Resultaten 2. Resultaten. Duurzaamheidslabel. ambitie. score. Energie Milieu Gezondheid Gebruikskwaliteit Toekomstwaarde

Marienbosch » Marienbosch » Marienbosch GPR Gebouw© 4.1 » Nieuwbouw Woongebouwen

Resultaten Resultaten

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

ambitie

score Energie

Milieu

Gezondheid

Gebruikskwaliteit

Toekomstwaarde

Duurzaamheidslabel

10344 Alcedo bv

Resultaten 2

EPC-resultaat inclusief pelletketel Project: Protjectnr.: Opdrachtgever: Datum: Tekeningen:

EPC-eis

Herbestemming Marienbosch 10056 SSHN / Bouwbedrijf Hazenberg 24-11-11 Harmonische achitectuur

0,6

Fase 1, bestaande bouw Energiepost Qprim;verw [MJ] Qprim;hulp;verw [MJ] Qprim;tap [MJ] Qprim;vent [MJ] Qprim;vl [MJ] Qprim;comf [MJ] Qprim;koel [MJ] Qprim;bev [MJ] Qprim;pv [MJ] Qprim;comp;wkk [MJ] Qpres;tot [MJ]

Energieverbruik vlg. EPC Elektra MJ 452051 0 179235 73689 187636 97426 0 0 0 0 990037

Qpres;toel [MJ]

+

Energieverbruik werkelijk Elektra MJ 0 0 0 73689 187636 97426 0 0 0 0 358751

1115054

1115054

0,54

0,19

Energieverbruik vlg. EPC Elektra MJ 402882 0 445520 183170 466403 118916 0 0 0 0 1616891

Energieverbruik werkelijk Elektra MJ 0 0 0 183170 466403 118916 0 0 0 0 768489

EPC, fase 1 Fase 2, nieuwbouw Energiepost Qprim;verw [MJ] Qprim;hulp;verw [MJ] Qprim;tap [MJ] Qprim;vent [MJ] Qprim;vl [MJ] Qprim;comf [MJ] Qprim;koel [MJ] Qprim;bev [MJ] Qprim;pv [MJ] Qprim;comp;wkk [MJ] Qpres;tot [MJ] Qpres;toel [MJ]

EPC, fase 2

+

2119182

2119182

0,46

0,22

Beschermde natuurwaarden klooster Mariënbosch: Aanvullend mitigatieplan n.a.v overleg met Dienst Landelijk Gebied

In opdracht van: Hazenberg TBI Bouw 11 december 2012 NATUURBALANS

– LIMES DIVERGENS BV

Radboud Universiteit, Toernooiveld 1 Postbus 6505, 6503 CA Nijmegen

a d v i es b u r ea u v o or n a t u u r & l a n d s c h a p T (024) 352 88 01

[email protected] www.natuurbalans.nl

Colofon  2012 Natuurbalans - Limes Divergens BV / Hazenberg TBI Bouw Tekst en samenstelling: Met medewerking van:

G. Hoogerwerf R. Krekels, D. Visser, R. Felix & R. Aukema

Projectnummer:

11-076

In opdracht van:

Hazenberg TBI Bouw

Wijze van citeren:

Hoogerwerf, G., 2012. Beschermde natuurwaarden klooster Mariënbosch: aanvullend mitigatieplan naar aanleiding van overleg met Dienst Landelijk Gebied. Natuurbalans Limes Divergens BV, Nijmegen.

Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van scanning, internet, druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Hazenberg TBI Bouw en NatuurbalansLimes Divergens BV noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Natuurbalans-Limes Divergens BV is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Natuurbalans-Limes Divergens BV. Hazenberg TBI Bouw vrijwaart Natuurbalans-Limes Divergens BV voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Natuurbalans-Limes Divergens BV is lid van het Netwerk Groene Bureaus, brancheorganisatie voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging.

INHOUD

1

INLEIDING ................................................................................................................................................ 5 1.1 Algemeen ........................................................................................................................................ 5 1.2 Leeswijzer........................................................................................................................................ 5

2

PLANGEBIED ............................................................................................................................................ 6

3

HAZELWORM ........................................................................................................................................... 7 3.1 Inleiding........................................................................................................................................... 7 3.2 Aanvullend onderzoek .................................................................................................................... 7 3.3 Resultaten & maatregelen .............................................................................................................. 8

4

VLIEGEND HERT ..................................................................................................................................... 11 4.1 Inleiding......................................................................................................................................... 11 4.2 Historie Vliegend hert rond Mariënbosch..................................................................................... 11 4.3 Inrichtingsmaatregelen voor vliegend hert................................................................................... 14

5

VLEERMUIZEN........................................................................................................................................ 17 5.1 Inleiding......................................................................................................................................... 17 5.2 Mitigerende voorzieningen voor vleermuizen .............................................................................. 17 5.3 Vleermuizen: vliegroutes & maatregelen..................................................................................... 19

6

BROEDVOGELS....................................................................................................................................... 22 6.1 Inleiding......................................................................................................................................... 22 6.2 Resultaten ..................................................................................................................................... 23 6.3 Geen verstoring van broedvogels met vaste verblijfplaatsen....................................................... 26

7

INFORMATIEBORD................................................................................................................................. 28

8

PLANNING.............................................................................................................................................. 29

9

ECOLOGISCHE BEGELEIDING.................................................................................................................. 30

10 LITERATUUR........................................................................................................................................... 31 BIJLAGE 1. LANDGEBRUIK ROND MARIËNBOSCH ......................................................................................... 32 BIJLAGE 2. DETAILUITWERKING LANDGEBRUIK ROND MARIËNBOSCH ........................................................ 33 BIJLAGE 3. ECOLOGIE VLIEGEND HERT.......................................................................................................... 34

1

INLEIDING 1.1 ALGEMEEN In voormalig klooster en meisjesschool Mariënbosch (Groesbeekseweg 351 te Nijmegen) is studentenhuisvesting gepland. Op het terrein zullen 343 zelfstandige wooneenheden worden gebouwd ten behoeve van oudere-jaars-studenten én een gebouwbeheerder. De studentenhuisvesting wordt gerealiseerd in het te renoveren voormalige klooster Mariënbosch en in nieuwbouw. De nieuwbouw komt op de plaats te staan waar eerder ook een vleugel van het klooster heeft gestaan. Voor het verkrijgen van de Omgevingsvergunning is in 2011 uitgebreid ecologisch veldonderzoek uitgevoerd (Hoogerwerf, 2012a). Naar aanleiding van dit veldonderzoek is een mitigatieplan opgesteld (Hoogerwerf, 2012b), dat als bijlage is opgenomen in de Omgevingsvergunning. Naar aanleiding van overleg met Dienst Landelijk Gebied is dit aanvullend mitigatieplan opgesteld. De aanvullingen spitsen zich in het kort toe op de volgende soorten / soortgroepen: hazelworm vliegend hert vleermuizen jaarrond beschermde vogels Ten behoeve van de aanvullingen is voor hazelworm en jaarrond beschermde vogels aanvullend veldonderzoek verricht.

1.2 LEESWIJZER In hoofdstuk 2 wordt het plangebied aangeduid. In hoofdstuk 3 t/m 7 wordt ingegaan op het uitgevoerde aanvullende veldonderzoek en de te treffen maatregelen voor de soorten/soortgroepen. In hoofdstuk 8 is een gedetailleerde planning opgenomen van de te treffen mitigerende maatregelen in relatie tot de bouw- en renovatie-werkzaamheden. In hoofdstuk 9 wordt ingegaan op de ecologische begeleiding.

NATUURBALANS – LIMES DIVERGENS BV

Aanvullend mitigatieplan voormalig klooster Mariënbosch, 2012

adviesbureau voor natuur & landschap

5

2

PLANGEBIED Het voormalig klooster Mariënbosch ligt in het zuidoostelijk deel van de gemeente Nijmegen. Het klooster ligt in een parkachtig bosgebied ten oosten van de Groesbeekseweg en ten noorden van de Sophiaweg (kmhok 189-425 / 189-426). Binnen het plangebied ligt het bestaande voormalig klooster (grijze vlak in figuur 1). In de binnentuin van de oudbouw staat een kapel (oranje vlak figuur 1). De kapel blijft behouden. Aan de buitenzijde van de kapel worden geen wijzigingen aangebracht. Aan de achterzijde van het klooster ligt een open terrein met bouwpuin (bouwdeel 2; figuur 1). Op dit terrein wordt nieuwbouw gerealiseerd. Het gebied ten oosten en noorden van bouwdeel 2 bestaat momenteel deels uit betegelde oppervlakken (voormalige fietsenstalling), het restant van een oude tennisbaan en verwilderde tuinbeplanting. Dit terreindeel bestaat uit jonge houtige opslag, braamstruweel en grazige vegetaties. Het grazige deel wordt ook als hondenuitlaatgebied gebruikt. In een deel van dit gebiedsdeel worden in de toekomst parkeerplaatsen gerealiseerd. Het overige deel krijgt een groene inrichting als overgang naar het opgaande bos.

Figuur 1. Begrenzing van het plangebied (blauwe lijn); het oranje vlak is de locatie van de kapel in de binnentuin van het voormalig klooster Mariënbosch.


6



3

HAZELWORM 3.1 INLEIDING In 2011 is het plangebied onderzocht op het voorkomen van hazelworm. Vooral op het terreindeel ten oosten van het klooster lag veel bouwpuin. Onder dit bouwpuin is gezocht naar hazelwormen. De hazelworm is in het plangebied niet aangetroffen. De hazelworm is een pootloze hagedis die veel gebruik maakt van schuilmogelijkheden (stenen, boomstronken en dikke takken) om via deze materialen zich door de zon te laten opwarmen.

