Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Programma • •
Introductie Duurzame inzetbaarheid, het standpunt vanuit de politiek en de overheid SZW
•
Willen en kunnen doorwerken, de positie die Nederland inneemt in Europa en daarbuiten
• •
Toelichting op de richtlijn Workshops Pauze
• • • •
Mindfulness sessie Hèt KennisNetwerk Duurzame inzetbaarheid Hoe komt managerial Nederland in beweging Return on Investment Vragen en discussie Afsluiting met een hapje en een drankje
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Introductie Dagvoorzitter: Charles Engelen
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
HH2
Duurzame Inzetbaarheid Martin Flier Directeur Gezond en Veilig Werken Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 27 oktober 2010
Slide 4 HH2
Met dit presentatiesjabloon kunt u presentaties vormgeven in de nieuwe rijksbrede huisstijl. Dit sjabloon bevat een titelpagina, een inhoudspagina en een standaardpagina in vier verschillende varianten. Dit presentatiesjabloon bevat tevens een voettekst. De voettekst bevat de titel en de subtitel van de presentatie, de datum van de presentatie en het dianummer. De inhoud van de voettekst kunt u aanpassen met: "Invoegen/dianummer". Helpdesk Huisstijl, 5/15/2009
Duurzame inzetbaarheid Probleem: krimp beroepsbevolking door ontgroening en vergrijzing 1960 2010 2040
1 AOW-er 1 AOW-er 1 AOW-er
6 werkenden 4 werkenden 2 werkenden
Oplossingen: -Arbeidsparticipatie omhoog -Meer uren werken -Langer doorwerken
5
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Huidige situatie -Arbeidsparticipatie is 76 % -Gemiddeld verzuim is 4 % -Uittrede leeftijd is 62
6
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Voorwaarden om te werken Bereid zijn / mogelijkheid hebben: - financiële prikkels - huidige arbeidsmarkt - attitude ten aanzien van pensioen - combinatie werk en zorg Gezond en vitaal genoeg zijn: - psychische belasting - fysieke belasting - algemene gezondheid
7
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Ontwikkelingen - Het nieuwe werken - Toename flexibiliteit arbeidsmarkt - Structureel tekort arbeidsmarkt
8
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Duurzame inzetbaarheid - Gezondheid: behoud van gezondheid / vitaliteit van (ouder wordende) werkende - Scholing en omvorming: behoud en ontwikkelen van juiste kennis en vaardigheden - Mobiliteit: snel op de juiste plek krijgen van kennis en vaardigheden
9
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Praktijk -
10
Werkgevers en werkenden moeten het samen oplossen Intersectorale oplossingen Toenemende eigen verantwoordelijkheid werkende Integratie thema’s als arbo, gezondheid, HRM
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Dank voor uw aandacht
11
Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten
Willen en kunnen doorwerken Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers Rotterdam, 27 oktober 2010
Rob Gründemann TNO Kwaliteit van leven I Hogeschool Utrecht
Opzet van de presentatie
1. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt 2. Arbeidsparticipatie van oudere werknemers 3. Willen en kunnen doorwerken 4. Samenvatting en conclusies
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Nationaal Europees Wereldwijd
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Leeftijdsopbouw Nederland 2000 en 2050
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Groene en grijze druk van 1950 tot 2050 in Nederland Bron: CBS statline 2007
80 70 60 50 40 30 20 10 0 1950
1970
1980
1990
2000
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
2010
2020
2030
2040
2050
