de stijging met 0,36 euro tot 3,2 euro per maand vertegenwoordigt mobiele data slechts 19% van de mobiele retail ARPU tegenover 16% een jaar eerder.
25,00
1,8
19,8
2,3
2,5
17,3
3,21
3,34
2,8
19,6
3,2
16,5
Data
2,67
2,92
15,00
10,00
SMS
2012
10,62
2011
5,00
Totaal
11,57
13,77
Spraak
14,26
16,47
euro/maand
20,00
3,44
21,7
2013
2014
0,00 2010
FIGUUR 53: MOBIELE RETAIL ARPU (BRON : BIPT)
De mobiele ARPU wordt berekend door de retailinkomsten per type dienst te delen door het gemiddeld aantal actieve simkaarten over de betrokken periode, ongeacht hun gebruik. 29
37
7.BUNDELS BUNDELPENETRATIE BEREIKT 68,4% (BEVOLKING) Bundels waarbij verschillende telecomdiensten samen worden aangeboden als één commerciële aanbieding zijn populair30. Eind 2014 waren er 7.665.762 residentiële abonnees met een bundel. In termen van bevolking stemt dit overeen met een penetratie van 68,4%. In tegenstelling tot de voorbije jaren wordt voor 2014 elke telecomdienst binnen een bundel (vaste telefonie, mobiele telefonie, vast breedband, mobiel breedband en digitale TV) beschouwd als een aparte dienst. Hierdoor wordt een commerciële aanbieding van mobiele telefonie en mobiel breedband geteld als een double play bundel. Ook vaste internetklanten die standaard breedbandtoegang krijgen tot het mobiele netwerk, via de zogenaamde “Internet Overal” aanbiedingen, worden geteld als een bundelabonnee.
3.000.000
2.769.559 2.834.736 3000
2.625.173 2.273.208
2.500.000
2500
1.851.944
2.000.000
2000
1.291.579
1.500.000
1500
813.728
1.000.000
1000
479.528 478
560
421
352
144
65
500
334
500.000
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
Netto toevoegingen ( x duizend)
Zonder rekening te houden met deze definitiewijziging (dus mobiele spraak en data vormen hier één geheel) stijgt het aantal residentiële bundelabonnees in 2014 met 65.177 tot 2.834.736. Sedert 2013 loopt de nettogroei terug.
0 2007
Netto toevoegingen
Totaal
FIGUUR 54: NETTOGROEI EN TOTAAL AANTAL RESIDENTIËLE BUNDELABONNEES (BRON : BIPT)
Bundelabonnees zijn residentiële klanten die een commerciële aanbieding van twee of meerdere producten (vast breedbandinternet, vaste telefonie, mobiele telefonie, mobiel breedbandinternet en/of digitale televisie) afnemen die wordt verkocht als één enkel product. Deze bundels worden doorgaans door middel van één factuur gefactureerd. Het voorkomen van een korting in vergelijking met het afzonderlijk afnemen van deze producten is hierbij geen noodzakelijk voorwaarde. 30
38
Slechts twee bundels vertegenwoordigen meer dan 10% in het totaal aantal bundels : de bundel mobiele telefonie en mobiel breedband (62,7%) en de bundel met vast breedband, digitale televisie en vaste telefonie ( 16,7%). 1,4% 2,6%
1,6%
2,4% 2-play:mobielTEL+mobielBB
3,1%
3-play:vastBB+TV+vastTEL
4,5% 4-play:vastTEL+vastBB+mobielBB+TV 5,0% 2-play:vastBB+TV
5-play 16,7%
2-play:vastTEL+TV
62,7%
2-play:vastBB+vastTEL
3-play:vastBB+mobielBB+TV
Overige multiplay
FIGUUR 55: SAMENSTELLING BUNDELS 2014 (BRON: BIPT)
72% van het totaal aantal bundels zijn samengesteld uit twee diensten. Bundels met drie telecomdiensten vertegenwoordigen 19%. Daarna komen de 4-play bundels met 6% en de 5play-diensten met 3%.
