17#06#14'
Restafval snoeien en Grondstoffen groeien…
Pieter Reus
[email protected]
Wat doet onsPieter ?
[email protected]!
• Ervaring, kennis en netwerk vanuit Productie, Advies en Overheid! ! • 1993 gestart op een stortplaats " “slim” storten voor percolaat en biogas ! • 1995 Afvalverwijdering Limburg" voor hergebruik van afval tot bouwstof! • 1998 Bouwbedrijf "
"
"
" voor hergebruik van afval tot bouwstof!
• 2001 overstap naar de overheid voor verandering van binnenuit! • 2008 Samenwerkingsverband Regio Eindhoven! • 2010 Soerendonk Afvalloos"
" doorbraak in sorteren afval naar grondstof!
• 2012 Horst aan de Maas
"
" nieuwe sorteerkampioen sinds 2012!
• 2014 onsburo "
"
" 6 pilots gestart en 3 pilots in opstart!
"
"
1'
17#06#14'
menu 1. Hoe ontstaat restafval ?! 2. Overzicht van maatregelen en effecten! 3. Kwaliteit van herwonnen grondstoffen! 4. Reflectie met elkaar! ! De cijfers en verdere informatie zijn herleid uit meerdere bronnen:! • CBS! • uitvoerders van pilots! • leveranciers! • de wereldwijde collectieve bronnen ! • eigen analyse! De herleide cijfers zijn indicatief, maar benaderen de werkelijkheid !
Afvalscheiding is kwestie van klokken verzetten op het dashboard!
2'
17#06#14'
Wat GFT Papier Textiel
br on : Na tio na het l verdwijnt er “zo al” in de grijze bak ? (sorteerjournaal) Ge verbrui k aanog ra Het aandeel etensresten, brood, groente, fruit en overdata melkpr ph ic producten is zeer hoog. Het aandeel tuinafval is ook hoog. oducten
Vooral kleine verpakkingen en post-, school- en schrijfpapier. in Er is 1 volle huisvuilzak met textiel aangetroffen. Het textiel iemand bestaat uit kleding en linnen. Er zaten 2 gordijnen en 2 s kussens in het sorteermonster. leven… Apparaten 1x adapter, 4x oplader, 1x fietslamp, 2x huistelefoon, 2x mobiel, 3x muis, 3x oortelefoon, 1x scheerapparaat, 5x speelgoed item, 3x stekkerdoos met schakelaar, 1x boormachine, 1x bankpasreader, 1x handsfree, 4x tuinlamp, 1x wekkerradio, 1x zaklamp. KCA 21x batterij, 1x strip medicatie, 5x astmaverstuiver met vulling 1x flacon houtlijm. Artikelen 2x koekenpan, 5x aansteker, 65x speelgoed item, 1x wc borstel, 2x pen. 5
Falend retoursysteem = AFVAL i.p.v. hergebruik
3'
17#06#14'
Falend retoursysteem = AFVAL i.p.v. hergebruik
Wat men aan de straat zet… jaarlijks 515 kilo restafval per huishouden in Dordrecht Asten: 250 kilo/huishouden 12 bak/huish.
2
0
0
9
26 x per jaar aanbieden
10 bak/huish.
2
0
1
0
26 x per jaar aanbieden
Cranendonck: 435 kilo/huishouden
Waalre ?? bak/hh
11 bak/huish.
2
0
0
9
26 x per jaar aanbieden
6 bak/huish.
