Plaatsen van ramen en deuren

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

modulair handboek hout

Plaatsen van ramen en deuren

MODULAIR HANDBOEK HOUT


FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID (FVB) Koningsstraat 45 – B-1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33 – Fax: +32 2 210 03 99 Website: www.debouw.be - E-mail: [email protected]

1

@ Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2007. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen, D/2003/1698/03

2


Voorwoord Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) kreeg de afgelopen jaren steeds meer vragen om een degelijk naslagwerk voor de schrijnwerkertimmerman. Alhoewel er heel wat boeken over hout en houtbewerking bestaan, is dit werk een niet te missen aanvulling: het geeft enerzijds een overzicht van de hedendaagse producten, technieken en toepassingen en sluit anderzijds aan bij de reeds bestaande beroepsprofielen die stap voor stap omgezet worden in opleidingsprogramma’s. Ook nieuwe ontwikkelingen in het opleidingslandschap (het stijgend belang van de bijscholing van de arbeiders, de invoering van het modulair beroepsonderwijs, e.a.) maakten de opmaak van een nieuw type handboek noodzakelijk. Vele slimme mensen met slimme handen hebben met dit werk een onschatbare bijdrage geleverd om het vakmanschap in ons land op een hoger peil te brengen. Dit handboek richt zich dan ook tot iedereen die het vak onder de knie wil krijgen; in bevattelijke taal en in een sterk visuele stijl worden alle aspecten van het beroep in de kleinste bijzonderheden omschreven en uitgelegd. De lezer zal er een schat aan informatie in vinden, de opleider wordt een handleiding aangereikt die hem toelaat alle aspecten van het beroep aan te leren. Bij de samenstelling van de werkgroep was de inbreng van o.a. de beroepsorganisaties van doorslaggevend belang. Alleen zo kan immers een brug worden geslagen tussen het opleidingsveld en de realiteit van werkvloer of bouwplaats. Ten behoeve van de gebruikers werd het naslagwerk opgedeeld in zeven vakgebieden die samen goed zullen zijn voor een 30-tal modules van elk 60 tot 200 pagina’s. Voor diegenen die zich meerdere delen, of de volledige reeks willen aanschaffen, werd een bijbehorende opbergmap ontwikkeld. De structuur van de complete reeks vindt u op de keerzijde van de cover. Veel leesplezier en vooral succes !

Stefaan Vanthourenhout, FVB-Voorzitter.

Voorwoord

3


Redactie Hoofdredacteur: Arch. Edwin De Ceukelaire

Redactiecomité: Yvo Borry, Jan Claus, Kris Dejonghe, Paul Delcour, Bernard Despiere, Marc Nuytemans, René Van Begin, André Van de Velde, Peter Vantuyckom, Etienne Moernaut, André De Potter, Jeroen Doom en Chris Decaesstecker

Taaladvies: Karel De Groote

Terminologie: André Van de Velde

Tekeningen en illustraties: Peter Vantuyckom en Paul Delcour

4

Redactie


Inhoud

1

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.1 1.2 1.3 1.4

2

Ruwbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

3

Soorten ruwbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Toleranties op de ruwbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Waterscherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Verankering aan de ruwbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Dorpels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Maatbepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Gereedschappen en benodigdheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7

4

Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Classificatie van ramen en deuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Bescherming van de afgewerkte producten . . . . . . . . . . . . . . . 12 Fabricagetoleranties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Meet-, aftekenen controlegereedschappen . . . . . . . . . . . . . . . 31 Manuele handgereedschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Machinale handgereedschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Toebehoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Beschermingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Voorlopige bevestigingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Definitieve bevestigingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Plaatsen van ramen en deuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4.1 Toleranties op de werken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4.2 Plaatsen van ramen en deuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4.3 Aansluiten aan de ruwbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5

Rolluiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10

Inhoud

Materialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Opbouw van rolluikkasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Thermische kwaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Muuropening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Onderdelen en benodigdheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Specifieke onderdelen voor zware rolluiken . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Plaatsen van een rolluik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Controle op de werking van een rolluik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Binnenafwerking van een rolluikkast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Automatische rolluiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

5


6

Luiken 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7

7

6

Materialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Uitzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Constructie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Maatnemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Openen en sluiten van de luiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Hang- en sluitwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Plaatsen van luiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Binnenafwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7

8

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Afwerking zonder rolluik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Afwerking met rolluik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Pleisterwerk zonder rolluik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Pleisterwerk met rolluik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Venstertablet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Rolluikkast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Gordijnkast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Verklarende woordenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Inhoud


1 Algemeen 1.1 Algemene principes Ramen en deuren bepalen in belangrijke mate het uitzicht van een gebouw.

Ramen in PVC

Belisol

Het opmeten, vervaardigen, plaatsen, bevestigen en opvoegen van schrijnwerk vereist samenwerking tussen verschillende bouwvakken. In grote bedrijven is de vakman die de ramen en deuren plaatst niet de schrijnwerker die de ramen en deuren heeft vervaardigd. De gestelde eisen zijn de jongste jaren sterk geëvolueerd: de principes voor een correcte plaatsing en afwerking blijven niet langer beperkt tot het verzekeren van de stabiliteit en de bescherming tegen de buitenomgeving.

Ramen in hout

ABS Bouwteam

Hoofdstuk 1: Algemeen

7


Ramen en deuren moeten volgens een aantal principes worden geplaatst: hieronder een overzicht. • Het raam wordt in de as van de vensteropening geplaatst; het wordt waterpas en loodrecht of volgens de voorziene hellingen geplaatst. • Het raam wordt in de ruwbouw bevestigd om op de constructies de krachten over te dragen die te wijten zijn aan: o het eigen gewicht, o de wind, o functioneel gebruik, o inbraakpogingen. • Bij de keuze van de plaatsingstechniek wordt rekening gehouden met de mechanische eigenschappen van de ruwbouwmaterialen en de toleranties op de elementen. • De aansluiting met de ruwbouw moet de continuïteit van de hoofdfuncties van de gevel verzekeren. • De plaatsing moet worden geïnterpreteerd afhankelijk van de architectuur: o de bijzondere vorm van het raam (bv. rond), o andere plaatsingstypen dan in verticale, vlakke gevelopeningen, zoals erkers en veranda’s.

In deze module behandelen we zowel de plaatsing van ramen en deuren in hout als in PVC en aluminium.

Ramen in aluminium

Luc Van Severen

8



1.2 Classificatie van ramen en deuren ramen De voorstellingstekens, ook conventionele tekens genoemd, komen voor in de gevelzichten van de architectuurplannen. Ze bepalen het type van het buitenschrijnwerkelement en de draaizin volgens DINnorm (in uurwerkzin opendraaien is links, in tegenuurwerkzin opendraaien is rechts).

Ramen en deuren in hout Belisol

De draaizin wordt in de gevelzichten schematisch weergegeven door een gelijkbenige driehoek met een horizontale of verticale basis. De basis van de driehoek duidt de scharnierzijde aan, de punt van de driehoek de sluitzijde. Het kruisje geeft de vaste delen weer.

Principe van conventionele tekens Paul Delcour

Als er volgens de prEN 12 519 wordt gewerkt, wordt alles omgekeerd, m.a.w. volle lijnen worden stippellijnen en omgekeerd.


9


Enkele conventionele tekens bij ramen en deuren Paul Delcour

10



deuren De vormgeving van deuren wordt vooral bepaald door de architectuur van het gebouw. Er is een enorme variatie aan afwerkingsmogelijkheden.

