POLITIEKE WIL EN MOED ONMISBAAR

Nummer 23 | 14 juni 2007 | Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie

Pagina 8 Op voetpatrouille in de groene zone van Deh Rawod

Pagina 6 F-16’s krijgen tweede leven in Chili

Pagina 5 Marechaussee in Euregio van vele markten thuis

Pagina 8 ‘Elke manier van schrijven is toegestaan’

DEFENSIE INNOVATIE KRIJGT NIET DE WAARDERING DIE HET VERDIENT

POLITIEKE WIL EN MOED ONMISBAAR SOESTERBERG - Van de plank kopen, is een goede optie om in een materiële behoefte te voorzien. Maar daarbij mag ook militaire innovatie niet worden veronachtzaamd, zo betoogde admiraal b.d. Cees van Duyvendijk onlangs tijdens een symposium over dit onderwerp. Als een van de weinige ministeries heeft Defensie een solide kennisbasis. Het zou zonde zijn die af te breken, stelde de oud-marineman, die tegenwoordig aan TNO is verbonden als voorzitter van de Raad van Onderzoek. “Defensie, wees zuinig op uw verworvenheden en laat u niet meeslepen door de waan van de dag.” TEKST: ANDRÉ TWIGT

Met een oorverdovend applaus na afloop liet de zaal merken dat het exposé van de oud-bevelhebber bepaald niet aan dovemans-

mogen op de loer. Dat zou op zijn zachtst gezegd zonde zijn. Verenigd in de zogenoemde gouden driehoek, gevormd door de kenniscentra, industrie en overheid, heeft ons land een prima reputatie op onderzoeksgebied en het krijgsbedrijf in het bijzonder. Zo leverde de nauwe samenwerking met TNO de afgelopen zestig jaar talloze innovatieve ontwikkelingen op en vestigde Nederland op het gebied van radars een uitstekende naam. Bovendien genieten sommige producten ook op de civiele markt veel aftrek. Ooit bedacht voor militaire doeleinden wordt bijvoorbeeld al jaren goed verdiend aan Gore Tex kleding en GPS.

oren was gericht. In het Officierscasino in Soesterberg legde Van Duyvendijk de vinger op de zere plek. Met de krimpende budgetten ligt verwaarlozing van het toekomstige innovatief ver-

Foto: Fabiënne Bruys AVDD

Vervolg op pagina 3

LANDMACHTDAGEN WAARDIG AFGESLOTEN WEZEP - De laatste van drie Landmachtdagen is goed bezocht. Op de Prinses Margrietkazerne in Wezep bekeken ruim 40.000 mensen de demonstraties en namen deel aan de vele activiteiten. Ondanks de hitte deden zich geen problemen voor. Door zwaar onweer in andere delen van Nederland konden de helikopters voor de demonstratie van 11 Luchtmobile Brigade het evenemententerrein niet bereiken. Als alternatief volgde een uitgebreid gemechaniseerd optreden. Aan het einde van de gevechtsacties brachten de militairen een eregroet aan de vorige week omgekomen sergeant 1 Michel Meijers. Na één minuut stilte brak er spontaan een overweldigend applaus los vanaf de tribune.

Tijdens de Landmachtdagen toonde het groene krijgsmachtdeel eveneens de samenwerking tussen civiele en militaire instellingen aan het publiek. Onder meer werden verschillende optredens met brandweer, politie

en ambulancediensten gehouden. Ook was er een speciaal ingerichte ‘filmset’, waarop de civiele coöperatie tot leven kwam. In totaal bezochten circa 90.000 mensen het open huis.●

Adios F-16’s ANTOFAGASTA - De achttien F-16’s van de Koninklijke Luchtmacht, die Chili eind 2005 besloot te kopen, zijn allemaal afgeleverd. De laatste en derde ferry van zes toestellen arriveerde afgelopen vrijdag op Base Aerea Cerro Moreno, in de Zuid-Amerikaanse kustplaats Antofagasta. Na de overdracht stapten de Nederlandse jachtvliegers aan boord van een KDC-10 om, na een stop in Frans Guyana, huiswaarts te keren. Een reportage staat op de pagina’s 6 en 7. Foto: Monique van Rijen-Bos

VASTE KAMERCOMMISSIE DEFENSIE BEZOEKT HR. MS. VAN SPEIJK MIDDELLANDSE ZEE - Een delegatie van de Vaste Kamercommissie voor Defensie heeft op 8 juni een bezoek gebracht aan Hr. Ms. Van Speijk, die onderdeel uitmaakt van de Unifil Maritime Task Force. De hoofdtaak van dit internationale vlootverband is het ondersteunen en assisteren van de Libanese autoriteiten bij het voorko-

men van wapensmokkel naar hun land. Daartoe controleert het M-fregat de scheepvaart naar Libanon en brengt die in kaart. De commandant van de Van Speijk, kapitein-luitenant ter zee René Tas, informeerde de kamerleden over de voortgang, de samenwerking tussen de verschillende eenheden en het effect van de missie. Voor het zo-

merreces zal de Kamer een besluit nemen over verlenging van Nederlandse deelname aan de missie. Naast voorzitter Hans van Baalen (VVD) namen Angelien Eijsing (PvdA), Raymond Knops (CDA), Joël Voordewind (CU), Kees van der Staaij (SGP), Remi Poppe (SP) en Hero Brinkman (PVV) deel aan het bezoek.●

14 juni | Pagina 2

IN HET KORT VAKANTIEGEZINNEN GEZOCHT MIDDELBURG - De Koninklijke Luchtmacht vliegt komende maand 150 Bosnische kinderen naar Nederland. Op 30 juli komen ze aan op de vliegbasis Eindhoven. Per bus reizen ze door naar de diverse provincies in Nederland om daar vervolgens drie weken lang bij gezinnen te gast te zijn. Voor ongeveer zestig kinderen is Stichting Europa Kinderhulp nog dringend op zoek naar vakantieouders of gezinnen die hen een heerlijke vakantie willen geven. Meer informatie over Stichting Europa Kinderhulp is te vinden op de website: www.europakinderhulp.nl.●

ZEILWINST VOOR MARINE EN MARECHAUSSEE DEN HELDER - Marineman E. Goedel en B. Walta van de Marechaussee mogen zich een jaar lang militair zeilkampioen noemen. Het duo greep de titel onlangs op het Amstelmeer bij Den Helder. Een marine/landmachtploeg met G. de Graaf aan het roer, kwam als tweede uit de bus. De bronzen plak ging naar de ‘ landmachters’ J. Ligthart en J. Lugert. Aan het tweedaagse evenement namen negen ploegen van elk twee á drie zeilers deel. Ze voeren in Centaurs. Het verloop van de wedstrijd (zeven regatta’s) mocht zonder meer spannend heten. Met nog vier wedstrijden te gaan, konden op de laatste dag de eerste vijf teams van het klassement nog allemaal winnen. De combinatie Goedel/Watla bleek echter ongenaakbaar.●

Nieuw: digitaal inschrijven voor sportkampioenschappen

PILOT MBV IN HARSKAMP

NOORS BEZOEK AAN OTCOPN

HARSKAMP - In de legerplaats Harskamp heeft onlangs de eerste opleiding Militaire Basisvaardigheden (MBV) plaatsgevonden. Dertig internationaal geplaatste militairen van SHAPE, JFC Brunssum, CC - Maritime Northwood, JFC Napels en CC Land Madrid fristen tijdens een aantal intensieve dagen hun kennis op. Na met goed gevolg te zijn getest, mochten zij het eerste MBV certificaat ontvangen. Het Nederlandse Administratief Korps van JFC Brunssum tekende voor de organisatie (zie foto).●

ZOETERMEER EERT VETERANEN ZOETERMEER - Zoetermeer viert de Nederlandse Veteranendag op vrijdag 29 juni voor de tweede keer mee met een avondprogramma. Vorig jaar was de eerste Zoetermeerse Veteranenavond op de Markt een doorslaand succes en die centrale plek in het Stadshart is nu ook plaats van handeling. Het begint allemaal met een parade van militaire voertuigen door een groot gedeelte van de groeikern. De route en de tijden zijn te vinden op www.zoetermeer.nl/veteranenavond. Het Fanfare Korps Nationale Reserve verzorgt om 18.45 uur een spetterend concert. Het landelijke thema ‘Praat eens met een veteraan’ is verwerkt in het feestelijke avondprogramma dat loopt van 20.00 tot 22.00 uur. Amfibievoertuigen doen de aangrenzende Dobbeplas rimpelen en in de Driemanspolderzaal en in de raadzaal van het Stadhuis vindt een foto- en filmtentoonstelling plaats over de huidige missies. Een aantal rekwisieten van het KPU-bedrijf maakt de tentoonstelling compleet.●

MILITAIREN TE PAARD AMERSFOORT - Het Landgoed Maarsbergen vormt de laatste jaren het decor van het militair ruiterkampioenschap. Dit jaar is dat niet anders, al wordt het evenement omgedoopt tot een uitgebreid festijn. Op 7 juli staat immers niet alleen de samengestelde wedstrijd om de Aert van der Goes wisselbeker op de agenda, nieuw is de driekamp die onder auspiciën van de stichting Moderne Vijfkamp plaats heeft. Het betreft de onderdelen hardlopen, schieten en paardrijden. Vanaf 13.00 uur is het terrein open voor het open militair ruiterkampioenschap in de klassen BB, B, L en M paarden. Ook bestaat de mogelijkheid een proef van het militair ruiterbewijs af te leggen, zowel voor brons als voor zilver. Een compleet hippisch toernooi dus. Meer informatie op www.sgwmaarsbergen.nl, inschrijven via de wedstrijdsecretaris: [email protected].●

COMMANDO-OVERDRACHT RMC WEST SOESTERBERG - Kolonel Vrenken heeft op 5 juni het bevel over het Regionaal Militair Commando West overgedragen aan zijn opvolger kolonel Van den Bos. Bij de ceremonie op de appèlplaats van het Officierscasino in Soesterberg waren alle eenheden van RMC West present. De Regimentsfanfare Garde Grenadiers en Jagers zorgde voor de muzikale ondersteuning. De nieuwe functie van Vrenken is militair attaché op de Nederlandse ambassade in Berlijn.●

AMERSFOORT - Een Noorse delegatie heeft laatst een bezoek gebracht aan het Opleidings- en Trainingscentrum Operatiën te Amersfoort. Dit gebeurde in het kader van het in februari afgesloten Army Co-operation Initiative tussen Nederland en Noorwegen en had als doel het uitwisselen van ervaringen met Provinciale Reconstructie Teams in Afghanistan. De delegatie stond onder leiding van kolonel Leif Petter Sommerseth, die in de tweede helft van vorig jaar de leiding had over het Noorse PRT in Meymaneh. Twee Nederlandse PRT-commandanten, de onlangs teruggekeerde overste Gerard Koot en ranggenoot Wilfred Rietdijk die komende september naar Afghanistan hoopt te vertrekken, woonden grote delen van het programma bij.●

VENTILATIEVESTEN VOOR TFU3 TARIN KOWT - De programmaleider van het Soldier Modernization Programme, luitenant-kolonel Jan Kerkhof (rechts), heeft 8 juni een ventilatievest overhandigd aan de commandant TFU 3, kolonel Nico Geerts. Deze zomer vindt in Uruzgan een beproeving plaats met ventilatievesten. Uit testen in de klimaatkamer bij TNO is al gebleken dat ze de warmtebelasting reduceren. Een uitgebreide veldbeproeving heeft echter nog niet plaatsgevonden. Eenheden van 13 Infanteriebataljon ’Stoottroepen’ zullen voor dit doel verschillende typen naar Afghanistan meenemen.●

KANSRIJK Meer Kansrijkinfo op intranet: Defensie Portaal / Startpagina Personeel en internet: www.kansrijk.info. Voorlichtingsbijeenkomsten zelfstandig ondernemersschap Kansrijk organiseert weer een voorlichtingsbijeenkomst op 27 juni 2007 om 14:00 uur in Utrecht. Deze bijeenkomst voor defensiemedewerkers die geïnteresseerd zijn in het zelfstandig ondernemerschap en behoren tot een knelpuntcategorie of herplaatsingskandidaat

zijn of dat gaan worden. U kunt zich inschrijven tot 22 juni 2007 via het aanmeldformulier www.kansrijk.info. De voorlichting gaat door mits er voldoende aanmeldingen zijn! Tijdens de bijeenkomst komt o.m. het ondernemerschap aan de orde, de begeleiding vanuit Kansrijk en de consequenties voor de wachtgeldregeling. Actuele vacatures Kansrijk Kijk voor een actueel overzicht en voorwaarden op de websites van Kansrijk.