2
0
1
0
13 x x per per jaar jaar aanbieden aanbieden 13
4'
17#06#14'
Wat feitelijk als restafval werd verbrand, waar 0,5 bak nodig was…
2 0
Asten
Cranendonck
0
9
2
0 1
0
2
0
0 9
2
0
1 0
Dordrecht: 71% huishoudens is 1 of 2 personen, dus maximaal 2 bakken aanbieden per jaar. maar vuilniswagen komt 26 keer langs… of afvalcontainers staan “dichtbij” 24/7 op “open”…
Omvang consumentenmarkt herwinbare grondstoffen: C2B > kentallen per gemiddelde consument en voor een stad als Dordrecht T
1 persoon
Dordrecht
waarde “op straat”
150 kg/jr 1
17.750 ton
€ 443.750 negatief
papier/karton GF
80 kg/jr
75 kg/jr
9.500 ton 8.900 ton
€
€ 760.000 positief 0 neutraal
PMD (26+5+5)
36 kg/jr
4.250 ton
€
0 neutraal
glas (hol)
30 kg/jr
3.500 ton
€
0 neutraal
3.300 ton
€ 165.000 negatief 2
gebruiksartikelen 28 kg/jr luiers
15 kg/jr
1.750 ton
€ 157.500 negatief
textiel
11 kg/jr
1.300 ton
€ 520.000 positief
restafval
5 kg/jr
600 ton
€
50.000
negatief KCA
1 kg/jr
120 ton
€
30.000 negatief
1 = omgevings- en seizoensafhankelijk 2 = kansen voor sociale arbeid
€ 433.750 positief 2011 Restafval: 28.000 ton á € 2.385.000 negatief
5'
17#06#14'
Hergebruik vergt bredere integrale kijk, want… De kwaliteit van afgedankt materiaal “aan de voorkant” is bepalend voor het resultaat aan oneindig herbruikbare materialen “aan de achterkant”. ! Aan de bron zo veel mogelijk samen in één opslagmiddel ! Aan de bron noodzaak om stoorstoffen apart te houden ! Stoorstoffen zijn bederfelijke stoffen als: ! keukenafval ! incontinentie-afval ! verpakkingen met voedselresten biologische
apart houden van
kringloop
techische
kringloop
Hoeveel “grondstof” komt waar en wanneer vrij ? waar
wanneer
probleem
GF
ltr/inw/wk 2,7
keuken
dagelijks
snel stank
INCO/luiers
3,0
badkamer/wc
dagelijks
snel stank, ruimte
Plastics
25,0
keuken
dagelijks
stank, ruimte
Metalen
1,3
keuken
regelmatig
stank
Drankkarton
0,5
keuken
regelmatig
stank
Glas
2,1
keuken
regelmatig
ruimte
RESTafval
0,5
badkamer/wc
incidenteel
hygiëne
Papier/Karton 18,8
huis
incidenteel
ruimte
Voorwerpen
0,5
huis
incidenteel
ruimte
KCA
0,01
huis
incidenteel
“ongewoon”
Kringloop
veel
huis
incidenteel
ruimte, zwaar
Bouwafval
veel
huis
incidenteel
ruimte, zwaar
Tuinafval
veel
tuin
incidenteel
ruimte, zwaar
6'
17#06#14'
(on)waarheden over stedelijkheid en afvalscheiding
OAD 1
2
3
4
5
meeste restafval
1
2
3
4
5
gemid. restafval
1
2
3
4
5
minste restafval
▷ in elke OAD zijn er slecht en goed presterende gemeenten ▷ in elk Diftarsysteem zijn er slecht en goed presterende gemeenten
internationaal overzicht „aansprekende resultaten”
overzicht start- en eindpositie (na interventie) voor restafval Helsingborg interventie Zwolle “omgekeerd” San Francisco interventie Sliedrecht “grondstoffenton” HVC 13x/jr rest inzamelen ROVA 13x/jr 240grijs diftar hoog 26x/jr kg-diftar +52x/jr 7-in-1 service SRE 13x/jr 240grijs diftar + MD-zak Druten “grondstoffenton” diftar omgekeerd inzamelen Hoonhorst “omgekeerd” diftar Peel en Maas 52x/jr “alles” hg-frequent Horst aan de Maas 104x/jr GF, diftar inzamelen Soerendonk 156x/jr “alles” kg/inw 0 100
vorig result vorig resultaat
200
300
k;j
7'
17#06#14'
De klokken verzetten, een tussenstand van innoveren AFVALKALENDER AFVALKALENDER OMGEKEERD HORST A/D MAAS INZAMELEN 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 49 50 51 52 GFT 104 x PER JAAR RESTAFVAL AANBIEDEN BRENGEN Diftar grijs Tariefzak voor grijs grijs ontmoedigen overig aanmoedigen groen hoge service overig aanmoedigen Resultaten: 50 kg/inw restafval 22 kg/inw restafval 90% bronscheiding 95% bronscheiding
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
AFVALKALENDER SOERENDONK AFVALLOOS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 ALLES 156 X PER JAAR AANBIEDEN alles gratis
!
