‘Open Mind’ Dé publieksdag rondom psychische gezondheid
Zaterdag 13 december 2008 9 -16 uur, Amsterdam RAI
Foto: istockphoto
PROGRAMMABOEKJE
Publieksdag ‘Open Mind’
Organisatie
Hartelijk welkom op ‘Open Mind’; dé publieksdag rondom psychische
De publieksdag ‘Open Mind’ wordt georgani-
gezondheid en psychische ziekten.
seerd door:
Deze dag bieden wij u een boeiend en gevarieerd programma aan met presentaties en lezingen over depressie en angst, schizofrenie en psychose, gedrags- en ontwikkelingsstoornissen, borderline en eetstoornissen. U kunt deelnemen aan verschillende workshops en kijken en luisteren naar veelbesproken films, theater en muziek. Ook is er een informatiemarkt aanwezig met diverse stands van instellingen en organisaties uit de ggz. Op deze publieksdag kunt u praten, luisteren, discussiëren, mensen ontmoeten, dingen doen en informatie verzamelen. U kunt uw eigen programma samenstellen: bijvoorbeeld een documentaire, een lezing, een rondje over de informatiemarkt en de uitreiking van de Ereprijs. Of gaat uw voorkeur bijvoorbeeld uit naar het héle programma over eetstoornissen? Er is van alles mogelijk. In dit boekje leest u meer over de inhoud van de verschillende programmaonderdelen en vindt u praktische informatie.
De publieksdag wordt mede mogelijk gemaakt door:
Omdat een publieksdag bestaat bij de gratie van publiek, zijn wij blij dat u erbij bent. Met elkaar maken we er op zaterdag 13 december een geslaagde
• GGNet
dag van!
• Parnassia Bavo Groep • Inmerc bv, SpreekuurThuis
De organisatie.
• FVB – de Federatie Vaktherapeutische Beroepen, koepel voor de Nederlandse Verenigingen voor Beeldende, Dans -, Drama -, Muziek - en Psychomotorische Therapie. Contactgegevens ‘Open Mind’ Fonds Psychische Gezondheid Postbus 5103, 3502 JC, Utrecht
Inhoud
Tel. 030-2971197
[email protected] www.psychischegezondheid.nl
Organisatie ...................................................................................... 2 Plenaire opening ............................................................................. 3 Verder deze dag …...........................................................................
3
Parallelprogramma’s, Ronde 1 ......................................................... 4 Parallelprogramma’s, Ronde 2 ......................................................... 6 Parallelprogramma’s, Ronde 3 ......................................................... 9 Praktische informatie ..................................................................... 11 Programmaoverzicht ...................................................................... 12
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
2
10.00 – 11.00 uur
Regelmatig verschijnen er berichten in de media over hoopvolle nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van angst en
Plenaire opening
depressie. Maar de kranten staan ook vol met berichten dat
Zaal: Auditorium, begane grond
behandeleffecten erg tegenvallen, zoals bijvoorbeeld begin 2008 over de effecten van antidepressiva. Zowel voor patiënten als behandelaars is het moeilijk om het
• Openingsact
kaf van het koren te scheiden. De laatste jaren zijn er dan
De aftrap van deze publieksdag wordt verzorgd door Thea-
ook voorbeelden van hypes aan te wijzen, zowel positieve als
tergroep De Firma Zorgbehang. Met een originele openingsact zullen zij u alvast een ‘voorproefje’ op de rest van de dag geven. De spelers zijn ervaringsdeskundigen met theatertalent, die zich graag inzetten voor verbetering van de beeldvorming over de ggz. Zij maken zichtbaar wat eerder onzichtbaar en ‘achter het behang’ bleef. De theatergroep verzorgt optredens op maat op o.a. manifestaties, conferenties en publieksdagen en werd opgezet met een subsidie van het Fonds Psychische Gezondheid. Meer informatie over de theatergroep vindt u op www.defirmazorgbehang.nl.
negatieve. Er zijn verschillende oorzaken voor dit probleem, onder andere het feit dat er ook placebo-effecten optreden. Enkele voorbeelden van vernieuwingen en hypes zullen in deze lezing de revue passeren. Voor behandeling met medicijnen is het problematisch dat niet alle onderzoeken gepubliceerd worden, en er een trend is om vooral gunstige resultaten te publiceren. Niettemin, er bestaat tenminste een overheidsinstantie die toezicht houdt op geneesmiddelen en een nieuw middel komt niet op de markt als er geen toestemming wordt verleend. Voor psychotherapie ontbreekt een dergelijke instantie, en is toetsing afhankelijk van de belangstelling van onderzoekers. Is het
• Welkomstwoord Pauline Meurs, bestuursvoorzitter van het Fonds Psychische
nodig om voor alle niet-medicamenteuze behandelingen toetsing vooraf verplicht te stellen?
Gezondheid en ZonMw, heet u van harte welkom. Zij reikt tevens het eerste exemplaar van de ZonMw publicatie
GeestKracht op koers; Tussentijdse resultaten uit het onderzoeksprogramma GeestKracht uit aan Marjan ter Avest, directeur van het Landelijk Platform GGz. Het LPGGz is een koepel van 20 cliënten -, familie - en categorale organisaties in de ggz en behartigt de belangen van mensen met psychische problemen en hun naastbetrokkenen.
Verder deze dag... … laat Stichting Akkoord van zich horen! Muzikanten van Stichting Akkoord zullen op verschillende momenten zorgen voor een vrolijke muzikale noot in de Lounge. Stichting Akkoord uit Den Haag organiseert, ontwikkelt en onder-
De publicatie is vooral geschreven voor cliën-
steunt muziekactiviteiten voor en in samenwerking met
ten om hen te informeren over resultaten van
ggz-cliënten en is opgericht met subsidie van het Fonds
onderzoek van het ZonMw programma
Psychische Gezondheid.
