Samenwerken omdat ’t loont Jubileum overzicht
Water voor iedereen! “Als ik aan 2013 denk dan ben ik vooral trots. Trots op de 150 geëerden en trots op ‘mijn’ waterschap. Al anderhalve eeuw werken we aan schoon, voldoende en veilig water. Dit wilden we niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Geen groot feest maar een vriendelijk gebaar: 150 medailles opspelden bij mensen die dat verdienen. We zeiden 150 keer hardop: ‘Dankjewel!’. Medewerkers en bestuur droegen mensen en organisaties aan die een medaille verdienden. Bij de selectie was vooral ‘passie’ van belang. Mensen die zich met hart en ziel inzetten voor water. Van vrijwilligers die wekelijks monitoringsgegevens aan ons doorgeven tot gemeenteambtenaren die dagelijks met water in hun gemeente actief zijn. De diversiteit van al deze verschillende mensen met elk hun eigen rol en aanpak maakt het een jubileum voor iedereen. In 2013 stond niet alleen het jubileum centraal, we deden ook ‘gewoon’ ons werk. Zo kent dit jaar diverse hoogtepunten. De projecten Dommel door Boxtel én Eindhoven werden opgeleverd en rioolwaterzuivering Biest-Houtakker is ook klaar voor de toekomst. In dit jaaroverzicht nemen we u graag mee terug in de medailleregen en laten en we zes hoogtepunten zien uit ons dagelijks werk. Veel kijk- en leesplezier”. Peter Glas
Peter Glas
“Het vieren van een jubileum doe je met elkaar. Ik vind het bijzonder om te zien dat alle collega’s en bestuurders het geweldig vonden om niet zelf een groot feest op te tuigen, maar anderen in het zonnetje te zetten. Dat maakt van iedere medaille die wij in 2013 opspelden, een welgemeend Dankjewel. Wij genoten met zijn allen van de warme en enthousiaste reacties bij de 150 gehuldigden. Zo trakteerde de gemeentesecretaris van Nuenen het hele gemeentehuis op taart, omdat een van zijn medewerkers een medaille van ons kreeg. Een van de gedichtenschrijfsters had een persoonlijke ‘flessenpost’ voor ons. Het maakt ons trots op ons werk en op de mensen met wie we dat samen doen”. Ruud Viergever
Ruud Viergever
www.150jaaroverzichtdommel.nl
Inhoud 03 ‘Vastleggers’ Watercollega’s 04 Lokale overheden 05 Provincie 06 Agrariërs 07 Ondernemers 08 Natuur-en landschap 09 Lokale en regionale initiatieven 10 Adviseurs 11 Kennis- en educatiecentra 12 Pers 13 Medewerkers & bestuur 14 16 De Dommel stroomt weer door Boxtel Dommel door Eindhoven 17 Overname onderhoud stedelijk water 18 Het ‘gewone’ werk 19 erbouwing rioolwaterzuivering V BiestHoutakker Droogte
20 21
03
01 02 03 04 05 06 07 08
‘Vastleggers’ De vastlegger legt ons werk vast in woorden, beelden of vormen. Van een afstandje bekijkt en beschouwt de vastlegger ons werk. De vastlegger belicht ons werk vanuit zijn of haar kant en plaatst het in de bredere context. Zichtbaar voor iedereen. Samenwerken is de ‘kunst’ en dat loont.
01)Rien van Heesewijk, Publicist ‘De Dommel Waterlong van Brabant’ 02)Ronald Buskens, Publicist ‘De Dommel, stroom door tijd, natuur en landschap’ 03)Jan Vlemmix, Publicist ‘Dommel door Eindhoven’ 04)Theo van Kuijk, Schrijver Dommelgedicht 05)Ainyahita Jansen, Schrijver Dommelgedicht 06)Cees Pullens, Schrijver winnende Dommelgedicht 07)Hester Pilz, Kunstenares, Oergrond 08)Marten Groen, Kunstenaar, Oergrond
04
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Watercollega’s Water laat zich niet beteugelen op de tekentafel of binnen bepaalde werkgebieden. Samenwerken met collega waterprofessionals van andere waterschappen, gemeenten en regio’s, is onontbeerlijk, leerzaam en essentieel. Door samen te werken hebben we de stroming mee.
UIT DE MEDIA TWITTER
waterwonderen @waterwonderen zeer vereerd met jubileummedaille @wddommel door @PCGGlas voor #waterwonderen!