Deur in aluminium

Belisol

Deur in hout

Belisol


11


Deur in PVC

Belisol

Deur in hout

Belisol

Deurpanelen in aluminium Belisol

1.3 Bescherming van de afgewerkte producten Men voorziet de houten ramen en deuren van de nodige beschermlagen tegen de eerste vochtigheid van het gebouw, de weersomstandigheden, de aantasting door schimmels en insecten. Aluminium ramen en deuren zijn opgebouwd uit aluminium profielen, die geanodiseerd of gelakt zijn. De PVC-ramen en -deuren echter zijn beschermd door een acryllaag die al dan niet gekleurd is (PMMA). Om beschadiging tijdens het transport en het stapelen in het gebouw te voorkomen, zijn de ramen en deuren meestal verpakt in een doorschijnend, isolerend verpakkingsmateriaal of een kartonnen omhulsel.

12



1.4 Fabricagetoleranties Bij de fabricage van een buitenschrijnwerkelement moet men rekening houden met de maat ervan en de situering in het gebouw. Wanneer het element te klein of te groot is, kan niet voldaan worden aan de principes van de goede plaatsing. Kleine afwijkingen zijn wel toegelaten. Wat zijn nu de aanvaardbare toleranties? De afwijkingen op de nominale afmetingen van buitenschrijnwerk bedragen: • + of - 2,5 mm voor ramen en deuren in hout en aluminium, • + 6 en - 4 mm voor ramen en deuren in kunststof. maximaal 5 mm voor een raam in hout

maximaal 5 mm voor een raam in hout Een raam van 1000 mm x 1200 mm in hout mag dus maximaal de volgende toleranties op de afmetingen vertonen: • breedte = • hoogte =

997,5 mm – 1002,5 mm, 1197,5 mm – 1202,5 mm.

De lengteverschillen van de diagonalen, gemeten in de glassponningen van deuren en ramen, mogen niet meer bedragen dan 2 mm voor de vleugels waarvan de diagonaallengte 1000 mm niet overtreft, verhoogd met 0,5 mm per bijkomende diagonaallengte.

DIAGONALEN = X en Y ≤ 1000 mm > 1000 mm en ≤ 2000 mm > 2000 mm


TOLERANTIE = verschil tussen X en Y 2 mm 2,5 mm 3 mm

13


14


2 Ruwbouw 2.1 Soorten ruwbouw Voor het plaatsen van ramen en deuren moeten openingen in de gevel van een gebouw voorzien worden. Die openingen dienen nadien perfect afgewerkt te worden zodat de wand aan al zijn functies voldoet. Een wand heeft immers verschillende functies: waterdichtheid luchtdichtheid mechanische sterkte

isolatie brandweerstand inbraakweerstand architectuur

• bescherming tegen regen • bescherming tegen wind • dragen van het eigen gewicht van het gebouw • overspanningen voor ramen en deuren • weerstand tegen wind, regen en sneeuw • bescherming tegen koude en warmte • bescherming tegen brand • bescherming tegen inbraak • uitzicht van het gebouw • integratie in de omgeving

Er is ook een belangrijk onderscheid tussen wanden met een tweetrapsdichting (een spouwmuur) en wanden met een eentrapsdichting (een enkele muur). De meest gebruikte wandtypes zijn voorzien van een tweetrapsdichting (bv. spouwmuur). In dit geval zijn water- en luchtafdichting duidelijk gescheiden. In het geval van een eentrapsdichting worden deze door hetzelfde element verzekerd. 2.1.1 Spouwmuren van metselwerk Een spouwmuur is opgebouwd uit: • een dragende binnenmuur, • een gedraineerde spouw, • gevelmetselwerk. Een muuropening met open spouw, meestal toegepast voor ramen. Om koudebruggen te vermijden wordt de spouw niet dichtgemetseld.

Raamopening in spouw

Edwin De Ceukelaire

Hoofdstuk 2: Ruwbouw

15


Spouwmuur met open spouw Paul Delcour

16



Voor deuren worden meestal muuropeningen met een gesloten spouw voorzien. Bijzondere aandacht gaat hier naar de isolatie en de waterdichte laag.

Spouwmuur met gesloten spouw Paul Delcour

Overspanning met gesloten spouw Paul Delcour

Bij overspanningen met open spouw is een gemetalliseerd L-profiel onvermijdelijk. Om esthetische redenen en bij gebogen overspanningen moet men werken met betonbalken.


17


Horizontale overspanning met ononderbroken metselverband of met een rechte streklaag

Niet-horizontale overspanningen: segmentboogvorm of schuin

Overspanningen

Paul Delcour

Andere niet-horizontale overspanningen kunnen zijn: • rondboog, • spitsboog, • tudorboog, • korfboog, • ...

18



Woning in Lede

Matexi

2.1.2 Beklede gevels Een beklede gevel is van binnen naar buiten opgebouwd uit een dragende wand, isolatie en ten slotte een dunne buitenbekleding.

Gevelbekleding met leien Edwin De Ceukelaire


Gevelbekleding met aluminiumpanelen Edwin De Ceukelaire

19


Gevelbekleding hout Holleinhof / Gent Edwin De Ceukelaire

Gevelbekleding in betonplaten Appartement / Gent Edwin De Ceukelaire

20



2.1.3 Geprefabriceerde gevelelementen Deze wanden verschillen van metselwerk door de kleinere dikte van de wanden. Aangezien er meestal enkel een aluminium dorpel voorzien is, moet het schrijnwerk nauwkeurig in de muurdikte worden geplaatst.

Geprefabriceerde gevelelementen Edwin De Ceukelaire

2.1.4 Gordijngevels De raamconstructie verbergt volledig de dragende structuur van het gebouw.

Gordijngevels

Edwin De Ceukelaire


21


2.2 Toleranties op de ruwbouw De toleranties op het metselwerk zijn bepaald in de norm NBN B 24-41.

Toleranties op ruwbouw WTCB

22

1. lineaire afmetingen van de constructies 2. rechtheid: + of - 7 mm 3. afmeting van de opening: + 1,5 mm - 7 mm De plaats van de opening heeft geen belang voor de schrijnwerkertimmerman.



2.3 Waterscherm Bij regen dringt het water in de gevelsteen en hierdoor komt er waterinfiltratie in de spouw. Om te vermijden dat het water tot het binnenspouwblad doordringt, dient een waterscherm te worden aangebracht. Het buitenschrijnwerk werkt als een dam en zou eventueel ook waterinfiltratie mogelijk maken op de plaats van de aansluiting met de ruwbouw.

Het plaatsen van een waterscherm is uiteraard niet de taak van de plaatser van het buitenschrijnwerk, maar hij moet echter wel de aanwezigheid ervan controleren. Belangrijk: • het waterscherm moet bestaan uit een ononderbroken membraan; • het moet voldoende naar buiten afhellen; • het moet op een weinig vervormbare steun rusten, om zakvorming en perforatie te voorkomen; • men moet vermijden dat er afval en mortelresten op het waterscherm terechtkomen.


Waterscherm

Paul Delcour

23


2.4 Verankering aan de ruwbouw De verankering moet niet alleen de verticale belasting te wijten aan het eigen gewicht opnemen, maar ook de horizontale windbelasting en de krachten door het gebruik. De verticale belasting wordt opgenomen door de dorpel. De horizontale belasting wordt opgenomen door raamankers of andere bevestigingselementen. De dorpel en de binnenafwerking zorgen mee voor de verankering.

Verankering

Paul Delcour

De verankeringen worden voorzien op 200 mm van de hoeken en met een maximale tussenafstand van 1000 mm voor hout, 750 mm voor aluminium en 600 mm voor PVC-ramen. Als de hoogte van de raamdorpel minimaal 50 mm bedraagt, mag het raam ook steunen op de dorpel. In de muur worden bevestigingsstenen door de metselaar (hout of cellenbeton) voorzien om een goede bevestiging van de raamankers mogelijk te maken.

