2015 Rapportage onderzoek online privacy
10 februari 2015
Right Marktonderzoek Emmawijk 55 - 8011 CN Zwolle T 038 421 21 85 E
[email protected] www.rightmarktonderzoek.nl
Privacy
2015
Onderzoek online privacy Voor u ligt het rapport met de uitkomsten van het
Inhoudsopgave
onderzoek naar online privacy onder Nederlanders
voor Kaspersky Lab.
Ingeborg Leenders |
[email protected] projectleider Right Marktonderzoek
Copyright Right Marktonderzoek 2015
1. Onderzoeksopzet
3
2. Samenvatting
5
3. Resultaat
8
3.1
Algemeen
9
3.2
Bescherming
10
3.3
Groepen
11
3.4
Verantwoordelijk voor bescherming
12
3.5
Verwachte veiligheid online privacy
13
3.6
Rol van de overheid
15
3.7
Bekendheid wetsvoorstellen
17
3.8
Inleveren privacy voor persoonlijk voordeel
19
3.0
Scenario’s
20
3.10 Gegevens in de cloud
22
Geschreven voor
: Kaspersky Lab
Right Marktonderzoek
3.11 Verleden en toekomst
24
Uitgevoerd door
: Right Marktonderzoek & Advies B.V.
Emmawijk 55
3.12 Achtergrondgegevens
27
Status
: definitief
8011 CN Zwolle
Projectnummer
: 4495-02
T: 038 421 21 85
Datum
: 10 februari 2015
www.rightmarktonderzoek.nl
Projectleider
: Ingeborg Leenders
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
4. Conclusies
31
2 /33
1. Onderzoeksopzet
1.
Onderzoeksopzet (I)
Aanleiding / doelstelling
2015
Kaspersky Lab heeft een onderzoek laten uitvoeren naar online privacy. Kaspersky Lab is een bedrijf dat voorziet in securityoplossingen, die consumenten en organisaties helpen hun endpoints te beveiligen. Nu technologie een integraal onderdeel is van onze samenleving, staat digitale veiligheid steeds meer onder druk. Kaspersky Lab wil inzichten hebben in hoe de Nederlandse samenleving op dit moment omgaat met het onderwerp ‘online privacy’. In het onderzoek staan onder andere de volgende vragen centraal: • Hoe bewust zijn we ons van het online beschikbaar stellen van privacy gegevens? • In welke mate zijn we bereid om online privacy in te leveren voor bepaalde persoonlijke voordelen? • Wie speelt welke rol bij het bewaken van online privacy? • Wat zijn de verwachtingen in de toekomst ten aanzien van online privacy? Aan Right Marktonderzoek is gevraagd om dit onderzoek uit te voeren.
Doelgroep
De doelgroep wordt gevormd door inwoners van Nederland van 18 jaar en ouder, representatief naar leeftijd, geslacht en opleiding.
Methode
Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een online onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van een representatief online onderzoekspanel.
Steekproef
De netto steekproefgrootte is 1050 (n=1050). Hiermee geldt bij een betrouwbaarheid van 95% een maximale nauwkeurigheidsafwijking van 3%.