3.2 AANVULLEND ONDERZOEK In de randzone tussen Mariënbosch en het omliggende bos én in het omliggende bos is in de periode vanaf 9 augustus t/m 15 september 2012 onderzoek verricht naar mogelijke aanwezigheid van hazelworm. Hiertoe zijn verspreid in het gebied 35 kunstmatige verstopplaatsen (dakpannen en tapijttegels: plaatjesmethode) aangebracht en zijn bovendien 7 natuurlijke verstopplaatsen (boomstronken en dikke takken) regelmatig gecontroleerd (locatie zie figuur 2). In totaal zijn in deze periodes 18 controles (maximaal 1 per dag) uitgevoerd. De plaatjes zijn uitgelegd in de meest optimale gebiedsdelen voor de hazelworm. Structuurrijke overgangen: van bos, bosjes en braamstruweel naar open vegetaties. Ook langs de rand van het voormalig tennisveld (oostelijk deel plangebied) is sprake van enige opslag. Ook hier zijn plaatjes uitgelegd op zonbeschenen locaties. Het tennisveld zelf bestaat deels uit boomopslag en deels uit een eenvormige, gesloten grazige vegetatie. Hazelwormen zijn voor hun thermoregulatie afhankelijk van objecten waaronder ze indirect door de zon kunnen opwarmen. De plaatsjesmethode is juist voor deze soort zo’n geschikte inventarisatiemethode gebleken, omdat dieren de plaatjes actief opzoeken en zich hieronder verschuilen. De toegepaste onderzoeksperiode die ten behoeve van het aanvullend mitigatieplan is toegepast (augustus-september) is een zeer geschikte methode om reptielen op te sporen. In deze perioden zijn de dichtheden ook het hoogst omdat zowel adulte als juveniele dieren aanwezig zijn.




7

Figuur 2. Ligging (kunstmatige) verstopplaatsen ten behoeve van hazelworm-inventarisatie rond het voormalig klooster Mariënbosch.

3.3 RESULTATEN & MAATREGELEN

Tijdens het aanvullend veldonderzoek, o.a. in de meest optimale zone waar hazelwormen zich op basis van onze kennis ten aanzien reptielen het meest ophouden, is de soort niet waargenomen. Omdat de hazelworm in zeer lage dichtheden uit de omgeving van het klooster Mariënbosch gemeld wordt (tuinen van particulieren), zullen evenwel de volgende door maatregelen bij de bouw- en renovatiewerkzaamheden worden genomen: • Er worden rond de terreindelen die in potentie geschikt zijn als leefgebied voor hazelwormen én waar bovendien ingrepen zijn voorzien, schermen geplaatst (zie figuur 3). Binnen deze terreindelen worden een groot aantal plaatjes uitgelegd, die vervolgens in de periode mei t/m augustus 2013 dagelijks worden gecontroleerd. Alle aanwezige hazelwormen worden overgeplaatst naar geschikte terreindelen rond Mariënbosch, waar geen ingrepen plaats vinden. Hierna wordt het scherm verplaatst naar de bosrand en kan de gebiedsinrichting plaats vinden.


8



Figuur 3. Ligging hazelwormscherm in het gebied van de aan te leggen parkeerplaats. • De bosrand aan de noordzijde van het terrein Mariënbosch is het meest optimale gebied voor warmteminnende soorten als hazelworm en vliegend hert. In deze zone wordt een overgang van ruig grasland, struweel naar bos deels gehandhaafd en voor de overige delen verder versterkt. • Op de overgang van de parkeerplaats naar de bosrand (oostzijde plangebied) wordt een structuurrijke overgangszone gepland die ook geschikt is als verblijfplaats voor hazelworm. Op de overgang naar de parkeerplaats wordt bovendien een permanent scherm geplaatst, zodat evt. aanwezige hazelwormen niet op de parkeerplaats terecht kunnen komen. • Reptielen, zoals de hazelworm zoeken wel eens wegen op om tegen de avond de in het asfalt opgeslagen warmte in hun lichaam op te nemen. Wanneer deze wegen druk bereden zijn kunnen hierbij verkeersslachtoffers vallen. In dit licht heeft DLG gepleit voor tijdelijke afsluiting van de noordwest toegang tot het voormalig klooster Mariënbosch. De noordwest toegang is voor hazelworm echter geen geschikte weg om zich op te warmen, omdat de weg volledig beschaduwd ligt in het bos. Door de volledige beschaduwing is ook dit bos minder geschikt potentieel leefgebied voor de hazelworm. Gezien de zeer lage dichtheden waarin hazelworm (mogelijk) voorkomt en de zeer lage verkeersintensiteiten op de toegangsweg, zijn verkeersslachtoffers onaannemelijk. Met de uitvoering van het bouw- en renovatieplan zullen namelijk veel minder auto’s via de NW-toegang het terrein opkomen.




9

De noordwest toegang is de bestaande toegang tot het voormalig klooster Mariënbosch. Tot op heden is dit de hoofdingang waarlangs alle bezoekers het terrein opkomen (huidige bewoners, aannemer en onderzoekers). In de toekomst zal de ingang aan de zuidzijde de nieuwe hoofdingang worden. Via deze zijde wordt ook de nieuwe parkeerplaats toegankelijk gemaakt. Hierdoor wordt de oude hoofdingang in de toekomst aanzienlijk rustiger (mitigerend). De oude hoofdingang is in de toekomst alléén de toegang tot het gebouw voor gehandicapten (voor het gebouw komen drie gehandicapten-parkeerplaatsen) en is een route voor hulpdiensten. De overige parkeerplaatsen zijn vanaf deze weg niet bereikbaar. Op de wandel- en fietsroute tussen de nieuwe parkeerplaatsen en de NW-toegang zal bovendien een paaltje worden geplaatst om de toegang voor autoverkeer via deze route geheel onmogelijk te maken.


10



4

VLIEGEND HERT 4.1 INLEIDING Binnen het plangebied (open terrein) is in 2011 geen vliegend hert aangetroffen. In de nabijheid van het klooster Mariënbosch (tuinen aan de overzijde van de Sophiaweg) komt vliegend hert wel voor. Het is niet uitgesloten dat vliegend hert wellicht ook in het omliggende bos rond Mariënbosch wel voorkomt. DLG heeft aangegeven dat schade aan het vliegend hert na de in gebruik name van het gebouw door studenten niet is uit te sluiten. Om evt. schade te mitigeren worden in dit hoofdstuk maatregelen uitgewerkt. De inrichtingsmaatregelen worden gerealiseerd in de groene randzone in en op de overgang naar het opgaande bos. Meer informatie over de ecologie van het vliegend hert is opgenomen in bijlage 3.

4.2 HISTORIE VLIEGEND HERT ROND MARIËNBOSCH Het kerngebied voor het vliegend hert in het Rijk van Nijmegen ligt voor een deel in Gelderland en voor een deel in Limburg. Het gebied strekt zich uit van de oostkant van Nijmegen, op de stuwwal tot aan de zuidrand van het Reichswald (Smit 2005, Smit & Krekels 2006). Vanaf het begin van de 20ste eeuw tot in de jaren zestig is een populatie vliegend hert aanwezig geweest op de Sint Jansberg bij Plasmolen (Wegman, 1959). Nadien zijn zo’n 35 jaar geen waarnemingen meer gedaan in die omgeving. De laatste jaren zijn er echter weer enkele exemplaren in de omgeving waargenomen. Vermoedelijk afkomstig van de florerende populatie langs de zuidrand van het Reichswald. Deze nieuwe waarnemingen zijn aanleiding geweest voor Natuurmonumenten om enkele broedstoven aan te leggen rond de Jansberg in de hoop zo het verspreidingsgebied vanuit het Reichswald weer uit te breiden. Beide gebieden liggen in het Limburgse deel van het Rijk van Nijmegen. Daarnaast zijn er ook op twee plekken in het Gelderse deel voortplantingspopulaties bekend (zie figuur 4): • Heilig Landstichting; in bosgebieden en tuinen in de Heilig Landstichting • Dekkerswald; op het terrein van het Medisch centrum Dekkerswald Deze gebieden zijn weer onder te verdelen in verschillende deelgebieden, waar al een populatie van het vliegend hert is te vinden of die potentieel geschikt zijn en strategisch gezien een belangrijke verbindingszone vormen voor de aanwezige populaties (Smit & Krekels, 2008). Deelgebied Mariënbosch is gelegen in het deelgebied Heilig Landstichting. De smalle bosstrook ligt op het terrein van voormalig klooster Mariënbosch (figuur 5). In het verleden zijn slechts twee waarnemingen gedaan, maar het deelgebied biedt potentieel kansen voor vliegend hert. In het grasveld voor het gebouw, aan de kant van de Groesbeekseweg (buiten het ingreepgebied), is in de jaren tachtig van de vorige eeuw en in 2006 één waarneming gedaan van het vliegend hert. Het stukje bos bevat eiken en dood eikenhout, maar ook vele exoten. Daarom wordt voorgesteld alle, of in ieder geval op termijn het merendeel van de exoten te verwijderen, evenals enkele andere bomen, om de aanwezige eiken meer ruimte te geven. Recht voor de ingang van het gebouw Mariënbosch ligt een grasveldje, ingeklemd tussen bos. Dit zorgt ervoor dat de eiken aan de noordrand van dit grasveld profijt hebben van de zoninstraling. Een dergelijke bosrand is zeer geschikt voor het vliegend hert!. Op deze locatie kunnen twee inlandse eiken geveld of geknot worden. Bij knotten wordt het afgehaalde takhout weer ingegraven en dient als voedsel voor de larven van vliegend hert.




11

Figuur 4. Overzicht waarnemingen vliegend hert rond Nijmegen (uit: Smit & Krekels, 2008).

Foto 1 (boven). Het grasveld In het dichte bos langs de Groesbeekseweg is inlandse eik voorhanden. Het grasveld voor het hoofdgebouw zorgt voor een bosrand met zoninstraling. Foto 2 (rechts). Het bos aan noordzijde van het grasveld is door open bosbeheer en het kappen van enkele eiken geschikt(er) te maken voor vliegend hert.


12



Figuur 5. Vindplaatsen van vliegend hert en kansrijke locaties voor herstelmaatregelen (uit: Smit & Krekels, 2008). Bij Mariënbosch (gebied 4) gaat het vooral om de bosrand langs het open grasland tussen de hoofdingang en de Groesbeekseweg (zie foto 1). Met aanliggend geschikte bossen met eiken (zie foto 2).