Dus jij weet risico’s goed in te schatten? De Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) zoekt ook voor 2007 persoonsbeveiligers. Ken jij het evenwicht tussen veiligheid en privacy? Kijk voor de eisen op de websites van Kansrijk. Vrijblijvend oriënteren op een baan buiten Defensie? Doe dan eerst de loopbaanscan SBK Defensie!

DEN HAAG - Het Bureau Internationale Militaire Sport (BIMS) heeft een digitaal systeem voor het inschrijven voor de nationale militaire sportkampioenschappen (nmk’s) geopend. Tot nu toe moesten de deelnemers zich via het eigen sportbureau opgeven. Het systeem, ontwikkeld door de Defensie Telematica Organisatie, maakt onderdeel uit van de intranetsite van de sportorganisatie. Het is bereikbaar via http://www.cdcintranet.mindef.nl/bims/. Klik in de navigatie aan de linker kant op ‘inschrijven evenement’. Wie zich intekent, krijgt automatisch een bevestiging gemaild. De nieuwe aanpak geldt niet voor teamsporten. Immers, de ploegen van de verschillende krijgsmachtonderdelen bestaan al. Op dit ogenblik kan voor de volgende evenementen worden ingeschreven. Wielrennen; 24 augustus/10 augustus; survivalrun; 19 september/ 5 september; halve marathon; 28 september/11 september; oriënteren 3 oktober/19 september; badminton 12 december/28 november. Achter de datum staat de deadline voor inschrijven. Via de website van het BIMS kunnen ook de programmaboekjes voor de nationale militaire kampioenschappen worden gedownload.●

Wijziging Arbeidstijdenwet DEN HAAG - De Arbeidstijdenwet is per 1 april gewijzigd. Deze verandering heeft het ka-

MELDPUNT ONGEWENST GEDRAG Rutgers Nisso Groep

BEREIKBAAR OP WERKDAGEN VAN 08.00 UUR TOT 20.00 UUR (OOK VANUIT HET BUITENLAND BEREIKBAAR) 0800-3333673 (GRATIS) +31 (0)71-8807118 WWW.RNG.NL/MELDPUNT

rakter van een vereenvoudiging. Defensie maakt gebruik van de wettelijke overgangsbepaling om tot uiterlijk 1 april 2008 de vóór 1 april 2007 geldende Arbeidstijdenwet in stand te houden. Tot die datum blijft de huidige werkwijze ten aanzien van de vaststelling van werk- en rusttijden bestaan. In de loop van dit jaar wordt meer informatie gegeven over het moment en de wijze waarop het ministerie invulling geeft aan de vereenvoudiging van de Arbeidstijdenwet. Meer info op intranet: Defensie Portaal/Startpagina Personeel.●

14 juni | Pagina 3

DEFENSIE INNOVATIE KRIJGT NIET DE WAARDERING DIE HET VERDIENT Vervolg van pagina 1 SOESTERBERG - Volgens Van Duyvendijk zal deze trend zich onverkort voortzetten. Mede door de terreurdreiging zijn maatregelen tegen chemische en biologische wapens net zo belangrijk voor militairen in Uruzgan als voor reizigers in de metro van Amsterdam. Beschermende kleding en uitrusting bieden evenveel bescherming aan de brandweerman als de militair. Van Duyvendijk toont zich dan ook een voorstander om maatschappelijke veiligheid en defensie zoveel mogelijk in een grote onderlinge samenhang te benaderen. Het ligt voor de hand beide ‘kennisarena’s’ te koppelen, om maximale synergie te bereiken. Dat maakt het effect van innovatie stukken groter.

DEN HAAG - De inmiddels negende uitgave van de Wegwijzer Sociale Zekerheid Defensie is uit. De belangrijkste aanpassingen zijn het per 1 januari in werking getreden herziene reïntegratiebeleid en het per die datum opgerichte Dienstencentrum Reïntegratie. De wegwijzer wordt tweemaal per jaar aangepast, de volgende aflevering komt dit najaar uit. De nieuwe versie staat op het MP-net en is direct te benaderen, maar ook op intranet via de Startpagina Personeel of op internet via www.defensie.nl en dan Personeel.●

LUIKEN DICHT

Waar Van Duyvendijk de problematiek vooral door een nationale bril beschouwde, koos Nick Witney een meer Europese benadering. De chief executive bij het European Defence Agency

Boekje 1 Logistieke Brigade wint prestigieuze award NEW ORLEANS - De ‘Employment Marketing Association’ heeft onlangs in New Orleans (VS) het boekje ‘Pienter’ beloond met de ‘Creative Excellence Award’. De uitgave van 1 Logistieke Brigade kent een handig zakformaat en bevat heldere teksten over waar deze eenheid van de Koninklijke Landmacht voor staat. Juist die eigenschappen vielen bij de jury in de pul. De Employment Marketing Association reikt jaarlijks prijzen uit aan de beste internationale defensiecampagnes en drukwerken. Van de ruim zesduizend internationale inzendingen in diverse categorieën won ‘Pienter’ brons op het onderdeel Global Communications. Het idee voor het boekje kwam na de ontwikkeling van het nieuwe mouwembleem voor de brigade, vorig jaar. Toen de drie disciplines transport, logistiek en militaire administratie werden samengevoegd, moest dat naar de eenheden worden gecommuniceerd. Het idee om dit in boekvorm te doen, was snel geboren. ‘Pienter’ bevat onder meer een stukje historie, de kerntaken van de logistieke brigade en de toekomstvisie en valt

Nieuwe versie Wegwijzer Sociale Zekerheid Defensie

door het zakformaat ook in het veld te gebruiken. De sectie Communicatie 1 Logbrig heeft drieduizend exemplaren in het Engels laten vertalen. Die komen van pas wanneer zich internationale partners aandienen. Hoofd sectie Communicatie en initiatiefnemer achter ‘Pienter’, majoor Henri ter Beek is blij met de prijs en roemt de zorgvuldigheid waarmee het boekje werd samengesteld door Ed Barzilaij van arbeidsmarktcommunicatiebureau Maximum. Beide heren waren verbaasd dat ‘Pienter’ in de prijzen viel. Ter Beek: “Tij-

dens zo’n verkiezing worden de meest ingenieuze en hightech reclamecampagnes ingestuurd. Dan verwacht je niet dat de jury aandacht heeft voor een, op het oog, simpel boekje. Waarschijnlijk is dat ook de kracht, pure eenvoud.” Overigens vielen de Nederlandse krijgsmacht en bureau Maximum nog een keer in de prijzen. De motivatiefilter www.ikkandelandmachtaan.nl, waarop belangstellenden ontdekken of ze geschikt zijn voor een functie bij de landmacht, kreeg eveneens brons.●

Veroordeling altijd bekend bij Defensie DEN HAAG - Iedere militair die zich schuldig maakt aan wangedrag dat leidt tot een strafrechtelijke veroordeling, moet zich daarover vroeger of later tegenover zijn werkgever verantwoorden. Militairen die zijn verdacht van strafbare feiten verschijnen in beginsel voor de militaire politierechter of de militaire kamer van de rechtbank te Arnhem, schrijft staatssecretaris Cees van der Knaap in antwoord op Kamervragen. Het komt echter voor, dat een verdachte tijdens het verhoor door de politie niets vertelt over zijn baan bij De-

fensie. Maar al staat de militair dan terecht bij een civiele rechtbank, een eventuele veroordeling belandt wel bij zijn werkgever. Bij het periodieke veiligheidsonderzoek door de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst worden ook justitiële antecedenten, waaronder vonnissen, betrokken. Aangezien vrijwel alle defensiefuncties vertrouwensfuncties zijn, leidt het intrekken van de verklaring van geen bezwaar in feite tot ontslag. Het gaat volgens de staatssecretaris overigens niet om grote aantallen verdachten.●

stelde zich de vraag wat de kansen van de Oude Wereld zijn op de internationale defensiemarkt als er niet intensiever wordt samengewerkt. Antwoord: bijster weinig. In vergelijking met China, India en de VS presteert Europa onder de maat. Maar gelukkig wordt er hard gewerkt om het tij te keren. Zo hebben 26 Europese ministers onlangs een strategie ontwikkeld om kennisnetwerken te koppelen en de afzonderlijke markten meer voor elkaar open te stellen. Een opmerkelijk initiatief daarbij is het recentelijk uit de grond gestampte investeringsprogramma Force Protection, waarvan Nederland optreedt als portefeuillehouder. Graag ziet Witney dit samenwerkingsverband als wegbereider van een veel intensievere coöperatie. Dat acht hij bittere noodzaak, want ieder bedrijf dat geen spullen verkoopt die de strijdkrachten van morgen nodig hebben, is ten dode opgeschreven. Zover wilde Van Duyvendijk het beslist niet laten komen. Investeren in een weloverwogen, gerichte en solide basis en doelmatige infrastructuur op het gebied van kennis is dan ook van levensbelang, aldus de voormalige vlootvoogd. De directievoorzitter van Thales Nederland B.V., Arno Peels, deelde die mening.

Jarenlange Defensie-innovatie heeft bij de Koninklijke Marine geleid tot een revolutionaire serie radars, die toonaangevend in de wereld bleken te zijn. Foto: Rob Gieling AVDD

Maar hij maakte duidelijk dat financiële injecties ten behoeve van de krijgsinspanningen niet zomaar uit de lucht komen vallen. “Daar waar andere sectoren met schijnbaar moeiteloos gemak kunnen putten uit een waaier van innovatie-ondersteunende initiatieven en fondsen, al dan niet betaald uit de aardgasbaten, heeft defensiegeoriënteerde innovatie het een stuk moeilijker om de waardering te krijgen die ze verdient. Op de een of andere manier gaan de luiken dicht op het moment dat het woord ‘defensie’ valt. Dan maken economische criteria opeens plaats voor emotionele.” Dat is ronduit fout, vind Peels. Door defensie geïnitieerde innovatie is namelijk de aanjager van de kennisinstituten en de defensiebedrijven. “Nederland rendeert wanneer defensie innoveert en de industrie exporteert. Als we tenminste in staat zijn om de sentimenten rondom investeringen in defensietechnologie weg te nemen. Daarvoor is politieke wil en moed nodig.”●

Schadeverhaal bij verkeersboetes DEN HAAG - Wanneer een medewerker van Defensie de organisatie schade toebrengt door ervoor te zorgen dat hij een verkeersboete krijgt opgelegd, kan dit op betrokkene worden verhaald. Het beleid dat hiervoor stond, was tot op heden bij elk defensieonderdeel verschillend. In een streven naar uniforme toepassing heeft de hoofddirectie Personeel nu defensiebreed beleid geformuleerd. Dit is terug te vinden in de ‘Beleidsregel inzake schadeverhaal defensiepersoneel’ op MP 31-110-1140. Meer informatie op intranet: Defensie Portaal/Startpagina Personeel.●

CIMIC Centre of Excellence naar Enschede ENSCHEDE - Het internationale kennis- en opleidingsinstituut voor civiel-militaire samenwerking tijdens militaire operaties (NAVO CIMIC Centre of Excellence, CCOE) verhuist definitief van Budel naar de voormalige vliegbasis Twenthe. Vorig jaar maakte staatssecretaris Van der Knaap dit voornemen al, onder voorbehoud, bekend tijdens de

opening van het Defensie HRM Dienstencentrum, dat net als de vliegbasis ook in Enschede is gevestigd. Naast Nederland zijn Duitsland, Denemarken en Polen partner van het CCOE. In 2008 zal ook Letland vrijwel zeker gaan deelnemen. Het CIMIC Centre of Excellence heeft een vaste

staf van ongeveer zestig medewerkers; dit zal oplopen naar tachtig. Daarnaast is er een permanente groep van minimaal zestig en maximaal honderd militaire cursisten. Dit jaar nemen de eerste kwartiermakers hun intrek op de voormalige vliegbasis. In de loop van 2008 en 2009 volgt de rest van het personeel.●

14 juni | Pagina 4

SOESTERBERG - Veiligheidscursussen aan vliegtuigbemanningen onder de noemer ‘crew resource management’. De luchtmacht biedt de herhaaldelijk geupdate trainingen al sinds 1996 aan en weet dus als geen ander wat er zich zoal in een menselijk brein afspeelt dat effect kan hebben op het functioneren van een groep. Het draait allemaal om het juiste handelen bij communicatiestoornissen, onderlinge irritaties, vermoeidheid, stress of sores aan het hoofd. Allemaal factoren die tot fouten kunnen leiden in de cockpit. Soms met desastreuze gevolgen. Op bijvoorbeeld de spoedeisende hulp van een ziekenhuis weten ze daarvan mee te praten. Ook hier kunnen menselijke fouten uitmonden in missers, met voor de patiënt kans op schade of mogelijk zelfs dodelijke afloop.