Veldwerk
Het veldwerk is uitgevoerd tussen 20 en 27 januari 2015.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
4 /33
2. Samenvatting
2.1
Samenvatting
• Bijna alle respondenten vinden de bescherming van hun online privacy belangrijk. In het licht van de huidige politieke discussies is dit ook niet zo vreemd. Ondanks het belang weet ruim 1/3 niet (helemaal) te weten wat ze zelf actief kunnen doen om hun online privacy te beschermen en vindt meer dan de helft dat hun online privacy niet (helemaal) voldoende is beschermd. • Als het gaat om eigen bescherming, dan geeft bijna iedereen aan sterke wachtwoorden en beveiligingssoftware te gebruiken. Het uitschakelen van de locatie is minder voorkomend en een bijna een derde van de Nederlanders geeft hierbij aan niet te weten of en hoe dat geregeld is. • De verantwoordelijkheid voor de bescherming van online privacy legt de Nederlander voor een groot deel bij zichzelf. Maar ook de verantwoordelijkheid van financiële en medische instellingen voor het beschermen van online privacy vindt men groot. De verantwoordelijkheid van de overheid is in de ogen van de Nederlander zelfs groter dan zijn eigen verantwoordelijkheid. De verantwoordelijkheid van webshops en social media wordt aanzienlijk minder groot geacht. • Ondanks de grote mate van verantwoordelijkheid, die men neerlegt bij financiële en medische instellingen en de overheid, is men niet overtuigd van de veiligheid van onze online privacy bij deze partijen. Ruim 1/3 van de Nederlanders acht onze online privacygegevens (helemaal) niet veilig bij de overheid. • Ondanks de grote verantwoordelijkheid van de overheid en het belang dat de Nederlanders hechten aan hun online privacy, is slechts ongeveer een derde deel van mening dat de politiek voldoende doet om de online privacy te beschermen. Eveneens een derde deel is van mening dat de overheid te weinig doet en eveneens een derde deel weet überhaupt niet wat de overheid doet. • In hoeverre is men bereid zijn online privacy in te leveren voor gemak, gezondheid of veiligheid? Ongeveer de helft van de Nederlanders geeft hierbij aan dat zeker of waarschijnlijk niet te willen. Ongeveer een derde zou dit zeker of waarschijnlijk wel doen. • Na het voorleggen van een aantal meer specifieke scenario’s is wederom gevraagd in hoeverre men daar gebruik van zou maken. Daaruit blijkt dat de groep, die aangeeft hier positief tegenover te staan bij alle scenario’s aanzienlijk groter is dan bij de algemene stelling om online privacy te willen opgeven voor gemak, veiligheid of gezondheid. De Nederlander is dus eerder bereid online privacy op te geven, wanneer er een duidelijk doel of voordeel is.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
6 /33
• Daarbij is men het meest bereid om online privacy op te geven als het gaat om medische zaken, zoals het centraal opslaan van gegevens voor optimale hulp, het delen van medische gegevens om te helpen bij het voorkomen van levensbedreigende ziekten en het opslaan van DNA voor het oplossen van misdrijven. De minste bereidheid om online privacy in te leveren is men over de mogelijkheid voor een medische consult via een webcam en het uploaden van privé foto’s.
• Ondanks het belang dat mensen hechten aan de bescherming van hun online privacy, is dat niet terug te zien in de kennis omtrent dit onderwerp. Zo weet slechts 10% over de wetsvoorstellen ten aanzien van online privacy en, ondanks het massale gebruik van de cloud, zegt ook slechts 15% te weten wat er gebeurt met onze gegevens, die in de cloud staan. • Ongeveer een even grote groep, 13%, geeft aan zelf een nare ervaring te hebben gehad wat betreft het schenden van online privacy. • Ten aanzien van de toekomst geeft meer dan de helft aan dat ze zich nu meer zorgen maken over online privacy dan een aantal jaren geleden. En ongeveer driekwart is van mening dat ze in de toekomst minder grip krijgen op hun eigen online privacy, terwijl de verwachting is dat het doorverkopen en delen van privacygegevens alleen maar meer wordt.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
7 /33
3. Resultaat
3.1
Algemeen Hieronder staat een aantal stellingen over online privacy. Kunt u per stelling aangeven in hoeverre u het hiermee eens bent?
Ik weet wat ik zelf actief kan doen om mijn online privacy te beschermen. Ik denk dat mijn online privacy voldoende is beschermd.
7%
5%
Ik vind bescherming van mijn online privacy erg belangrijk.
48%
21%
12%
0%
helemaal oneens
29%
10%
oneens
33%
33%
38%
20%
30%
neutraal
3,7
15%
8%
4,3
48%
40%
50%
60%
eens
70%
3,2
80%
90%
helemaal eens
100%
gemiddelde score
Toelichting grafiek De gemiddelde score is een gemiddelde op de vijfpuntsschaal. Waarbij: • helemaal oneens = 1, • oneens = 2, • neutraal = 3, • eens = 4 • helemaal eens = 5. Weet niet is niet meegenomen in de berekening.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
9 /33
3.2
Bescherming Hieronder staat een aantal mogelijke maatregelen, die u zou kunnen treffen om uw online privacy te beschermen. Kunt u per optie aangeven of u dit doet?
Ik gebruik sterke wachtwoorden (tenminste 6 tekens, met een hoofdletter en een getal).
6%
Ik gebruik beveiligingssoftware op mijn computer/tablet/ smartphone.