13

4.3 INRICHTINGSMAATREGELEN VOOR VLIEGEND HERT Voor de ontwikkeling van geschikt leefgebied voor het vliegend hert zijn de volgende zaken van belang: Dood, rottend hout (eik) Bloedende bomen In figuur 5 wordt de locatie van de te nemen inrichtingsmaatregelen aangeduid. Het gaat hierbij om zonbeschenen bosranden die in potentie het meest geschikt zijn voor vliegend hert. De locaties liggen in de luwte van het plangebied, waar geen paden aanwezig zijn en verstoring wordt voorkomen. Dood hout Dood, rottend hout is te verkrijgen door het knotten (ook wel kandelaberen geheten) van inlandse eiken. De bosrand aan de noordkant van het grasveld leent zich hier prima voor. Daar is goede zoninstraling voorhanden. In de bosrand staan twee eiken die geknot kunnen worden. Om de eiken voldoende licht mee te geven dient tevens een jonge beuk te worden verwijderd en dient het struweel voor de bosrand verwijderd te worden. De stammen die van de geknotte eik komen kunnen als basis dienen voor een tweetal broedstoven: één stoof aan de rand van het grasland en één stoof aan de bosrand aan de noordoostzijde van het gebouw (figuur 6).

Figuur 6. Inrichtingsmaatregelen voor Vliegend hert op het terrein rond voormalig klooster Mariënbosch.


14



Bloedende bomen De twee eiken die worden geknot, zullen in het voorjaar weer uitlopen. De jonge scheuten zullen zorgen voor sapstroompjes langs de boom. Foto 3. De zon beschenen bosrand aan de noordzijde van het grasveld vormt een prima plek voor het knotten van een tweetal eiken en het aanleggen

van

een

broedstoof.

Foto 4. De twee eiken staan net in de bosrand. Links is het grasveld zichtbaar. Links achter de eiken is een jonge beuk te zien, die idealiter moet worden verwijderd om meer licht en warmte in de bosrand te krijgen.

Foto 5. Bosrand aan de noordoostzijde van het gebouw Mariënbosch. In de hoek van het grasveld is een mooie locatie gelegen voor een broedstoof.




15

Aanleg broedstoof Het aanleggen van een broedstoof bestaat uit het graven van een kuil, 2 meter in doorsnede en 50 – 75 cm diep. In de kuil worden boomstammen van inlandse eik geplaatst. De stammen zijn gemiddeld 1 meter in lengte en worden voor de helft tot driekwart ingegraven. Naast stammen van recent gekapte eiken zijn rottende (witrot) eikenstammen van elders in de broedstoof te plaatsen. Dit zorgt voor een sneller gebruik van de stoven door vliegend hert. De kuil wordt voor een deel opgevuld met houtsnippers van inlandse eik. Over de bovengrondse delen van de stammen worden bovendien houtsnippers aangebracht (niet afgebeeld op de foto 6), om verrotting van de stammen te versnellen.

Foto 6. Voorbeeld van een broedstoof in een terrein van Natuurmonumenten.

Overige maatregelen en planning •

•

De NW-toegang tot het voormalig klooster Mariënbosch wordt in de toekomst autoluw gemaakt en zal alleen nog toegankelijk zijn voor hulpdiensten en gehandicapten: bij de huidige hoofdingang van het gebouw komen 3 parkeerplaatsen voor gehandicapten. De toegang tot het parkeerterrein aan de oostzijde van het plangebied, verloopt via een wegaansluiting aan de zuidzijde, bij de Sophiaweg. De parkeerplaats is via de NW-toegang niet bereikbaar. Op de wandel- en fietsroute tussen de nieuwe parkeerplaatsen en de NW-toegang zal bovendien een paaltje worden geplaatst om de toegang voor autoverkeer via deze route geheel onmogelijk te maken. Het kandalaberen van de eiken en de aanleg van de broedstoof zal eind 2012 of begin 2013 worden gerealiseerd. De te kandalaberen eiken zijn vrij van holen of spleten die in potentie geschikt zijn als vleermuisverblijfplaats.


16



5

VLEERMUIZEN 5.1 INLEIDING

In 2011 is uitgebreid onderzoek verricht naar de aanwezigheid van vleermuizen bij het voormalig klooster Mariënbosch. In het gebouw komen verblijfplaatsen van gewone dwergvleermuis voor. Ook is één keer een individuele laatvlieger geconstateerd die een verblijfplaats heeft gehad in het gebouw. In het mitigatieplan (Hoogerwerf, 2012b) zijn verschillende mitigerende maatregelen uitgewerkt voor vleermuizen. DLG heeft aangegeven dat hierbij een aantal aanvullende voorzieningen gewenst zijn. In dit hoofdstuk worden alle voorzieningen aangeduid. Een deel hiervan is letterlijk overgenomen uit het bestaande mitigatieplan. Ook worden eisen ten aanzien van de minimum grootte aangegeven.

5.2 MITIGERENDE VOORZIENINGEN VOOR VLEERMUIZEN

•

•

•

•

De zolder bovenop de centrale toren was niet voor vleermuizen toegankelijk. In het zuidelijk deel van het dak van de zolder worden invliegopeningen gemaakt, waardoor een zeer geschikte grote zomerverblijfplaats voor verschillende vleermuissoorten ontstaat, waaronder gewone dwergvleermuis, laatvlieger en grootoorvleermuizen. De invliegopeningen zijn maximaal 2 cm breed. Ook kan een horizontale spleet (afmetingen 3 cm hoog en 15-20 cm lang) halverwege het dak of in de dakrand worden geplaatst. Onder de openingen dient een ruwhouten plankje te worden aangebracht dat dienst doet als landingsplaats voor vleermuizen. In oktober 2012 is de zolder toegankelijk gemaakt voor vleermuizen. Op de zolder zijn bovendien 3 losse vleermuiskasten geplaatst om de mogelijke verstopplaatsen op de zolder uit te breiden. Boven de verschillende trappenhuizen zijn 4 kleine torens aanwezig. De zoldering van deze kleine torens is half oktober 2012 voorzien van een opening (breedte 2 cm, hoogte circa 5 cm), zodat deze ruimtes beschikbaar zijn als verblijfplaats voor vleermuizen. Aan de verschillende zijden van het bestaande kloostergebouw zijn half oktober 2012 vier vleermuiskasten geplaatst. de vleermuiskasten bevinden zich tenminste 3 m boven de grond; de vleermuiskasten hebben een vrije invliegopening; de vleermuiskasten worden niet door kunstmatige verlichting beschenen. Vleermuisverblijfplaatsen bevinden zich in de deels verrotte dakbekistingen en/of de spouwmuur die via deze bekisting toegankelijk is. Bij de renovatie van de dakbekistingen worden om de circa 10 m spleten (breedte circa 2 cm) gehandhaafd/gecreëerd, zodat de dakbekisting en de achterliggende spouwmuur ook in de toekomst beschikbaar blijft als verblijfplaats voor vleermuizen. Omdat het hier om de toegang tot bestaande vleermuisverblijven gaat, worden de dakbekistingen buiten de overwinteringsperiode en de kraamperiode eerst tijdelijk ongeschikt gemaakt voor vleermuizen volgens een vastgesteld protocol: Vóór de renovatiewerkzaamheden worden bestaande/potentiële verblijfplaatsen (houten dakbekistingen, regenpijpdoorvoeren en ontluchtingsgaten) eerst ongeschikt gemaakt voor vleermuizen, door op strategische punten tochtgaten te maken die het microklimaat verstoren. Het ongeschikt maken van de verblijfplaatsen vindt plaats op wat warmere dagen (met avondtemperaturen van minimaal 10 graden Celsius).




17

Na minimaal 5 dagen kunnen de renovatie- en sloopwerkzaamheden worden gestart. In de tussenliggende periode kunnen eventueel aanwezige dieren ontvluchten en gebruik maken van alternatieve verblijfvoorzieningen. Daarna kunnen de te slopen of te renoveren delen voorzichtig worden gestript, waarbij eerst delen van onder andere glas, hout, dakpannen en dakleer worden verwijderd, spouwmuren voorzichtig worden opengebroken, voordat muren worden gesloopt. Hierbij is een vleermuisdeskundige oproepbaar aanwezig. De dakbekistingen rond het voormalig klooster Mariënbosch worden in fasen tijdelijk ongeschikt gemaakt. De planning van de werkzaamheden wordt gefaseerd uitgevoerd (figuur 7) zodat er altijd voldoende openingen naar de spouwmuur beschikbaar blijven.

Figuur 7. Planning renovatiewerkzaamheden dakbekistingen bij het voormalig klooster Mariënbosch.


18



•

Om verstoring van vleermuizen door straatverlichting op het terrein in de toekomst te voorkomen zal ‘vlaklicht’-straatverlichting worden toegepast. Er wordt gebruik gemaakt van amberkleurige LED-verlichting, hierbij is de verstrooiing minimaal en kan het licht goed gericht worden. Uit een recente praktijkproef in opdracht van Rijkswaterstaat (LEDexpert & Zoogdiervereniging, 2011) blijkt dat amberkleurige oranjerode LED-verlichting voor vleermuizen het meest gunstig is en voor mensen bovendien nog genoeg terreinverlichting biedt.

