PROGRAMMA
Festival voor de nacht 9 OKTOBER - DE RIJTUIGENLOODS AMERSFOORT
FNV FESTIVAL VOOR DE NACHT Het Festival voor de Nacht is een festival voor nachtwerkers uit alle sectoren. Het Festival biedt nieuwe inzichten, kennis, ervaringen, ontmoetingen, inspiratie, (h)erkenning en vooral plezier in de prachtige industriële omgeving van de Rijtuigenloods in Amersfoort. De Festival-activiteiten vinden plaats op verschillende locaties met verschillende bestemmingen. Op het Kennisperron staan de nieuwste inzichten over werken in de nacht centraal. Ervaringen hoe omgegaan wordt met nachtarbeid in verschillende bedrijven en sectoren kan je horen op het Ervaringsperron. In de Doe-wagon kan je zélf ervaren wat het effect is van verschillende maatregelen die speciaal voor nachtwerkers bruikbaar zijn. Laat je inspireren in de Inspiratiewagon en discussieer mee in de Debatruimte over heikele kwesties. Ontmoet en praat door op het ontmoetingsplein!
Festival voor de nacht
In Nederland werken ruim 1 miljoen mensen in de nacht, omdat het belangrijk is voor onze samenleving dat er ook ’s nachts gewerkt wordt. Helaas brengt regelmatig werken in de nacht risico’s voor de gezondheid en het welzijn van werknemers met zich mee. En ook voor de veiligheid van de werknemer zelf en zijn of haar omgeving. De mens is immers geen nachtdier. Dáárom vindt de FNV het belangrijk dat we aandacht besteden aan al die werknemers die ’s nachts werken, En vooral ook dat we er met elkaar voor zorgen dat nachtarbeid op een gezonde, veilige en verstandige manier gebeurt. Tijdens het Festival zetten we #LichtopdeNacht! Ik wens je veel plezier, ontmoeting en inspriratie! Mariëtte Patijn, Dagelijks bestuur FNV
PROGRAMMA
DE WISSEL / HET ONTMOETINGSPLEIN
In dit boekje vind je per tijdsblok het hele programma van Festival voor de Nacht. Achterin staat een handig blokkenschema zodat je snel kunt vinden wat je interessant vindt. Je vindt daar ook een plattegrond zodat je snel weet waar je moet zijn. De kleuren op de plattegrond corresponderen met de kleuren in de programmabeschrijvingen.
10.00 uur Mariëtte Patijn (Dagelijks Bestuur FNV) opent het Festival voor de Nacht. 10.10 uur Sam Groen (Team Arbeidstijden FNV) vertelt over de huidige stand van zaken van het thema Nachtarbeid.
MEER INFORMATIE Kijk voor meer informatie op fnv.nl/festivalvoordenacht en fnv.nl/arbeidstijden. Facebook: FNV Netwerk Arbeidstijden
10.20 uur Andrée Ruiters legt uit hoe het festival werkt.
SOCIAL MEDIA Tijdens het festival gebruiken we de hashtag #Lichtopdenacht
10.30 - 15.45 uur: doorlopend programma • Aanwezigheid Netwerk Arbo FNV, het netwerk voor arbeidsomstandigheden en werktijden. • Ontmoet de spreker van het vorige blok, aan de gekleurde tafel (uit blok 1, 2, 3, 4, 5 en 6). 15.45 uur: afsluiting en borrel Aan het eind van het programma sluiten we af met “Eine kleine Nachtmusik” door DJ 100% Nachtwacht, blikken we terug met een fotopresentatie door Sozdar Fotografie en is er ruimte om bij te praten en ervaringen uit te wisselen.
BLOK 1 10.30 - 11.00 UUR KENNISPERRON Gezond blijven in de nacht Jan de Leede, consultant Arbeidstijden ModernWorkx Organisatieadvies en Universitair docent Universiteit Twente Welke risico’s voor veiligheid, gezondheid en welzijn zijn verbonden aan het werken in onregelmatige en nachtarbeid? En welke type maatregelen kunnen worden genomen om de risico’s en mogelijke gevolgen te beperken?
DOE-WAGON Fit in de nacht Alwin van Drongelen, Adviseur/Projectmanager KLM HEALTH SERVICES Door een deskundige arbo-adviseur worden oefeningen aangereikt die tijdens het werken in de nacht helpen om fit en alert te blijven. Voor veel werknemers die ’s nachts werken geldt dat zij overmand kunnen worden door slaap, daarom is het verstandig om ook tijdens de nacht te zorgen voor de nodige lichaamsbeweging. Je krijgt tips en adviezen.