01)Sjef Ernes, Directeur Aqua for All 02)Nathalie van Zeeland-Roumen, Landgoed Gulbergen 03)Johan Elshof, Waterspecialist ZLTO 04)Frank Spijkers en Henri Verouden, Aquon 05)Bart Bardoel, ZLTO 06)Hans Huijbers, ZLTO 07)Sef Philips, Brabant Water 08)Liesbeth Vranken, Netherlands Water Partnership en ambassadeur van Waterwonderen 09)PAM Cornelissen, (Oud) watergraaf 10)Ad Segers, (Oud) watergraaf 11)Wim Kuijken, Deltacommissaris 12)Eddy Kesters, Ontvangend Griffier Watering De Dommelvallei 13)Jef Guelinckx, Bekkensecretariaat Maasbekken, VMM 14)Dijkgraaf Roelof Bleker, Waterschap Rivierenland 15)Dijkgraaf Carla Moonen, Waterschap Brabantse Delta 16)Dijkgraaf Lambert Verheijen, Waterschap Aa en Maas 17)Dijkgraaf Toine Gresel, Peel & Maasvallei 18)Frank Vereyken, De Scheepsvaart België 19)Joop de Jager, Begeleidersgroep landelijk jeugdbestuur 20)Johan Hillen, Voorzitter Watering Dommelvallei
05
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Lokale overheden Bij een goed project is er een balans tussen mens, omgeving en lokale economie. Bij het bewaken van die balans is samenwerking met de lokale overheid noodzakelijk. Samen zorgen we ervoor dat het juiste gewicht aan elk aspect wordt toegekend. Dat loont altijd.
UIT DE MEDIA BRABANTS CENTRUM WATERGRAAF PETER GLAS OVER 150-JARIG WATERSCHAP DE DOMMEL: ‘Naarmate je je werk beter doet, wordt het stiller,
01)Yvonne Kimman, MVO-coördinator gemeente Tilburg 02)Willem Meijer, Hoofd Openbare Werken gemeente Bladel 03)Elly Blanksma-van den Heuvel, Voorzitter portefeuille Gulbergen SRE 04)Arie Ras, Planoloog Buitengebied gemeente Nuenen 05)Ger Renkens, Programmaleider Water gemeente Eindhoven 06)Bart Jansen, Provincie Noord-Brabant 07)Hans Mols, Gemeente Boxtel 08)Bas Bloks, Gemeente Vught 09)Leon Classen, Gemeente Nuenen 10)Martine Beuken, Gemeente Den Bosch 11)Ger van den Oetelaar, Oud-wethouder gemeente Boxtel 12)Hein Hoppenbrouwers, Gemeente Boxtel 13)Berend de Vries, Wethouder gemeente Tilburg 14)Leon van Maren, Watercontactpersoon gemeente Sint-Oedenrode 15)Harrie Wouters, Gemeente Reusel-de Mierden 16)Monique Claassen, Gemeente Eersel 17)Bart van de Staak, Jurist gemeente Boxtel 18)Marieke Moorman, (Oud) wethouder ‘water’ Tilburg 19)Willy Hansen, Wethouder gemeente Someren 20)Leon Craeghts, Veldmedewerker gemeente Lommel 21)Sjef Devrindt, Veldmedewerker gemeente Lommel 22)Mark Peters, Gemeente Veldhoven
06
01 02 03 04
Provincie De provincie schetst de lijnen. Samen vullen we details in. Elk vanuit een eigen visie en opkomend voor eigen belangen. Maar ook als partners. Waarbij we elkaar adviseren en inspireren; dat loont!
UIT DE MEDIA
BRABANTSE WATERSCHAPPEN BEHALEN RESULTATEN, MAAR ER IS NOG VÉÉL WERK TE VERRICHTEN ‘De inspanningen van de waterschappen en provincie werpen langzaam maar zeker vruchten af voor het grond- en oppervlaktewater.’
01)Arno Adriaansen, Provincie Noord-Brabant 02)Johan van den Hout, Gedeputeerde provincie Noord-Brabant 03)Ad Mol, Oud-medewerker provincie Noord-Brabant 04)Wil Beeren, Veldmedewerker provincie Noord-Brabant
07
01 02 03
Agrariërs Bij agrariërs spreken we over ‘samen werken’. We gaan letterlijk ‘de boer op’ en maken zaken bespreekbaar. In veel gevallen doorkruist ons werkgebied het agrarische gebied. Om te zorgen dat we allebei ons werk goed kunnen uitvoeren, overleggen we veelvuldig over wat het beste is om te doen. Praten loont.