Foto: Peter Wiezoreck

Luchtmachttraining moet medische teams behoeden voor missers reageren”, merkt de vliegerpsycholoog op. Het draait volgens haar dan ook niet om het functioneren op zich, maar vooral om de bewustwording van het samenspel en de omgang met elkaar. Daarbij telt communicatie, vragen durven stellen als iets niet duidelijk is en het creëren van openheid. KUDDEDIER

Resource management is één van de middelen om medische missers te voorkomen. Hoe ga je om met een dipje, van jezelf of van de chirurg, tijdens een nachtdienst op het moment dat er een spoedoperatie wacht? Vanuit de beste bedoelingen en met een enorme motivatie wil iedereen zoveel mogelijk zelf doen. Die drijfkracht kan op bepaalde momenten echter wel een risico vormen voor de patiënt. Hoe je met dergelijke dilemma’s omgaat, valt uit de ervaringen van de luchtmacht te halen. De training voor de KLumilitairen wordt steeds geactua-

TEKST: MONIQUE VAN RIJEN-BOS

Het Landelijk Expertisecentrum Verpleging en Verzorging, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Orde van Medisch Specialisten sloegen enige tijd geleden de handen ineen om gedrieën een Veiligheids Management Systeem te ontwikkelen. Men ontdekte dat de luchtmacht met het crew resource management (CRM) voor vliegend personeel iets in handen had waar de medische wereld zijn voordeel mee zou kunnen doen. Dus verzocht men de minister van Defensie, toen nog Henk Kamp, om gebruik te mogen maken van de expertise bij de krijgsmacht. De bewindsman reageerde positief en de bal ging rollen. Het CRM vormde een blauwdruk voor de teamtraining in het Veiligheids Management Systeem. Majoor vliegerpsycholoog Leonie Boskeljon-Horst, van het Centrum voor Mens en Luchtvaart in Soesterberg, en drs. Brigit Heemskerk, projectleider Patiëntveiligheid van het landelijk initiatief van de drie partijen, trokken de kar. BoskeljonHorst goot de formule van de veiligheidscursus in een format die de tweedaagse training bruikbaar maakte voor artsen en verpleegkundigen. Afgelopen februari begonnen de cursussen in twee pilot ziekenhuizen in Den Haag, waar het medisch personeel aanloopt tegen en leert omgaan met de eigen beperkingen

Foto: Gerben van Es-AVDD

en de tekortkomingen binnen een team. Om vast te stellen of de format zou aansluiten bij de praktijk van het medisch personeel verzorgden BoskeljonHorst en twee van haar luchtmachtcollega’s de eerste lessen. Daarna nam Heemskerk het stokje over van de collega’s van de vliegerpsycholoog en kreeg de training haar definitieve karakter. “De cultuur binnen ziekenhuizen vormde daarbij een soort speerpunt”, zegt Heems-

kerk. “Het gaat dan bijvoorbeeld om risico-inventarisatie en het melden van missers, die inmiddels steeds minder in de taboesfeer zitten, maar ook om het werken in teamverband met een bepaalde hiërarchie.” Veel overeenkomsten dus met het opereren van een vliegtuigbemanning. “Er kunnen situaties ontstaan waarbij regelgeving geen oplossing biedt, maar waarin zich wel verrassingen voordoen waarop men dient te

liseerd. In de lesstof komen bijvoorbeeld een ander geweldsspectrum, nieuwe typen vliegtuigen en dus taken, maar ook andere samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld loadmasters en, ingeval van helikopteroperaties, boordschutters aan de orde. Het is steeds weer van belang de eigen beperkingen en capaciteiten aan te geven. Heemskerk: “Als team de beperkingen afvangen, daar gaat het uiteindelijk om. En dan aan den lijve te ondervinden dat je samen tot veel meer in staat bent dan individueel.” De medische wereld kan daar zijn voordeel mee doen. Na een sceptische houding in het begin, vanuit de veronderstelling dat het draaide om communicatietraining voor het team, erkent men nu de meerwaarde van de training. Dat een verkeerd geïnterpreteerde opmerking effect heeft op een besluit en dat iets wat niet valt te tolereren, uitgesproken moet worden omdat de situatie anders blijft bestaan,

zijn twee belangrijke boodschappen uit de cursus. Een individu krijgt tijdens de training te maken met zichzelf, hoe anderen tegen hem of haar aankijken en waarom er irritatie binnen een team kan ontstaan. Maar dat individu wordt ook geconfronteerd met groepsgedrag waarbij een eigen mening ondersneeuwt, zelfs al is die de enige juiste. Zo is de teamtraining niet alleen leuk, leerzaam en bedoeld om incidenten of fouten te voorkomen, maar bevat de training ook de nodige confronterende elementen. Wie bijvoorbeeld zichzelf als een individualist zag, blijkt ineens misschien een kuddedier en vice versa. Er gaan nog heel wat maanden voorbij voordat allerlei medische teams van maximaal vijftien deelnemers per klas, de tweedaagse training hebben doorlopen. Inclusief de militaire? “Nee”, zegt BoskeljonHorst. “Op dit moment niet. Maar wie weet, komen ook die nog eens aan de beurt.”●

Hoe ga je om met een dipje, van jezelf of van de chirurg, tijdens een nachtdienst op het moment dat er een spoedoperatie wacht? De training voor de KLu-militairen wordt steeds geactualiseerd. Ook samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld de loadmasters (boven) en de boordschutters (rechts) komen aan de orde. Foto: Fabienne Bruys-wink

14 juni | Pagina 5

Links: Brigadier Pierre Dirks (links) in gesprek met marechaussee collega adjudant Bernard de Ridder.

MARECHAUSSEE IN EUREGIO VAN VELE MARKTEN THUIS

Grensoverschrijdende criminaliteit in Limburg MAASTRICHT - De groen glooiende heuvels van Zuid-Limburg zien er lieflijk uit, maar de meest zuidelijke streek van ons land kent een misdaadcijfer dat klinkt als een klok. Woningdiefstallen, drugsoverlast en zelfs moord gaan hand in hand met grensoverschrijdende criminaliteit. De Marechaussee Brigade Zuid Limburg is van vele markten thuis om die te kunnen bestrijden. TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO’S: PETER WIEZORECK

Grote steden als Aken, Keulen en Luik hebben een flinke uitstraling op het omvangrijke bewakingsgebied. Het ligt inge-

klemd tussen Duitsland en België, wat in de hand werkt dat criminelen vaak aan zowel de ene als de andere kant van de grens actief zijn. Daarbij komen ze dan in het vaarwater van de Marechaussee, die niet alleen op de drukke rijkswegen A2 en A67 grenscontroles houdt, maar ook op Maastricht Airport, de trein uit Luik en op de Maas. Om op die locaties slagvaardig op te treden, ontwikkelde men een toegepaste aanpak. Daarbij springt vooral het Euregio Police Information and Cooperation Center (EPICC) in het oog, waarvan het wapen sinds enige tijd deel uitmaakt. Deze nog jonge organisatie bestaat uit Duits, Belgisch en Nederlands personeel, dat praktische informatie verschaft aan de politie-instanties uit de Euregio. “Wil een agent de eigenaar van een buitenlandse auto of de nationaliteit en het strafblad van een verdachte achterhalen, dan doet hij een beroep op het EPICC”, vertelt adjudant Bernard de Ridder. Dergelijke verzoeken

krijgt het in Heerlen gevestigde centrum zo’n dertigduizend keer per jaar en de mogelijkheden zijn ongekend. Ook voor het identificeren van vingerafdrukken, foto’s of uitgebreide, meer diepgaande grensoverschrijdende onderzoeksinformatie en justitiële rechtshulpverzoeken vormt dit het juiste adres. Deze toegepaste dienstverlening leverde de 45 man tellende club inmiddels heel wat bedankjes op, van binnen en buiten de Euregio, zegt een goedlachse brigadier Pierre Dirks. Tot op heden stond het EPICC aan de basis van menig opgelost misdrijf. Het centrum kwam er laatst ook aan te pas, toen het vermoeden bestond dat een voertuig met terroristen op weg was naar de luchthaven Schiphol. Het EPICC werd onder meer gevraagd de nationaliteit en achtergrond van de inzittenden en het kenteken van een donker gekleurde Audi te achterhalen. Het vermelden waard, is het archiveringssysteem dat de tri-

nationale organisatie erop nahoudt. Alle vragen en antwoorden slaat men op en deze kunnen dan desgewenst weer worden opgeroepen. Het geheim achter het succes van het EPICC is volgens De Ridder met name echter de laagdrempeligheid. In elk van de vijf clusters zit personeel van de drie deelnemende landen, waartussen een hechte synergie ontstaat. Dat systeem werkt perfect en stelt de betrokkenen in staat veel ‘rood tape’ te omzeilen. GESTUURD OPTREDEN

Het EPICC vormt voor de Marechaussee een mooi hulpmiddel om de slagvaardigheid in de Euregio op te krikken. Andere troef zijn de drie gezamenlijke Hit Teams, die zich richten op een specifieke vorm van misdaad, waaronder drugs en mensensmokkel. In het zuiden bezitten ze tevens een Gemeenschappelijk Grens Coördinatiecentrum, dat zich bezighoudt met een energieke informatie-uitwisse-

ling tussen de Duitse en Nederlandse grenspolitie. In de Euregio ontwikkelt zich inmiddels ook het Informatie Gestuurd Optreden. In plaats van lukraak controles uit te voeren, gebeurt dat nu steeds gerichter. Deze aanpak heeft nog lang niet zijn volledige potentie bereikt, maar garandeert al wel een effectiever optreden tegen mensensmokkel, illegale immigratie en organisaties die documenten vervalsen. Sleutel is het leggen van dwarsverbanden in de verzamelde data. “Deze manier van werken, heeft al tot concrete inzichten in de sfeer van mirgratiecriminaliteit geleid”, vertelt opperwachtmeester Jos Pluymen. De senior medewerker Informatie Coördinator, werkzaam bij het Brigade Informatie Knooppunt (Zuid Limburg) vertelt dat de opzet zwaar leunt op de surveillanten en observatieteams, die verantwoordelijk zijn voor het genereren van gegevens. Samen met allerlei relevante informatie gaan die meteen door naar het analyse- en informatieknooppunt op districtsniveau. Hier bekijken analisten of in breder verband overeenkomsten zijn vast te stellen. “In zo’n geval komt er een onderzoek en daarna mogelijk een zaak.” WANTROUWEN