Grijze druk in Europa (2008) Bron: CBS, 2010 België
25,8
Denemarken
23,6
Duitsland
30,3
Finland
24,8
Frankrijk
25,3
Griekenland
27,8
Ierland
16,3
Italië
30,5
Luxemburg
20,9
Nederland
21,8
Oostenrijk
25,4
Portugal
25,9
Spanje
24,2
Verenigd Koninkrijk
24,3
Zweden
26,7
EU
25,4
0
5
10
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
15
20
25
30
35
Grijze druk in Europa (2040) Bron: CBS, 2010 België
42,3
Denemarken
42,7
Duitsland
54,7
Finland
45
Frankrijk
44
Griekenland
48,3
Ierland
30,6
Italië
54,1
Luxemburg
36,3
Nederland
46,8
Oostenrijk
46
Portugal
44,6
Spanje
46,4
Verenigd Koninkrijk
36,9
Zweden
40,8
EU
45,4
0
10
20
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
30
40
50
60
Grijze druk wereldwijd (bron: CBS statline 2010)
27,2
Australië
49,9
24,6
Canada
49
46,4
Japan
83,1
26
USA
49,8
31,1
OESO
57,9
0
10
20
30
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
40 2040
50 2010
60
70
80
90
Werknemers per sector en leeftijd 2005 (CBS Statline, 2009)
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Arbeidsparticipatie van oudere werknemers
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Arbeidsparticipatie oudere werknemers 2000-2009 Bron CBS statline, 2010
70
65,1
60 50
50,4
55,5
53,5
68,1
58,5
40 30 20
27,8 16
18,9
16,5
30,1
21,5
10 0 2000
2002
2004 55-59 jaar
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
2006 60-64 jaar
2008
2009
Situatie ouderen (55-65 jaar) in Nederland (2008) Bron CBS statline, 2010
70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% mannen werkend
vrouwen
werkloos
VUT
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
55-60
60-65
WAO/WIA
niet werkend
Willen en kunnen doorwerken tot 65 jaar
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Willen en kunnen doorwerken tot 65 jaar Bron: NEA, 2010
70 60 50 40
40
42
30 20
37
36
41 40 34
44 36
40
43 45 41
27 21
10 0 2005
2006 willen
2007 kunnen
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
2008 lichter
2009
Willen en kunnen doorwerken tot 65 jaar (2008) Bron: NEA (Ybema et al, 2009)
70
65
60 49
50 40
49 43
37
50
48 43 37
35
31
30
26
20 10 0 45-49 jaar
50-54 jaar willen
55-59 jaar
kunnen
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
lichter
60-64 jaar
Door willen werken onder 45 plussers in 2008 Bron: NEA (Ybema et al, 2009)
Hoger dan gemiddeld (36%)
Lager dan gemiddeld (36%)
60 t/m 64 jarigen (50%) Vrouwen (37%) Hoger opgeleiden (41%) Agrarische beroepen (48%) Leidinggevenden (41%) Cultuur (46%) Landbouw en visserij (42%)
55-59 jarigen (31%) Mannen (35%) Laag en middelbaar (34%) Ambachtelijk, industrieel (28%) Transport beroepen (34%) Bouw (19%) Industrie (30%)
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Door kunnen werken onder 45 plussers in 2008 Bron: NEA (Ybema et al, 2009)
Hoger dan gemiddeld (50%)
Lager dan gemiddeld (50%)
60 t/m 64 jarigen (65%) Mannen (54%) Hoger opgeleiden (55%) (Vak-)specialisten (67%) Administratief (63%) Leidinggevenden (60%) Financiële dienst (61%) Cultuur (57%)
55-59 jarigen (48%) Vrouwen (45%) Lager opgeleiden (44%) Beroepen in de zorg (37%) Leerkrachten, docenten (41%) Ambachtelijk, industrieel (41%) Horeca (31%) Bouw (39%) Zorg (40%)
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Fysiek en emotioneel zwaar werk Figuur 1 Tw ee-dim ensionale w eergave van 30 beroepsgroepen op basis van de zeven w erkaspecten (NEA 2007 & 2008; n = 40.745)
verticale dimensie (boven: emotioneel zwaar werk met werkdruk, autonomie en creatief werk)
docenten BO
leidinggevenden 1,0
docenten VO
docenten HO vertegenw oordigers
artsen
verpleegkundigen & ziekenverzorgenden
overige vakspecialisten ICT-functies, ed
