Project dyslexie van de Ieperse scholen met steun van de Rotary
Rotary Ieper en dyslexieproject Ieperse scholengemeenschap anno 2013 De Rotaryclub Ieper is trots om voor het tweede jaar op rij een financiële steun te leveren aan het dyslexieproject t.b.v. de Ieperse scholengemeenschap. Gegroeid vanuit de kiem om kansarme kinderen in onze streek te helpen, wilden wij, Rotaryclub Ieper als serviceclub met sociaal dienstbetoon, een initiatief opstarten om de Ieperse dyslectische kinderen nog beter te ondersteunen. Onder het moto-- “Een computer voor een dyslectisch kind is even essentieel als een bril voor een slechtziend kind.” heeft de voltallige Rotaryclub kunnen bekoren om een langdurig project op te starten voor ernstig dyslectische kinderen. De organisatie van deze uitgebreide taak werd vorig jaar uitgewerkt met alle scholen te Ieper, van lager onderwijs tot en met het middelbaar onderwijs, van het BSO,KSO, TSO tot het ASO, van het gemeenschapsonderwijs tot het vrij onderwijs. Gespreid over 5 jaar worden meer dan 100 laptops geleverd aan alle scholen, en dit volgens het percentage dyslectische kinderen per school. Op 5 jaar tijd komen er meer dan 120 software licenties bij van de ondersteunende software pakketten Kurzweil of Sprintplus. Via deze compenserende en remediërende hulpmiddelen kunnen vele problemen waarmee dyslectische kinderen kampen opgevangen worden. Hierdoor zal hun leerachterstand merkelijk verminderen en hun latere kansen in de maatschappij gevoelig verbeteren. Het startschot van dit langdurig project (5 jaar) werd vorig jaar gegeven met het optreden van de Nieuwe Snaar in het cultureel centrum te Ieper. Aldaar werden de eerste computers overhandigd aan alle Ieperse scholen. De sponsoring kwam vorig jaar grotendeels van het legaat van Juffrouwen Deryckere, twee Ieperlingen. Onze Rotary club werd namelijk in 2009 begunstigd met een legaat van wijlen Jacqueline Deryckere, te besteden aan sociale werken in Ieper en ten goede van de Ieperlingen.
Dit jaar hebben we vooral steun gezocht binnen de fundraising opbrengsten van onze Rotary Club ( anno 2012), deels steun vanuit het Rotary district 1620 , deels steun vanuit de internationale Rotary Foundation en deels gelden geschonken door een internationale club Rotary Club Libourne. Dit alles werd samen gegoten tot een speciaal fonds, genaamd Matching Grant. De som van 53.000€ die we dit jaar schenken aan de diverse Ieperse scholen komt dus vanuit de Rotary en vanuit Rotary International. Naast het geven van hardware en software, hebben we als serviceclub ook nog een andere ambitie en dat is misschien nog het belangrijkste in het project : De samenwerking van de diverse scholen in Ieper om een competentie-centrum op te richten voor DYSLEXIE. Dit is een scholen-overkoepelend initiatief , waar kennis en materiaal gebundeld worden in diverse computerklassen. Het doel van dit competentiecentrum is : - De dyslectische leerlingen beter te begeleiden in het gebruik van hun software , - Aparte studieklas organiseren om met computerhulp te kunnen studeren en examens af te nemen. - De hardware en scannerprogramma’s te bundelen over de scholen heen,
1
-
De leraren en opvoeders ondersteunen in het gebruik van het software pakket en betere contacten te onderhouden met zorgverantwoordelijken, ICT verantwoordelijken en CLB Het oprichten van een digitaal uitwisselingsplatform: een soort digitale bibliotheek waarbij de scans van boeken en documenten tussen de scholen worden uitgewisseld.
Op 15 maart mogen de twee bezielers achter het dyslexie project, Piet Vergauwe en Luc Verbanck, samen met de Rotaryclub Ieper onder voorzitterschap van Philippe Soenen, officieel de computers en software overhandigen aan de drie schoolgemeenschappen.
Luc en Piet
2
Dyslexie Wat is dyslexie? Dyslexie is een leerstoornis op het gebied van lezen en /of schrijven. Deze vaardigheden moeten hardnekkig en ernstig gestoord zijn. Bovendien mag de stoornis niet te verklaren zijn door bijvoorbeeld een langdurige afwezigheid door ziekte en te weinig scholing.
Door de jarenlange intensieve inoefening, kunnen leerlingen met dyslexie in het secundair onderwijs op een vrij behoorlijk niveau lezen en spellen. Toch zien we dat deze leerlingen blijvend minder vlot lezen en spellen dan mag verwacht worden. Dit bemoeilijkt het begrijpend lezen, evenals het correct interpreteren van informatie. Dit geeft een weerslag op het instuderen van alle vakken. Eveneens bemoeilijken spellingproblemen het noteren van teksten. Dit heeft verder een invloed op de constructie van een tekst, waardoor de boodschap minder goed kan overkomen. Verder zijn er vaak problemen bij het verwerven van vreemde talen.
Hoe kunnen we nu de dyslectische leerling helpen? Een goed uitgebouwd zorgkader kan reeds heel wat voordelen bieden voor leerlingen met dyslexie. Niet enkel de dyslectische leerlingen hebben hier baat bij , alle leerlingen profiteren ervan. Enkele voorbeelden hiervan zijn: een duidelijk leesbaar lettertype, een goede lay-out van de gedrukte teksten, verder zijn goede leesbare notities een must. Verder is het belangrijk dat leerkrachten begrip tonen voor de dyslectische leerlingen en hen blijven stimuleren. Naast de stimulerende maatregelen bestaan er ook heel wat compenserende maatregelen. Kurzweil is een mooi voorbeeld van compenserende software. Het programma helpt bij het lezen, schrijven, vreemde talen en het studeren . Zowel binnen de klascontext als thuis bij het studeren kan Kurzweil een meerwaarde betekenen voor de dyslectische leerling. Doordat de software de leerling ondersteunt bij deze vaardigheden, is de leerling zelfstandig in staat om geschreven teksten sneller te verwerken, wat meteen een enorme boost voor het zelfbeeld van de leerling betekent. Het kurzweil verhaal krijgt nog een vervolg in het hoger onderwijs. Deze compenserende software is al wijd verspreid in de hogescholen en universiteiten.
3
Implementatie van Kurzweil in het lager onderwijs Kinderen met dyslexie werken met het programma Kurzweil. Kurzweil wordt gebruikt om teksten te lezen maar ook om taalproeven af te leggen .We starten daarmee in het vierde leerjaar. Wij hebben de stap naar Kurzweil gezet omdat kinderen met dyslexie veel trager de teksten lazen en wel de antwoorden weten, maar heel veel moeite hebben met de vragen te lezen.De andere kinderen in de klas waren al lang klaar en die kinderen moesten soms nog starten met lezen. Oplossing: we scannen de te lezen teksten in als een word-bestand en laten Kurzweil de tekst voorlezen. Zo hebben we tevreden kinderen omdat ze zo toch zelfstandig en leesbaar (!)hun toetsen kunnen maken en vooral even snel klaar zijn dan de anderen. Ze kunnen hun leesteksten beluisteren zoveel keren ze zelf willen. Het is ook interessant om stelwerken te maken of voor dictee. De kinderen horen wat er getypt wordt en krijgen de spellingcontrole via Word. Kurzweil heeft ingebouwde woordenboeken, dus terwijl je een tekst leest, kan je in een oogwenk een woord opzoeken in een verklarend woordenboek of de vertaling opzoeken. Ze kunnen woord per woord, zin per zin en ook nog eens de hele tekst laten voorlezen en krijgen zo een goed beeld van hun stelwerk of dictee. Het typen lukt misschien nog niet zo snel maar al doende neemt de snelheid toe. (hun eigen schrijftempo ligt echter nog lager en de onleesbaarheid van het geschrift wordt ook zo opgelost.) Ook voor Frans is Kurzweil een geweldig hulpmiddel. Kurzweil wordt bij ons ook gebruikt om informatie op te zoeken op internet want webpagina’ s worden voorgelezen. De kinderen moeten eigenlijk niet zo pc-vaardig zijn om met Kurzweil te werken, er staan zo weinig knoppen op zodat je het in korte tijd onder de knie hebt. Als er proeven zijn , dan kan je als juf de knoppen en werkbalken aanpassen.Tegenwoordig komen er steeds meer boeken uit op cd-rom die meteen kunnen gebruikt worden op de pc. (zie www.letop.be) Kinderen kunnen hun handboeken laten voorlezen en kunnen hun werkboeken invullen op de pc. Wij hebben op school alle handboeken via adibib. Een must voor iedereen met dyslexie. Wij kochten een aantal jaren geleden 3 licenties en 6 leerstations aan, maar dankzij de Rotary kregen wij 8 laptops met bijhorende Kurzweil – software. Niet alleen de leerkrachten zijn daarover heel tevreden maar ook onze kinderen met dyslexie voelen zich begrepen en zijn blij dat ze met zo’n modern materiaal mogen werken.
4
Gebruik van voorleessoftware in het Vrij Secundair Onderwijs in Ieper De scholengemeenschap Onze-Lieve-Vrouw-van-Tuine te Ieper (Sint-Vincentiuscollege, Lyceum, Immaculata, Heilige Familie en VTI) staat klaar om al haar leerlingen met de beste zorgen te omringen. De scholen willen elke leerling alle kansen bieden, ook een leerling met bijvoorbeeld dyslexie (aantallen zie figuur1). Ze hebben daarvoor een zorgbeleid opgesteld. Dit is een overeenkomst tussen leerling, ouders, leerkrachten, ondersteunend personeel en directie.
Figuur 1: aantal leerlingen met dyslexie per school Zorgbeleid: basismaatregelen en individuele maatregelen De uitbouw van het zorgbeleid voor leerlingen is gestoeld op een hele reeks van algemene en individuele maatregelen. De scholen werken dus met basismaatregelen voor iedereen. Hieronder staan enkele voorbeelden: •
De leerkracht zorgt zoveel mogelijk voor aangeboden tekstmateriaal met duidelijke bladspiegel en structuur.
•
De leerling krijgt begeleiding om zijn agenda correct in te vullen.
•
De leerkracht biedt tips aan voor het studeren van zijn vak en onderscheidt hoofd- van bijzaken. Voor dyslexie of andere hulpvragen zijn vaak ook individuele maatregelen nodig. Deze maatregelen kunnen liggen op het vlak van remediëren, differentiëren, compenseren en (uitzonderlijk) dispenseren. Het doel is een optimaal leerrendement voor de leerling te behalen, ondanks de leerhandicap. Eén van deze maatregelen is het gebruik van voorleessoftware. Voorleessoftware: als brug tussen beperking en capaciteit De computer is voor leerlingen met dyslexie zoals een bril voor een slechtziende leerling. Als leerlingen met dyslexie of andere leesproblemen compenserende (voorlees)software gebruiken, kunnen ze hun talenten waarmaken. Met een computer en aangepaste software functioneren deze leerlingen net zoals andere leerlingen in de klas en kunnen ze hun leerpotentieel benutten. Het bevordert hun zelfredzaamheid. Ze worden minder afhankelijk van ouders, leerkrachten en begeleiders. Dit is positief voor hun competentiegevoel en hun zelfwaarde. Voorleessoftware opent voor leerlingen met dyslexie heel wat nieuwe mogelijkheden. Het programma leest teksten voor met daarbovenop studie- en schrijfhulpmiddelen en zelf
5
geïntegreerde (vertaal)woordenboeken. De scholengemeenschap koos voor Kurzweil omdat enerzijds de lagere centrumscholen in Ieper het gebruiken. Dus vele leerlingen kennen het programma al. Anderzijds is Kurzweil de meest geavanceerde voorleessoftware die ook later in hogere studies kan worden ingezet. Rotary Ieper ondersteunt het dyslexieproject De aankoop van laptops, scanners ,softwarepakketten en de financiering van de opleiding betekent voor scholen en ouders een grote financiële kost. De scholengemeenschap zelf kocht een aantal jaren geleden 5 schoolpakketten Kurzweil aan. Rotary Club Ieper engageert zich om de scholen langdurig te ondersteunen bij het verder financieren van software, laptops en opleiding. Hierdoor kan het zorgbeleid voor leerlingen met leesproblemen verder uitbreid worden.