Opperwachtmeester Frans Libbers weet niet of hij die vandaag rond krijgt. Nog maar net op het station van Maastricht aangekomen, vermoedt de teamleider met een gevalletje mensensmok-

kel van doen te hebben. Op het boemeltje uit Luik treft zijn controleteam een Kongolese vrouw aan die niet beschikt over de juiste papieren om Nederland in te reizen. Op het moment dat de marechaussees aanstalten maken haar naar de brigade af te voeren, dient zich een man aan. Hij beweert de broer van betrokkene te zijn. Dat komt mooi uit, want hij kan ook meteen mee. Later blijkt de soep niet zo heet te worden gegeten. De vrouw heeft een Franse verblijfstitel, waarmee ze wel degelijk binnen de EU mag reizen. Haar ‘broer’ is geen familie, maar een goede bekende. “In ons land zeggen we al gauw broer”, verklaart de Kongolees. “Ja ja”, zegt een ietwat achterdochtige Libbers. Met die eigenschap is niets mis, vindt brigadeadjudant Leon Giesbers, die de zaak op afstand volgt. Wie dag in dag uit aan de grens het kaf van het koren moet scheiden, kan niet zonder een gezonde dosis wantrouwen. Daarmee boeken ze bij de Brigade Zuid-Limburg goede resultaten. Niet alleen treffen de mannen relatief veel falsificaties aan, ook stuit men geregeld op vreemdelingen met een hit. “Staat er nog een boete open of een signalering voor een of ander misdrijf”, verduidelijkt Giesbers. Eerstgenoemde worden meteen geïncasseerd. “Zo’n twaalfduizend euro per maand halen we met gemak. Voor dat geld hoeven we niet veel te doen. Alleen onze hand ophouden.”●

14 juni | Pagina 6

Links: V.l.n.r: Hoofd PAF, eerste luitenant Jan ten Doeschot, projectofficier ChiliTwenthe kapitein Edwin Valstar en hoofd logistiek bedrijfsbureau, tevens opzichter wapentechniek, sergeant-majoor Joop Engelen.

TECHNEUTEN LATEN LEGE HULZEN VLIEG Bij de J-211 en de J-143 is sergeant specialist wapentechniek Han ter Weele een van de mensen die op Gando assisteert alle boutjes na te lopen, totaal maar liefst 1200 stuks, van de vernieuwde flaps van de voorvleugels. Die bewegen tijdens de vlucht, waardoor kans bestaat op speling, wat niet de bedoeling is.

F-16’S KRIJGEN TWEE ANTOFAGASTA - ‘Mission Accomplished’. Met die tekst op de staart landde de J-211, de laatste F-16 van een serie van zes, afgelopen vrijdag op het Chileense vliegveld van Antofagasta. Daar werden al eerder twaalf ex-KLu jachtvliegtuigen afgeleverd in twee blokken van zes: op 7 september vorig jaar en 10 april dit jaar. Wat eerste luitenant Jan ten Doeschot betreft, heeft de nieuwe ZuidAmerikaanse eigenaar een gouden deal gesloten, want “die kisten vliegen als een scheermes en zijn hartstikke goed.” Als aanvoerder van het Project Afstoting F-16 (PAF) was hij vanaf het prille begin bij de verkoop van de achttien toestellen betrokken. TEKST: MONIQUE VAN RIJEN-BOS FOTO’S: FRANK VISSER

Links: De KDC10, leeg geslurpt door de F-16’s, heeft zelf dringend brandstof nodig en haalt dat in het Braziliaanse Natal.

Rechts: Nederlandse roundels en registratienummers worden nog even verwijderd en dan zijn de toestellen echt van Chili.

Het was juni 2004 toen Ten Doeschot de opdracht kreeg een afstotingsteam te formeren. “Ik werd op een kantoor op vliegbasis Twenthe neergezet, met bij wijze van spreken alleen een pennenbakje. Maar 315 Squadron was net opgeheven en daar vond ik mensen die zich wel wilden aansluiten bij het team.” Al snel beschikte de projectleider over een vijftienkoppige eenheid, waarbij zich vervolgens nog personeel voegde van 313 Squadron dat, vanwege de sluiting van vliegbasis Twenthe naar Volkel ging. De PAF groeide gestaag tot een 25-koppige groep en was compleet toen Chili zich aandiende als kandidaat voor achttien vliegtuigen. Op 16 december 2005 werd de aankoop contractueel vastgelegd. De diverse squadrons moesten wel eerst de her en der gestationeerde toestellen zien op te lappen. “Niet dat de vliegtuigen in bedenkelijke staat verkeerden”, zegt adjudant Jan Schoten van het bureau Technische Ondersteuning op luchtmachtbasis Twenthe. “Maar door veelal langdurige stilstand waren ze ontdaan van de nodige onderdelen. Aan de buitenkant leken de toestellen nog wel op een F-16, maar het gros was eigenlijk niet meer dan een lege huls.” TOPCONDITIE

Dat al die techneuten erin slaagden die machines weer in vliegende staat te krijgen, was in de ogen van Scholten bijna onwaarschijnlijk. Het leidde bij de adjudant tot veel waardering en maakte het bovendien mogelijk de F-16’s via de lucht naar Twenthe te krijgen. Daar gingen zowel het zogenoemde preventief on equipment onderhoudsteam als de PAF aan de slag. Zo wilde Chili, tegen een meerprijs, bijvoorbeeld naast een volledig gereviseerd landingsgestel ook de Alternate Mission Equipment. Dat AME-pakket bevat onder meer wapenpylons, tanks en launchers. Verder behoorde zowel ground als test service equipment tot de aankoop, alsook heel veel verbruiksartikelen om de F-16’s de

komende jaren in de lucht te houden. Iets wat de Chilenen gezien de staat van de toestellen zonder meer zou moeten lukken. Neem nou de laatste zes, die dateren weliswaar allemaal uit de eerste helft van de jaren tachtig, maar qua aantal vlieguren kunnen ze nog wel een tijdje mee. Zo heeft de jongste, de J-143 van 1985, nog geen 2600 vlieguren op de teller. De oudste drie, allemaal uit 1980, maakten respectievelijk bijna 3400, minder dan 2800 en 3670 uur. Volgens Ten Doeschot kunnen de Midlife Update-toestellen na een volgend moderniseringsprogramma nog door tot vele duizenden uren. “We leveren de F-16’s, dankzij mijn team, in topconditie af. Dit is echt een mooi project om te doen, maar wel een droevig”, merkt hij op. “Je hebt jaren gewerkt met deze kisten, er mee geoefend en operaties uitgevoerd. Nu doen we ze weg. Aan de andere kant is het wel fantastisch dat ze blijven vliegen, al is het dan door de Chilenen.” HELE TOER

Die hadden tot op heden de beschikking over de Mirage 50 en de F-5, en zetten dus een forse stap vooruit met hun ‘nieuwe’ aanwinst. Voor het zover was, staken de Nederlanders er echter nog heel wat energie in. Zo was majoor-vlieger Charles Dalloyaux - nu squadroncommandant op Woensdrecht, maar toen lid van de sectie operationele ondersteuning bij de afdeling Jachtvliegtuigoperaties, verantwoordelijk voor het verloop van de opleiding van vier Chileense vliegers. Die moesten naar de grondschool F-16, cursussen volgen aan het Vliegveiligheids- en Testcentrum en naar het Centrum voor Mens en Luchtvaart in Soesterberg voor een centrifuge en drukcabinetraining. Daarna volgde bij 306 Squadron de conversie op de F-16. Twee van de vier gingen, na 35 vlieguren op het voor hen nieuwe toestel, nog even verder. Ze kregen aanvullend een mission qualification training en leerden opereren met night vision goggles.

14 juni | Pagina 7

Links: Majoor Charles Dalloyaux zette met kapitein Nico Vink als passagier de laatste F-16 in Chili aan de grond. Mission accomplished. Hier zitten ze nog met de overige vijf toestellen boven de Andes.

Rechts: Hangaarchef adjudant Jan Scholten (l.) en sergeant 1 Jurjen van der Most vervangen op Gando de ‘aerial refuel door’ van de J-622.

GEN

EDE LEVEN IN CHILI “Met het extra pakket waren ze tot instructeur klaargestoomd en konden vervolgens zeventig uur ervaring op de F-16 in hun logboek noteren. Al met al te weinig om zelf de toestellen naar Chili te vliegen”, zegt Dalloyaux. Daar moest hij voor zorgen. De Chilenen betaalden één miljoen euro per ferry. Daarbij kwamen nog de kosten voor een Iljushin 76 om al het bijbehorende en eventueel onderweg benodigde materieel zoals een complete reservemotor, krikken voor de vervanging van lekke banden, en een koelingkar te verplaatsen. En Dalloyaux moest verder nog even regelen dat hij allerlei landen over mocht vliegen met een KDC-10, om onderweg de F-16’s bij te tanken en 31 paar benodigde handjes zoals technisch personeel ter beschikking te hebben, de Iljushin en natuurlijk de zes jachtvliegtuigen zelf. “Een hele toer. Het heeft mijn blik op de wereld letterlijk en figuurlijk verruimd. Sommige naties kunnen je dwingen te landen en dan moet je maar weer zien of je er nog wegkomt. Allemaal zaken waar je niet op zit te wachten en dus rekening mee houdt bij het plannen van de route.” Uiteindelijk liep het traject via stops op Gando op Gran Canaria en het Braziliaanse Natal en Salvador. Daar liepen de Brazilianen op de Base Aerea de Salva-

dor, in opdracht van kolonel-vlieger Mareligio Desantis Roque, zich belangeloos de benen onder het lijf vandaan om de Nederlanders waar mogelijk ter wille te zijn. Ook de KDC-10 bemanning genoot van de Braziliaanse gastvrijheid en hulpvaardigheid. “’s Avonds namen ze ons mee uit eten”, zegt sergeant 1 avionicaspecialist Lody Martin Ruzette. “Héél gezellig. Na afloop trokken ze ook nog eens hun portemonnee. Dat lieten we natuurlijk niet gebeuren. Wij rekenden af.” GEEN VISGARNITUURTJE

Vooral de ruim zes uur durende oversteek over de grote plas viel voor de jachtvliegers niet mee. Gehuld in een zweterig plonspak zaten ze uur na uur achter de knuppel. Bij de hand een sea pack, speciaal voor deze bijzondere trip uitgedokterd om te overleven op zee. Daarin wel een waterdicht verpakte radio en andere seinmiddelen, maar dit keer geen visgarnituurtje, om te voorkomen dat een vlieger met onhandige capriolen zijn rubberbootje lek zou prikken. Gelukkig had niemand het nodig, ook niet eerste luitenant Frank Matser die de nukkige J-622 vloog. Eerder, op weg naar Gando, bleek het verbindingsstuk van de aerial refuel door tijdens het bijtanken te zijn gesneuveld. Vervelend, want nu ging zijn ‘tankdop’ niet meer

Generaal-majoor Ed Evers en zijn Chileense collega, luitenant-generaal Julio Escobar Diaz, tekenen de officiële leveringsdocumenten.