GeestKracht. In de publicatie wordt op toegankelijke wijze de laatste stand van zaken rond-
… stelt MIND Magazine
om angst en depressie, schizofrenie en psy-
editie 6 van haar tijd-
chosen, kinderen en jeugd en meedoen aan de
schrift aan u beschik-
maatschappij gepresenteerd. Het laat zien hoe
baar. Dit tijdschrift kunt
oplossingen dichterbij komen voor een aantal
u gratis afhalen op de
vraagstukken in de ggz. Tegelijkertijd is het
informatiemarkt in de
voor GeestKracht een middel met cliënten in
Lounge. En wees er snel
gesprek te gaan over het toepasbaar maken
bij, want op=op! MIND
van die oplossingen. Na afloop van de plenaire
magazine is de psycho-
opening krijgen alle bezoekers bij de zaaluitgang een gratis
logie glossy voor een
exemplaar van dit boekje uitgedeeld. Het boekje is ook
leuker leven. Met onder
beschikbaar in de stand van ZonMw op de informatiemarkt
meer artikelen over
of kan na afloop gratis worden opgevraagd via www.zonmw.nl/
uzelf én uw relaties met
publicaties of door een mailtje te sturen naar geestkracht@
anderen, psychologische tests voor meer zelfkennis en arti-
zonmw.nl.
kelen over wellbeing. Bekende psychologen en andere deskundigen delen nieuwe inzichten en geven advies.
• ‘Vernieuwing en hype in de behandeling van angst en depressie’ Lezing door Willem van der Does, klinisch psycholoog en hoogleraar aan de Universiteit van Leiden en het LUMC.
3
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
Na de plenaire opening aansluitend koffie- /theepauze van 11.00 – 11.30 uur in de Lounge (begane grond).
11.30 – 12.30 uur
2. Schizofrenie en psychose Zaal C, eerste etage
Parallelprogramma’s Ronde 1 Zalen: A t/m H (eerste etage)
• Psychosepreventie Door Mark van der Gaag, klinisch psycholoog.
Maak een keuze uit de 7 onderstaande programmaonderdelen. Elk onderdeel duurt 60 minuten en bestaat uit twee bijdragen
Mark van der Gaag, hoofd wetenschappelijk onderzoek bij
van ieder 30 minuten, tenzij anders is aangegeven.
Parnassia, doet in Nederland onderzoek naar het voorkomen van het ontstaan van een psychose. Het lukt steeds beter om mensen die in de aanloop naar een psychose zitten op te
1. Angst en depressie
sporen. Bij deze mensen wordt momenteel getest wat de
Zaal B, eerste etage
effecten van een cognitief gedragstherapeutische interventie met veel psycho-educatie zijn, in een door ZonMw gesubsidi-
• Depressietherapie via Internet Door Annemieke van Straten, klinisch psycholoog. De behandeling van depressie bestaat doorgaans uit één op één gesprekken met een therapeut. Maar behandeling kan
eerde trial. Kan hiermee een psychose worden voorkomen?
• Cannabis en psychose Door Monique Konings, psychiater.
ook zonder therapeut worden uitgevoerd, bijvoorbeeld via Internet. Bij een Internet zelfhulp behandeling krijgen deel-
Het gebruik van cannabis onder psychotische patiënten is
nemers toegang tot een website waar uitleg wordt gegeven
opvallend hoog. Mogelijk zouden mensen met een psychose
over therapeutische technieken. De deelnemers leren deze
zich beter voelen door cannabis te gebruiken, maar mogelijk
toe te passen door middel van oefeningen. Een coach onder-
zou cannabis ook kunnen bijdragen aan het ontstaan van een
steunt ze daarbij via e-mail. Het voordeel is dat zelfhulpthe-
psychose. Dit laatste is ook erg belangrijk gezien de vele jon-
rapie thuis uitgevoerd kan worden, op die momenten dat het
geren die wereldwijd op steeds jongere leeftijd en vaker can-
de deelnemer uitkomt. In deze presentatie wordt een voor-
nabis gebruiken. In deze presentatie worden aan de hand
beeld van zo’n therapie gegeven. Daarnaast komt de effecti-
van recente onderzoeksgegevens, de verschillende visies
viteit van ‘normale’ gesprekstherapie en Internet zelfhulp
over de relatie tussen cannabis gebruik en psychose nader
aan de orde. Tot slot worden de voor- en nadelen van beide
belicht. Daarbij wordt ook ingegaan op de interactie tussen
vormen van behandeling besproken.
cannabis en andere risicofactoren voor psychose. Tot slot worden behandelmogelijkheden besproken en welke adviezen gegeven zouden kunnen worden aan jongeren die canna-
• Begeleide zelfhulp Door Christine van Boeijen, psychiater.
bis gebruiken.
Voor de meeste mensen met angstklachten zijn deze klach-
3. Gedrags- & ontwikkelingsstoornissen
ten hinderlijk en niet zelden hardnekkig aanwezig. Er zijn
Zaal A, eerste etage
voor deze mensen maar weinig behandelingen toepasbaar in de 1ste lijn. Een begeleide zelfhulp werd daarom ontwikkeld en onderzocht. In deze studies werd gevonden dat begeleide
• De (vaak gemiste) diagnose AD(H)D Door Gigi van der Loo, kinder- en jeugdpsychiater.
zelfhulp effectief is en verbetering van klachten geeft. De begeleide zelfhulp wordt momenteel in de 0de, 1ste en 2de lijn geïmplementeerd. De zelfhulp-handleiding bestaat uit een introductie, uitleg over angst, informatie over gedachten, leren ontspannen en oefening in het dagelijks leven. De begeleiding bestaat uit uitleg over de zelfhulp, het beantwoorden van vragen, het bespreken van de voortgang en het motiveren om door te gaan. Meer informatie: www.angstklachten.nl.