24



Verankering

Paul Delcour

Verankering

Paul Delcour


25


2.5 Dorpels De plaatser van het buitenschrijnwerk moet nagaan of de dorpels correct geplaatst zijn. Dorpels kunnen bestaan uit heel wat materialen, maar het meest gebruikte is blauwe hardsteen (arduin).

Dorpels

Een dorpel moet een helling naar buiten hebben van ten minste 5 %. Als de dorpellengte hoogstens 1500 mm is, moet hij uit één stuk bestaan. Bij grotere raamof deurbreedtes wordt hij in meerdere stukken verdeeld. De voeg tussen twee opeenvolgende stukken moet afgedicht worden.

Paul Delcour

De ideale dorpel zou enerzijds een opkant moeten hebben voor een doeltreffende afdichting en anderzijds aan elke zijkant een kussen voor een goede integratie in het metselwerk. Uit besparingsoverwegingen gebruikt men meestal dorpels met een constante rechthoekige doorsnede.

26



Enkele soorten dorpels kunnen zijn: • de ingewerkte platte plaatdorpels, met of zonder opstand (hiel, al dan niet opgelijmd)

• de tussenliggende platte plaatdorpels, met of zonder opstand (hiel, al dan niet opgelijmd)

• de geravaleerde dorpels, hoofdzakelijk in arduin

• de dorpels in gebakken materiaal.

Dorpels

Paul Delcour

De voorkomende dorpelmaterialen kunnen zijn: • natuursteen (arduin, witsteen, marmer, leisteen...) • platte gebakken tegels (zwart/rood terra cotta) • metaal (aluminium...) • hout (padoek, afzelia...) • gevelstenen • beton, PVC...


27


2.6 Maatbepaling De plaatser van het buitenschrijnwerk is vaak een andere persoon dan degene die de maten heeft opgenomen. Daarom is een nauwkeurige en gedetailleerde maatbepaling noodzakelijk.

Maatbepaling

Paul Delcour

28



Ruwbouw

Edwin De Ceukelaire

Maatbepaling bij schuine overspanning Paul Delcour


29


Maatbepaling bij gebogen overspanning Paul Delcour

Maatbepaling bij gebogen overspanning Paul Delcour

30



3 Gereedschappen en benodigdheden Om ramen en deuren volgens de regels van het vak te kunnen plaatsen, zijn gepaste gereedschappen en bijhorende benodigdheden onmisbaar. In dit hoofdstuk beperken we ons tot een opsomming. Het gereedschap en de machines worden ook behandeld in de modules manuele houtbewerking en machinale houtbewerking. In de verklarende woordenlijst achteraan kan je ook meer informatie vinden.

3.1 Meet-, aftekenen controlegereedschappen • Dubbele vouwmeter of digitale meter, • Winkelhaak, • Verstekhaak, • Zwaaihaak, • Schuifmaat, • Waterpas, • Schietlood.

3.2 Manuele handgereedschappen 3.2.1 Montage- en demontagegereedschappen • Hand- of pneumatisch kitpistool, • Siliconenspuit, • Koevoet, • Nijptang (trektang), • Priem, • Schroevendraaierset, • Dubbele ladder, • Spanschroeven, • Houten (plooibare) schragen. 3.2.2 Slaggereedschappen • Schrijnwerkershamer, • Klauwhamer, • Mokerhamer, • Houten hamer, • Nageldrijver, • Centerpons. 3.2.3 Snijgereedschappen • Steen-, beton-, houten metaalboren, • Houten steekbeitels, • Houtrasp en vijl, • Platte metaalvijl, • Zagen, • Stalen schaaf of blokschaaf, • Steenbeitels.

Hoofdstuk 3: Gereedschappen en benodigdheden

31


3.3 Machinale handgereedschappen • Schaafmachine • Slijpschijf • Zaagmachines • Bovenfrees • (Klop)boormachines • Bandschuurmachine • Automatische nagel- en nietpistolen • Verplaatsbare luchtcompressor

3.4 Toebehoren • Vouwladder • Houten (vouw-)schragen

3.5 Beschermingsmiddelen • Bril • Handschoenen • Masker • Helm • Verbandtrommel

3.6 Voorlopige bevestigingsmiddelen Bij het plaatsen van buitenschrijnwerk kunnen we gebruik maken van: houten spieën zijn in verschillende grootte aanwezig om gemakkelijk en vlug te kunnen werken. Ze worden vooraf in de werkplaats klaargemaakt. Meestal gebruikt men hiervoor houtafval van een zachte houtsoort; opvulhout Deze vulhoutjes worden in allerlei dikten voorzien, gemaakt van afval van verschillende plaatmaterialen zoals multiplex, triplex en fineerhout;

Houten spieën en opvulhout René Van Begin

32



opblaasbare spieën Aangezien de rugzijde van de kozijnstijlen soms geprofileerd is, zijn opblaasbare spieën meer geschikt dan de houten spieën.

Opblaasbare spie

René Van Begin

3.7 Definitieve bevestigingsmiddelen Het werkstuk wordt in zijn geheel met bijkomende spieën en houtklossen op zijn juiste plaats gehouden. Vervolgens wordt het werkstuk in de muuropening verankerd. Hierbij wordt in functie van het gewicht en de grootte van het werkstuk een verantwoorde keuze gemaakt tussen de volgende bevestigingsmiddelen: raam of deurankers, pluggen... Bij zwaar belast schrijnwerk wordt, naast de mechanische verankeringen, ook gebruik gemaakt van chemische verankeringen. Bij de uitvoering van de binnenafwerking worden ook verschillende nagels en houtschroeven, houten PVC-lijmen en aanverwante gebruikt.


33


34


4 Plaatsen van ramen en deuren 4.1 Toleranties op de werken 4.1.1 Toleranties op het geplaatste schrijnwerk

De maximale toelaatbare afwijking bedraagt 5 mm, zowel voor het verticaal zijn als het horizontaal zijn van de ramen.

Door de toleranties op de afmetingen van de ruwbouw, van het raam en van de profielen, kan de zichtbreedte van het vaste profiel aan de buitenzijde zeer sterk variëren.

Afmetingen ruwbouw

Paul Delcour

Hoofdstuk 4: Plaatsen van ramen en deuren

35


4.1.2 Controleren van dag- en buitenmaten We nemen de dagmaten en de buitenafmetingen van het raam of de buitendeur en vergelijken ze met deze van de muuropening. Hierbij houden we rekening met het evenwijdige zichtbare gedeelte van het vaste raamof deurkozijn. Voor houten en PVC-ramen en -deuren blijft het kozijn 30 tot 35 mm in de dagopening zichtbaar. Bij aluminium ramen en deuren echter bedraagt deze afstand maximum 20 mm.

Controleren van dag- en buitenmaten André De Potter

4.1.3 Controleren van de dorpel Met het waterpas worden de muurdorpels, waarop het raam en de deurkozijnen moeten rusten, gecontroleerd op hun horizontaal zijn. Als ze niet “waterpas” liggen, moeten we bij het plaatsen van het werkstuk met deze onnauwkeurigheid rekening houden. Indien de onnauwkeurigheid miniem is, kunnen we het verschil wegwerken door onder het raam of de betrokken kozijnstijl het opgemeten verschil toe te voegen. Dit gebeurt met degelijke opvulhoutjes. Indien het horizontaal zijn van de raam of deurdorpel de toegelaten toleranties overschrijdt, moet de muurdorpel herplaatst worden. buitendeuren Wanneer de afwijking binnen de tolerantiegrens ligt, meten we het verschil op om het werkstuk vakkundig en volgens het “waterpas zijn” te kunnen plaatsen. Onder de betrokken kozijnstijl wordt dan een opvulhoutje bevestigd met dikte gelijk aan het niet "waterpas zijn". Om vochtinfiltratie te vermijden, omringen we vervolgens de omtrek van het opvulhoutje, dat ongeveer 2 tot 3 mm kleiner is dan de kozijnomtrek, met siliconen. ramen Als blijkt dat de muurdorpel niet “waterpas ligt” kunnen we het probleem oplossen door een opvulhoutje, even dik als het verschil in het niet waterpas zijn, onder de kozijndorpel te plaatsen aan de kant waar het niveauverschil is vastgesteld.

