Projectgegevens Opdrachtgever website Architect Projectomvang
: : : :
Woonstad Rotterdam http://www.woonstadrotterdam.nl VillaNova Architecten 7 benedenwoningen van 3 verdiepingen en 7 bovenwoningen van 2
verdiepingen Bruto oppervlak Netto oppervlak Uitvoering i.s.m. Rockwool
: : :
310 m2 per pand 710 m2 totaal BAM Woningbouw Volker Bouwmaatschappij
Constructeur : Adviseur bouwfysica : Prijzen :
Benelux, AGPO Ferroli en Sto Isoned Theo Wulffraat & Partners, Zwijndrecht DHV, Amersfoort 170.000 tot 240.000 euro v.o.n.
De locatie De Sleephellingstraat is op het Noordereiland midden in de stad Rotterdam. Op een unieke plek omringd door de Maas, biedt het Noordereiland de bewoners een oase van rust en groen. Kindvriendelijk en uitstekend bereikbaar via Willemsbrug (vanuit het noorden) en Laan op Zuid (vanuit het zuiden) en met alle voorzieningen en activiteiten van de binnenstad op loop- of fiets afstand. Het Noordereiland is 'een van de best bewaarde geheimen' van Rotterdam. Een beschermd stadsgezicht, vele historische panden in vooroorlogse bouwstijl, statige lanen, het water en het intieme karakter maken van het eiland een geweldige plek om te wonen in een metropolitische omgeving.
Pagina 1 van 7
De woningen De woningen aan de Sleephellingstraat dateren uit 1903. Het zijn meergezinswoningen die bestaan uit een begane grond en drie verdiepingen. Markant zijn de hoekoplossingen, zoals die in deze bouwperiode werden toegepast, de gevarieerde trapgevels en de forse, gemetselde schoorstenen. Baksteenmetselwerk wordt afgewisseld door natuurstenen constructiedelen. Het blok was geen voor de hand liggende keuze voor een renovatie volgens het passiefbouw concept. De panden vallen namelijk onder beschermd stadsgezicht. In overleg met de monumentencommissie is overeengekomen dat de gevels die vanaf de straatzijde zichtbaar zijn gehandhaafd blijven en in de oude glorie worden hersteld. De bestaande kozijnen in de voorgevel worden waar nodig gerepareerd. De Gemeente Rotterdam stelde aan de gevels aan de tuin kant minder specifieke esthetische eisen. De voorstellen zijn echter wel door welstand getoetst. In het project ligt het accent op het verkrijgen van een hoog wooncomfort. Daarom is gekozen voor een aanpak op basis van de passiefhuis principes. Passief bouwen levert een constant binnenklimaat door de hele woning in winter en zomer, wat als bijzonder comfortabel wordt ervaren en tot een gezond binnen klimaat leidt. Het levert daarmee ook een forse extra energiebesparing op: een standaard renovatie resulteert in een warmtebehoefte van ca. 93 kWh/m2 tegen ca. 25 kWh/m2 in dit project. De woningen zullen energielabel A++ halen.
Pagina 2 van 7
Kenmerken nieuwe benedenwoning * * * * * *
Diepe woonkamer met keuken ca. 50 m2 4 zeer ruime slaapkamers (ca. 23, 21, 18 en 16 m2) Separate toiletten zowel op begane grond als 1e verdieping Hoge plafonds op 1e en 2e verdieping (ca. 2.90 m) Totaal 3 verdiepingen, totale woonoppervlakte ca. 160 m2 Achtertuin met berging
Kenmerken nieuwe bovenwoning * Diepe lichte woonkamer met berging en leefkeuken ca. 54 m2 * Hoog plafond op 3e verdieping (ca. 2.90 m) * Topverdieping met gedeeltelijke schuine kap en dakopbouw * 2 slaapkamers (resp. ca. 15 en 14 m2), waarvan 1 met openslaande deuren naar het dakterras van ca. 11 m² * Extra berging op het binnenterrein Duurzaamheid Achter de voorgevel, opgetrokken uit steensmetselwerk, worden aan de binnenzijde voorzetwanden gemaakt, die bestaan uit circa 300 mm steenwol isolatie van Rockwool. Om aan de Rc-waarde te voldoen monteert de aannemer achter het bestaande authentieke schuifraamkozijn een nieuw draaikiep raam met HR++ glas zodat het gevelbeeld niet wordt verstoord. De bestaande ramen dienen als spuivoorziening. Een buitengevel isolatiesysteem van Sto Isoned van 300 mm dik, afgewerkt met organische wapeningsmortel en een sierpleister afwerking, garandeert een Rc-waarde van 10 m2K/W voor de achtergevel. De kozijnen in de achtergevel