open. Moederziel alleen week Matser daarom uit naar Madrid om dan maar op de grond brandstof in te nemen en alsnog de reis te vervolgen. Nadat sergeant-majoor Jan Reudink vanuit Nederland halsoverkop een ander deurtje met toebehoren had afgeleverd, kon de vlucht naar Brazilië worden voortgezet. De wet van Murphy sloeg onverbiddelijk toe, want Matser ervoer wederom een probleem met de J-622. Nu speelde zijn fuel flow transmitter, die aangeeft hoe het met het brandstofverbruik zit, op. Dit keer had het heel wat meer voeten in aarde voordat het hele pakket vliegtuigen kon opstijgen voor het laatste stuk van het traject. Vliegend over Paraguay, Argentinië en vervolgens het schitterende Andesgebergte bereikten alle toestellen een kleine zes uur later hun doel: Antofagasta. VEEL ONDERSTEUNING

gaven de goede politieke contacten volgens Ortega de doorslag om de F-16’s te kopen. “En we zijn van plan er minstens nog twaalf jaar mee te vliegen.” Zijn belangstelling voor meer F-16’s steekt de Chileense generaal trouwens niet onder stoelen of banken. Uitgesloten is die mogelijkheid zeker niet. Dus misschien vliegen er binnen afzienbare tijd opnieuw Nederlandse F-16’s naar Zuid-Amerika. Als het niet voor verkoop is, misschien ooit nog eens voor training. Ortega “Jullie zijn wat mij betreft hartelijk welkom om hier te komen oefenen.” Technisch officier kapitein Edwin Valstar is, als projectofficier Twenthe-Chili, opgelucht. “Een pak van mijn hart. Ik heb vaak gedacht, waar ben ik aan begonnen. Want het was een hell of a job waar heel wat meer bij komt kijken dan menigeen denkt. Erg gaaf dat dit allemaal is gelukt.” En terwijl hij iedereen persoonlijk bedankt, zie je hem denken: ‘Dat hej mooi doan’. De volgende klus ligt alweer in het verschiet. Zes tweezitters, optuigen voor Jordanië en opleveren in de eerste helft van 2008. Ten Doeschot is alvast begonnen met de voorbereiding. Per 1 juli wordt Twenthe opgeruimd en worden de kisten voor Jordanië elders gereedgemaakt. Waar dat moet gebeuren, is nog onduidelijk.●

Vlieger Nico Vink (l.), maakt zich klaar voor de vlucht over de plas. Naast hem majoor-vlieger Charles Dalloyaux.

De F-16’s werden daar vanwege de opgelopen vertraging in plaats van 7 juni op 8 juni overgedragen aan het Chileens 8 Squadron met de ondertekening van de leveringsdocumenten. Een activiteit die voor rekening kwam van de directeur Defensie Materieel Organisatie, generaalmajoor Ed Evers en zijn ChiDanny van de Zweerde, ingehuurd door de firma Daedalus, en opzichter motoren leense collega, luitenant-genesergeant-majoor Cor van Weersel (achter) bezig met het Jet Oil Analysing Program. raal Julio Escobar Diaz. De krabDaarmee valt aan de hand van vervuiling te zien of er schade gaat ontstaan aan de bels werden gezet onder toelagers en de tandwielkast. Belangrijk, want met die kennis is dat te voorkomen. ziend oog van de Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenantgeneraal Hans de Jong, en de bevelhebber van de dertienduizend militairen tellende Chileense luchtstrijdkrachten, generaal Ricardo Ortega. Over de vraag waarom Chili ervoor had gekozen zijn luchtmacht met de Nederlandse toestellen te moderniseren, hoefde hij niet lang na te denken. “We konden ze kopen voor de beste prijs en mogen nog steeds rekenen op veel ondersteuning”, zei hij doelend op het achtkoppige on-site support team dat sinds september voor een periode van dertien maanden technische bijstand verleent op Base Aerea Cerro Moreno in Antofagasta. Daarnaast Het bijna voltallige team dat is belast met het Project Afstoting F-16 op Base Aerea de Salvador.

14 juni | Pagina 8

GENERAAL MEULMAN ZIET ‘COMPLEX’ AFGHANISTAN LANGZAAM VOORUITGAAN

“Ambitieniveau in lijn houden met wensen bevolking” DEN HAAG - Generaalmajoor Freek Meulman vervult sinds februari in Kaboel de vitale post van deputy commander air. Hij geeft leiding aan de inzet van het luchtwapen van de International Security Assistance Force (ISAF) en is er verantwoordelijk voor om de burgerluchtvaart in het land nieuw leven inblazen. Wederopbouw van een grote orde, maar ook met immense uitdagingen. TEKST: JACK OOSTHOEK

Luchtmachtman Meulman draagt in Kaboel tevens de pet van plaatsvervanger van de commandant van ISAF, de Amerikaanse generaal Dan McNeill. Vooral de functie van Deputy Commander Air bruist van de dynamiek, omdat luchtvaart zowel militair ter ondersteuning van de operaties op dat vlak, als civiel vanwege de geografische ligging en gebrekkige infrastructuur van Afghanistan, een vitale rol speelt, zegt hij. De plaatsing van Meulman duurt een jaar, een naar Nederlandse maatstaven ongebruikelijk lange periode. Maar vanwege zijn specifieke functie is continuïteit belangrijk, stelt hij. De voor Nederlanders gangbare periode van vier maanden is daarvoor te kort. “Je moet een netwerk opbouwen en daarnaast lopen veel zaken, vooral met de Afghanen, op basis van vertrouwen.” Meulman wijst erop dat Amerikaanse militairen meestal vijftien maanden worden uitgezonden, en in de toekomst misschien zelfs achttien. Als uitvalsbasis van de generaal dient het hoofdkwartier van ISAF op de luchthaven van de Afghaanse hoofdstad, een kleine en drukke compound van 1500 man, onder wie 1100 militairen.

De leefomstandigheden laten weinig te wensen over; veiligheid overheerst. Buiten de hekken loert het gevaar echter. “Hoewel Kaboel een relatief rustige stad is, groeit het aantal aanslagen. Aan de andere kant moeten we niet overdrijven.” KRITISCHE VRAAG

Als Deputy Commander Air leidt Meulman de operaties van de luchtstrijdkrachten van ISAF. Die worden mede ondersteund vanuit het door de Verenigde Staten geleidde multinationale Combined Air Operations Centre in Katar in de Verenigde Arabische Emiraten. Missies van de Nederlandse F-16’s krijgen dáár vorm. De inzet bestaat uit onder meer het beveiligen van konvooien en het in samenwerking met forward air controllers bieden van luchtsteun aan grondtroepen in het nauw, ook van het Afghaanse leger. Verder worden groepen militairen, maar ook Afghaanse autoriteiten door de lucht getransporteerd en de bevoorrading ‘in het veld’ verzorgd. Bij elke operatie weer stelt Meulman zichzelf de kritische vraag of het om een legitiem doel gaat. Zwaar weegt ook in hoeverre er sprake is van militaire noodzaak en of er beschadigingen aan de civiele infrastructuur dreigen. “De vraag luidt altijd welk effect we willen bereiken. We kunnen bijvoorbeeld in plaats van inzet met wapens, ook voor machtsvertoon kiezen. Bij daadwerkelijke inzet wordt alles gedaan om nevenschade en onschuldige slachtoffers te vermijden”. De luchtmacht van ISAF stijgt eveneens voor vreedzame doeleinden op. Zo kreeg de bevolking van Uruzgan na de overstromingen van afgelopen winter volop hulp van helikopters. Die redden veel levens. “Personeel dat onder vuur heeft gelegen, zal er misschien anders over denken. Maar de humanitaire operaties vormen ons grootste succes. Ze zijn een tastbaar resultaat van het gebruik van het luchtwapen”, aldus Meulman.

De inzet van toestellen voor alle doelen vormt telkens weer een puzzel. Zitten de ISAF-troepen en de Taliban elkaar vaak in de haren, dan komt het op een naadloze planning aan. “We kunnen voor allerlei doeleinden middelen inzetten, al zijn ze zoals altijd wel schaars. Zo zou ik over meer transporthelikopters en -vliegtuigen willen beschikken, vooral ook voor de interne ‘shuttle’ van ISAF. Dan kunnen we vaker op en neer vliegen tussen bijvoorbeeld Kaboel en Tarin Kowt.” REDELIJKE STAAT

Naast de inzet van luchtstrijdkrachten, doktert Meulman aan een masterplan voor de ontwikkeling van vliegvelden in Afghanistan. Het belang daarvan weegt zo zwaar als lood, omdat ze de enige toegangspoort tot de rest van de wereld vormen. Zonder luchttransport stokt de toch al uiterst breekbare economische ontwikkeling van het land. Op dit ogenblik wordt koortsachtig gewerkt aan de verbetering van de luchthavens van Kaboel en Herat. De eerste ontstijgt het niveau van regionaal vliegveld niet en voldoet allesbehalve aan de internationale vliegveiligheids- en andere normen. Zo zijn nachtvluchten onmogelijk door onder meer een gebrek aan verlichting. Overigens verkeren de start- en lan-

dingsbaan wel in redelijke staat. Zolang ‘Kaboel’ geen moderniseringsbeurt ondergaat, zullen luchtvaartmaatschappijen wegblijven. Om het masterplan, waaronder ook de luchthaven van Mazar e Sharif valt, te laten slagen, moet veel geld op tafel komen en dient de internationale gemeenschap de handen ineen te slaan. In 2010 zijn de velden van Kaboel en Herat waarschijnlijk klaar voor het grote werk, later gevolgd door de andere, verwacht Meulman. “Alleen een andere prioriteitstelling kan roet in het eten gooien. Daarnaast moeten de Afghanen erin geloven.” Overigens dragen de Verenigde Staten de luchthaven van een andere vitale stad, Kandahar, per 31 juli over aan het NAVO-bondgenootschap. Ook aan dit project geeft Meulman leiding. Als plaatsvervangend commandant van Kandahar Airfield, dat vooral voor militaire doeleinden wordt gebruikt, treedt binnenkort de Nederlandse kolonel Ron Hagemijer aan. Hij krijgt tevens de leiding over de Air Task Force. Sprekend over de stand van zaken in Afghanistan, neemt de generaal de term ‘verschrikkelijk complex’ in de mond. De veiligheidssituatie verschilt per regio en daarmee ook de mogelijkheden voor wederopbouw. Veiligheid en stabiliteit zijn immers een voorwaarde. Hoewel het land langzaam maar zeker stappen vooruit zet, vallen er nog bergen werk te verzetten. “We moeten ons ambitieniveau in lijn houden met de wensen van de bevolking en zeker geen Westerse modellen inbrengen. Dit kost allemaal veel tijd en ook hier moet je in geloven. Maar waarom zou in de toekomst de situatie van voor het begin van de oorlog in 1978, niet kunnen terugkeren? Oké, de gemiddelde Afghaan waardeert de aanwezigheid van de internationale gemeenschap. Maar hij zal de dag prijzen waarop hij kan leven in de omstandigheden die hij wíl.” GELOOFWAARDIGE PLEK

In elk geval levert de Nederlandse krijgsmacht in de visie van Meulman een wezenlijke bijdrage aan de wederopstanding van het Aziatische land. “Met onze no nonsense mentaliteit zoeken we telkens naar mogelijkheden om de inwoners de beste steun te geven, onder meer met luchtstrijdkrachten. Ons land neemt een geloofwaardige plek in; onze militairen zijn goed getraind en beschikken over een dito uitrusting. Onze kracht schuilt in het luisteren naar de wensen van de mensen. Vanuit het buitenland komen daar gunstige reacties op, maar ook kritiek dat Nederland te voorzichtig zou reageren en optreden. Onzin! Als het moet, komen we in actie. Maar onze soldaten lopen niet voortdurend met een mes tussen de tanden. Integendeel.”●

De bevolking van Lablan is druk bezig met het oogsten van ruwe opium, een van de grootste bronnen van inkomsten in dit gebied.

