RESOURCE. Lekker weg in eigen land p.18. Studenten-enquête. Peer review can help improve education. Vakbondsprotest bij opening academisch jaar

Vakbondsprotest bij opening academisch jaar

Peer review can help improve education

Arbori krijgt soos bij Arnhemse korenmarkt

Onderhandelingen over cao stukgelopen | p.5 |

Professors give each other feedback | p.7 |

‘We zagen toevallig een poster met: Te huur’ | p.27 |

RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR

Studenten-enquête

Lekker weg in eigen land p.18

nr. 23 – 8 juli 2010 – 4e jaargang

2 >>

liefdewerk

MARIANNE + KAMERTJES Marianne Landewee, docente Engels/Duits, VHL Velp

‘De sport is het zelf te maken’ Marianne Landewee vangt de wereld in schaal 1:12. ‘Schaalmodellen maken van ruimtes uit andere periodes; de sfeer van die tijd creëren in miniatuur’, legt ze het zelf uit. Schoolklasjes, winkeltjes, de kamers van de kinderen voordat ze uitvlogen. Tot in de kleinste details. Deze zomer begint ze aan een jaren-vijftig-keuken. ‘Een stukje nostalgie, want eigenlijk vind ik die keukens verschrikkelijk.’ Op de foto is Marianne zelf op schaal afgebeeld in haar eigen RK / Foto: Guy Ackermans creatie.

‘THE FUN LIES IN MAKING IT YOURSELF’ When she’s not teaching English or German at VHL Velp, Marianne Landewee can often be found recreating the world on a scale of 1:12. The way she describes her hobby is: ‘Making scale models of rooms from the past; recreating the atmosphere of that time in miniature.’ She has done classrooms, shops, and her children’s rooms as they were before they left home. She reproduces the rooms down to the last detail. This summer’s project is a nineteen fifties kitchen. Not that she’d like one: ‘It’s sheer nostalgia, because really I can’t stand those kitchens.’

RESOURCE — 8 juli 2010

ILLUSTRATIE COVER: SJOERD SIJSMA

>>INHOUD nr. 23 – 4e jaargang

>> 12

>>

ONBEKEND MAAR WEL BEMIND ‘Herman van Keulen is een opbouwende middenvelder.’

VRIJ SPEL VOOR INSECTEN LNV stopt subsidie om plagen op te sporen.

2 Liefdewerk kamertjes EN VERDER 4 Nieuws & opinie 8 Wetenschap 11 Lipdub 12 Herman van Keulen 14 Insectenplaag 16 Beeld bruin café 18 Vakantie 24 Student 29 Puzzel 30 In memoriam 31 Advertenties 32 Typical dutch zwemmen

14

24

ISO-VOORZITTER AF Hij verscheen in Nova, ontmoette de koningin en zijn foto hing bij minister Plasterk.

KORTE BROEK De files zijn verdwenen, de Tour is begonnen en in Lumen is al de dertig graden bereikt. Werken in juli is een beetje onwerkelijk. Je kunt je werk in alle rust doen, maar saai is het wel. Forum is vrijwel leeg. Labs zijn verlaten. Kantoren zijn halfbezet. En die mannelijke collega die nog werkt, heeft een korte broek aan. Ook wij gaan er tussenuit. Resource is er weer op 26 augustus. Met impressies van de AID en een vooruitblik op de protesten tijdens de opening van het academisch jaar. Omdat de cao-onderhandelingen zijn stukgelopen, bereiden de bonden een ‘luid en eigentijds protest’ voor. Wij vermoeden dat de hoogleraren straks toeterend op een vuvuzela de aula binnentreden. Tot in augustus! Gaby van Caulil

SHORTS

The full story? resource.wur.nl/en

>>

It feels funny, working in July, with no traffic jams and half empty offices, labs and classrooms. And the only other colleague left walking around in

shorts. Time for a break. Resource is knocking off too. We’ll be back on 26 August with impressions of the AID and looking forward to the ‘loud and up-to-date’ protest on

pay at the academic year opening. We think the profs are going to process into the aula blowing on vuvuzelas. See you there!

8 juli 2010 — RESOURCE

FOTO: BART DE GOUW

4 >> nieuws

'HEHKXL]LQJYDQ(6*UHFKWV$WODVOLQNVGDDUYDQGHJHERXZHQ*DLDHQ/XPHQ

VRAGEN OVER KOMST BESTUURSCENTRUM NAAR ATLAS ð 3HUVRQHHO(6*SODDWVWYUDDJWHNHQVELMUXLPWHEHUHNHQLQJ ð 25ZLOPHHULQIRUPDWLH

Het personeel van de Environmental Sciences Group (ESG) heeft twijfels over de komst van het bestuurscentrum naar de bovenste verdiepingen van Atlas. ESG moet daardoor flink inschikken. De vraag is of het allemaal wel past. ESG-directeur Kees Slingerland wijst op berekeningen die door een extern bureau zijn gemaakt. ‘Onze bevolking, inclusief Isric, past volgens de geldende normen ruim binnen de drie ESG-gebouwen minus de bovenste drie verdiepingen van Atlas.’ Slingerland zei dat afgelopen maandag tijdens

een personeelsbijeenkomst van ESG over de komst van het bestuurscentrum. KOU Daarmee is de kou niet uit de lucht. Een flink deel van het personeel plaatst forse vraagtekens bij de gemaakte rekensommen. De ESG-directie gebruikt de gangbare norm van 8,5 vierkante meter per fte, maar legt daar een korting van

è,Q$WODVLVPLQGHU UXLPWHGDQZHQXDDQ GH&RVWHUZHJKHEEHQé dertig procent op. Dat kan volgens Slingerland omdat niet iedereen op elk moment aanwezig is. De ondernemingsraad van ESG deelt de twijfels van de achterban. De OR’s

GOOD MOVE FOR HEAD OFFICE? ESG staff query the planned move of the head office to the campus. Is there room? Director Kees Slingerland is sure there is. And for Isric. And for an ESG canteen. The full story? resource.wur.nl/en


PROTEST PLANNED ON CAO New collective labour agreements,

van zowel ESG als de Concern Staf+ (bestuurscentrum) is gevraagd donderdag met een advies over de voorgenomen verhuizing te komen. Maar dat zit er volgens de voorzitters Kees van Diepen (ESG) en Fred Jonker (CS+) niet in. Volgens hen beschikken ze over te weinig informatie en is de tijd te kort om tot een goed advies te komen. HALF MILJOEN Van Diepen wil in ieder geval het externe onderzoek zien waar de raad van bestuur zich op baseert. ‘Maar ik spreek nu op persoonlijke titel, want we moeten daar nog met elkaar over spreken.’ Jonker zegt met dezelfde vragen te zitten als ESG. ‘De vraag is, of we wel op de drie verdiepingen van Atlas passen. Daar is minder ruim-

with modest pay rises, have been agreed for staff at DLO and VHL. But Wageningen University is sticking to its freeze on salaries, while unions want a raise of 1.25 percent. Invest in staff, they say. Staff plan to make their protest heard at the opening of the Academic Year in September. How?

te dan we nu aan de Costerweg hebben. Dat is eenvoudig na te rekenen.’ De komst van het bestuurscentrum levert ESG veel geld op. Structureel meer dan een half miljoen euro per jaar, schat directeur Slingerland. Dat geld wordt onder meer geïnvesteerd in een nieuwe entree tussen Gaia en Lumen ten behoeve van Isric. Daarover loopt op dit moment ook een adviesaanvraag bij de or. Het is overigens nog maar de vraag of de architecten van Gaia en Lumen akkoord gaan met vergaande veranderingen of toevoegingen aan hun ontwerpen. Dat is nog niet uitgezocht. Slingerland wil bovendien werk maken van een langgekoesterde wens: een eigen ESGkantine. Roelof Kleis

They are keeping that under their hats

THE GOOD OLD DAYS Joop Schaminee goes back to before 1932, when the Zuiderzee was turned into the freshwater Ijsselmeer. There were fishing villages, islands and marine plants and

nieuws << 5

PROTEST OVER CAO BIJ OPENING ACADEMISCH JAAR ð 9DNERQGHQHQXQLYHUVLWHLWHQ EUHNHQFDRRYHUOHJDI ð :HOQLHXZHFDR'/2HQ9+/

DLO-medewerkers gaan er per 1 juli 2010 één procent op vooruit, dat hebben vakbonden en de stichting DLO afgesproken. Ook de HBO-raad en vakbonden hebben

een principeakkoord gesloten. VHL-ers krijgen er per 1 januari 2011 0,4 procent bij, en in oktober een eenmalige bruto-uitkering van 460 euro. De werknemers van Wageningen Universiteit hebben nog geen nieuwe cao. De samenwerkende Nederlandse universiteiten houden vast aan de nullijn omdat ze van de overheid geen extra geld krijgen.

De vakbonden zetten in op een loonsverhoging van 1,25 procent. ‘Bij gemeenten, provincies, waterschappen en in het onderwijs hebben werknemers ook loonsverhoging gekregen. Ook universiteiten moeten investeren in personeel’, aldus Marieke van den Berg van Abvakabo FNV. Eind juni zijn de cao-onderhandelingen voor de tweede keer afge-

broken. Vier Wageningse vakbonden gaan gezamenlijk actie voeren tijdens de opening van het academisch jaar. Zegsman Dick Verduin wil niet zeggen wat voor protest inhoudt. ‘Maar het wordt eigentijds, de hoogleraren krijgen een aparte rol, en het zal voor iedere bezoeker hoorbaar +23*Y& en zichtbaar zijn.’

NRUW >> JAARVERSLAG

0HHUNODFKWHQRYHULQWLPLGDWLH Volgens het jaarverslag van Wagneningen UR 2009 kwamen er vorig jaar 49 klachten binnen bij de vertrouwenspersonen Ongewenste omgangsvormen. Lolke Sijtsma, zegsman van de vertrouwenspersonen: ‘In zeker de helft van de klachten bij medewerkers gaat het om intimidatie, vooral door leidinggevenden. Dat neemt toe, en dat vinden we zorgelijk.’De overige klachten gingen over seksuele intimidatie, pesten, agressie en discriminatie. *Y&

>> STUDENTENHUISVESTING

%UDQGMHVRS%RUQVHVWHHJ Afgelopen week hebben twee brandjes gewoed in de studentenflat aan de Bornsesteeg. In de nacht van 29/30 juni ontstond brand in de hal op de vijftiende etage. Een aantal afdelingen werd tijdelijk

animals. And no controversy about whether to feed the wild animals of the Oostvaardersplassen through the winter. There was nothing but seaweed and mussels there anyway. Those were the days.

LQEULHI MORE INTIMIDATION >> was reported from the workfloor in Wageningen UR in

ontruimd door de brandweer. Vermoedelijk zijn achtergelaten spullen aangestoken. Twee dagen later was er een brandje in een container onderaan de flat. De schade is beperkt. NM

>>STUDENTENHUISVESTING

(HUVWHMDDURS]RHNQDDUZRRQUXLPWH Studentenhuisvester Idealis kan zo’n 350 Nederlandse eerstejaars aan een kamer helpen bij het begin van het studiejaar. Naar verwachting hebben ongeveer 540 Nederlandse eerstejaars een kamer nodig. Idealis denkt iedereen voor 1 mei 2011 te kunnen onderbrengen. Daarnaast zijn er zo’n 600 kamers nodig voor internationale MSc-studenten. Zoveel zijn er niet vrij, maar Wageningen Universiteit brengt de internationale MSc-ers tijdelijkonder in hotelkamers. AB

ǋǋ.:(.(565(&+7

.DPHUYROJWDGYLHV:DJHQLQJHQ85 Nederlandse veredelaars mogen nieuwe plantenrassen ontwikkelen met eigenschappen die door andere bedrijven zijn gepatenteerd. Dat heeft de Tweede Kamer eind juni besloten, op advies van Wageningen UR. Op 30 juni besloot de Kamer tot een beperkte vrijstelling van de octrooiwetgeving. Plantenveredelaars mogen met gepatenteerde genen van andere bedrijven aan de slag, maar als ze hun nieuwe ras met dit gen op de markt willen brengen, moeten ze wel een licentie krijgen van de octrooihouder. AS

2009 than in previous years. 3$7(17/$:6ǋǋon plant breeding are to be relaxed for Dutch plant breeders, parliament has ruled. A FOOD ACADEMY >> starts in Amsterdam in 2011 with WU and VHL on board. The aim is to interest young people in green issues and healthy eating. limited.

SCHAMINÉE << 2RVWYDDUGHUVSODVVHQ Ceterum censeo Afsluitdijk esse delendam. Overigens ben ik van mening dat de Afsluitdijk vernietigd dient te worden. Twee weken geleden constateerde ik dat de natuurlijke begroeiing van de Oostvaardersplassen bestond uit zeegras, zeewier en mosselen. Misschien is het terugverlangen naar de Zuiderzee zo gek nog niet. In ieder geval is dit verleden minder ver weg dan de oernatuur die sommigen denken na te streven. Ik lees in het Verkade-album Langs de Zuiderzee van Jac.P. Thijsse en geniet van de prachtige plaatjes van L.W.R. Wenckebach, Jan Voerman Jr. en Edzard Koning. Thijsse, die als geen ander de sfeer en charme van deze voormalige binnenzee weet te beschrijven. Het album dateert uit 1914, achttien jaar voordat op 28 mei ’s middags om 13.02 uur het laatste gat in de Afsluitdijk werd gedicht. Waar zijn die trotse eilanders van Urk, Marken en Schokland gebleven? Wat is er toch gebeurd met al die vissersdorpen en havenstadjes, met Medemblik, Enkhuizen, Muiderberg, Harderwijk en Vollenhoven? Ik zou zo graag naast Jac.P. Thijsse op het Oude Mirdumer Klif willen zitten, die merkwaardig rode ‘steilen, loodrechten wand’ aan de zuidkust van Friesland, met ‘de zee die den oever slaat’, met ‘dozijnen oeverzwaluwen die af en aan vliegen’ en ‘aan den voet de mooiste en grootste blauwe zeedistels’. Ik sluit mijn ogen. De zeearend, zijn naam ten spijt, heeft moeten wijken, maar we hebben er wel heel veel moois voor teruggekregen. Ik ruik het zout van de zee. En de discussie over het laten creperen, bijvoeren of afschieten van de herten, paarden en runderen in de Oostvaardersplassen hoeft in ieder geval niet meer gevoerd te worden. -RRS6FKDPLQ«H


6 >> nieuws

VAN HALL EN LARENSTEIN ZIJN NU ECHT EEN STEL ð 0HGH]HJJHQVFKDSVUDGHQ VWHPPHQLQPHWIXVLH ð 7HYUHGHQKHLGRYHU WRH]HJJLQJHQGRRUEHVWXXU