INSPIRATIEWAGON ERVARINGSPERRON FNV Regelmatrix Iris van Dinther, kaderlid FNV bij Aspen De FNV Regelmatrix is een nieuw instrument bedacht door de kaderleden. De matrix meet de inconveniëntie van werktijden en stelt compensatie in tijd voor als rooster-ergonomische normen worden overschreden. Het is een prima instrument voor kadergroep en OR-en om snel een oordeel te krijgen over de belastbaarheid van roostervoorstellen.
Eine kleine Nachtmusik: maak de beste playlist voor nachtwerkers Jo Kant, adviseur Kaderacademie FNV Van welke muziek krijg jij die powerboost, welk nummer is voor jou het perfecte nummer om naar huis te rijden na de nacht. Vandaag wordt tijdens de borrel de playlist afgespeeld.
DEBATRUIMTE Vrijstelling van Nachtarbeid voor ouderen. Inleiding door Sam Groen, adviseur Arbeidstijden FNV Debatleider: Tonnie Nijenhuis Is dat met de vergrijzing nog wel vol te houden in de bedrijven? Betekent het niet dat jongeren dan meer in de nacht moeten werken? Wat zijn de alternatieven?
BLOK 2 11.30 - 12.00 UUR KENNISPERRON Leeftijd en onregelmatig werk Hardy van de Ven, promovendus Universiteit van Groningen en consultant TNO De risico’s die verbonden zijn aan het werken in de nacht hebben een relatie met de leeftijd van de werknemer. Hoe zit dat precies? En hoe kunnen we er voor zorgen dat oudere werknemers hun werk in onregelmatige dienst in goede gezondheid vol kunnen houden?
DOE-WAGON De kracht van de Powernap tijdens de nachtdienst. Lucas van der Meulen, consultant. Pure Naps faciliteert in producten en diensten waarmee duurzame inzetbaarheid wordt vergroot o.a. d.m.v. een powernap. Waarom is het goed om een dutje te doen tijdens de nachtdienst? Hoe lang is een powernap om effectief te zijn? Wat zijn de positieve gevolgen? Waarom zou je een powernap willen op het werk? En natuurlijk kan je vervolgens zelf de powernap stoel uitproberen.
INSPIRATIEWAGON ERVARINGSPERRON Zelfroosteren in de industrie bij SABIC Ton de Vos, kaderlid FNV bij Sabic en Liliane Schoone vakbondsbestuurder FNV Procesindustrie Zeggenschap over je werktijden biedt de kans om je werk tijden beter aan je eigen wensen aan te passen. SABIC is het eerste grote volcontinubedrijf in de industrie waar zelfroosteren is ingevoerd. Wat zijn de ervaringen?
Nachtportret van een machinist. John Martens, kaderlid FNV en machinist bij de NS Maak kennis met Jeroen bij de Leij in zijn nachtdienst. Hoe ziet de nachtdienst van een machinist eruit? Wat doet hij om alert te blijven? Hoe zorgt hij dat ie na de nachtdienst kan slapen? John Martens, collega van Jeroen, praat na de film graag met jullie door.
DEBATRUIMTE Nachtarbeid en beroepsziekte Inleiding door Marian Schaapman, directeur Bureau Beroepsziekten FNV. Debatleider: Kim Francooy Moeten we de gezondheidsklachten voortkomend uit onregelmatige werktijden niet (laten) erkennen als arbeidsgebonden aandoeningen of beroepsziekten? Wat zou dat betekenen voor zaken als preventie, arbozorg, mogelijke schadeclaims?
BLOK 3 12.05 – 12.35 UUR KENNISPERRON Creatief met roosters Peter Vos, senior adviseur Arbeidstijdenmanagement Algemene Werkgevers Vereniging Nederland (AWVN) De keuze mogelijkheden in het ontwerpen van roosters zijn haast eindeloos. Door buiten traditionele kaders te denken kunnen we roosters maken die gezond, sociaal en economisch verantwoord zijn. Welke problemen moeten we met hernieuwde creativiteit oppakken? En aan welke rooster oplossingen kun je dan denken?
ERVARINGSPERRON Korter werken voor ouderen in de havens en bij Unilever Ruud Wennekes, vakbondsbestuurder Havens FNV i.s.m. Patrick Klink, kaderlid FNV bij Unilever Korter werken verlicht het rooster en biedt meer hersteltijd. In veel cao’s spreekt de FNV korter werken regelingen af, daarbij gebruik makend van de bestaande ouderenregelingen. Enkele voorbeelden uit de praktijk.