Extra voorzieningen voor vleermuizen De initiatiefnemers van het bouwproject hebben aangegeven voor ontwikkeling van natuurwaarden extra voorzieningen te willen treffen los van evt. verplichtingen vanuit de Flora- en faunawet. Voor het omliggend bosgebied loopt in 2012-2013 reeds aanvullend natuuronderzoek om bij het toekomstige beheer en onderhoud optimaal rekening te kunnen houden met bijzondere natuurwaarden én om natuurkansen te creëren (Hoogerwerf, 2012b). In dit kader worden ook extra vleermuisvoorzieningen gerealiseerd in de nieuwbouw. •

Achter het bestaande klooster zal nieuwbouw plaats vinden. Bij de nieuwbouw worden voorzieningen aangebracht (stootvoegen en prefab-vleermuisstenen, zodat vleermuizen (zonder overlast voor mensen) gebruik kunnen maken van de nieuwbouw als verblijfplaats. Stootvoegen Stootvoegen zijn in het gehele gebouw aanwezig: 2 openingen per strekkende meter horizontaal en verticaal om de 2 m. Voor laatvlieger en gewone dwergvleermuis worden tenminste 8 ruimtes in de spouw gelaten boven open stootvoegen (deze zijn voor beide soorten geschikt als toegangsopening), waarbij de volgende aanlegeisen gelden: De openingsbreedte bedraagt 2 centimeter en heeft een hoogte van circa 5 cm en bevinden zich circa 1 meter onder de daklijst en de opening bevindt zich op minimaal 3 meter hoogte vanaf de grond). Bij deze 8 ruimtes is de vrije ruimte tussen het isolatiemateriaal en de buitenmuur tenminste 1,5-2 cm. Bij gebruik van isolatieplaten worden deze aan de zijde van de vrije ruimte opgeruwd of bedekt met een fijnmazig gaas met een maaswijdte van 3-10 mm. De verblijfplaatsen hebben een grootte van minimaal 50x80 cm. vleermuizen zijn warmteminnende soorten; de 8 ruimtes worden hierom gesitueerd op de oost, zuid en westgevel van het gebouw. De openingen hebben een vrije invliegopening en worden niet verlicht door kunstmatige verlichting (straatlantaarns en bewoning). Prefab-vleermuisstenen In de nieuwbouw worden 20 prefab-vleermuisstenen (verblijfplaatsen) ingebouwd, zodat er extra verblijfmogelijkheden worden gecreëerd voor vleermuizen. De vleermuisstenen hebben een vrije invliegopening en is vrij van kunstmatige verlichting.

5.3 VLEERMUIZEN:

VLIEGROUTES & MAATREGELEN

DLG heeft aangegeven nog meer duidelijkheid te wensen over vliegroutes van vleermuizen rond het voormalig klooster Mariënbosch. Specifieke vliegroutes van vleermuizen zijn bij het uitgebreide vleermuisonderzoek van 2011 niet aangetroffen. Mede door de landschappelijke configuratie, het voormalig klooster staat in de directe nabijheid van bosranden en opgaande beplantingen, zijn voor vleermuizen geleidende elementen in




19

overdaad én op korte afstand aanwezig. Aanvullende voorzieningen ten aanzien van geleiding zijn ons inziens overbodig en betekenen geen kwaliteitsverbetering voor het leefgebied van vleermuizen. In onderstaande tekst zal dit nader worden uiteengezet. Om van de verblijfplaats naar het foerageergebied te komen maken vleermuizen gebruik van vliegroutes. Vliegroutes zijn opgaande landschapsstructuren zoals bomenlanen, singels en bosranden. Ook waterlopen evenals artificiële objecten kunnen bij de oriëntering van vleermuizen van belang zijn zoals gebouwen en zelfs ook hekwerken (bijvoorbeeld hop-overs over snelwegen; Schut et al., 2011). In woonwijken en stedelijk gebied zijn bij de gewone dwergvleermuis vaak geen duidelijke vliegroutes aanwezig en vindt een diffuse verspreiding plaats (Dienst Regelingen, 2011). Direct rond het klooster Mariënbosch liggen voor vleermuizen tal van geschikte foerageergebieden. Dit zijn de bestaande bosranden, het omliggend bos, waarin verscheidenen bomenlanen aanwezig zijn, en rond tuinen en parken in het omliggend gebied alsook rond lantaarnpalen bij de omliggende wegen. In bijlage 1 wordt het landgebruik aangegeven binnen een straal van 500 m en 1000 m rond Mariënbosch. In bijlage 2 wordt het landgebruik in de directe omgeving van Mariënbosch aangeduid. Door de aanwezigheid van bosranden, bomenlanen, huizen en tuinen hoeven vleermuizen geen grote afstanden open gebied te doorkruisen om foerageergebieden te bereiken. De gemiddelde actieradius van een gewone dwergvleermuis bij het foerageren bedraagt circa 5 km (Dienst Regelingen, 2011). Bij kraamkolonies wordt een actieradius van 1,5 km aangehouden (Dietz et al., 2011). Een andere gebouwbewonende vleermuissoort die incidenteel ook bij Mariënbosch is waargenomen, de laatvlieger, heeft ook een actieradius van circa 5 km. Deze grote vleermuissoort doorkruist ook grote open gebieden. Vooral bij slechte weersomstandigheden en harde wind zoekt deze soort ook geleidende elementen op. Bij het klooster Mariënbosch hoeven geen grote open gebieden doorkruist te worden om in het foerageergebied terecht te komen. Hoog opgaande bomen en bosranden bevinden zich zeer dicht bij de bestaande en toekomstige bebouwing. Boomkronen van oude bomen bevinden zich op enkele meters afstand van het bestaande gebouw. Opgaande begroeiingen bevinden zich op maximaal 25 m afstand van de gebouwen. Deze begroeiing blijft ook in de toekomst behouden. Het gebouw is nu en in de toekomst volledig door bosranden omgeven (bijlage 2). Het open bouwterrein ten oosten van het bestaande klooster is in 2011 volop gebruikt door vleermuizen. Vooral gewone dwergvleermuis is hier veel foeragerend/vliegend aangetroffen. Van enige belemmering van het overvliegen van deze open ruimte is geheel geen sprake. Ook laatvliegers zijn hier gesignaleerd. Overige vleermuizen hebben bij de gebouwen geen verblijfplaatsen en zijn hier incidenteel waargenomen. Aan de oostzijde van het gebouw, daar waar nieuwbouw op een bestaande open plek zal worden gerealiseerd, bevindt zich een bomenrij van opgaande Amerikaanse eiken en een oude beuk. Deze bomenrij blijft behouden en bevindt zich op circa 25 m van de nieuwbouw. Achter deze bomenrij en de bosrand zal op een terrein dat in het verleden in gebruik was als fietsenstalling en tennisbaan, een parkeerplaats ontwikkeld worden. Ook hier bevinden de bomenrijen en bosrand zich op enkele meters afstand tot opgaande beplantingen. Voor de ontwikkeling van een toerit zullen in totaal 6 Amerikaanse eiken gekapt worden. Alle overige bomen blijven in het gebied behouden. De straatverlichting in het gebied bestaat uit vleermuisvriendelijke amberkleurige led-verlichting om verstoring door licht te voorkomen.


20



Na de renovatie van Mariënbosch tot bewoningseenheden voor studenten blijven bossen, bosranden en overige opgaande beplantingen behouden, zodat vleermuizen zich in en om het gebied kunnen blijven oriënteren om vanuit hun verblijfplaats in het omliggend foerageergebied terecht te kunnen komen. De kans op verstoring van ’s avonds in en om het klooster verblijvende of rondwandelende mensen is voor de aangetroffen vleermuissoorten nihil. Om eventuele resterende schade ten aanzien van vliegroutes te voorkomen zullen: • de aanwezige bomen rond het klooster niet worden teruggesnoeid; • aan het gebouw zal geen nieuwe terreinverlichting worden aangebracht; • de terreinverlichting zal bestaan uit lantaarnpalen met amberkleurige LED-vlaklichtverlichting (verlichting is hierbij geconcentreerd naar beneden gericht en schijnt niet alle kanten op); • aan de noordwestzijde van het bestaande gebouw is een “open gat” aanwezig naar het achterliggende bos (figuur 8). Het open gat is de toegang naar een bestaand bospad. Om evt. lichtinstraling hier naar het bos te vermijden, zal bij het open gat struweelaanplant met een hoogte van minimaal 3 meter worden ingepast, waarbij enerzijds de openheid van het gat voldoende wordt gehandhaafd (open doorvlieggaten blijken door vleermuizen in de praktijk veel gebruikt te worden) en anderzijds de eventuele lichtinstraling naar het bos wordt beperkt.

Figuur 8. Locatie-aanduiding waar struweelaanplant (minimum hoogte 3 m) wordt aangebracht om lichtinstraling naar het achterliggende bos te vermijden.




21

6

BROEDVOGELS 6.1 INLEIDING

Werkzaamheden Natuurbalans In 2011 is een inventarisatie van broedvogels (met vaste verblijfplaatsen) uitgevoerd rond het voormalig klooster tot circa 20-30 m afstand van de plangebiedgrens (Hoogerwerf, 2012a). Hierbij zijn geen broedvogels met vaste verblijfplaatsen aangetroffen. Ook de zes bomen die binnen het plangebied worden gekapt, zijn niet bewoond door vogels met vaste verblijfplaatsen. DLG heeft aangegeven dat het gewenst is in een ruimere zone, tot circa 75 m onderzoek te verrichten naar het voorkomen van broedvogels met vaste verblijfplaatsen er vanuit gaande dat de bouw en huisvesting van studenten en een beheerder tot verstoring van broedvogels kan leiden. In aanvulling hierop is in augustus 2012 intensief onderzoek verricht naar aanwezigheid van bosvogels van nestcategorie 1 t/m 4 met vaste rust- en verblijfplaatsen (16, 26 en 29 augustus 2012). Dit onderzoek is uitgevoerd in het aangrenzende bosgebied tot een afstand van circa 200 m vanaf het voormalig klooster. Omdat dit niet de meest optimale periode is om nesten op te sporen (bladeren bemoeilijken het zicht), is ook aanvullend gelet op sporen die duiden op nestactiviteit (ruiveren, braakballen, smeltsers) en is de inventarisatie deels ook vanaf een hoog standpunt uitgevoerd (dak voormalig klooster), met zicht op de bovenzijde van boomkruinen. Dit onderzoek is uitgevoerd door D. Visser, ornitholoog bij Natuurbalans. Op 29 november 2012 is het vogelonderzoek opnieuw herhaald, in een ruime zone rond het voormalig klooster tot een afstand van circa 375 m. De loofbomen in het gebied hadden toen al hun bladeren verloren, waardoor nesten relatief gemakkelijk konden worden opgespoord. Dit onderzoek is uitgevoerd door verschillende ornithologen van Natuurbalans: R. Aukema, R. Felix en D. Visser. Op 5 december 2012 heeft er bovendien nog een nestcontrole plaats gevonden met behulp van een hoogwerker.