6% 3% Double play
19% Triple play Quadruple play Quintuple play
72%
FIGUUR 56: AANDEEL BUNDELS PER AANTAL GECOMBINEERDE DIENSTEN (BRON:BIPT)
39
MOBIEL IS BELANGRIJKSTE BUNDELCOMPONENT Vanaf 2007 lanceerde Belgacom de eerste aanbiedingen die mobiele telefonie in een pack met tv, internet en vaste telefonie plaatsten. Sedert april 2012 werd ook mobiel breedband een component van de gebundelde aanbiedingen. Met Internet Overal kregen vaste internetabonnementen standaard ook toegang tot het mobiele netwerk. Eind 2014 wordt het aantal bundels die mobiel en vast combineren geschat op 909.394, wat overeenstemt met een aandeel van 31,8% van het totaal aantal bundels (exclusief 2-play bundel met mobiele spraak en mobiel breedband). 1.000.000
31,8%
900.000
35% 30%
800.000 700.000
25%
600.000
20%
500.000 400.000
6,3%
200.000 100.000
0 2010
2011
909.394
10% 277.173
4,3%
15%
10,0%
190.379
300.000
7,3%
2012
2013
2014
5%
0%
Bundels met mobiele component (excl.2-play mobiel BB + mobiele TEL) % in totaal aantal bundels (excl.2-play bundel mobiel BB + mobiele TEL)
FIGUUR 57: AANTAL BUNDELS MET EEN MOBIELE COMPONENT EN AANDEEL (BRON: BIPT)
Bij toevoeging van de bundels die mobiele spraak en mobiel breedband combineren, groeit het aantal bundels met een mobiele component naar 5.716.900, goed voor 74,6% van het totaal aantal bundels. 80% 70% 60% 50% 40% 30%
34,3%
30,0%
74,6%
10%
34,6%
20%
met vast breedband
met televisie
met vaste telefonie
met mobiele component
0%
FIGUUR 58: % VAN DE TELECOMDIENST IN HET TOTAAL AANTAL BUNDELS (BRON : BIPT)
40
STAND-ALONE VERKOOP PER TELECOMDIENST VARIEERT TUSSEN 18 EN 33% De evolutie naar een geïntegreerd productaanbod waarbij telecomdiensten in een bundel worden opgenomen leidt tot een afname van de verkoop van deze diensten op een stand-alone basis. Eind 2014 kopen nog slechts 17,8% van de residentiële vaste breedbandabonnees vast breedband als een stand-alone product. Voor de andere telecomdiensten stijgt dit percentage naar respectievelijk 18,7% (voor mobiele telefonie), 21% (voor vaste telefonie) en 33,4% (voor digitale televisie).
100,0% 90,0% 80,0%
7%
8,1%
14,5%
14,0%
50,0%
35,2% 45,0%
20,0% 10,0%
4-play
75,9%
45,9%
40,0% 30,0%
3,7% 1,5%
5-play
70,0% 60,0%
6,0% 11,6%
3-play 2-play
13,8%
1-play
15,3%
11,0%
17,8%
21,0%
33,4%
18,7%
0,0% vast breedband vaste telefonie
digitale TV
mobiele telefonie
FIGUUR 59: AANDEEL MULTIPLAY EN STAND-ALONE PER TELECOMDIENST (BRON:BIPT)
Zowel vast breedband, vaste telefonie als digitale TV worden het vaakst aangekocht als onderdeel van de triple play bundel die is samengesteld uit deze drie producten. Dit kan worden afgeleid uit onderstaande tabel. vast digitale mobiele vaste tel breedband TV TEL Single play 21,0% 18% 33% 19% 2-play:vastBB+vastTEL 4,2% 4% 2-play:vastBB+TV 11% 9% 2-play:vastTEL+TV 6,8% 0% 5% 2-play:mobielTEL+mobielBB 0,0% 0% 0% 76% 3-play:vastBB+TV+vastTEL 44,0% 40% 32% 3-play:vastBB+mobielBB+TV 3% 3% 4-play:vastTEL+vastBB+mobielBB+TV 13,1% 12% 10% 4-play:vastBB+mobielTEL+mobielBB+TV 2% 2% 1% 5-play 8,1% 7% 6% 4% Overige multiplay 2,8% 3% 0% 1% TABEL 3: AANDEEL VAN STAND ALONE EN BUNDELS IN VERKOOP TELECOMDIENSTEN (BRON : BIPT)
41
8.TV VERTRAAGDE NETTOGROEI DIGITALE TV-ABONNEES De Belgische digitale TV markt groeit verder in een vertraagd tempo: +4,5 % j-o-j tot 3.721.579 digitale TV-abonnees31 op het einde van 2014. In 2013 werd nog een groei van 5,3% opgetekend en in 2012 van 16,1%.