5%
De locatie van mijn computer/tablet/smartphone is uitgeschakeld.
nee
4%
88%
23%
0%
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
90%
10%
7%
46%
20%
30%
ja
40%
50%
31%
60%
70%
80%
90%
100%
weet ik niet
10 /33
3.3
Groepen
Op basis van de vragen ten aanzien van veiligheid, bescherming en belang zijn er segmenten geïdentificeerd. Deze groepen respondenten staan hieronder beschreven. Daarnaast is bij de verschillende vragen gekeken naar significante verschillen tussen deze groepen.
Zeker en beschermd
Onzeker en beschermd
Onverschillig
Onwetend
Relaxed
Zij weten wat ze actief aan bescherming kunnen doen, hebben zich beschermd en voelen zich veilig.
Zij hebben zich goed beschermd, maar voelen zich niet veilig.
Zij vinden online privacy helemaal niet zo belangrijk.
Zij weten niet wat ze kunnen doen en voelen zich ook niet veilig.
Zij weten niet wat ze kunnen doen, maar voelen zich wel veilig.
Zij zijn vaker 60 jaar of ouder, iets vaker man en met een middelbare opleiding (vmbo/mbo).
Zij zijn vaker jonger dan 40 jaar en met een hogere opleiding (hbo/wo).
Zij zijn vaker jonger dan 50 jaar, iets vaker man en met een lage opleiding.
Zij zijn vaker 70+, vrouw en met een lage opleiding.
Zij zijn vaker tussen de 30 en 40 jaar, vrouw en met een middelbare opleiding.
14%
12%
5%
29%
19%
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
11 /33
3.4
Verantwoordelijk voor bescherming Hieronder staat een aantal organisaties. Kunt u per organisatie aangeven in hoeverre u vindt dat deze partij verantwoordelijk is voor de bescherming van uw online privacy?
financiële instellingen (zoals banken, hypotheekverstrekkers, verzekeraars)
11%
gezondheidsinstellingen (zoals ziekenhuizen, apotheken, GGD)
12%
social media (zoals Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn) online winkels (zoals AH, Wehkamp, Bol.com, Marktplaats)
26%
4%
de consument (ikzelf)
10%
0%
niet verantwoordelijk
4,5
60%
4,4
4,0
30%
72%
34%
20%
3,8
24%
46%
18%
10%
61%
39%
20%
8%
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
27%
8%
de overheid (zoals de Belastingdienst, DigiD, mijnoverheid.nl)
zeker niet verantwoordelijk
27%
30%
neutraal
4,6
4,4
55%
40%
50%
60%
verantwoordelijk
70%
80%
90%
zeer verantwoordelijk
100%
gemiddelde score
12 /33
3.5
Verwachte veiligheid online privacy (I) Hieronder staat een aantal organisaties. Kunt u telkens aangeven in hoeverre u uw gegevens veilig acht bij deze organisaties?
financiële instellingen (zoals banken, hypotheekverstrekkers, verzekeraars)
7%
gezondheidsinstellingen (zoals ziekenhuizen, apotheken, GGD)
21%
9%
social media (zoals Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn)
28%
14%
online winkels (zoals AH, Wehkamp, Bol.com, Marktplaats)
5%
0%
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
niet veilig
38%
10%
24%
48%
30%
neutraal
40%
50%
veilig
60%
2,5
13%
46%
20%
3,6
12%
33%
24%
3,8
16%
51%
22%
de overheid (zoals de Belastingdienst, DigiD, 3% 7% mijnoverheid.nl)
helemaal niet veilig
54%
3%
3,7
19%
70%
80%
90%
zeer veilig
3,0
100%
gemiddelde score
13 /33
3.5
Verwachte veiligheid online privacy (II) – naar groepen
Zeker en beschermd
Onverschillig
Ze weten wat ze actief aan bescherming kunnen doen, hebben zich beschermd en voelen zich veilig.
Ze vinden online privacy helemaal niet zo belangrijk.
Zij hebben, meer dan de andere groepen, vertrouwen in de veiligheid van hun gegevens bij de verschillende instellingen en organisaties.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
Ze vinden de verschillende instellingen en organisaties, maar ook zichzelf, minder verantwoordelijk voor de bescherming van online privacy.
14 /33
3.6
Rol van de overheid (I) Wat is volgens u de rol die de overheid op dit moment speelt als het gaat om de bescherming van de online privacy?