verzekeringsagenten, ed architecten, ed
kappers, ed bejaarden- & kinderverzorgers
secretaressen, ed drukkers, ed
-1,0
bankw erkers, ed loodgieters, ed bouw vakkers
0,0 0,0
koks, kelners, ed
boekhouders, ed
elektrom onteurs, ed w inkelpersoneel schilders
schoonm akers, ed
politie, brandweer, ed
postpersoneel
laders, lossers, ed
vrachtw agenchauffeurs bus- & treinbestuurders
tuinbouw ers, ed -1,0
horizontale dimensie: fysiek zw aar w erk (links), fysiek licht w erk (rechts)
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
1,0
Samenvatting en conclusies
• Vergrijzing is mondiaal probleem • Grijze druk gaat in Nederland in 30 jaar verdubbelen • Slechts 30% van 60-plussers momenteel actief op de arbeidsmarkt • Nog niet de helft van de werknemers wil tot pensioen doorwerken • Door kunnen werken hangt samen fysieke en emotionele belasting • Meer aandacht nodig voor duurzame inzetbaarheid en ook voor de positieve kant van gezondheid en vitaliteit • Duurzame inzetbaarheid is voor alle werknemers van belang en in iedere economische situatie (krimp, groei of stabiliteit) Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Dank voor uw aandacht Wilt u meer weten? Dr. Rob Gründemann TNO Kwaliteit van Leven - Arbeid Postbus 718 2130 AS Hoofddorp Lector Organisatieconfiguraties en Arbeidsrelaties Hogeschool Utrecht T 023 554 9948 E-mail: rob.grundemann@ tno.nl Website: www.tno.nl Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Sturen op duurzame inzetbaarheid De praktijkrichtlijn
de aanleiding •
•
“Bakker”: vergrijzing en ontgroening meer werk, minder mensen “SER”: preventiebeleid binnen bedrijven van Haagse werkelijkheid naar pdca!
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
de markt
boer wat zeg je van mijn kippen boer wat zeg je van mijn haan hebben ze dan geen mooie veren of staat jou de kleur niet aan
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
DI als strategische doelstelling against obesitas
LLL bevlogenheid flexicurity PAGO TQM PMO Het nieuwe werken LBP duurzaamheid L(f)BP gezondheidsmanagement WAI sustainability Vitaliteit(scan) stop smoking
Duurzaam personeelsbeleid
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
het praatje en het plaatje vitaliteit
persoon
inzetbaarheid arbeidsfactoren
leeftijd
werkvermogen loopbaan gezondheid selectie
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
performance
waardesysteemverschuiving denken over duurzame inzetbaarheid is denken over personeel werk werkrelaties
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
het spel en de knikkers indicatoren scan visie beleid pi’s
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
scannen, wat Cluster 1: van HR-beleid Cluster 2: van het werk zelf Cluster 3: van functionele geschiktheid Cluster 4: van individuele vitaliteit
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
scannen, • draagvlak
hoe
en participatie • de (arbeids)organisatie doorlichten • in vertegenwoordigende groepen • gelijke beelden: van “ist” • type organisatie: reactief, planmatig, proactief, integraal • gelijke ambities: naar “soll” • met een verbetercyclus PDCA
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
weerstanden ieder nadeel heb z’n voordeel knippen en scheren, wassen en watergolven doe maar gewoon niet in mijn achtertuin
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
sturen op duurzame inzetbaarheid
een spel met uitsluitend winnaars
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
dat is de gedachte, dat is het idee
dank voor uw aandacht, maar misschien zijn er vragen ?
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Workshops 1. 2. 3. 4. 5.