!
! !
! ! ! ! !
slimme mengfracties alles hoge service 10 kg/inw restafva 99% bronscheiding
Milan: intensive collection of food waste at high-rises Geo-data : 313.200 inhabitants, 9.000 buildings, 5-7.000 inhabitants/km2 Key-data about waste collection: - Door to Door Collection of residual waste ➜ 1/week food waste (buckets and wheely bins) ➜ 2/week garden waste at municipal collection centers Results:
90 kg/inhab/yr food waste, average non-compostable content 2,7% 140 kg/inhab/yr residual waste
3 months free
117.000 caddies
8'
17#06#14'
omgekeerd inzamelen 1.0 in de hoogbouw omgekeerd: 230 huish. per verzamelcontainer P
:
7 kg/inw
87 huish. per verzamelcontainer restafval
: 162 kg/inw (-24%)
alternatief:
30 huish. per combi-verzamelcontainer GF
: 85 kg/inw
“werkelijk”
30 huish. per combi-verzamelcontainer PMD
: 26 kg/inw
omgekeerd 120 huish. per verzamelcontainer restafval
: 45 kg/inw (-77%)
nieuwe nr 1 sorteerkampioen NL (2012) Horst aan de Maas
26x/jr! ! Plastics!
41.700 inwoners, 16 dorpen, 8% hoogbouw gemeentebrede start per 1-1-2012 → 21 kg/inw/jr restafval -88% (was 175 kg/inw) → afvalscheiding 91% (was 73%) → kosten -10% (was 100%)
104 x/jaar ! ! GF+ luiers! 26 x/jaar! ! restafval!
" " !
!
!
" "
" "
" "
"! "
kenmerken: TARIEFZAK restafval hoogfrequent “nat” laagfrequent “droog” alles aan huis ophalen hoge logistieke kosten "
"
26 x/jaar ! " " " " ! " " " " " " " " "willen andere logistiek! blik+ tetra’s!
!
9'
17#06#14'
van 26 naar 13x/jr restafval inzamelen in diftar-gemeenten
2013: 26x/jr 2014: 13x/jr
€! €!
26x/jr -45% restafval
13x/jr
€! - 85% restafval
26x/jr GFT, Plastics en MD geeft beter resultaat dan Horst a/d Maas !
vervangen van primaire grondstoffen als doel én uitdaging nagenoeg alle grondstofstromen worden wereldwijd verhandeld vb: 35 miljoen ton oud papier (2004) NL: 1,3 miljoen ton
bron: Jaakko Pöyry Consulting
10'
17#06#14'
vervangen van primaire grondstoffen als doel én uitdaging Welvaart ontstaat door urbanisatie en specialisatie ➤ Lineaire economie wordt een Europese netwerkeconomie ➤ Elke grondstof vindt daarbij zijn weg in een andere “deel-wereld” ➤ Uit empirische stromenanalyse (PBL) blijkt dat Nederland (van alle 125 landen die zijn onderzocht) het meest connected is en dus erg gevoelig voor wat er in het buitenland gebeurt. Local for Local is geen doel op zich: the Toaster Project. Een keukenapparaat “made in China” voor £ 4,99 in de Britse Poundshop nabouwen met grondstoffen en arbeid in eigen land. Dit apparaat bevatte 400 onderdelen, afkomstig uit de hele wereld. Het “made in UK” nagebouwde apparaat: ➝ kostte ruim £ 1.100,➝ vergde ook niet-Britse grondstoffen ➝ werkte slechts 5 seconden… … ➤ Waar is Nederland goed in ? ➤ Waar is HVC goed in ? !