01)Martijn Tholen, Agrariër 02)Robert van den Bosch, Agariër 03)Henk Wiersma, Agrariër
08
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13
Ondernemers Winst maken. Duurzaam ondernemen. Geven en nemen. Samenwerken. Dat loont. Voor beide partijen. Water als bron van inkomsten. Meedenken, participeren en co-creatie gericht op kansen en duurzaamheid. Verbetering begint met samenwerken.
UIT DE MEDIA TWITTER
Margot van Bergen @Margot_commggze Proficiat Kees! RT @GGzE: Kees de Graaf #GGzE, ontvangt jubileummedaille @wddommel: ggze.nl/n/2110#yam
01)Monique Soeters, Vereniging Industriewater 02)Cees de Graaf, Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en Kempen 03)Pierre van Hedel, Directeur Rabobank Foundation 04)Bas Diesen, Brouwers Groenaannemers 05)André Baars, Klaar BV 06)Jan van den Broek, Aannemer 07)Kees Rombouts, Aannemer 08) Michel Geenen, Rofra 09)Harrie Swinkels, Golfbaan De Swinkelsche 10) Ton de Waal, Coca-Cola 11)Dick Notenboom, Fuji 12) Koen van Gils, IFF 13)Antoon Wallays, Agresto
09
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Natuur en landschap Bij herinrichting van een gebied is samenwerking essentieel. Door samen met specialisten op het gebied van natuur en landschap te sparren, ontstaat een wateromgeving die loont. Voor mens, dier en plant. Samen zorgen dat me(t)anderen meerwaarde geeft.
UIT DE MEDIA TWITTER
Frans Kapteijns @BoswachterFrans jubileummedaille voor Boswachter Frans Kapteijns uit Oisterwijk inoisterwijk.nl/nieuws/2013/12...via @inOisterwijk Janneke de Groot @Bosw8erJanneke Strabrechtse heidedag start met huldiging div natuurorganisaties door watergraaf @PCGGlas v @wddommel 01)Rien van den Berg, Landgoed Bleijendijk 02)Jochem Sloothaak, Brabants Landschap 03)Eric Kessels, Actief Bodembeheer De Kempen 04)Tom van Duuren, Bomenwacht 05)Marie Cecilé van de Wiel, KNNV Vereniging voor veldbiologie 06)Arno de Schepper, Brabants Particulier Grondbezit (BPG) 07)Christ Rijnen, Vereniging Natuurmonumenten 08)Harry Boeschoten, Staatsbosbeheer regio Zuid 09)Erik van Ingen, Stichting Brabants Landschap 10)Maarten Clement, Bosgroep Zuid 11)Nol Verdaasdonk, Brabantse Milieu Federatie (BMF) 12)Mariet Vissers, IVN Geldrop 13) Eric Sessink, Food4bees, Zorg voor Biodiversiteit en bijen 14)Frans Kapteijns, Boswachter Natuurmonumenten 15)Werner Mennen, Vlaamse Milieu Maatschappij 16)Noud Janssen, Veldcoördinator STIKA 17)Harry Suilen, Natuurmonumenten 18)Klaas van Laan, Natuurmonumenten 19)Martijn Fliervoet, Brabants Landschap 20)Michel Hendrix, Natuurmonumenten
10
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Lokale en regionale initiatieven Burgers die vanuit lokale betrokkenheid inbreng geven. Gedreven, bewust maar altijd met hart voor het lokale belang en voor de schoonheid van ‘water’. Een bron van nieuwe inzichten die een project vaak díe eigenheid geven waardoor het uniek is.
01)Nettie van den Langenberg, Vrijwilliger 02)Hein de Koning, Vrijwilliger, heemkundekring Sint-Oedenrode 03)Wim van Kerkhof, Vrijwilliger 04)Harry Satters, Kring Vrienden 05)Fons Sleutjes, Stichting Vestingfietsen 06)John Barendregt, Roeivereniging De Hertog 07)Erik de Jong, Muziek op de Dommel in Eindhoven 08)Nico van de Sande en Renate Rietman, Baksche Ven 09)Christ Pijnenburg, Organisator Leyetocht 10)Xaveer van Lokven, Initiatiefnemer Op Drift 11)Leon van den Eerden, Kanovereniging De Pagaai 12)José de Lange, Weverijmuseum Geldrop 13)Romano van der Meijden, Oprichter Rooise waterdag 14)Ad de Kort, Natuurwerkgroep Liempde 15)Albert Welling, Mede-initiatiefnemer Dommeltheater 16)Martin Hermans, Raddraaiers 17)Femke van Beuningen, Winnares wedstrijd Zondag Waterdag 18)Peter Kerkhofs, Burger 19)Ad van Gennip, Bestuurslid Vereniging Dommel door Boxtel 20)Marie Jose Meertens, Poelenwerkgroep natuur- en landschapsbeheer Boxtel 21)Piet van den Eijnde, IVN Maasheeze 22)Jan Engelen, Hei, Heg en Hoogeind 23)Marco Melhuizen, Werkgroep Natuur- en Landschapsbeheer 24)Frans Maas, Vogelwerkgroep 25)Wil Boons, Beckhovenzuil bij Essche Stroom
11
01 02 03 04 05 06 07 08
09 10 11 12 13 14 15 16 17
Adviseurs Door samen te werken met specialisten creëren we meerwaarde voor onze projecten. Door knowhow uit verschillende hoeken samen te brengen zorgen we voor kruisbestuiving. Wat weer leidt tot meerwaarde op projectniveau. Kennis delen loont.