Gegevens Roofvogelwerkgroep Nijmegen De roofvogelwerkgroep Nijmegen (contactpersoon Dhr. G. Muskens) karteert jaarlijks (sinds 1967!) de bossen van het Rijk van Nijmegen en het Reichswald op aanwezigheid van roofvogels. Hierbij worden bovendien nesten gecontroleerd en wordt het voortplantingssucces bijgehouden. Ook het bosgebied rond het klooster Mariënbosch wordt jaarlijks op broedende roofvogels gekarteerd.


22



6.2 RESULTATEN

Buizerd Op circa 160 m afstand is ten noorden van het klooster Mariënbosch een horst van de buizerd aangetroffen, waar de soort in 2012 heeft gebroed (figuur 9). Op circa 85 m afstand is een tweede horst aanwezig in een oude naaldboom, waar de soort in 2011 heeft gebroed. De buizerd is de meest voorkomende roofvogel van Nederland. De soort broedt in een wat ouder gedeelte van het bos, waar wel kleinere bospaden aanwezig zijn, maar geen grote doorgaande paden. Met de renovatie en nieuwbouw op het terrein van Mariënbosch komt hier geen verandering in en blijft de functionaliteit van het leefgebied van de buizerd behouden.

Figuur 9. Buizerdnesten in de buurt van het voormalig klooster Mariënbosch, met vermelding van het jaar wanneer hier is gebroed.

Wespendief Wespendieven overwinteren in Afrika. Nesten van broedende wespendieven zijn moeilijk in kaart te brengen omdat het broeden pas begint wanneer het blad al aan de bomen zit. De dieren zijn bij het nest bovendien zeer heimelijk en laten weinig sporen achter. De ouderdieren kunnen op vele tientallen kilometers afstand van het nest voedsel voor de jongen verzamelen (Van Manen et al., 2011) en zijn hierdoor minder vaak nabij het nest waar te nemen. De soort wordt hierdoor gemakkelijk gemist. In het bosgebied rond Mariënbosch is in augustus 2012 wespendief gehoord (figuur 10). Ondanks intensief onderzoek in het bos in de ruime omgeving rond Mariënbosch zijn geen nesten of sporen van nesten aangetroffen. De soort is in het verleden ook bekend van de Sionshof, het Dekkerswald en het landgoed Villandry waar broedgevallen zijn aangetroffen. De Sionshof respectievelijk het Dekkerswald liggen circa 1 km en 1,5 km ten zuiden van Mariënbosch. Het landgoed Villandry ligt ten noorden van Mariënbosch en sluit hierop aan. Gezien de grootte van het broedhabitat van deze soort, gaat het hierbij om hetzelfde territorium. Villandry-Mariënbosch-Sionshof-Dekkerswald kan worden beschouwd als een netwerk van verblijfplaatsen en functionele gebieden.




23

In november 2012 zijn alle (roofvogel)nesten rond Mariënbosch in beeld gebracht. Bij alle nesten is gelet op aanwezigheid van rui-veren, smeltsers, prooiresten en raten van wesp. De verlaten buizerdhorst (figuur 9) is zowel in augustus als in november 2012 gecontroleerd op mogelijke aanwezigheid van wespendief. Begin december is bovendien nog in het nest gekeken. Het nest, gelegen in een grove den maakte een sterk vervallen indruk. Ook takjes met (verdroogde) blaadjes (kenmerkend voor wespendief) op de rand van het nest ontbraken. Begin december 2012 is er contact geweest met de roofvogelwerkgroep Nijmegen e.o. (Dhr. R. Muskens). Hij heeft aangegeven dat 2012 een zeer slecht wespenjaar is geweest en dat wespendief in het Rijk van Nijmegen niet succesvol heeft gebroed. Rond Mariënbosch heeft in 2012 géén wespendief gebroed. Van enkele in november opgespoorde nesten heeft hij bovendien aangegeven wat er in 2012 heeft gebroed (zie tekst havik). De aanwezigheid van wespendief in augustus nabij Mariënbosch is in eerste instantie geïnterpreteerd als zijnde jonge dieren. Dhr. Muskens van de roofvogelwerkgroep gaat er echter vanuit dat het hier ging om adulte vogels. Juist door hun luidruchtigheid en het feit dat de dieren in een relatief lang tijdbestek (10 dagen verschil tussen de waarnemingen, zie figuur 10) binnen het gebied zijn gehoord, maakt dat het hier gaat om adulte dieren waarschijnlijker.

Figuur 10. Locaties waar in augustus 2012 wespendief is gehoord.

Hoewel wespendief in 2012 niet in de omgeving van Mariënbosch heeft gebroed, is het bosgebied rond het voormalig klooster inclusief de min of meer aangrenzende bosgebieden van landgoed Villandry, Sionshof en Dekkerswald wel leefgebied van de wespendief. Recent zender-onderzoek aan wespendieven, dat in opdracht van de provincie Gelderland is uitgevoerd, heeft veel nieuwe inzichten ten aanzien van de ecologie van de soort opgeleverd (Van Manen et al., 2011). In dit onderzoek wordt aangegeven dat wespendief kan gekarakteriseerd worden als tolerant ten opzichte van mensen, mits de dichtheid van mensen niet te hoog is en de omgeving niet teveel ontbost (kroonprojectie minimaal 60%).


24



Verstoringsgevoeligheid in het foerageergebied In het geval van vrijstaande huizen in het bos, namen wespendieven tijdens het foerageren een afstand van ongeveer 20 m tot huizen in acht. Het ging hier wel om vrijstaande huizen met grote bostuinen en omringd door bos. Zodra de bebouwing een zekere dichtheid bereikte (bij benadering meer dan één huis per ha), werden deze gebieden door Wespendieven gemeden. Hetzelfde gold voor recreatieterreinen, waarvan de beboste delen, die theoretisch in aanmerking kwamen als foerageergebied voor wespendieven, niet of minder werden gebruikt wanneer het aantal overnachtingplaatsen boven de honderd per hectare uitkwam (Van Maanen et al., 2011). Ook bij vrij intensieve niet-permanente verblijfrecreatie kunnen bosgebieden geschikt blijven als foerageergebied. Verstoringsgevoeligheid broedlocaties Wespendieven houden mensen waarschijnlijk goed in de gaten, maar vooral in situaties waarbij mensen hen weinig aandacht schenken, kunnen ze bijzonder tolerant zijn. Zo bracht een paar tot driemaal toe zijn jongen groot in een beukenrij tussen een fietspad en een drukke provinciale weg door het bos. Een ander paar broedde succesvol in een grote tuin met aan weerszijden van het nest huizen op 80, 100 en 120 m afstand (Van Maanen et al., 2011). Hoewel wespendief in 2012 in het bosgebied rond Mariënbosch niet heeft gebroed, blijft dit bosgebied wel voor de soort beschikbaar als leefgebied: Het omliggend bosgebied (kroonprojectie bijna 100%) blijft volledig behouden. Alle bouw- en renovatiewerkzaamheden vinden plaats in het bestaande open gebied; er wordt geen bebouwing in het bestaande bosgebied gepland en er gaat ook geen bos verloren; Verschillende maatregelen worden getroffen om het omliggende bos af te schermen van de bebouwing bij Mariënbosch en om betreding van het bos rond Mariënbosch te vermijden (zie § 3.3, § 5.3 en § 6.3).

Havik In november 2012 zijn ten noorden van het voormalig klooster Mariënbosch twee horsten aangetroffen (figuur 11). De meest zuidelijk gelegen horst, gelegen in een lariks, was in 2012 niet in gebruik. De noordelijke gelegen horst in een douglasspar was in 2012 wel een havikhorst (informatie G. Muskens). De horsten liggen op een afstand van 325 m respectievelijk 375 m vanaf het kloostergebouw (275 m respectievelijk 325 m van het plangebied).




25

Figuur 11. Ligging van havikhorsten () in de omgeving van het voormalig klooster Mariënbosch.

6.3 GEEN VERSTORING VAN BROEDVOGELS MET VASTE VERBLIJFPLAATSEN

Rondom het voormalig klooster Mariënbosch broeden vogels. Op basis van het uitgevoerde onderzoek en expert-judgement is verstoring van vaste rust- en verblijfplaatsen van broedvogels als gevolg van hernieuwde bewoning van het voormalig klooster ons inziens onwaarschijnlijk. De belangrijkste redenen hiervoor zijn: • De aangetroffen broedvogels met jaarrond beschermde nesten (buizerd, havik) liggen op enige afstand van het plangebied (horst buizerd in 2011 op 85 m; horst buizerd in 2012 op 160 m; twee horsten van havik op 275 en 325 m afstand); binnen het omliggende bosgebied zijn bovendien alternatieve nestlocaties in ruime mate beschikbaar. • Alle bosstroken, die over het algemeen begroeid zijn met hoge oudere bomen, en vogelnesten blijven behouden; betreding van bossen wordt voorkomen door aanwezigheid van paden rond het gebouw; voorts wordt rond de bosstroken een grashek geplaatst om betreding buiten de paden te voorkomen. • Op de overgang van het plangebied naar het omliggende opgaande bos is een ruig grasland – struweelzone aanwezig / wordt ontwikkeld, dat het achterliggende bos afschermt. • Het gehele bosgebied rond Mariënbosch, inclusief het terrein rond het klooster is altijd opengesteld geweest voor publiek. Het gebied, dat direct grenst aan Nijmeegse woonwijken, is een belangrijk uitloopgebied voor mensen en voor honden die hier veelvuldig worden uitgelaten. Vooral de honden zijn in potentie een belangrijke verstorende factor, die echter nu al aanwezig is (‘bestendig gebruik’). Ook in de toekomst blijft het gebied opengesteld. • Het voormalig klooster Mariënbosch heeft altijd een woonbestemming gehad. Zo is de volledige bezetting van het bejaardencentrum De Meent tijdelijk ondergebracht in Mariënbosch in verband met een verbouwing (t/m 1997). Hierna heeft een uitzendorganisatie het gebouw gehuurd om er meer dan 200 buitenlandse werknemers te huisvesten. Sinds 2009 wordt de begane grond van het klooster Mariënbosch verhuurd ten behoeve van kamerbewoning aan onder meer studenten (anti-kraak) en als atelierruimte voor kunstenaars. Na de renovatie zal het rijksmonument Mariënbosch opnieuw bewoond en regulier onderhouden gaan worden.