DEH RAWOD - Voor interessante zaken hoef je in Uruzgan niet altijd kilometers te rijden. Dat blijkt maar weer eens tijdens een voetpatrouille ten noorden van Deh Rawod. Een impressie vanuit de ‘achtertuin’ van Camp Hadrian. TEKST: GIAN SANTEGOEDS FOTO’S: SJOERD HILCKMANN

“Afstand houden!”, roept korporaal 1 Enrico alias ‘ Boelie’. De tot dan toe onberispelijke patrouilleformatie is midden in de groene zone als een harmonica in elkaar gedrukt. Oorzaak: een oponthoud aan de ‘kop van het peloton’. Een jonge Afghaan probeert de mannen van de eenheid iets duidelijk te maken. Hij doet dat in opvallend goed Engels. Het is niet de eerste keer dat we stil zijn komen staan. De weelderige, bijna paradijselijke streek ten noordwesten van Deh Rawod op luttele kilometers afstand van Camp Hadrian, zorgt voor de nodige afleiding. De smalle paden langs qualamuren, waar kinderen nieuwsgierig het hoofd naar buiten steken, het groen van amandelbomen en andere gewassen, de woeste, geërodeerde bedding van de rivier de Tiri Rud en de grijsroze waas van uitgestrekte papavervelden missen hun uitwerking niet. Lokale arbeiders en kinderen treden de onaangekondigde bezoe-

kers met gezonde achterdocht, maar ook met een vriendelijke glimlach tegemoet. Hoewel ISAF het verbieden van papaver (de Afghaanse regering is verantwoordelijk voor het Poppy Eradication Program) niet actief uitdraagt, vraagt Tom even later aan een man van middelbare leeftijd of hij weet dat het verbouwen ervan illegaal is en of hij eventueel bereid zou zijn om op termijn andere gewassen te kweken?” (..) “Nee”, antwoordt deze vastberaden. “Het is mijn broodwinning.” Voor de lens van fotograaf Sjoerd maakt zijn

14 juni | Pagina 9

Militairen van het 42 Bataljon Limburgse Jagers uit Deh Rawod op voetpatrouille in het Lablan gebied nabij Deh Rawod. Taak is om meer inzicht in het gebied en zijn bewoners te krijgen.

Militairen van het Provinciaal Reconstructie Team lopen mee om inventariserende gesprekken met de dorpsoudsten te voeren. Zeer bijzonder is de inmenging van een vrouw tijdens de conversatie. Normaliter worden die strikt door de Afghaanse mannen gevoerd.

OP VOETPATROUILLE IN DE GROENE ZONE VAN DEH RAWOD

Een zeer bijzondere ‘walk in the park’

zoontje een nieuwe inkeping in de papaverbol. Hij reageert onwennig, maar ontdooit razendsnel. Nee, vertrouwd met de aanwezigheid van ISAF zijn ze hier zeker niet. BEDRUIPEN

“Op zich lijkt het misschien raar dat we nog zo weinig in ‘onze achtertuin’ zijn geweest. Toch valt het ook weer goed te verklaren”, zegt kapitein Lodewijk van het PRT. “De directe nabijheid van een militair kamp zorgt automatisch voor een veilig gevoel bij de locals. Dit wil

echter niet zeggen dat we geen presence in dit gebied moeten tonen. We zijn hier nu bezig met de fase 1 inventarisatie van de behoeftes.” De kapitein wordt vergezeld door adjudant Luc. Normaal verantwoordelijk voor de operationele personeelszorg tijdens deze missie, maar nu tevens optredend als PRT-functionaris. “In principe tijdens alle patrouilles van deze eenheid.” De adjudant legt uit dat het de bedoeling is om vanaf Lablan tot aan Roller Coaster Hill alle maliks bijeen te krijgen voor een shura in het PRT-huis. De dorpsoudste van Lablan valt in eerste instantie moeilijk te traceren. De Engelssprekende jongeman zet de patrouille echter op het spoor. De kennismaking en het gesprek verlopen gemoedelijk. De malik kent ISAF, weet dat hij met Nederlanders van doen heeft, maar denkt dat die er alleen voor het verbeteren van de veiligheidssituatie zijn. Wanneer kapitein Lodewijk hem duidelijk maakt dat ISAF optreedt namens de regering van Afghanistan reageert hij verbaasd. “De regering? Daar horen we nooit iets van. We weten onszelf prima te bedruipen.” De informele ontmoeting krijgt een uitermate verrassende wending vanaf het moment dat een ongesluierde (!) vrouw zich druk gebarend in het gesprek mengt. “Onze kinderen moeten onderwijs krijgen”, luidt haar belangrijkste boodschap. Bijna net zo opvallend als haar prominente verschijning is het feit dat de malik zijn lippen stijf op elkaar houdt. “Die vrouw heeft thuis vast en zeker de broek aan”, mompelt een lid van het

ISAF-gezelschap

met een ingetogen grijns op het gelaat. Net zo snel als de ongesluierde dame is verschenen, verdwijnt ze weer in de anonimiteit van de quala. “Heel bijzonder”, concludeert adjudant Luc met gevoel voor understatement. “Dit heb ik nog niet meegemaakt.” De relatieve rust in en rondom Deh Rawod en Lablan in het bijzonder, laat zich volgens kapitein Lodewijk moeilijk verklaren. “Het is, denk ik, een combinatie van factoren. “De tegenstander heeft hier waarschijnlijk minder belangen. Daarnaast moet je niet vergeten dat de Nederlanders ook goed werk doen; met ons optreden hebben

we de hearts and minds van de bevolking weten te winnen.” ALLES KAPOTGEMAAKT

Op de achtergrond heeft soldaat 1 Anton een gesprek aangeknoopt met de jongeman die de patrouille de weg wees naar de malik. Hij blijkt in Kaboel te studeren en is tijdelijk teruggekeerd naar zijn geboortedorp om zijn familie te helpen bij de papaveroogst. “Studeren is in Uruzgan onmogelijk”, stelt hij somber. “We hebben niet eens een universiteit. We stellen het op prijs dat jullie (ISAF - G.S.) er zijn, maar iets opbouwen in dit land wordt erg moeilijk. Alles is door oorlogen verwoest of wordt kapotgemaakt door de Taliban.” “Eindelijk eens iemand met

wie je goed kunt praten”, merkt Anton na afloop op. “Iemand die nuttige achtergrondinfo verschaft bovendien. Zo krijg je toch meer inzicht in de situatie hier.” Groepscommandant sergeant Peppijn neemt met zijn mannen nog even snel de vervolgroute door, voordat de ‘mini-shura’ voor de quala van de malik wordt opgebroken. “Het vele wachten hoort erbij”, zegt hij. “Alleen het lopen en dan weer stilstaan, wordt wel eens vervelend. Zeker als je niet goed weet wat speelt. Kennis is motivatie.” De voetpatrouille komt weer op gang. Op de valreep ontstaat een gesprek met Enrico. “Ik ben herintreder”, vertelt hij. “Tweeënhalf jaar was ik er tussenuit en sinds negen maanden ben ik weer terug; speciaal om dit mee

te maken.” Enrico geeft aan niet per se uit te zijn op TICs*, maar tegelijkertijd uit te kijken naar zijn ‘vuurdoop’. “In onze voorbereiding hebben we niets anders gedaan dan vechten. Dan ga je toch met een bepaald verwachtingspatroon deze kant op. Wanneer het dan vervolgens zo rustig blijkt te zijn, levert dat wel eens frustraties op. Dit was bijvoorbeeld weer een walk in the park.” Na drie uur wandelen, wordt via een wankele boomstam een beekje overgestoken. Aan de horizon, op de top van de heuvel, doemt wachtpost Java op. Even schieten Enrico’s woorden te binnen: een walk in te park. Zeker, maar dan wel een zeer bijzondere.● *Troops in Contact = vuurcontact.

14 juni | Pagina 10

Links: Martine Hofstede luistert aandachtig naar de toelichting van Noel van Bemmel. Rechts auteur Arnon Grunberg.

Rechts: Arnon Grunberg doceert en doseert.

ARNON GRUNBERG BIEDT URUZGANGANGERS HANDVATTEN VOOR HUN VERHAAL

‘Elke manier van schrijven is toegestaan’ Links: De pen als wapen.

HUIS TER HEIDE - Een militair met een ‘writer’s block’, het lijkt geen probleem. Toch worstelt eerste luitenant (KL) Sylvie Toele ermee en daarom heeft ze zich ingeschreven voor een literair trainingskamp van De Volkskrant onder leiding van de gelauwerde schrijver Arnon Grunberg. Uruzgan-gangers krijgen de kans mee te werken aan een boek waarin hun ervaringen worden gepubliceerd, met als voorbeeld het Amerikaanse project Homecoming waaraan zesduizend uitgezonden militairen deelnamen. Bij de Defensieleiding bestaat enthousiasme voor het initiatief, de schrijvers krijgen alle ruimte. TEKST: EVERT BROUWER FOTO’S: KEES VAN BERKESTEIJN

De rustieke omgeving van Vormingscentrum Beukbergen moet eigenlijk al tot inspiratie leiden. Aalmoezenier Henk Fonteijn, in zijn zo kenmerkende pose, kan aldus peinzend en lurkend aan zijn pijpje onder een boom zijn ideeën de vrije loop geven. Het zal hem niet moeilijk vallen. Maatschappelijk werker Jasper Gorissen (13 Mechbrig) denkt dat Fonteijn en hij best tot een goed resultaat kunnen komen. “Iedereen staat in het Asterix en Obelixkamp (Kamp Holland) de hele dag tegen ons aan te boeren. Je wilt je eigen verhaal ook wel eens kwijt, maar daar zit in Tarin Kowt toch niemand op te wachten.” Hoe zet je dat nu op papier? Voor tips en trucs heeft het landelijke ochtendblad, met verslaggever Noel van Bemmel als gespreksleider, dus niemand minder dan Arnon Grunberg weten te strikken. De schrijver, onder meer winnaar van de AKO literatuurprijs voor De Asielzoeker, weet met zijn innemende persoonlijkheid de kleine groep van zeven militairen meteen voor zich te winnen. Niks hoogdravend literair gewauwel en zeker geen afstandelijke dikdoenerij zoals hij als karikatuur op televisie verschijnt in ‘Café de Wereld’. “Elke manier van schrijven is toegestaan, zolang het maar niet saai is”, geeft hij zijn gehoor mee. Om vervolgens uit afgeprijsd eigen werk enkele korte verhalen voor te lezen die zijn gepubliceerd in de NRC. Om even te laten horen hoe het kan. Hij doet overigens wel twee dagen over een dergelijk

verhaal. “Wat doe je als het niet lukt om te schrijven?”, herhaalt hij daarna de vraag van luitenant Toele. “Ga dan terug naar het moment dat je aan het thuisfront schreef. Houd het vooral simpel. Als je iets hebt meegemaakt, gebruik dan niet te veel woorden. Blijf ook niet verbeteren. Op enig moment heb je zoveel veranderd dat het er echt niet meer beter op wordt.” Sergeant-majoor Wolther Bosselaan (KLu), als verbindelaar flink aan de slag geweest op Kandahar en Tarin Kowt, heeft daar wel wat aan. “Tijdens voorgaande uitzendingen schreef en e-mailde ik veel. Door de drukte en de lange dagen ben ik daar in Afghanistan niet aan toegekomen. Het verhaal zit in mijn hoofd, maar moet er nog uitkomen.” Bij eerste luitenant Martine Hofstede zitten eerder mensen in het hoofd. In ziekenhuis Rijnmond-Zuid heeft ze ook met ernstige zaken te maken, maar de verpleegkundige op de spoedeisende hulp werd in Afghanistan met allerhande ellende geconfronteerd. “Ik zie nog heel veel patiënten voorbijkomen, daar wil ik over schrijven.” Daarnaast motiveert het hardlopen tot een luchtiger verhaal, zodat die kant ook naar voren komt. “Ik had getraind voor de Rotterdam marathon toen ik werd uitgezonden. Daarom nam ik het initiatief voor een marathon om Kamp Holland. Toen ik hoorde dat er een boek zou uitkomen, vond ik dat mijn verhaal er ook in moest.” TELEFOONBOEK

Reserve-majoor David van der Bunte Links: De meester leest voor uit eigen werk.

Rechts: Martine Hofstede leest de aantekeningen door. Ze heeft genoeg meegemaakt voor een aangrijpend verhaal.