UIT DE MEDIA BRABANTS CENTRUM WATERSCHAPSMEDAILLE VOOR JAN VAN HOMELEN ‘Altijd op tijd en goed humeur’
01)Henk Krols, Adviseur BMD Zuid-Nederland 02)Michiel Anten, Adviseur Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden 03)Jan van Bakel, Zelfstandig adviseur agrohydrologie 04)Twan Klomp, Piloot 05)Peter Kortekaas, Nederlandse voedsel en warenautoriteit 06)Irene Lambour, WSD 07)Joscha de Vries, Advies organisatieontwikkeling Dommel 08) Lorenzo Benedetti, Waterways 09) Ellie van der Est, Advies organisatieontwikkeling Dommel 10)Kees Luscuere, Advies organisatieontwikkeling Dommel 11)Arnold van Rijsewijk, RAVON 12)Jeroen Langeveld, TU Delft en Royal Haskoning DHV 13)Jeroen de Klein, WUR 14)Prof.dr.ir. Peter Vanrolleghem, Université Laval 15)Ingmar Nopens, Universiteit Gent 16)Jan van Homelen, Mediator bezwarencommissie 17) Maartje Pinxteren, MVO013
12
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11
Kennis- en educatiecentra Kennis en kunde delen. Mensen bewust maken van de wereld en de rol van het water in onze wereld. Van beek tot sloot en het belang van het regenwater in de achtertuin. Door sámen kennis te delen bouwen aan een duurzame relatie tussen water en de mens. Kinderen staan centraal, zij zijn dé toekomst.
01)Petra van Leeuwen, Kikkerdril Natuureducatie 02)Rian Peeters, Basisschool Were DI Valkenswaard 03)Henk Bullens, Basisschool Het Palet 04)Rik Veekens, Basisschool Wichelroede 05)Esther Baten, Basisschool De Klimboom 06)Johan Heeffer, Natuurmuseum Tilburg. 07)Sinterklaas, Brengt water dichtbij de kinderen 08)Hoofdpiet, Brengt water dichtbij de kinderen 09)Rien Wols, Brabants Historisch Informatie Centrum 10)René Fraaije, Oertijdmuseum, Natuur- & Milieu Educatiecentrum en Bezoekerscentrum De Groene Poort 11)Tessa Blokland, Design Academy
13
01 02 03
Pers
UIT DE MEDIA TWITTER
Brabants Centrum @brabantscentrum #Waterschap De Dommel (@wddommel) rondt jubileumjaar af brabantscentrum.nl/ Waterschap-ron...
01)Marc Cleutjens, Journalist Brabants Centrum 02)Michiel Theeuwen, Journalist Eindhovens Dagblad 03)Hans Janssen, Journalist Omroep Brabant
Door een open, transparante houding richting journalisten, vertellen we ons verhaal aan het publiek. Dat varieert van een verslag over de voortgang van een project, communicatie van beperkende maatregelen tot het delen van ‘nieuws’ bij bijvoorbeeld een officiële opening. Samen informeren.
14
01 02 03 04
Medewerkers & bestuur Zonder de inzet van onze medewerkers en bestuursleden blijven onze visie, wensen en dromen slechts overpeinzingen. Dagelijks zorgen zij ervoor dat zaken concreet vertaald worden naar de praktijk.
UIT DE MEDIA DEZE FLADDER-IEP IS OP 20 MAART 2013 GEPLANT. EEN BLIJVENDE HERINNERING AAN 150 JAAR WATERSCHAP DE DOMMEL
UIT DE MEDIA BRABANTS CENTRUM
BOXTELSE SCHOLIERE LAURIEN BROEDERS KREEG DE EERSTE MEDAILLE OPGESPELD WAARMEE WATERSCHAP DE DOMMEL HET 150-JARIG BESTAAN HERDENKT.