2%
31%
31%
37%
teveel
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
voldoende
onvoldoende
ik weet niet wat de overheid doet
15 /33
3.6
Rol van de overheid (II) – naar groepen
Zeker en beschermd
Onzeker en beschermd
Onwetend
Ze weten wat ze actief aan bescherming kunnen doen, hebben zich beschermd en voelen zich veilig.
Ze hebben zich goed beschermd, maar voelen zich niet veilig.
Ze weten niet wat ze kunnen doen en voelen zich ook niet veilig.
Onverschillig
Zij vinden vaker dat de overheid onvoldoende doet om de online privacy te beschermen.
Zij geven vaker aan niet te weten wat de overheid precies doet om de online privacy te beschermen.
Ze vinden online privacy helemaal niet zo belangrijk. Zij vinden meer dan de andere groepen dat de overheid voldoende doet om de online privacy van burgers te beschermen.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
16 /33
3.7
Bekendheid wetsvoorstellen rondom online privacy Bent u bekend met de huidige wetsvoorstellen van de politiek rondom online privacy?
12%
88%
ja
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
nee
17 /33
3.8
Inleveren privacy voor persoonlijk voordeel (I) Zou u bereid zijn om een stuk online privacy in te leveren voor meer persoonlijk voordeel, gemak, veiligheid of gezondheid?
u bereid zijn om een stuk online privacy n te leveren voor persoonlijk voordeel, gemak, veiligheid of gezondheid?
19%
0%
10%
zeker niet
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
32%
20%
30%
29%
40%
waarschijnlijk niet
50%
60%
4%
70%
waarschijnlijk wel
80%
16%
90%
zeker wel
100%
weet niet
18 /33
3.8
Inleveren privacy voor persoonlijk voordeel (II) – naar groepen
Onverschillig Ze vinden online privacy helemaal niet zo belangrijk. Zij geven vaker aan dan de anderen dat ze wel online privacy zouden inleveren voor gemak, gezondheid of veiligheid.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
19 /33
3.9
Scenario’s (I)
Kijkend naar de onderstaande stellingen, kunt u aangeven wanneer u bereid zou zijn een stuk online privacy in te leveren voor meer persoonlijk voordeel, gemak, veiligheid of gezondheid?
Ik vind het goed om medische gegevens centraal op te slaan voor optimale hulp.
6%
10%
Ik zou gebruik maken van optie via de webcam een consult te houden met een arts.
15%
Ik zou privé foto’s uploaden voor het maken van een fotoalbum.
14%
De politie mag meekijken met mijn internetgebruik om bv. misdaad tegen te gaan.
22%
32%
Ik vind het goed mijn medische gegevens te delen om ziektes als kanker te helpen voorkomen of genezen.
6%
Ik zou mijn persoonlijke gegevens invullen voor het verkrijgen van extra korting bij een webshop.
13%
10% 0%
28%
20%
helemaal oneens helemaal oneens
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
oneens
24%
24%
21% 10%
26%
27%
12%
oneens neutraal
40%
50%
neutraal eens
5%
2,7
4%
2,8 2,9
10%
35%
17%
3,3
36%
17%
3,5
36% 30%
3,6
22%
32%
22%
12%
22%
27%
23%
17%
Mijn DNA mag centraal opgeslagen worden om het oplossen van misdrijven te vergemakkelijken.
40%
29% 60%
70%
eens
80%
4% 90%
3,0
100%
helemaal eens
helemaal eens
gemiddelde score
20 /33
3.9
Scenario’s (II) – naar groepen
Onzeker en beschermd
Relaxed
Ze hebben zich goed beschermd, maar voelen zich niet veilig.
Ze weten niet wat ze kunnen doen, maar voelen zich wel veilig.
Zij geven vaker aan dan de andere groepen dat ze het (helemaal) oneens zijn met een scenario.
Zij geven juist vaker aan het (helemaal) eens te zijn met de scenario’s.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
21 /33
3.10 Gegevens in de cloud (I) Weet u wat er exact met uw gegevens (e-mail. adresboek, foto’s) gebeurt als u deze met behulp van een online dienst (iCloud, Dropbox, SkyDrive) opslaat?
14%
86%
ja
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
nee
22 /33
3.10 Gegevens in de cloud (II) – naar groepen
Onwetend Ze weten niet wat ze kunnen doen en voelen zich ook niet veilig. Zij geven vaker aan dat ze niet weten wat er precies gebeurt met hun gegevens.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
23 /33
3.11 Verleden en toekomst (I) Heeft u zelf weleens een vervelende ervaring gehad ten aanzien van de schending van uw online privacy?