DOE-WAGON App-je door de nacht; welke apps zijn bruikbaar voor de nacht? Naima van Wilgenburg, adviseur Veilig en Gezond Werken FNV Welke apps vind jij handig om te gebruiken? Maak kennis met apps, die je alertheid meten, die voedingstips geven en nog veel meer handige apps, die heel bruikbaar zijn voor nachtwerkers.
INSPIRATIEWAGON Spreekuur Team Arbeidstijden Erwin van Zandvoord, adviseur Arbeidstijden FNV Heb je een vraag of probleem op het terrein van je werk tijden? Wil je advies? Loop even binnen bij het spreekuur.
DEBATRUIMTE De Inzetbaarheidscheck in de sector Transport en Logistiek. Inleiding door Willem de Vries, directeur Sectorinstituut Transport en Logistiek en Lex Lecomte, kaderlid FNV bij Schenk Tanktransport Debatleider: Tonnie Nijenhuis Werknemers in de transport en logistiek kunnen, net als in veel andere sectoren, hun vitaliteit en inzetbaarheid laten meten, als zij dat willen gevolgd door advies en begeleiding. Een discussie over individuele verantwoordelijkheid van de werknemer tegenover preventie door de werkgever.
BLOK 4 13.15 – 13.45 UUR KENNISPERRON Bioritme en voeding Marjolein van Kleef, diëtiste, Enerjoy-gezond eten op het werk Je lichaam is ‘s nachts in rust, zelfs als je dan werkt. Je spijsvertering werkt langzamer, waardoor voedsel minder goed wordt verdragen. Het is juist dan extra belangrijk om te letten op WAT je eet en WANNEER je eet. In deze lezing achtergronden en tips voor een goed voedingspatroon in de nacht.
ERVARINGSPERRON Ervaringen van een bedrijfsarts bij de NS Hans Burggraaf, medisch adviseur en bedrijfsarts bij de NS Een schets van de ontwikkelingen bij de NS op het gebied van onregelmatig werken, en de problematiek van de vergrijzing. Wat kan de rol van de bedrijfsarts zijn in de preventie en bij de begeleiding van werknemers?
DOE-WAGON Zeggenschap over jouw werktijden Hans Hubregtse, adviseur Medezeggenschap FNV Het is goed zelf je werktijden te kunnen regelen : zowel voor je functie als voor privé-afstemming. Wat speelt daarbij een rol? De werkgever maakt roosters die jouw situatie raken. Hoe kun je daar invloed op uitoefenen, en wat kunnen de ondernemingsraad en bond daarin doen?
INSPIRATIEWAGON Radioprogramma de Ochtend over Nachtarbeid 5 afleveringen Heidi Timmermans, adviseur Arbeidsvoorwaarden FNV Maak kennis met vele aspecten van nachtarbeid. Jeroen de Jager, radiojournalist van de Ochtend gaat de nacht in en praat met verschillende mensen over de nachtdienst. Hoe ervaart de werknemer bij MSD de nacht? Wat is de mening van de slaapdeskundige? Veel luisterplezier!
DEBATRUIMTE Nightdate; speeddaten over Nachtarbeid, ontmoet andere nachtwerkers Gespreksleider: Jo Kant, adviseur Kaderacademie FNV Maak kennis en deel je ervaringen met andere nachtwerkers. Wat zijn de positieve kanten van werken in de nacht? Wat zijn de zware aspecten? Waar zie je overeenkomsten en verschillen in sectoren? Speeddate door de nacht!
BLOK 5 13.50 – 14.20 UUR KENNISPERRON Roosteren in lagen Coen van Limborgh, consultant Arbeidstijden, Syntro adviesbureau - de Schakel in proces en tijd Gelaagd roosteren stapt af van de traditionele collectieve manier van roosteren. In plaats van hetzelfde rooster voor iedereen maken we lagen in roosters. Elke laag heeft verschillende kenmerken en mogelijkheden voor het combineren van werk/privé of fysieke belasting. Dat levert nieuwe mogelijkheden voor levensfase bewuste werktijden en langer kunnen doorwerken op de eigen vertrouwde werkplek in ploegendienst.
ERVARINGSPERRON Project Duurzame Inzetbaarheid bij Forbo Eddie van der Weide, kaderlid FNV bij Forbo Een project waarbij de werknemers actief werden betrokken. Dit leidde o.a. tot een pilot met een nieuw rooster, waar werknemers overwegend positief over zijn.
