PRAKTISCHE KIJK OP DE MACHINERICHTLIJN. ir. Ph. Durand FOD WASO

PRAKTISCHE KIJK OP DE MACHINERICHTLIJN.

ir. Ph. Durand – FOD WASO [email protected]

Inhoud. (1) -

Kort overzicht van de wetgeving. Wat is een machine? Wat betekent ‘overeenstemming of conformiteit’? Risico’s wanneer u een niet conforme machine verkoopt. Risico’s wanneer u een niet conforme machine gebruikt. Wat betekent ‘ in de handel brengen’? Samenstellen van machines. Niet voltooide machine. Verwisselbaar uitrustingsstuk. EG - verklaring van overeenstemming voor voltooide machine of samenstel van machines.

Inhoud. (2) - EG - verklaring van overeenstemming voor niet voltooide machines. - Inbouwverklaring. - Taal van de EG - verklaringen. - Gebruikershandleiding. - Mag men een CE-machine wijzigen? - Advies voor de preventie adviseurs.

Afkortingen. -

MRL EG EU VVID VIK PA WG WN

machinerichtlijn Europese Gemeenschap Europese Unie verslag voor indienststelling veiligheidsinstructiekaart preventie adviseur werkgever werknemer

Regelgeving. (1) RICHTLIJN 2006/42/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 17 mei 2006 betreffende machines en tot wijziging van Richtlijn 95/16/EG. Omgezet in Belgisch Recht naar het K.B. van 12/08/2008 betreffende het op de markt brengen van machines . (B.S 1/10/2008) In werking getreden op 29/12/2009.

Regelgeving. (2) Overgangsbepaling: Het op de markt brengen en in bedrijf stellen van draagbare bevestigingswerktuigen met explosieve lading en andere slagwerktuigen die in overeenstemming zijn met de bepalingen van de wet van 20 januari 1971 houdende goedkeuring van de overreenkomst tot wederzijdse erkenning van de beproevingsstempels voor draagbare vuurwapens en van het reglement met bijlagen I en II kunnen toegestaan worden tot 29 juni 2011.

Regelgeving. (3) Voor de constructeurs en hun gemachtigden geldt: -> de Machinerichtlijn 2006/42/EG; -> in Belgie: K.B. van 12/08/2008 Voor werkgevers in Belgie geldt: -> K.B. van 12/08/1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen. -> art.3: arbeidsmiddel moet geschikt zijn -> art.9: nieuwe arbeidsmiddelen moeten voldoen aan de richtlijnen die op deze arbeidsmiddelen van toepassing zijn.

CE . (1) -> CE staat hierbij voor Conformité Européenne, wat zoveel betekent als ‘in overeenstemming’met de Europese regelgeving ‘. Bijzonder is op te merken dat deze term nergens in een Europese richtlijn terug te vinden is. -> De CE-markering is geen keurmerk. -> Net als ieder merk, wordt ook de CE-markering misbruikt. Sommige fabrikanten gebruiken een zeer vergelijkbare markering om aan te geven dat het product in China is gemaakt; het staat dan ook voor ‘China Export’ of ‘China Electronics’. Hoewel het logo zeer sterke overeenkomsten heeft met de Europese CEmarkering, voldoet het vaak niet aan de Europese regelgeving.

Wat is een machine in de MRL? (1) ( Art.2 MRL)

Een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem - maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht - , van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing.

Wat is ‘overeenstemming’ of ‘conformiteit’ ? (1) Enkel in overeenstemming zijn met de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen - d.w.z. er zijn geen risico’s - is niet voldoende opdat een machine in overeenstemming zou zijn met de MRL!

Wat is ‘overeenstemming’ of ‘conformiteit’ ? (2) Voorwaarden of eisen! 1. Machine is in overeenstemming met de toepasselijke, in bijlage I vermelde essentiële gezondheids- en veiligheidseisen. 2. Het in bijlage VII, afdeling A, bedoelde technisch dossier moet beschikbaar zijn. 3. De gebruiksaanwijzing is aanwezig bij de geleverde machine.