4.383
4.376
4.402
1.328
3.500
4.272
1.230
4.000
4.290
1.185
4.224
1.031
4.500
840
5.000
641
duizend
Het success van de digitale platforms draagt bij tot een verlies van 16,3% van het aantal huishoudens met enkel analoge TV.
3.000 1.293
analoog en digitaal
1.751
1.356
1.000
814
681
500
2.290
1.000
2.393
totaal
2.332
1.500
enkel analoog
2.198
2.000
1.884
1.700
2.500
digitaal
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
FIGUUR 60: AANTAL TV-AANSLUITINGEN PER PLATFORM (BRON : BIPT)
Voor het jaar 2015 wordt de commerciële lancering verwacht van het digitale televisieaanbod van Mobistar via de kabel. In de aanloop hier naartoe werd in december 2014 gestart met operationele tests met de eerste gebruikers in het arrondissement Charleroi. Snow, het TV-aanbod dat Base in februari 2013 op de Belgische markt bracht, wordt eind juni 2015 stopgezet. De zowat 35.000 klanten van Snow wordt een kostenloze overstap aangeboden naar Scarlet.
31
Op basis van input van Base Company, Belgacom, Brutélé, Numericable, Scarlet Tecteo en Telenet.
42
HOGERE DIGITALE TV ARPU De opbrengsten uit digitale TV (exclusief auteursrechten) stegen in 2014 met 5,5% tot 853 miljoen euro. De toename van het aantal digitale abonnees en het feit dat digitale TV-operatoren er in slagen om hen meer diensten buiten de basisdienst te verkopen (zoals films op aanvraag) hebben een positieve impact op de omzetevolutie. Ook de in 2014 doorgevoerde tariefverhogingen ondersteunen de omzetstijging : Telenet verhoogde in februari 2014 de prijs voor de huur van de set-top box van 8,20 euro naar 8,35 euro32. De inkomstengroei werd wel afgeremd door de toekenning van kortingen : bundelkortingen die in volume toenemen gelet op het groter aantal huishoudens die digitale TV in een bundel aankopen, maar ook tijdelijke kortingen . Dit was het geval voor de Rex (14,95) en Rio (24,95) dienst van Telenet in het eerste kwartaal van 2014, de on-demanddienst om voor een vast bedrag per maand onbeperkt films en series te kijken. Onder invloed van de lancering van de streaming diensten van Netflix in september 2014 ondergingen deze diensten op het einde van 2014 ook een herpositionering : zij werden vervangen door “play” tegen een vast bedrag van 10 euro/maand. 25,00
euro/maand
20,00
18,91
19,10
4,61
4,93
ARPU andere diensten
15,00 ARPU basis TV + set top box
10,00 14,30
14,17
2013
2014
ARPU totaal/maand
5,00
0,00
FIGUUR 61: DIGITALE TV ARPU (BRON : BIPT)
32
Persbericht van 9 december 2013 : Telenet past een aantal tarieven voor vaste diensten aan in 2014
43
9. ZAKELIJKE MARKT DE ZAKELIJKE RETAILMARKT GENEREERDE 2,36 MILJARD EURO IN 2014 Met een omzetcijfer van 2,36 miljard euro in 2014 is de zakelijke markt33 goed voor 39% van de totale retailinkomsten uit vaste en mobiele elektronische communicatie ( 6.071 miljoen euro). De inkomsten uit vaste diensten dragen voor 62% bij aan het omzetcijfer op de zakelijke markt.
