Psychosociale belasting op het werk Rik Op De Beeck Manager Consultancy Centre www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
1
Prevent Instituut voor preventie, bescherming en welzijn op het werk § Kennis verzamelen, ontwikkelen, verspreiden onder diverse vormen: §
• • • • • • • •
www.prevent.be tijdschriften e-kranten publicaties werkinstrumenten advies opleidingen, algemeen en op maat consultancy
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
2
Wat is stress?
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
3
Wat is stress?
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
4
Hoe ontstaat stress? stressor
niet specifieke reacties: • hartslag neemt toe • ademhaling versnelt • spierspanning • bloedsamenstelling • hormonen • aandacht neemt toe •...
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
5
Symptomen van stress § § § § § § §
§
§
Hoofdpijn Slapeloosheid, vermoeidheid Rug-, schouder-, nekklachten Spijsverteringsstoornissen, verandering eetpatroon Minder weerstand tegen infecties Irritatie, gevoeligheid, aggressie, zenuwachtig,.. Pessimistisch, wantrouwen, verminderd zelfvertrouwen, angst Vergeetachtigheid, concentratieverlies, overdreven bezig zijn met details Futloosheid www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
6
Ziek worden van stress ? § § § § §
Maagzweer Hoge bloeddruk Hartinfarct Depressie Verhoogde gevoeligheid voor ziektes en chronische aandoeningen
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
7
Sociale omgeving Positieve reactie Stressor
?
Subjectieve bril: beleving
Negatieve stressreactie
Persoonlijkheidskenmerken www.prevent.be
Gezondheidsschade
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
8
Stressoren • • • • • • • •
Problemen op het werk Privéproblemen Gezondheidsproblemen Tijdsdruk Relationele problemen Problemen in de onmiddellijke omgeving Financiële problemen Angst voor de toekomst BELASTING > DRAAGKRACHT
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
9
Werkgebonden oorzaken? Taken Hoog werktempo § Ingewikkelde beslissingen § Conflicterende eisen (snel en perfect) § Onduidelijke taakomschrijving § Waarop geen invloed mogelijk is § Waarin je niets kunt bijleren (saai, repetitief) § Waarbij je op je vingers wordt gekeken §
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
10
Werkgebonden oorzaken Organisatie § § §
§ § §
Waarin slecht leiding gegeven wordt Met een onduidelijke structuur Die geen rekening houdt met mening van werknemers Waarin geen sociaal contact mogelijk is Waarin je niet gewaardeerd wordt Waarin gediscrimineerd wordt
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
11
Stressmodel Karasek
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
12
Andere oorzaken? Contact met klanten: moeilijke en aggresieve klanten § Gevaarlijk werk met risico op traumatische gebeurtenissen als slachtoffer of verantwoordelijke § Pesten op het werk § Ongewenst seksueel gedrag §
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
13
Stress als beroepsrisico
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
14
Wat moet er gebeuren? §
§
§
Beleid voeren dat stress door het werk collectief voorkomt of verhelpt Risicoanalyse (taak, arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen) systeembenadering Maatregelen uitwerken
Dynamisch risicobeheersingssysteem www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
15
Stress als beroepsrisico Risico aanpakken omwille van: § Menselijke motieven § Wettelijke motieven § Economische motieven
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
16
Motieven voor een preventiebeleid § § § § § § § § §
Welzijn van de medewerkers Absenteïsme (stress maakt ziek) Tevredenheid bij werknemers Turnover beheersen Klantentevredenheid Efficiëntie Kwaliteit Wettelijke verplichting ….
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
17
Concrete aanpak preventiebeleid § §
§
Vertrek vanuit concrete werkelijkheid Individuele, participatieve benadering zowel voor een kleine onderneming als voor een multinational en voor een sectoriële aanpak…. Oplossingsgerichte aanpak… niet meten om te meten
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
18
Risicoanalyse gebaseerd op een Stressmodel (Michigan)
persoonlijkheid
objectieve stressoren
subjectieve perceptie
Stress reactie
schade
sociale omgeving www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
19
Risicoanalyse gebaseerd op een Stressmodel (Michigan) Via PRA knelpunten en oplossingen zoeken persoonlijkheid
objectieve stressoren
subjectieve perceptie
Stress reactie
schade
sociale omgeving www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
20
Enkele bedenkingen… Stress niet isoleren § Kritische succesfactoren voor aanpak: §
§ § § § § §
§
engagement bedrijfsleiding duidelijke communicatie en feedback topdown toepassen participatief (individueel) en constructief vertrouwen en geduld opletten voor referentiebestanden
Continu proces
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
21
Maatregelen
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
22
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
23
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
24
Maatregelen §
Collectieve maatregelen Werk aanpassen aan menselijke psychische en fysieke mogelijkheden en beperkingen
§
Aandacht voor elk individu Ondersteunen van elk individu in zijn eigen leefwereld
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
25
Collectieve maatregelen (Karasek)
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
26
Ondersteunend leidinggeven Sociale ondersteuning is belangrijk (buffer werkdruk) § Communicatie is belangrijk (buffer onvoorspelbaarheid) § Sociale steun bieden: goed contact nodig § Goed contact: probleemoplossend § Respectvol bijsturen (feedback) §
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
27
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
28
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
29
Dank voor de aandacht
www.prevent.be
Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004
30