36



Controleren van de dorpel André De Potter

4.1.4 Controleren van de muren Met het schietlood controleren we de muren op hun verticaal zijn. De muren worden langs beide zijden (in de dagopening van de muur en gevelkant) gecontroleerd op hun loodrechtheid. Een muur staat “te lood”, “vliegt” of “sleept”. In het geval dat de muur “vliegt” of “sleept”, moeten we bij het plaatsen van het werkstuk (raam/deur) rekening houden met de toleranties op de ruwbouw.

4.2 Plaatsen van ramen en deuren 4.2.1 Kozijnstijlen op juiste lengte gemaakt (enkel bij buitendeuren) Indien de onderste kopkanten van de kozijnstijlen niet op maat zijn gemaakt, moeten we ze aftekenen en vervolgens op lengte zagen. Bij het bepalen van de lengte houden we rekening met de nodige speling. Voor de goede werking van de deur nemen we 2 tot 3 mm tussen de dorpel/vloer en de onderregel van het deurblad. 4.2.2 Bevestigingsmiddelen voorzien Wanneer er geen muurblokken voorzien zijn, gebruiken we raamof deurankers. Deze worden in de muur vastgemaakt door middel van pluggen en schroeven. Bij het gebruik van raamof deurankers bij PVC- en aluminium schrijnwerk moeten ze vooraf op de rugzijde van de kozijnstijlen aangebracht worden. Dit wil dus zeggen: alvorens het werkstuk in de muuropening wordt geplaatst.


37


Bevestigingsmiddel

Paul Delcour

Bevestigingsmiddelen

René Van Begin

4.2.3 In de opening plaatsen Het kozijn van het raam of de deur wordt langs de buitenzijde voorzien van een cellulair vulprofiel (rechthoekige of cirkelvormige zelfklevende schuimstrip) die als voegbasis dient voor de voegkit. Wanneer een rolluik voorkomt bij een raam of deur moeten de rolluikgeleidingen vooraf geplaatst zijn. De zelfklevende schuimstrippen komen dan op de rolluikgeleidingen. Vervolgens wordt het werkstuk in zijn geheel (kozijn en bewegende delen) in de muuropening geplaatst en met houten of opblaasbare spieën op de kopzijde of zijkanten van het kozijn bevestigd. Daardoor wordt de hele constructie tussen de muuropening opgespannen. Voor een goede isolatie mag het werkstuk niet rechtstreeks met de buitenmuur in contact staan. De aansluiting met de ruwbouw gebeurt later via een doorlopende dichtingsvoeg.

38



Nadien worden langs de muurzijde van de kozijnstijlen nog spieën of opvulhoutjes bijgeplaatst. Ze worden in functie van de hoogte van het werkstuk op twee of drie plaatsen aangebracht. Deze voorlopige hechting geeft ons de mogelijkheid om het geheel nauwkeurig in te stellen, in afwachting van de definitieve verankering van het werkstuk. We kunnen op deze manier dus het horizontaal en verticaal zijn goed controleren en het goed opendraaien van de bewegende delen garanderen. We moeten rekening houden met de volgende technische aspecten: • het verticaal zijn van het werkstuk in de twee richtingen (dagzijde en gevelzijde); • het zichtbare gedeelte van het kozijn in de dagopening (+ 30 tot 35 mm in de linker-, rechter- en bovenkant); • de evenwijdige speling tussen de bewegende delen en het kozijn bij ramen; • de evenwijdige speling tussen het deurblad en het deurkozijn of de vloer bij deuren; • goede sluiting van de bewegende delen ten opzichte van het kozijn (vast kader); • de werking van het hang- en sluitwerk (scharnieren en slot). Bij de hierboven aangehaalde punten worden aan de boven-, de linker- en rechterkant van het kozijn houten wiggen en of houtklossen als opvulmateriaal bevestigd. Bij een enkel raam of deur beginnen we met de scharnierkant om daarna de sluitkant te bewerken.

4.2.4 Definitief verankeren Het definitief vastmaken van ramen en buitendeuren in de muuropening gebeurt op verschillende plaatsen en we moeten met verschillende zaken rekening houden. Hieronder volgt een overzicht. kozijn Aan de kozijnstijlen worden in functie van de grootte op twee of drie plaatsen bevestigingsmiddelen voorzien. Bij een hoogte van 2000 mm zijn drie verankeringen voldoende: 200 mm aan de onder- en bovenkant en met tussenafstanden van 1000 mm maximum voor houten ramen en deuren, 700 mm maximum voor aluminium ramen en deuren, 600 mm maximum voor PVC-ramen en -deuren. bovenregel Aan de bovenregel van het kozijn en voor zover er geen rolluikkast voorzien is, plaatsen we één bevestiging vanaf een lengte van 1200 mm en twee bevestigingen vanaf 1800 mm. Wanneer er een rolluik voorzien is, moeten we ervoor zorgen dat de stabiliteit van de bovenregel voldoende verstevigd is via de rolluikkast. onderregel Om vervormingen van de onderregel bij een raam te voorkomen worden op bepaalde plaatsen speciale verankeringen voorzien.


39


bevestigingsmiddelen De bevestigingsmiddelen worden in functie van het gewicht, de plaats en het veelvuldige gebruik van het raam of de buitendeur gekozen. Hierbij is er de keuze tussen de volgende bevestigingsmiddelen: • houtschroeven die door de kozijnstijlen heen in de muurblokken bevestigd worden; • kozijn- en nagelpluggen die door het kozijn heen in de muren bevestigd worden; • raam- en deurankers die bij PVC- en aluminium schrijnwerk vooraf op de rugzijde van de kozijnstijlen bevestigd zijn en vervolgens in de muurblokken of in vooraf ingeboorde pluggen vastgeschroefd worden.

Bevestigingsmiddelen

René Van Begin

40



controle Als alle bevestigingen degelijk zijn verankerd, wordt een laatste controle uitgevoerd. Hierbij letten we vooral op: • het goed openen en sluiten van de bewegende delen van het werkstuk; • het vlak sluiten van de bewegende delen ten opzichte van het kozijn (vooral de sluitingskant); • de beweging van de bewegende delen over de vloer; • het goed functioneren van het hang- en sluitwerk. Na het plaatsen van raam- en deurkrukken worden de regelbare scharnieren en sluitingen technisch nauwkeurig ingesteld.

Verankering

Paul Delcour


41


Plaats verankering

Paul Delcour

Wanneer de breedte van het raam meer dan 2 m is, wordt de kozijndorpel ook verankerd.

42



Plaats verankering

Paul Delcour


43


4.3 Aansluiten aan de ruwbouw gevelzijde Nadat het raam of de buitendeur in de muuropening vastgeankerd zit, wordt het werkstuk langs de gevelzijde opgespoten met de gepaste voegkit. Deze bewerking is nodig om de vrije openingen tussen het werkstuk en de andere bouwmaterialen te dichten, te isoleren en te beschermen tegen weersinvloeden zoals wind, koude en water. Ze moet zorgzaam en nauwkeurig worden uitgevoerd.

binnenzijde Aan de binnenzijde van het raam of de deur wordt “PUR-schuim” gespoten voor het afdichten en isoleren van de openingen tussen de muur en de omtrek van het werkstuk. Er bestaat PUR-schuim met één component en met twee componenten.