Het recept voor duurzame inzetbaarheid Waardensystemen en de taal binnen de organisatie Instrumenten om duurzame inzetbaarheid te bevorderen Hoe creëer ik beweging op de werkvloer? Weerstanden en uitstel
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Hèt KennisNetwerk Duurzame inzetbaarheid Marc Ritter, NEN Arbeid
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Duurzame inzetbaarheid Return on Investment
levenstrap
Return on Investment • Wat is het rendement voor organisaties als ze adequaat sturen op duurzaam inzetbare medewerkers? • Hoe zorgt u voor gezamenlijke verantwoordelijkheid en • is sociale innovatie te organiseren
maar wat weten we dan al wel??? • tot dusverre is er maar weinig zicht op de mate waarin werkgevers inzetbaarheid het beste kunnen beïnvloeden (OSA 2009) • algemeen geaccepteerde kengetallen over inzetbaarheid of deelaspecten als vitaliteit zijn nog niet voorhanden. (NPR 6070 pag 5)
definitie in-/uitzetbaarheid • voldoende gekwalificeerd zijn om ander werk binnen of bij een andere werkgever en/of in een andere sector te kunnen verrichten (OSA 2008) • kwalificaties: – kennis, vaardigheden, houding/motivatie/bereidheid
• werkloosheidskans en werkloosheidsduur
Nobelprijs!!! • Diamond, Mortensen en Pissarides
• de arbeidsmarkt is geen gewone markt! • WW-uitkering draagt bij aan betere inzetbaarheid
Gründemann • het vermogen van werknemers om een diversiteit aan werkzaamheden en functies adequaat te vervullen wordt bepaald door vier aspecten van inzetbaarheid: • • • •
1 vaardigheden en competenties 2. bereidheid om ze in te zetten 3. kennis van de arbeidsmarkt 4. voldoende gezondheid en welbevinden
ROI wat meet je bij wie? werknemers • participatiekans • werkloosheidskans • aantal maanden werkloos • werkhervattingskans • functiemobiliteit • transitie van werkloos naar zelfstandig beroep
werkgevers • vinden dat 5% van het personeel voldoende is toegerust • 25% van de werkgevers ervaart nu knelpunten tav ontoereikende kwalificaties en inzetbaarheid • 40% van de werkgevers verwacht knelpunten OSA 2009
Transitionele arbeidsmarkt plus zorg, huishouding
II 0---4---6 6 ----16-------16---20-----25 20-----25 scholing opleiding
I
betaalde betaalde arbeid arbeid WN WN 20---25---35---45---55---65 20--25--35--45--55-60 V
60-------------------------80 65---------------------80 (graduele) uittreding, VUT, pensionering III pensionering
betaalde betaalde arbeid arbeid ZZP ZZP gezondheid
IV werkloos, arbeidsongeschikt tijdelijk inactief
Bron: Gunther Schmid
Transitionele arbeidsmarkt
doel inzetbaarheid • inzetbaarheid is gericht op het faciliteren van de vele overgangen (transities) gedurende het werkzame leven
van werk naar werk de werkgevers:
heeft beleid van werk naar werk
interne trajecten
naar buiten traject
Landelijk
15%
27%
18%
industrie landbouw
10%
28%
16%
bouwnijverheid
8%
27%
18%
overheid
48%
71%
51%
onderwijs
47%
41%
27%
20-49 werknemers
22%
36%
22%
500 en meer
69%
86%
67%
bijdrage van HR instrumenten aan inzetbaarheid werkgeversperspectief aandacht, tijd, geld voor:
voldoende toegerust
geen ervaren knelpunt
geen verwacht knelpunt
arbeidsinhoud
+
+
0
arbeidsvoorwaarden
+
+
0
loopbaanontwikkeling
+
+
0
mobiliteit
+
+
0
POP gesprekken
+
opleiding en scholing
0
0
0
cursussen volgen
0
0
0
studieverlof
0
0
0
arbeidsomstandigheden
0
0
0
personeelsvoorzieningen
0
0
0
medewerking van de werknemer organiseren
• vertrouwen hebben dat je meer kunt dan je huidige baan (zelfvertrouwen) • bepaalde mate van ontevredenheid (onvrede, urgentie) voordat men in actie komt • inzetbaarheidscultuur; het is normaal om te leren en je aan te passen
bedrijfs-gezond(heids)beleid HRM beleid aannamebeleid loopbaanbeleid, opleidingsbeleid, arbeid-en-zorgbeleid, arbeidsvoorwaardenbeleid employabilitybeleid, outplacementbeleid, levensfasebewust personeelsbeleid,
Arbo arbo-catalogus RI&E preventie
Integraal Gezondheids Management
Leefstijlbeleid B-R-A-V-O