01)Laurien Broeders, (Oud) jeugdbestuurslid 02)Alle medewerkers van Waterschap De Dommel 03) Alle bestuursleden van Waterschap De Dommel 04) Joeri Renes, jeugdbestuurslid Waterschap De Dommel
15
Van een 150-jarig jubileum naar dagelijks werk Natuurlijk stond het afgelopen jaar niet alleen ons 150-jarig bestaan centraal. We hebben in 2013 tal van prachtige projecten afgerond en op allerlei fronten weer volop vooruitgang geboekt. Bij een zestal projecten staan we stil in het vervolg van dit overzicht. Deze projecten laten zien waar we voor staan en schetsen een beeld van ons dagelijks werk. Zo kijken we onder meer naar de projecten Dommel in Boxtel én Eindhoven, die beiden werden opgeleverd. Ook staan we stil bij de rioolwaterzuivering in Biest-Houtakker die, als laatste rioolwaterzuivering in de reeks, ook weer helemaal klaar voor de toekomst. Verder was 2013 een jaar met een memorable zomer, die veel droogte kende. Een impressie van ons dagelijks werk…. Wilt u de bijbehorende filmpjes met samenwerkingspartners bekijken, ga dan naar www.150jaaroverzichtdommel.nl.
16
De Dommel stroomt weer door Boxtel Dankzij de flinke opknapbeurt door Waterschap De Dommel en de gemeente Boxtel kunnen bewoners en bezoekers van Boxtel het water van de Dommel eindelijk weer beleven en het populaire rondje door het centrum en buitengebied van Boxtel kanoën. De Dommel is weer een brede, zichtbare en dynamische beek met lage afvoer in de zomer en hoge afvoer in de winter. De kanogoot is in gebruik, de vissen zwemmen weer stroomopwaarts; er is weer leven in deze mooie beek. De feestelijke oplevering vond plaats op zondag 22 september 2013 tijdens de jaarlijkse open dag van het waterschap: Zondag Waterdag.
Zeven kilometer. Dat is de lengte waarover de Dommel door Boxtel is gebaggerd, verbreed en verdiept om het water weer gereguleerd te laten stromen. De Dommel heeft nu weer het profiel van een natuurlijke laaglandbeek en is afgestemd op een stroomsnelheid waarbij sedimentatie van verontreinigd slib zoveel mogelijk wordt voorkomen. Net na de splitsing met het afwateringskanaal is een zandvang aangelegd. Hierdoor wordt het aanzanden van de Dommel grotendeels voorkomen. Dit alles zorgt voor een beter leefklimaat voor flora en fauna.
De ecologische verbindingszone zorgt ervoor dat flora en fauna zich vrijelijk kunnen bewegen. Wat hebben we gedaan? Een greep uit de werkzaamheden. • Nabij Mgr. Wilmerstraat. Realisatie van een vispassage, een regelbare stuw, een kanoglijgoot en een droge faunapassage. • Centrum. In het centrum is aan weerszijde een duurzame ‘Berliner’ keerwand van Azobe hout en Cortenstaal geplaatst over een lengte van
250 meter. Bij iedere aangrenzende achtertuin is een betonnen trapje aangebracht. De bewoners kunnen hierdoor eindelijk weer genieten van hun tuin met uitzicht op de Dommel. Ook is hier een ‘zwevend’ natuurstenen plateau van ca. 40 meter gerealiseerd met zitbankjes. Op het plateau kunnen mensen wandelen en de Dommel écht beleven. • Noordelijk traject. In het relatief groene traject met een natuurlijk karakter is een nieuwe kanolagune gerealiseerd in de nabijheid van het clubhuis van de kanovereniging. Schotse Hooglanders kunnen via de kanolagune passeren en onder de
Bosscheweg en de Achterbergstraat doorlopen. Zo ontstaat een aaneengesloten natuurgebied. • Zuidelijk traject. Dit halfopen beekdallandschap vormt de grens tussen stedelijk- en buitengebied. Hier is veel aandacht voor recreatie en beleving: struinpaden langs de Dommel, een in- en uitstapplaats voor kano’s en een visplek voor minder validen. • Poelenadoptieproject. Er zijn een aantal poelen aangelegd, die elk door een van de Boxtelse basisscholen zijn ‘geadopteerd’. Het accent ligt op natuurbeleving en kinderen laten zien wat de waarde is van natuur.
