Samenvatting. Meer 65-plussers en vrouwen ondernemen Recordaantal bedrijven in Nederland

1

Samenvatting Meer 65-plussers en vrouwen ondernemen

Recordaantal bedrijven in Nederland Nooit eerder waren er zoveel bedrijven in Nederland. Het aantal komt eind 2015 uit op 1.777.183. Dat is 385.212 ondernemingen meer dan begin 2010 ingeschreven stonden in het Handelsregister. Uit de tellingen blijkt dat steeds meer 65-plussers en vrouwen ondernemen. Het aantal faillissementen daalt tot 5.145. Dat is 25,5% minder dan in 2014. Dit meldt de Kamer van Koophandel over de stand van de inschrijvingen in het Handelsregister per 1 januari 2016. De groei van het totaal aantal ondernemingen is vooral een gevolg van een nog steeds toenemend aantal zzp’ers. In 2015 nam het aantal zzp’ers toe met 6% (51.397) tot 928.279. Ook signaleert de KvK een groei bij parttime bedrijven. Parttime bedrijven geven bij hun inschrijving aan dat ze hun ondernemerschap voor maximaal 15 uur per week uitoefenen. Hun aantal komt per 1 januari 2016 uit op 425.202; een toename van 4% (17.458) ten opzichte van 1 januari 2015. Het mkb, met 2 tot en met 249 werknemers, neemt met 552 bedrijven toe van 421.713 begin 2015 naar 422.265 bedrijven begin 2016. Het grootbedrijf, dat zijn bedrijven met meer dan 250 personeelsleden, neemt met 20 (= 1%) bedrijven toe van 1.417 naar 1.437. Steeds meer 65-plus ondernemers Het aantal 65-plus ondernemers neemt in relatieve en absolute zin toe: van 5,1% van het totaal aantal ondernemers in 2010 (56.598 ondernemers) naar 7,9% per 1 januari 2016 (117.114 ondernemers). Het betekent dat meer mensen na hun 65-ste doorgaan met ondernemen. Dit kan verschillende oorzaken hebben: mensen zijn vitaler en blijven na hun 65ste werken als ondernemer of het is lastig om een opvolger te vinden die het bedrijf wil overnemen of ze zijn genoodzaakt om langer door te gaan vanwege financiële redenen. Nader onderzoek kan hier meer duiding aan geven. Aantal vrouwelijke ondernemers groeit Het aantal vrouwelijke ondernemers groeit zowel absoluut als relatief: van 31,9% van het totaal aantal ondernemers begin 2010 (355.679 ondernemers) naar 35,1% per 1 januari 2016 (519.613 vrouwelijke ondernemers). Vooral bij parttime ondernemers neemt het aantal vrouwen toe: de verhouding man/vrouw ligt hier op 60/40. Deze verhouding zal nog verder naar elkaar toegroeien omdat sinds 2010 ongeveer 43% van de parttime starters vrouw is. Groeiend aantal ondernemers met ander geboorteland dan Nederland Ruim een vijfde van de startende zzp’ers en startende mkb’ers is niet in Nederland geboren. Opvallende stijgers in 2015 ten opzichte van 2014 zijn nieuwe ondernemers uit Syrië en Irak. Starters, stoppers en faillissementen In 2015 startten 188.169 nieuwe ondernemingen. Dat is 1% meer dan in 2014. Het ging om inschrijvingen van 117.482 (2,9% meer dan in 2014) zzp’ers, 50.652 (2,1% minder dan in 2014) parttime bedrijven en 20.020 (3,6% minder dan in 2014) mkb’ers. In 2015 beëindigden 102.610 ondernemingen hun activiteiten. Dat is minder dan in 2014, toen stopten 103.126 (0,5%) bedrijven. Deze daling van het aantal stoppers doet zich voor het tweede jaar op rij voor. Het aantal faillissementen neemt in 2015 met 25,5% procent af ten opzichte van 2014, van 6.093 in 2014 naar 5.145 in 2015.

Leeswijzer In hoofdstukken met dit icoon gaat het over bedrijven.

In hoofdstukken met dit icoon gaat het over personen.

2

Inhoudsopgave

Samenvatting

Inhoud 1

Bedrijven in Nederland .......................................................................4

1.1 1.2 1.3

Bedrijvenstand...............................................................................................................................................4 Bedrijven per sector ......................................................................................................................................4 Segmenten zzp en mkb relatief .....................................................................................................................5

2

Startende bedrijven .............................................................................6

2.1 2.2 2.3 2.4

Startende bedrijven in 2015...........................................................................................................................6 Startende bedrijven per sector ......................................................................................................................6 Populairste startersactiviteiten.......................................................................................................................7 Overlevingskans³ naar sector ........................................................................................................................7

3

Stoppende bedrijven en faillietverklaringen ...................................9

3.1 3.2 3.3 3.4

Stoppende bedrijven in 2015 .........................................................................................................................9 Stoppende bedrijven per sector.....................................................................................................................9 Stopactiviteiten ............................................................................................................................................ 10 Faillietverklaringen ...................................................................................................................................... 11

4

Ondernemersprofielen...................................................................... 12

4.1 4.2

Leeftijden, man-vrouw, herkomst van de ondernemers ............................................................................... 12 Populairste ondernemersactiviteiten ........................................................................................................... 14

5

Startersprofielen ................................................................................ 16

5.1 5.2

Leeftijden, man-vrouw en herkomst van de startende ondernemers ........................................................... 16 Populairste startersactiviteiten..................................................................................................................... 18

6

Verwachtingen van de ondernemers ............................................. 20

6.1 6.2 6.3 6.4

Meer vertrouwen ondernemers ................................................................................................................... 20 Ondernemers voorzien vooral groei in 2016 ............................................................................................... 20 Vertrouwen in meeste sectoren verbeterd ................................................................................................... 20 Verwachtingen per provincie ....................................................................................................................... 21

7

Definities en verantwoording .......................................................... 22

3

1 Bedrijven in Nederland Per 1 januari 2016 telt de Kamer van Koophandel 1.777.183 economisch actieve bedrijven in het Handelsregister. Dit aantal is opgebouwd uit 1.693.462 hoofdvestigingen¹ en 83.721 nevenvestigingen². 1.1 Bedrijvenstand In grafiek 1.1 is de stand van het aantal bedrijven gebaseerd op de eindstand van het jaar. In het kort: 1.777.183 is de eindstand van 2015. Hieruit valt op te maken dat het aantal bedrijven nog altijd in de lift zit. Ten opzichte van 2014 is er een groei van 69.427 bedrijven, dat is gelijk aan 4%. In 2014 bedroeg deze groei nog 5%. De groei komt voornamelijk tot stand door het toenemend aantal zzp’ers. Zie hiervoor de bedrijvigheid in klantsegmenten in figuur 1.2. Dit zzpsegment groeit met 6% van 876.882 begin 2015 naar 928.279 eind 2015. Sinds 2011 is het zzp segment met 30% toegenomen. Hiermee is dit segment goed voor meer dan de helft van het aantal hoofdvestigingen (52%). Het midden en klein bedrijf kent een kleine groei 0,1% en gaat van 421.713 hoofdvestigingen naar 422.265. Het mkbsegment maakt 24% van het aantal bedrijven uit. De rest wordt als volgt verdeeld: 0,1% van alle in Nederland ingeschreven bedrijven behoort tot het segment grootbedrijf. Verder bestaat 24% uit parttime bedrijven. Zij geven bij hun inschrijving aan dat ze hun ondernemerschap voor minder dan 15 uur per week uitoefenen. Hun aantal komt eind 2015 uit op 425.202; een toename van 4% ten opzichte 2014.