Aansluiting ramen met muur Edwin De Ceukelaire

44



Aansluiting aan gevelsteen Paul Delcour


45


Aansluiting aan dorpel

Paul Delcour

46



5 Rolluiken Om het binnenhuis af te schermen worden de ramen en buitendeuren van rolluiken of slagluiken voorzien. Het biedt de bewoners meer veiligheid en bescherming. Met de volgende voorbeelden illustreren we het gebruik van luiken: • inbraak wordt niet uitgesloten maar het binnendringen wordt bemoeilijkt; • bescherming tegen glasbreuk veroorzaakt door spelende kinderen, weersinvloeden zoals storm, zware hagel e.a.; • bescherming van het constructiemateriaal van het buitenschrijnwerk; • thermische en akoestische bescherming van het binnenhuis.

Rolluiken in PVC

Edwin De Ceukelaire

5.1 Materialen hout De houten rolluiken hebben een lange levensduur als ze uit een duurzame houtsoort gemaakt zijn, volgens de regels van goed vakmanschap en regelmatig onderhouden. PVC- en aluminium rolluiken komen steeds meer voor omdat het onderhouden van houten rolluiken, schilderen of vernissen, tijdrovend en te duur is. aluminium Aluminium rolluiken worden zowel bij renovatiewerken als bij nieuwbouw vaak als voorzetrolluiken gebruikt. Ze zijn uit een licht materiaal samengesteld waardoor ze comfortabel en gemakkelijk zijn in het dagelijkse gebruik. Doordat de aluminium lamellen dunwandig en gebogen van vorm zijn, bieden zij het voordeel dat zij zich compact laten oprollen en bijgevolg weinig plaats innemen in de bovenkant van de muuropening (rolluikkast). Dit is een belangrijk gegeven bij renovatiewerken.

Hoofdstuk 5: Rolluiken

47


PVC De mechanische stevigheid van kunststofrolluiken is kleiner dan bij houten rolluiken maar toch kennen zij zowel bij renovatiewerken als bij nieuwbouw een groot succes. Zij zijn daarenboven tegen corrosie bestand en vragen slechts een beperkt onderhoud. Aangezien de PVC-rolluiken de laatste jaren het meest worden aangewend, is het belangrijk dat men bij het plaatsen rekening houdt met de volgende tips: • voor buitentoepassingen is het aangeraden witte PVC-rolluiken te kiezen. Donkere kleuren worden door langdurige blootstelling aan zonnewarmte tot hogere temperaturen opgewarmd; dit vergroot het risico op vervorming van de PVC-lamellen, waardoor het rolluikblad klem kan geraken binnen de zijdelingse rolluikgeleidingen. De speling van de rolluiklamellen in de zijdelingse geleidingen moet aangepast zijn aan de uitzettingscoëfficiënt van PVC; • om het zijdelings verschuiven van de lamellen te voorkomen moeten er op de uiteinden van de PVC-lamellen zijsluiters bevestigd zijn; • de zijdelingse rolluikgeleidingen zijn een opstaand U-profiel met als doel het rolluik op zijn plaats te houden. Om de geluidshinder tot een minimum te beperken, is het aanbevolen dat de binnenkant van het profiel langs beide zijden voorzien is van een geluidabsorberende borstel. Ook lawaaihinder ten gevolge van de wind zal hierdoor sterk worden verminderd; • voor overspanningen groter dan 2200 mm worden de lamellen liefst verstevigd door middel van gegalvaniseerde, metalen latten (versterkingsprofielen) die in de PVC-lamellen worden geschoven en bevestigd. Het rolluikblad wordt daardoor zwaarder en sterker en dit verhindert het doorbuigen of uitwaaien. Bij overspanning groter dan 3000 mm wordt de rolluikplint bijkomend versterkt met een aluminium hoekprofiel dat tegelijk dienst doet als stoothaak. Ter illustratie enkele technische gegevens van de PVC-profielen: • dikte van het profiel: 14,5 mm; • hoogte van het profiel: 60 mm; • aantal stuks per meter: 20; • oproldiameter: 1500 mm = 190 mm; 2000 mm = 220 mm; 2500 mm = 230 mm.

5.2 Opbouw van rolluikkasten rolluikkast boven het raam of de buitendeur - onzichtbaar aan de buitenkant

PVC-profielen rolluiken

Belisol

48

Aan de bovenkant van de muuropening is een specifieke uitsparing voorzien voor de opvang van het rolluik (rolluikblad en as). Deze constructie biedt de volgende voordelen: • het rolluik is tegen de weersinvloeden beschermd; • de raamof deuropening blijft optimaal bruikbaar.



rolluikkast boven het raam of de buitendeur – zichtbaar aan de buitenkant Deze constructie biedt het voordeel dat er enkel luchtinfiltraties mogelijk zijn langs de doorgang van het bedieningssysteem. Dit systeem heeft als nadeel dat het enkel toepasbaar is bij beperkte raam- en deurafmetingen en anderzijds dat het gepaard gaat met verlies van daglicht. rolluikkast aan de buitenkant van de raamof de buitendeuropening: voorzetrolluiken Deze constructie wordt meestal aangewend bij renovatiewerken wanneer een bestaand raam of een buitendeur behouden blijft. Als voordeel biedt dit systeem een goede winddichting. Als nadelen echter noemen we het volgende: • verlies van daglicht, • niet toepasbaar op alle raam en deurtypes, • minder mooi uitzicht aan de buitengevel.

Voorzetrolluiken

Heroal


49


5.3 Thermische kwaliteiten Het plaatsen van rolluiken kan het thermisch comfort van de woning verbeteren. Dit is vooral te danken aan de rolluikbladen die de u-waarde van het raam aanzienlijk verbeteren. De rolluikkast is echter de zwakke schakel en bijzondere aandacht moet dus gaan naar het isoleren. Enkele richtlijnen: • alle zijden van de kast zijn van thermisch isolerend materiaal voorzien; • bij voorkeur isolerend materiaal dat zowel thermische als geluidsabsorberende eigenschappen bezit; • windinfiltraties moeten worden vermeden. Door het gebruik van een rolluik is er winst op de u-waarde onder volgende voorwaarden: • de rolluikkast is geïsoleerd en winddicht gemaakt; • windinfiltraties via de zijgeleiders worden vermeden; • het rolluik wordt uiteraard gebruikt. Ter ondersteuning: de u-waarde voor buitenschrijnwerkelementen met en zonder een rolluik in functie van de dubbele beglazing. Raam- en deurtype

u-waarde zonder rolluik

u-waarde met rolluik

hout

2,7

1,4 tot 1,8

PVC: meerdere kamers

2,6

1,4 tot 1,7

aluminium: met thermische snede

3,2

1,5 tot 2,0

Uit deze tabel kunnen we duidelijk afleiden dat rolluiken naast de akoestische isolatiewaarde ook een grote thermische meerwaarde aan het buitenschrijnwerkelement geven.

50



5.4 Muuropening

De hoogte van de rolluikkast is in functie van: • de hoogte van het raam of deur; • het type profiel; • de diameter van de as; • de isolatie van de rolluikkast; • de vrije ruimte (bewegingsruimte) boven het rolluik.

Muuropening voor een rolluik Paul Delcour

Raadpleeg hiervoor steeds de documentatie van de fabrikant.


51


5.5 Onderdelen en benodigdheden Bij het plaatsen van een eenvoudig manueel te gebruiken rolluik heeft men de volgende rolluikelementen (onderdelen en benodigdheden) nodig:

oprolas Deze is gemaakt uit een achtkantige geprofileerde stalen buis. Op de oprolas wordt een houten, PVC- of aluminium rolluikblad bevestigd.

Oprolas

Schelfhout

twee assen met hun capsules Dit zijn draai- of steunpunten van de oprolas. De capsules worden op de uiteinden van de oprolas bevestigd.

twee asdragers Dit zijn de dragers van de oprolas. Er is een open en gesloten asdrager, doch met kogellagers uitgerust zijn alle twee open. Om technische redenen wordt de gesloten asdrager aan de lintzijde geplaatst.