17
DOMMEL DOOR EINDHOVEN Dwars door het hart van Eindhoven stroomt de Dommel, 17 kilometer lang. Van de A2 ten zuiden van Eindhoven, door de stad, het buitengebied van Nuenen tot het Wilhelminakanaal in Son en Breugel. Een bron van natuur, rust en ontspanning in het drukke stadsleven. Helaas was de Dommel ook een bron van verontreinigingen. Door ongezuiverde lozingen van de zinkertsverwerkende industrieën in de Belgische en Nederlandse Kempen zijn de Dommel en het Afwateringskanaal in het verleden ernstig verontreinigd geraakt met cadmium en zink. Al enige jaren geleden besloot Waterschap De Dommel dat de beek grondig moest worden opgepakt.
Over het gehele traject is de bodem schoon gemaakt en is met cadmium en zink verontreinigde bodem verwijderd. Daarnaast is de Dommel over de hele lengte grondig aangepakt: in totaal zijn 14 nieuwe meanders, een nieuwe vistrap, 17 poelen en 11 faunapassages gerealiseerd. Bovendien zijn er meer natuurlijke oevers en moeraszones aan gelegd. Een enorme klus die door goede samenwerking met partners en omgeving, duidelijke communicatie en stevig aanpakken heeft geleid tot een bevredigend resultaat.
Fijne leefomgeving Doordat de oevers langs de Dommel minder steil en met een gevarieerde begroeiing zijn gemaakt, is het gebied rondom de Dommel een betere leefomgeving voor dieren zoals kikkers, salamanders, vlinders, libellen, vogels en kleine zoogdieren. Tevens zijn er faunapassages aangelegd, zodat dieren veilig langs de gehele Dommel kunnen bewegen. Naast de grondige aanpak van de beek de Dommel zijn in het Dommeldal ook een groot aantal stadswateren en het afwateringskanaal aangepakt. Ook hier ligt de nadruk op het verbeteren en schoonmaken van de bodem en het natuurlijker maken van de oevers. Niet alleen de natuur profiteert van de opknapbeurt. Wij durven te stellen: heel Eindhoven profiteert van de nieuwe Dommel. De Dommel nodigt uit om te leven, werken en genieten rond het water.
18
OVERNAME ONDERHOUD STEDELIJK WATER In 2007 heeft Waterschap De Dommel besloten om het jaarlijkse (reguliere) onderhoud van een aantal wateren in het stedelijk gebied over te nemen. Het gaat om wateren die belangrijk zijn voor de totale waterafvoer van de Dommel. Door het jaarlijks onderhoud in eigen hand te nemen, kan beter sturing worden gegeven aan de waterschapdoelstellingen: droge voeten, voldoende en schoon water.
Waarom overname van het onderhoud? Waterschap De Dommel heeft vanuit de beheerstaken het onderhoud overgenomen van alle watergangen en vijvers die belangrijk zijn voor de totale waterbeheersing in het stroomgebied van de Dommel. Hierdoor kan betere sturing worden gegeven aan het totale watersysteem en aan de verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater. Met als resultaat betere sturing op de waterschapsdoelen.
Groot onderhoud Voordat de overname plaatsvond, is er achterstallig groot onderhoud gedaan aan de watergangen en vijvers. Het waterschap en de gemeenten werkten hierbij nauw met elkaar samen. Wat betekende dit groot onderhoud? • Baggeren van de vijver of watergang. • Schoonmaken van de verontreinigde waterbodem. • In een aantal gevallen zijn de oevers van de waterpartij opnieuw
ingericht. Waar mogelijk is een keuze gemaakt voor een natuurvriendelijke oever. • Om het toekomstig onderhoud te vergemakkelijken zijn de waterpartijen bereikbaar gemaakt door het verwijderen van bomen en struiken, snoeien en de aanleg van inritconstructies. • Maatregelen ten behoeve van de natuur, de waterkwaliteit en verbetering van de doorstroming.
Maatwerk Voor elke watergang of vijver is afzonderlijk bepaald of en welke werkzaamheden moesten worden uitgevoerd. Op deze manier zijn in totaal circa 90 waterpartijen in 19 gemeenten aangepakt. Na afronding van het groot onderhoud verzorgt Waterschap De Dommel het jaarlijkse reguliere onderhoud aan deze wateren in stedelijk gebied.