In deze lezing zullen de misverstanden en vooroordelen over de verschillen tussen ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en ADD (zonder Hyperactivity) aan de orde gesteld
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
4
worden. Volgens Van der Loo lijkt het namelijk alsof de
onderzoek naar eetstoornissen, lichaamsontevredenheid en
diagnose ADD soms de voorkeur heeft boven ADHD, omdat
andere eetproblematiek, zoals obesitas. Elke Smeets zal
de laatste vaak negatieve reacties oproept. In de DSM IV
meer vertellen over haar onderzoek naar de rol van selectie-
komt de afkorting ADD helemaal niet voor. En bij navraag
ve aandacht bij het ontstaan van eetstoornissen en lichaams-
blijkt dat bij mensen met ADD vaak wel degelijk sprake was
ontevredenheid. Verder zal ze toelichten wat onderzoek op
van hyperactiviteit of impulsiviteit, soms alleen op de kinder-
dit gebied laat zien en wat de toekomst-perspectieven zijn
leeftijd, maar niet in die mate dat het storend was voor de
voor de ontwikkeling van een nieuwe behandelmethode.
omgeving. Er zijn dus weinig aanwijzingen dat het hier gaat
Janneke Giesen zal u vervolgens kennis laten maken met een
om een aparte stoornis. Bovendien maakt het onderscheid
gedragseconomische analyse van lijngedrag en overgewicht.
tussen ADHD en ADD niets uit voor de behandeling. Van der
Daarbij zal ze de rol van de belonende waarde van voeding
Loo wil dus de ‘H’ uit de taboesfeer halen en de scheidslijn
behandelen en zal ze toelichten hoe dit op experimentele
tussen ADHD en ADD laten vervagen.
wijze getest kan worden. Ten slotte wordt ingegaan op hoe deze kennis toegepast kan worden op eetproblematiek.
4. Borderlinestoornis Zaal D, eerste etage
6. Workshop Zaal F, eerste etage
• Ondraaglijke gevoelens Door Marcia Kroes, coördinator voorlichting van de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging.
• Workshop Sahaja Yoga Let op: aan deze workshop kunnen maximaal 85 personen deelnemen.
Zelfbeschadiging is een eenzaam en verdrietig overlevingsmechanisme. Wanneer je jezelf verwondt doe je dit vaak in
Sahaja Yoga is een medita-
een worsteling met ondraaglijke gevoelens. Vaak weet je
tievorm waarbij een subtiele
geen andere uitweg dan jezelf schade toe te brengen. Het
innerlijke spirituele energie
maakt de ondraaglijke gevoelens dragelijk, het lucht op en
in ons ontwaakt. Dit leidt tot
het helpt je verder. Waarom doen mensen zichzelf dit aan en
de ervaring van gedachte-
welke betekenis heeft het voor hen? Wat zijn oorzaken en
loos bewustzijn, vreugde en
motieven voor zelfbeschadiging, wat kan iemand er zelf aan
innerlijk evenwicht. We zijn
doen en wat kan de omgeving, de familie en de hulpverlening
ons dan volledig bewust van
doen om hen te helpen? In deze lezing vertelt Marcia Kroes
wat er om ons heen gebeurt,
over het hoe en waarom van zelfbeschadiging. Ze vertelt over
zonder dat gedachten het
haar eigen ervaringen en over ervaringen van lotgenoten.
verstoren. Echte meditatie is een staat van diepe innerlijke
Ook de Landelijk Stichting Zelfbeschadiging komt aan bod.
balans, waar onze geest rustig en stil is maar toch waakzaam. Het uiteindelijke doel is om Zelfrealisatie te bereiken. Hierbij is het persoonlijke bewustzijn verbonden met een
• Als je de grip verliest Door Thea Daggenvoorde en Carla Jonkman, verpleegkundig experts Dimence.
hoger, spiritueel bewustzijn. In Sahaja Yoga is deze ervaring voor iedereen mogelijk. Maak kennis met Sahaja Yoga onder leiding van Gemma de Vetter en Henno de Graaf van Stichting Sahaja Yoga Nederland.
Na een korte uitleg over de Borderline Persoonlijkheidsstoornis zal het grootste deel van deze workshop bestaan uit interactie met het publiek. Centraal staat het omgaan met
7. Filmvertoning
crises. Diverse praktijkvoorbeelden zullen besproken worden
Zaal H, eerste etage
en u uitnodigen tot discussie. Ter afronding volgen tips voor omgang met crisissituaties.
• Filmvertoning ‘Mag ik dood’ Tijd: 11.15 – 12.45 uur (let op: tijdsduur wijkt af i.v.m. lengte van de film en voor- en nabespreking).
5. Eetstoornissen Zaal E, eerste etage
Documentairemaakster Eveline van Dijck maakte in opdracht van het Humanistische Verbond en de Humanistische Om-
• De psychologie van eten Door onderzoekers Elke Smeets en Janneke Giessen.
roep en met subsidie van het Fonds Psychische Gezondheid de film ‘Mag ik dood’. Zij maakte de film vanuit haar persoonlijke ervaring met de zelfgekozen dood van haar zus
5
In deze lezing zullen de twee onderzoekers van de Universi-
Cathma. Na een psychose op latere leeftijd en enkele jaren
teit Maastricht ingaan op de nieuwste trends binnen het
van psychiatrische behandeling keek Cathma in een zwart
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
13.30 – 14.30 uur
Parallelprogramma’s Ronde 2 Zalen: A t/m H (eerste etage) Maak een keuze uit de 7 onderstaande programmaonderdelen. Elk onderdeel duurt 60 minuten en bestaat uit twee bijdragen van ieder 30 minuten, tenzij anders is aangegeven.