Bedrijvigheid in klantsegmenten (figuur 1.2)

Bedrijvigheid (figuur 1.1) 1,850,000 1.777.183 1,750,000

1.777.183

425.202 = 24%

1.707.800

928.279 = 52%

1.636.100 1.575.700 1.557.600 1.499.400

1,650,000

1,550,000

422.265 = 24% 1,450,000 1.392.000 1.437 = 0,1%

1,350,000 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Totaal aantal bedrijven

Parttime bedrijven(<15 uur/week)

zzp (1FTE)

mkb (2-249 FTE)

Grootbedrijf (>250 FTE)

Regionaal zien wij overal een toename van het totaal aantal bedrijven en alleen in Noord Holland is deze groei groter dan 5%. Voor de verschillende segmenten verschilt het beeld. Hoewel de zzp’er in elke provincie toeneemt, groeit deze buiten Groningen, Friesland, Flevoland, Limburg en Zeeland met meer dan 5%. De bedrijfsaantallen van het mkb-segment laten een afname zien van het aantal mkb’ers in 3 provincies: Drenthe, Zeeland en Limburg. Vorig jaar had het mkb het ook al zwaar. Merendeel van de mkb bedrijven loopt een groter risico dan een zzp’er omdat het mkb in het algemeen hogere financiële lasten heeft zoals een bedrijfspand, personeel, voorraad, etc. De toegenomen concurrentie, het internet en de enorme snelle veranderingen in de vraag maken dat het mkb alle zeilen moet bijzetten. Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link. 1.2 Bedrijven per sector Op de financiële sector na, noteren alle sectoren een groei van het aantal bedrijven. Sectoren die sinds 2011 een grote groei doormaken zijn de gezondheidszorg, de ICT-sector en de sectoren cultuur, sport & recreatie en zakelijke dienstverlening. Dit zijn ook de sectoren waar veel zzp-‘ers in werkzaam zijn. De volgorde van de sectorindeling verandert wanneer wij binnen de segmenten gaan vergelijken. Zie daarvoor de onderstaande tabellen. Opvallende sectoren zijn de volgende.  In de bouw lag in 2011 het percentage zzp’ers nog op 63% (nu 69%). Het aantal zzp’ers in de bouw is over die jaren met ruim 21% gestegen. Daarentegen is het aantal mkb bedrijven in de bouw over dezelfde periode met ruim 12% afgenomen.  Een andere opvallende sector is de gezondheid. De enorme veranderingen in de gezondheidszorg hebben het ondernemerschap ook doen veranderen. Veel mensen vinden hierin nu als zelfstandige een plek.

4

 

Voor het mkb geldt eveneens dat de zakelijke dienstverlening het hoogst aantal bedrijven kent. Omdat steeds meer zzp’ers zich op deze sector richten, is de groei onder zzp’ers hierin dan ook vele malen hoger dan in het mkb. De horeca is bij uitstek een mkb sector. Meer dan de helft van het aantal horecabedrijven is een mkb-bedrijf. Deze sector is veel in beweging waardoor het aantal vaak wisselt.

sector

zzp starters 2015

% zzp’ers binnen sector

parttime starters 2015

% pt’ers binnen sector

Mkb starters 2015

% mkb’ers binnen sector

Zakelijke diensten

266.740

57%

124.797

27%

74.281

16%

Bouw

119.329

69%

21.828

13%

32.623

19%

Gezondheid

85.526

56%

40.126

26%

27.466

18%

Detailhandel

62.050

39%

29.664

19%

66.946

42%

Cultuur, sport en recreatie

61.986

66%

22.467

24%

9.338

10%

ICT en media

53.198

53%

30.487

30%

16.697

17%

Groothandel

43.720

38%

34.458

30%

38.049

33%

Land- en tuinbouw

34.109

42%

10.819

13%

35.808

44%

Industrie

32.280

43%

14.530

19%

27.554

37%

Logistiek

21.790

45%

10.171

21%

16.875

34%

Horeca

20.644

32%

10.435

16%

32.810

51%

Financiële instellingen

9.387

27%

17.493

50%

7.909

23%

Energie, water en milieu

1.383

21%

3.490

54%

1.604

25%

Overig

116.137

57%

54.437

27%

34.305

17%

Totaal

928.279

52%

425.202

24%

422.265

24%

1.3 Segmenten zzp en mkb relatief In paragraaf 1.1 constateerden we al dat het zzp-segment sinds 2011 met 30% gestegen is. Ten opzichte van 2010 is dit zelfs 41%. Hieronder, in figuur 1.3, is goed te zien dat het relatieve belang van de zzp’er over de jaren heen toeneemt. Dit gaat vooral ten koste van het mkb. Het aantal mkb-bedrijven is het afgelopen jaar weliswaar toegenomen met 0,1%. Voor de zzp’ers was het groeipercentage 5,9%. Voor de parttimer is dit 4,3%

Relatieve ontwikkeling bedrijfssegmenten zzp en mkb (figuur 1.3) 60% 50% 40% parttime zzp'er 30%

zzp mkb

20% 10% 0%

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

5

2 Startende bedrijven 2.1 Startende bedrijven in 2015 In 2015 zijn 188.169 bedrijven gestart. Hiervan is het merendeel, namelijk 179.178 een startende hoofdvestiging. 8.991 betreffen startende nevenvestigingen.

Onderstaande grafiek geeft het verloop van dit aantal startende bedrijven weer vanaf 2010.

Aantal starters 2010-2015 (figuur 2.1) 200,000 180,000 160,000 140,000 120,000 100,000 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2.2 Startende bedrijven per sector Na het overzicht van het aantal starters wordt in deze paragraaf gekeken naar het aantal starters per sector. Ook hier is gekozen dit weer te geven voor het aantal zzp’ers, parttimers en voor het mkb. Hieronder volgt de stand van 2015 en voor het aandeel van het segment binnen de sector. sector