19
HET ‘GEWONE’ WERK Geen vervuild water, geen overstromingen, water dat goed ‘wegloopt’; Waterschap De Dommel werkt er elke dag aan. Het is ons ‘gewone’ dagelijkse werk. Iedereen in ons gebied moet ‘droge voeten’ en schoon oppervlaktewater hebben en houden. Dat gaat natuurlijk niet vanzelf, daarvoor moeten de waterlopen in goede staat zijn. Dus niet te veel begroeiing, schone bodem en open duikers. Maar ook controleren we op illegale lozingen. Beheer en onderhoud Dagelijks werken onze beheerders en onderhoudsmensen aan de honderden beken en sloten in ons gebied. Zij kennen het watersysteem op hun duimpje. Tijdens het maaiseizoen (tussen mei en december), worden deze beken en sloten gemaaid. Maar dat is niet de enige manier om voor voldoende water te zorgen. Waar nodig en afgestemd op de belangen (natuur, landbouw, recreatie) wordt er ook gebaggerd, obstakels en (drijf)vuil verwijderd, stuwpeilen aangepast en inzakkingen hersteld. Hiermee zorgen we, rekening houdend met die belangen, voor een optimale doorvoer en peil van het water. Schouwen Tijdens de jaarlijkse schouw controleren we of de sloten, welke in onderhoud zijn bij de aangelanden, voldoende onderhouden zijn om het overtollige water af te voeren. We kijken onder meer of de oevers en bodem zijn gemaaid en er zich geen obstakels in
de watergang die de doorvoer belemmeren. We schouwen alleen sloten die belangrijk zijn voor de waterbeheersing. Afgelopen jaar hebben we tijdens de schouw vastgesteld dat de meeste van deze waterlopen goed onderhouden worden. Eigenaren die op het moment van de schouw nog niet klaar waren, hebben we een brief gestuurd met de vraag om hier alsnog voor zorg te dragen. Handhaven Eigenlijk moet je zeggen: handhaven van de kwaliteit én kwantiteit van ons water. Illegale lozingen, dempingen, en andere overtredingen
brengen de kwaliteit en kwantiteit in gevaar. Handhavers controleren vanaf de grond en uit de lucht of er overtredingen zijn begaan. Onze handhavers ‘waarschuwen’ overtreders meestal eerst, maar bij herhaling of ernstige misstanden wordt bestuurs- en/of strafrechtelijk opgetreden. Met alle handhavingpartners in Brabant is hiervoor een uniforme handhavingsstrategie opgesteld. De handhavers van het waterschap werken binnen ons gebied samen met onder andere de NVWA (Nederlandse Voedsel- en warenautoriteit), politie, gemeenten, de Omgevingsdiensten en de gemeenschappelijke Brabantse overheidsdienst Samen Sterk in het Buitengebied.
20
VERBOUWING RIOOLWATERZUIVERING BIESTHOUTAKKER Voor waterschappen is het zuiveren van rioolwater een belangrijke taak. Via het gemeentelijk riool krijgen we het rioolwater aangeleverd en wordt vervolgens op onze rioolwaterzuiveringen gezuiverd. De afgelopen jaren zijn we bezig geweest om al onze acht waterzuiveringen aan te passen aan de huidige tijd. De verbouwing bij de rioolwaterzuivering in Biest-Houtakker is in 2013 afgerond. Daarmee zijn alle acht de waterzuiveringen weer helemaal up to date!
In 1960 begonnen we met het zuiveren van rioolwater. Vanaf eind jaren tachtig tot aan de eeuwwisseling zijn alle rioolwaterzuiveringen onder handen genomen om capaciteiten te vergroten en extra bezinktanks te bouwen. Hiermee kan een hoger rendement van stikstof- en fosfaatverwijdering worden gehaald. Vanaf 2004 tot nu toe, bij deze oplevering van de verbouwing van de rioolwaterzuivering in Biest-Houtakker, zijn alle zuiveringen opnieuw flink ‘vertimmerd’. Hiermee wordt aan alle eisen uit het landelijk beleid voldaan. Daarnaast is er met deze laatste ronde van verbouwingen ook ingespeeld op de Europese regelgeving (uit de Kader Richtlijn Water). Vijf van de acht rioolwaterzuiveringen in het gebied
van Waterschap De Dommel zijn voorzien van een extra voorziening om het water ‘natuurlijker’ te maken voordat het in een beek stroomt. De rioolwaterzuivering in BiestHoutakker heeft bijvoorbeeld extra een zandfiltratie gekregen om het water schoner te maken en een ‘biozone’ om het water natuurrijker te maken. Zo wordt het water, wat in de beek de Reusel terechtkomt, natuurlijker. Toekomst Op dit moment wordt de
rioolwaterzuivering in Tilburg omgebouwd tot energiefabriek. De installatie wordt uitgebreid met gistingtanks, waarin het zuiveringsslib van alle acht rioolwaterzuiveringen wordt vergist. Bij dit proces komt gas vrij, wat kan dienen als brandstof, direct beschikbaar voor de consument of omgezet in elektriciteit. Mogelijke nieuwe aanpassingen van de rioolwaterzuiveringen in de toekomst zullen, naast het voldoen aan de Europese regelgeving, zeker gericht zijn op aanpassing van de
installatie aan het behalen van een hoger rendement op het gebied van energiewinning en mogelijk ook voor het halen van grondstoffen uit rioolwater en zuiveringsslib.