zijn honderd procent passief met drielaagsglas en thermische ontkoppeling. Een geïsoleerd aluminium profiel dat thermisch ontkoppeld is van het bestaande, houten buitenkozijn door middel van hardschuim, dekt de buitenzijde van het kozijn af. Voor het dak is een compromis gesloten, zodat de oude spantconstructie zichtbaar blijft: een gedeelte van de isolatie wordt òp het bestaande dakbeschot aangebracht, de overige Isolatie ònder het dakbeschot wordt afgewerkt met een metal-stud plafond. Installaties AGPO Ferroli ontwikkelde samen met de architect de installatie. Zonneboilers zorgen voor warm tapwater. Een eenvoudige HR-combiketel zal alleen tijdens extreme situaties als bijverwarming nodig zijn dan wel in extra warm water voorzien. Maar het belangrijkste stuk techniek is en blijft de installatie voor warmteterugwinning uit de ventilatielucht. Deze draagt bij aan een gezonde leef- en luchtkwaliteit in de woningen. Om dit te kunnen realiseren hebben technici van AGPO Ferroli zich in de ontwerpfase al
Pagina 3 van 7
bemoeid met de engineering van het systeem. De verantwoordelijkheid stopt niet bij het leveren van een hoogwaardig stuk techniek. De gebruikers krijgen begeleiding bij het gebruik en onderhoud van de installatie. Uit onderzoek is gebleken dat gebruikers het prettig vinden om ramen en deuren te kunnen openen. Daarom is in deze woningen gekozen voor draaikiep ramen, zodat het altijd mogelijk is om frisse lucht door de woning te laten stromen. Geluid Omdat buitengeluiden in de woning niet of nauwelijks hoorbaar zijn, kunnen juist de binnengeluiden storend zijn. Bij de engineering van de binnenwanden en woningscheidende vloeren is rekening gehouden met de geluidsverhogende effecten van leefgeluid van medebewoners en van installatiegebonden apparaten. Het proces BAM Woningbouw heeft een overeenkomst gesloten met Stichting Natuur en Milieu om de komende twee jaar minimaal tien initiatieven te realiseren voor nieuwbouw of renovatie volgens het passiefhuis principe. Met deze samenwerking willen BAM Woningbouw en Stichting Natuur en Milieu zorgen voor een doorbraak van vergaande energiezuinige nieuwbouw en renovatie van woningen. Hierbij is BAM Woningbouw verantwoordelijk voor het realiseren van de projecten. Natuur en Milieu zet haar kennis en relevante netwerk in om andere marktpartijen en de politiek te stimuleren mee te werken aan een doorbraak voor schoon en zuinig bouwen. Eerder werkte BAM al samen met Rockwool, producent van isolatie, bij de realisatie van een boek over Passiefhuizen in Nederland. Dit boek was de opmaat naar opname van het concept in de Toolkit Duurzame Woningbouw en de landelijke introductie van het bouwconcept. Het blijkt voor BAM niet eenvoudig projecten te vinden waarbij de opdrachtgever bereid is deel te nemen aan een dergelijke nieuwe aanpak. BAM Woningbouw Volker Bouwmaatschappij en Woonstad Rotterdam (een fusie van twee Rotterdamse woningcorporaties: de Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam) werken al jaren samen. Woonstad Rotterdam staat voor goed en betaalbaar wonen in prettige wijken. Vanuit hun filosofie hebben zij het project aan de Sleephellingstraat aangedragen om daarin het concept als pilot toe te passen. BAM heeft een multidisciplinair team geformeerd dat alle deskundigheid waarborgt: Rockwool voor de isolatie, AGPO Ferroli voor de centrale verwarming, de ventilatie en het warm tapwater en Sto Isoned voor de thermische buitengevelisolatie. DHV is als adviseur bij het project betrokken en Villa Nova architecten uit Rotterdam als architect. Om een doorbraak in Nederland te realiseren om écht energiezuinig te gaan bouwen, moeten we innoveren en ervaring opdoen. Koplopers, zoals Woonstad Rotterdam en BAM Woningbouw en haar partners, laten zien hoe het kan in projecten als deze. Er zijn verschillende manieren om
Pagina 4 van 7