zzp starters 2015

% zzp’ers binnen sector

parttime starters 2015

% pt’ers binnen sector

Zakelijke diensten

33.876

65%

14.031

27%

Bouw

14.326

83%

1.979

Gezondheid

12.243

59%

6.743

Detailhandel

10.623

55%

ICT en media

6.478

Cultuur, sport en recreatie Groothandel

Mkb starters 2015

% mkb’ers binnen sector

4.086

8%

11%

945

5%

33%

1.677

8%

5.182

27%

3.585

18%

56%

3.795

33%

1.251

11%

6.340

67%

2.426

26%

647

7%

4.657

47%

3.931

40%

1.286

13%

Horeca

3.909

48%

1.757

22%

2.449

30%

Industrie

3.590

60%

1.624

27%

814

14%

Logistiek

3.453

67%

910

18%

782

15%

Land- en tuinbouw

2.242

65%

665

19%

533

15%

525

42%

550

43%

189

15%

Financiële instellingen Energie, water en milieu

261

39%

334

50%

69

10%

Overig

14.959

64%

6.725

29%

1.707

7%

Totaal

117.482

62%

50.652

27%

20.020

11%

6

Hieruit blijkt dat bij de startende zzp’ers bijna 30% (33.876) kiest voor de zakelijke dienstverlening. Andere sectoren die het goed doen bij de zzp’ers zijn de bouw en de gezondheidszorg. De bouw is ook de sector waar het aandeel van de zzp’ers het hoogste is. 83% van de startende ondernemingen binnen de sector bouw is toe te kennen aan het segment zzp. Daarmee kunnen we concluderen dat de bouw veel kleine zelfstandigen voortbrengt. De parttimer zit ook vooral in de zakelijke dienstverlening (27%). Bij de startende mkb’er - absoluut en logisch een veel kleinere populatie ten opzichte van de startende zzp’er – zitten de meeste starters eveneens in de zakelijke dienstverlening. Procentueel komen wij in 2015 de meeste mkb’ers tegen in de horeca. Uit bovenstaande tabellen blijkt dat het aantal startende zzp’ers in 2015 op 117.482 uitkomt. In 2014 waren dit er 114.186; een toename van bijna 3%. Bij het mkb is dit beeld omgekeerd. In 2015 bedroeg het aantal starters 20.020, waar dit aantal in 2014 nog 20.769 was. Dit is een daling van 3,6%. Binnen de sectoren is het beeld wisselend. Groei zien wij vooral in de sectoren industrie (6,3%), bouw (6,7%) en de gezondheid (5,0%). Achteruitgang is er in de sectoren detailhandel (-5,8%) en groothandel (-10,0%). Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link. 2.3 Populairste startersactiviteiten In 2015 zijn er 188.169 starters en zagen we in paragraaf 2.2 in welke sectoren zij hun onderneming begonnen. Hieronder volgt een top 5 van de populairste activiteiten waarin gestart werd. Ook wordt er in deze paragraaf een onderscheid gemaakt tussen zzp’er, parttimer en mkb’er. zzp - populairste startersactiviteiten

2014

2015

∆%

Organisatieadviesbureaus

7.706

7.467

-3%

Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw

6.255

6.701

7%

Overige specialistische zakelijke dienstverlening (o.a. verzekeringen, bedrijfs-, werkgeversorg., uitvaart)

2.962

3.561

20%

Overige paramedische praktijken (geen fysiotherapie en psychologie) en altern. genezers) (o.a osteopaat)

2.647

3.246

23%

Advisering op het gebied van management en bedrijfsvoering (geen pr en org. adviesbureaus)

2.046

2.510

23%

parttime - populairste startersactiviteiten

2014

2015

∆%


2.811

2.618

-7%

Overige paramedische praktijken (geen fysiotherapie en psychologie) en alternatieve genezers

2.220

2.332

5%

Ontwikkelen, produceren en uitgeven van software

1.674

1.653

-1%

Overige specialistische zakelijke dienstverlening

1.232

1.382

12%

Praktijken van medisch specialisten en medische dagbehandelcentra (geen tandheelkunde of psychiatrie)

1.160

1.281

10%

mkb - populairste startersactiviteiten

2014

2015

∆%

Restaurants

855

889

4%

Cafetaria's, lunchrooms, snackbars, ijssalons, eetkramen e.d.

811

781

-4%


536

571

7%


559

560

0%


398

366

-8%

Bij de zzp’ers staan de organisatieadviesbureaus al jaren bovenaan als het gaat om populairste startersactiviteiten. De activiteit daalt dit jaar wel met 3% ten opzichte van 2014. De andere vier activiteiten in de top 5 stijgen ten opzichte van 2014. Bij de parttimer zien we eveneens het aantal organisatieadviesbureaus afneemt. Bij de mkb’er is de populairste startersactiviteit het openen van een restaurant. Deze activiteit stijgt met 4%. Zoals wij al eerder zagen krimpt het aantal mkb-bouwbedrijven en starten de bouwvakkers zelfstandig weer onder eigen naam als zzp’er. 2.4 Overlevingskans³ naar sector Hieronder staat de kans weergegeven dat een gestarte hoofdvestiging na een aantal jaren nog actief is. Dit is berekend op basis van de meest recente data en voor alle hoofdvestigingen die minimaal 1 jaar geleden en maximaal 5 jaar geleden zijn gestart. In onderstaande grafiek is weergegeven hoe deze overlevingskans verloopt. Dit is zowel weergegeven voor alle bedrijven, als voor zzp’ers en mkb-bedrijven. Na vijf jaar ondernemen is 60% nog actief. Voor de zzp bedrijven ligt dat iets lager (58%) en voor de mkb bedrijven ligt dit iets hoger (62%) 7

Overlevingskans bedrijven 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65%

60% 55% 50% na 1 jr

na 2 jr

na 3 jr

Alle bedrijven

zzp bedrijven

na 4 jr

na 5 jr

mkb bedrijven

Hierboven zagen we al dat de overlevingskans voor het zzp segment 59% is en voor de mkb’ers 62%. Hieronder staat deze overlevingskans verder uitgesplitst per sector. Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link.

Overlevingskans na 5 jaar

zzp

mkb


71%

80%

Gezondheid

69%

74%


68%

59%


67%

67%

Land- en tuinbouw

67%

86%

ICT en media

64%

59%

Industrie

62%

70%

Zakelijke diensten

61%

61%

Bouw

54%

57%

Groothandel

53%

57%

Horeca

49%

63%

Logistiek

47%

65%

Detailhandel

42%

54%

Totaal

59%

62%

Uit dit overzicht blijkt dat over het algemeen gesteld kan worden dat voor beide groepen geldt dat na vijf jaar bijna 40% van het aantal nieuwe bedrijven gestrand is. Er zijn wel onderlinge verschillen. Zo doet het mkb het een stuk beter in de meeste sectoren, met name in de landbouw en de logistiek. Voor de landbouw geldt dat het veelal familiebedrijven zijn met jarenlange tradities. In de logistiek zijn het de grote merken die stabiele logistieke netwerken beheren. De zzp’er doet het beter in de ICT en in de cultuur, sport en recreatie.

8

3 Stoppende bedrijven en faillietverklaringen 3.1 Stoppende bedrijven in 2015 In 2015 zijn 102.610 bedrijven uit het handelsregister uitgeschreven. Deze bestaan uit 96.173 opgeheven hoofdvestigingen (-0,1%) en 6.437 zijn er gestopt als nevenvestiging (-5,6%). In totaal zijn bijna 1,0% minder vestigingen gestopt dan vorig jaar. Ondanks afname van het aantal faillissementen is het aandeel stoppers nog steeds hoog. Naast deze stoppende groep is er ook een groep die in opdracht van de Belastingdienst uit het register wordt verwijderd, vorig jaar waren dat 17.850 bedrijven (+29,3%).