Van Hall Larenstein is vanaf 1 september 2011 één hogeschool. De medezeggenschapsraden en het college van bestuur zijn het eens over een instellingsfusie. ‘Het heeft een paar maanden stug onderhandelen gekost, maar we zijn geweldig tevreden. Het is ongelooflijk dat het college van bestuur zoveel toezeggingen heeft gedaan’, zegt Hans Bezuijen, voorzitter van de MR van het Van Hall Instituut in Leeuwarden. Aan alle 23 voorwaarden is volgens Bezuijen voldaan, alleen zijn

bij enkele voorwaarden de termijnen naar beneden geschroefd. Zoals de termijn dat de opleiding Diermanagement alleen in Leeuwarden mag worden gegeven. Die is gezakt van tien naar vijf jaar. Verder krijgt Leeuwarden de helft van alle ondersteunende diensten. Een ander punt is dat er geen locatieoverschrijdende schools, oftewel kennisinstituten worden ingesteld. TE DUUR Daarnaast worden de diensten die VHL afneemt bij Wageningen UR tegen het licht gehouden. Bezuijen: ‘Die diensten zijn voor het hoger agrarisch onderwijs te duur ook al zit er korting op.’ Ook zijn er vragen over de concernheffing. ‘Niemand weet welke diensten er-

voor worden geleverd worden. Diensten als ict en het elektronisch bestelsysteem worden namelijk apart betaald.’ De concernheffing zal in ieder geval niet meer automatisch stijgen. VETORECHT Ook de MR van Larenstein is tevreden. De MR heeft bakzeil gehaald bij de eis voor een eigen college van bestuur. Dat bleek geen haalbare kaart, vertelt voorzitter Dennis de Jager. Landgoed Larenstein

è2QJHORRŋLMNGDWKHW FROOHJHYDQEHVWXXU]RYHHO WRH]HJJLQJHQKHHIWJHGDDQé in Velp is voorlopig veilig gesteld. De MR heeft vetorecht bedongen op beleidswijzigingen ten aanzien

van het landgoed en bij verhuizingen. Ook het college van bestuur is tevreden, zegt Simon Vink, woordvoerder namens Wageningen UR. ‘We hebben open en eerlijk gesproken en in alle redelijkheid afspraken met elkaar gemaakt. Dit is een belangrijke stap naar het herstel van het onderlinge vertrouwen.’ De MR Larenstein en de MR Van Hall verschillen overigens van mening over de inrichting van de medezeggenschap na een fusie. Dat punt moet volgend jaar worden uitgewerkt. De ‘VHL Vooruit’toekomstplannen en de reorganisatie die eerder dit jaar werd aangekondigd, worden pas na de zomer voorgelegd aan de medezeggenschap. AB

678'(17(1+8,6:,-.7 VOOR UITBREIDING CAMPUS

‘We wisten al dat de grond zou worden verkocht, maar wat er met ons zou gebeuren was nog onduidelijk. Wel jammer, we hadden hier veel vrijheid,’ zegt Evelien Kooij, bewoonster van huize Gryllus. Wanneer de negen studenten vertrekken, is nog onbekend. De



andere bewoners van het stuk land tussen de campus en de Bongerd, de vader van de grondeigenaar en een gezin in een pand aan de Bornsesteeg, zijn al vertrokken. Bomenkweker Schiphorst heeft de grond voor een onbekend bedrag verkocht aan het facilitair bedrijf, met de belofte dat het in 2013 vrij van gebruik is. Voor Wageningen UR is dit een strategische aankoop. De grond is bestemd voor kennisintensieve bedrijven. Mogelijk komt zuivelproducent FriesTR landCampina er.

FOTO: BART DE GOUW

:DJHQLQJHQ85KHHIWGHVWURRN ODQGJHNRFKWWXVVHQGHFDPSXVLQ :DJHQLQJHQHQKHWVSRUWFHQWUXP'DWEHWHNHQWGDWGHEHZRQHUVYDQVWXGHQWHQKXLV*U\OOXV ELQQHQGULHMDDUKXQSDQGPRHWHQYHUODWHQ

6WXGHQWHQKXLV*U\OOXVLQ:DJHQLQJHQ

+286(6:$//2:('%<&$0386

VH & L TO TIE THE KNOT

the engagement period of course.

Wageningen UR has bought the strip of land between the Wageningen campus and the Bongerd sports centre. This spells the end for student house Gryllus. From 2013 the area will house agrifood companies, perhaps including FrieslandCampina.

The employees’ councils of Van Hall and Larenstein have reached agreement with the executive board and the marriage is to go ahead. VHL will be one university of applied sciences from 1 september 2011. The two councils do have a few differences to iron out during

PhD researcher Annette Kliphuis won’t be going on holiday. Her deadline for her PhD on the metabolism of algae is 1 September. Hot work in the Biotechnion right now. But when she’s done she hopes to go to Crete.

NO REST FOR THE PHD-ER

nieuws << 7

‘MIJN KAMERGENOTE IS OOK EEN ZIELIGE AIO’

ILLUSTRATIE: KITO

:LH"Annette Kliphuis :DW"Promovenda bij Bioprocestechnologie; ze onderzoekt metabolisme van algen :DDU"Zit te zweten in het Biotechnion :DDURP"Gaat niet op vakantie tot haar proefschrift af is

Tot wanneer moet je doorwerken? ‘Op 1 september heb ik mijn deadline, dan moet alles af zijn. Ik ben nu met hoofdstuk 4 bezig. Dan moet ik nog discussie, stellingen, inleiding en dankwoord schrijven. Het is echt dikke stress.’ Hoe wapen je je tegen de warmte? ‘Niet. In het Biotechnion is het niet te harden; ik plak echt aan mijn bureau. De ventilator is kapot, dus heb ik het raam open. Maar het kan erger: ik hoef tenminste niet in de proceshal te staan.’ Is het niet eenzaam? ‘Nee, het is best gezellig hier. Er zijn meer mensen met stress. Mijn kamergenote is ook een zielige aio; zij heeft over twee weken deadline. Om te ontstressen, gaan we elke dagen lekker lunchen in het arboretum.’ Ga je je gewone vakantie missen? ‘De afgelopen jaren ben ik nauwelijks weggeweest omdat ik mijn algenexperimenten in de gaten moest houden. Hooguit twee weken kamperen. Maar in september ga ik waarschijnlijk naar Kreta. Hoewel, ik durf nog niet te boeken. Toch is er geen excuus meer, het werk moet 1 september af zijn. NM

VAKGENOTEN NEMEN 21'(5:,-621'(5'(/2(3 ð (HQVLQGH]HVMDDUpeer reviewYRRUKHWRQGHUZLMV ð 3LORWZDVHHQVXFFHV Peer review kan ook nuttig zijn bij de beoordeling van het onderwijs. Twee Wageningse hoogleraren, Johan van Arendonk en Marcel Zwietering, vroegen collegahoogleraren enkele vakken onder de loep te nemen. De bevindingen van deze pilot presenteerden ze eind juni tijdens het hooglerarenoverleg. Na de zomer wordt een collegiale beoordeling van het onderwijs ingevoerd bij alle leerstoelgroepen. ‘Zelf ben ik heel tevreden over het onderwijs. Juist daarom is het heel goed om er iemand van buiten naar te laten kijken’, aldus Marcel Zwietering, hoogleraar Levensmiddelenmicrobiologie. Hij vroeg Colin Hill, hoogleraar Microbial Food Safety aan het Ierse University College Cork, om vier vakken uit de master Food Safety te beoordelen op inhoud en leermiddelen. Zwietering: ‘Hij was heel enthousiast, dat is een bevestiging dat we op de goede weg zitten. Wel bracht hij nog wat kleine punten onder de aandacht. Bijvoorbeeld dat bepaalde soorten micro-organismen iets minder aan bod komen.’ Momenteel ontbreekt een inhoudelijke onderwijsevaluatie. Studenten evalueren de vakken wel, maar dan gaat het om studeerbaarheid en presentatie. ‘Studenten hebben nog geen referentiekader’, legt Zwietering uit. ‘Daardoor kunnen ze de vakken niet inhoudelijk beoordelen. Ook de accreditatiecommissie biedt op dat vlak geen uitkomst doordat de commissieleden buiten het vakgebied staan.’ KOPPELING Komend studiejaar wordt de peer review voor het onderwijs gemeengoed in Wageningen. Dit evaluatiemiddel moet eens in de zes jaar worden toegepast. ‘Deze inhoudelijke evaluatie draagt bij aan de onderwijskwaliteit’, onderstreept Pim Brascamp, directeur van het Onderwijsinstituut. De leerstoelgroepen moeten de peer review zelf regelen. Brascamp: ‘Het idee is om het te koppelen aan een bezoek van een buitenlandse hoogleraar, bijvoorbeeld voor een congres of promotie. De leerstoelgroep betaalt in dat geval de kosten voor AB een dag extra verblijf.’

GEZEGD 3((55(9,(::25.6 Peer review is a good way of assessing the quality of education provision, concluded Wageningen profs Johan van Arendonk and Marcel Zwietering after a successful pilot in which an Irish colleague assessed four MSc modules. The approach is to be adopted across Wageningen UR. Chair groups

should organize peer review once every six years.

QUOTE ‘An employer can encourage lunchtime walks or create a garden or patio…’ Alterra’s Florence van den Bosch on how green does you good (ANP, 28 June)

‘EEN WERKGEVER KAN BIJVOORBEELD LUNCHWANDELEN IN HET GROEN BEVORDEREN OF EEN TUIN OF TERRAS AANLEGGEN’ Florence van den Bosch van Alterra concludeert dat een groene werkomgeving bijdraagt aan een beter werkklimaat (ANP en diverse dagbladen, 28 juni).


8 >> wetenschap

'23,1*7(670(77(58*:(5.(1'(.5$&+7

Het lijkt science fiction: een dopingtest die alles ziet. Zelfs verboden stoffen die we nu nog niet eens kennen. Toch bestaat-ie. En professor Michel Nielen van Rikilt, Instituut voor Voedselveiligheid, ontwikkelde hem. Nielen schrijft er (met zijn medeauteurs) over in het vakblad Rapid Communications in Mass Spectrometry. Hij ontwikkelde de test, samen met Griekse collega’s, in opdracht van het internationale anti-dopingagentschap WADA. De test is het resultaat van een onderzoeksvoorstel dat Nielen en collega’s vijf jaar geleden indienden bij het WADA. Rikilt is een controlelaboratorium voor misbruik van verboden stoffen in de veehouderij, maar de methoden en ontwikkelingen lopen in belangrijke mate parallel met die in de sportdoping. ‘Ons plan was dopingmonsters op een andere manier te analyseren’, legt Nielen uit. Aan de bestaande methodes kleven namelijk nogal wat nadelen. ‘Probleem is dat er steeds nieuwe stoffen bij komen. En voor die nieuwe stoffen zijn weer nieuwe methodes nodig om ze te detecteren. Dat leidt tot steeds meer werk en dus hogere kosten.’ Nielen dacht dat het beter, goedkoper en sneller kon. En misschien nog wel het belangrijkste: van zijn test zou een preventieve werking uitgaan. De test zou met terugwerkende kracht foute spor-

FOTO:ANP

ð 0DVVDVSHFWURPHWULHOHJWDOOH PROHFXOHQLQXULQHYDVW ð 1LHXZHWHVWKHHIWSUHYHQWLHYH ZHUNLQJ

+HWSHORWRQVWDDWNODDURSGH(UDVPXVEUXJLQ5RWWHUGDPYRRUGHHHUVWHHWDSSHYDQGH7RXUGH)UDQFH

ters kunnen betrappen. Zelfs jaren na dato. 85,1( De kern van Nielens methode is een speciale vorm van massaspectrometrie, de zogeheten time-offlight-massaspectrometrie (TOFMS). Moleculen in de urine van een sporter worden daarbij op gewicht van elkaar gescheiden op basis van de tijd die ze nodig hebben om een bepaalde afstand in een vacuüm pijp af te leggen. ‘Elk geladen deeltje krijgt daarbij precies dezelfde hoeveelheid energie mee. We geven ze als het ware allemaal precies dezelfde schop onder hun kont. De zware deeltjes krijgen dan minder snelheid dan de lichte deeltjes en zijn dus langer onderweg. Ze hebben een langere vluchttijd.’ Het grote voordeel van TOF-MS

CAUGHT AFTER THE ACT



Sounds like science fiction: a doping test that can catch athletes out in retrospect by detecting drugs that are not on the banned list or even known. The test was developed for livestock by Rikilt prof. Michel Nielen and Greek colleagues, who published

is dat in één keer het hele spectrum van moleculen zichtbaar wordt. De klassieke MS heeft dat volgens Nielen niet. ‘Daarbij wordt ingezoomd op een paar massasignalen van bekende stoffen. Je zoekt dus eigenlijk naar enkele bekende bomen in een heel bos. Onze methode ziet het hele bos, inclusief de nog niet ontdekte bomen.’ '23,1*/,-67 De methode van Nielen detecteert 241 stoffen van de WADA-lijst met verboden middelen. Dat is tachtig procent van de kleinere moleculen van die lijst . Nielen: ‘En samen met GC-TOF, gaschromatografie gekoppeld aan TOF-MS, wordt dat gat van die andere twintig procent gedicht. Alleen de grote eiwitachtige stoffen als groeihormonen en

their results in Rapid Communications in Mass Spectrometry.

SURPRISED BY SCIENCE Elmar Veenendaal was a bit surprised to find himself in this week’s Science. The figure he came up with, that the earth’s biomass stores 123 billion tons of

epo detecteer je met deze methode niet.’ Maar nog belangrijker: de massaspectrograaf ziet ook stoffen die nu nog niet op die lijst staan. Simpelweg omdat ze nog niet bij de dopingautoriteiten bekend zijn. Nielen: ‘Je kunt dus later oude data terugkijken om te zien of dat ene pas ontdekte boompje toen ook al in het bos stond.’ Nielen en collega’s hebben aangetoond dat het werkt. In oude dopingmonsters van het WADA werd door de Grieken achteraf de prestatieverhogende designerdrug 4-metyl-2-hexanamine aangetoond. Aanvankelijk ‘schone’ atleten bleken daarmee alsnog positief. Sporters (en veehouders) zijn dus met terugwerkende kracht te betrappen. En dat is volgens Nielen een belangrijk preventief wapen in de 5RHORI.OHLV strijd tegen doping.

carbon a year, is not really new. Then again, the accuracy of the calculations his Max Planck Institute team used is new and could help the IPCC arrive at more precise climate change scenarios. And that’s worth a mention in Science.

wetenschap << 9

CO2ɺ231$0(1$8:.(85,*%(3$$/'

Het groen op onze planeet legt elk jaar 123 miljard ton koolstof vast. Met die meest exacte meting tot nu toe haalt onderzoeker Elmar Veenendaal (Natuurbeheer en plantenecologie) Science van deze week. Een klein beetje tot zijn eigen verbazing. Het getal is namelijk niet zo nieuw. Het wijkt maar nauwelijks af van de gebruikte vuistregel dat de bruto koolstofopname het dubbele is van de productie van biomassa op onze wereldbol. Het belang van het artikel zit ‘m volgens Veenendaal in de verbeterde nauwkeurigheid van het cijfer en de gevolgen

daarvan voor de klimaat-koolstofmodellen. Planten leggen met hulp van licht CO2 vast in biomassa. Hoeveel wordt vastgelegd, de zogeheten bruto primaire productie, kan dankzij een internationaal meetnetwerk (Fluxnet) nu beter worden geschat. De groep waar Veenendaal deel van uitmaakt, een internationaal onderzoeksteam onder leiding van het Max Planck Institute for Biogeochemistry in Jena, gebruikte vijf verschillende modellen om de koolstofopname te berekenen. Die modellen hanteren elk verschillende methoden om lokale meetgegevens op te schalen naar globale getallen over koolstofopname. Het antwoord op de vraag naar de bruto koolstofopname van de wereld is dus 123 miljard ton per jaar. Tropische bossen nemen een derde deel voor hun rekening. Savannes, de specialiteit van Veenendaal, zijn goed voor een kwart van die opname.