activeren re-integreren passend werk Gezondheidsmanagement – zorgketen Preventiemedewerker, arbodienstverlener, bedrijfsarts, zorgaanbieder, zorgverzekeraar, verzuimverzekeraar, re-integratie / interventie
Determinanten van verzuim: geef de volgorde van belang • • • • • • • • • • • • • • • •
Slechte gezondheidstoestand ! Dit is de juiste volgorde van belang ! Chronische aandoening Zie: SCP, Beter aan het Werk (2007) Intimidatie door chefs / collega’s Werken met een arbeidsongeschiktheidsuitkering Veel uren huishoudelijke en/of zorgtaken Hoge werkdruk Emotioneel zwaar werk Weinig of geen overuren maken Geslacht: vrouw Lage opleiding Geen goede arbeidsvoorwaarden Fysiek zwaar werk Gevaarlijk werk Geen weekendwerk doen Geen zelfstandigheid in het werk Wel in vaste dienst werken
WW-preventie WGA-preventie 1. primaire preventie bronaanpak, nog geen werkloosheidsdreiging
2. secundaire preventie last minute-aanpak 5voor12 scenario
3. tertiaire preventie gevolgaanpak: beperken van de uitkeringsduur
WGA = WW WW • 2 jaar WW loongerelateerde uitkering 70% • daarna Wet Werk & Bijstand
WGA • 2 jaar WGA loongerelateerde uitkering 70% • daarna WGA vervolguitkering • WGA = Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten • ben je inzetbaar, ook voor ander werk………
Re-integratie spoor 0, 1, 1½, 2
aan het werk via spoor …….. 13 weken
26 weken
52 weken
104 weken
eigen werk
70%
50%
30%
9%
ander werk eigen werkgever
23%
35%
46%
41%
ander werk andere werkgever
2%
9%
16%
14%
werkloos / spoorloos
5%
6%
8%
36%
Werknemers WIAconsequenties Werknemer inkomen
WGA loongerelateerde fase 24 maanden
benutting
Inkomen uit werk
WGA Loongerelateerd e uitkering
Inkomen uit werk
WGA vervolg- of Loonaanvullingsuitkering
30.000
21.000
120.000
84.000
255.000
51.080
93.080
restverdiencapaciteit
100% 0%
WGA vervolgfase 96 maanden
42.000
WGA: Wil Graag Arbeid !
gebaseerd op Willy: 50 jaar, € 30.000, 24 jaar arbeidsverleden, 50% AO, € 15.000 restcapaciteit
WIA-10 jaar eerste 10 WIA jaren
Werkgeversconsequenties 12 jaar Werkgever kosten
loondoorbetaling -/opbrengst passend werk 104 weken
loongerelateerde fase 24 maanden
100% benutting
36.000
21.000
51.080
0% benutting
51.000
42.000
51.080
beïnvloedbaar
15.000
21.000
Leidinggevende: aan het werk!
€ 36.000 beïnvloedbaar in de eerste 4 jaar !!!!!
vervolgfase 96 maanden
GEZONDE GETALLEN = BRAVO gezond
let op
gevaar
roken
73%
21%
6%
alcohol
20%
70%
10%
voeding
51%
36%
13%
bewegen
56%
33%
11%
BMI
52%
36%
12%
ontspanning
52%
40%
8%
Mijn Score
Landelijk maart 2010
n= steekproef Nederland
aansprékende áánsprekende arbeidsvoorwaarden • 1,5% van de loonsom => preventie • budgetneutraal • geen onvoorwaardelijke arbeidsvoorwaarden meer • warme solidariteit • elkaar kunnen aanspreken op gevolgen • sociale innovatie is mogelijk door gezamenlijke verantwoordelijkheid te organiseren
niet alles wat je meet is van waarde
niet alles van waarde kun je meten
werkgever / eigenaren
klanten
meer aandeelhouderswaarde meer winst, betere concurrentiepositie
tevredenheid van klant, cliënt, patiënt, student, scholier betere producten en dienstverlening
medewerkers
bedrijf
tevredenheid, betrokkenheid, motivatie minder werkdruk minder verloop minder verzuim, WIA, WW
goed imago meer wendbaar, beter inspelen op veranderingen inzetbaarheidcultuur
Een kwestie van gezond verstand
SER
2009
Beter aan het werk
SCP
2007
Beperkt aan het werk
SCP
2010
De rol van werkgevers bij investeringen in inzetbaarheid
Kerkhofs e.a.
2009
Dynamiek en levensloop
Ester e.a.
2006
Innoveren met personeel
Evers e.a.
2009
Handboek levensfasebeleid
AWVN
2007
Veelkleurig grijs
Polder
2008
Herman Evers Postbus 10143 7301 GC Apeldoorn Canadalaan 44 m: 06 26876929 e-mail:
[email protected] www.evident-bv.nl www.deSociaalAccountant.nl
Vragen en discussie
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers
Afsluiting
Seminar Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers