Veilig online: negatieve ervaringen bij 9-16 jarigen
Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven
EU Kids Online: achtergrond en theoretisch kader • Types online risico’s • Van gebruik tot coping • Drie niveaus van analyse • Individuele gebruiker • Sociale mediëring • Nationale context
EU Kids Online project: achtergrond •
Meer dan 23000 kinderen + ouders in totaal (25 landen)
•
Voor België: 1005 respondenten
•
Interviews thuis, face-to-face
•
Schriftelijke vragenlijst voor gevoelige vragen
•
Gestratificeerde toevalssteekproef
•
Vooraf geteste vragenlijst
•
Consultatie van stakeholders en adviserend panel
•
Dataverzameling in mei-augustus 2010
Types online risico’s Content
Contact
Conduct
Kind als ontvanger
Kind als deelnemer
Kind als actor
(massaproducties)
(volwassene als initiatiefnemer)
Agressief
Gewelddadige en gruwelijke inhoud
Lastigvallen, stalken
Cyberpesten
Seksueel
Pornografisch materiaal
Seksueel misbruik
Seksuele vragen en handelingen, ‘sexting’
Inhoudelijk
Racistische en/of discriminerende inhoud
Ideologische overtuigingen/ brainwashing
Schadelijke usergenerated content
Commercieel
Verborgen marketing
Misbruik van persoonlijke data
Gokken, copyright, illegaal downloaden
(kind als initiatiefnemer/ slachtoffer)
Hoe gebruiken kinderen het internet?
Welke online factoren bepalen hun ervaringen?
Wat is de impact?
Activiteiten
Opportuniteit / Risico’s
Voordelen / Schade
Leren
Positieve inhoud
Creëren
User-generated inhoud
Hoe
Spelen
Hoe vaak
Mensen ontmoeten
Seksuele inhoud en berichten
Gebruik Waar
Wat doen kinderen online?
Rondhangen Vaardigheden Iets nieuws proberen Etc.
Anderen pesten Etc.
Leren Zelfvertrouwen Sociaal zijn Waarden
Contact met vreemden
In/uitgesloten
Cyberpesten
Weerbaarheid opbouwen
Misbruik persoonlijke data Etc.
Zich slecht of ongemakkelijk voelen Misbruik Etc.
Demografisch Gebruik
Activiteiten
Risico’s
Psychologisch
Schade of coping
INDIVIDUELE GEBRUIKER ouders SOCIALE MEDIERING SES stratificatie
regelgeving
NATIONALE CONTEXT
school
vrienden Kind als analyse-eenheid
technologische onderwijs infrastructuur systeem
culturele waarden
Land als analyse-eenheid
Individuele kenmerken
INDIVIDUAL USER Demografisch Psychologisch
Moderatoren
geslacht, leeftijd, SES zelfvertrouwen, psychologische problemen, sensatiezoeken mediawijsheid, mate van aangedaan zijn
INDIVIDUELE INDIVIDUAL GEBRUIKER USER
Sociale mediëring • mediëren van internetgebruik • mediëren van online veiligheid • controle van internetgebruik
Steun
Steun
• controle van online veiligheid
van
van
• restricties
leerkracht
vrienden
• internetgebruik ouders Ouders SOCIALE MEDIERING
School
Vrienden
Veilig online: overzicht topics • Blootstelling versus schade • Zelfbescherming en coping-strategieën • Tussenkomst van ouders, leerkrachten en vrienden (sociale mediëring)
Introductie - radiointerview jongeren en internet - interview met Rozane De Cock (29 juli 2010) jongeren en internet - interview met Rozane De Cock (29 juli 2010)
Blootstelling: bewustzijn van risico’s en opportuniteiten
Denk je dat er dingen zijn op het internet waaraan kinderen van jouw leeftijd zich storen
43
Er zijn veel dingen op het internet die goed zijn voor kinderen van mijn leeftijd
45
Heb je het afgelopen jaar iets meegemaakt op het internet dat je gestoord heeft
10
0
20
40
60
80
100
Blootstelling: kinderen vs ouders kinderen
ouders
100 90 80 70 60 50 40
34
30 16
20 10
6
19
8
11
13 6
16 8
10
10
0 cyberpesten
seksuele beelden
ontmoeting
sexting
UG content
misbruik privacy
Blootstelling en schade: seksuele beelden blootstelling
negatieve ervaring
behoorlijk tot sterk aangedaan
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10
To ta al
SE S
S ed m
ho ge
SE
S SE la ge
ja ar
15 -1 6
ja ar
13 -1 4
ja ar
11 -1 2
ja ar 910
ei sj es m
jo n
ge ns
0
Blootstelling en schade: cyberpesten blootstelling
behoorlijk tot sterk aangedaan
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10
To ta al
SE S
S ed m
ho ge
SE
S SE la ge
ja ar
15 -1 6
ja ar
13 -1 4
ja ar
11 -1 2
ja ar 910
ei sj es m
jo n
ge ns
0
Blootstelling en schade: sexting blootstelling
negatieve ervaring
behoorlijk tot sterk aangedaan
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10
to ta al
SE S
S ed m
ho ge
SE
S SE la ge
ja ar
15 -1 6
ja ar
13 -1 4
ja ar
11 -1 2
ja ar 910
ei sj es m
jo n
ge ns
0
Blootstelling en schade: ontmoetingen met online contacten blootstelling
negatieve ervaring
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10
to ta al
SE S
S ed m
ho ge
SE
S SE la ge
ja ar
15 -1 6
ja ar
13 -1 4
ja ar
11 -1 2
ja ar 910
ei sj es m
jo n
ge ns
0
Blootstelling en schade: kwestbare jongeren meisjes weinig digitale vaardigheden
jonge kinderen Vaker negatieve ervaring
psychologische problemen
lage SES
weinig zelfvertrouwen
Zelfbescherming (coping) Introductie http://www.youtube.com/watch?v=cV1ZCF4oueQ&feature=related
Zelfbescherming: typologie van strategieën • Passief/fatalistisch • Stoppen met internetgebruik • Hopen dat het probleem vanzelf weggaat
• Nadelig voor • Online opportuniteiten en mediawijsheid • Weerbaarheid (probleem kan terugkeren)
Zelfbescherming: typologie van strategieën • Communicatief • Erover praten met ouders, vrienden, leerkracht, …
• Proactief/probleemoplossend • • • • •
Probleem aanpakken (algemeen) Berichten verwijderen (online) Afzender blokkeren (online) Rapporteren aan provider (online) Privacy-instellingen aanpassen (online)
Zelfbescherming: strategieën seksuele beelden
cyberpesten
sexting
100 90 77
80 70
60 60
53
50 36
40 30
26
24
22
20
27
25 20
22 18
10 0 probleem gaat vanzelf weg
stoppen met internetgebruik
erover praten
probleem aanpakken
Zelfbescherming: online strategieën seksuele beelden
cyberpesten
sexting
100 90 80 70 60 46
50
41
40 30
40
38
26
24 19
20
23
18
19
15 9
10 0 berichten verwijderen
privacy settings aanpassen
afzender blokkeren
probleem rapporteren via website
Zelfbescherming: seksuele beelden Erover praten
Probleem aanpakken
Berichten wissen
Afzender blokkeren
Hopen dat probleem verdwijnt
Stoppen met internetten
30 22
22 29
50 56
25 19
25 26
24 22
Weinig Gemiddeld Veel
35 23 26
26 25 26
46 53 56
18 19 26
32 25 25
32 21 23
Mediawijsheid Laag Gemiddeld Hoog
23 25 27
44 25 16
56 55 50
13 21 26
23 20 36
12 22 29
Neg. ervaring sterk/behoorlijk niet/een beetje
31 23
37 16
63 47
30 15
29 23
27 19
Jongens Meisjes Zelfvertrouwen
Zelfbescherming: cyberpesten Erover praten
Probleem aanpakken
Berichten wissen
Afzender blokkeren
Hopen dat probleem verdwijnt
Stoppen met internetten
18 28
19 20
67 85
30 41
39 43
43 48
Weinig Gemiddeld Veel
20 31 16
47 17 18
71 77 78
42 29 44
52 44 36
37 46 47
Mediawijsheid Laag Gemiddeld Hoog
26 24 23
40 19 16