Wat is ‘overeenstemming’ of ‘conformiteit’ ? (3) Voorwaarden of eisen! 4 . De procedures ter beoordeling van de overeenstemming uitvoeren, overeenkomstig artikel 12. 5. De EG-verklaring van overeenstemming opstellen overeenkomstig bijlage II, deel 1, onder A, en zeker stellen dat deze de machine vergezelt. 6. Overeenkomstig artikel 16 de CE-markering aanbrengen.

Risico’s wanneer u een niet conforme machine verkoopt. (1) 1. De verzekeringsdekking (hetzij deze van de machine, hetzij die van de financial lease,..) vervalt of wordt op zijn minst gereduceerd. 2. In geval van ongelukken kan de ongevallenverzekering verhaal halen op de onbetrouwbare verkoper of diens gemachtigde. 3. Represailles mogelijk van andere constructeurs vanwege oneerlijke concurrentie.

Risico’s wanneer u een niet conforme machine verkoopt. (2) 4. De klant heeft gegronde redenen om af te zien van volledige betaling voor de machine, zelfs te weigeren ook maar iets te betalen. Klant kan ook schadevergoeding vorderen. 5. Kan leiden tot opleggen van strafmaatregelen zeker wanneer ernstige risico’s zich voordoen – geldboetes – gevangenisstraf – weigering van verdere constructie en/of verkoop.

Risico’s wanneer u een niet conforme machine gebruikt. (1) 1. Verbod tot invoer en wederverkoop als nieuwe machine (omdat deze niet voorzien kan zijn van een wettelijk geldige CE-markering noch een geldige EG – conformiteitsverklaring).

2. Niet geschikt onveilig arbeidsmiddel kan ter beschikking gesteld worden aan werknemers. 3. Materieel niet gedekt door de verzekering. 4. Uitsluiting van openbare aanbestedingen.

Risico’s wanneer u een niet conforme machine gebruikt. (2) 5. Imagoverlies van de werkgever bij bekendmaking van de overtredingen. 6. Buiten dienst stellen van de machine op basis van Welzijnswet & K.B. uitvoeringsbesluiten in de Codex. 7. Constructeur kan de garantie laten vervallen en besluiten om verder geen reserveonderdelen meer te leveren.

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (1) ( Art.2 MRL)

“ Het voor het eerst tegen vergoeding of gratis in de Europese Unie ter beschikking stellen van een machine of een niet voltooide machine met het oog op de distributie of het gebruik er van. ”

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (2) Dit art.2 betekent dat een machine ‘als in de handel wordt gebracht’ wanneer deze voor het eerst in de EU ter beschikking wordt gesteld en/of in bedrijf wordt gesteld ongeacht of deze binnen of buiten de EU werd vervaardigd. In de handel brengen is ter beschikking stellen met het oog op de distributie of het gebruik ervan; is de overdracht van de fabrikant aan de distributeur of gebruiker! Vanaf dit ogenblik moet de machine conform zijn.

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (3) Gevolgen: a) MRL niet van toepassing op het in de handel brengen van machines die reeds gebruikt of ter beschikking gesteld werden binnen de EU. b) MRL is wel van toepassing voor reeds gebruikte of tweedehands machines die voor het eerst beschikbaar zijn gesteld buiten de EU, wanneer deze vervolgens voor het eerst in de handel of ter beschikking worden gesteld binnen de EU.

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (4) Wie zorgt voor de conformiteit in geval van b). Ofwel de fabrikant van de machine, de gevolmachtigde , de importeur, de distributeur of de gebruiker zelf. Eén van deze moet instaan voor het conform of in overeenstemming brengen van de machine.

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (5) In de handel brengen v.e. niet voltooide machine. Een niet voltooide machine wordt beschouwd als in de handel gebracht wanneer deze machine ter beschikking wordt gesteld van een ‘fabrikant’ van voltooide machines waarin de niet voltooide machine wordt ingebouwd . !: de fabrikant kan ook een werkgever gebruiker zijn.

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (6) In de handel brengen van samenstellen van machines.

Een samenstel van machines dat op locatie van de gebruiker wordt samengesteld, wordt beschouwd als in de handel gebracht wanneer de samenstelling is voltooid en voor gebruik ter beschikking wordt gesteld.