DOE-WAGON Zeggenschap over jouw werktijden Hans Hubregtse, adviseur Medezeggenschap, FNV Het is goed zelf je werktijden te kunnen regelen: zowel voor je functie als voor privé-afstemming. Wat speelt daarbij een rol? De werkgever maakt roosters die jouw situatie raken. Hoe kun je daar invloed op uitoefenen, en wat kunnen de ondernemingsraad en bond daarin doen?
INSPIRATIEWAGON “Vraag het Nelke”; laat je coachen op een uitdaging… Nelke Temme, adviseur Kaderacademie FNV Loop je met een probleem? En wil je verkennen wat de mogelijkheden zijn om een oplossing te vinden? Heb je werkelijk alles geprobeerd? En hoe ziet het eruit als je probleem is verdwenen? Laat je coachen door Nelke, zij denkt met je mee!
DEBATRUIMTE Flexibele werktijden of inhuur van flexkrachten? Inleiding door Toon Wennekers, FNV Zorg en Welzijn, teamleider Care. Debatleider: Kim Francooy De FNV kiest liever voor interne flexibiliteit dan voor externe flexibiliteit. Dus liever verbreding van inzetbaarheid en flexibeler werktijden dan grote aantallen flex krachten in huis. Maar leidt dat niet juist tot meer gezondheidsproblemen van de werknemers.
BLOK 6 14.40 – 15.10 UUR KENNISPERRON Licht op de werkplek Toine Schoutens, consultant Fluxplus, adviesbureau gespecialiseerd in dynamische verlichting Ons bioritme wordt aangestuurd door (zon-)licht. Werken in de nacht verstoort ons bioritme en dat beïnvloedt onze gezondheid en prestaties. Met dynamisch licht op de werkplek kunnen we dat effect beperken. Wat zijn de mogelijk heden daarvan?
ERVARINGSPERRON Meeroosteren in de zorg bij Meander ziekenhuis Erwin van Zandvoord, adviseur Arbeidstijden FNV Een introductie op de pilot meeroosteren in het Meander ziekenhuis. Meeroosteren is een werkvorm waarin medewerkers diensten kiezen die het beste passen bij hun werk/ prive wensen. De werkgever biedt diensten aan die het beste passen bij de vraag naar zorg. De roosterplanner is de intermediair in het planningsproces en kijkt extra naar de roosterergonomische belasting en het verduurzamen van de inzetbaarheid van medewerkers.
DOE-WAGON Zelfroosteren met Time Care Bas Misset, consultant Déhora Consultancy Group: specialist in Workforce Planning Time Care is een software programma speciaal ontwikkeld voor zelfroosteren. In een proefopstelling kun je er actief mee aan de slag en kun je zien en ervaren hoe het werkt om zelf je diensten te kunnen kiezen. Let op: deze workshop behelst blok 6 en blok 7.
INSPIRATIEWAGON Spreekuur Team Arbeidstijden FNV Sam Groen, adviseur Arbeidstijden FNV Heb je een vraag of probleem op het terrein van je werk tijden? Wil je advies? Loop even binnen bij het spreekuur.
DEBATRUIMTE Boundaryless work; moeten we begrenzen? Inleiding door Hylco Nijp, promovendus Radboud Universiteit Nijmegen, Beater van der Velden, adviseur Veilig en Gezond Werken FNV. Debatleider: Tonnie Nijenhuis “Boundaryless work” is letterlijk “grenzeloos werk”, ook wel: plaats- en tijdonafhankelijk werken. Hoe ziet grenzeloos werk eruit? Wat zijn de voordelen en nadelen? Waar liggen onze grenzen t.a.v. van “grenzeloos werk”? Is zeggenschap van het individu het belangrijkst of moeten we juist de werktijden begrenzen?
BLOK 7 15.15 – 15.45 UUR KENNISPERRON Gevolgen van oproepdiensten Carla Ziebertz, promovenda Radboud Universiteit Nijmegen Wat maakt oproepdiensten zo belastend voor de gezondheid en sociaal? Een van de eerste onderzoeken daarnaar wordt door de Universiteit in Nijmegen gedaan. Wij laten de onderzoekster aan het woord.
ERVARINGSPERRON Nachtwerk bij de politie Ineke van Nes, beleidsmedewerker SAOP (scholingsfonds Politie) Binnen de politie is een project gestart om de duurzame inzetbaarheid van het politiepersoneel te verbeteren. Ineke van Nes zal ingaan op de karakteristieken van het werk als politieman/-vrouw, de resultaten van het onderzoek en vervolgens aangeven welke aanpak is gekozen door sociale partners om de duurzame inzetbaarheid van politiepersoneel te verbeteren. Een van de aanpakken is het investeren in het geven van goed voedingsadvies tijdens de nachtdienst.