78 80 71
34 37 36
38 43 39
33 46 48
Neg. ervaring sterk/behoorlijk niet/een beetje
18 27
10 22
67 85
24 44
37 46
46 50
Jongens Meisjes Zelfvertrouwen
Zelfbescherming: sexting Erover praten
Probleem aanpakken
Berichten wissen
Afzender blokkeren
Hopen dat probleem verdwijnt
Stoppen met internetten
36 14
13 21
48 66
23 29
33 41
33 45
Weinig Gemiddeld Veel
22 25 18
33 21 11
48 59 63
10 26 32
28 40 36
37 38 44
Mediawijsheid Laag Gemiddeld Hoog
36 21 22
28 18 14
52 61 58
12 23 35
10 37 44
10 43 42
Neg. ervaring sterk/behoorlijk niet/een beetje
21 23
22 12
69 54
31 23
40 37
39 43
Jongens Meisjes Zelfvertrouwen
Zelfbescherming: kwetsbare groepen Laag zelfvertrouwen
Laag zelfvertrouwen
(contact risico’s)
(contact risico’s)
Sterk aangedaan (seksuele beelden, cyberpesten)
Sterk aangedaan
Lage sensatiezoeker
Jongere kinderen
(seksuele beelden, cyberpesten)
(seksuele beelden, cyberpesten)
Jongens
Meisjes
(seksuele risico’s)
(seksuele beelden, cyberpesten)
Hopen dat probleem vanzelf verdwijnt
Stoppen met internetten
Zelfbescherming: kwetsbare groepen Veel zelfvertrouwen Veel zelfvertrouwen (seksuele risico’s)
Veel mediawijsheid (seksuele risico’s)
Sterk aangedaan
Sterk aangedaan
Meisje
Lage SES
(seksuele beelden, cyberpesten)
(contact risico’s)
Erover praten
Probleem aanpakken
Zelfbescherming: kwetsbare groepen Veel mediawijsheid
Sterk aangedaan
Veel mediawijsheid
Sterk aangedaan
(contact risico’s)
(seksuele beelden, cyberpesten)
Lage SES
Oudere kids
(seksuele beelden, cyberpesten)
(seksuele beelden, cyberpesten)
Berichten verwijderen
Afzender blokkeren
Zelfbescherming en coping: conclusie • Weinig mediawijsheid • Minder proactief, vooral mbt online strategieën
• Laag zelfvertrouwen • Meer passief/fatalistisch en minder proactief
• Meisjes • Meer fatalistisch, maar ook meer communicatief
• Jongeren kinderen (9-12 jaar) • Meer fatalistisch, minder proactief online
• Intensiteit van negatieve ervaring: sterke moderator
Sociale mediëring Introductie: tussenkomst van ouders • http://www.youtube.com/watch?v=OQ6E6m_gKCw (Remco Pijpers; onderzoeker en vader over veilig internetten) • http://www.youtube.com/watch?v=-QlHNREkiL8 (Elke Das; leerkracht lager onderwijs over veilig internetten)
Sociale mediëring: algemeen Achtergrond: onderzoek naar TV-kijken • Actieve mediatie • Communicatief, tijdens online activiteiten van het kind
• Restrictieve mediatie • Opleggen van regels en beperkingen
• Sociaal meekijken • Aanwezig zijn zonder actief in te grijpen
Sociale mediëring: online • Mediëren van internetgebruik • Actief/sociaal
• Mediëren van online veiligheid • Actief/sociaal (voor, tijdens en na internetten)
• Monitoren van internetgebruik • Controlerend/restrictief
• Monitoren van online veiligheid • Controlerend/restrictief (technische tools)
• Restricties opleggen
Mediëren internetgebruik ouders
kinderen
100 90
81
80 70
68 58
60 48
50
43
56
55 46
47 41
40 30 20 10 0 Praten met het kind over wat online activiteiten
Naast het kind zitten tijdens het internettten
In de buurt blijven Kind Samen iets op het tijdens het aanmoedigen om internet doen met internettten op het internet het kind dingen te ontdekken en te leren
Mediëren online veiligheid ouders
kinderen
100 90 80 70 60
72 65
65
65
65
61
63 58 53
49
50 40
35
32