Onder: Aalmoezenier Henk Fonteijn heeft genoeg inspiratie.

heeft zijn aantekeningen al in de aanslag om een verhaal te brouwen. Echter, na het lezen van ‘Onder de soldaten’ wat Grunberg schreef naar aanleiding van zijn bezoek aan de Nederlandse troepen in Afghanistan, denkt hij nog wel wat te moeten schaven. “Ik heb een fantastische uitzending gekend. Ik realiseer me nu echter dat de aantekeningen veel te complex zijn. Te veel details over mijn werk. Dat lijkt me niet de bedoeling. Het gaat veel meer om indrukken”, heeft hij al van de schrijver geleerd. Van Bemmel, defensiespecialist bij De Volkskrant, verwacht veel van het project, dat later dit jaar een vervolg krijgt. De deelnemers hebben tot na de zomervakantie om hun verhalen in te leveren. Er zal dan nog een sessie plaatsvinden om bij te schaven waar dat nodig is. Verder hoopt hij op meer deelnemers. “Net als bij de Amerikanen zie je dat het enthousiasme veelal van het kader komt, officieren en onderofficieren. Het betreft ook in bijna alle gevallen militairen die nooit van het kamp zijn geweest. Dat is jammer. Het zou mooi zijn als zich ook nog een paar soldaten van de battle groups melden op www.volkskrant.nl/ literairtrainingskamp.” Toele, momenteel pelotonscommandant logistiek bij de stafstafcompagnie 11 Luchtmobiele Brigade, zag in het initiatief van De Volkskrant een kans om alle tegenslagen in Afghanistan van zich af te schrijven. Normaal gesproken vloeien

SCHAARSBERGEN - Na elke etappe viel hij bijna om van moeheid. Eenmaal opgedroogd, transformeerde het zweet zijn huid tot een als Cornflakes knisperende massa. Dank zij ritten op een hometrainer in een sauna, was hij echter wel hittebestendig. Landmachtadjudant Jos Bourgondien zag dit voorjaar een droom in vervulling gaan. De bijna ‘beroeps’ motorcrosser reed mee in de voor klassieke motoren en rallyauto’s bedoelde versie van de wereldberoemde woestijnrace Parijs-Dakar. En volbracht de linke monstertocht zonder kleerscheuren. TEKST: JACK OOSTHOEK FOTO’S: ARCHIEF JOS BOURGONDIEN

de letters zo op het papier, maar persoonlijke omstandigheden thuis en op het werk veroorzaakten een geestelijke barrière. Grunberg lijkt haar de aangewezen persoon om de obstakels te verwijderen. Ze had hem al zien lopen in Afghanistan en moet er weer om lachen. “Bijna iedereen riep: ‘Daar gaat die man van de Telefoonboekreclame’. Hij is bij de manschappen niet echt bekend van zijn boeken.”●

Elk jaar in januari staan de sportkaternen er bol van. Hypermoderne crossmotoren en dito rally- en vrachtwagens die je eerder op de maan verwacht, suizen dan over de pagina’s. En iedere keer weer eist Parijs-Dakar slachtoffers. Dankzij de Nederlandse motorliefhebbers Henk Verschuren en Roel den Braven, bestaat er ook een versie voor motoren en auto’s uit de jaren tachtig. De Fransman Hubert Auriol, drievoudig winnaar en twee keer medeorganisator van de ‘grote’ Parijs-Dakar, hielp het circus mee optuigen. Afgelopen voorjaar barstte het voor de tweede keer los. Met veertig coureurs uit vrijwel heel Europa en even zoveel

Het motorteam van de landmacht, met daarin Jos Bourgondien, is onlangs goed uit de verf gekomen in de jaarlijkse oefening voor militaire motorrijders Enduring Help in Engeland. De deelnemers aan de 24-uurs wedstrijd zamelen ook geld in voor het goede doel. De landmacht stortte zich met zes ploegen in de strijd: vijf van 11 Luchtmobiele Brigade en één van het Opleidings- en Trainingscentrum Rijden. Team één van ‘luchtmobiel’ boekte met een tweede plaats de beste prestatie. Naast Bourgondien zaten daarin sergeant-majoor Gerritsen en majoor Hageman. De overige equipes finishten eveneens ‘van voren’. Het parcours van Enduring Help (vijf kilometer) trok een zware wissel op mens en materieel. De coureurs werden geconfronteerd

14 juni | Pagina 11

ADJUDANT BLIJFT OVEREIND IN LINKE WOESTIJNRACE PARIJS DAKAR CLASSIC

Links: Dank zij een prima geprepareerde motorfiets en een goede conditie, haalde de motorcrosser in hart en nieren Bourgondien de eindstreep van Parijs-Dakar Classic zonder noemenswaardige problemen.

Links: De route van de ParijsDakar Classic slingerde hoofdzakelijk door bergen en woestijnen. Soms echter reden de coureurs heel luxe over asfalt.

ZANDHAAS IN ZIJN ELEMENT

Bourgondien reed de krachtproef niet ‘solo’, maar als lid van het team van het dagblad De Telegraaf met daarin verder verslaggever Rob Hammink en Frank van Nimwegen, eigenaar van de servicewagen. De adjudant pakte de door honderden rijders felbegeerde stek door het door de krant uitgeschreven selectieweekeinde te winnen, en de psychologische keuring te doorstaan. Waarmee hij zijn geluk niet op kon. Begrijpelijk, want de wakkere krant regelde de technische ondersteuning en hoestte alle kosten op. En die mogen er wezen. Een deelnemer aan de Parijs

Dakar Classic is tussen de vijf- en zesduizend euro lichter. Aan de andere kant had Bourgondien zich waarschijnlijk toch wel ingeschreven. Dat je na elke etappe welhaast voor lijk binnenkomt, neemt iedereen op de koop toe. “Door je helm, motorpak, laarzen, rug- en drinkzak ben je topzwaar. Mede door het zware terrein ga je daardoor technisch gezien steeds minder goed rijden. Je compenseert elke verkeerde beweging met je lichaam. Aan het einde van een etappe doet alles pijn. Door zand en zon branden je ogen. Als het zweet is opgedroogd, kraakt het op je huid, die na verloop van tijd korstig begint aan te voelen. Heb je pech, dan sta je tot diep in de nacht te sleutelen. Het slaaptekort dat je daardoor oploopt, gaat aan je vreten. Toch valt het allemaal te doen. Of je de eindstreep haalt, hangt vooral af van je crosservaring én van je navigatiekunsten met de GPS. Je rijdt het traject namelijk aan de hand van een door de organisatie samengesteld roadbook. Dat is een soort faxrol die je in een apparaat plaatst. Eén druk op de knop en de gegevens en aanwijzingen rollen eruit. Lees je ze slecht, dan beland je onmiddellijk in de middle of nowhere, met alle ellende van dien. Terugrijden kun je vergeten, omdat de constante harde wind alle sporen wist. Zie dan maar eens rustig te blijven… Ja, de Parijs Dakar Classic is slechts voor weinigen weggelegd. Zelf plukte ik de vruchten van mijn meer dan dertigjarige crosservaring. Bovendien beschikte ik over een uitstekend geprepareerde motor en had ik me fysiek en mentaal grondig voorbereid. Zo oefende ik in een sauna op een hometrainer om te wennen aan het rijden

met overwegend smalle paden en een keiharde ondergrond, die bezaaid lag met stenen en boomwortels. Alsof de

omstandigheden nog niet lastig genoeg waren, reden ze ook door veel mul zand.●

auto’s voor hoofdzakelijk servicedoeleinden. Ter vergelijking: aan de januariwedstrijd doen 250 motorfietsen en ongeveer driehonderd auto’s mee. Wat de route, de terreinomstandigheden, de moeilijkheidsgraad en het aantal kilometers betreft, verschillen de races echter nauwelijks van elkaar. De ‘klassieken’ staken via de Spaanse havenplaats Almeria naar Nador in Marokko over. Vervolgens ging het door het Atlasgebergte, de Westelijke Sahara, Zuid-Marokko en Mauritanië naar de finish in Dakar, hoofdstad van Senegal. De route slingerde dwars door heuvels en bergen, rivierbeddingen, woestijnen en rotsachtig terrein, om niet te zeggen maanlandschap. Ook werden armoedige dorpjes en bedoeïenenonderkomens gepasseerd. In totaal vergde de rit twee weken, goed voor 7.250 kilometer. De coureurs overbrugden dagelijks tussen de vijfhonderd en zeshonderd kilometer en soms meer. Ze overnachtten in de onveilige woestijn, onder bescherming van militairen. KORSTIG

in hitte. Ook deed ik in slecht weer mee aan het Nederlands kampioenschap Enduro. Ik blaakte elke dag weer van de energie. In tegenstelling tot veel anderen, die daarbij soms een been of pols, braken, viel ik maar één keer. Jammer alleen van de vele strafpunten. Daardoor zakte mijn gemiddelde, want de race bestaat uit een gecombineerd motorfiets/auto klassement. Uiteindelijk finishte ik op een zestiende plaats. Dat kwam met name door een slechte geprepareerde servicewagen, waarin veel onbelangrijke zaken lagen. Verder vormden we niet echt een team. Iedereen concentreerde zich vooral op zichzelf. Ook dat ben ik als militair anders gewend. Toch neem ik Hammink en Van Nimwegen niks kwalijk. Ze zijn onbekend met het voorbereiden en rijden van een grote rally. De onderlinge verstandhouding was ook best oké en bovendien wilde ik vooral leren navigeren. De Parijs Dakar Classic heeft me een schat aan nieuwe ervaringen opgeleverd. Zo moet ik mijn bagage kritischer leren inpakken. Verder moet ik wat verzinnen om de coördinaten op het navigatiesysteem bij donker in te toetsen. Met een hoofdlamp op kost dat te veel tijd.”

Jos Bourgondien (links) reed de Parijs-Dakar Classic samen met Rob Hammink (rechts) en Frank van Nimwegen van De Telegraaf.

ken met een vredesoperatie. “Ik beschouwde de race als een missie namens 11 Luchtmobiel.” Of het plan er doorkomt, vormt nog onderwerp van discussie. Vooralsnog staat de brigade er niet afwijzend tegenover, weet hij. Belangrijke vraag is on-

der meer wie in dit tijdperk van financiële krapte voor de kosten opdraait. En in hoeverre de landmacht waarde hecht aan internationale rally voor crossmotoren. Één ding staat wel als een paal boven water, vindt Bourgondien. “De motorfiets kan in een vredesoperatie voor een ‘operationele meerwaarde’ zorgen.”● Voor meer informatie: www. heroeslegend.com●

DISCUSSIE

Als het aan hem ligt, verschijnt Bourgondien in 2008 met een ploeg van de landmacht aan de start. Op militaire KTM-motorfietsen. Volgens de adjudant, hoofd Werving van 11 Luchtmobiele Brigade, kan een ordonnans goed garen spinnen bij Parijs-Dakar, waarvan de omstandigheden associaties opwek-

‘Zandhaas’ Jos Bourgondien voelde zich tijdens de Parijs Dakar Classic als een vis in het water.

Alleen de ‘crème de la crème’ bereikt de eindstreep van Enduring Help.

In Enduring Help bereiken de coureurs soms hoge snelheden.

DEKAATJES heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de e-mail graag ‘Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of [email protected], onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer.