As met capsule

Schelfhout

Open asdrager en kogellager Schelfhout

lintoproller Het is een veermechanisme dat bij de plaatsing van het rolluik aan de binnenzijde van het gebouw wordt geplaatst. Bij het gebruik van het rolluik (optrekken en neerlaten van het rolluik) zorgt het lintoprolsysteem voor het automatisch oprollen van het lint. De lintoproller wordt langs de binnenkant van het interieur geplaatst, al dan niet in de voorziene muurbekleding. Het instellen van de lintoproller moet met de grootste zorgzaamheid en deskundigheid gebeuren. Dit zijn de soorten: • de lintoproller met afdekplaat wordt ingebouwd in de houten of PVCmuurbekleding aan de binnenzijde van het interieur; • de zichtbare lintoproller wordt bij gedeeltelijke renovatiewerken gebruikt bij voorzetrolluiken om breekwerk te voorkomen.

Lintoproller

Schelfhout

52



lintoprolbakje Wanneer het raam of de buitendeur langs de binnenzijde wordt uitgewerkt met plafonnering wordt vooraf een lintoprolbakje in de muur bevestigd. Daarin wordt de lintoproller met afdekplaat opgevangen.

lintschijf Deze schijf, soms ook rolluikschijf genoemd, wordt op het voorziene uiteinde (lintzijde) van de oprolas bevestigd. Ze dient om het rolluiklint op te vangen bij het neerlaten van het rolluikblad.

Lintoprolbakje

Schelfhout

Lintschijf

Schelfhout

rolluiklint Het rolluiklint is verkrijgbaar in een kunststofuitvoering. Zijn lengte is afhankelijk van de hoogte van het rolluik. Hierbij wordt in normale omstandigheden de volgende formule als basisregel toegepast: 2 x raamof deurhoogte + 1 m. rolluikblad Dit gedeelte bestaat uit houten, PVC- of aluminium lamellen die aan elkaar zijn bevestigd. Het rolluikblad wordt vast gemaakt op de oprolas. Om redenen van onderhoud en gewicht worden de houten rolluikbladen nog weinig geplaatst.

Rolluiklint

lintgeleiders Schelfhout

Deze geleiders zijn voorzien van twee meedraaiende cilindrische wieltjes waartussen het rolluiklint wordt aangebracht. Hierdoor wordt de goede werking bij het optrekken en neerlaten van het rolluik verzekerd: het lint wordt in de juiste baan gehouden waardoor het minder aan slijtage onderhevig is. De geleiders plaatsen we aan de bovenkant van de deur of het raam. twee rolluikgeleiders De rolluikgeleiders worden links en rechts op de deur of het raam bevestigd. Ze worden aangebracht vooraleer het werkstuk in de muuropening wordt verankerd. Zij zijn uit hout of aluminium vervaardigd en dienen als geleiding bij het optrekken en neerlaten van het rolluikblad. Om de werking van het rolluik probleemloos te laten verlopen,


Lintgeleider

Schelfhout

53


wordt de ingang van de geleiders verruimd (entree geven). Bij houten geleiders ronden we de bovenhoeken ongeveer 30 tot 35 mm af, bij aluminium geleiders worden de hoeken eveneens op een afstand van 30 tot 35 mm ingezaagd en vervolgens open geplooid. Voor de goede werking voorzien we aan de binnenzijde de grootste verruiming. twee rolluikblokken Deze zitten aan de linker- en rechterzijde in de rolluiksponning verankerd. Het rolluiklint moet verticaal ten opzichte van de rolluikschijf en de omlijsting geplaatst worden. Daarom moeten we er nauwkeurig op toezien dat de muurblok 50 mm dieper in de zijwaartse rolluiksponning is bevestigd langs de zijde waar de rolluikschijf en uiteraard ook het lint moeten geplaatst worden. stoothaken Ze worden soms ook wel aanslaghaken genoemd. Zij moeten voorkomen dat het rolluikblad bij het optrekken in de rolluikkast zou terechtkomen. Zij zijn aangebracht op de rolluikplint die meestal breder is dan de andere lamellen. Naargelang de breedte van het rolluik voorziet men één, twee of meerdere stoothaken. Bij brede rolluiken worden de stoothaken vervangen door een aluminium hoekprofiel, ook L-profiel genoemd, dat over de hele breedte van het rolluikblad op de rolluikplint wordt bevestigd. steunrol Om te voorkomen dat bij brede rolluiken het rolluikblad gaat doorbuigen, worden één of meerdere steunrollen aangebracht. We schroeven ze vast op de bovenkant van het kozijnkopstuk. De steunrol is voorzien van een breed, meedraaiend en cilindrisch wiel dat het rolluikblad ondersteunt. Het is wenselijk dat bij een raam vanaf 1200 mm breedte al één steunrol wordt geplaatst.

5.6 Specifieke onderdelen voor zware rolluiken Om de manuele bediening van grote (brede en hoge) rolluiken in de woningbouw te vergemakkelijken kunnen we gebruik maken van een reductielintschijf. De reductieschijf, die de gewone lintschijf vervangt, kan de kracht om het rolluik in beweging te brengen tot 1/3 reduceren. We moeten echter ook een langer rolluiklint en een aangepaste lintoproller voorzien.

5.7 Plaatsen van een rolluik omschrijving van de rolluikomstandigheden Nadat ramen en deuren in de buitenmuren vastgeankerd zitten, kunnen de rolluiken worden geplaatst. Naast de gepaste schroeven, nagels en lijmen moeten alle elementen (onderdelen en bijhorigheden) klaarliggen die nodig zijn om het rolluik te laten functioneren. Het werkstuk is, zoals vroeger vermeld, voorzien van houten of aluminium rolluikgeleidingen die 5 tot 10 mm in de dagopening zichtbaar

54



zijn. Dit is belangrijk voor het nauwkeurig en net opspuiten van de voegkit tussen het metselwerk en het werkstuk. plaatsen van asdragers in de rolluiksponning In functie van de hoogte van het rolluik meet de hoogte van de rolluiksponning 250 tot 300 mm. We tekenen de asdragers op de rolluikblokken af. Bij het bepalen van de aspunten wordt rekening gehouden met de diameter van het opgerolde rolluikblad en van de lintschijf. Bij minder hoge rolluiken is de diameter van de lintschijf groter dan deze van het opgerolde rolluikblad. De totale diameter (oprolas + opgerold rolluikblad/lintschijf) moet ten minste aan de voor- en bovenzijde 20 tot 30 mm speling hebben waardoor een “goede val” van het rolluikblad mogelijk wordt. De gesloten asdrager moet steeds aan de lintzijde worden geplaatst. We houden er rekening mee dat de rolluikblok langs de kant van de lintschijf 50 mm dieper in de muursponning geplaatst is, zoniet kan het rolluiklint nooit verticaal ten opzichte van de lintoproller geplaatst worden. Dat zou een onesthetisch zicht geven en slijtage van het lint in de hand werken. Beide asdragers moeten ten opzichte van elkaar nauwkeurig waterpas staan, zoniet zal het rolluikblad in de zijdelingse rolluikgeleidingen vastlopen. plaatsen van de oprolas We bepalen eerst de lengte van de oprolas. De totale lengte van de oprolas is gelijk aan de afstand tussen de twee asdragers, gemeten aan de binnenzijde van de asdragers, min de voorziene 5 mm speling, 2,5 mm langs beide zijden, en min eventueel de dikte van de kragen van de beide assen. Bij een metalen oprolas worden de beide uiteinden voorzien van de steunpunten. Tegelijkertijd wordt de lintschijf op de juiste plaats van de oprolas gemonteerd. Vervolgens leggen we de oprolas in de asdragers en controleren we het horizontaal zijn met het waterpas. plaatsen van het rolluiklint op de oprolschijf Het rolluiklint wordt op de schijf gewikkeld. De lengte van het lint is gelijk aan 2 maal de rolluikhoogte + 1 m. Het is uiteraard beter dat het lint iets te lang is dan te kort. plaatsen van het rolluikblad op de oprolas Het rolluikblad wordt al dan niet over de oprolas langs de bovenkant in de zijdelingse rolluikgeleiders neergelaten. Voor de goede werking van het rolluik zijn de bovenzijden van de metalen rolluikgeleiders opengeplooid. Het rolluikblad wordt, nadat de oprolas t.a.v. het rolluikblad in de juiste stand is gebracht, aan de oprolas op meerdere plaatsen vastgeschroefd (om de 500 tot 600 mm). plaatsen van steunrollen Om het gewicht op te vangen worden bij brede rolluiken steunrollen geplaatst.


