Samenvatting Op 14 juli 2015 heeft DNB aangekondigd dat zij de berekeningsmethodiek van de Ultimate Forward Rate (UFR), welke onderdeel vormt van de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen waarderen, per 15 juli 2015 aanpast. Hierbij wordt in grote lijnen het advies gevolgd van de Commissie UFR, daterend uit oktober 2013. Het grootste verschil met de oude UFR methodiek is het UFR punt, dat was een vastgesteld punt van 4,2% maar wordt nu gebaseerd op een voortschrijdend gemiddelde van de 20-jaars forward rente gedurende de laatste 120 maanden. Per eind juni 2015 is dit UFR punt gelijk aan 3,3%. In dit onderzoek wordt gekeken naar de impact van de nieuwe UFR methodiek op de kostendekkende premie en de dekkingsgraad per eind juli 2015. Daarnaast wordt bekeken wat de invloed op de kostendekkende premie en de dekkingsgraad over 5 jaar is, indien aangenomen wordt dat de rente voor 5 jaar gelijk blijft aan het niveau van eind juli 2015. In dit laatste geval daalt de UFR waarde naar 2,1%. De conclusie van het onderzoek is dat de initiële impact van de nieuwe UFR op de dekkingsgraden van pensioenfondsen zal liggen tussen 1% en 6%. Voor een fonds met een duration van rond de 17 is de impact ongeveer 1,5%. Als de rente de komende 5 jaar op het niveau van juli 2015 zou blijven liggen zullen de verplichtingen verder stijgen. Voor een gemiddeld fonds (duration 17) is de invloed op de dekkingsgraad 4%. Voor jonge fondsen is deze invloed groter: 6% initieel en 15% over 5 jaar. De impact van de nieuwe UFR op de kostendekkende premie is afhankelijk van de gekozen definitie. Bij een kostendekkende premie obv marktrente is de initiële impact het grootst: 6 à 7% voor een gemiddeld fonds. Na 5 jaar is de impact toegenomen tot 15 à 20%. Wanneer gekozen is voor een kostendekkende premie obv verwacht rendement dan is de impact ongeveer de helft en bij een demping obv 10 jaars gemiddelde rente is de impact nog kleiner. Bij de laatste methode is de impact initieel zeer beperkt en na 5 jaar voor een gemiddeld fonds 8%. Een stijging van 8% betekent bij een premie van 20% dat deze met 1,6%-punt zou stijgen naar 21,6%.
Analyses Kostendekkende premie Uitgangspunten De impact op de kostendekkende premie wordt bekeken voor een drietal definities. Namelijk de kostendekkende premie obv marktrente, obv 10 jaars gemiddelde rente en obv verwacht rendement. Indien een fonds de kostendekkende premie obv verwacht rendement heeft gedefinieerd dan wordt bij de eigen aannames voor zakelijke waarden en inflatieafslag bekeken wat de impact op de premie is. De kostendekkende premie wordt gemeten op de volgende momenten: 1. Juli 2015 (jaar 0) 2. Juli 2020 (jaar 5), waarbij de rente de komende 5 jaar constant blijft: De bijbehorende rentes staan in bijlage 1. De analyse wordt gedaan op basis van de huidige premiekasstroom om zo geen effect van de verandering van de leeftijd van de actieven op de kostendekkende premie te zien.
1
Resultaten In figuur 1 en 2 staat de relatieve impact van de nieuwe UFR op de kostendekkende premie obv respectievelijk de marktrente en obv 10 jaars gemiddelde rente. De figuren geven de impact weer tov de duration van de premiekasstromen voor zowel jaar 0 (2015) als jaar 5 (2020).
Impact nieuwe UFR op premie obv marktrente 25%
Jaar 0
Jaar 5
20% 15% 10% 5% 0% 25
30
Duration
35
40
Figuur 1: Impact nieuwe UFR op premie obv marktrente bij verschillende durations In jaar 0 ligt de impact van de nieuwe UFR op de kostendekkende premie obv marktrente tussen 4% en 8%. Hoe hoger de duration van de premiekasstroom hoe hoger de impact, bij een duration van 27 is de impact 4% en bij een duration van 39 is de impact 8%. Ter vergelijking, in een eerder artikel 1 werd genoemd dat DNB een impact van 4 à 5% heeft berekend en AOW Hewitt van 6 à 8%. Voor de meeste fondsen zal de duration van de premiekastroom tussen de 30 en 35 liggen, hierbij is het effect op de premie 6 à 7%, deze uitkomsten liggen dichter bij de bevindingen van AON Hewitt dan bij DNB. Een relatieve impact van 6% betekent dat bijvoorbeeld een premie van 20% zal stijgen naar 21,2%. In jaar 5 is het UFR punt gedaald van 3,3% naar 2,1%, daarmee is de rente vanaf looptijd 20 beduidend lager dan de rente in jaar 0. De impact op de premie ligt dan tussen 11% en 23%. Bij een duration tussen 30 en 35 is de impact 15 à 20%.