19.480
172.506 Vast spraak
200.712
Vast internettoegang
537.109
Vaste data Vaste apparatuur Vast ander
512.469
324.187
Mobiel spraak
Mobiel data Mobiele apparatuur Mobiel ander
513.714
21.782
62.771
FIGUUR 62: OPSPLITSING ZAKELIJKE RETAILINKOMSTEN 2014, X 1000 (BRON:BIPT)
ZAKELIJKE TOEGANGEN TOT VAST TELEFOONNETWERK NEMEN AF MET 4,8% Op het einde van 2014 waren er 1.491.331 vaste zakelijke spraakkanalen, een daling met 4,8 % jaar op jaar. 700.000
617.818
614.654
597.397
583.242
600.000
500.000
586.986
539.826
400.000
487.748
300.000 200.000
306.480
317.220
100.000
311.490 158.859
434.990 293.550 170.046
0 2011
2012
2013
PSTN
Kabel
ISDN-2 kanalen
ISDN-30 kanalen
2014
Managed VoB over DSL
FIGUUR 63: AANTAL ZAKELIJKE TOEGANGSKANALEN TOT HET VASTE TELEFOONNETWERK (BRON : BIPT)
Op basis van data van 9 operatoren : Belgacom, Base Company, BT Limited, Colt Telecom, Mobistar NV, Telenet NV, Verizon Belgium Luxemburg, Brutélé, Tecteo. 33
44
LEVERING VAN VASTE ZAKELIJKE CONNECTIVITEITSDIENSTEN AAN MINSTENS 771.000 BELGISCHE SITES Ongeveer 771.000 Belgische zakelijke klantlocaties 34 zijn aangesloten op communicatieplatformen voor de levering van connectiviteit met het publieke internet en/of connectiviteit tussen verschillende locaties. Locaties die worden aangesloten via een asymmetrische35 toegang komen het vaakst voor, zij maken 95% uit van het totaal aangesloten sites. 4,5% van de Belgische locaties maken gebruik van een symmetrische datadienst : 42,7% hiervan biedt een capaciteit tussen de 2 en de 10 Mbit/s. 1 percent gebruikt de connectiviteitsdienst enkel voor het transport van spraak.
14.695
7.441
8.684
7.564
2.194
1.145
symmetrische data > 1 Gbps
symmetrische data > 100 Mbps en < of = 1 Gbps
symmetrische data > 10 Mbps and < or = 100 Mbps
symmetrische data = 10 Mbps
symmetrische data >=2 Mbps en <10 Mbps
symmetrische data < 2 Mbps
139
enkel spraak
16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0
FIGUUR 64: AANTAL AANGESLOTEN BELGISCHE KLANTLOCATIES VIA EEN SYMMETRISCHE TOEGANG, PER TYPE DIENST,2014 (BRON : BIPT)
Op basis van data van 11 operatoren : Belgacom, BT Limited, Colt Telecom, EDPnet, Toledo, Mobistar, Newin, Sofico, Syntigo, Telenet, Verizon Belgium Luxemburg. 35 Upload en download snelheid verschillen van elkaar 34
45
19,8% VAN DE ACTIEVE MOBIELE SIMKAARTEN ZIJN ZAKELIJK Eind 2014 telt men in België 2.519.658 zakelijke actieve retail simkaarten36, wat overeenstemt met 19,8% van het totaal aantal actieve mobiele simkaarten exclusief M2M. 73,2% van de zakelijke mobiele simkaarten zijn in gebruik voor mobiele data : 16,6% wordt enkel gebruikt voor mobiele data, de overige 56,5% gebruikt naast mobiele data ook mobiele spraak. Op de residentiële markt is het aandeel van de actieve simkaarten dat wordt gebruikt voor mobiele data kleiner : 54%.
enkel mobiele data
enkel spraak
676.020 residentieel
277.252
zakelijk
419.484
residentieel zakelijk
3.901.321
spraak en mobiele data
1.424.154 residentieel
4.307.777
zakelijk
FIGUUR 65: AANTAL ACTIEVE MOBIELE SIMKAARTEN OP DE ZAKELIJKE EN RESIDENTIËLE MARKT EIND 2014, PER TYPE (BRON : BIPT)
36
Proximus, Base Company, Mobistar, Telenet NV
46
60% VAN HET ZAKELIJK SPRAAKVERKEER WORDT GEORIGINEERD OP EEN MOBIEL NETWERK
Uitgaand zakelijk spraakvolume ( x miljoen minuten)
Het aandeel van het zakelijk mobiel spraakverkeer van de drie mobiele netwerkoperatoren en Telenet bedraagt 60%37 van het totaal uitgaand spraakvolume. Terwijl het vast zakelijk spraakverkeer zijn algemeen dalende tendens verderzet (-8%), vertoont het mobiel retail zakelijk spraakverkeer voor het eerst een daling (-10%).