Stoppers 2010-2015 120,000 100,000

80,000 60,000 40,000 20,000 0

2010

2011

2012

2013

2014

2015

3.2 Stoppende bedrijven per sector In paragraaf 3.1 werd het totaal van het aantal stoppers weergegeven. In deze paragraaf worden de stoppers per sector nader bekeken. Net als bij de starters is er hier gekozen om dit weer te geven voor het aantal zzp- en parttime bedrijven en voor het mkb. Hieronder volgt de stand van 2015 en het veranderpercentage ten opzichte van 2014. sector

Zakelijke diensten

zzp stoppers 2015 15.536

∆% t.o.v. 2014

parttime stoppers 2015

-1%

7.405

∆% t.o.v. 2014

Mkb stoppers 2015

∆% t.o.v. 2014

1%

3.730

-3%

Detailhandel

7.027

2%

3.479

2%

3.794

-2%

Bouw

5.777

-14%

1.265

-5%

1.350

-9%

Gezondheid

4.644

10%

2.200

8%

1.196

10%

Groothandel

3.399

-1%

2.025

-1%

1.598

-1%

ICT en media

3.048

5%

2.106

14%

995

2%


2.585

3%

1.353

13%

497

-2%

Horeca

2.396

4%

739

-8%

1.835

-3%

Logistiek

2.023

-6%

532

-2%

744

-3%

Industrie

1.708

2%

816

8%

933

-9%

Land- en tuinbouw

1.007

2%

276

-8%

537

3%

396

-9%

1.024

-15%

405

-17%

Financiële instellingen Energie, water en milieu

99

46%

145

7%

60

2%

Overig

7.035

0%

3.360

-2%

1.510

0%

Totaal

56.680

-1%

26.725

1%

19.184

-2%

In 2015 zijn 56.680 zzp’ers gestopt. De sectoren waar het meest in wordt gestart zijn ook de sectoren waar het meest wordt gestopt, namelijk de zakelijke dienstverlening. Andere sectoren die veel stoppers kenden, waren de detailhandel en de bouw. Dit geldt ook voor het grootste gedeelte voor de parttimers. In het midden- en kleinbedrijf stopten in 2015 vooral ondernemingen in de detailhandel maar ook zakelijke dienstverlening en horeca. Ten opzichte van 2014 zijn er vooral meer

9

stoppers in de sector gezondheid. Flink minder stoppers zitten er in de sector bouw. Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link.

3.3 Stopactiviteiten In 2015 zijn er 102.610 bedrijven gestopt met hun activiteiten. Hieronder volgt een top 5 van de activiteiten waar absoluut gezien de meeste stoppers waren in 2015. Net als in paragraaf 2.3 is hier een onderscheid gemaakt in parttime bedrijven, zelfstandige zonder personeel en het mkb. zzp – stoppersactiviteiten

2014

2015


3.899

3.948

1%


3.178

2.701

-15%


1.146

1.216

6%


1.111

1.199

8%

Schoonheidsverzorging, pedicures en manicures

1.104

1.135

3%

parttime – stoppersactiviteiten

2014

2015

∆%


1.798

1.792

0%


715

817

14%


721

804

12%


792

706

-11%

Ingenieurs en overig technisch ontwerp en advies

616

639

4%

mkb - stoppersactiviteiten

2014

2015

∆%

Restaurants

735

708

-4%


514

523

2%


513

472

-8%


523

434

-17%

Cafés

395

406

3%

∆%

Er zijn veel activiteiten die overeen komen met de populairste startersactiviteiten. Conclusie is dan ook dat de dynamiek er hoog is: waar veel gestart wordt (concurrentie, mismanagement), vallen er ook veel weg.

10

3.4 Faillietverklaringen In 2015 waren er 5.145 faillietverklaringen. 25% minder dan in 2014. Hiermee zet de daling zich verder door aangezien het percentage 2014 ten opzichte van 2013 al 21% minder was. In onderstaande tabel wordt het aantal faillietverklaringen per sector vermeld, verdeeld naar de groep zzp’ers, parttimers en mkb’ers. Een negatief veranderpercentage is bij de faillietverklaringen (net als bij de stoppers) een positieve beweging. sector

zzp failliet 2015

∆% t.o.v. 2014

parttime failliet 2015

∆% t.o.v. 2014

Mkb failliet 2015

∆% t.o.v. 2014

Zakelijke diensten

267

-18%

236

-23%

434

-26%

Bouw

259

-16%

124

-24%

429

-19%

Detailhandel

203

-18%

123

1%

450

-33%

Groothandel

163

-22%

154

-30%

311

-30%

Horeca

98

-4%

57

-25%

191

-23%

Logistiek

87

-24%

43

-25%

124

-31%

Industrie

68

-31%

58

-29%

259

-31%

ICT en media

59

51%

60

-14%

97

-20%


29

45%

30

25%

55

38%

Gezondheid

29

-37%

27

-49%

114

-36%

Land- en tuinbouw

22

-33%

12

0%

42

-22%


18

-28%

49

-25%

25

-7%


11

83%

7

-50%

15

-44%

Overig

101

-6%

46

-29%

156

-61%

Totaal

1.414

-16%

1.026

-23%

2.702

-30%

Bij de zzp’ers waren er in 2015 1.414 faillietverklaringen. 16% minder dan in 2014. In 2014 waren er ten opzichte van 2013 ook minder zzp’ers failliet verklaard (19%). Sectoren met in absolute aantallen veel faillietverklaringen zijn de zakelijke diensten en de bouw. Daar wordt ook het meest in gestart. In de meeste sectoren was er een teruggang. Echter, een toename was er in de sector ICT en media en in de sector cultuur, sport en recreatie. De parttimers kenden een teruggang van het aantal faillietverklaringen van 23%. In het midden- en kleinbedrijf waren er 2.702 faillietverklaringen in 2015. Hier is de afname 30%. Sectoren met in absolute aantallen veel faillietverklaringen zijn de detailhandel en de zakelijke dienstverlening. In alle sectoren was er een daling behalve in de sector cultuur, sport en recreatie. Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link.

11

4 Ondernemersprofielen In hoofdstuk vier en vijf wordt nader ingegaan op de profielen van de ondernemer, de persoon achter de onderneming (hoofdvestiging). Hierbij geldt: een ondernemer kan meerdere ondernemingen hebben en vice versa. De profielen van 1.483.510 ondernemers zijn bekend. De belangrijkste profielen die aan bod komen zijn de leeftijden van de ondernemer, de man-vrouwverhouding en het geboorteland. In hoofdstuk vier wordt allereerst ingegaan op de persoonsprofielen achter de ondernemers. In hoofdstuk vijf volgen deze van de startende ondernemers. 4.1 Leeftijden, man-vrouw, herkomst van de ondernemers In het rapport van 2014 was al te zien dat de ondernemer steeds ouder wordt. Hieronder is grafisch weergeven hoe de ondernemers over de leeftijdscategorieën zijn verdeeld. Vooral in de categorie 65+ is er een toename. Uiteraard is dit een grotere categorie, maar de cijfers over de jaren heen laten zien dat de 65+ ondernemer in aantal flink toeneemt. In 2010 maakte deze groep nog 5,1% (56.598 ondernemers) uit van het totaal. Per 1-1-2016 is dit gestegen naar 7,9% (117.114). Meer dan een verdubbeling in aantal. In het afgelopen jaar is deze groep 65+ ondernemers met 8,7% gegroeid. Steeds meer mensen blijven langer actief . De verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd speelt hier mogelijk een rol. Ook kunnen problemen rondom opvolging ervoor zorgen dat de 65+’er langer doorgaat.

leeftijd van de ondernemer 250,000 200,000 150,000 100,000

2015

50,000

2016

0

Als we naar de gemiddelde leeftijd van een ondernemer kijken, dan constateren wij dat deze door de jaren heen toeneemt. Lag de leeftijd in 2011 nog gemiddeld op 45,2, eind 2015 steeg die naar bijna 46 jaar. Voor de zzp’er geldt dat de gemiddelde leeftijd iets lager ligt met 45,4. Die van de parttimer ligt op 45,5 en die van de mkb-ondernemer is hoger met 47,6 jaar. Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link.