26



•

•

•

In het voormalig klooster en de nieuwbouw (op de plek waar een oude vleugel van het klooster is gesloopt) komen 343 wooneenheden voor oudere jaars studenten. Daarbij is een complexbeheerder aanwezig die toeziet op de bewoners, het gebouw en de omgeving. In de algemene huurvoorwaarden voor de studentencomplexen zijn verschillende voorwaarden opgenomen die hinder en overlast in de omgeving vermijden, zoals: Huurder mag in of bij het gehuurde geen (huis)dieren houden die door hun grootte, gedrag, eigenschappen en/of aantal overlast kunnen veroorzaken. Huurder zal geen huisdieren los laten lopen op de galerijen, in de trappenhuizen en/of andere gemeenschappelijke ruimten, binnenterreinen en/of tuinen. (toelichting: honden en katten mogen niet worden gehouden en zullen dus ook niet in het omliggende bos hoeven te worden uitgelaten). Huurder zal omwonenden geen hinder of overlast bezorgen. Huurder is verplicht ervoor te zorgen dat zijn bezoekers evenmin hinder of overlast voor omwonenden veroorzaken. Ter vermijding van overlast mag huurder alleen in overleg met medebewoners, omwonenden en de complexbeheerder feesten en partijen organiseren. (Toelichting Stichting Studentenhuisvesting Nijmegen: grote feesten worden tegenwoordig niet meer toegestaan in studentcomplexen). Huurder zal geen auto’s, motors, bromfietsen, fietsen en andere roerende goederen stallen buiten de daarvoor bestemde plaatsen. Auto- en fietswrakken enzovoorts worden door of vanwege de SSHN zonder waarschuwing verwijderd. De nieuwe hoofdingang van Mariënbosch komt aan de Sophiaweg te liggen en niet aan de boszijde (oude toegangsweg), waardoor evt. extra verstoring van het bosgebied wordt vermeden. Aan twee zijden wordt Mariënbosch op korte afstand begrensd door 2 doorgaande wegen (Groesbeekseweg en Sophiaweg; periodiek (rond de spits) zijn deze wegen druk bezet met autoverkeer. Dit autoverkeer geeft ook op het terrein rond Mariënbosch redelijk wat geluid.

Gezien de huidige functie van het gebied (opengesteld wandel- en hondenuitlaatgebied) aan de rand van de bebouwde kom van Nijmegen en de aanwezigheid van grotere wegen op de rand van het gebied, maakt het terrein rond Mariënbosch niet tot een uniek stiltegebied. De komst van 343 studenten, die bovendien gekoppeld is aan strikte huurvoorwaarden met het nodige toezicht én aanvullende maatregelen om betreding van kwetsbaardere terreindelen te vermijden, maakt dat huisvesting van studenten geen extra verstoringsfactor is in het kader van de verbodbepalingen van de Flora- en faunawet.




27

7

INFORMATIEBORD Voor de oplevering van het gebouw als studentencomplex, zal op het terrein een informatiebord worden geplaatst, ten behoeve van de bewoners en overige terreingebruikers (wandelaars). Op het bord wordt informatie gegeven over beschermde soorten die rond het klooster kunnen voorkomen. Ook wordt ingegaan op verschillende maatregelen die zijn uitgevoerd om deze soorten rond Mariënbosch te behouden en te ontwikkelen. Voorts wordt op het bord aangegeven op welke wijze met eerbied voor natuur en omgeving van het gebied gebruik kan worden gemaakt en dient te worden gemaakt.


28



8

PLANNING




29

9

ECOLOGISCHE BEGELEIDING Om de mitigatie zo goed mogelijk uit te voeren vindt begeleiding door een deskundig ecoloog plaats. De activiteiten van de ecoloog bestaan onder meer uit: voorlichting en advies met betrekking tot bouwkundige activiteiten om deze zodanig uit te voeren dat schade aan beschermde soorten wordt voorkomen; voorlichting en advies op de bouwplaats: hoe om te gaan met evt. aangetroffen beschermde soorten; toolbox-meetings met bouwpersoneel over beschermde soorten; controle aanwezigheid beschermde soorten, vlak voor de ingreep (denk aan laat broedende vogels, vleermuizen etc.) ; nacontrole aanwezigheid beschermde soorten na uitvoering van verdrijvingsmaatregelen; op afroep beschikbaar om bij onvermoed aantreffen van beschermde soort juist te handelen; voor alle controles en handelingen wordt een logboek bijgehouden; rapporteren van uitgevoerde werkzaamheden en controles.


30



10

LITERATUUR Dienst Regelingen, 2011. Soortenstandaard gewone dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus. Dienst Regelingen, Ministerie van EL&I. Dietz, C., O. Von Helversen & D. Nill, 2011. Vleermuizen. Alle Soorten Van Europa En NoordwestAfrika. Tirion Natuur. Hoogerwerf, G., 2012a. Onderzoek beschermde natuurwaarden klooster Mariënbosch te Nijmegen, 2011-2012. Toetsing Flora- en faunawet & EHS. Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. Hoogerwerf, G., 2012b. Beschermde natuurwaarden klooster Mariënbosch te Nijmegen: mitigatieplan. Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. Manen, W. van, J. van Diermen, S. van Rijn & P. van Geneijgen, 2011. Ecologie van de wespendief Pernis apivorus op de Veluwe in 2008-2010, populatie, broedbiologie, habitatgebruik en voedsel. Natura 2000 rapport, Provincie Gelderland, Arnhem / stichting Boomtop, www.boomtop.org, Assen. Schut, J., Y. van der Heide, D. Bos, H. Huitema, & H.J.G.A. Limpens 2011. Wegpassages van vleermuizen, A&W rapport 1534, Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Feanwâlden & Zoogdiervereniging. Smit, J.T. 2005. Vliegend hert in het Rijk van Nijmegen. – EIS-Nederland, Leiden. Smit, J.T. & R. Krekels 2006. Vliegend hert in het Rijk van Nijmegen. – De Levende Natuur 107(4): 177-181. Smit, J.T. & R.F.M. Krekels, 2008. Vliegend hert in het Rijk van Nijmegen, Actieplan 2009-2013. EISNederland, Leiden & Natuurbalans-Limes Divergens BV, Nijmegen. Wegman, F.W., 1959. Vliegende herten op de Jansberg. Toeristen-Kampioen 20: 442-443.




31

BIJLAGE 1. LANDGEBRUIK ROND VOORMALIG KLOOSTER MARIËNBOSCH

Overzicht landgebruik rond voormalig landgoed Marienbosch Locatie voormalig klooster Mariënbosch

Afstand 500 - 1000 m vanaf Mariënbosch

Globale gebiedsaanduiding detailkaart

BIJLAGE 2. DETAILUITWERKING LANDGEBRUIK ROND VOORMALIG KLOOSTER MARIËNBOSCH

Voormalig klooster Nieuwbouw

Bos en bomen Ruig grasland en struweelovergang Gazon-grasland Bestaande bospaden Gebiedsinrichting vliegend hert

10 m

BIJLAGE 3. ECOLOGIE VLIEGEND HERT LEVENSWIJZE Het vliegend hert is in sterke mate afhankelijk van ondergronds, dood (eiken)hout dat is aangetast door witrotschimmels. De larven leven van dit dode hout, maar kunnen de lignine van vers dood hout niet zelf afbreken. Daar hebben ze de schimmels voor nodig. De ontwikkeling van de larven duurt 4 tot 8 jaar. De volgroeide larven maakt in het najaar een cocon, ook wel poppenwieg genoemd, waarin de larve verpopt. Mannetje van Vliegend hert Het popstadium duurt slechts enkele weken en overwintering gebeurd als volwassen dier in de poppenwieg, pas de volgende zomer komen ze uit de grond. De volwassen kevers zijn slechts enkele weken actief in de periode van eind mei tot en met augustus. Overdag zitten ze meestal weggekropen in de boomkruin of tussen de begroeiing van bijvoorbeeld klimop op de stam. Aan het eind van de middag worden de kevers pas actief en zijn dan te vinden op stammen en dikke takken van eikenbomen, vooral rond wondjes waar sap uit vloeit. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes drinken van dit sap. Deze wondjes vormen een soort ontmoetingsplaats, hier vindt de paring dan ook meestal plaats. De mannetjes gaan actief op zoek naar vrouwtjes en zijn op zwoele zomeravonden ook vliegend waar te nemen. De vrouwtjes vliegen daarentegen weinig en zijn erg honkvast (Pratt 2000, Sprecher Uebersax & Durrer 2001). Als twee mannetjes elkaar tegenkomen ontstaat meestal een gevecht. Hierbij gebruiken ze hun reusachtige kaken, waarbij de rivalen elkaar proberen op te tillen en van de boomstaf af te laten vallen. De verliezer ruimt daarna het veld, veelal zonder ernstige verwondingen. INRICHTING LEEFGEBIED De belangrijkste voorwaarde voor de aanwezigheid van het vliegend hert is een voldoende aanbod aan ondergronds dood (eiken)hout. Omdat één generatie al 4 tot 8 jaar nodig heeft om tot volle wasdom te komen, moet voor de verschillende opeenvolgende generaties dood hout aanwezig zijn. Het vergroten van het aanbod aan dood hout is makkelijk te realiseren door na kappen de stronk met wortelkluit te laten zitten en hier en daar een eikenboomstam neer te leggen. Van belang is het tijdstip van de kapwerkzaamheden. In de winter is het looizuurgehalte in de wortels hoog en zal aantasting door schimmels grotendeels uitblijven. Kappen tijdens voor- of najaar heeft dan ook de voorkeur. Een andere beheersmaatregel is het knotten (kandelaberen) van eiken. Dit laatste veroorzaakt zwakke en meestal kwijnende bomen, waarvan een deel van de wortels afsterft en dus als ontwikkelingsplek te gebruiken is nadat witrot is opgetreden. Bovendien hebben deze bomen vaak langdurig kleine bloedende wondjes, meestal bij de nieuwe takken die als waterlot ontstaan zijn en een minder stabiele aanhechting hebben. Een ander belangrijk aspect voor vliegend hert zijn de omgevingsfactoren. Waarschijnlijk is de temperatuur een belangrijke limiterende factor. Beheersmaatregelen kunnen dan ook het beste uitgevoerd worden in een op het zuiden geëxponeerde bosrand.