Wat betekent ‘in de handel brengen’. (7) Voor scholen. Een school is dus constructeur in volgende gevallen en is de MRL betreffende het op de markt brengen van machines toepasselijk. - constructie van een volledig afgewerkte machine voor eigen gebruik in de school; - constructie van een machine in opdracht van een onderneming; - constructie van een machine voor de privé sfeer.

Uitzonderingen. (1) Uitzonderingen waar men niet moet voldoen aan de MRL. -> Art. 6 sub.3 van de MRL. -> Art. 6 §2 van het K.B. van 12.8.2008.

Machines voor jaarbeurzen, tentoonstellingen, en demonstraties.

Uitzonderingen. (2) Bij die uitzonderingen gelden enkele voorwaarden! -> duidelijk zichtbaar aangeven dat deze niet voldoen aan de CE conformiteit; -> alle passende veiligheidsmaatregelen nemen om de bescherming van personen te waarborgen; -> duidelijk zichtbaar aangeven dat ze niet te koop zijn zonder dat ze in overeenstemming zijn gebracht met de MRL.

Uitzonderingen. (3) Waarom die uitzondering ! Volgens het commentaar van de commissie van de Europese Unie op de MRL: -> “ bezoekers moeten soms kunnen zien wat een machine doet en hoe het dit doet en daarbij kan het bvb. nodig zijn dat veiligheidsappendages moeten worden weg genomen. “

Samenstellen van machines. (1) Wanneer heb je een samengestelde machine? -> samenstellende machines zijn samengevoegde machines om een gemeenschappelijke functie te vervullen - vb. maken van een afgewerkt product; -> samenstellende machines zijn zodanig verbonden dat de werking van elke eenheid rechtstreeks van invloed is op de werking van de andere eenheden of van het samenstel als geheel; -> samenstellende machines hebben een gemeenschappelijk besturingssysteem.

Samenstellen van machines. (2) Een groep machines die op elkaar zijn aangesloten maar onafhankelijk van elkaar werken, wordt niet beschouwd als een samenstel van machines zoals in zin op voorgaande dia.

Niet voltooide machine. (1) (Art.2, sub.g van de MRL).

Is een samenstel dat bijna een machine vormt maar dat niet zelfstandig een bepaalde toepassing kan realiseren. Een aandrijfsysteem is een niet voltooide machine. Een niet voltooide machine is slechts bedoeld om te worden ingebouwd in of te worden samengebouwd met een of meer andere machines of andere niet voltooide machine(s) of uitrusting, tot een machine waarop deze MRL van toepassing is.

Niet voltooide machine. (2) Een machine die op zich de bepaalde toepassing kan realiseren, maar bvb. alleen de benodigde beveiligingsmiddelen of veiligheidscomponenten mist, wordt NIET beschouwd als een niet voltooide machine. Aangezien niet voltooide machines “bijna een machine “ zijn, moeten zij worden onderscheiden van een machinecomponent die als zodanig niet onder de MRL vallen.

Niet voltooide machine. (3) ( Art. 13 van de MRL)

De fabrikant van een niet voltooide machine moet zorgen dat de montagehandleiding en de inbouwverklaring beschikbaar worden gesteld aan de fabrikant van de voltooide machine waarin de niet voltooide machine wordt ingebouwd zodat dit in het technisch dossier kan worden opgenomen. En niet voltooide machine moet niet CE gemarkeerd worden.

Verwisselbaar uitrustingsstuk. (1) ( Art. 2 sub.b van de MRL)

Is een machine! Dit is een inrichting die na inbedrijfstelling van een machine of trekker door de bediener zelf hieraan wordt gekoppeld om deze een andere of bijkomende functie te geven, voor zover dit uitrustingsstuk geen gereedschap is. -> de functie van de basismachine wordt gewijzigd; -> moet niet noodzakelijk van dezelfde fabrikant komen; -> een aparte EG-verklaring en CE-markering zijn vereist.