10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0
3.960
3.560
3.277
5.451
5.550
5.002
2012
2013
2014
mobiel zakelijk spraakverkeer
vast zakelijk spraakverkeer
FIGUUR 66: UITGAAND ZAKELIJK SPRAAKVERKEER, VAST-MOBIEL (BRON: BIPT)
ZAKELIJKE MARKT GENEREERT MINDER MOBIELE INKOMSTEN
935
800 700
133
600
103
500
780 data
195
828
900
193
1.000
192
Miljoen euro
De retailomzet uit zakelijke mobiele diensten van de drie mobiele netwerkoperatoren en full MVNO Telenet daalde in 2014 met 6% naar 780 miljoen euro. In 2013 verminderde deze omzet nog met 12%.
88
mobiele spraak
497
200
532
611
400 300
sms
2013
2014
totale inkomsten spraak+sms+data
100 0 2012
FIGUUR 67: OMZET ZAKELIJKE MOBIELE DIENSTEN, IN MILJOEN EURO (BRON: BIPT)
37
Inclusief roaming out vanuit het buitenland
47
GEMIDDELDE INKOMST PER ZAKELIJKE SIMKAART DAALT VERDER IN 2014 Maandelijks wordt er gemiddeld 26,09 euro gespendeerd per actieve zakelijke simkaart38. Mobiele spraak vertegenwoordigt 63,7% van de gemiddelde opbrengst, minder dan de 64,3% in 2013. 35,00 30,00 6,34 25,00
euro/maand
35,00
30,87
4,38 20,00
26,42
26,09
6,15
6,51
3,28
25,00 20,00 2,96
15,00 10,00
20,15
16,99
30,00
16,62
5,00
mobiele data sms
15,00
spraak
10,00
totaal
5,00
0,00
0,00 2012
2013
2014
FIGUUR 68: ZAKELIJKE RETAIL ARPU PER MOBIELE DIENST (BRON : BIPT)
De retailomzet wordt verdeeld over het gemiddeld aantal zakelijke simkaarten in de betrokken periode, ongeacht hun gebruik. 38
48
LIJST FIGUREN
Figuur 1: Mate waarin de voltooide doelstellingen van de digitale agenda zijn bereikt ......................3 Figuur 2: Omzet elektronische communicatie en TV, retail en wholesale (Bron : BIPT) .....................5 Figuur 3: Omzet per type mobiele dienst (Bron : BIPT) ....................................................................................6 Figuur 4: Omzet per type vaste dienst ( Bron : BIPT) .........................................................................................6 Figuur 5: Investeringen in miljoen euro en in % van de telecomomzet (Bron : BIPT) .........................7 Figuur 6: Opsplitsing van de materiële en immateriële investeringen (exclusief licenties) in 1000 euro (Bron : BIPT) .............................................................................................................................................................8 Figuur 7: Evolutie tewerkgestelde voltijds equivalenten voor de levering van telecomdiensten (Bron : BIPT) ........................................................................................................................................................................9 Figuur 8: Toegangskanalen per type (direct/indirect) en evolutie indirecte toegangen ................. 10 Figuur 9: Evolutie directe toegangskanalen per technologie ....................................................................... 10 Figuur 10 : Vaste telefoonpenetratie jan2013-jan2014 (Bron: special eurobarometer 414- Ecommunications and telecom single market household survey) ............................................................... 11 Figuur 11 : Marktaandeel in termen van vaste toegangskanalen (Bron : BIPT)................................... 11 Figuur 12: Aantal geporteerde nummers tijdens het jaar (Bron : VZW nummeroverdraagbaarheid) ..................................................................................................................................... 12 Figuur 13: Volume spraaktelefonie (Bron : BIPT)............................................................................................. 13 Figuur 14: Verhouding managed VoB - klassiek spraakverkeer ( Bron : BIPT).................................... 13 Figuur 15: Inkomsten en ARPU vaste spraak (Bron : BIPT) ......................................................................... 14 Figuur 16 : Vaste breedbandpenetratie (Bron : BIPT) .................................................................................... 15 Figuur 17 : Vaste breedbandpenetratie (inwoners) in de EU (Bron : EC) ............................................... 15 Figuur 18: Netto-toevoegingen jan 2014-jan2015 (Bron : BIPT) ............................................................... 16 Figuur 19: Marktaandeel historische operator juli 2014 (Bron : EC) ....................................................... 