0HHWSDDOYDQ)OX[QHW

352*126(6 De onderzoekers keken vervolgens verder. ‘We hebben die empirische modellen vergeleken met de procesgestuurde modellen. Dat zijn modellen die bijvoorbeeld proberen de fysiologische processen te beschrijven die de koolstofopname bepalen.’ In procesmodellen zitten noodgedwongen veel aannames. Met het jongste rekenwerk zijn die aannames te controleren. De procesmodellen worden zo min of meer geijkt. En dat levert betere prognoses op. Veenendaal: ‘Als je het proces beter begrijpt, kun je betere analyses doen over wat er mogelijk gebeurt als bijvoorbeeld de regenpatronen veranderen als het warmer wordt. Ons onderzoek draagt er dus aan bij om de voorspellingen van de klimaatscenario’s betrouwbaarder te maken. Over een paar jaar komt het IPCC met een nieuw rapport. Op dit moment is iedereen bezig die modellen beter te krijgen en de onzekerheden te verkleinen.’ En dat is volgens Veenendaal wel een publicatie in Science waard. 5.

FOTO:SCIENCE

ð 1RHVWUHNHQZHUNYHUEHWHUWNOLPDDWPRGHOOHQ ð 7URSLVFKERVJRHGYRRUHHQGHUGH GHHOYDQ&2RSQDPH

3/$,&(),*85(6$5(127),6+< North Sea plaice populations are recovering, largely thanks to reduced pressure from fisheries. This will be helped by the EU management plan launched in 2007, says expert Jan Jaap Poos of Wageningen Imares. Fishers view biologists’ fish stock estimates with suspicion. They are inevitably rough, says Poos, and often have to

be adjusted. Nothing fishy about that, though. It’s all in a day’s work for the fisheries biologist.

VISIE << Schol floreert weer 'H1RRUG]HH]LWWMRNYROVFKRO+HWEHVWDQGLVELMQDQHW]RJURRWDOVLQGHMDUHQWDFKWLJUXLP GXL]HQGWRQ9ROJHQV-DQ-DDS3RRVYLVVHULMELRORRJELM:DJHQLQJHQ,PDUHVKHHIWGHYHUPLQGHUGHYLVVHULMGUXNŋLQNDDQKHWKHUVWHOYDQGHSRSXODWLHELMJHGUDJHQ'HYLVVHUV]HWWHQYUDDJWHNHQV ELMGHRQGHU]RHNVPHWKRGHQ ‘Het gaat weer goed met de schol in de Noordzee. Het totale scholbestand is de laatste vijf jaar behoorlijk gegroeid. Na een recordbestand midden jaren tachtig zorgde een combinatie van factoren tien jaar later voor een forse dip. Er was minder aanwas van jonge vis en er werd veel gevist. Maar sinds 2002 is de sterfte door de visserij weer fors afgenomen. De visquota werden kleiner en de vissersvloot kromp in. Bovendien was de prijs van schol laag, waardoor het minder loonde om op die soort te vissen. De vissers richtten zich daarom meer op de veel duurdere tong. ‘We zitten nu in een overgangsfase van het visserijbeheer. Lange tijd waren de toegewezen vangstquota niet alleen afhankelijk van het biologisch advies, maar ook van het politieke spel. De uiteindelijke quota waren daardoor vaak hoger dan de adviezen. Vanaf 2007 is er echter een EU-beheerplan voor schol, en ook voor tong. Dat moet ervoor zorgen dat de bestanden van deze vissoorten toenemen. Basis van dit plan is een sterke vermindering van de visserijdruk. ‘Jaarlijks werd ongeveer 60 procent van de populatie schol opgevist. Dat is nu dankzij het beheerplan minder dan 30 procent. Ruwweg komt dit neer op 120 duizend. Omdat zo’n 40 tot 50 procent van de totale vangst te klein is voor de verkoop en dood overboord gaat, komt het huidige quotum verkoopbare schol neer op ruim 70 duizend ton. De EU wil per 2015 het principe van de ‘maximale duurzame oogst’ hanteren. Als je die principes nu al zou toepassen, zou het scholquotum iets lager uitvallen: maximaal 64 duizend ton.’ ‘De kritiek van de vissers op onze methoden om het bestand te schatten, zijn begrijpelijk. Die schattingen zijn gebaseerd op modellen die op basis van steekproeven de paaipopulatie berekenen. Dat brengt altijd een bepaalde onzekerheid met zich mee. Daarom is het niet verwonderlijk dat schattingen later bijgesteld moeten worden met nieuwe informatie. Vissers zien die bijstellingen als “fouten”; biologen daarentegen als een logisch gevolg van onzekerheden in schattingen. Voor schol bleek achteraf dat we het bestand te laag hadden ingeschat, +: maar voor tong was die juist te hoog.’


>> wetenschap

=8,1,*=,-123*52(1%(63$$5722.*(/' ð $OWHUUDEHSOHLWQDGUXNRS HFRV\VWHHPGLHQVWHQ ð 'UDDJYODNYRRUQDWXXU EHVFKHUPLQJ]DOWRHQHPHQ

35,-6.$$57-( En dat kan volgens Hendriks en collega’s het beste door natuur te zien als leverancier van zogenoemde ecosysteemdiensten. Dat zijn diensten als voedselproductie, het leveren van schoon water en schone lucht, recreatie, en welzijn. Aan die diensten hangt nu meestal geen keihard prijskaartje. Maar dat moet veranderen. ‘Want gratis zijn ze zeker niet’, legt Hendriks uit. ‘Het is gratis zolang zo’n dienst goed functioneert. Maar als je dat verprutst, kost het veel geld om het te herstellen.’ ‘Je moet in feite de verborgen kosten en (vooral) baten van eco-



ǋǋ1(0$72'(1

&ROOHFWLHRYHUJHGUDJHQDDQ9:$

ILLUSTRATIE: NATUUR VOOR IEDEREEN

Alterra predikt een nieuw natuurbeleid gebaseerd op de nuttige functies van natuur en landschap. Niet bescherming van soorten staat daarbij centraal, maar het blijvend en optimaal functioneren van ecosysteemdiensten. Dat schrijven onderzoekers van Alterra in het boekje Natuur voor iedereen: participeren, investeren en profiteren. Natuurbeleid is nu vooral gericht op bescherming in reservaten, licht medeauteur Kees Hendriks toe. Maar dat alleen is volgens hem niet genoeg om de biodiversiteit veilig te stellen. Ook buiten de ecologische hoofdstructuur en Natura-2000 gebieden is volop natuur aanwezig. Natuur die we niet als reservaat moeten beheren, maar als natuur waar iedereen van kan profiteren.

kort

2QGHU]RHNHUVYDQ$OWHUUDVFKHWVHQHHQGULHGHOLQJYDQ1HGHUODQGQDWXXUODQGVFKDSODQGERXZODQGVFKDSHQPXOWLIXQFWLRQHHOODQGVFKDS

De nematodencollectie van de leerstoelgroep Nematologie is op 24 juni officieel overgedragen aan de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (VWA). Nematologie krijgt geen ondersteuning meer om de collectie te beheren. Vorig jaar sloot hoogleraar Jaap Bakker een principe-overeenkomst om de collectie onder te brengen bij de Plantenziektenkundige Dienst (PD). Die maakt sinds dit jaar deel uit van de nieuwe VWA. De Wageningse nematodencollectie is de grootste ter wereld. Na de Tweede Wereldoorlog is de collectie op de PD opgezet en later is deze overgedragen aan het Laboratorium voor Nematologie van Wageningen Universiteit. Hij bestaat uit ruim vijftigduizend preparaten. AS

ǋǋ%$&7(5,1

&KLSVFUHHQWGDUPŋRUDELJJHQ systeemdiensten zichtbaar maken. Neem de waterzuivering: je kunt kiezen voor een technologische oplossing door zuivering in een betonnen bak, maar je kunt ook investeren in een rietkraag als heliofytenfilter. Dat laatste levert naast waterzuivering ook een stapeling op van andere diensten zoals natuur, wateropvang en recreatie.’ Nieuw natuurbeleid vereist volgens Hendriks een ‘omslag in het denken’. Van een defensieve natuurbescherming in reservaten naar een meer economische benadering van natuur als reservoir van nuttige functies voor de samenleving. Functies waar op de een of andere manier door de gebruiker voor betaald moet worden. Die nutsfunctie van natuur ver-

schilt van plek tot plek. Hendriks en collega’s delen Nederland daarom op in drie landschappen: natuurlandschap, landbouwlandschap en multifunctioneel landschap. Elk met zijn eigen gebruiksfuncties. ‘Het is een schets van hoe Nederland er over tientallen jaren uit zou kunnen zien, gebaseerd op ontwikkelingen die gaande zijn. Die driedeling is handig om te kunnen sturen op ecosysteemdiensten die voor dat gebied van belang zijn.’ Zo’n nieuwe benadering vergroot volgens Alterra ook het draagvlak voor natuur. ‘Mensen moeten beseffen dat natuur niet alleen maar mooi is en om van te genieten. Natuur is ook bruikbaar en kan geld opleveren. Dus moet je er zuinig op zijn.’ 5RHORI.OHLV

6$9(1$785(æ6$9(021(< Forget defensive nature conservation, says a group of Alterra scientists. See nature as a provider of ecosystem services that we should pay for. And look beyond nature reserves to all that nature provides us with: food, clean water, air, recreation and wellbeing. Kees Hen-

driks and colleagues have argued their case in a booklet.

LQEULHI :2506217+(029(!!The world’s biggest collection of nematodes has been transferred from the nematode lab at Wageningen University to the care of the Food and Consumer

Biggetjes die overschakelen van melk op vast voer ontwikkelen een andere darmflora. Het aantal ongezonde Streptokokken neemt sterk toe, blijkt uit onderzoek van Odette Pérez Gutiérrez. Afgelopen week promoveerde zij. Pérez Gutiérrez ontwikkelde een micro-array, de PIT-chip (Pig Intestinal Tract), waarmee ze snel zeshonderd bacteriesoorten uit de darm van de biggen op een glasplaatje in het lab kan screenen. Met de chip is de ontwikkeling van de bacteriesamenstelling in de tijd geanalyseerd. Het onderzoek maakt deel uit van het EUproject Feed for Pig Health. AS 9DQGH]HDUWLNHOHQYHUVFKHHQ HHQXLWJHEUHLGHUHYHUVLHRS resource.wur.nl.

Product Safety Authority (VWA). 3,*/(76&+,33('!!Odette Pérez Gutiérrez has just got her PhD for research in which she produced the ‘PIT chip’ for analysing the gut flora of piglets. The chip may help with finding ways to use helpful bacteria instead of antibiotics to keep piglets healthy.

post << UHDFWLH

colofon

Veel reacties over de Wageningse lipdub op resource.wur.nl. Die lipdub, een filmpje dat uit één enkele take bestaat, werd vorige week opgenomen in het Forum. Ruim honderd studenten blaybackten er Tik Tok van Kesha. Het filmpjes inmiddels bijna zevenduizend keer bekeken. Opvallend veel vrouwelijke studenten figureren in het filmpje. ]RPDDUHHQPDQdus? je punt? is het niet belangrijker dat het best wel een goed filmpje was?! kudo’s en +1 voor Suzanne Prak en iedereen die meedeed! Dat er veel vrouwen meededen valt vooral op als je er een punt van maakt. Typisch journalisten om iets wat gewoon iets moois is, toch weer een onnodige bijsmaakje te geven. Verklaringen kunnen wel gevonden worden, namelijk dat vrouwen eerder geneigd zijn om met zoiets mee te doen ofzo. Daarnaast doen mooie vrouwen het altijd goed als promotiemateriaal dus is het ook helemaal niet erg! goed filmpje! alleen jammer dat Nijmegen er prat op gaat “de eerste uit Nederland” te zijn 5RE*RRVVHQV@zomaar een man. Je hebt gelijk met je theorie: alle studenten zijn opgeroepen om mee te doen. Het blijken dan toch vooral de meiden die reageren. Overigens was niet Nijmegen de eerste Nederlandse universiteit met een lipdub, maar Rotterdam. Maar die was zo slecht die hij al in zalige vergetelheid is weggezakt… Nijmegen: http://www.vimeo.com/11260636 Rotterdam: http://www.soggen.nl/?p=1236 1LFROHWWH0HHUVWDGW@zomaar een man: jammer dat je boos wordt om een vrij neutrale observatie. Ik hang er geen oordeel aan, ik constateer iets dat me opvalt. 1LFR&ODDVVHQVMooi gemaakt filmpje, zeker de slotscene in de arena van de bibliotheek. Maar in meerdere opzichten geen representatieve afspiegeling van de universiteit. Niet alleen veel vrouwen, ook heb ik tussen die honderd studenten ook maar heel weinig buitenlandse studenten kunnen ontdekken. Een normale rondgang door het Forum zou je toch een wat meer internationale en gekleurde studenten populatie laten zien. Jammer dat het voorlichting niet gelukt is om deze vrolijke mix van de WUR ook in de filmpje te verwerken. 5RPDQ\Ik vind hem leuk… 3HWHUO nee hè. zonde. Niet dat ik veel buitenlandse namen in het rijtje studenten dat mee heeft gedaan zag, maar Ik had toch op z’n minst verwacht dat de credits (aftiteling dus) in het engels zou zijn. Net die kleine details laten maar weer zien hoe Wageningen internationaal gezien achter de feiten aan loopt. Wageningen university, jammer. P.S. Wel leuk gedaan dames en heren in het filmpje!!!!!

FOTO UIT LIPDUB

22.((10(1,1*"Ga naar resource.wur.nl. %LMQDYDNDQWLHPDQWat een zure reacties van mensen hier. Beetje de boodschapper afkatten vanwege een constatering van een feit dat mij ook al (in positieve zin ;-)) opviel. Typische gevalletjes van ‘aan vakantie toe’ als u het mij vraagt…

Ook op youtube werd gereageerd. Is het cynisme of zijn ze echt zo trots op hun alma mater? VWHSDQDPWageningen_ Rocks... ;) 6OHNNLHHas to_ be a supercool University! nice job! WDXUNDCooolll!!!!_ ULNURRGMore! More!_ 'RQQ\GWat vet! Vooral het_ begin is een topper! FKULVSULFHWexcellent! good effort well_ done all involved! 0DUPD]LQJhoe_ vet! was het helemaal vergeten, anders had ik wel mee willen doen! EDOHFR]Wperfect_ video 2 thumbs VSRHULHWist niet dat ze zoveel mooie vrouwen in Wageningen hadden. Als we_ daar moeten hockeyen is het toch altijd semi-autistische fysiek falend apaten. Fijn om te zien dat het niet alles modder is daar. PERJHODThat was great, That is why I love WUR, It is the best place to be, the world in the small village. Keep it UP wageningen, I will miss u after my graduation_ GLUNVWXQLQJOw shit_ ik weet waar dat is(duh).....life/ forum vetjes..... VRKDLOPIQMe_ too, ... graduated last year from FNP group at WUR... Miss ma friends and the campus badly!! :-( FRFFLQHOOHIUI graduated last year and I miss WUR, I had so_ much fun there GPWKDUSXDwow ! cool to see_ something totally different at WUR ! to much study ! good music OLHVEHWKPLVVHOYou REALLY rocked the building. Found some pieces of mortar in the reading room of the Special Collections the morning after. But this looks awesome, especially at the_ end in the library. Congrats. PRXVPRXOLVWhich state of America is_ Wageningen in? (UJRQHZPHGLD@mousmoulis: The Netherlands is a country in Europe. Wanna know more? Check out the World Football Championship... (Talking of_ which: did ANYbody notice the girl being arrested in the lipdub is wearing the Bavaria-dress;-) PRXVPRXOLVOh, I see! It’s in the_ NL! It’s just that everything seems so American. I thought you European people had a bit more culture than that! (UJRQHZPHGLDRight. And that makes_ it forbidden to have some fun? Lighten up. .\UULOOLRQI SO love my uni (L) :D Love the Forum too, so relaxing, and never boring :P Too bad I couldn’t participate, I was at an Aerosmith concert...:$_

Resource is het magazine en de dagelijkse website voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. $ERQQHPHQW Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode (1 augustus). 5HGDFWLHDGUHV Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen. Postbus 409, 6700 AK Wageningen Gebouw 116 (bode 31). T 0317 484020. Website resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 6HFUHWDULDDW Thea Kuijpers, [email protected] tel 0317 484020 5HGDFWLH ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWHXU [email protected], 0317 482997 ðLU5LN1LMODQGHLQGUHGDFWLH [email protected], 0317 485320 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWLH [email protected], 0317 488190 ð$OH[DQGUD%UDQGHUKRUVWVWXGHQWHQ onderwijs, VHL) 0317 481725, [email protected] ðLU5RHORI.OHLVHFRORJLHVRFLDOHZHWHQ schappen, economie) [email protected], 0317 481723 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWGLHURUJDQLVDWLH [email protected], 0317 481724 ðGULU+DQV:RONHUVYRHGLQJYLVVHULM [email protected], 0317 485251 9RUPJHYLQJ ð+DQV:HJJHQ [email protected], 0317 485272 )UHHODQFHDXWHXUV Karin Flapper, Stijn van Gils, Alice van Ginkel, ir. Yvonne de Hilster, Christoph Janzing, Carolien Lute, Karin de Mik, Tom Rijntjes, ir. Astrid Smit, ir. Joris Tielens 9HUWDOLQJ Clare McGregor, Keen-Mun Poon, Clare Wilkinson )RWRéV Guy Ackermans, Bart de Gouw, ANP, Hoge Noorden, Nationale Beeldbank ,OOXVWUDWLHV Esther Brouwer, Sebastiaan Donders, Miesjel van Gerwen, Guido de Groot, Karel Hulsteijn, Yvonne Kroese, Annemarie Roos, Henk van Ruitenbeek %DVLVYRUPJHYLQJPDJD]LQH Nies & Partners bno Nijmegen 9RUPJHYLQJZHEVLWH www.onstuimig.nl $GYHUWHQWLHV Extern, Bureau van Vliet, T 023-5714745, [email protected] Intern (gereduceerd tarief), Hans Weggen, T 0317-485272, [email protected] 8LWJHYHU Viola Peulen, Corporate communicatie Wageningen UR

Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.


12 >> achtergrond

Opbouwende middenvelder zwaait af Expert op het gebied van gewasgroei, dierlijke productie en duurzaam landgebruik, Herman van Keulen, is een van de grondleggers van de productieecologie. Zijn simulatiemodellen worden wereldwijd gebruikt; hijzelf bleef bij voorkeur op de achtergrond. Vorige week nam hij afscheid. tekst: Albert Sikkema / foto: Guy Ackermans

Gevleugelde uitspraken van Herman van Keulen: ‘Als je elkaar gelijk geeft, ben je zo uitgepraat’ ‘Roem is mooi, maar je hebt er het meeste aan bij het klaverjassen’ ‘Als je iemand niet kunt overtuigen, breng hem dan aan het twijfelen’ ‘Als ik al mijn werk moet afkrijgen, kan ik pas later naar bed dan ik opsta’

RESOURCE — 8 27juli augustus 2010 2009

E

en gemengd bedrijf op de Twentse zandgronden van vijf hectare met koeien, varkens, kippen en graan – dat was het boerenbedrijf waar Herman van Keulen (65) opgroeide. Later kwam hij dit soort bedrijven in zijn carrière als productie-ecoloog weer veelvuldig tegen in Afrika en Azië. Hoe kunnen deze bedrijven hun productie verbeteren? Wat is de potentiële groei van gewassen afhankelijk van het weer, de bodem en het management van de boer? Om daar antwoord op te krijgen, verwerkte Van Keulen kennis over planten, bodems, neerslag en bedrijfsvoering in een simulatiemodel. Hij begeleidde ruim vijftig promovendi en is een grote naam in de internationale agronomie. Vorige week donderdag hield hij zijn afscheidsrede. Dat betekent niet dat hij stopt met werken. Momenteel doet Van Keulen onder meer onderzoek voor de Gates Foundation, om uit te zoeken of een waterbesparende methode voor de rijstteelt in India ten koste gaat van de bodemvruchtbaarheid. In Nederland is hij betrokken bij proefbedrijf De Marke van Wageningen UR, dat onderzoekt hoe melkveehouders zowel productief als milieuvriendelijk kunnen boeren. Ook is hij betrokken bij het hiervan afgeleide praktijknetwerk Koeien en Kansen. Hij schreef het onderzoeksvoorstel voor de Europese Unie waarop het proefbedrijf nu draait. Van Keulen komt uit de school van Cees de Wit. Hij is een van de grondleggers van de productie-ecologie. Samen met onderzoekers als Rudy Rabbinge, Frits Penning de Vries, Henk Breman en Jan Goudriaan ontwikkelde hij modellen die de plantengroei en gewasopbrengst onder uiteenlopende milieucondities voorspellen. Hij is de bedenker van Bacros, een programma om gewasgroei te simuleren, en bedacht het tipping bucket model om het gedrag van water in bodems te beschrijven. Dit concept

wordt dertig jaar later nog steeds gebruikt. Van bodemkundige ontwikkelde hij zich tot een expert op het gebied van gewasgroei, dierlijke productiesystemen en tenslotte duurzaam landgebruik. OUD PAPIER Toch is Van Keulen geen alom bekende Wageninger. Dat komt, zeggen mensen die hem kennen, doordat hij geen eigen onderzoekslijn heeft ontwikkeld. Van Keulen is een generalist in plaats van een specialist. Bovendien roert hij zich niet in de media, bijvoorbeeld om zijn visie te geven op duurzame landbouw en het wereldvoedselvraagstuk. Hij was in de jaren negentig vijf jaar lang hoogleraar Dierlijke productiesystemen, maar voelde zich daarna veel beter als toegevoegd hoogleraar Plantaardige Productiesystemen bij Rudy Rabbinge en later Ken Giller. ‘Herman is goed in het begeleiden van promovendi, maar is geen manager’, zegt Rabbinge. Van Keulen trapt een balletje bij voetbalclub SKV. Hij zit er niet in het bestuur, maar haalt samen met clubgenoten oud papier op. ‘Hij is inhoudelijk, hij werkt hard en schrijft heel veel artikelen’, zegt Prem Bindraban, die bij hem is gepromoveerd en die later zijn baas werd. ‘En hij is een lopende bibliotheek. Als je iets vraagt over de energiereserves in de stengel van tarwe, weet hij de auteur van een belangrijk artikel hierover uit 1975. Hij hield de publicaties heel goed bij.’ Zijn kamer lag van onder tot boven vol met literatuur en knipsels, tot de verhuizing naar Radix. ‘Toen moest hij opruimen. Dat was heel zwaar voor hem’, zegt Martin van Ittersum van Plantaardige productiesystemen. RODE PEN Fameus is de rode pen waarmee Van Keule concepten van wetenschappelijke publicaties corrigeerde. ‘Ik kreeg mijn

achtergrond << 13

VAN KEULEN RETIRES

Herman van Keulen: ‘In potentie kunnen we de wereldbevolking blijven voeden.’

teksten volledig rood terug’, zegt Bindraban. ‘Pas een paar jaar geleden kreeg ik een publicatie terug met bijna geen rood. Dat voelde als een enorme overwinning.’ Alle promovendi kennen de rode pen van Van Keulen, maar toch wordt diens commentaar zeer op prijs gesteld. ‘Hij is een gedreven perfectionist, maar plezierig in de omgang, plichtsgetrouw en loyaal aan de studenten en medewerkers’, aldus Van Ittersum. Dertig jaar geleden kwam Van Keulen er met Wageningse collega’s in Mali achter dat niet water de limiterende factor is voor de landbouw in de Sahel, maar meststoffen in de bodem. Dat was een verrassing voor veel agronomen. Jaren later en vele Afrikaanse promovendi verder, is Van Keulen van mening dat je de landbouw niet verbetert met alleen maar meer kunstmest. ‘Zelfs als je de kunstmest gratis maakt, verbetert het inkomen van de boeren in Mali niet. Dat was een eye-opener voor Herman’, zegt ontwikkelingseconoom Arie Kuijvenhoven. ‘De boeren daar doen aan landbouw om te overleven. De Sahel is niet geschikt voor duurzame landbouw.’ Kuijvenhoven maakte kennis met Van Keulen in 1987, toen een groep Wageningers een integrale systeemanalyse voor de landbouw ging ontwikkelen. ‘De productie-ecologen waren toen op de vierkante meter bezig en zagen alleen fysiologische grenzen aan de gewasopbrengst’, blikt Kuijvenhoven terug. ‘Die hebben we gecombineerd met de gedrags- en marktopties van de boeren: hebben ze kredieten, zijn er afzetopties, wat doet de prijs bij productieverhoging, hoe is de infrastructuur? Daarmee bleven maar een paar opties voor beperkte groei

‘Er is een limiet aan wat de wereld kan leveren voor de bevolking’

over en we begrepen beter waarom de boeren vaak niet in productieverhoging investeerden.’ Een zeer leerzame ontmoeting, vertelde Van Keulen in zijn afscheidsrede:. ‘Interdisciplinair onderzoek is absolute noodzaak en ik heb er veel van geleerd.’ SPITSEN Met de bio-economische modellen die toen zijn ontwikkeld, heeft Wageningen gescoord in de wereld, vertelt Kuijvenhoven. ‘Het International Food Policy Research Institute gebruikt de Wageningse modellen al jaren.’ In die groep vulden de vlotte babbel van Kuijvenhoven en het noeste werk van Van Keulen elkaar goed aan. ‘Ik regelde het geld in Den Haag; hij schreef het inhoudelijke voorstel. Zonder hem hadden we als team minder bereikt. Hij is de opbouwende middenvelder zonder wie de spitsen niet kunnen scoren.’ De integrale modellen van Van Keulen worden wereldwijd gebruikt door andere onderzoekers. Tijdens zijn rede toonde hij een illegale Chinese kopie van een vroege modelstudie van hem – ‘geen wonder dat uitgeverij Pudoc failliet is gegaan’. Maar de modellen dienen ook om boeren en beleidsmakers keuzes voor te houden. ‘In potentie kunnen we de wereldbevolking blijven voeden’, aldus Van Keulen. ‘Maar de bodemkwaliteit en de beschikbaarheid van water dalen. Bovendien neemt de agrobiodiversiteit af en gaat er zes miljoen hectare bos per jaar verloren. Als politici niet kiezen, halen we geen enkel doel. Er is een paradigmawisseling nodig om de kwaliteit van de natuurlijke hulpbronnen te verbeteren.’ Net als Joop van Lenteren, twee weken geleden in zijn afscheidsrede, pleitte ook Van Keulen voor bevolkingspolitiek om de groei van het aantal wereldburgers te stoppen. ‘Er is een limiet aan wat de wereld kan leveren voor de bevolking.’

Production ecologist Herman van Keulen, who is retiring at 65 after a long and productive Wageningen career, was never drawn to the limelight. Yet his integrative bioeconomic models are in use all over the world, and he has done much to promote interdisciplinary science. Described by ex-student and exboss Prem Bindraban as ‘a walking library’, Van Keulen has expertise that spans soil science, plant growth, animal production and sustainable land use. A tireless worker, he supervised more than fifty PhDs, whose writers will remember his respected red pen. He is described by development economist Arie Kuijvenhoven as a ‘creative midfielder’ who made many goals possible for Wageningen’s strikers. An appropriate metaphor for a keen SKV football club member. Van Keulen is still in the field, and doing research for the Bill Gates foundation. But perhaps the pace will be gentler than it was when he came up with one of his oneliners: ‘If I had to finish all my work I’d go to bed after I get up.’ The full story? resource.wur.nl/en


14 >> achtergrond

Wie let voortaan op de insecten? Het ministerie van LNV wil komend jaar de financiering beëindigen van het project ‘Invasies, ziekten en plagen’. Daardoor komt waarschijnlijk een eind aan een biologische dataset van 65 jaar. ‘Het stoppen van dit project is vragen om een heleboel trammelant. Voor 65 duizend euro kun je een hoop ellende afkopen.’ tekst: Hans Wolkers

H

et kantoor van insectenplaag-expert Leen Moraal van Alterra laat aan duidelijkheid niets te wensen over: hier huist een entomoloog. Tussen de talloze door insecten aangevreten takken en stammetjes staan glazen potjes met levenloze, bleekwitte larven. Moraal houdt zich bezig met insecten in levend en dood hout en is gespecialiseerd in plaaginsecten. Hij pakt een bastloos stammetje en wijst op een netwerk van gangen in het hout. ‘Dit is het werk van de essenbastkever’, legt hij uit. ‘Het moederdier maakt een hoofdgang en legt al knagend haar eitjes op regelmatige afstand van elkaar. De uitgekomen larfjes maken dunnere gangen die loodrecht op de moedergang staan.’ Het gangenstelsel oogt fraai, maar voor de boom is de kever minder goed nieuws: tienduizenden knagende larfjes betekenen meestal zijn ondergang. ‘De moederkever kan dit alleen maar in een verzwakte boom doen’, zegt Moraal. ‘Gezonde bomen kapselen de eitjes in door de vorming van callusweefsel.’

‘Onbegrijpelijk en eeuwig zonde als dit wordt gestopt’ derentransport enorm toegenomen. Hierdoor is de kans toegenomen op onwelkome zespotige verstekelingen, die zich bijvoorbeeld in houten verpakkingsmaterialen ophouden. Zo vreest de entomoloog de komst van de Aziatische essenprachtkever. Dit fraaie insect kwam in Noord-Amerika terecht via verpakkingsmateriaal en heeft een ware slachting aangericht onder essen in de Verenigde Staten en Canada: dertig miljoen essen legden het loodje. ‘Als dit dier in Europa komt en we nemen hem niet op tijd waar dan ra-

FOTO’S: DAVID CAPPAERT

VROEGTIJDIGE SIGNALERING Moraal is hét aanspreekpunt voor insectenplagen in Nederland. Sinds 1946 worden plagen op bomen en struiken

in Nederland bijgehouden en gemeld door een netwerk van honderden vrijwilligers. ‘Dat netwerk moet je vitaal houden’, zegt hij. ‘Het functioneert goed omdat we een gratis dienst zijn. Mensen kunnen insecten of foto’s van insecten naar ons opsturen en wij determineren ze.’ Volgens Moraal is het heel belangrijk dat nieuwe plagen op tijd worden gesignaleerd. De laatste vijftig jaar is het goe-

Larve en (foto rechts) volwassen exemplaar van de essenprachtkever.


achtergrond << 15

ken we al onze essen kwijt’, stelt Moraal. ‘Door een vroegtijdige signalering van zo’n nieuwe plaag is er wellicht nog wat aan te doen.’

FOTO: LEEN MORAAL

ONGERUSTHEID Het stoppen van de subsidie om plagen te monitoren, heeft volgens Moraal veel negatieve consequenties. ‘Zaken als wateronttrekking, verstikstoffing en klimaatverandering hebben effect op de vitaliteit van bomen en dus op plaaginsecten. Die zijn vaak afhankelijk van verzwakte bomen’, aldus Moraal. ‘Zo is van de eikenprocessierups vastgesteld dat dit dier door de opwarming regelmatig tot een plaag wordt.’ Door beheerders en het publiek te informeren over plagen - vaak gebeurt dat via de media - haal je volgens de entomoloog veel ongerustheid weg. Hierdoor is het voor mensen bijvoorbeeld duidelijk dat een kaalgevreten boom geen ramp hoeft te zijn. ‘Met de kennis die we decennialang hebben verzameld, kunnen we voorspellingen doen over welke plagen de kop op zullen steken, wat de oorzaak is, en wat er eventueel aan te doen valt’, legt Moraal uit. Zo voorspellen klimaatwetenschappers drogere zomers. Door de optredende droogtestress zullen er meer verzwakte bomen ontstaan die vatbaar zijn voor plaaginsecten. Moraal: ‘We hebben in 2003 een voorproefje gehad van de gevolgen van zo’n droge zomer. Toen vergreep de eikenprachtkever zich massaal aan door droogte verzwakte eiken. Uiteindelijk ging 4 procent van de Nederlandse eiken dood.’

Eikenprocessierupsen.

bruiken de onderzoekers de verzamelde informatie om adviezen te geven aan groenbeheerders: welke bomen moeten ze wel of juist niet aanplanten. LNV vindt desondanks dat het project geen prioriteit heeft. ‘Bezuinigingen slaan ook neer in de kennishoek. We moeten steeds kritischer worden op waar we de schaarse onderzoeksmiddelen voor inzetten’, stelt Jan Willem van der Ham, beleidsmedewerker van de afdeling Natuur, Landschap en Platteland van LNV. ‘Er moeten prioriteiten worden gesteld.’

FOTO: ALTERRA

GESCHOKT Ook Henk Siepel, hoogleraar toegepaste dierecologie en hoofd van het Centrum Ecosystemen bij Alterra, is niet gelukkig met de bezuiniging. ‘Onbegrijpelijk en eeuwig zonde als dit wordt gestopt’, zegt hij. ‘Als er één project is dat veel oplevert, is het dit wel.’ Siepel is vooral geschokt over de motivatie om de subsidie te stoppen: ‘Het project kan niet relevant zijn, want het loopt al zo lang. Dat werd letterlijk gezegd’, aldus Siepel. Volgens hem is een tijdreeks van meer dan 65 jaar uniek in Ne,derland en buitengewoon relevant voor het herkennen van patronen en verschuivingen in het voorkomen van plagen in Nederland. Sommige plagen zijn verdwenen terwijl andere juist de kop op steken. ‘Het project behelst niet alleen monitoren en kennis verzamelen’, vertelt Siepel. ‘Het is ook een helpdesk waar burgers met hun vragen terecht kunnen.’ Daarnaast ge-

Eikenprachtkever.

EIKENPROCESSIERUPS De gegevens die het project oplevert, zijn volgens Siepel vaak het startpunt van verder onderzoek. Zo stelden onderzoekers op basis van de dataset vast dat plagen van insecten die zichzelf moeilijk verplaatsen, zoals de eiekenprocessierups, tussen 1946 en 2005 met een factor drie zijn toegenomen. Siepel: ‘Als je foto’s van vroeger en nu bekijkt, zie je dat het landschap enorm is veranderd. Er is tegenwoordig veel meer groen. Door overal boompjes langs wegen en lanen te planten, hebben we het probleem van de verspreiding voor deze groep insecten opgelost. Ongewild hebben we die plagen in de hand gewerkt.’ Siepel noemt de bezuiniging penny wise, pound foolish. ‘Voor 65 duizend euro kun je een hoop ellende afkopen, en er is ook nog een wetenschappelijk belang’, zegt de hoogleraar. ‘Je krijgt een hele hoop trammelant en onrust doordat de helpdesk wegvalt. Er is dan niet iemand die binnen vijf minuten op de radio kan zeggen of er wel of niet iets aan de hand is.’ Ondanks de sombere vooruitzichten blijft Siepel knokken voor het plagen-netwerk: ‘De laatste jaren hebben we het project al een paar keer voor de poorten van de hel weggesleept. Niets is zeker totdat het doek is gevallen.’

FALSE ECONOMY ON PEST RESEARCH The Ministry of LNV is stopping funding for the ‘Invasions, diseases and pests’ project and its 65-year-old database on insect pests, kept up to date by an army of volunteers and coordinated by Alterra’s Leen Moraal. A false economy, say Moraal and his colleagues. With rising risks of plagues due to climate change and increased goods transportation and vegetation, early warning is essential. Moraal fears for an invasion by the Asian Emerald Ash Borer, for example, which arrived in America in packaging and destroyed 30 million ash trees. The ministry is being ‘pennywise, pound-foolish’ says professor of Applied Animal Ecology Henk Siepel, ‘For 65 thousand euros you can prevent big problems, and it is of scientific importance.’ But ‘the curtain hasn’t gone down yet’, says Siepel, who will contest the decision. The full story? resource.wur.nl/en


16 >> beeld


beeld << 17 BRUINE KROEG Een gezellig bruin café moet het worden, het studentencafé in Orion. Een plek met intieme hoekjes waar je als student graag even uitblaast tussen twee colleges door. Bruin overheerst dus in het grotendeels houten interieur. Donkerbruin onder een goudgeel plafond. Studenten van onder meer VeSte hebben zich nadrukkelijk met het ontwerp en de inrichting bemoeid. Die bemoeienis blijft. Studenten krijgen een prominente rol in de exploitatie van hun café. Dus RK / Illustratie: Ector Hoogstad Architecten voor én achter de bar.

BROWN CAFÉ A cosy brown café, that’s the plan for the student bar in Orion, the planned new building on the Wageningen campus. Lots of snug corners for chilling out between lectures, and a largely brown decor with a yellow ceiling. Students, including some from VeSte, have been involved in the design, and will have a role in running the café. So there’ll be students on both sides of the bar.


18 >> achtergrond

RESOURCE — 8 27juli augustus 2010 2009

achtergrond << 19

LEKKER WEG (in eigen land) Ha vakantie! Eropuit. Weg uit Wageningen, Velp of Leeuwarden. Weg van colleges, tentamens en practica. Resource peilde de vakantieplannen van studenten. Van carbage running in Tsjechië tot kamperen op Terschelling. tekst: Alexandra Branderhorst, Albert Sikkema, Karin Flapper en Roelof Kleis / foto: ANP

L

aten we maar meteen duidelijk zijn. Dit is een zomerverhaal. Licht en luchtig. Geen stevige kost meer, zo vlak voor de vakantie. Een verhaal om de laatste loodjes minder zwaar te maken. Een verhaal om zin van te krijgen. Goeie zin. Zin om weg te gaan. Wat doet de student anno 2010 in zijn vakantie? Resource peilde de stemming met een bliksemenquête. Ruim honderd studenten werd gevraagd naar de vakantieplannen. Ga je weg of niet, waar naar toe, hoe, met wie en wat mag het kosten? Niet meer en niet minder. Het moet luchtig blijven. Toch geven de resultaten een aardige impressie. Martin Lösing uit Duitsland gaat eind juni voor een maand naar Panama. ‘Mijn zus doet daar stage’, zegt hij in vloeiend Nederlands. Na het familiebezoek volgt een

rondreis door Panama, Costa Rica en Honduras. Het mag wat kosten. ‘Dit is een unieke kans: dat geld heb ik er wel voor over.’ AVONTURIERS Martin Lösing kun je scharen in het selecte gezelschap van de avonturiers, de reizigers naar exotische oorden. Daarvan zijn er verrassend genoeg maar weinig. Van de meer dan honderd ondervraagde studenten blijken er maar zes buiten Europa de vakantie door te brengen. Naast Panama vallen Bali en Thailand in de categorie exotisch; de overige drie doen de VS en Canada aan. Vrijwel alle studenten zoeken het avontuur dus dichter bij huis, op het oude continent. Frankrijk doet het daarbij traditioneel goed. De rest van Europa volgt op gepaste afstand. Dennis van Muijen, Pieter Oostlander, Terrans


20 >> achtergrond Een kwart gaat met de ouders mee...

Lekker weg in eigen land

Vriend(inn)en Waar brengt de student anno 2010 zijn vakantie door?

Partner Ouders

De top-5: 1. Nederland 2. Frankrijk 3. Duitsland 4. Italië 5. Oostenrijk

23% 15% 8% 6% 6%

Saaki en David Nieuwenhuijse gaan met z’n vieren naar Slovenië: een week raften en mountainbiken. Daarna door naar Kroatië, voor een week aan het strand. Janneke Snetselaar heeft een no budget vakantie. ‘Ik ga een weekje naar Berlijn, naar mijn moeder die daar op vakantie is. Zij betaalt. Daarna moet ik vijf weken fulltime werken, als serveerster in een pannenkoekenhuis.’ Job van Eck gaat met zijn vriendin en tien vrienden van de Arnhemse Christelijke Studentenvereniging Alpha een weekje naar de Ardennen, in het vakantiehuis van een van de ouders. Vervolgens knoopt hij er met zijn vriendin nog een groepsreis naar Noorwegen aan vast, om te kanoëen, raften, mountainbiken en klimmen. Edwin Bogers zakt begin augustus vier dagen met zijn Bredase carnavalsclub af naar België. ‘Ik ben al twee keer op vakantie geweest, ik heb geen geld, ik moet gewoon werken.’ Edwin gaat in juli aan de slag en tussendoor wil hij leren: hij heeft in augustus twee hertentamens die hij wil halen. Hét vakantieland bij uitstek onder Wageningen UR studenten - ver voor Frankrijk - is Nederland. Liefst een kwart van de studenten viert vakantie in eigen land. Nico Schavemaker reist met zijn vriendin een week naar Terschelling. En daarna werken aan zijn ‘persoonlijke ontwikkeling’ met internetcursussen websites bouwen, paleontologie en leiding geven. ‘Ik ben een beetje een leerjunkie’ WELPENLEIDER Arnold Panman gaat zoals gewoonlijk een weekje op pad met de scouting. ‘Ik ben voor het derde jaar welpenleider en zit al vanaf mijn zesde jaar bij de scouting.’ VHL-colle-

Vrijwel niemand gaat nog liften of fietsen... Auto Vliegtuig Trein Boot Liften Bus Fiets


Ouders partner Broer of zus Alleen

ga Frank van Wanrooij doet hetzelfde, maar dan bij zijn scoutingclub Drunen. De rest van de zomer werkt hij via het uitzendbureau om het collegegeld voor het komende jaar bij elkaar te verdienen. Naast de ‘lekker-weg-in-eigen-land’ers’ heb je nog de echte thuisblijvers. Want dat zijn er ook nogal wat. Drie van de tien studenten gaan niet op vakantie. BUDGET Wat mag het eigenlijk kosten, zo’n vakantie? Dat hangt natuurlijk samen met de bestemming en het vervoer. Vliegen is populair, een op de drie studenten pakt het vliegtuig. Maar de meesten (de helft) gaan met de auto. Opmerkelijk is dat vrijwel niemand meer fietst of lift. Dankzij de goedkope vliegtickets blijven de uitgaven toch binnen de perken. De helft van de studenten besteedt minder dan vijfhonderd euro aan de vakantie. Een op de zeven zelfs minder dan honderd euro! Hoe budget kan het zijn. Rest nog de vraag met wie studenten vakantie vieren. Met vrienden, vriendinnen en partners uiteraard. Een enkeling reist alleen. De rest, toch bijna een kwart, gaat met de ouders. Zoals Gerard van Looijengoed (derdejaars VHL) die met zijn ouders en zusje gaat kanoën in Zweden. ‘Tot nu toe ga ik ieder jaar met mijn ouders, gezellig toch.’ En goedkoop natuurlijk. Een eerstejaars die liever anoniem blijft, gaat twee weken met zijn familie naar Griekenland. Schaamt hij zich daarvoor? ‘Als vrienden me vragen wat voor plannen ik heb, dan vertel ik wel dat ik met mijn ouders meega. Maar ik vertel het niet uit mezelf. De meeste vrienden gaan nu op zichzelf met vakantie.’ Herman Haaksma doet er niet moeilijk over. ‘Ik studeer tot 10 juli en dan staan mijn ouders met de caravan voor de flat en ga ik twee weken naar Luxemburg. Ook heb ik een vaag plan om te liften naar België voor een weekje Vlaamse taal, frietjes en bier. Maar daarna moet ik weer studeren, ik loop wat achter met mijn stageverslag en ik heb nog wat herexamens. Ik ga voor 36 studiepunten in augustus.’

achtergrond << 21

Feesten op muziekfestivals Paul Verbakel, vorige week afgestudeerd Tuin- en landschapsinrichting bij VHL Velp

‘Deze zomer ga ik muziekfestivals af. Met zestien carnavalsvrienden gaan we naar de Zwarte Cross in de Achterhoek. We rijden mee met een uitgebouwde vrachtwagen die we met carnaval hebben gebruikt. Ons thema dit jaar is Grease. Van oudsher is de Zwarte Cross een boerenzuipfeest, maar de muziekprogrammering is de laatste jaren verbeterd. Lowlands is anders. Er zijn veel mooie optredens en ook bijvoorbeeld straattheater. De sfeer is er heel goed. Dat kun je niet uitleggen, die sfeer moet je een keer meemaken. ‘Verder reizen we nog met een groep naar Sziget in Boedapest, het grootste festival van Europa. Dat duurt een week. We gaan met het vliegtuig en hebben daar twee appartementen gehuurd. ‘Alles bij elkaar ben ik deze zomer zo’n 1700 euro kwijt. Daar heb ik het hele jaar voor gewerkt, als hovenier en als medewerker bij een civieltechnisch bureau. De festivals zijn mijn afstudeerfeestje. Ik wilde eerst ook nog naar Rock Werchter, maar toen was de diploma-uitreiking.’ Paul Verbakel tijdens Pinkpop 2010.

Zwemmen en sparen voor bergtocht Aldana Ramirez uit Argentinië, PhD-student bij het Laboratorium voor Plantenfysiologie

Aldana Ramirez (rechts) en Catarina Ferreira da Silva tijdens het Bevrijdingsfestival in Wageningen.

‘Ik spaar voor een trektocht door de bergen in Nepal in de winter. Maar ik ga wel een week naar Portugal. Een vriendin van mij uit Wageningen, Catarina, is daar voor familiebezoek. Zondag vlieg ik erheen. We verblijven in de Algarve, vlakbij het strand. Waarschijnlijk ga ik veel zwemmen; het is daar nu erg warm. ’Met Catarina ga ik ook naar Nepal. Vorig jaar hebben we met vrienden een trektocht gedaan door de bergen in Peru. Lopen op zo’n hoogte beviel goed. De trip in Nepal willen we doen na Catarinas promotie. We moeten ons goed voorbereiden. Bergtochten vergen veel; vooral van je uithoudingsvermogen. ’Op de vakantie in Portugal na, werk ik deze zomer. Ik bezoek wel wat concerten. Vrienden van me houden van soul en reggae, dus ik word blootgesteld aan muziek die nieuw is voor mij. Onlangs ben ik naar concerten in de Melkweg en Paradiso geweest en ik ga naar Erykah Badu in de Heineken Music Hall. ’Argentinië staat bekend om de tango. Nu ik ver weg ben en soms heimwee heb, begin ik de muziek uit mijn eigen land te waarderen. Ik ga eens per jaar naar Argentinië, met kerstmis of in februari.’


22 >> achtergrond FOTO: JURJEN BERSEE

Autowrakkenrace door zes landen Paul Kah, derdejaars student Bos- en natuurbeheer bij VHL Velp

‘Met twee jeugdvrienden die ik via de scouting heb leren kennen, doe ik mee aan de Carbage Run. Met een sloopauto van maximaal 500 euro moet je in vijf dagen een route door Duitsland, Polen, Tsjechië, Slowakije, Oostenrijk en Italië afleggen. Het gaat niet om de snelheid, maar je moet opdrachten uitvoeren, met foto’s en cryptische omschrijvingen, geloof ik. ‘Via internet hebben we voor 400 euro een Renault Espace uit 1995 gekocht. Hij rijdt goed en is lekker ruim. Er zit ook airco in, maar die doet het alleen af en toe. Ter plaatse moeten we overnachtingen regelen. We willen met andere teams geld bij elkaar leggen en bij een boer in een weiland gaan staan, wel zo gezellig. De eindbestemming van de race is het Gardameer. Daar willen we nog een paar dagen blijven om uit te puffen. Deze vakantie kost ons ongeveer 1000 euro per persoon. Dat moet ook verdiend worden; de rest van de zomer werk ik voor een adviesbureau in bos- en natuurbeheer.’

Paul Kah voor de Espace.

Hoge lonen en mooie vrouwen Philip van Hout, vierdejaars Chemische technologie bij VHL Leeuwarden.

Philip van Hout in actie in de offshore.


‘In mijn vakantie vertrek ik naar Noorwegen om een vaste baan te zoeken. Na mijn vwo-opleiding wilde ik graag een jaartje reizen; toen ben ik daar beland. De vader van mijn toenmalige vriendin was leraar en via hem ontdekte ik mijn studie. Vier jaar geleden begon ik in Noorwegen aan Petrochemie en Offshore, maar op een gegeven moment ben ik overgestapt naar Leeuwarden. Ik was daar samen met een vriend en hij ging ook weer naar Nederland. Bovendien had ik mijn familie en vrienden in Nederland al heel lang niet gezien, dus leek het mij ook wel fijn om terug te gaan. Aangezien Petrochemie en offshore als major in Leeuwarden is te volgen, was dat niet zo’n groot probleem. ‘Inmiddels heb ik mijn opleiding bijna afgerond en ik zou graag teruggaan naar Noorwegen om daar aan mijn carrière te werken. De stad Stavanger is de oliehoofdstad van Europa; 80 procent van de inwoners is werkzaam in deze sector. Ik heb daar dus veel kans op een baan. Bovendien liggen de lonen in Noorwegen een stuk hoger dan in Nederland en lopen er veel mooie vrouwen rond.’

achtergrond << 23

NUTTIGE LAST MINUTES…. Heb je nog geen concrete plannen, maar wil je wel leuk, goedkoop of nuttig weg? Verschillende tips voor een spannende, culturele en ideële vakantie.

tekst: Nicolette Meerstadt Zeilen De hele zomer op het water, zon in je gezicht, vrolijke mensen om je heen en actief zijn. Zeilkampen begeleiden kost je (bijna) niks, en organisaties zitten te springen om mensen. SailWise organiseert zeilvakanties voor lichamelijk of geestelijk beperkte mensen. Ze zoeken ‘groepsmensen met een beetje peper die weten van aanpakken’. Bemoederende of betuttelende types kunnen beter thuisblijven. Zeilervaring is fijn, maar niet noodzakelijk. Geef je liever les aan kin-

deren tussen 10 en 18 jaar? Dan kun je terecht bij Zeilschool Eendracht. Kosten: * Op je CV: *** Vrijheid: ** Idealen: ***** Zomerstage Heb je minimaal zes weken de tijd? Dan kun je nog net weg met Aiesec. Na een sollicitatiegesprek kun je kiezen uit honderden zomerprojecten over de hele wereld. Een jeugdkamp organiseren in Roemenië, fundraising in Brazilië of Aids-voorlichting in Afrika. Aiesec regelt je verblijf ter plekke. Naast je reiskosten betaal je €200. Kosten: **** Op je CV: ***** Vrijheid: *** Idealen: *****

Avontuur Voor een spannend avontuur kun je een wildvreemde bij je thuis uitnodigen of juist bij een ander gaan logeren. Op couchsurfing. com vind je allerlei banken om (bijna) gratis op te slapen. Overal ter wereld. Je betaalt alleen je reis. Je kunt ook een studentenkamer huren via housinganywhere.com, in Barcelona bijvoorbeeld. Kosten: * tot **** Op je CV: * Vrijheid: ***** Idealen: * Lekker thuis Wil je thuis blijven? Op je studentenvereniging is van alles te doen. De nieuwe soos van Arbori opknappen, of de kroeg voorbereiden voor de introductiedagen. De CAID in Wageningen zoekt nog

MSc-mentoren voor 16-27 augustus en crew-leden voor de hele zomer. Kosten: * Op je CV: *** Vrijheid: *** Idealen: *** Creatief Iets nieuws leren in een mooi zomers land?. Artizon vakantie akademie geeft cursussen schilderen, beeldhouwen en fotografie op een prachtige plek in de Provence. Studenten betalen €290,euro voor een week cursussen, en daarnaast vervoer en camping. De cursussen zijn tussen 24 juli en 6 augustus. Kosten: ***** Op je CV: * Vrijheid: **** Idealen: *

Wandelen en cityhoppen Karlijn Remmers, tweedejaars Levensmiddelentechnologie bij WU

‘Met drie meiden uit het lenteploegje van roeivereniging Argo en nog een studiegenootje van een van hen ga ik drie weken naar Polen en Berlijn. Twee van hen ontmoeten we in Warschau; ze zijn op studiereis in Oekraïne geweest en zitten nu een week in Litouwen. Het wordt gezellig, lekker relaxed en we gaan veel lol maken. ‘We reizen ’s nachts vanuit Nederland met de trein naar Warschau. Na een paar dagen reizen we door naar Krakau waar we vanuit een hostel de stad en omgeving gaan verkennen. Vervolgens gaan we een week kamperen en wandelen in de natuur. De wandelschoenen heb ik al gekocht, maar nog niet ingelopen. Verder gaan we ook nog naar Berlijn. ‘Op een studiereis in Rome na, ben ik nooit in het buitenland geweest zonder mijn ouders. Mijn moeder wilde wel al onze telefoonnummers hebben. Ik laat haar weten wan-

Lenteploeg van Argo, met van links naar rechts: Linda Schoorl, Karlijn Remmers, Marlies Lorist, Lia Xing en de stuurvrouw.

neer ik ben aangekomen en zal af en toe sms’en om te laten weten dat ik nog leef.’

WE’RE ALL GOING ON A… Summer holiday! But most of us are not going far and not spending much, it seems. Resource did a quick survey of WUR students’ holiday plans. Only six of the 100 respondents are going outside Europe, and a quarter of the Dutch students are staying in Holland. Outdoor sports are popular, while almost 25 percent of the students go on holiday with their parents. That keeps costs down – quite an issue for students, many of whom will work through the holidays to fund their studies.

LAST MINUTE? If you’re still looking for inspiration, here are some tips from Wageningen UR holidaymakers. If you are a pro-active doer, sailing schools are looking for you (experience not essential). Try SailWise or Zeilschool Eendracht. If you’ve got at least six weeks, AISEC run projects all over the world. They arrange it all for you: you pay travel costs plus 200 euros. If you want to travel, find cheap accommodation through couchsurfing. com or housinganywhere.com. If you’re staying around and feel like making yourself useful, contact the CAID in Wageningen or Arbori in Velp. And if you want something more creative, try Artizon for an artistic holiday in Provence, with student rates. The full story? resource.wur.nl/en


24 >> student

‘Als student heb je meer macht dan je denkt’ Het afgelopen jaar verscheen hij in NOVA, ontmoette de koningin, liet hij Kamervragen stellen en zijn foto hing in de kamer van de minister van Onderwijs. VHL-student Henno van Horssen droeg vorige week het voorzitterschap van het ISO over. tekst: Alexandra Branderhorst / foto: Jeroen van der Meyde/Onderwijsraad

Debatteren met oud-minister Veerman voor een zaal met vijfhonderd man? Henno van Horssen deed het, als voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). En hij was niet eens nerveus. ‘Als ik aan het praten ben, dan voel ik me op mijn gemak. Dat is wel een valkuil; het afgelopen jaar heb ik geleerd om altijd een doel voor ogen te houden. Je kunt wel problemen benoemen, maar waar wil je naartoe? Wat wil je gezegd hebben?’ Iets bereiken, is belangrijk voor Van Horssen. Over zijn ontmoeting met koningin Beatrix zegt hij: ‘We hebben gepraat over het hoger onderwijs. Het is een heel hartelijk mens en ze leek echt geïnteresseerd. Gewoon een heel leuke oma eigenlijk, zo komt ze over. Zo’n

ontmoeting is natuurlijk heel bijzonder, maar daar win je het niet mee als studentenvertegenwoordiger. Het gaat erom dat je echt iets kunt betekenen.’ Trots is Van Horssen vooral op de tegemoetkoming van het ministerie rondom de tweede studie (zie kader). Verder werd de OV-chip-

‘Als ik aan het praten ben, voel ik me op mijn gemak’ kaart ingevoerd en kwam de basisbeurs ter discussie te staan; zaken die het ISO ‘kritisch heeft gevolgd’. Van Horssen is ervan overtuigd dat het nieuwe kabinet meer geld gaat investeren in de kwaliteit van het hoger onderwijs. ‘Alle partijen, behalve het CDA, willen dat. Het ho-

ger onderwijs moet zorgen dat er een goed plan klaarligt dat de richting aangeeft. De kansen liggen er nu.’ PROFILEREN Het ISO heeft zich met studentenvakbond LSVb, de HBO-raad en de vereniging van universiteiten VSNU achter de adviezen over het hoger onderwijs geschaard van de commissie Veerman. Zo zouden instellingen zich duidelijker moeten profileren en meer specialiseren. Van Horssen: ‘Op dit moment kun je op 23 plekken hbo commerciële economie studeren. Hoe meer studenten een opleiding trekt, hoe meer geld een instelling krijgt. Terwijl kwaliteit niet in kwantiteit zit. In de bekostiging

TWEEDE STUDIE Een wetswijziging geeft onderwijsinstellingen de vrije hand om het collegegeld voor een tweede studie fors te verhogen. Studenten hebben voortaan recht op één bachelor en een master tegen wettelijk collegegeld. Henno van Horssen: ‘We hebben voor elkaar gekregen dat een tweede studie betaalbaar blijft voor studenten die er al aan zijn begonnen zijn tijdens hun eerste studie. Verder hebben we een website daarover gelanceerd. Als studenten goed opletten, kunnen ze duizenden euro’s besparen.’ Zie www.tweedestudie.iso.nl

zou je meer geld voor specialisatie en excellentie uit moeten trekken.’ Niet alleen inhoudelijk heeft Van Horssen veel opgestoken. ‘Hoeveel je bereikt, heeft voor een belangrijk deel met strategie te maken. Om een boodschap over te brengen moet deze aansluiten bij het verhaal van een ander. Het moet van twee kanten komen. Je moet niet alleen vragen, maar ook laten zien wat studenten te bieden hebben.’ Bij het ministerie, de HBO-raad en de VSNU zitten mensen die al jaren op dezelfde plek werken, vertelt Van Horssen. ‘Als student kun je nieuwe energie in een discussie inbrengen door de werkelijkheid

Gewoon weer internet, ook in het weekend De internetstoringen in Idealiscomplexen in Wageningen lijken voorbij dankzij een nieuwe server. Of deze maatregel afdoende is, blijft onduidelijk. De exacte oorzaak van het probleem staat niet vast. De afgelopen maand zaten verschillende Wageningse studentencomplexen regelmatig zonder internet. Computers die zich aanmeldden op het universi-


teitsnetwerk HomeWURk, kregen geen ip-adres toegewezen. ‘Wij zaten twee weekenden en een paar dagen zonder internet’, vertelt Peter van Beveren bewoner van de Haarweg. ‘Vervelend, want het wordt dan duidelijk hoe afhankelijk je van die techniek bent. Je merkt dat in kleine dingen, wij tekenen bijvoorbeeld digitaal in wie er wel en niet meeeet, dat ging nu erg lastig.’ Internationale studenten verloren

daarnaast een deel van hun contact met thuis. GISSEN Die problemen lijken voorbij. ‘Ik het heb idee dat het nu echt is opgelost, de laatste week hoor ik niets meer over het probleem’, zegt Luc Steinbuch van de Stichting Flat Overleg. Ook studentenraadslid Kees van der Ark (VeSte) meldt dat de problemen zijn verholpen. ‘Wageningen UR heeft een

nieuwe DHCP-server geplaatst’, vertelt Marco Otte van het Facilitair Bedrijf (FB). ‘Dit apparaat deelt ip-adressen sneller uit en is minder storingsgevoelig.’ Naar de oorzaak van de storingen blijft het nog wel gissen. ‘Dit probleem kan meerdere oorzaken hebben waaronder een door bewoners verkeerd aangelegd draadloos netwerk, maar er zijn ook tal van andere mogelijkheden te bedenken.’ Kern van het probleem is dat er

student << 25

GIFT OF THE GAB

Henno van Horssen (tweede van rechts) geeft uitleg aan koningin Beatrix tijdens een bijeenkomst van de Onderwijsraad.

van studenten te laten zien en dingen inzichtelijk te maken. Daardoor heb je als student meer macht dan je denkt.’ POLITIEK DIER Jezelf blijven, was misschien wel de belangrijkste les van het afgelopen jaar, meent Van Horssen. In het begin keek hij op tegen de mensen waarmee hij moest overleggen. ‘Vervolgens krijg je in de gaten hoe dingen gaan en leer je daar gebruik van te maken. En dan merk je ineens dat je op precies dezelfde manier gaat praten.’ Een

over het onderhoud van het netwerk geen duidelijke afspraken zijn. De infrastructuur binnen de gebouwen is eigendom van huisvester Idealis, maar het praktische onderhoud wordt verzorgd door Wageningen UR. ‘Daar zit een spagaat’, zegt Marco Otte. Jan Harkema van Idealis vindt de situatie ontzettend vervelend. ‘Dit is dus nadrukkelijk niet onze verantwoordelijkheid, maar omdat we snel internet belangrijk vinden, hebben

wake-up call was de kritiek van Trouw op een ingezonden artikel. ‘De redactie vond het veel te beleidsmatig. Toen heb ik het opnieuw geschreven, maar vanuit mezelf: ik als student…’ Op de vraag of hij een politiek dier is, antwoordt hij volmondig ‘ja’. Toch ziet Van Horssen zichzelf voorlopig niet de politiek in gaan. ‘De politiek is heel vluchtig en politici hebben niet de kans zich in de materie te verdiepen. Belangenbehartiging vind ik interessanter omdat je dan op langere-termijndoelen kunt inzetten.’ Vooral de we-

reld van het waterbeheer trekt hem; drie jaar geleden stelde hij zich verkiesbaar voor het waterschap. Na de zomer wil Van Horssen zijn studie Land- en watermanagement in Velp afronden. Hij heeft nog wat vakken openstaan en moet nog stage lopen. Wat hij na het afstuderen gaat doen, weet hij nog niet. Misschien naar de universiteit, Wageningen of misschien Londen. Daar bestaat de master Water and society. Twee dingen waarvoor de oud-ISO-voorzitter warmloopt.

we maximale druk uitgeoefend. Enerzijds om de problemen zo snel mogelijk op te lossen en anderzijds om helder richting de gebruikers te communiceren over acties en verantwoordelijkheden.’

ganger van Idealis zijn eind vorige eeuw gemaakt, ze passen niet meer bij de het internet van 2010. Onze organisatie is nu bijvoorbeeld niet ingericht om tijdens het weekend ondersteuning te bieden. Het is aan de bestuurders om af te wegen of dit anders moet.’ Kees van der Ark is al met al redelijk tevreden over de afloop. Ook Luc Steinbuch relativeert: ‘Als je zonder internet zit, geeft dat mooi wat extra vrije Stijn van Gils tijd.’

VORIGE EEUW Marco Otte denkt dat de Raad van Bestuur opnieuw moet onderhandelen over de contracten. ‘De afspraken tussen RvB en de voor-

VHL student Henno van Horssen has reached the end of his chairmanship of the national student body ISO (inter-city student council). He has met the queen (‘just a very nice Grandma really’) and the minister of Education, been on TV and asked questions in parliament. Luckily, he doesn’t get nervous and likes talking. He is proud of concessions won from the ministry on plans to raise fees for a second Master’s degree. Henno wants to go on to an MSc on Water Management, perhaps in Wageningen, perhaps in London.

INTERNET IS BACK The internet problems in Idealis flats in Wageningen seems to be a thing of the past, thanks to a new server. Over the past month the internet has often been down, especially at weekends. Annoying for foreign students wanting to be in touch with their families and for others who have come to depend on internet in many ways. Some saw the bright side: ‘it gives you extra free time’, said Luc Steinbuch. The full story? resource.wur.nl/en


26 >> student LOOG

GOEDE GENEN

Uitvaartonderneming Yarden onderzoekt een duurzame manier van cremeren: resomeren (nee, niet resumeren). In het kort: oplossen in een bad met natriumhydroxide. Het uitgeloogde skelet wordt aansluitend verpoederd. Resomeren is duurzaam, want je bespaart stookkosten. Waar zou dat loog blijven. In het riool?

Wetenschappers van Boston University kunnen voorspellen of je 100 jaar zult worden. Ze bekijken daarvoor honderdvijftig genetische kenmerken die veel honderd+-jarigen hebben, zo is te lezen in Science. Bovendien lanceren ze binnenkort een website waar je je eigen eindleeftijd kunt voorspellen. Misschien heeft het nieuwe kabinet er nog wat aan: AOWleeftijd sneller verhogen voor genetisch sterke mensen.

CAMPUS CULINAIR

door Arianne van Leeuwen

Voor de toekomst: 8Thuis-thuisthuis Doordeweeks woon ik in Rheden; in het weekend in Uden. Normaal gesproken verloopt dat prima. De reistijd is met zo’n twee uur aardig te overzien en ik ken de charme van het staan in bussen. Een enkele keer bleef in Uden wel een boek liggen. Maar, meestal betrof het toch een onbelangrijk leeswerk waarvan het zonde is dat ik het überhaupt had gekocht. Nu ik mijn hbo-opleiding zo goed als binnen heb, is mijn relatie tussen thuis en thuisthuis echter geheel verstoord. Tot ontsteltenis van mijn omgeving ben ik om de haverklap thuis, en blijft daarbij onduidelijk of dat thuis nu thuis (Rheden) of thuisthuis (Uden) is. Mijn huisgenoten klagen steen en been dat ze niet weten wanneer ik mee-eet en of ik eventueel kan koken. Eén keer heb ik mijn huisgenoten met lage maag laten zitten. Ook kan ik me herinneren dat ik wel eens twee keer heb gegeten. Veel vaker nog heb ik het voor mij gekookte eten zorgvuldig in een bakje gestopt om het vervolgens geheel te vergeten. Dat laatste zorgt voor de grootste ergernis, vooral als blijkt dat mijn huisgenoten onvoldoende hebben gegeten om wat voor mij over te laten. Zelf raak ik in deze chaos vooral gefrustreerd als ik wat kwijt ben. Een voorbeeld. Het universitaire vaccinatiecentrum in Wageningen moet verzelfstandigen. Daarom leek het me handig een gesubsidieerde rabiësprik te nemen. Ik weet tenslotte niet hoe ik mijn leven later invulling wil geven en dan kun je maar vast een rabiësvaccinatie op zak hebben. Goed, je raadt het al. Ik was er dus van overtuigd dat mijn vaccinatiepaspoort in Rheden lag. Na het opentrekken van wat laatjes besefte ik plotseling dat dat ding toch nog in Uden moest liggen. In een vlaag van onjuist prioriteiten stellen, rende ik halsoverkop naar het station in Rheden. Daar aangekomen, herinnerde ik me ineens dat ik het gele boekje de hele tijd al in mijn tas had. Via een omweg probeerde ik ongezien terug naar m’n studentenhuis te wandelen. Tevergeefs. Mijn huisgenoten hadden alles – inclusief de langere route – schaterlachend aangezien. Ik moet nodig op vakantie. Ver weg van thuis, thuisthuis of welke thuis dan ook. Stijn van Gils Tot in september.


boordevol verse groenten. Ik word: overvallen door het gevoel dat ik bedonderd word. Ook al merk je heel weinig van het onderzoeksaspect van het restaurant, overal zoek ik wat achter. Maar dat is juist wel leuk, een beetje Sherlock Holmes smult ervan. Ondertussen geniet ik ook van het eten aangezien ik de juiste menukeuze heb gemaakt. Ik vind: eten bij het Restaurant van de Toekomst een belevenis waar een klein avontuurtje aan verbonden zit. Je bent overgeleverd aan de grillen van het onderzoeksteam. Maar koken kunnen ze er wel. Mijn eetgezel was minder onder de indruk, toch pleit hij voor een vlammende recensie, een dergelijke hightechplek verdient een berg bezoekers in het kader van goed onderzoek, voor onze eigen toekomst. Cijfer: een 8-.

FOTO: BART DE GOUW

STIJN <<

Ik ben: in het Restaurant van de Toekomst. Een top of the bill onderzoeksfaciliteit waar medewerkers lunchen en dineren – ook voor studenten – terwijl je aan alle kanten wordt gemanipuleerd en geobserveerd. Staat dit een relaxte, lekkere maaltijd in de weg? Ik eet: samen met mijn eetgezel alles wat ze deze avond in de aanbieding hebben: rundersoep, romige bospaddenstoelensoep, rijst met kipkerrie, broccoli met krieltjes en een saucijsje, side salad en een lekker speciaalbiertje. Chocoladevla toe. Ik proef: wisselende kwaliteit, heerlijke soep, goed gevulde kipkerrie, krakend verse salade. Maar het bord van mijn eetgezel bevat simpele aardappels-groenten-vlees met waterige jus in de categorie ‘dit kan ik zelf thuis ook, maar dan beter’. Daarnaast is het eten zoutloos (snel opgelost), maar wel

student << 27 TREK Maakt bier drinken dik? Oftewel, bestaat de bierbuik echt? Het Kennisinstituut Bier in Wageningen laat dit uitzoeken. Door de Universiteit van Kopenhagen (!) Nu in Resource al het antwoord op de gestelde vragen: nee en nee. Mensen worden dik omdat ze te veel eten. Vandaar de stelling: van bier krijg je trek.

HOME FROM HOME Weeky commuting between his student home and his ‘home-home’ has always worked fine for Stijn. But now he’s winding up his degree, he doesn’t know whether he’s coming or going, and neither do his housemates. They are not amused when he forgets the meals they’ve saved for him. Time for a holiday, says Stijn.

FOTO: GUY ACKERMANS

FUTURE SCORES 8 MINUS

‘CLASS OF 2010’ heette het afstudeerfeest van de opleiding Tuin- en landschapsinrichting, op vrijdag 2 juli bij VHL Velp. In de middag namen 44 kersverse Tuin- en landschapsinrichters hun diploma in ontvangst. Zo’n tweehonderdvijftig belangstellenden bekeken vervolgens een expositie van afstudeerwerk en woonden een symposium bij over energie en landschap. Velen bleven ook hangen voor de wedstrijd Nederland–Brazilië op groot scherm. Op het feest in de kapel kwamen zo’n honderd mensen af. Vanwege de hitte was het buiAB ten beter toeven dan binnen.

Arbori gaat naar de Korenmarkt Studentenvereniging Arbori opent na de zomervakantie in Arnhem een nieuwe soos. Na bijna twee jaar komt een einde aan de huisvestingsperikelen van de aan VHL Velp verbonden vereniging. ‘Je kunt ineens tegen een mooi pand aan lopen’, zei José Meijer van Arbori’s verhuiscommissie een klein jaar geleden. Een paar weken terug werd die droom werkelijkheid. ‘We zagen toevallig een poster met de woorden: Te huur’, vertelt penningmeester Lieke Jager. Die vondst kwam op het nippertje. Tot eind 2009 zat de vereniging in haar

oude pand. Daarna vond ze een tijdelijk onderkomen in de oudbouw van VHL Velp. Daar moet Arbori uiterlijk na de zomer vertrekken. KLUSTEAM Het nieuwe pand aan de Duizelsteeg 21 – vlakbij de Korenmarkt in het centrum van Arnhem en niet ver van de soos van de concurrerende VHL-vereniging Quercus – bestaat uit twee zalen van ongeveer veertig vierkante meter. ‘We gaan er beneden een echte kroeg van maken; de zaal boven gaat alleen open bij grotere feesten’, aldus Lieke de Jager. Voor het zover is wordt het pand ingrijpend verbouwd. ‘Er

zat een restaurant, maar wij kunnen niets met zo’n grote keuken. We hebben een klusteam dat de hele zomer gaat verbouwen.’ Het pand in Arnhem is eigenlijk geen eerste keus en bovendien iets duurder dan de eerdere locaties. De Jager: ‘Bij voorkeur waren we in Velp gebleven, maar daar konden we echt niets vinden. Toen we tegen dit pand aan liepen, was iedereen meteen enthousiast.’ Het pand biedt ook voordelen. ‘Het is nu gemakkelijker om na een bezoek aan de soos nog even te gaan stappen . Ik verwacht dat op den duur veel van onze leden naar Arnhem verSvG huizen.’

This week Arianne ate at the Restaurant of the Future, the high-tech research facility on campus, where you never know quite how you are being studied. Adds a frisson for the Sherlock Holmes in you, says Arianne. The food was high on veggies and healthiness, low on salt and originality. Altogether: an 8- to encourage us to go there in the interests of research – and our future.

ARBORI GOES TO TOWN VHL Velp student society Arbori will open the doors of its new clubhouse after the summer vacation, when it has to get out of the old building at Velp. The new clubhouse is in the centre of Arnhem, which will make it easier to follow a visit there with a night out, says treasurer Lieke de Jager.

IN THE PICTURE It was a hot party after the 44 members of the Garden and Landscape Design class of 2010 got their degrees in Velp. The full story? resource.wur.nl/en


28 >> student BEFSNOR Sommige Mexicaanse tandkarpers, Poecilia sphenops, hebben een snor. En de vrouwtjes worden er wild van. Ze verkeren in elk geval langer in het gezelschap van besnorde mannetjes. Wetenschappers van de University of Oklahoma vermoeden dat de haren ook dienen om de geslachtsdelen van de vrouwtjes te stimuleren. Voor de paring beroeren mannetjes namelijk het genitale gebied van vrouwtjes vaak met hun bek.

>> HET ECHTE WERK

AFTER APARTHEID... OR IS IT?