Impact nieuwe UFR op premie obv 10jrs gem rente 10%
Jaar 0
Jaar 5
8% 6% 4% 2% 0% 25
30
Duration
35
40
Figuur 2: Impact nieuwe UFR op premie obv 10 jaars gemiddelde rente bij verschillende durations 1
PensioenPro, 14 juli 2015, “UPDATE DNB komt toch met nieuwe, lagere ufr”
2
Bij een kostendekkende premie obv een gemiddelde rente is de impact van de nieuwe UFR kleiner. Initieel is de impact zeer beperkt (kleiner dan 1%) omdat de nieuwe rentetermijnstructuur maar voor 1/10 meetelt in de gedempte rente. Na 5 jaar is de impact groter, bij een premieduration van 27 is de impact bijna 5% en bij een premieduration van 39 is de impact ruim 9%. Voor een aantal fondsen met verschillende premiedurations, die de kostendekkende premie obv verwacht rendement vaststellen, is bij hun eigen parameters de impact op de kostendekkende premie bekeken, de resultaten staan in figuur 3.
Impact nieuwe UFR op premie obv verwacht rendement 15%
Jaar 0
Jaar 5
10% 5% 0% 25
30
Duration
35
40
Figuur 3: Impact nieuwe UFR op premie obv verwacht rendement bij verschillende durations De impact bij deze methodiek is niet alleen afhankelijk van de verandering van de rente zelf maar ook van de andere parameters voor het verwacht rendement, zoals het percentage zakelijke waarden en rendement zakelijke waarden. Naarmate het percentage zakelijke waarden en het rendement op zakelijke waarden lager is, is de verwacht rendement curve meer afhankelijk van de rente en zal de impact van de renteverandering op de kostendekkende premie groter zijn. Over het algemeen is de impact bij deze kostendekkende premie methodiek ongeveer de helft van de impact bij de kostendekkende premie obv marktrente.
Dekkingsgraad/voorziening Uitgangspunten Net als bij de kostendekkende premie wordt gekeken naar de impact van de nieuwe UFR op de verplichtingen nu en over 5 jaar, indien de rente constant zou blijven, en wat de bijbehorende impact op de dekkingsgraad is. Hierbij wordt de verplichtingenkasstroom en de waarde van de beleggingen constant gehouden. Met andere woorden er wordt alleen gekeken naar de invloed van de nieuwe UFR op de verplichtingen nu, en over 5 jaar. Resultaten In figuur 4 staat de impact bij verschillende durations. Bij een duration van 17 is de initiële, relatieve impact 1,5% en na 5 jaar 4%. Voor jonge fondsen, met een hoge duration van boven de 30 is de initiële impact 6% en na 5 jaar rond de 15%. Na 5 jaar is de impact dus ruim 2,5x de initiële impact.
3
DNB 2 heeft eerder aangegeven dat de impact van de nieuwe UFR voor een gemiddeld fonds 3%-punt bedraagt. Voor jongere fondsen een impact van 6%-punt en voor oudere fondsen 2%-punt. Wij zien een vergelijkbare impact als we uitgaan van een dekkingsgraad van 100%. In 2020 verwacht DNB een gemiddelde impact 15%-punt, van 7%-punt voor een oud fonds tot 23%punt voor een jong fonds. Dat is meer dan wij nu berekenen, in onze analyses is de impact na 5 jaar tussen de 3% (ouder fonds) en 17% (jonger fonds). Hierbij geldt dat wij niet weten op basis van welke aannames van de renteontwikkeling voor de komende 5 jaar DNB dit heeft gebaseerd.
Impact nieuwe UFR op dekkingsgraad 0% -5% -10% -15% Jaar 0
-20% 15
Jaar 5 20
25
Duration
30
35
Figuur 4: Impact nieuwe UFR op dekkingsgraad bij verschillende durations
2
PensioenPro, 14 juli 2015, “UPDATE
DNB komt toch met nieuwe, lagere ufr” 4
Bijlage 1: Renteontwikkeling
RTS oude en nieuwe UFR 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% 0.5% 0.0% 0
20
40
Nieuwe UFR - jaar 0
60
80
Nieuwe UFR - jaar 5
100 Oude UFR - jaar 0 en 5
Figuur 1: Rentetermijnstructuur bij oude en nieuwe UFR in jaar 0 en 5
10 jaars gemiddelde rente oude en nieuwe UFR 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% 0.5% 0.0% 0
20
40
60
80
100
Nieuwe UFR - jaar 0
Nieuwe UFR - jaar 5
Oude UFR - jaar 0
Oude UFR - jaar 5
Figuur 2: 10 jaars gemiddelde rente bij oude en nieuwe UFR in jaar 0 en 5
5