16 Figuur 20: Marktaandeel vaste breedbandtechnologieën (Bron : BIPT)................................................. 17 Figuur 21: Marktaandeel vaste breedbandtechnologieën in de EU,gerangschikt volgens aandeel kabel, juli 2014 (Bron : EC) ......................................................................................................................................... 17 Figuur 22: Vaste breedbandpenetratie in de gewesten (Bron : BIPT) ...................................................... 18 Figuur 23 : Penetratie vast breedband per snelheidscategorie – inwoners (Bron : BIPT) .............. 18 Figuur 24 : Aandeel snel vast breedband >= 30 Mbps, juli 2014 (Bron : EC) ........................................ 19 Figuur 25 : Aandeel vaste breedbandlijnen >=100 Mbit/s, Juli 2014 (Bron : EC) ............................... 19 Figuur 26 : Aantal NGA-lijnen (Bron : BIPT)........................................................................................................ 20 Figuur 27: Aandeel NGA-technologieën (Bron : BIPT) .................................................................................... 20 Figuur 28: NGA lijnen als % van het totaal aantal vaste breedbandlijnen (Bron : EC) ...................... 21 Figuur 29: Volume wholesale toegang verkocht door Belgacom, per type, exclusief verkoop aan Scarlet (Bron : BIPT) ...................................................................................................................................................... 22 Figuur 30: Bitstream per type dienst en per infrastructuurtype (Bron : BIPT).................................... 23 Figuur 31: Inkomsten en maandelijkse ARPU residentieel vast breedband (Bron : BIPT).............. 23 Figuur 32: Actieve simkaarten per type (Bron : BIPT) .................................................................................... 24 Figuur 33: Marktaandelen in termen van actieve simkaarten, exclusief M2M ( Bron : BIPT) ........ 25 Figuur 34: Aantal actieve simkaarten van de drie MNO’s per type dienst (Bron : BIPT) ................. 25 Figuur 35: Geporteerde nummers tijdens periode (Bron : VZW Nummeroverdraagbaarheid) .... 26 Figuur 36: Geporteerde nummers tijdens het jaar en gecumuleerd sinds 2002 (Bron : VZW nummeroverdraagbaarheid) ..................................................................................................................................... 26 Figuur 37: Aantal mobiele datasimkaarten en penetratie (Bron : BIPT)................................................. 27 Figuur 38: Mobiele breedbandpenetratie in de EU (Bron : EC) ................................................................... 27 Figuur 39: Mobiel internet per type toestel (Bron : BIPT)............................................................................. 28 Figuur 40: Opsplitsing breedbandsimkaarten in 3G-4G (Bron : BIPT)..................................................... 28 Figuur 41: Evolutie belminuten MNO en MVNO klanten (Bron : BIPT) ................................................... 29 Figuur 42: Evolutie mobiel dataverbruik van MNO en MVNO klanten, in miljoen gigabytes (Bron : BIPT)..................................................................................................................................................................................... 29
49
Figuur 43: Evolutie volume verstuurde sms-berichten van MNO en MVNO klanten (Bron : BIPT) ................................................................................................................................................................................................ 30 Figuur 44: Volume per mobiele dienst en per type operator, MNO-MVNO (Bron : BIPT) ............... 31 Figuur 45: Maandelijks gemiddeld gebruik (bron : BIPT) ............................................................................. 32 Figuur 46: Evolutie mobiele turnover (Bron : BIPT)........................................................................................ 33 Figuur 47: Mobiele inkomsten 2014 per type dienst (Bron : BIPT) .......................................................... 33 Figuur 48: Omzet retail roaming (Bron : BIPT) .................................................................................................. 