55


Om het doorbuigen te voorkomen en de goede werking niet het gedrang te brengen, is het aangeraden dat ongeveer om de 600 mm een steunrol wordt geplaatst. Bij een rolluik van 1200 mm breedte betekent dit één rolluiksteun. De steunrollen worden op de bovenkant van de kozijnbovenregel geschroefd. Ze worden zodanig geplaatst dat de brede cilindrische rol zacht tegen het rolluikblad duwt. Hierdoor zal bij het op en neerlaten van het rolluik de steunrol meedraaien en wordt het rolluikblad voortdurend ondersteund. plaatsen van stoothaken of winkelhaakprofiel (aluminium L-profiel) Om te beletten dat het rolluikblad bij het optrekken van het rolluik in zijn geheel boven in de rolluikkast terechtkomt, worden op de rolluikplint stoothaken of één winkelhaakprofiel (aluminium L-profiel) gemonteerd.

5.8 Controle op de werking van een rolluik Als alle onderdelen geplaatst zijn en als alles volgens de regels van het vak uitgevoerd is, zal het rolluik naar behoren functioneren. Om de werking te controleren laten we het rolluik enkele malen op en neer. Als blijkt dat alles correct verloopt, worden nog enkele belangrijke bewerkingen uitgevoerd. Vooreerst moeten we zorgen dat beide asdragers voldoende gesmeerd zijn. Vervolgens sluiten we de bovenkant van de open asdrager af waardoor het onmogelijk is dat de oprolas uit de open asdrager zou worden gelicht.

5.9 Binnenafwerking van een rolluikkast Gelijktijdig met het bekleden van de binnenkant van de ramen en deuren wordt de rolluikkast geïsoleerd en uitgewerkt. Hierbij hebben we twee mogelijkheden: een houten afwerking of een afwerking met plafonnering (pleisterwerk). In beide gevallen moeten we eventuele herstellingen in de rolluikkast kunnen uitvoeren. Het concept van de rolluikkast moet dus zodanig opgebouwd zijn dat ze steeds demonteerbaar blijft. Bij een afwerking met plafonnering moet de lintoproller in de muur bevestigd worden. Hierbij moeten we echter, om de lintoproller met afdekplaat te kunnen plaatsen, gebruik maken van een “lintoprolbakje” dat in de muur wordt ingewerkt.

5.10 Elektrisch oprolbare rolluiken Elektrisch oprolbare rolluiken kennen zowel in de nieuwbouw als bij renovatie een groot succes. De buismotor is in de oprolas geïntegreerd. Een veer zit in de as ingebouwd of in de spoelen op ongeveer 200 mm van beide uiteinden van de as. De capaciteit is afhankelijk van het gewicht van het rolluikblad. Deze techniek wordt vooral gebruikt voor luiken bij deuren, garagepoorten en voor winkels. Elke bestaande rolluik kan vervangen worden door een elektrisch oprolbaar exemplaar. Je vervangt de oprolas en je voorziet een elektrische leiding en een schakelaar. Je kan ook werken met een systeem van afstandsbediening en een automatische sturing (domotica). Je kan dan werken met een tijdsschema of meerdere luiken bedienen.

56



6 Luiken Slagluiken bestaan al eeuwen en worden om in de woningbouw nog vrij frequent aangewend. Ze komen het meest voor in de rustieke, landelijke villabouw en worden zowel om functionele als esthetische redenen aangewend. In de huidige villabouw treft men de rol- en slagluiken naast elkaar aan. De rolluiken worden als functioneel element aangewend (afdichten van raam of deur), de slagluiken echter als sierelement.

6.1 Materialen hout Houten slagluiken worden gemaakt in meranti, afzelia, western red cedar... Om het uitzicht en de kwaliteit van het hout als constructiemateriaal te vrijwaren, moeten slagluiken regelmatig onderhouden worden (bijkleuren, schilderen of vernissen).

Houten luiken

Habitus

Houten luiken

Habitus

Hoofdstuk 6: Luiken

57


PVC PVC slagluiken zijn samengesteld uit PVC-profielen die in een aantal standaardkleuren verkrijgbaar zijn. De buitenzijden zijn beschermd door een acryllaag (PMMA) waardoor het geheel een mooi afgewerkt uitzicht vertoont. PVC-slagluiken zijn onderhoudsvriendelijker dan houten luiken.

Profielen PVC-luik

Kömmerling

Profielen PVC-luik

Kömmerling

aluminium Aluminium slagluiken zijn qua samenstelling en constructie best te vergelijken met deze uitgevoerd in PVC. Ze zijn opgebouwd uit gelakte of gemoffelde (poedercoat) aluminium profielen en verkrijgbaar in diverse standaardkleuren.

58

Hoofdstuk 6: Luiken


6.2 Uitzicht In functie van de stijl van het gebouw wordt de vorm van de slagluiken bepaald. Dit geldt zowel voor “vaste sierluiken” als voor “opendraaiende luiken”. De vorm van de slagluiken is uiteraard afhankelijk van de vorm van de deur of de raamopening waar de slagluiken dienstig zullen zijn. Bij een gebogen overspanning van de muuropening moet de bovenzijde van het slagluik ook gebogen zijn.

6.3 Constructie De constructie van de slagluiken speelt een belangrijke rol bij het accentueren van de bouwstijl. Slagluiken beïnvloeden sterk het esthetische uitzicht van een woning. Het is dan ook de architect die in overleg met de bouwheer de constructie van de slagluiken bepaalt. Mogelijke constructies zijn luiken met lamellen, luiken met beplankingen (horizontale, verticale, onder een schuine hoek), luiken met panelen, gecombineerde luiken (lamellen, panelen en beplankingen).

6.4 Maatnemen De afmetingen worden aan de buitenzijde van het gebouw gemeten. Hierbij zijn de volgende maten noodzakelijk: • de horizontale (breedte) dagmaat (van muur tot muur); • de verticale (hoogte) dagmaat (van latei tot onderdorpel/steenlijst); • de vorm en afmetingen van de gebogen latei; • de dagmaat-diepte (van voorkant muur tot tegen het kozijnhout). Totale slagluikhoogte = horizontale dagmaat min 10 mm (speling); Totale slagluikbreedte: • voor 1 vleugel: dagbreedte min 5 mm speling bij houten luiken, min 8 mm speling bij PVC- en aluminium luiken; • voor 2 vleugels: horizontale dagmaat min 10 mm.

Hoofdstuk 6: Luiken

59


6.5 Openen en sluiten van de luiken De draairichting wordt als volgt bepaald: • men gaat ervan uit dat de luiken vanuit het binnenhuis worden geopend; • bij het openen van de luiken spreekt men van het links- of rechtsopendraaiend luik als het met de linker- of rechterhand wordt geopend. Het openen en sluiten van slagluiken kan manueel d.m.v. een zwengel of via een drukknop (elektrische motor).