EG – verklaring van overeenstemming. (1) Voor een voltooide machine of samenstel. ( Bijlage II punt 1.A van de MRL)

1. Firmanaam en volledig adres van de fabrikant en in voorkomend geval diens gemachtigde. 2. Naam en adres van diegene die gemachtigd is het technisch dossier samen te stellen; deze persoon moet in de EU gevestigd zijn. 3. Beschrijving en identificatie van de machine, de generieke benaming, de functie, model, type, serienr. & handelsbenaming.


4. Een zin waarbij uitdrukkelijk wordt verklaard dat de machine voldoet aan alle toepasselijke bepalingen van deze MRL en in voorkomend geval een soortgelijke zin om te verklaren dat de machine in overeenstemming is met andere richtlijnen van de EU en/of toepasselijke bepalingen. Er moet verwezen worden naar de in het Publicatieblad van de EU bekendgemaakte teksten.


5. In voorkomend geval naam , adres en identificatienr. van de aangemelde instantie die het EG-type-onderzoek als bedoeld in bijlage IX heeft uitgevoerd en het nr. van de verklaring van het EG-type-onderzoek. 6. In voorkomend geval naam , adres en identificatienr. van de aangemelde instantie die het in bijlage X bedoelde systeem van volledige kwaliteitsborging heeft goedgekeurd.


7. In voorkomend geval verwijzing naar de gehanteerde geharmoniseerde normen als bedoeld in art.7, lid 2. 8. In voorkomend geval de verwijzing naar andere gehanteerde technische normen en specificaties. 9. Plaats en datum van opstelling van de verklaring. 10. Identiteit en handtekening van degene die gemachtigd is om namens de fabrikant of diens gemachtigde de verklaring op te stellen.

Inbouwverklaring. (1) Voor niet voltooide machines. ( Bijlage II punt 1.B van de MRL)

1. Firmanaam en volledig adres van de fabrikant van de niet voltooide machine en in voorkomend geval diens gemachtigde. 2. Naam en adres van diegene die gemachtigd is de relevante technische documenten samen te stellen; deze persoon moet in de EG gevestigd zijn. 3. Beschrijving en identificatie van de niet voltooide machine, de generieke benaming, de functie, model, type, serienr. & handelsbenaming.


4. Een zin om te verklaren welke essentiële eisen van de MRL toegepast en vervuld zijn, waarin wordt vermeld dat de relevante technische documenten overeenkomstig bijlage VII, onder B, zijn opgesteld alsmede in voorkomend geval een verklaring van overeenstemming van de niet voltooide machine met andere toepasselijke Europese Richtlijnen. Verwezen moet worden naar de in het Publicatieblad van de Europese Unie bekendgemaakte teksten.


5. Een verbintenis om op met redenen omkleed verzoek van de nationale autoriteiten de relevante informatie over deze niet voltooide machine door te geven. Deze verbintenis bevat ook een vermelding van de wijze van doorgifte en laat de intellectuele eigendomsrechten van de fabrikant van de niet voltooide machine onverlet.


6. Een verklaring dat de niet voltooide machine niet in bedrijf mag worden genomen totdat de uiteindelijke machine waarin zij zal worden ingebouwd, in overeenstemming is verklaard met de bepalingen van de MRL, waar van toepassing. 7. Plaats en datum van opstelling van de verklaring. 8. Identiteit en handtekening van degene die gemachtigd is om namens de fabrikant of diens gemachtigde de verklaring op te stellen.

Taal van de CE - verklaringen. (1) ( Bijlage I , punt 1.7.4. van de MRL)

De verklaringen en de vertalingen daarvan moeten worden opgesteld volgens dezelfde voorwaarden als de gebruikershandleiding . Zij moeten beschikbaar zijn in machineschrift of in handgeschreven hoofdletters.

Gebruikershandleiding. (1) Is een verplichting vóór dat de machine in de handel of ter beschikking wordt gesteld en MOET bij de geleverde machine aanwezig zijn. Voor werkgevers die een eigen machine hebben geconstrueerd, moet deze handleiding aanwezig zijn ook vóór dat de machine in gebruik wordt genomen  Reden: (K.B. betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen - art. 6 en 7)

Vergeet niet dat het verstrekken van deze noodzakelijke gebruikershandleiding wordt gezien als deel uitmakend van de al of niet conformiteit.