vervangen van primaire grondstoffen als doel én uitdaging vergt: 1. concurrerende kostprijs voor verdringen van primaire grondstoffen 2. hoogwaardig opgewerkte grondstoffen voor acceptatie door de maakindustrie 3. snelle doorloop voor bederfelijke grondstoffen 4. kwaliteitsbehoud vanaf het afdankmoment 5. bufferen voor gewenste marktvolumes 6. partnerschap in complexe ketens dus denk: 1. niet in afval, maar in grondstoffen 2. in kwaliteitsbehoud en zuiverheid
id rhu uive z n o 5% 002 ≦ 0,r holglas voo
3. in recepturen voor de maakindustrie ! 4. in win-win met partners
11'
17#06#14'
Kwaliteit van herwonnen grondstoffen De juiste balans tussen bron- en nascheiding… •
•
“dagelijks” GF (eiwitten) met “incidenteel” T (cellulose) was vanuit prosument nimmer logisch waarvoor sorteren van 80 kg papier, 28 kg artikelen en 11 kg textiel? • bont papier wordt voor • 50% direct in de pulper verwerkt • 50% uitgesorteerd op deelstromen voor juiste recepturen •
én kale sorteerkosten nemen voor 67% fors toe
•
én textiel verliest waarde door papiervezels inspelen op afdankritme en volumeprobleem van prosument met gemak en goed verhaal als prikkel geen bronscheiding vragen waar nascheiding kwalitatief mogelijk is
Wat werkt wel en wat werkt niét ? •
goede afvalscheiding geeft niet automatisch een goede kwaliteit
•
resultaten pilots worden doorgaans niet goed geobjectiveerd, maar:
•
•
grondstoffenton geeft tot heden veel residu…
•
service en gemak lijken de doorslag te geven, niet diftar
•
snelle winstpakkers zijn 13x/jr restafval, gratis GFT en PMD
•
grootste winstpakker voor diftar-gemeenten is 13x/jr tariefzak
ontzorg de burger; laat de techniek de mate van bronscheiding bepalen en niet andersom ! En halen werkt beter dan brengen…
•
voorkomtstank en ruimteprobleem (hoog frequent inzamelen ?)
•
meerkamervoertuig doorgaans goedkoper dan monovoertuigen
•
burgers verleiden en activeren is mogelijk van groter belang (van inspraak naar co-creatie wordt men ambassadeur in eigen wijk/dorp), maar geef zachte dwang, want: “veranderen?, ’t gaat toch prima zo?”
12'
17#06#14'
dank voor uw aandacht!
Pieter Reus!
[email protected]!
www.onsburo.eu!
Logistiek: onderwijl rijden we héél dom rondjes met afval… inzamelfrequentie van afval in een willekeurige gemeente met 8.000 percelen, 11.000 ton afval dat vrijkomt in 200 km woonstraten restafval
5.200 km (26 x / jaar,
€ 23/perceel)
GFT
5.200 km (26 x / jaar,
€ 23/perceel)
verpakkingen
5.200 km (26 x / jaar,
€ 15/perceel)
papier/karton
2.600 km (13 x / jaar,
€ 13/perceel)
glas
4.200 km (52 x / jaar door 40% van straten, € 4/perceel)
textiel brengen
4.200 km (52 x / jaar door 40% van straten, € 4/perceel)
textiel halen containerpark per jaar
800 km ( 4 x / jaar,
€ 2/perceel)
80.000 km (2,5 bezoek/perceel/jaar op 5 km, € 2/perceel) 107.400 km
€ 86/perceel)
ofwel gemiddeld 2.065 km „aan ritjes” per week ofwel gemiddeld
13,5 km “aan ritjes” per perceel
> 65% van de logistieke kosten betreft arbeidskosten
13'