Gemiddelde leeftijd ondernemer

zzp

parttime

mkb

2011

45,2

44,6

45,4

46,0

2012

45,2

44,7

45,0

46,4

2013

45,4

44,9

45,2

46,8

2014

45,6

45,1

45,0

47,1

2015

45,8

45,3

45,3

47,4

2016

45,9

45,4

45,5

47,6

Leeftijdsverdeling In onderstaande tabellen wordt verder ingezoomd op de leeftijdsverdeling van de zzp’er, de parttimer en het mkb. In de eerste en tweede kolom is de verdeling van deze groep per 31-12-2015 over de leeftijdscategorieën weergegeven. In de derde kolom (zzp) staat de relatieve verandering ten opzichte van vorig jaar. Hieruit blijkt dat 38% van de zzp’ers ouder dan 50 jaar is Terwijl dit vorig jaar 36% was. Bij de mkb’ers is 46% boven de 50 waar dit vorig jaar voor 43% gold. Opvallend voor 12

beide groepen is de daling van de leeftijdscategorie 40-44 jaar. 9% van de mkb’ers is 65+. Bij de zzp’er is dat 7%. In alle drie de segmenten heeft de 65+ leeftijdscategorie de hoogste relatieve toename. leeftijdscategorie

zzp 1-12016

∆% t.o.v. 1-1-2015

parttime 11-2016

∆% t.o.v. 1-1-2015

mkb 1-12016

∆% t.o.v. 1-1-2015

0 tot 19 jaar

0%

2%

1%

0%

0%

6%

20 tm 24 jaar

4%

5%

5%

-1%

3%

3%

25 tm 29 jaar

8%

9%

9%

5%

6%

1%

30 tm 34 jaar

10%

6%

10%

3%

8%

0%

35 tm 39 jaar

11%

6%

10%

4%

9%

1%

40 tm 44 jaar

13%

-1%

12%

-2%

12%

-7%

45 tm 49 jaar

15%

6%

14%

3%

16%

0%

50 tm 54 jaar

13%

8%

13%

5%

15%

2%

55 tm 59 jaar

10%

8%

10%

7%

13%

3%

60 tm 64 jaar

7%

7%

7%

6%

9%

3%

65 jaar en ouder

7%

10%

9%

8%

9%

7%

100%

6%

100%

4%

100%

1%

Eindtotaal

Man-vrouwverhouding De man-vrouwverhouding van de ondernemer per sector komt hieronder aan bod. Op 31 december 2015 is de manvrouwverhouding van de ondernemers respectievelijk 64,9% en 35,1%. In 2010 was nog 68,1% van de ondernemers man en 31,9% vrouw. De verhouding begint wat minder scheef te raken. Het percentage vrouwen bij de zzp’ers is 34,2%. In 2010 lag dat 4 procentpunten lager. Het aandeel vrouwelijke ondernemers in het mkb ligt met 33,7% wat lager. In 2010 lag dit 1 procentpunt lager. De parttime ondernemer bestaat voor 40% uit vrouwen. De vrouwelijke ondernemer is duidelijk in opkomst. Toch zijn de meeste ondernemers nog man. Dat blijkt ook uit onderstaande sectorcijfers. In de gezondheidssector werken meer vrouwen. percentage vrouwelijke ondernemers per sector 1-1-2016

zzp

parttime

mkb

Gezondheid

74%

71%

48%

Overig

57%

66%

40%

Detailhandel

46%

46%

42%


45%

38%

35%

Horeca

38%

43%

39%

Zakelijke diensten

34%

32%

33%

Groothandel

19%

21%

29%

Industrie

19%

29%

30%

ICT en media

13%

11%

18%

Land- en tuinbouw

12%

17%

32%


11%

14%

23%

Logistiek

8%

15%

24%


4%

15%

19%

Bouw

2%

5%

18%

Totaal

34%

40%

34%

Land van geboorte Het geboorteland van de ondernemer is ook een kenmerk dat in het Handelsregister wordt geregistreerd. Zo’n 13% van de ondernemers heeft een ander geboorteland dan Nederland. Bij de starters in paragraaf 5.1 zien we dat dit percentage op 19% ligt. Dat betekent dat het totaalaantal ondernemers dat niet in Nederland is geboren naar verwachting in de komende jaren verder zal stijgen. Daarnaast zijn er veel startende ondernemers, die zelf in Nederland geboren zijn, maar ouders hebben die in het buitenland geboren zijn. Die gegevens registreert de KvK niet. Hieronder volgt een top 5 van de geboortelanden van zzp’ers, parttimers en de mkb’ers die in het buitenland geboren zijn.

13

geboorteland zzp

aantal

%

geboorteland parttime

aantal

%

geboorteland mkb

aantal

%

Turkije

12.113

10%

Suriname

2.169

9%

Turkije

8.313

18%

Suriname

10.579

9%

Duitsland

2.072

8%

China

5.180

11%

Polen

9.672

8%

Turkije

1.591

7%

Marokko

3.094

7%

Duitsland

6.656

6%

België

1.082

4%

Suriname

2.414

5%

Marokko

6.485

5%

Marokko

1.036

4%

Duitsland

1.900

4%

121.185 zzp ondernemers hebben een geboorteland anders dan Nederland wat neerkomt op 14%. Hiervan komt 10% uit Turkije en 9% uit Suriname. Van de parttime ondernemers is 9% buiten Nederland geboren. Binnen het mkb zijn 46.912 ondernemers (14%) elders geboren dan in Nederland. Binnen het mkb is 18% in Turkije geboren. Bij de starters ligt dit percentage lager, namelijk op 14%. Verder zijn er veel Chinezen actief in het mkb. Opvallende stijgers zijn de ondernemers uit Polen (13%), Sovjet-Unie (11%), Irak (13%), Brazilië (14%) en Syrië (14%). In de volgende paragraaf wordt nader ingegaan op de populairste ondernemersactiviteiten in het algemeen en van de Syriërs en Irakezen. 4.2 Populairste ondernemersactiviteiten In paragraaf 4.2 staan de populairste ondernemersactiviteiten. Dit is met een top 5 weergegeven. Hieronder staan de populairste activiteiten voor vrouwelijke en mannelijke zzp-, parttime- en mkb-ondernemers voor de huidige populatie.

zzp - populairste ondernemersactiviteiten voor de vrouwen

vrouwen

aandeel vrouwen


20.993

33%


18.277

98%


17.705

83%

Schrijven en overige scheppende kunst

14.284

56%

Haarverzorging

13.251

83%

Bij de vrouwelijke zzp’ers staan de organisatieadviesbureaus bovenaan. Daaronder staan activiteiten waarin vrouwen zowel absoluut als relatief in de meerderheid zijn.

vrouwen

aandeel vrouwen

12.120

99%


9.631

84%


5.611

27%

Praktijken van psychotherapeuten en psychologen

4.138

78%


3.472

58%

parttime - populairste ondernemersactiviteiten voor de vrouwen Schoonheidsverzorging, pedicures en manicures

De vrouwelijke parttime ondernemers zijn vooral actief in de schoonheidsverzorging. Binnen deze activiteit is nagenoeg iedereen vrouw. aandeel vrouwen

mkb - populairste ondernemersactiviteiten voor de vrouwen

Vrouwen


5.055

41%

Restaurants

5.016

36%

Haarverzorging

4.645

64%

Fokken en houden van melkvee

3.593

36%

Cafés

3.035

38%

In de top 5 van activiteiten van vrouwen in het mkb staat een activiteit waarbij de vrouw in de meerderheid is: haarverzorging. Daarnaast neemt horeca een belangrijke plaats in.