Gebruikershandleiding. (2) ( Bijlage I , punt 1.7.4. van de MRL)

->Bij iedere machine moet een gebruiksaanwijzing zijn gevoegd in de officiële Gemeenschapstaal (of talen) van de lidstaat waar de machine op de markt wordt gebracht en/of in bedrijf gesteld. -> De bij de machine gevoegde gebruiksaanwijzing moet een “oorspronkelijke” of een “vertaling van de oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” zijn; in het laatste geval moet bij de vertaling “een oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” zijn gevoegd.

Gebruikershandleiding. (3) ( Bijlage I , punt 1.7.4. van de MRL)

-> Importeurs of distributeurs moeten er derhalve voor zorgen dat de gebruiksaanwijzing aan de gebruiker wordt doorgegeven. -> Er wordt geen vorm vernoemd: zeker op papier – elektronische vorm + internet is nuttig bij verlies of actualisering. -> Taal: algemene uitgangspunten voor het opstellen – Zie uitleg volgende dia.

Gebruikershandleiding. (4) Uitleg – algemene uitganspunten. a) De gebruikshandleiding moet in één of meer officiële talen van de EU worden opgesteld. De fabrikant of diens gemachtigde voorziet de versie(s) die hij heeft geverifieerd van de vermelding “Oorspronkelijke gebruiksaanwijzing”. b) Wanneer een “oorspronkelijke gebruiksaanwijzing” in de officiële taal of talen van het land van gebruik ontbreekt, moet een vertaling in die taal of talen worden verstrekt door de fabrikant of diens gemachtigde dan wel door diegene die de machine in het bewuste taalgebied introduceert. Deze vertalingen moeten voorzien zijn van de vermelding “vertaling van de oorspronkelijke gebruiksaanwijzing”.

Gebruikershandleiding. (5) Het doel van deze oorspronkelijke vertalingseis is om de gebruikers in staat te stellen deze te raadplegen als ze twijfelen over de juistheid van een vertaling! *** De taaleisen van de onderhoudsinstructies bestemd voor gespecialiseerd personeel van de fabrikant of diens gemachtigde mogen hiervan afwijken en mogen enkel in de taal van dit gespecialiseerd personeel worden opgemaakt. Weliswaar niet van toepassing voor de onderhoudsinstructies die moeten uitgevoerd worden door de gebruiker of gemandateerde medewerkers.

Mag men een CE – machine wijzigen? (1) De MRL is ook van toepassing op machines die zijn gebaseerd op gebruikte machines en zo substantieel zijn gewijzigd dat zij kunnen beschouwd worden als een nieuwe machine. De vraag doet zich voor wanneer de wijziging van een machine wordt beschouwd als de bouw van een nieuwe machine die onder de MRL valt. Exacte criteria oplijsten is niet mogelijk – hierna volgen toch enkele toepasselijke practische adviezen in de diverse gevallen.

Mag men een CE – machine wijzigen? (2) 1° Machines die worden gewijzigd vóór de eerste in bedrijfstelling. -> klant vraagt aan fabrikant machine te wijzigen vóór dat het eerst in bedrijf wordt gesteld. -> Wanneer de wijzigingen zijn voorzien of goedgekeurd door de fabrikant en onder de risicobeoordeling, de technische documenten en de EG – verklaring van overeenstemming vallen, blijft de oorspronkelijke CE -markering geldig.

Mag men een CE – machine wijzigen? (3) 2° Machines die worden gewijzigd vóór de eerste in bedrijfstelling. -> klant vraagt aan fabrikant machine te wijzigen vóór dat het eerst in bedrijf wordt gesteld. -> Wanneer de wijziging echter substantieel is, vb. verandering van functie en/of prestatie van de machine & niet is voorzien of goedgekeurd door de fabrikant wordt de oorspronkelijke CE- markering ongeldig en moet deze worden hernieuwd. Diegene die de wijziging aanbrengt, wordt bechouwd als de fabrikant.