1. Angst en depressie gat. Zij vond de kwaliteit van haar leven dusdanig achteruit
Zaal B, eerste etage
gegaan dat ze niet meer benieuwd was naar de rest van haar leven. ‘Mag ik dood’ gaat in op het taboe op de zelfgekozen dood van chronisch psychisch zieke mensen die het leven niet
• Werkomstandigheden, angst en depressie Door Inger Plaisier, socioloog en verpleegkundige.
meer verdragen. Ook aan verschillende dilemma’s rond het gebrek aan hulp bij zelfdoding wordt aandacht besteed. Rein
Mensen met angst of depressieve stoornissen zijn vaak min-
Zunderdorp, voorzitter van het Humanistisch Verbond, ver-
der of niet in staat om te werken. Daarnaast kunnen werk-
zorgt bij deze filmvertoning een inleiding en nabespreking.
omstandigheden bijdragen aan het ontwikkelen van angst en depressie. Inger Plaisier, socioloog en onderzoeker bij NESDA (Nederlandse Studie naar Depressie en Angst), bespreekt in deze workshop bevindingen van haar onderzoek naar de
Na Ronde 1 aansluitend lunchpauze van 12.30 – 13.30
samenhang tussen angst en depressie, werkomstandighe-
uur in de Lounge (begane grond).
den en het functioneren op het werk. Welke werkomstandigheden spelen een rol bij het ontstaan van angst en depressie? En hoe functioneren mensen met angst en depressie op hun werk? Zijn er werkomstandigheden die kunnen bijdragen aan het functioneren van werknemers met angst en depressie? Deze vragen zullen aan de orde komen.
Lachen is gezond! Lachen vermindert stress, depressie, bezorgdheid en slapeloosheid. Lachen ontspant. Ontspanning in de spieren en het vrijkomen van endorfinen geeft een fijn gevoel. Nadat je echt gelachen hebt voel je je innerlijk
• Werkhervatting bij mensen met depressieve klachten Door Moniek Vlasveld, arbeidspsycholoog.
sterk en ontspannen. Lachen bevordert de bloedsomloop en verlaagt de bloeddruk. Lachen maakt je minder angstig en vergroot je zelfvertrouwen. Lachen is goed voor je geestelijk en je lichamelijk welzijn en lachen verbindt mensen. Lachen brengt je dichter bij je gevoel, waardoor je ook eerder de emotie verdriet en woede voelt. Heeft u zin om eens lekker te lachen? Neem dan deel aan een van de twee lachsessies in groepsverband onder leiding van Maarten Vos. Maarten Vos werkt als preventiewerker bij JellinekMentrum geestelijke gezondheidszorg en is lachcoach in Amsterdam. Hij organiseert lachyoga en lachcoaching-sessies voor jong en oud en voor particulieren en bedrijven. Meer informatie hierover vindt u op de website www.lachcoachamsterdam.nl. De lachsessies (20 minuten) vinden plaats in de Topaz-
Depressie gaat vaak gepaard met ziekteverzuim of met een
Lounge (eerste etage) en starten om 12.30 uur en om
verminderd arbeidsfunctioneren. Het Trimbos-instituut on-
13.10 uur tijdens de lunchpauze.
derzoekt in het kader van het Depressie Initiatief, samen met het VUmc en ArboNed, de effectiviteit van een behandelmodel bij mensen met een depressie die ziek gemeld zijn van hun werk. Dit behandelmodel richt zich op zowel vermindering van klachten als op werkhervatting. In deze workshop licht Moniek Vlasveld, onderzoeker bij het Trimbos-
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
6
instituut, toe waarom werk een belangrijk onderdeel is in de behandeling van mensen met depressieve klachten en hoe
• Onderzoek naar pesten Door Andrea de Winter, epidemioloog en projectleider.
dit is vormgegeven in deze nieuwe interventie van het Trimbos-instituut.
Pesten heeft grote gevolgen voor zowel de pesters als de slachtof-
2. Schizofrenie en psychose
fers. Sommige kinderen
Zaal C, eerste etage
proberen hun positie in de groep te verbeteren
• Genen doen ertoe, maar hoe? Door Richard Bruggeman, psychiater en Maarten Muis, bestuurslid van Anoiksis.
door kwetsbare en geïsoleerde slachtoffers te pesten. Pesters proberen afkeuring van
Binnen GROUP (Genetic Risk and Outcome of Psychosis)
belangrijke leerlingen of
doen wetenschappers onderzoek naar de factoren die
volwassenen te voorko-
iemand kwetsbaar kunnen maken voor een psychose. Het
men. Naast het bevor-
genenonderzoek vormt daarvan een belangrijk onderdeel.
deren van positief gedrag is daarom afwij-
Maar wat weten we daar inmiddels over? Genen doen ertoe, maar hoe? De vragen van mensen met schizofrenie sluiten
zing van pestgedrag door leerlingen, ouders en docenten
op veel punten aan bij die van de wetenschappers en vormen
belangrijk. Een netwerkonderzoek brengt de rollen van kin-
de basis voor deze presentatie. U krijgt antwoord op 10 vra-
deren in de klas in kaart, bijvoorbeeld pesters, gepesten en
gen en hoort een reactie van patiëntenvereniging Anoiksis.
helpers. Zo’n analyse maakt ook duidelijk hoeveel kinderen
Want, zo vraagt Anoiksis zich af, waarom is zo’n onderzoek
betrokken zijn bij pesten. Dit is van belang omdat de accep-
belangrijk, wat zijn mogelijke bedreigingen en wat brengt het
tatie van pesten toeneemt als er meer wordt gepest; de
ons?
groepsnorm verandert. Dit is een van de redenen waarom structureel aandacht voor het voorkomen en aanpakken van pesten zo belangrijk is.