DOE-WAGON Zelfroosteren met Time Care Bas Misset, consultant Déhora Consultancy Group: specialist in Workforce Planning Time Care is een software programma speciaal ontwikkeld
voor zelfroosteren. In een proefopstelling kun je er actief mee aan de slag en kun je zien en ervaren hoe het werkt om zelf je diensten te kunnen kiezen. Let op: dit is het vervolg uit blok 6!
INSPIRATIEWAGON Het Klokhuis: Licht. Hoe kan je met de kleur van licht je bioritme beïnvloeden? Heidi Timmermans, adviseur Arbeidsvoorwaarden FNV Vroeger was de zon onze lamp. Maar sinds de uitvinding van het licht kunnen we zelf ons dag- en nachtritme bepalen. Lichtonderzoeker Toine Schoutens legt uit hoe je met de kleur van licht je bioritme kunt beïnvloeden. Met die truc hielp hij Giel Beelen het wereldrecord radio maken te verbreken.
DEBATRUIMTE Lokken toeslagen voor onregelmatigheid ongezonde roosters uit? Inleiding door Sam Groen, adviseur Arbeidstijden FNV Debatleider: Kim Francooy Toeslagen voor onregelmatig werk en nachtarbeid zijn een compensatie voor de belasting. Maar verminderen deze belasting niet. Sterker nog : in de praktijk kiezen werknemers nog wel eens voor het rooster met de hoogste toeslag. Afschaffen dan maar? Wat zijn de alternatieven?
Blok 1
Pauze
Blok 2
Blok 3
Lunch
Blok 4
Blok 5
Pauze
Blok 6
Blok 7
Borrel
10.30
11.00
11.30
12.05
12.35
13.15
13.50
14.20
14.40
15.15
15.45 Eine kleine Nachtmusik Fotopresentatie Afsluiting
Ontmoet de spreker
Ontmoet sprekers uit blok 1
Ontmoet sprekers uit blok 2
Ontmoet sprekers uit blok 3
Ontmoet sprekers uit blok 4
Ontmoet sprekers uit blok 5
Ontmoet sprekers uit blok 6
KENNISPERRON
Gezond blijven in de nacht
Leeftijd en onregelmatig werk
Creatief met roosters
Bioritme en voeding
Roosteren in lagen
Licht op de werkplek
Gevolgen van oproepdiensten
ERVARINGSPERRON
FNV Regelmatrix
Zelfroosteren in de industrie bij Sabic
Korter werken voor ouderen in de havens en bij Unilever
Ervaringen van een arboarts bij de NS
Duurzame inzetbaarheid bij Forbo
Meeroosteren in de zorg bij het Meander ziekenhuis
Nachtwerk bij de politie
DOEWAGON
Fit in de Nacht
De kracht van de Powernap
App-je door de Nacht
Zeggenschap over jouw werktijden
Zeggenschap over jouw werktijden
INSPIRATIE WAGON
Doorlopend: Maak kennis met het Netwerk Arbo FNV - het netwerk voor arbeidsomstandigheden en werktijden
Eine kleine Nachtmusik
Nachtportret van een machinist
Spreekuur team Arbeidstijden FNV
Radio-programma Nachtarbeid
Vraag het Nelke
Spreekuur team Arbeidstijden FNV
Klokhuis: Licht
DEBATRUIMTE
DE WISSEL HET ONTMOETINGSPLEIN
BLOKKENSCHEMA
Nachtarbeid en ouderen
Nachtarbeid en beroepsziekte
De inzetbaarheidscheck in Transport en Logistiek
Nightdate
Flexibiliteit
Boundaryless work
Toeslagen
Zelfroosteren met TimeCare
PLATTEGROND
BUFFET
DOE WAGON
INSPIRATIE WAGON
ERVARINGSPERRON
DE WISSEL HET ONTMOETINGSPLEIN
KENNISPERRON TOILETTEN
DEBAT RUIMTE
Colofon FNV FESTIVAL VOOR DE NACHT Organisatie Team Arbeidstijden FNV: Sam Groen, Andrée Ruiters, Erwin van Zandvoord Rijtuigenloods Amersfoort, 9 oktober 2015 Opmaak Zippa grafisch ontwerp, Bussum Drukwerk Boom+Verweij, Mijdrecht Oplage 450 stuks