Mag men een CE – machine wijzigen? (4) 3° Machines die worden gewijzigd nadat ze in bedrijf zijn gesteld. Algemeen principe. De fabrikant is echter niet verantwoordelijk voor enige toevoegingen of wijzigingen aan de machines die zonder zijn toestemming zijn verricht door andere marktdeelnemers of door de uiteindelijke gebruiker.

Mag men een CE – machine wijzigen? (6) 4° Machines die worden gewijzigd nadat ze in bedrijf zijn gesteld en waarbij door een aangemelde instantie een EG-type-onderzoek is gebeurd. (Bijlage IX punt 6 van de MRL)

-> De gebruiker moet de aangemelde instantie in kennis stellen van de wijzigingen die hij wenst aan te brengen.Deze instantie moet dan beslissen of de wijziging al dan niet de geldigheid van de verklaring van het EG-type-onderzoek en van de EG-verklaring van overeenstemming aantast.


-> Kleine wijzigingen: aangemelde instantie kan een

nieuwe versie van of aanvulling op de oorspronkelijke verklaring verstrekken. Indien de wijzigingen invloed kunnen hebben op de conformiteit van de machine met de essentiële veiligheidseisen, zijn nieuwe verificaties nodig om een nieuwe verklaring te verstrekken.


-> Grote wijzigingen: die tot gevolg hebben dat de conformiteit van de machine met de toepasselijke essentiële veiligheids- en gezondheidseisen moeten worden beoordeeld of niet meer opgaat, is de oorspronkelijke CE-verklaring niet meer geldig. Indien de fabrikant de wijzigingen wil blijven doorvoeren, moet hij een nieuw EGtype-onderzoek aanvragen.

Mag men een CE – machine wijzigen? (9) 7° Machines die worden gewijzigd nadat ze in bedrijf zijn gesteld en waarbij geen EG-type-onderzoek nodig was. (Bijlage I van de MRL)

-> Indien de wijzigingen tot gevolg hebben dat de conformiteit van de machine met de toepasselijke essentiële veiligheids- en gezondheidseisen niet meer opgaat, is de oorspronkelijke CEverklaring niet meer geldig. Indien de fabrikant de wijzigingen wil blijven doorvoeren, moet hij een nieuw CE dossier opstellen.

Mag men een CE – machine wijzigen? (10) Wat je ook kunt doen in geval van een wijziging ! Je voert de wijzigingen door en beschouw het als een tweedehands machine. De CE vervalt ! Voorwaarde: alle van toepassing zijnde artikelen van het K.B. van 12/08/1993 adequaat uitvoeren. -> van toepassing zijnde minimumvoorschriften – uitvoeren ( bijlage 1 aan art.9 en bijlage 2 aan art.5 v.h. K.B.) -> geven van opleiding & VIK aan de werknemers ( art.6 en 7 v.h. K.B.)

-> nieuw VVID opmaken ( art. 8.3 v.h. K.B.)

Advies aan de PA’s? (1) 1° WG inlichten van de risico’s bij aankoop en/of gebruik van een niet CE conforme machine. 2° WG inlichten wat ‘ conformiteit ‘ betekent en dat aan meerdere voorwaarden moet voldaan zijn. 3° Advies op de bestelbon uitbreiden met bvb.: -> de vereiste punten in de EG-verklaring van overeenstemming of in de inbouwverklaring; -> detaillering van de taal van de gebruikershandleiding – en “financiële acties” indien deze niet met de machine geleverd wordt in de juiste taal.

Advies aan de PA’s? (2) 4° Comité PBW in kennis stellen van de grote lijnen van deze presentatie. 5° Ziet na dat de leverancier alle vereisten in de bestelbon inzake veiligheid & gezondheid verantwoord. ( art.8.2 van K.B. Arbeidsmiddelen) 6° VVID van de werkpost opmaken waar de machine of samengestelde machine staat ; bij verplaatsing nieuw VVID opmaken. (art.8.1 van K.B. Arbeidsmiddelen) Niet nodig voor de CE conforme machine(s) in deze werkpost.

Einde.

PRAKTISCHE KIJK OP DE MACHINERICHTLIJN. ir. Ph. Durand FOD WASO

Recommend Documents