GESKIMD IN STELLENBOSCH Wie? Harriët Tienstra, studente internationale ontwikkelingsstudies Wat? Onderzoek naar hulp na landhervorming Waar? Stellenbosch, Zuid-Afrika Waarom? Bachelorscriptie ging over dit onderwerp, wilde de praktijk zien

ven in beschermde, afgesloten communities. ‘Ik ben wel eens meegegaan met een Zuid-Afrikaan die projecten in de sloppenwijk organiseerde. Alles ging er daar heel anders aan toe dan in Nederland, heel chaotisch. Bij een filmavond bijvoorbeeld duurde het drie uur langer dan verwacht voor de film begon, doordat er iets mis was met de apparatuur. In ‘In de West-Kaap in Zuid-Afrika staan veel grote boe- Nederland zouden kinderen meteen gaan zeuren, renbedrijven. Om zwarte boeren na de periode van maar daar bleven ze gewoon geduldig wachten. apartheid weer eigenaar te maken, krijgen ze de mo- ‘Ik ben daar voor het eerst in mijn leven geskimd. Ik gelijkheid aandelen te kopen van het bedrijf waarvoor was geld aan het pinnen, maar snapte niet zo goed ze werken. De werknemers ontvangen subsidie van hoe het werkte omdat alles in het Engels was. Een de overheid waarmee ze de aandelen kunnen betalen, man kwam me ‘helpen’. Hij pakte plots mijn pasje in om zo medezeggenschap te krijgen over het bedrijf. zijn handen en streek het ergens langs. Toen ik mijn Wat ik heb gemerkt, is dat de zwarte werknemers ‘of- pincode in wilde toetsen, stond hij ineens vlak achficieel’ wel meepraten, maar ze vaak de scholing en de ter me en zat hij aan de knopjes van de pinautomaat. ervaring missen om het bedrijf echt te runnen. Hun Een dag later merkte ik dat al het geld van mijn rekehele leven hebben ze op het land gewerkt, en dan gaan ning was verdwenen. ze ineens het bedrijfsleven in, waar ze over ingewik‘Ook vervelend was het proberen verlengen van mijn kelde financiële zaken moeten praten. De werknemers visum. In Stellenbosch deden ze supermoeilijk. Uitkrijgen wel hulp in de vorm van een training van ereindelijk heb ik het in Kaapstad geprobeerd. Na in tovaren eigenaren, maar dat is vaak niet voldoende. taal acht uur in de rij te hebben gestaan, had ik einde‘Er heerst nog steeds wel een soort van apartheid in lijk een nieuw visum. Achteraf merkte ik dat de vervalZuid-Afrika. Als studenten daar een nieuwe huisgedatum een dag te vroeg was. Ik vertikte het om weer noot zoeken voor hun studentenhuis, vragen ze soms te wachten en kroop voor; mijn visum werd meteen expliciet naar alleen blanke mensen. Zwarte mensen aangepast, met een balpen! De douane deed bij de wonen vaak in de sloppenwijken en veel blanken le- terugreis gelukkig niet moeilijk.’ Christoph Janzing


Harriet Tienstra went to Stellenbosch in South Africa to research the help given to emerging black farmers after they become shareholders in big farms. They often lack the education and experience to help manage such businesses, and need more training and help, Harriet thinks. She was amazed by the patience of township kids who waited three hours for a film to begin. She was less chuffed when she got ‘skimmed’ at the ATM and found her bank account empty. Harriet thinks apartheid is not yet a thing of the past, what with white students wanting only white flatmates and many blacks living in slums while many whites live in gated communities. Plus ça change... The full story? resource.wur.nl/en

service << 29

Hokjesdenken De oplossing van Resource van 24 juni was ‘windmolenparken’. Juist ingezonden door: Gea, Cornelia, Arnoud, Robert, Nhien, Tineke, Betty, Pieter, Jantien, Anita en Lous van de koffieclub van Humane Voeding, Hoevestein 1E, Willem Menkveld, Asserpark 6a, Renée & Susan van der Salm, Sexy Chickies, Peter en een Wallie, Paul & Arianne, Ada Wildekamp, Mariëtte Broers, Leerstoelgroep Nematologie, Hanneke Pompe en Gosse Schraa, Marianne van der Gaag, Marian Bos-Boers en Willem de Visser. Voor bovenstaande hokjes heb je wat langer dan normaal de tijd. Stuur de oplossing uiterlijk maandag 9 augustus in, daarna komt de oplossing op de site. Voor wie zich toch verveelt, op studiosteenhuis.nl staan iedere dag geinige actuele en cryptische puzzels. Wij wensen jullie een fijne vakantie zonder TomTom en GPS. Lekker puzzelen met de landkaart en je eigen ogen! Horizontaal 1 Favoriete vakantieland van WUR-studenten 8 Agressieve rivier 13 ‘__ iacta est’ 14 Honds bevel 15 Axioma 17 Is het met de vakbonden oneens over de CAO 18 Woedde weer in Bornesteeg 20 Bibber of Pepper 22 Verplicht vanaf veertien 23 Was drie miljoen lichtjaren van huis 25 Eet beter met moeder in de buurt 32 Verkoopt Rondeel-eieren 33 Technische pendant van DLO 34 Veelgebruikt proefdier 35 __ & GD 37 Met de haren mee strijken 39 Ligt stil als Oranje speelt 40 Mal 41 Achtergebleven stukken ijzer 43 Moment dat je kunt delen 45 Die van Arbori Cultura wordt nu opgeknapt 46 Mag, wat Schaminee betreft, vernietigd worden

Wageningen UR zoekt: Assistent Microbiologie Food & Biobased Research, Wageningen; vacaturenummer: AFSG-FFC-0007 Semantic Web Developer Wageningen UR, Wageningen; vacaturenummer: AFSG-FFC-0008 Food technologist / Microbiologist and Biotechnologist/Microbiologist (two Tenure Track positions) Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: AFSG-FHM-0001 Promovendus bewegen en diabetes: spier- en leverfuncties Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: AFSG-HNE-0014 Onderzoeksassistent / analist Virologische diagnostiek Central Veterinary Institute, Lelystad; vacaturenummer: ASG-CVI-ONDZ-0012 Post-doc/Junior Scientist in Bioinformatics Central Veterinary Institute, Lelystad; vacaturenummer: ASG-CVI-ONDZ-0013 Research analyst with background in cell biology and microscopy Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: ASG-DW-HMI-0003 Full Professor of Soil Geography and Landscape Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: ESG CB-0034 Special Professor of Regional Development and Landscape Heritage Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: ESG CL-0039 Onderzoeker Energie en Bedrijfskunde Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Lisse; vacaturenummer: PSG-BBF-0002 Researcher Bioinformatics for Metabolomics Plant Research International, Wageningen; vacaturenummer: PSG-BIOS-0002 Research Assistant Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: PSG-ENTO-0005 Technical Assistant Entomology/Zoology Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: PSG-ENTO-0006 Wetenschappelijk Onderzoeker Gewasbescherming Wageningen UR, Bleiswijk; vacaturenummer: PSG-GLAS-0008 Photosynthetic regulation and protection in tropical epiphytes in cultivation Wageningen UR, Wageningen; vacaturenummer: PSG-HPC-0001 Onderzoeksassistent (MBO) Plantenbiotechnologie en weefselkweek Wageningen UR, Wageningen; vacaturenummer: PSG-PB-0004 Assistant Professor Communication and Innovation in Natural Resource Management Wageningen UR, Wageningen; vacaturenummer: SSG-COM-0005 Post-doctoral Researcher Dynamic System Modeling Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: SSG-LAW-0000 Economist / Econometrician SSG (Staffuncties), Den Haag; vacaturenummer: SSG-LEI-M&K-0001 Bedrijfsgericht Sociaalwetenschappelijk onderzoeker LEI, Den Haag; vacaturenummer: SSG-LEI-NH-0000 Promovendus leerstoelgroep Bedrijfskunde Wageningen UR, Wageningen; vacaturenummer: SSG-MST-0001 Docent Bedrijfskunde/ Marketing Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden; vacaturenummer: VHL BAB0000

Verticaal 1 Club van Rasmussen 2 Boom van een meid 3 Wonnen we de eerste poulewedstrijd van 4 Frans water 5 Proeflokaal 6 Weg van de snelweg 7 Aykroyd of Brown 8 Club van Ban Ki-moon 9 Is in Hollywood vaak happy 10 __ Run, autorally met wrakken 11 Predicaat van Bea 12 Consumptie-eenheid 16 Nauwgezette volger 19 Banen naar je hart 21 Oud-voorzitter van 38 verticaal die sprak met Ronald en Bea 24 Werklicht 26 __ Nobelprijs, kregen Knols en De Jong in 2006 voor hun onderzoek naar malariamuggen en zweetvoeten 27 Doorgaans 28 Gymnastiekapparaat 29 Zakenpartner 30 Groeit bij mensen 0,1 mm per dag 31 Oom die blauw is 32 Achteruitgang 36 Zo’n compositie is niet goed meer 38 Behartigt studentenbelangen 39 Huisomgeving 40 Zou om te beginnen schoon moeten zijn 42 Temidden van meer 44 Daar studeerde én doceerde Balkenende


30 >> service in memoriam

Liesbeth Mols In grote verslagenheid heeft Bibliotheek Wageningen UR kennisgenomen van het overlijden van Liesbeth Mols op 26 juni. Liesbeth is 58 jaar geworden. Liesbeth was al geruime tijd ernstig ziek. Ze heeft haar ziekte steeds met een bewonderenswaardig doorzettingsvermogen gedragen. Ook tijdens haar ziekte heeft Liesbeth zich vol overgave ingezet voor de ondersteuning bij de onderzoeksregistratie in Metis.

Mede door haar inzet beschikt Wageningen UR over een goed georganiseerd netwerk van gegevensinvoerders op het gebied van onderzoeksinformatie. Liesbeth leverde een grote bijdrage aan de ontwikkeling en het beheer van onder andere Wageningen Yield en We@Wur. Zij had de bijzondere gave zich met hart en ziel in te zetten voor haar klanten zonder loze beloften te doen of valse verwachtingen te wekken. Haar pragmatisme en servicegerichtheid zijn voor ons een blijvend voorbeeld, haar gezelligheid zullen we enorm missen. Liesbeth startte haar loopbaan als bibliotheekmedewerker in 1991 bij het Spelderholt in Beekbergen. Na een periode bij het IBN te Arnhem trad zij toe tot PUDOC en was zij als wetenschappelijk documentalist betrokken bij onder andere Hydrotheek en Agris voor de FAO. Wij wensen Mart, Ilse, Maarten en verdere familie heel veel sterkte met dit verlies. Namens Bibliotheek Wageningen UR Ger Spikman, Hubert Krekels

De Stichting Louis Bolk Instituut is een middelgrote, internationale onderzoeks- en adviesorganisatie op het gebied van duurzame landbouw, voeding en gezondheidszorg. De systeembenadering (het werken vanuit samenhang), het respect voor de integriteit van het leven en de participatieve opzet van het werk, staan centraal. Voor de opvolging van de huidige bestuurder zoekt het Louis Bolk Instituut voor 4-5 dagen per week een

Directeur/Bestuurder De directeur/bestuurder - geeft leiding aan het Instituut en draagt zorg voor de continuïteit en ontwikkeling - heeft visie op relevante trends en ontwikkelingen in de werkvelden van het Instituut - vertegenwoordigt het Instituut naar buiten - initieert en stimuleert samenwerking met andere partijen - beschikt over een relevant netwerk en breidt dit uit - heeft afÀniteit met wetenschappelijk onderzoek vanuit een systeembenadering en met duurzaamheidvraagstukken Voor dit brede takenpakket zoeken we een man/vrouw met verbindend vermogen en beleidsmatige consistentie, een bestuurder met senioriteit die van veel markten thuis is. Het uitgebreide proÀel kunt u inzien op www.louisbolk.nl/vacatures. Hier vindt u tevens informatie over de arbeidsvoorwaarden en de selectieprocedure. U kunt dit proÀel ook opvragen als onderdeel van een informatiepakket via [email protected] of telefonisch op 0343-523 860. Voor vragen kunt u zich richten tot de voorzitter van de Raad van Toezicht, de heer drs. A.F. (Bram) van de Klundert, tel. 06 150 93 701 (’s avonds) of tot de huidige directeur/bestuurder a.i. de heer drs. B.R.A. (Bendert) Gijzel, tel. 0343-523 860, of 06 22 938 136. Solliciteren op de vacature kunt u door voor 16 augustus 2010, een brief met motivatie, aangevuld met CV te richten aan de directeur/bestuurder a.i. de heer drs. B.R.A. Gijzel, bij voorkeur per e-mail: [email protected], of per post naar: Louis Bolk Instituut, Hoofdstraat 24, 3972 LA Driebergen.

Nickerson-Zwaan is an international organisation, active in research, processing, marketing and sales of vegetable seeds. With our head office in Made in the Netherlands, we also operate facilities in Tuitjenhorn and Rilland (The Netherlands), Germany, UK, Poland, Ukraine and South Africa. Nickerson-Zwaan is part of the Vegetable Seed Division of the Limagrain Group, one of the world’s largest seed companies.

Wanted: Brains

For the Company’s activities in Allium spp crops we seek a

Project Manager Phytopathology (full time) The objective of this position is to contribute to the development of hybrid varieties within the Allium genus (e.g. onion, leek) with resistance to biotic and a-biotic stresses. You are based at the R&D site of Nickerson-Zwaan in Rilland, The Netherlands, and you report to the Head of Trait Exploration & Discovery of Nickerson-Zwaan. Your tasks & responsibilities: Initiate, lead and execute research projects or multidisciplinary programs aimed at the innovation of hybrids towards resistance to relevant pathogens, pests and a-biotic stresses. C Strengthen the knowledge base of the Company within the field of phytopathology and expanding our freedom-to-operate and intellectual property position. C Provide functional and direct leadership to individuals and teams. C Maintain, build and leverage internal and external networks to support business goals. Your profile: PhD in Plant Pathology and/or Genetics or related fields within the Life Sciences. C Excellent interpersonal and communication skills.

C Working experience in or with the (seed) industry. C Excellence in English language.

Information: See www.nickerson-zwaan.com, chapter Jobs. For more information on the job you can contact Emiel Oost (+31-162-690900 or e-mail: [email protected]). Application to: Nickerson-Zwaan B.V., Attn. Ms. Sylvia Versteeg, PO Box 28, 4920 AA Made, The Netherlands. Or via e-mail: [email protected].

Excellence in the seed we breed

Acquisition with reference to this advertisement will not be appreciated.


service << 31

Afgelopen twee jaar hebben we hard gewerkt aan de vernieuwing van EDUweb en Course Site: een nieuwe huisstijl en nieuwe Sharepoint-technologie. Deze zomer nemen we de nieuwe websites in gebruik. Functioneel gezien is er niet veel veranderd, maar EDUweb en Course Site zijn nu wel klaar voor de toekomst.

Nieuwe portal EDUweb nu online! Voor studenten en docenten: http://EDUweb.wur.nl Nieuwsgierig geworden? Neem een kijkje op: http://EDUweb.wur.nl

Vragen of meer informatie? Neem contact op met: [email protected]

Workshops Begin september zijn er workshops waarin docenten kennismaken met het nieuwe EDUweb. Kijk voor data en aanmelding op: EDUsupport.wur.nl onder het kopje Cursussen, begeleiding en lunchworkshops.


ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

>>TYPICAL DUTCH

Talking while you swim If it were not for living in the Netherlands, probably I would never have linked swimming with talking. My friends always told me the Dutch like talking, but I was not convinced until I went swimming. I was surprised that some Dutch people talk to each other when swimming, moving at the same leisurely pace, talking and swimming, back and forth. Interesting…What a good way to get exercise and communication at the same time! I learnt to swim in China, following the typical course step by step. We have to wear a swimming cap, swimming goggles, and some people even need a nose clip. No entry without a swimming cap in most natatoriums. Most people learn to swim as a hobby or for exercise, and some may aim for skill or speed as well. It’s totally different for the Dutch people I have seen, who do not need swimming caps or glasses, as they always keep their heads above the water. Two or more friends swim in a row, chatting and laughing. I always have a swim as a form of exercise, set a target first and try to accomplish it, then go back with a strong sense of achievement, but usually feel tired. I guess most Chinese are the same, and to relax we usually chat when we are having a rest. It would surely be much easier if we did not take swimming so seriously, but just saw it as a form of relaxation. How efficiently the Dutch swim, actually! Now I am learning to swim the ‘Dutch way’, and perhaps one day I too will be Wenling Liu, PhD Environmental Policy Group able to talk as I swim. Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected] and earn fifty euro and Dutch candy.

BAANTJES TREKKEN Nederlanders houden van praten, ze kunnen dat zelfs combineren met zwemmen. Rustig trekken ze getweeën hun baantjes, al kletsend en lachend; neus boven water. In China leer je stap voor stap zwemmen. Met een badmuts en een zwembril en vaak ook een neusklem. Je zwemt als hobby en soms ga je voor de prestatie. Voor elke training stel ik mezelf een doel. Daarna voel ik me voldaan met mijn prestatie en meestal flink moe. Wij praten alleen als we rusten. Misschien zou het makkelijker zijn als we zwemmen minder serieus zouden nemen.

RESOURCE. Lekker weg in eigen land p.18. Studenten-enquête. Peer review can help improve education. Vakbondsprotest bij opening academisch jaar

Recommend Documents