14

zzp - populairste ondernemersactiviteiten voor de mannen

mannen

aandeel mannen


47.541

98%


42.272

67%


18.330

90%


14.274

91%

Bouwtimmeren

14.078

99%

In de top 5 van activiteiten van zzp-mannen nemen de bouw, advies en software een belangrijke plaats in. parttime - populairste ondernemersactiviteiten voor de mannen Organisatieadviesbureaus

mannen

aandeel mannen

15.147

73%


8.073

93%


6.335

90%

Reclamebureaus

3.775

65%


3.723

96%

De activiteit organisatieadviesbureau steekt met kop en schouders boven de andere activiteiten uit voor de mannelijke parttime ondernemers.

mkb - populairste ondernemersactiviteiten voor de mannen

mannen

aandeel mannen

Restaurants

9.074

64%


7.359

59%


7.178

82%

Handel in en reparatie van personenauto s en lichte bedrijfsauto's (geen import van nieuwe)

6.670

82%

Fokken en houden van melkvee

6.478

64%

Er zijn veel overeenkomsten in de populairste activiteiten bij de mannen en de vrouwen in het mkb: bij beide komen horeca en het houden en fokken van melkvee voor, maar bij de mannen springen de bouw en autohandel eruit als activiteiten waarin veel mannen actief zijn. Populairste ondernemersactiviteiten bij Syriërs en Irakezen Irakezen en Syriërs ondernemen vooral in de sectoren detailhandel, horeca, logistiek en zakelijke dienstverlening. Verder valt op dat veel meer mannen dan vrouwen in de haarverzorging actief zijn. Verder zijn er relatief veel vertalers en tolken. Ook valt op dat relatief veel Irakese en Syrische vrouwen ondernemen met de activiteit ‘Praktijken van tandartsen.

15

5 Startersprofielen Na de bespreking van de ondernemersprofielen in hoofdstuk vier, komen nu de startersprofielen aan bod. De opbouw volgt hetzelfde stramien, namelijk de leeftijden van de starters, de man-vrouw verhouding en de herkomst. Tot slot komen in paragraaf 5.2 de populairste startersactiviteiten aan bod. 5.1 Leeftijden, man-vrouw en herkomst van de startende ondernemers Hieronder is grafisch weergeven hoe de startende ondernemers over de leeftijdscategorieën zijn verdeeld. Ten opzichte van de ondernemers in het vorige hoofdstuk ligt de piek een stuk verder naar links. 30,000 25,000 20,000 15,000 2014 10,000

2015

5,000 0

De gemiddelde leeftijd van een startende ondernemer fluctueert enigszins. Lag de gemiddelde leeftijd van de starter in 2011 nog gemiddeld op 37,0 (tegenover 45,2 bij de ‘bestaande’ ondernemers), in 2015 ligt de gemiddelde leeftijd van de starter op 37,2 jaar tegen 46 jaar bij de ‘bestaande’ ondernemers. In 2015 ligt de gemiddelde leeftijd van de startende zzp’er op 37,4, de startende parttimer op 37,2 jaar en de startende mkb’er op 36,0 jaar. Gemiddelde leeftijd startende ondernemer 37,0 2011

zzp parttime mkb 37,1 37,1 36,1

2012

37,6

37,6

37,7

37,0

2013

37,0

37,2

36,9

35,9

2014

37,5

37,7

37,4

36,1

2015

37,2

37,4

37,2

36,0

In onderstaande tabellen wordt verder ingezoomd op de leeftijdsverdeling van de zzp’er, parttimer en het mkb. Per leeftijdcategorie is aangegeven wat hun relatieve belang in 2015 is en de wijziging van de dat belang ten opzichte van 2014. Uit de tabel blijkt dat in 2015 59% van de startende zzp’er jonger is dan 40 jaar. In 2014 was dat 58%. Bij de mkb’ers is in 2015 64% onder de 40. Dat was in 2014 63%. Opvallend is de daling van het aantal starters in de leeftijdscategorie 40-44 jaar in 2015 ten opzichte van 2014. Of hier sprake is van toeval of een trend, moet nader onderzocht worden. Verder valt op dat het aantal startende 65+ ondernemers afneemt ten opzichte van 2014. Alleen bij de startende mkb’er is sprake van een kleine toename in 2015 ten opzichte van 2014. Het aantal startende 65-plussers neemt dus af ten opzichte van 2014, maar hun absolute en relatieve aantal op het totaalaantal ondernemers neemt toe omdat ondernemers langer doorwerken dan in het verleden.

16

leeftijdscategorie

zzp 2015

∆% t.o.v. 2014

parttime 2015

∆% t.o.v. 2014

mkb 2015

∆% t.o.v. 2014

0 tot 19 jaar

2%

2%

4%

-4%

3%

1%

20 tm 24 jaar

13%

4%

15%

-5%

17%

3%

25 tm 29 jaar

17%

7%

16%

1%

18%

-2%

30 tm 34 jaar

14%

7%

13%

-4%

14%

2%

35 tm 39 jaar

12%

2%

12%

-3%

12%

0%

40 tm 44 jaar

12%

-2%

11%

-9%

11%

-9%

45 tm 49 jaar

11%

3%

10%

-8%

10%

2%

50 tm 54 jaar

8%

2%

8%

-3%

8%

-3%

55 tm 59 jaar

5%

1%

5%

-8%

5%

-1%

60 tm 64 jaar

3%

-8%

3%

-3%

2%

-2%

65 jaar en ouder

2%

-9%

2%

-15%

1%

5%

100%

3%

100%

-5%

100%

-1%

Eindtotaal

In het vorige hoofdstuk is de man-vrouwverhouding voor de ondernemers aan bod gekomen. In deze paragraaf behandelen we deze verhouding voor de starter per sector. In 2015 is de man-vrouwverhouding van de startende ondernemers respectievelijk 61,8% en 38,2%. Voorgaande jaren lag deze verhouding verder uit elkaar. In 2010 bijvoorbeeld was 62,2% van het mannelijke geslacht en 37,8% vrouwelijk. Bij de zzp’ers is deze verhouding 62,1% om 37,9%. Bij de mkb’ers is dit 68,9% om 31,1%. Bij de parttimer is 42,8% vrouw en 57,2% man. Wat sector betreft wordt de gezondheidssector gedomineerd door vrouwelijke ondernemers. percentage vrouwelijke startende ondernemers per sector in 2015