WONINGEN Te koop: Breda, Ypelaar, Mathenessestraat 57/4, penthouse (3 kmrs) op 2e verd. met zeer ruim balkon (30 m2, ZOZW); in kelder berging en twee parkeerpln (bj 2002, GIW); goede ligging t.o.v. centrum, A27, A58 en A16. Vr.pr. N 389.000,- k.k. Tel. Makelaar: 076 522 57 00. Te koop: Den Helder, zeer net appartement aan de bassingracht nabij het centrum (winkels en station), ca. 90 m2, ruime woonkmr, aparte eetkmr, moderne keuken v.v. inb. app., douche, 2 slpkmrs. Vr.pr. N 139.500,- k.k. Tel: 0223 - 54 00 70. Te koop/te huur: Den Helder, eengezinswoning in kindvr. Buurt. Loopafstand, sporthal, manege, bushalte, winkelcentrum. Ind.: woonkmr, keuken, toilet. 1e verd.: 3 slpkmrs, badkmr. 2e verd.: kan als 4e slpkmr ingericht. Huur N 800, - p.m. excl. (gemeubileerd) of vr.pr. N 147.500, - k.k. Tel.: 06 - 525 371 87/0223 - 65 53 83. Te koop: Leeuwarden, Camminghaburen, Aggemastate 214. Nette bovenwoning/appartement, hoekligging op 1e woonlaag. VC. Gehele app. heeft laminaatvloer. Vernieuwde keuken. Fietsenberging en terrasje. Rustige woonwijk Vr.pr. N 82.000, - k.k. Zie www.abomakelaars.nl Te koop: Maassluis, Jan Steenstraat 4, fietsafst. DTO Maasland: 6-kmr tussenwoning, achtertuin (ZW). Ind: woonkmr 55 m2, keuken. 1e verd.: badkmr, 3 slpkmrs, dakterras, 2e verd.: 2 kmrs met dakkapel, douche en wast. Woonopp.: 170 m2, perceelopp: 195 m2. Vr.pr. N 274.000 k.k. Open huis 6, 16, 23 en 30 juni. Zie www.funda.nl of 06 - 517 856 97. Te koop: Scheveningen, Jurriaan Kokstraat 67, dubb.bovenwoning op 1e en 2e etage. Org. details behouden. Actieve VVE. 6 kmrs, 135 m2, badkmr + douchecel, washok, 2 toiletten, balkon ZW, uitzicht op Vuurtoren, 300 m van zee, nabij winkelstraten en OV. Vr.pr. N 269.000,- k.k. (zie www.funda. nl). Inf.: 070 - 339 69 46 of 06 - 221 021 77. Te koop: Tilburg, Sas van Gentstraat 11, per mei 2008, Moderne 2/1 kapwoning met dakterras en garage. 3 slpkmrs en ruime (slp)kmr (28 m2) op 2e verd. Inh. 500 m3, opp. 285 m2. Op loopafst. van scholen, station en toekomstig winkelcentrum. ± 3 km van Vlb. Gilze-Rijen. Vr.pr. N 339.000,- k.k. Zie www.omm-makelaars.nl of www. funda.nl Te koop: Tilburg, ruime hoekwoning met garage, 4 slpkmrs, luxe keuken, badkmr. Plavuizenvloer + vloerverw. Bovenverdieping met laminaat. Gewilde locatie nabij winkelpromenade, scholen, zwembad, bossen, Vr.pr. N 225.000, - k.k. Tel. 06 - 420 850 62. Te koop: Zwolle, Schellerweg 31A, ruime gerenov. vrijstaande woning, grote garage, ruim perceel (364 m2), wijk Zwolle-Zuid, grote woonkmr, moderne keuken, zonnige tuin met privacy, overdekt terras, 3 slpkmrs, luxe badkmr, Opl. in overleg, foto’s beschikbaar, Vr.pr. N 329.000,- k.k. Inl. 06 534 098 32.●

14 juni | Pagina 12

EXPOSITIE OVER VLIEGKLAS 1926 SOESTERBERG - Dit jaar is het 80 jaar geleden dat de Vliegklas 1926 van de legendarische ’Vliegschool van Versteegh’ haar opleiding op de bakermat van de Nederlandse luchtvaart Soesterberg voltooide. Donderdag 21 juni opent Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Hans de Jong in het Militaire Luchtvaart Museum een expositie over deze bijzondere lichting. In 2004 stuitte militair historicus Jacques Bartels bij het opruimen van de nalatenschap van een tante bij toeval op een verzameling documenten met betrekking tot de loopbaan van Lucas Blink, een vlieger van de Marineluchtvaartdienst die in 1932 in Nederlands-Indië verongelukte. Deze vondst inspireerde hem tot een zoektocht naar het leven van Blink en bracht hem tegelijkertijd op het spoor van diens medeleerlingen in het midden van de jaren ’20 aan de Vliegschool van Versteegh op Soesterberg, het domein van de Luchtvaartafdeeling, de vooroorlogse luchtmacht. Al gauw bleek het om

een bijzondere lichting te gaan, die na afronding van haar opleiding, in de meest brede zin van het woord, bijdroeg aan de ontwikkeling van de luchtvaart in Nederland. Niet alleen in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog, maar ook tijdens en daarna. Tot Blinks medeleerlingen op Soesterberg behoorden onder anderen Koene D. Parmentier, de latere gezagvoerder van de Uiver tijdens de Londen-Melbourne-race (1934), de vliegerschrijver Adriaan Viruly en Merijn van Giessen, die bekendheid verwierf als weervlieger op IJsland tijdens het Tweede Internationale Pooljaar (19321933). Mede op basis van het onderzoek van Bartels heeft het Militaire Luchtvaart Museum een tentoonstelling samengesteld over de Vliegklas van 1926 op Soesterberg. Deze laat niet alleen zien hoe het de leerlingen uit de Lichting ’26 na hun opleiding als vlieger verging. Ze werpt tevens licht op de betekenis die Vliegkamp Soesterberg had voor de ontwikkeling van de Nederlandse luchtvaart, in het bijzonder in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog. De expositie ‘Vliegklas 1926’ valt vanaf 22 juni voor het publiek te bezichtigen en loopt tot eind augustus 2008. Voor meer informatie: www.militaireluchtvaartmuseum.nl●

Rondleiding en presentatie over het landgoed Bronbeek

ARNHEM - Wie graag eens een kijkje wil nemen op het Arnhemse landgoed Bronbeek kan dinsdag 24 juli om 14.00 uur deelnemen aan een rondleiding, gevolgd door een lichtbeeldenpresentatie over de geschiedenis van deze voormalige buitenplaats. Bronbeek is in het begin van de 19de eeuw aangelegd in de Arnhemse Veluwezoom. In 1863 werd op het terrein het toenmalige Koloniaal Militair Invalidenhuis gebouwd. Tijdens de rondwandeling krijgen deelnemers uitleg over de oude bomen, bronnen, vijvers, watervallen, tuinbeelden, de vroegere zijderupsenteelt, de plantenkalender en de agrarische bedrijvigheid van de voormalige bewoners van het landgoed. Ook de architectuur van de monumentale gebouwen en de gedenktekens voor de slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog worden belicht. Na afloop zullen dia’s met toelichting door de spreker de vroegere situatie op het landgoed verhelderen. Het programma eindigt om 16.30 uur. Toegangsprijs incl. museumentree: N 2,30. Reserveren noodzakelijk: 026 - 376 35 55. Meer informatie: www.bronbeek.nl Foto: Ellen Kurvers●

Colofon De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting & Communicatie van het Ministerie van Defensie bestemd voor het gehele Defensiepersoneel. Hoofdredacteur a.i.: Wiebren Tabak (070 - 318 66 77) Redactie: Evert Brouwer (070 - 318 83 30) Jack Oosthoek (070 - 318 83 41) Monique van Rijen-Bos (070 - 318 83 74) André Twigt (070 - 318 83 36) Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck

‘HAMAS-PORTRET EN ACHTERGRONDEN’ DEN HAAG - In de cidi informatiereeks is onlangs verschenen het boek ‘Hamas portret en achtergronden’ over de fundamentalistisch-islamitische partij die in januari 2006 de verkiezingen won in de Palestijnse gebieden. Het werd geschreven door Wim Kortenoeven, als Midden-Oostenspecialist onder meer betrokken bij de Leergang Topmanagement van Defensie. Wie het nieuws bijhoudt, weet dat Hamas wereldwijd wordt aangemerkt als een terreurbeweging, omdat ze tal van aanslagen heeft gepleegd en de vernietiging van Israël niet wil afzweren. Anders dan Al-Fatah van wijlen Yasser Arafat gaat het hier niet om een nationalistische organisatie die uit is op de

BEATLES IN CONCERT OP DVD

vestiging van een onafhankelijke Palestijnse staat naast Israël. In plaats daarvan vormt Hamas een vertakking van de internationaal opererende Moslim Broederschap, dat streeft naar dominantie van de islam in de wereld. Kortenoeven, researcher en redacteur bij het Centrum Informatie en Documentatie Israël, plaatst de beweging in een historische en regionale context en biedt inzicht in haar ideologie. Deze bevat onder meer fel antisemitische trekjes, die Hamas ontleent aan zowel teksten uit de Koran als aan Europese denkbeelden. Zo zitten bijvoorbeeld ‘De Protocollen van de Wijzen van Zion’ in haar handvest verwerkt. Het betreft hier een Russische vervalsing uit het begin van de 20ste eeuw die zogenaamd verslagen bevat van een geheime internationale vergadering van vooraanstaande joden waarin deze hun plannen ontvouwen om de wereldmacht in handen te krijgen. Van a tot z verzonnen, maar in het MiddenOosten voor zoete koek geslikt. Het valt moeilijk voor te stellen, dat de religieuze scherpslijpers van Hamas nog ter rechterzijde gepasseerd zouden kunnen worden, maar sinds kort zijn de ‘Rechtvaardige zwaarden der islam’ in de Gazastrook ac-

Defensiesite: www.mindef.nl E-mail: [email protected] Bezoekadres: Kalvermarkt 38, 2511 CB Den Haag Postadres: Postbus 20701, 2500 ES Den Haag, MPC 58B De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken.

tief. Zij gebruiken nu nog vooral geweld om de eigen geloofsgenoten op het rechte pad te brengen. Maar mochten ze Hamas, dat er tot dusver voor heeft gewaakt de bevolking met te extreme wetten al te zeer van zich te vervreemden, overvleugelen, dan kon Israël nog wel eens terugverlangen naar de ‘goede oude tijd’. ‘Hamas - portret en achtergronden’ is een paperback van uitgeverij Aspekt, bevat stevige kost en telt 265 pagina’s. De prijs bedraagt N 17,95. ISBN 905911-294-6.●

Defensie Evenementenkalender

AMERSFOORT - Ook zo genoten van de theatershow Beatles in Concert. In dat geval valt het thuis nog een keer dunnetjes over te doen. De DVD is namelijk uit. Hierop staan een groot aantal muzikale verrassingen en natuurlijk alle grote hits als Yesterday, Let it Be en Hey Jude. Bij de DVD zit bovendien een CD. De set is te bestellen via de webshop op www.luchtmachtkapel.nl. De prijs: N 25,-. Daar komt nog N 1.60 aan verzendkosten bij.●

Telefoon: (070) 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326 Fax (070) 318 74 32

De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen: 15-16 juni: Open Dagen Koninklijke Luchtmacht, Volkel 17 juni: ‘Vaders zijn de baas’ in het Legermuseum, Delft 20 juni: Kinderworkshop Straalmotor in het Militaire Luchtvaart Museum, Soesterberg 22 juni: Orkest van de Koninklijke Luchtmacht ‘On Broadway’, Dussen 26 juni: Rondleiding op landgoed Bronbeek, Arnhem 29 juni: Nationale Veteranendag, Den Haag 1 juli: Theatervoorstelling ‘Vlucht van de eeuw’ in het Militaire Luchtvaartmuseum, Soesterberg Surf voor meer informatie naar www.defensie.nl en klik via ‘Actueel’ op de link Evenementen. Voor veel medewerkers van Defensie ook bereikbaar via intranet.●

Abonnementen: Per jaar N 13,61. Voor het buitenland N 15,88. Opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant (zie boven), in het geval van een dienstabonnement. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel. 0251-31 39 39, waarna een acceptgirokaart wordt toegezonden. Adreswijziging: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het kost enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer) Druk: DeltaHage, Den Haag ISSN: 0167-0808