3. Gedrags- & ontwikkelingsstoornissen Zaal A, eerste etage
4. Borderlinestoornis • ADHD, een mode gril of een behandelbare veel voorkomende stoornis? Door Rutger Jan van der Gaag, hoogleraar klinische kinder- & jeugdpsychiatrie.
Zaal D, eerste etage
• Jongeren met borderline en hun families Door Henk Pijnenburg, systeemtherapeut en Monique van Batenburg, sociotherapeut.
ADHD komt bij 3-5% van de bevolking zowel op jonge als volwassen leeftijd voor. Mensen met ADHD hebben in verschil-
Omstandigheden in de thuisomgeving spelen vaak een be-
lende levensfasen andere problemen: peuters zijn heel erg
langrijke rol in het disfunctionele gedrag van de jongere.
druk, basisschoolkinderen hebben het meeste last van hun
Conflicten met ouders kunnen heftig zijn. Wanneer de jonge-
gebrekkige concentratie en hoge afleidbaarheid, pubers
re met een DGT-behandeling start bestaat het gevaar dat
ervaren hinder van hun impulsiviteit, terwijl de problemen
ouders zich buiten gesloten voelen en dagelijks nog gecon-
met plannen en organiseren van gedrag de volwassenen
fronteerd worden met de heftige problemen van hun zoon of
parten speelt. ADHD is in hoge mate erfelijk bepaald, maar
dochter. Het moge duidelijk zijn dat het heel belangrijk is om
komt tot uiting in wisselwerking met de omgeving. In de
de ouders/familie bij de behandeling te betrekken. Maar hoe?
afgelopen decennia is de informatie last sterk toegenomen.
Welk aanbod moet de ouders gedaan worden? Tot welke in-
Er wordt veel gevraagd van de zelfstandigheid van leerlingen
vestering zijn ouders nog bereid na vaak een lange periode
en werknemers. Mensen met ADHD vallen sneller door de
van zorg om hun kind? Enkele dilemma's worden geschetst.
mand dan in tijden waarin alles meer gestructureerd en
Mogelijke oplossingen worden besproken.
overzichtelijk was. In deze voordracht zal bovenstaande uitgelegd worden. Naast de nadelen van ADHD zullen ook de sterke kanten benaderd worden. ADHD is niet te genezen, maar wel heel goed te behandelen!
• Borderlinewijzer Door Marlies Marissen, onderzoekscoördinator PsyQ. In Nederland zijn er internetbehandelingen te vinden voor o.a. burn-out, rouwverwerking, eetstoornissen, depressies en schokkende ervaringen. Persoonlijkheidsproblematiek is
7
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
Mentaliseren is een begrip dat voortkomt uit de psychoanalytische psychotherapie en houdt in dat mensen over zichzelf en anderen kunnen nadenken als mentale wezens. Het vermogen om te mentaliseren is van groot belang voor een
Bron: MyFactory
goed interpersoonlijk functioneren en voor het verwerken van (negatieve) ervaringen. Mensen met persoonlijkheidsproblematiek maar ook mensen met anorexia en boulimia nervosa blijken een laag mentaliserend vermogen te hebben. Onderzoek op de afdeling eetstoornissen van GGZ Midden Brabant beoogt duidelijker te maken in hoeverre dit gering vermogen samenhangt met de symptomen van mensen met een eetstoornis, en of het verbetert onder invloed van een een terrein waar men zich tot nu toe terughoudend heeft
specifieke behandeling (Mentaliseren Bevorderende Thera-
opgesteld in de ontwikkeling van vormen van internetthera-
pie).
pie. Mogelijk omdat het stoornissen zijn die met name in het persoonlijk contact naar voren komen. Bovendien is de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek een ingewik-
6. Workshop
keld en langdurig proces. Omdat een aantal patiënten, met
Zaal F, eerste etage
name borderlinepatiënten, hierdoor een kans op behandeling lijkt mis te lopen, is onder leiding van Marlies Marissen een interactieve digitale module ontwikkeld. De digitale module is gericht op psycho-educatie voor borderlinepatiën-
• Workshop Positief denken Let op: aan deze workshop kunnen maximaal 60 personen deelnemen.
ten en zal thema’s behandelen als ‘Wat zijn de symptomen van borderline?’ of ‘Hoe ga je met deze stoornis om?’. Ook
Centraal binnen deze workshop staat ‘het goede gevoel’.
krijgen patiënten objectieve informatie over het voorkomen
Deelnemers zullen leren hoe ze negatief ervaren situaties,
van de stoornis, medicatiegebruik en wetenschappelijk
kunnen ombuigen naar positiviteit, zonder daarbij de realiteit
onderzoek.
uit het oog te verliezen. U zult bijvoorbeeld zien hoe een omdraaiing van de situatie, het geheel in een ander daglicht plaatst. Door kleine oefeningen te doen leert en ervaart u ter
5. Eetstoornissen
plekke wat het effect kan zijn van een positieve benadering
Zaal E, eerste etage
van de dingen die op u af komen. Deelnemers zullen opgewekt naar huis gaan, met een rugzak aan tips en goed toe-
• De mandometerbehandeling voor jongeren Door Chaim Huyser, kinder- en jeugdpsychiater, Maartje Snoek, GZ-psycholoog en Hilda Donkersloot, teamcoördinator.
pasbare mogelijkheden. Aan het einde van de workshop krijgen alle deelnemers een ‘Loesje’-kaartje mee naar huis, waarmee u iemand anders een prettige, opbeurende gedachte toe kunt wensen. De workshop wordt gegeven door Michel Post, Mutabilis Coaching & Training en Corrie van
Sinds november 2004 worden bij De Bascule, academisch
Buel, Vanbuelcoaching. Meer informatie zie
centrum kinder- en jeugdpsychiatrie in Amsterdam, jonge-
www.mutabilis.nl en www.vanbuelcoaching.nl.
ren met een eetstoornis behandeld volgens de mandometermethode. Deze behandelvorm is in de jaren 90 ontwikkeld door het Karolinska instituut in Stockholm en laat zich het
7. Theatervoorstelling
best omschrijven als een gedragsmatige behandeling met
Auditorium, begane grond
biofeedback elementen. De focus van de behandeling ligt niet op “achterliggende problematiek” maar op weer leren eten, leren rust nemen en tenslotte weer meedoen aan het maatschappelijke leven. De symptomen van anorexia nervo-
• Theatervoorstelling ‘Weer-zin’ Tijd: 13.30 – 15.30 uur (let op: tijdsduur wijkt af i.v.m. lengte van de voorstelling en nabespreking)
sa worden gezien als de onderhoudende factoren die behandeling behoeven. In deze lezing zal ingegaan worden op de
Daan, 15 jaar, zit in VMBO 3. Daan oogt als een leuke, popu-
achtergronden en ervaringen met deze nieuwe methode bin-
laire en muzikale jongen. Op een dag loopt Daan weg. Zijn
nen De Bascule.
ouders, school en vrienden zijn stomverbaasd. Want wat voor een reden zou Daan hebben om weg te lopen? Via flashbacks wordt duidelijk dat Daan al vrij lang depressief is
• Eetstoornissen beter begrepen Door Greet Kuipers, psychiater en Christel Vierboom, psychotherapeut.
en dat niet meer wil voelen. Hij heeft zich daar altijd voor geschaamd en het weten te maskeren. Daan komt terug en zoekt hulp bij zijn broer….
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
8
Theater Traxx verzorgt educatief theater in heel Nederland.
En tegelijk geeft het aan hoe moeilijk het is om te komen
Met de voorstelling ‘Weer-zin’, geproduceerd met subsidie
met do’s en don’ts voor de familie. Want hoe onmogelijk is
van het Fonds Psychische Gezondheid, wil de theatergroep
het te verlangen dat je daadwerkelijk ‘afstand’ neemt van je
met name jongeren, maar ook volwassenen, meer inzicht
zieke ‘naaste’? Het is bijzonder dat dezelfde do’s en don’ts
geven in onderwerpen als somberheid, depressieve gevoe-
bewezen effect hebben als ze komen van familieleden, van
lens, eenzaamheid en suicidaliteit. De voorstelling maakt
lotgenoten. Kennelijk maakt het niet alleen uit wat je zegt,
jongeren duidelijk dat als je je erg ongelukkig voelt, je dat
wat je doet, maar ook wie het zegt, wie het doet. Toch wer-
niet altijd alleen hoeft op te lossen. Er is hulp mogelijk en er
ken nog weinig hulpverleners samen met familieleden om
zijn verschillende manieren en keuzes om je leven anders in
patiënten op het goede spoor te zetten, te ondersteunen. Te
te richten! Het optreden van Theater Traxx wordt gevolgd
weinig, denkt Ypsilon die de ervaringen van 7.000 familiele-
door een uitgebreide nabespreking met de zaal. Meer infor-
den verenigt. Deze workshop laat zien waar de kracht zit. En
matie over de voorstellingen van Theater Traxx vindt u op
komt met zinnige adviezen.
www.theatertraxx.nl.
Na Ronde 2 aansluitend koffie - / theepauze van
• Verlies en Verlangen Door Hanneke Muthert, theologe en geestelijk verzorger.
14.30 – 15.00 uur in de Lounge (begane grond). Dat er bij schizofrenie sprake is van verlies, vertellen niet alleen ervaringsdeskundigen maar ook hun naasten: familie en vrienden. In deze lezing wordt ingaan op diverse verliezen
15.00 – 16.00 uur
die mensen bij schizofrenie ervaren en daarnaast hoe zij vaak op heel verschillende wijzen een weg zoeken om daar
Parallelprogramma’s Ronde 3
mee om te gaan. Zo'n zoektocht kan soms iets moois en
Zalen: A t/m H (eerste etage)
krachtigs hebben. Anderzijds maakt het vaak ook eenzaam, voelen mensen zich onbegrepen en vaak ook onmachtig.
Maak een keuze uit de 7 onderstaande programmaonderdelen.
Precies dit besef dat verliesverwerking vaak niet in vaste
Elk onderdeel duurt 60 minuten en bestaat uit twee bijdragen
fasenpatronen verloopt maar per individu verschilt, draagt
van ieder 30 minuten, tenzij anders is aangegeven.
bij aan (h)erkenning en adequate steun, ook binnen de klinische zorg.
1. Angst en depressie Zaal B, eerste etage
3. Gedrags- & ontwikkelingsstoornissen • Medicijnen Onder leiding van Aly van Geleuken, psycholoog en hoofd Depressie Centrum van het Fonds Psychische Gezondheid.
Zaal A, eerste etage
• Laureaat
Wat zijn de meest recente richtlijnen rondom het gebruik van
Dit uur is een feestelijke bijeenkomst
antidepressiva bij depressie en angst? Wat zijn voor- en
waarin Arga Paternotte de Ereprijs
nadelen van antidepressiva, hoe zit het met op- en afbouw
krijgt van het Fonds Psychische Ge-
en hoe moeten we aankijken tegen berichten uit de media?
zondheid. Zij krijgt de prijs als waar-
Op deze en meer vragen krijgt u antwoord in het ‘medicij-
dering voor haar grote inzet al ruim
nenvragenuur’ onder leiding van Aly van Geleuken. Daarbij is
twintig jaar voor Balans. Balans is de
er ruim de gelegenheid om uw eigen vraag te stellen aan
landelijke vereniging voor ontwikke-
psychiater Aartjan Beekman, huisarts Harm van Marwijk,
lings-, gedrags- en leerproblemen.
kinesioloog Henk Visser en ervaringsdeskundige Marike.
Arga Paternotte zoekt, als hoofdredacteur publicaties en
Arga Paternotte
woordvoerder, naar antwoorden op vragen van ouders, vertaalt wetenschappelijke kennis voor ouders en brengt hen zo
2. Schizofrenie en psychose
snel mogelijk de nieuwste inzichten. Het is haar overtuiging
Zaal C, eerste etage
dat een combinatie van de kracht van ouders en de deskundigheid van hulpverleners het beste is voor de kinderen.
• De rol van familie Door Marja Hasert, voorzitter Ypsilon.
Op het programma staan verhalen van ervaringsdeskundigen: Marieke Homoet, Corrie Pex en Anne-Miek Wijnbergen. De Ereprijs, een erepenning en een geldbedrag van vijfdui-
9
Het is makkelijk praten als hulpverleners zeggen dat je
zend euro, wordt uitgereikt door Rutger Jan van der Gaag,
afstand moet nemen van je naaste. Dat je grenzen moet stel-
vice-voorzitter van het bestuur van het Fonds Psychische
len. Dat je ook om jezelf moet denken. Ze hebben vast gelijk.
Gezondheid.
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
4. Borderlinestoornis
6. Workshop
Zaal D, eerste etage
Zaal F, eerste etage
• ‘Hoe ik heb leren leven met mijn borderline’ Door Kavita Anneveldt, landelijk coördinator Stichting Borderline.
• Workshop Ontspanning en Concentratie Let op: aan deze workshop kunnen maximaal 40 personen deelnemen.
“Het leven met borderline is zwaar; elke dag is weer een
Deze workshop biedt een mix van actieve ontspanningsoefe-
nieuw gevecht”.
ningen (uit Oost en West) en nadenkers over stress, span-
Kavita Anneveldt kreeg na zes problematische jaren in 2003
ning, concentratie, geluk, de werking van de hersenen en het
de diagnose borderline. Maar ze nam zoals ze dat zelf zegt
zenuwstelsel. We doen aanspannings-oefeningen, we voelen
‘het recht in eigen handen’. In korte tijd heeft zij haar leven
de energiecentra in ons en we gaan heel bewust innerlijke
met kleine stapjes weer op orde gekregen. Maar nu nog
stilte ervaren. Tot slot bekijken we hoe de oefeningen een-
steeds denkt ze wel eens: waarom ik? Kavita vertelt haar
voudig in alledaagse situaties kunnen worden toegepast. De
eigen verhaal; hoe het is om borderline te hebben, welke
workshop wordt gehouden onder leiding van Jan-Willem van
therapieën ze heeft gehad, hoe ze borderline heeft leren
Aalst, trainer en adviseur ontstressing en zingeving bij
accepteren en haar leven weer opnieuw heeft opgebouwd.
Imergis organisatiebloei. Meer informatie vindt u op www.imergis.nl.
• Balanceren tussen hoop en vrees Door Hans de Jong, trainer / sociaal netwerkfunctionaris.
7. Filmvertoning Zaal H, eerste etage
Hoe ga je als naastbetrokkene om met iemand met borderline? Veel familieleden en naastbetrokkenen zijn op zoek naar
• Film ‘Het gelijk van mijn tante’
handvatten om met de vaak complexe en heftige problematiek waarvan mensen met borderline veel last hebben, om te
Wat is normaal en wat niet? In de
leren gaan. Hiermee hopen zij enerzijds de onderlinge com-
documentaire ‘Het gelijk van mijn
municatie te verbeteren en anderzijds de eigen spanningen
tante’ volgt filmmaakster Saskia
en langdurige stress, die direct verband houden met deze
Gubbels haar tante Els, die tegen
problematiek, te verminderen. In deze workshop zal uitleg
haar wil met een rechterlijke
worden gegeven over de borderlineproblematiek en handvat-
machtiging een jaar in een psychi-
ten worden aangereikt om hiermee beter om te leren gaan.
atrische instelling heeft gezeten en nu langzaamaan de weg naar huis terug vindt. Wat heeft het verblijf
5. Eetstoornissen
daar voor haar betekend? En hoe pakt zij haar normale
Zaal E, eerste etage
bestaan weer op? Een indrukwekkende film over menselijke waardigheid en het recht op zelfbeschikking, gemaakt met
• Professionaliteit en ervaringsdeskundigheid: 1 + 1 = 3 Door Stichting Human Concern.
subsidie van het Fonds Psychische Gezondheid.
Het inzetten van ervaringsdeskundigheid in de hulpverlening aan mensen met een eetstoornis gebeurde vooralsnog
Na Ronde 3 vanaf 16.00 uur een afsluitend hapje en
alleen via zelfhulporganisaties en lotgenotencontact. Sinds
drankje in de Lounge (begane grond).
vijf jaar biedt Stichting Human Concern een behandeling die gebaseerd is op de combinatie van professionaliteit en ervaringsdeskundigheid. De hulpverleners die bij dit landelijk netwerk aangesloten zijn, hebben zelf een eetstoornis gehad en zijn daarvan genezen. Genezen ervaringsdeskundige professionals; een unieke combinatie met een enorme meerwaarde voor de behandeling. In deze presentatie vertellen wij hoe deze combinatie wordt vorm gegeven in onze behandelvisie en behandelmethodiek. Gevolgd door een discussie met het publiek aan de hand van prikkelende stellingen over dit onderwerp.
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
10
Praktische informatie
• Garderobe Voor € 1,- kunt u uw jas ophangen in de garderobe in de
• Locatie
Lounge (trap af naar beneden).