zzp

Parttime

mkb

Gezondheid

77%

67%

59%

Overig

58%

62%

36%

Detailhandel

49%

48%

41%


48%

37%

27%

Zakelijke diensten

39%

37%

31%

Horeca

38%

43%

36%

Industrie

21%

29%

24%

Groothandel

21%

19%

21%

Land- en tuinbouw

19%

19%

30%


15%

17%

20%

ICT en media

14%

12%

14%

Logistiek

7%

14%

13%


3%

24%

10%

Bouw

1%

5%

9%

Totaal

38%

43%

31%

Geboorteland In het Handelsregister wordt ook het geboorteland geregistreerd van de startende ondernemer. In 2015 had 19% van de startende ondernemers een ander geboorteland dan Nederland. In 2011 lag dit percentage op 17,5%. Voor de zzp’ers geldt dat het percentage van 19,9% in 2011 gaat naar 21% in 2015, voor de parttimer schommelt het percentage rond de 10% en voor de mkb’er gaat het van 20,1% naar 21,1%. De starter, die niet in Nederland is geboren, neemt dus toe. Hieronder volgt een overzicht van de zzp’er, de parttimer en de mkb’er die in het buitenland geboren zijn. Kijk voor meer regionale cijfers op de volgende link.

17

geboorteland zzp

aantal

%

geboorteland parttime

Polen

2.356

10%

Turkije

2.048

Suriname

aantal

%

geboorteland mkb

aantal

%

Duitsland

359

8%

Turkije

604

14%

9%

Turkije

296

7%

China

348

8%

1.567

7%

Suriname

286

7%

Marokko

271

6%

Marokko

1.214

5%

Marokko

193

5%

Suriname

193

5%

Bulgarije

965

4%

België

187

4%

Polen

177

4%

Zo’n 23.000 starters binnen het zzp-segment hebben aangegeven een ander geboorteland dan Nederland te hebben. 10% hiervan komt uit Polen en 9% uit Turkije. Vorig jaar was dit omgedraaid. Binnen het mkb komen zo’n 4.250 uit het buitenland. 14% hiervan komt uit Turkije en 8% uit China. Opvallende stijgers zijn de starters uit Irak 20% en Syrië 23%. Het aantal Syrische ondernemers groeit in 2015 met 23% (208) ten opzichte van 2014 (169) waardoor hun totaal uitkomt op 947; het aantal Irakese ondernemers groeit in 2015 met 20% (834) ten opzichte van 2014 (697) tot in totaal 3.356. Andere opvallende stijgers komen uit de Zuid Europese landen (Italië 16%, Spanje 9%, Griekenland 14%).

5.2 Populairste startersactiviteiten In paragraaf 4.2 staat de top 5 van de populairste ondernemers activiteiten waarin zzp- , parttime- en mkb-ondernemers zich ophouden. In deze paragraaf wordt uiteengezet in welke activiteiten vooral de mannen starten en in welke de vrouwen. Dit onderverdeeld naar zzp’er, parttimer en mkb’er. Populairste startersactiviteiten bij vrouwen: zzp

vrouwen

aandeel vrouwen


2.511

36%


2.493

84%


2.203

97%

Thuiszorg

1.528

88%


1.479

63%

Populairste startersactiviteiten bij vrouwen: parttime

vrouwen

aandeel vrouwen


1.293

82%


1.167

98%

Detailhandel via postorder en internet in kleding en modeartikelen

693

64%

Studiebegeleiding, vorming en onderwijs n.e.g.

611

68%


587

33%

Populairste startersactiviteiten bij vrouwen: mkb

vrouwen

aandeel vrouwen


391

39%

Restaurants

318

31%

Detailhandel via postorder en internet in kleding en mode-artikelen

267

48%


200

37%

Eventcatering

157

44%

Bij zzp- en parttime vrouwen zijn activiteiten in de zorg, cultuur en onderwijs populair. Bij parttime vrouwen is ook het starten van een ‘detailhandel via postorder en internet in kleding en modeartikelen’ populair. Een opvallende verschuiving bij de zzp vrouwen top 5 ten opzichte van vorig jaar zijn de nieuw komende activiteiten thuiszorg en schrijven en overige scheppende kunst. Startende mkb-vrouwen kiezen sterk voor activiteiten in de horeca en detailhandel. Daarnaast neemt de activiteit organisatieadviesbureau ook bij vrouwen een belangrijke plaats in. 18

zzp - populairste startersactiviteiten voor de mannen

mannen


6.465

aandeel mannen 99%


4.540

64%


1.973

58%


1.773

91%


1.743

93%

parttime - populairste startersactiviteiten voor de mannen

mannen


Aandeel mannen

1178

67%


926

93%

Praktijken van medisch specialisten en medische dagbehandelcentra (geen tandheelkunde of psychiatrie)

755

65%


609

59%

Overig sport- en recreatieonderwijs

547

54%

mkb - populairste startersactiviteiten voor de mannen

mannen

aandeel mannen

Restaurants

711

69%


619

61%


513

90%


378

89%

Handel in en reparatie van personenauto s en lichte bedrijfsauto's (geen import van nieuwe)

363

92%

Bij de mannelijke zzp’er wordt veel gestart in de algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en in organisatieadviesbureaus. Vooral de activiteit bouw blijkt een mannelijk beroep te zijn (99%). Voor de mannelijke mkb’er zijn dit vooral de activiteiten die met de horeca te maken hebben. Opvallende nieuwe binnenkomer in deze top 5 is de handel in en reparatie van personenauto’s en lichte bedrijfsauto’s.

19

6 Verwachtingen van de ondernemers Het vertrouwen van het bedrijfsleven neemt toe tot de hoogste stand in ruim vier jaar. Ook de verwachtingen van de ondernemers worden steeds positiever. Voor 2016 verwachten meer ondernemers dat de omzet zal toenemen. Dat geldt ook voor indicatoren als de export, werkgelegenheid en de investeringen. De stemming is met andere woorden optimistisch. Dat geldt voor de meeste sectoren. 6.1 Meer vertrouwen ondernemers Het ondernemersvertrouwen, de stemmingsindicator van het Nederlandse bedrijfsleven, is aan het begin van het vierde kwartaal van 2015 iets lager uitgekomen dan in het derde kwartaal. Desondanks heeft de groep positief gestemde ondernemers de overhand. De ondernemers zijn nu voor het tweede jaar positief gestemd en het vertrouwen is in ruim vier jaar niet zo groot geweest als nu. Daarnaast zijn de ondernemersverwachtingen positief over 2016: ze rekenen komend jaar op meer omzet, export, investeringen en een groei van de werkgelegenheid. Dit blijkt uit de ConjunctuurEnquête Nederland (COEN) van het CBS, EIB, KvK, MKB Nederland en VNO-NCW verschenen in november 2015.

6.2 Ondernemers voorzien vooral groei in 2016 Ondernemers hebben positieve verwachtingen voor 2016. Voor het eerst in vijf jaar zijn er meer bedrijven die een groei van de werkgelegenheid verwachten dan een krimp. Daarnaast voorzien ze meer binnen- en buitenlandse omzet en een groei van de investeringen. De verwachtingen voor volgend jaar voor investeringen en buitenlandse omzet waren sinds de start van de monitor eind 2008 niet eerder zo positief.