De rioolwaterzuivering BiestHoutakker zuivert het rioolwater van de woonkernen Baarschot, Biest-Houtakker, Diessen, Esbeek, Goirle, Haghorst, Hilvarenbeek, Middelbeers, Oostelbeers en Westelbeers. Het gezuiverde water wordt geloosd op de beek de Reusel.
21
DE ZOMER: DROOGTE ZORGT VOOR STROOM AAN WATERNIEUWS Het is een memorabele zomer, de zomer van 2013. De eerste hittegolf* sinds 2006, veel zon, hoge temperaturen en vooral weinig regen. Droogte, sproeiverbod, 5% regeling, blauwalg; het zijn voor ons de zomertermen van het jaar. Ook de stroom aan waterberichten in de media droogt niet op.
Al die aandacht is het gevolg van de extreem mooie zomer. Weinig regen, hoge temperaturen en veel zon zorgen dat het waterpeil dagelijks daalt de afvoer neemt sterk af. Niemand kijkt vreemd op als 17 juli een onttrekkingsverbod wordt ingesteld. Dat is de laatste jaren vaker voorgekomen. Bijzonder is dat het verbod ook geldt voor het benedenstroomse deel van de Dommel, omdat zelfs daar de afvoeren enkele malen onder de norm duiken. Dat komt benedenstrooms niet vaak voor.
Droogte, sproeiverbod, 5% regeling De droogte heeft ons in de greep. Het weer verandert niet en om schade voor agrariërs en andere grondeigenaren te voorkomen, wordt de 5% regeling van kracht. Deze regeling treedt in werking als er langere tijd meer water verdampt dan dat er aan neerslag valt. Als dat voorkomt is er sprake van echte droogte, wat kan leiden tot schade aan graslanden en sportvelden. Met de 5% regeling verruimen we tijdelijk de mogelijkheden om ook overdag grondwater te onttrekken voor beregening
van grasland. Op deze manier voorkomen wij blijvende schade aan de grasvelden. De regeling loopt 5 dagen, vanaf 26 juli tot 1 augustus. Vanaf 1 augustus is het vergunninghouders wettelijk toegestaan om grondwater te onttrekken voor beregening van grasland. Waterkwaliteit In de zomer hebben we op 42 locaties blauwalg aangetroffen. Een ‘normale’ score in een niet-normale zomer. Door proactief handelen weten we de schade aan de
visstand te beperken. Veel werk is verricht om voldoende stroming in het water van de Beekloop te houden voor de beschermde vissoort de beekprik. Onze Belgische collega’s (gemeente Lommel, scheepvaart en Natuurmonumenten) hebben water ingelaten vanuit het kanaal hetgeen uiteindelijk in de Beekloop terecht komt. Deze samenwerking is essentieel geweest. * Een hittegolf is een opeenvolging van in De Bilt minimaal 5 zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0 °C of hoger), waarvan er minimaal drie tropisch (maximumtemperatuur 30,0 °C of hoger) zijn.
22
Klank van water Op een stille zomeravond niet anders dan in mijn kinderjaren strijken eenden op het water neer zwempoten doorklieven en trekken met afnemend volume een borrelend spoor aan de oppervlakte de spiegel voor even gebroken herneemt zijn gladde doorzichtigheid Aan de oever dichtbij het ruisen van wuivend riet staat roerloos de blauwe reiger die zijn verkozen landingsplek vanuit de groene wachtkamer overziet geduld is hem niet vreemd het menu niet minder zijn snavel doorpriemt het water en slaat genadeloos zijn slag De klank van water verhief dreigend eens haar stem van Zeeuwse kust tot hier in Brabant watersnood bracht velen in een klem het water kent altijd nog haar wegen daarom waterschappen waakzaam en alert zoals hier aan de Dommel met waterbeheersing en zoveel meer zij gaat ook over waterlopen getijden gaan nu eenmaal steeds weer heen en alsmaar weer Cees Pullens Winnaar gedichtenwedstrijd
Waterschap De Dommel
Postbus 10.001
5280 DA Boxtel
Bosscheweg 56
5283 WB Boxtel
Tel.
(0411) 618 618
[email protected] www.dommel.nl
Bekijk het digitaal op
www.150jaaroverzichtdommel.nl www.facebook.nl/waterschapdedommel @wddommel waterschap-de-dommel