13%
87%
ja
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
nee
24 /33
3.11 Verleden en toekomst (II) In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Ik maak mij nu meer zorgen over de bescherming van mijn online privacy dan een aantal jaren geleden. Ik denk dat ik in de toekomst steeds minder grip krijg op de bescherming van mijn online privacy.
9%
29%
5%
25%
Ik denk dat het delen, doorgeven en verkopen van mijn persoonlijke 3% gegevens toeneemt. 0%
helemaal oneens
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
oneens
49%
57%
23%
10%
56%
20%
30%
neutraal
40%
50%
eens
12%
3,6
13%
3,8
3,9
18%
60%
70%
80%
90%
helemaal eens
100%
gemiddelde score
25 /33
3.11 Verleden en toekomst (III) – naar groepen
Onverschillig
Onzeker en beschermd
Ze vinden online privacy helemaal niet zo belangrijk.
Ze hebben zich goed beschermd, maar voelen zich niet veilig.
Zij maken zich minder dan de andere groepen zorgen over de toekomst.
Onwetend Ze weten niet wat ze kunnen doen en voelen zich ook niet veilig. Zij maken zich meer dan de andere groepen zorgen over de toekomst.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
26 /33
3.12 Achtergrondgegevens (I) In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Ik ben online actief (internetten, social media, shoppen, bankieren etc.).
6%
Ik ben over het algemeen vrij terughoudend in het online verstrekken van persoonlijke gegevens.
8%
0%
helemaal oneens
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
26%
oneens
43%
34%
10%
20%
22%
42%
30%
neutraal
40%
50%
eens
60%
3,8
16%
70%
80%
90%
helemaal eens
3,6
100%
gemiddelde score
27 /33
3.12 Achtergrondgegevens (II) – naar groepen
Onverschillig Ze vinden online privacy helemaal niet zo belangrijk. Zij geven veel meer aan dat ze niet terughoudend zijn in het verstrekken van persoonlijke gegevens.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
28 /33
3.12 Achtergrondgegevens (III) Wat is uw leeftijd?
Geslacht
n
%
n
%
18 t/m 29 jaar
167
16%
man
526
50%
30 t/m 39 jaar
167
16%
vrouw
520
50%
40 t/m 49 jaar
196
19%
dat wil ik niet zeggen
4
0%
50 t/m 59 jaar
218
21%
totaal
1050
100%
60 t/m 69 jaar
208
20%
70 jaar en ouder
78
7%
dat wil ik niet zeggen
16
2%
1050
100%
totaal
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
29 /33
3.12 Achtergrondgegevens (IV) Huishoudenssamenstelling
Hoogst genoten voltooide opleiding
n
%
alleenstaand, zonder thuiswonende kinderen
281
27%
alleenstaand, met thuiswonend(e) kind(eren)
57
5%
374
36%
245
23%
inwonend bij ouder(s)
73
7%
7%
anders
11
1%
11
1%
dat wil ik niet zeggen
9
1%
1050
100%
1050
100%
n
%
basisonderwijs
65
6%
vmbo / mbo niveau 1
173
17%
mbo niveau 2 t/m 4
368
35%
hbo
219
21%
wo/universitair
141
13%
havo / vwo
73
dat wil ik niet zeggen
totaal
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
samenwonend/getrouwd, zonder thuiswonende kinderen samenwonend/getrouwd, met thuiswonend(e) kind(eren)
totaal
30 /33
4. Conclusies
4.1
Conclusies
• Bescherming van online privacy wordt heel belangrijk gevonden, maar dat blijkt niet altijd uit kennis en gedrag. • Veel verantwoordelijkheid wordt ook neergelegd bij instellingen en met name bij de overheid, maar het daadwerkelijke vertrouwen dat de gegevens daar veilig zijn, blijft achter. • Veel mensen zetten, ondanks het belang van online privacy, gegevens in de cloud, zonder te weten wat er precies met deze gegevens gebeurt. • Gemak, gezondheid en veiligheid wordt boven online privacy geprefereerd.
• Men is eerder bereid online privacy op te geven als het doel waarvoor duidelijk is.
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
32 /33
Als u het écht wilt weten . . .
Onderzoek online privacy | 10 februari 2015
33 /33