Amsterdam RAI (ingang G) Europaplein 22 1078 GZ Amsterdam
• Evaluatieformulier
Tel. 020 – 549 12 12
Bij binnenkomst wordt u een speciaal gemaakt tasje aange-
www.rai.nl
reikt met daarin informatie van de organisatie van de publieksdag en van andere ggz-gerelateerde instellingen. Ook vindt u in het tasje een evaluatieformulier. Graag horen wij wat u van de publieksdag vond. U kunt het ingevulde formulier inleveren bij de stand van het Fonds Psychische Gezondheid op de informatiemarkt, bij de uitgang aan het einde van de dag of later thuis per post sturen naar: Fonds Psychische Gezondheid, Antwoordnummer 2713, 3500 VJ, Utrecht (postzegel niet nodig).
• Informatiemarkt De hele dag is in de Lounge van de RAI (begane grond) een informatiemarkt aanwezig. De informatiemarkt wordt bevolkt door een veelvoud aan mensen en stands, waar u een variatie aan informatie wordt aangeboden. U vindt er
• Routebeschrijving Openbaar Vervoer NS-treinstation Amsterdam RAI ligt op 300 meter van de RAI en heeft regelmatig verbinding met station AmsterdamDuivendrecht, station Amsterdam-Amstel en station Schiphol, die zijn aangesloten op het internationale intercitynet. Vanaf NS-station RAI neemt u de uitgang RAI en volgt u de wegbewijzering naar de RAI tot aan ingang G.
• Routebeschrijving per auto Direct bij het naderen van Amsterdam via de autosnelweg A1 (Amersfoort/Amsterdam), A2 (Utrecht/Amsterdam) of A4 (Den Haag/Amsterdam) is op de ringweg rond de hoofdstad (A10) de RAI aangegeven op de ANWB-borden. De RAI ligt
stands van uitgeverijen, ggz-instellingen, hulpverlenende
direct aan de ringweg (afslag S 109). U kunt uw auto parke-
instanties, patiëntenverenigingen en andere ggz-gerelateer-
ren in een parkeergarage (zie parkeren).
de organisaties.
• Parkeren
De medewerkers en vrijwilligers van het Fonds Psychische
kunt uw auto het best parkeren in parkeergarage P7 onder
Gezondheid, de NVvP en ZonMw wijzen u graag de weg,
het Auditorium. Een parkeerdagkaart kost € 14,-. Vanuit de
staan u te woord en helpen u. Zij lopen op de publieksdag
parkeergarage P7 loopt u direct naar het Auditorium/ingang
rond en zijn te herkennen aan hun badge (naambordje).
G van de RAI. Een andere (goedkopere) parkeermogelijkheid
Verder kunt u met vragen of opmerkingen terecht bij de
is het Transferium Amsterdam ArenA. Van daaruit vertrek-
zaalwachten, de stands van de organisatie of treft u mede-
ken regelmatig treinen en metro’s richting de Amsterdam
werkers aan bij de in- en uitgang van de RAI. Ook in het gas-
RAI (reistijd ongeveer 5 minuten). Voor meer informatie en
tenboek kunt u uw op- en aanmerkingen aan ons kwijt.
kosten zie: www.parkerenindestad.nl (onder parkeren Amsterdam).
• Toegangsbewijs en registratie Wanneer u zich via het online registratieformulier op internet heeft aangemeld, heeft u daarvan per e-mail een bevestiging ontvangen. Wij vragen u deze bevestiging uit te printen en mee te nemen. Bij de entree (ingang G) controleren wij uw aanmelding en noteren wij uw aanwezigheid.
11
• Vragen en opmerkingen
Amsterdam RAI beschikt over ruime parkeerfaciliteiten. U
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
PROGRAMMABOEKJE ‘Open Mind’
12
Plenaire opening in het Auditorium
Koffie- theepauze in de Lounge
10.00 10.30
11.00
Afsluitend hapje en drankje in de Lounge
Koffie – theepauze in de Lounge Ronde 3 • De rol van familie • Verlies en verlangen
• Medicijnen
• Genen doen ertoe, maar hoe?
Ronde 3
Ronde 2
• Werkomstandigheden • Werkhervatting
• Psychosepreventie • Cannabis en psychose
Ronde 2
Ronde 1
• Depressietherapie via Internet • Begeleide zelfhulp
• Laureaat
Ronde 3
• ADHD • Onderzoek naar pesten
Ronde 2
• De (vaak gemiste) diagnose AD(H)D
Ronde 1
Zaal A
lingsstoornissen
& psychose Zaal C
Gedrags- & ontwikke-
Schizofrenie
Ronde 1
Zaal B
Angst & depressie
• Hoe heb ik leren leven met mijn borderline • Balanceren tussen hoop en vrees
Ronde 3
• Jongeren met borderline en hun families • Borderlinewijzer
Ronde 2
• Ondraaglijke gevoelens • Als je de grip verliest
Ronde 1
Zaal D
Borderlinestoornis
• de lachsessies vinden plaats tijdens de lunchpauze om 12.30 uur en 13.10 uur in de Topaz-Lounge (eerste etage).
• de tijdsduur van de filmvertoning ‘Mag ik dood’ en de tijdsduur én locatie van theatervoorstelling ‘Weer-zin’ zijn afwijkend.
Let op:
16.00
15.00 15.30
14.30
13.30 14.00
12.30 13.00
Lunchpauze in de Lounge
Ontvangst in de Lounge
09.00 09.30
11.30 12.00
Algemeen
Tijd
Programmaoverzicht
• Professionaliteit en ervaringsdeskundigheid: 1+1=3
Ronde 3
• Mandometermethode • Mentaliseren
Ronde 2
• De psychologie van eten
Ronde 1
Zaal E
Eetstoornissen
Ontspanning & concentratie
Positief denken
Sahaja-Yoga
Zaal F
Workshops
Film ‘Het gelijk van mijn tante’
13.30 – 15.30 uur
Theater ‘Weerzin’ in Auditorium
11.15 – 12.45 uur
Film ‘Mag ik dood’
Zaal H
Films / theater