34 Figuur 49: Evolutie omzet wholesale roaming (Bron : BIPT)....................................................................... 35 Figuur 50: Inkomsten uit nationale gespreksafgifte en gemiddeld MTR tarief (Bron : BIPT) ........ 35 Figuur 51: Evolutie mobiele retailinkomsten per type dienst (Bron : BIPT) ......................................... 36 Figuur 52: Gemiddelde eenheidsprijzen per mobiele dienst (Bron : BIPT) ........................................... 36 Figuur 53: Mobiele retail ARPU (Bron : BIPT) .................................................................................................... 37 Figuur 54: Nettogroei en totaal aantal residentiële bundelabonnees (Bron : BIPT) .......................... 38 Figuur 55: Samenstelling bundels 2014 (Bron: BIPT)..................................................................................... 39 Figuur 56: Aandeel bundels per aantal gecombineerde diensten (Bron:BIPT) .................................... 39 Figuur 57: Aantal bundels met een mobiele component en aandeel (Bron: BIPT) ............................. 40 Figuur 58: % van de telecomdienst in het totaal aantal bundels (Bron : BIPT).................................... 40 Figuur 59: Aandeel multiplay en stand-alone per telecomdienst (Bron:BIPT) .................................... 41 Figuur 60: Aantal TV-aansluitingen per platform (Bron : BIPT) ................................................................. 42 Figuur 61: Digitale TV ARPU (Bron : BIPT) .......................................................................................................... 43 Figuur 62: Opsplitsing zakelijke retailinkomsten 2014, x 1000 (Bron:BIPT) ....................................... 44 Figuur 63: Aantal zakelijke toegangskanalen tot het vaste telefoonnetwerk (Bron : BIPT) ........... 44 Figuur 64: Aantal aangesloten Belgische klantlocaties via een symmetrische toegang, per type dienst,2014 (Bron : BIPT)............................................................................................................................................ 45 Figuur 65: Aantal actieve mobiele simkaarten op de zakelijke en residentiële markt eind 2014, per type (Bron : BIPT) ................................................................................................................................................... 46 Figuur 66: Uitgaand zakelijk spraakverkeer, vast-mobiel (Bron: BIPT) .................................................. 47 Figuur 67: Omzet zakelijke mobiele diensten, in miljoen euro (Bron: BIPT) ........................................ 47 Figuur 68: Zakelijke retail ARPU per mobiele dienst (Bron : BIPT) .......................................................... 48 LIJST TABELLEN
Tabel 1: Gereguleerde maximum retailtarieven in de EU .............................................................................. 34 Tabel 2: Gereguleerde maximum wholesaletarieven in de EU .................................................................... 34 Tabel 3: Aandeel van stand alone en bundels in verkoop telecomdiensten (Bron : BIPT) .............. 41
50
LIJST AFKORTINGEN
4G
Vierde generatie van mobiele-telecommunicatiestandaarden
ARPU
Average revenue per user
CPS
Carrier preselection service
DSL
Digital subscriber line DSL is een digitale datacommunicatietechniek die een relatieve hoge datasnelheid mogelijk maakt over een koperdraadverbinding. Er bestaan diverse DSL-oplossingen zoals adsl, sdsl en de recentste variant vdsl2.
EC
Europese Commissie
FWA
Fixed wireless access. Draadloze technologie vervangt koper om klanten te verbinden met het breedbandnetwerk.
FTTP
Fiber to the premises
ICT
Information and communications technology
ISDN
Integrated services digital network
ISDN-BA
Integrated services digital network – basic access
ISDN-PRA
Integrated services digital network – primary access
LEX
Local exchange
M2M
Machine to machine : een communicatiedienst waarbij data automatisch wordt getransfereerd tussen apparatuur en/of toepassingen met weinig of geen menselijke interventie
MNO
Mobile network operator
MTR
Mobiel termineringstarief
MVNO
Mobile virtual network operator
PSTN
Public services telephone network
SMS
Short message service
VOB
Voice over broadband
VTE
Voltijds equivalenten
51