34



Broedstoven Een manier die tegenwoordig vaker gebruikt wordt om het aanbod aan dood hout te verhogen en zo vliegende herten een voortplantingsplek te bieden is de aanleg van zogenaamde broedstoven, ook wel hertenstoven genoemd. Dit zijn meer of minder uitgebreide versies van enkele (rottende) eikenstammen die deels worden ingegraven en met eikenhaksel worden afgedekt.




35

D11.460050 D11.460050

fåÑáäíê~íáÉéä~å== j~êáØåÄçëÅÜ=íÉ=káàãÉÖÉå=

açÅìãÉåíåìããÉêW= 2011178 RAPP 01

pí~íìëW=

Hazenberg BV

definitief

18 november 2011

oÉîáëáÉW= 2

léëíÉääÉêW= hï~äáíÉáíëÅçåíêçäÉìêW= mêçàÉÅíäÉáÇÉêW=

^âÉêíÉÅÜ=_s= Postbus 89 5070 AB UDENHOUT Handelsweg 5 5071 NT UDENHOUT Telefoon: 013 522 99 00 Fax: 013 522 99 99 KVK: 180 45 423 Rabobank: 10 68 64 475 BTW: 8107.51.574.B.01

Lid KIVI-NIRIA www.akertech.nl [email protected]

INHOUDSOPGAVE 1.

Projectbeschrijving 1.1 Inleiding 1.2 huidige situatie 1.3 Toekomstige situatie 1.4 Projectdoel 2. Onderzoek en Uitgangspunten 2.1 Bodemopbouw en grondwaterstanden 2.2 Eisen, randvoorwaarden en aanbevelingen van gemeente Nijmegen 2.3 Uitgangspunten t.b.v. dimensioneren infiltratievoorziening 3. Infiltratievoorziening Benodigde berging 3.1 3.2 Mogelijkheden berging en infiltratie 3.3 Oplossing 3.4 Aandachtspunten Bijlage I

Ontwerp buitenruimte

Bijlage II

Infiltratieplan

1 van 7

2 2 2 3 3 4 4 4 4 5 5 5 6 7

1.PROJECTBESCHRIJVING 1.1

INLEIDING

Het oude, momenteel leegstaande, klooster genaamd Mariënbosch, gelegen in de hoek Groesbeekseweg - Sophiaweg te Nijmegen wordt deels gerenoveerd en deels gesloopt t.b.v. nieuwbouw. Onderdeel van dit project is het afkoppelen van (bestaand) dakoppervlak. Hiervoor wordt door Akertech een infiltratieplan opgesteld.

1.2

HUIDIGE SITUATIE

Op de huidige locatie bevond zich een bouw van ca. 3350 m2 met daaromheen paden en wegen met diverse soort verharding. Van de bebouwing is reeds ca. 1.300 m2 gesloopt tot begane grond niveau. Het restant van de bebouwing staat grotendeels leeg. De afmeting van het complete perceel is ca. 3,25 ha.

Op de planlocatie is momenteel geen oppervlaktewater aanwezig. De bebouwing is aangesloten op het gemeentelijk rioleringsstelsel in de Groesbeekseweg en de Sophiaweg. Hierop wordt momenteel zowel het afvalwater als het regenwater geloosd (gemengd stelsel).

2 van 7

1.3

TOEKOMSTIGE SITUATIE

Onderstaande afbeelding geeft een overzicht van de nieuwe situatie.

De kelder van de bebouwing welke reeds gesloopt is (ca. 1.300 m2) zal nog worden verwijderd en hiervoor in de plaats komt een nieuwbouw van ca. 1.900 m2. Deze nieuwbouw heeft een vloerpeil van ca. +52 m NAP voor de begane grond en het peil van het souterrain is ca. +49 m NAP. Deze peilen zijn hetzelfde voor de bestaande bouw. Het binnenterrein wat ontstaat tussen de bestaande- en nieuwbouw wordt compleet verhard en heeft een oppervlakte van ca. 950 m2 en zal verdiept worden aangelegd op het niveau van het souterrain en heeft dan ook een hoogte van ca. +49 m NAP. Tevens worden de 2 kleine binnenterreinen, met een oppervlakte van ca. 400 m2, van de bestaande bouw verhard en afgewerkt op een hoogte van ca. +52 m NAP. Het “Ontwerp buitenruimte” is bijgevoegd als bijlage I.

1.4

PROJECTDOEL

Dit rapport schetst de oplossing voor het infiltreren van regenwater naar aanleiding van de vraag tot afkoppeling van hemelwater van het bestaande riool.

3 van 7

2. ONDERZOEK EN UITGANGSPUNTEN 2.1

BODEMOPBOUW EN GRONDWATERSTANDEN

Er is onderzoek gedaan naar de bodemopbouw en grondwaterstanden door Ingenieursbureau Lankelma d.d. 6 oktober 2011. Uit dit onderzoek blijkt het volgende: •

Onder een enigszins heterogene toplaag bestaat de bodem overwegend uit grof zand;

•

De (hoogste) grondwaterstand is dieper dan 5 m – mv;

•

De doorlatendheid van de bodem is goed met gemeten k-waarden van modaal 7 m/dag en meer. Er zijn hierbij geen significante verschillen waargenomen tussen de oostzijde en westzijde van het plan. De bovengrond (tot maximaal 1 m – mv) is plaatselijk minder goed doorlatend door het voorkomen van lagen met een hogere siltfractie.

2.2

EISEN, RANDVOORWAARDEN EN AANBEVELINGEN VAN GEMEENTE NIJMEGEN

Gemeente Nijmegen geeft de volgende eisen, randvoorwaarden en aanbevelingen: •

Voor het dimensioneren van de infiltratievoorziening dient men de Nota “Afkoppelen en infiltreren hemelwaterafvoer” (versie april 2010) te gebruiken.

De belangrijkste punten uit bovenstaande document zijn: •

De projectontwikkelaar dient te zorgen voor voldoende waterberging binnen het plangebied.

•

Het scheiden van afval- en regenwater dient plaats te vinden op het perceel (nieuwbouw).

•

Bij vervangende nieuwbouw dient het hemelwater op eigen terrein te infiltreren in de bodem of afvoeren naar oppervlaktewater.

•

Berging van het hemelwater dient te geschieden boven de hoogste grondwaterstand.

•

Het infiltratiesysteem dient goed toegankelijk te zijn voor inspectie en reiniging.

Concrete eisen uit bovenstaand document: •

De inhoud van de infiltratievoorziening dient 5 mm te zijn (tabel 1; k-waarde is groter dan 3 m/dag);

•

De ledigingstijd dient maximaal 24 uur te bedragen;

•

Een eventueel benodigde overstortconstructie dient bovengronds uitgevoerd te worden;

•

De infiltratievoorziening dient minimaal 2 m uit de bebouwing of aangrenzend perceel gerealiseerd te worden.

2.3

UITGANGSPUNTEN T.B.V. DIMENSIONEREN INFILTRATIEVOORZIENING

Voor het dimensioneren van de infiltratievoorziening zijn door Akertech de volgende (aanvullende) uitgangspunten gehanteerd: •

Het dakoppervlak van de bestaande, te renoveren, bebouwing wordt compleet afgekoppeld en aangesloten op het infiltratievoorziening;

•

De 2 kleine binnenterreinen van de bestaande bebouwing worden volledig verhard; middels straatkolken en/of lijngoten worden deze aangesloten op de infiltratievoorziening;

•

Het dakoppervlak van de nieuwbouw wordt volledig aangesloten op de infiltratievoorziening;

•

Het binnenterrein wat ontstaat tussen de bestaande- en nieuwbouw wordt volledig aangesloten op de infiltratievoorziening;

•

Alle aanwezige terreinverharding met uitzondering van de binnenterrein wordt niet aangesloten op de infiltratievoorziening en zal rechtstreeks in het naastgelegen groen infiltreren.

•

4 van 7

Er mag geen water op het maaiveld blijven staan tijdens regenval.

3.INFILTRATIEVOORZIENING 3.1

BENODIGDE BERGING

Uit het bodemonderzoek is een gemiddelde k-waarde bepaald van ca. 7 m/dag. Dit betreft de uit in-situ vastgestelde k-waarde, verkregen door middel van boringen waarin water wordt gepompt. Er dient rekening gehouden te worden met de eis van de gemeente Nijmegen, om als rekenwaarde voor de doorlatendheid 1/2 van de middels in-situ metingen bepaalde doorlatendheid te nemen. Zodoende wordt de rekenwaarde 7 m/dag * ½ = 3,5 m/dag. In de toekomstige situatie zal alle dakoppervlak inclusief verharde binnenterreinen afgekoppeld worden van het gemengde rioleringsstelsel en worden aangesloten op de te realiseren infiltratievoorziening. Alle overige terreinverharding wordt niet aangesloten op de infiltratievoorziening en zal rechtstreeks in het naastgelegen groen infiltreren. Het overzicht van het verhard oppervlak welke in de toekomstige situatie is aangesloten op de voorziening is te zien in de afbeelding in paragraaf 1.3 en is als volgt: •

restant bestaande bouw

ca. 2.150 m2

•

2 kleine binnenterreinen (bestaande bouw)

ca.