Schenking Rotary Schooljaar 2011-2012 15 laptops 25 Kurzweil pro kleur licenties Schooljaar 2012 – 2013 17 laptops 10 Kurzweil pro kleur licenties 10 Kurzweil leerstations Upgrade Kurzweil licenties naar v12: 5 pro kleur en 20 leerstations
Gebruik van voorleessoftware De leerlingen kunnen gebruik maken van de software tijdens de avondstudie. Deze wordt begeleid door een leerkracht die onderlegd is in het gebruik van voorleessoftware. Zo kunnen leerlingen gebruik maken van de software zonder het zelf aan te kopen. Leerlingen kunnen ook hun examens afleggen met Kurzweil. Deze activiteiten vinden plaats in een speciaal ingericht klas hiervoor: het dyslexiecentum (zie figuur 2). De laptop kan ook ondersteunend of compenserend worden ingezet tijdens de klasuren en remediëring. Dit kan Figuur 2 Computerlokaal voor het gebruik van de spellingscorrector of gebruik van Kurzweil. Een ingericht met voorleessoftware. aantal leerlingen gebruiken de software ook thuis.
Figuur 3 Evolutie van gebruik van voorleessoftware vóór (blauw) en na (rood) de schenking van Rotary. Door het meerjarenproject van de Rotary Club Ieper kunnen de scholen hun aanbod nog vergroten en hun zorgbeleid bij het compenseren van dyslexie verruimen (zie figuur 3).
6
Ondersteuning van dyslectische leerlingen met SPRINT in de scholen van GO! Ieper… we laten een ouder aan het woord: Mijn dochter heeft in het zesde leerjaar met Sprint gewerkt, op een laptop in de klas en op een gewone pc thuis. Ze zit nu in de Middenschool, waar er verder met Sprint Plus gewerkt wordt. Door haar dyslexie had mijn dochter vroeger heel wat problemen met het leestempo. Bij toetsen waren klasgenootjes steeds klaar met vragen oplossen, voor zij de tekst zelfs gelezen had. Sprint biedt hiervoor de oplossing: we scannen de tekst in als een Wordbestand en laten Sprint de tekst voorlezen. Onze dochter is tevreden, omdat ze zo toch zelfstandig haar toets kan maken en vooral even snel klaar is als de anderen. Wij gebruiken thuis ook Sprint voor het lezen en studeren. Markeerstiften in Sprint maken heel snel een samenvatting van de hele tekst. In de klas is Sprint zeer interessant om opstellen te maken of voor dictee. De kinderen horen wat er getypt wordt en krijgen de spellingcontrole via Word. Ze kunnen woord per woord, zin per zin en ook nog eens de hele tekst laten voorlezen en krijgen zo een goed beeld van hun opstel of dictee. Mijn dochter is er heel enthousiast over, want zo kan ze een leesbaar en nette taak afgeven. Ze typt niet geweldig snel, maar al doende neemt de snelheid toe. Als ze moet schrijven gaat het nog veel trager en is haar geschrift onleesbaar vanwege het doorstrepen en de vele fouten. Nu mijn dochter in het eerste middelbaar zit hebben, wordt er een uitgebreidere versie van Sprint gebruikt. Sprinto Plus heeft ingebouwde woordenboeken, dus terwijl je een tekst leest, kan je in een oogwenk een woord opzoeken in een verklarend woordenboek of de vertaling opzoeken. Het scannen gaat in deze nieuwe versie veel vlotter en er worden minder fouten ingescand, dus bijna geen verbeterwerk aan de scans van de handboeken. Ook voor vreemde talen is Sprint een geweldig hulpmiddel. Sprint is erg interessant om webpagina's te laten voorlezen van het internet en leest ook voor uit Powerpoint en andere computerprogramma's. Je hoeft helemaal niet zo pc-vaardig te zijn om met Sprint te werken, er staan zo weinig knoppen op dat je de basis op 1 lesuur makkelijk onder de knie hebt. De leerlingen krijgen hiervoor een instaptraining en worden dan verder begeleid door een coördinator voor leerstoornissen. Doordat de school met sticks werkt waar het hele programma opstaat, hoef je als ouder zelf geen investering te doen, en kan ons kind zowel thuis als op school met haar persoonlijke stick werken, dezelfde sticks worden ook in het Atheneum en Technisch Atheneum verder gebruikt. Oorspronkelijk moesten we als ouder wel wat tijd steken in het inscannen, maar er komen steeds meer boeken uit op cd-rom die meteen kunnen gebruikt worden op de pc. (zie www.letop.be) De leerkrachten in de GO-scholen zijn ook gemakkelijk bereid om zelfgemaakte cursussen en werkblaadjes direct digitaal ter beschikking te stellen, zodat het inscannen niet meer hoeft. Kinderen kunnen zo hun handboeken en cursussen laten voorlezen en alles invullen op de pc. 7