6.3 Vertrouwen in meeste sectoren verbeterd In alle sectoren verwachten de ondernemers per saldo een stijging van de omzet in 2016. Per saldo verwacht één op de vier ondernemers een omzetgroei. De detailhandel heeft de meeste optimisten. De bouwsector heeft de minste optimisten, maar per saldo verwacht daar toch nog één op de zes ondernemers een omzetgroei. Voor de verwachtingen per provincie per provincie, kijk hier

20

6.4 Verwachtingen per provincie Over het algemeen zijn ondernemers in het vierde kwartaal van 2015 over alle indicatoren positiever gestemd dan in het jaar ervoor. Waar in het derde kwartaal de ondernemers uit de provincie Utrecht het minst positief waren in hun verwachtingen, zijn zij voor het vierde kwartaal 2015 juist het meest positief. Voor de indicatoren economisch klimaat en omzet zijn zij het meest optimistisch in hun verwachtingen. Ook de ontwikkeling van de winstgevendheid pakte volgens Utrechts ondernemers het beste uit. Al met al zijn ondernemers in Flevoland en Drenthe het minst positief in hun verwachtingen voor het vierde kwartaal 2015. Ondernemers nog steeds positief over economisch klimaat In alle provincies hebben ondernemers positieve verwachtingen voor het economisch klimaat. In Utrecht, Drenthe en Zuid-Holland zijn per saldo de meeste ondernemers hierover optimistisch. In alle provincies zijn de verwachtingen voor het economisch klimaat beter dan in dezelfde periode 2014. De provincies waar nu de meeste ondernemers positief zijn, zijn ook de provincies waar de verandering ten opzichte van vorig jaar het grootst is. In Utrecht is het saldo gegroeid van -2 naar +16. In Drenthe groeide het saldo van -4 naar +14. In Flevoland en Overijssel zijn per saldo de minste ondernemers positief in hun verwachtingen voor het economische klimaat. Verwachtingen omzet beter dan vorig jaar Ook voor wat betreft de omzetverwachtingen zijn ondernemers in alle provincies positief gestemd. Het meest optimistisch zijn ondernemers in Utrecht en Zeeland. In Drenthe zijn ondernemers het minst positief in hun omzetverwachtingen, maar verwacht per saldo nog steeds 14 procent van hen een groei van de omzet in het vierde kwartaal 2015. In het vierde kwartaal 2015 zijn ondernemers altijd relatief positief over de omzet. Toch hebben in de meeste provincies meer ondernemers een positieve omzetverwachting dan in dezelfde periode in 2014. Alleen in Flevoland en Noord-Brabant zijn ondernemers minder positief over hun omzet dan in het vierde kwartaal van vorig jaar. Verwachtingen buitenlandse omzet positief Over de buitenlandse omzet zijn ondernemers ook in alle provincies positief gestemd. In Overijssel, Drenthe en Noord-Brabant hebben per saldo de meeste ondernemers positieve exportverwachtingen. Friesland, Drenthe en Zeeland nog licht negatief over personeelsverwachting In negen provincies zijn de verwachtingen voor de personeelssterkte voor het vierde kwartaal 2015 per saldo positief. In Gelderland en Limburg zijn ondernemers per saldo het meest positief gestemd. Alleen in Friesland, Drenthe en Zeeland verwacht per saldo maar een kleine meerderheid een afname van de personeelssterkte. Ten opzichte van een jaar geleden zijn ondernemers in alle provincies positiever in hun verwachting met betrekking tot de personeelssterkte in het vierde kwartaal. Dit geldt het sterkst voor ondernemers uit Gelderland en Zeeland (beiden +11). In de meeste provincies toename investeringen verwacht Per saldo verwachten in Drenthe (18%) en Zeeland (15%) de meeste ondernemers een toename van de investeringen in lopende verslagjaar. Alleen in Overijssel wordt per saldo (-4%) door meer ondernemers een daling van de investeringen verwacht. Overijssel is ook de enige provincie waar ten opzichte van vorig jaar de verwachtingen over de investeringen zijn verslechterd. Winstgevendheid over het algemeen toegenomen Terwijl in het tweede kwartaal 2015 in alle provincies nog aangegeven werd dat de winstgevendheid per saldo steeg, was er in het derde kwartaal in acht provincies sprake van een stijging van de winstgevendheid. In 2014 was dat overigens slechts in één provincie. Vooral ondernemers in de provincie Utrecht zijn positiever (+27) over de winstgevendheid ten opzichte van het zelfde kwartaal vorig jaar. Alleen in de provincie Zeeland gaven per saldo iets meer ondernemers een daling van de winstgevendheid aan (saldo -5).

21

7 Definities en verantwoording

In deze hoofdstukken (H1 tm H3) gaat het over bedrijven. Hiervoor geldt het volgende: Alleen de economisch actieve bedrijven worden behandeld Voor de bedrijven wordt gerapporteerd over de stand per 1-1-2016 Bedrijven = ondernemingen = hoofd – en nevenvestigingen, tenzij anders vermeld Voor de dynamiek (starters, stoppers, failliet) wordt gerapporteerd over het jaar 2015 Startende bedrijven: startende hoofd – en nevenvestigingen, tenzij anders vermeld Stoppende bedrijven: opgeheven hoofd – en nevenvestigingen, tenzij anders vermeld Faillissementen: failliet verklaringen Afrondingsverschillen kunnen optreden Definities: Hoofdvestiging¹ = Hoofdkantoor, hoofdkwartier, hoofdzetel Nevenvestiging² = Vestiging van onderneming op een andere plaats dan hoofdvestiging Overlevingskans³ = Hieronder staat de kans weergegeven dat een gestarte hoofdvestiging na x jaar nog actief is. Dit is berekend op basis van de meest recente data en voor alle hoofdvestigingen die minimaal 1 jaar geleden en maximaal 5 jaar geleden zijn gestart. Voor de segmenten geldt: Ondernemingen geven bij de inschrijving bij de Kamer van Koophandel het volgende aan: hoeveel personen werken er fulltime (15 uur of meer per week) in de onderneming, of hoeveel personen werken er parttime (minder dan 15 uur per week) in de onderneming. zzp: 1 werkzame persoon fulltime mkb: 2-249 werkzame personen fulltime

In deze hoofdstukken (H4 tm H5) gaat het over personen.

Hiervoor geldt het volgende: Alleen de personen achter de economisch actieve bedrijven worden beschreven (eigenaars, vennoten en enig aandeelhouders) Land van herkomst: betreft het geboorteland.

Dit is een uitgave van de Kamer van Koophandel Business Intelligence Datum: januari 2016 www.kvk.nl/jaaroverzichtondernemendnederland Coverfoto: joyfull / Shutterstock.com Alles uit deze uitgave mag worden gebruikt onder duidelijke bronvermelding Voor meer informatie kunt u contact opnemen met persvoorlichting, 06 30 35 29 21 De KvK levert ook Handelsregisterinformatie en regionaal economische data op maat. Voor meer informatie: Handelsregisterproducten: www.kvk.nl/producten Economische data op maat: www.kvk.nl/dataopmaat

22

Samenvatting. Meer 65-plussers en vrouwen ondernemen Recordaantal bedrijven in Nederland

Recommend Documents