•

nieuwbouw

ca. 1.900 m2

•

binnenterrein (tussen bestaande- en nieuwbouw)

ca.

totaal

400 m2 950 m2 +

ca. 5.400 m2

Dit houdt in dat 5.400 m2 verhard oppervlak aangesloten zal zijn op de infiltratievoorziening. De benodigde berging zal bepaald worden op de bergingseis van de gemeente Nijmegen. Conform de Nota “Afkoppelen en infiltreren hemelwaterafvoer” van de gemeente Nijmegen dient men een bergingseis van 5 mm per m2 verhard oppervlak in acht te nemen (k-waarde > 3 m/dag) welke uitkomt op een berging van 5.400 m2 * 5 mm = 27 m3.

3.2

MOGELIJKHEDEN BERGING EN INFILTRATIE

Gezien de bodemdoorlatendheid ter plaatse van het plangebied, kan gesteld worden dat er geen belemmeringen zijn met betrekking tot de meest gangbare infiltratievoorzieningen. De volgende systemen zijn mogelijk: •

Bovengrondse voorzieningen (WADI’s, retentievijvers, zaksloten e.d.)

•

Ondergronds voorzieningen (infiltratieriolen en –kratten, verticale infiltratie e.d)

In het inrichtingsplan is geen ruimte voorzien voor een bovengrondse voorziening. Daarom is er gekozen om een ondergrondse voorziening verder uit te werken. De ruimte aan de westzijde van de bebouwing is, in het rapport van Lankelma, aangewezen als primaire optie voor de infiltratievoorziening. Het regenwater zal naar de locatie getransporteerd worden middels rioleringsbuizen onder vrijverval. Een complete infiltratievoorziening op het binnenterrein is niet wenselijk, omdat op deze manier het water te dicht bij de bebouwing blijft. Tevens mag het binnenterrein niet onder water komen te staan tijdens extreme neerslag. De voorzieningen welke het meest toegepast worden zijn IT-riolen en infiltratiekratten. Deze laatste zijn in diverse soorten en maten te verkrijgen. Een voordeel van een IT-riool is dat deze, naast een bergende en infiltrerende werking ook een transportfunctie heeft.

5 van 7

In geval van hoge grondwaterstanden wordt al snel gekozen voor de oplossing met infiltratiekratten, omdat deze met minder dekking aangebracht kunnen worden. De kosten voor de aanleg van infiltratiekratten zijn doorgaans hoger in relatie tot het aanbrengen van een IT-riool. Aangezien we hier te maken hebben met lage grondwaterstanden is het aanbrengen van een IT-riool geen probleem. Een ITriool heeft ook voordelen betreffende het beheer en onderhoud, omdat een IT-riool goed reinig- en inspecteerbaar is. Dit in tegenstelling tot infiltratiekratten welke tegenwoordig wel te inspecteren zijn, maar niet reinigbaar. Een derde optie het toepassen van verticale infiltratie. Bij de gemeente Nijmegen zijn er positieve ervaringen met het gebruik van dit systeem. Een voordeel van verticale infiltratie is dat het ruimtegebruik, benodigd voor infiltratie, minimaal is. Een nadeel van dit systeem zijn de aanlegkosten, welke hoger zijn dan het IT-riool. Gekozen is voor het aanbrengen van een IT-riool. In de ligging van het IT-riool zijn diverse varianten te bedenken. Er kan een dichte ringleiding om de bebouwing gelegd worden welke het water deels bergt en transporteert naar de infiltratievoorziening, of er kan gekozen worden voor terreinleidingen met infiltratiebuizen zodat er mogelijk geen aparte infiltratievoorziening gerealiseerd dient te worden. Wel dient hierbij rekening te worden gehouden met de eis van de gemeente dat een infiltratievoorziening minimaal 2 m uit de bebouwing dient te liggen en er dient gekeken te worden naar de maaiveldhoogtes van de verharding, omdat binnen het bouwplan veel (grote) hoogteverschillen aanwezig zijn. Wel dient er in alle gevallen rekening te worden gehouden met een noodvoorziening in de vorm van een overstort, zodat wanneer de infiltratievoorziening de hoeveelheid niet meer aankan het water ergens kan overstorten zodat er geen water op het maaiveld komt te staan. De variant met daarin een terreinleiding welke grotendeels uitgevoerd wordt als infiltratieriool heeft de voorkeur, omdat de totale aanlegkosten hiervan lager zijn, omdat er mogelijk geen aparte infiltratievoorziening gerealiseerd hoeft te worden. De leidingen op het terrein worden op deze manier het beste benut in al zijn mogelijke functies: inzamelen, transport, berging en infiltratie.

3.3

OPLOSSING

Om het regenwater te verzamelen en te transporteren dienen er leidingen te worden aangelegd waarop alle standpijpen van de bebouwing en de kolken van de middenterreinen aangesloten worden. Deze leiding heeft een lengte van ca. 225 m. In bijlage II is de ligging van de leidingen weergegeven. Bovengenoemde leiding ligt voor een deel, ca. 25 m, onder de bebouwing en zal worden uitgevoerd als dichte buis met een diameter van 400 mm (RWA-riool). Het overige deel, ca. 200 m, ligt meer dan 2 m uit de bebouwing en deze leiding wordt uitgevoerd als IT-riool. Hier wordt een diameter van 400 mm toegepast. Berging in HWA-stelsel: 25 m

400 mm (dicht)

200 m

400 mm (IT)

3,1 m3 25,1 m3 totaal

+

28,2 m3

Voor de ledigingstijd van het systeem wordt de ronde buis geschematiseerd tot een vierkant waarbij de hoogte van de buis gelijk blijft en de bodem komt dan uit op π*D/4 = 0,31 m. Voor het infiltrerend oppervlak worden alleen de zijkanten meegenomen, omdat de bodem naar verloop van tijd dicht zal slibben. De beide wanden worden voor de helft meegenomen als infiltrerend oppervlak wat uitkomt op 6 van 7

2 * 0,4 * 0,5 = 0,4 m2/m. De infiltratieleiding heeft een lengte van 200 m wat neerkomt op een totaal infiltrerend oppervlak van 80 m2. Wanneer de k-waarde waarmee gerekend mag worden (3,5 m/dag) vermenigvuldigd wordt met het infiltrerend oppervlak komt hier een waarde van 80 * 3,5 = 280 m3/dag uit wat gelijkstaat aan 280 / 24 = 11,7 m3 per uur. Dit houdt in dat de infiltratieleidingen een ledigingstijd hebben van 28,2 / 11,7 = 2,4 uur. Aandachtpunt hierbij is dat de externe overstortmuur (noodoverstort) hoger dient te zijn dan de bovenkant van de leidingen zodat de berging in deze leiding volledig benut kan worden. De infiltratievoorziening wordt gedimensioneerd op de bergingseis van 5 mm. Er dient wel rekening te worden gehouden met extreme(re) buien. Hiervoor dient een overstort gerealiseerd te worden welke tijdens hevige regenval ervoor zorgt dat het water hier uit kan stromen zonder dat hierbij wateroverlast ontstaat op het maaiveld. Aan de westzijde van de bebouwing is een strook welke wordt ingericht als groenstrook met een hoogteverschil aflopend naar de perceelsgrens en aan beide zijde van deze groenstrook is bos aanwezig. Aan deze zijde zijn goede mogelijkheden voor de noodoverstort. In het infiltratieplan is hier een noodoverstort gepositioneerd. Een tweede noodoverstort wordt gerealiseerd aan de zuidzijde van het plan, dichtbij het grote middenterrein. Op deze manier wordt de overstort verdeeld over 2 punten waardoor het debiet per overstort gehalveerd wordt en tevens is de kans op water op het middenterrein nog verder verkleind. Er is een extra veiligheid ingebouwd maar ook de bomen en overige begroeiing ter plaats van de overstorten krijgen minder regenwater wat ze moeten verwerken na een overstort. Ter plaatse van de uitstroom dient het maaiveld beschermd te worden tegen erosie door middel van bijvoorbeeld grasbetontegels, stortstenen in cementspecie, e.d. Het infiltratieplan voldoet op deze manier aan alle gestelde eisen met betrekking tot de dimensionering conform de Nota “Afkoppelen en infiltreren hemelwaterafvoer” (versie april 2010) en is weergegeven op bijgevoegde tekening met nummer 110546 revisie 1 d.d. 18-11-2011.

3.4

AANDACHTSPUNTEN •

Alle regenpijpen (bovengronds) dienen te zijn voorzien van bladvang.

•

De inspectieputten in de terreinleiding dienen te zijn voorzien van extra zandvang.

•

Alle kolken en/of lijnafwatering dienen te zijn voorzien van extra zandvang.

•

Ter plaatse van de aansluitingen van de regenpijpen op de terreinriolering dienen ontlastputten geplaatst te worden.

•

Bij het afwateren van de terreinverharding welke niet op de infiltratievoorziening is aangesloten, dient in de groenstroken rekening te worden gehouden met de heterogene toplaag van ca 1 m welke minder doorlatend is.

•

Het exacte tracé van het IT-rool in relatie tot de bovengrondse inrichting (o.a. bomen) dient in overleg met de vaststelling van deze inrichting bepaald te worden.

•

De exacte ligging van uitstroomvoorzieningen dient nader bepaald te worden aan de hand van de terreinhoogte.

•

Indien de uitkomende grond van rioolsleuf niet voldoende geschikt is ten behoeve van infiltratie, dient deze vervangen te worden door drainzand of gelijkwaardig.

•

Bij de technische uitwerking van de uitstroomvoorzieningen dient er gekeken te worden naar de inrichting hiervan met betrekking tot uitspoeling van grond (erosie).

•

De putten in het infiltratieriool dienen bereikbaar te zijn voor onderhoudsvoertuigen zoals bijvoorbeeld een reinigingswagen van ca. 20 ton.

7 van 7

Bijlage I Ontwerp buitenruimte

Bijlage II Infiltratieplan

Resultaten 2. Resultaten. Duurzaamheidslabel. ambitie. score. Energie Milieu Gezondheid Gebruikskwaliteit Toekomstwaarde

Recommend Documents