energiezuinig te renoveren. In het project Sleephelling ligt het accent op het verkrijgen van een hoog wooncomfort. Daarom is gekozen voor een aanpak op basis van de passiefhuis principes. In dit specifieke project zijn niet alle investeringen doorberekend aan de kopers. Omdat het hier gaat om een innovatieve aanpak en het opdoen van ervaring, hebben bouwer en opdrachtgever een deel van de meerkosten voor hun rekening genomen en is slechts een klein deel verdisconteerd in de verkoopprijs. Voor de bewoners betekent dit een zeer goede investering. Zij krijgen een woning met toekomstwaarde én grote besparing op de energierekening. De woonlasten (hypotheek + energierekening) zullen daardoor naar verwachting veel lager uitvallen dan bij een normaal gerenoveerde woning. Ervaringen uit Duitsland laten zien dat deze meerkosten sterk zullen afnemen naarmate er meer ervaring wordt opgedaan met het concept. Het uitgangspunt bij de realisatie van de woningen aan de Sleephellingstraat is samen met de co-makers aan de hand van betrouwbare en nieuwe technieken bestaande gebouwen op een duurzame wijze te renoveren. Het renovatieproject Sleephelling in Rotterdam is een voorbeeld van hoe marktpartijen samen kunnen komen tot zeer energiezuinig bouwen, ook in een 'lastige' situatie als deze waarbij het oorspronkelijke karakter van het pand intact blijft. Een opdrachtgever en bouwer die bereid zijn voorop te lopen, blijken hiertoe uitstekend in staat te zijn. Samenwerken met alle disciplines vergemakkelijkt de realisatie. Interessant is dat de bewoner een centrale plaats heeft gekregen. De woningen zijn het voorbeeld van het nieuwe wonen in de stad: hoog wooncomfort, een perfecte locatie, lage energiekosten én een bijdrage aan een beter milieu.
Maatregelenlijst Drielaagse beglazing Vanwege het monumentale karakter van het woonblok blijven de gevelkozijnen gehandhaafd (beschermd stadsgezicht).
Pagina 5 van 7
Luchtdicht bouwen De extra zware kozijnen, met drievoudige beglazing zorgen voor een goede kierdichting. Daarnaast worden de aansluitingen tussen de gevel en kozijn rondom luchtdicht afgeplakt zodat het mogelijk is de qv-10 waarde te verlagen tot minder dan 0,625 (waarde Bouwbesluit in 2008). Goede zonwering De ramen zijn zo gesitueerd dat 's winters maximale zoninstraling mogelijk is. 's Zomers wordt de instraling sterk beperkt door middel van zonwering. De op de zonzijde gepositioneerde kozijnen, worden voorzien van zo genaamde screens aan de buitenkant. In de spouw tussen het bestaande en het nieuwe kozijn wordt binnenzonwering (luxaflex) aangebracht. Passief voorverwarmde ventilatielucht Een gebalanceerd ventilatiesysteem met warmteterugwinning verzorgt de ventilatie van de woningen. De energie in de afgezogen lucht wordt overgedragen aan de toegevoerde lucht, waardoor er nauwelijks energie verloren gaat. In de winter wordt zoveel mogelijk warmte in de woning behouden en op warme zomerdagen zorgt het ventilatiesysteem er voor dat de temperatuur van de aangezogen buitenlucht wordt teruggebracht tot min of meer de temperatuur van de lucht in de woning. In de avond- en nachtsituatie, wanneer de temperatuur van de buitenlucht lager is dan de woningtemperatuur, komt de bypass in werking. Hierdoor komt de koele buitenlucht rechtstreeks in de woning en zorgt voor verfrissing. Verder zijn de bestaande schuiframen in tact gelaten en is het nieuwe binnenraam uitgerust met een draaikiep constructie. Hierdoor kan de woning snel geventileerd worden met spuiventilatie. Warm tapwater op basis van duurzame energie Zonneboilers zorgen voor warm tapwater. Een HR-combiketel zal alleen tijdens extreme situaties als bijverwarming nodig zijn, dan wel om het tapwater na te verwarmen. Energiezuinige huishoudelijke apparatuur De grote energieverbruikers, zoals wasmachine en vaatwasmachine, krijgen een Hot fill (thermostaatkraan) aansluiting. Daarmee worden de apparaten standaard voorzien van warmwater dat is opgewarmd door de zonneboiler. Voor de gasgestookte droger is een gas aansluiting opgenomen.
Pagina 6 van 7
© VILLANOVA Architecten
Pagina 7 van 7