30 20 10 0 Helpen als het Uitleggen waarom Uitleggen hoe het Uitleggen hoe het Helpen wanneer Praten over wat kind moeite heeft sommige websites kind veilig kan kind zich dient te het kind zich slecht het kind zou doen om iets te vinden goed of slecht zijn internetten gedragen tov voelt over iets als het zich slecht op het internet internetgebruikers voelt over iets
Controleren internetgebruik ouders
kinderen
100 90 80 70 60
52
50 40
40
38 30
30
36
40 32
22
20 10 0 Bezochte websites
Boodschappen in email of instant messenger
sociaal netwerkprofiel toegevoegde contacten op SNS
Controleren online veiligheid ouders
kinderen
100 90 80
72 66
70 60 50 40 30
32 24
20
26 20 12
12
10 0 tools om bepaalde websites te blokkeren of filteren
tools om geschiedenis tools die een beperking software ter preventie internetgebruik bij te in de tijd opleggen van spam en virussen houden
Restricties op online activiteiten ouders
kinderen
100 90 80 65
70
58
60 50
42
40
30
29
30 20
35
34 19
18
16
26
14
10 0 instant messenger
muziek of films downloaden
online filmpjes kijken
SNS profiel hebben
persoonlijke informatie geven
foto's, video's en muziek uploaden en delen
Sociale mediëring: vrienden helpen na slechte ervaring
26
uitleggen gedragscode
36
uitleggen goede/slechte website
40
uitleggen hoe veilig internet gebruiken
42
helpen met zoeken
63
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Sociale mediëring: leerkrachten helpen na slechte ervaring
23
praten over wat te doen indien slechte ervaring
39
uitleggen gedragscode
47
praten over internetactiviteiten
52
uitleggen hoe veilig internet gebruiken
56
uitleggen goede/slechte website
57
helpen met zoeken
57
regels vastleggen over internet op school
61
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Sociale mediëring:
impact op coping strategieën Controle online veiligheid
Controle online veiligheid
(seksuele beelden, cyberpesten)
(seksuele beelden, cyberpesten)
Beperkt internetgebruik ouders (seksuele risico’s)
Mediëren online veiligheid Steun leerkracht
Steun vrienden (seksuele risico’s)
Steun vrienden
(seksuele beelden, cyberpesten)
(seksuele risico’s)
Stoppen met internetten
Erover praten
Sociale mediëring: impact op coping strategieën
Minder steun leerkracht (contact risico’s)
Steun vrienden (contact risico’s)
Berichten verwijderen
Mediëring online veiligheid (contact risico’s)
Steun vrienden (seksuele beelden, cyberpesten)
Afzender blokkeren
Sociale mediëring: conclusie • Ouders • Restricties: negatieve impact op weerbaarheid • Beperkt internetgebruik bij ouders: meer fatalistisch • Controle en mediëring van online veiligheid: meer effectief (meer weerbaarheid)
• Vrienden • Ambivalente impact (zowel positief als negatief)
• Leerkrachten • Beperkte impact, behalve op communicatieve strategieën • Indien aanwezig, positieve impact op weerbaarheid
Sociale mediëring Afsluiting: voorbeelden van tussenkomsten van ouders • http://www.youtube.com/watch?v=a887Piap0X4&feature=related (minder goede reactie cyberpesten MSN) • http://www.youtube.com/watch?v=r3chOIb1wh4&feature=related (cyberpesten MSN goede reactie)
Ter afronding • Publicatie boek ‘Kids Online België’ begin 2012 • Focus op situatie in België • Aandacht voor beleidsaspecten
• Studiedag ‘Kids Online’ aan K.U.Leuven (februari 2012) • Voorstelling van resultaten voor België • Visie van actoren uit beleid en praktijk op resultaten