6.6 Hang- en sluitwerk Dit bestaat uit duimen, sluitingen en muurbevestigingen.

Hangwerk bij luiken

Kömmerling

6.7 Plaatsen van luiken plaatsen van vaste slagluiken (sierluiken) De vaste slagluiken worden aan de gevelmuur bevestigd door middel van bevestigingshaken. In de breedte worden ze op ongeveer 20 mm van de verticale muuropening geplaatst. plaatsen van opendraaiende slagluiken (functionele luiken) We plaatsen het slagluik, eventueel twee of meerdere elementen, in de muuropening en spieën voorlopig op. De scharnieren die al dan niet op de luiken zijn bevestigd, worden nauwkeurig op de muren afgetekend. We verwijderen de luiken uit de muuropening en bevestigen het hangwerk in de muur. Daarna verankeren we de luiken definitief. Nadat de werking, het openen en sluiten van de luiken, gecontroleerd is, wordt het sluitwerk geplaatst.

60

Hoofdstuk 6: Luiken


Schaal 1 : 2 Bijkomende vermelding bij bestelling: de as-afstand.

De luikopener

Argenta

Hoofdstuk 6: Luiken

61


A

:2= A tot A

90° A

R/D

B RAAM

De koppelstand

Argenta

62

Hoofdstuk 6: Luiken


7 Binnenafwerking 7.1 Afwerking zonder rolluik Nadat het geheel correct is afgewerkt kan met de binnenafwerking worden gestart. De afwerking kan op verschillende wijzen worden uitgevoerd. materialen De binnenafwerking van ramen in hout, PVC of aluminium kan gebeuren in hout of PVC-bekleding. dagstukken of bekledingen De binnenbekleding van een raam of buitendeur bestaat uit: • verticale dagstukken (bekledingen voor de linker- en rechterbinnenkant van de muur) die aanvankelijk ongeveer 30 mm langer zijn dan de totale hoogte van het kozijn; ze worden later op juiste lengte gezaagd; • 1 horizontaal dagstuk (bekleding voor de bovenkant van de opening) waarvan de totale lengte aanvankelijk ook ongeveer 30 mm langer is dan de gewenste maat; het wordt later op juiste lengte gezaagd. De horizontale en de verticale dagstukken worden na het aftekenen onder een hoek van 90° afgezaagd. Ook de breedte van de dagstukken wordt in functie van de breedte van de muur op maat gemaakt. Vervolgens worden de dagstukken via tand- en groefverbindingen in het kozijn verwerkt. Als de diverse dagstukken haaks ten opzichte van elkaar geplaatst zijn, worden ze vastgenageld of geschroefd in de al dan niet voorziene muurblokken. Voor de PVC-bekleding bestaan specifieke profielen die met speciale bevestigingsmiddelen worden vastgemaakt. omlijstingen De omlijstingen bestaan uit: • verticale deurlijsten (geprofileerde houten of PVC-planken); • 1 horizontale deurlijst (geprofileerde houten of PVC-planken). plaatsen van omlijstingen De verticale omlijstingen worden onderaan, 90° = haaks, aangepast aan het horizontaal zijn van het venstertablet (raam) of vloer (buitendeuren). Daarna worden ze op de vensterbank of afgewerkte vloer geplaatst om ze op de juiste lengte af te tekenen, 2 mm hoger dan de onderkant van het dagstuk, om ze vervolgens van de nodige verstekken (45°) te voorzien. Om de horizontale omlijsting met de verticale omlijstingen samen te brengen, worden de uiteinden van de horizontale omlijsting ook van de nodige verstekken (45°) voorzien.

Hoofdstuk 7: Binnenafwerking

63


Vervolgens worden de omlijstingen geplaatst, enerzijds worden ze aan de dagstukken vastgenageld (houten bekledingen) of gelijmd (PVCbekledingen) en anderzijds aan de geplafonneerde binnenkant van het interieur.

Binnenafwerking in PVC René Van Begin

64



Bij houten ramen en deuren zal de binnenafwerking meestal met een houten bekleding worden uitgevoerd. De houtsoort wordt dan ook gekozen in functie van de inrichting van het interieur. Naast de diverse massieve houtsoorten wordt momenteel ook veel gebruik gemaakt van gefineerd of gestratifieerd plaatmateriaal.

Binnenafwerking in hout Paul Delcour


65


7.2 Afwerking met rolluik afwerking met zichtbaar rolluiklint

Zichtbaar rolluiklint

Paul Delcour

afwerking met onzichtbaar rolluiklint

Onzichtbaar rolluiklint

Paul Delcour

66



7.3 Pleisterwerk zonder rolluik Nadat de nodige isolatie is aangebracht, wordt langs de binnenzijde de opening tussen het werkstuk en de muur afgepleisterd. De buitenhoeken worden met een roestvrij L-profiel verstevigd. Dit is het werk van de stukadoor.

Pleisterwerk zonder rolluik Paul Delcour

7.4 Pleisterwerk met rolluik

Pleisterwerk met rolluik Paul Delcour


67


7.5 Venstertablet Onderaan wordt het raam voorzien van een venstertablet in marmer, graniet, hout of een betegeling.

Plaatsing venstertablet

Paul Delcour

68



7.6 Rolluikkast

Rolluikkast

Paul Delcour


69


De afmetingen van de rolluikkast worden opgegeven in de documentatie en kunnen verschillen naargelang de fabrikant. We kunnen stellen dat er in de rolluikkast een minimale speling van 20 tot 40 mm noodzakelijk is om een vlotte werking van het rolluik ten opzichte van de bekleding en isolatie mogelijk te maken. Een voorbeeld: een raam met een hoogte van 1500 mm heeft een rolluik nodig. De doorsnede van het opgerolde luik is 230 mm. In de rolluikkast komt isolatie met een dikte van 40 mm. DE MINIMALE HOOGTE IS: 230 mm diameter opgerold rolluikblad + 2 maal 40 mm isolatie + 2 maal 20 mm speling = 350 mm.

Rolluikkast

Paul Delcour

70



Aansluiting gordijnkast met plafond Paul Delcour

7.7 Gordijnkast

Gordijnkast

Paul Delcour


71


Gordijnkast

Paul Delcour

72



8 Verklarende woordenlijst woord

omschrijving

aanslaghaken

L-vormige haken die op de rolluikplint zijn geplaatst om te beletten dat het rolluik bij het ophalen volledig in de oprolruimte verdwijnt v. stuithaken, stoothaken

absorberen

* opvangen of overbruggen van bewegingen bij temperatuurschommelingen in de voeg tussen het metselwerk en het buitenschrijnwerk

adhesie

aantrekkingskracht tussen twee stoffen van een gelijkaardige moleculaire structuur als eigenschap bij het afdichten van voegen tussen twee materialen

afstandsbediening

elektronisch systeem om van op een bepaalde afstand deuren, rolluiken e.d. te bedienen

akoestische bescherming

afsluitmiddel of afsluitvoeg bij buitenschrijnwerk; doel: geluidsoverdracht tussen twee aanpalende zones verhinderen

aluminium lamellen

rolluiklatten uit aluminium

amorfe structuur

vormloze structuur die in alle mogelijke richtingen openingen kan dichten, bv. bij het dichten van voegen met dichtingskit

ankers

* aanhechtingsmiddelen om een stevige verbinding tussen schrijnwerkonderdelen en het metselwerk te maken

anti-stof- en -tocht-mechanisme

ingewerkt mechanisme aan de onderzijde van buitendeuren dat bij het sluiten de deurvoeg automatisch afsluit; doel: tocht, vocht en stof weren

asdragers

lagers of draaipunten waarin de uiteinden van een rolluikas dragen; doel: rolluik-as draaibaar maken v. kussens, rolas-lagers

aspunten

* middenpunten van de kussens van de rolas

atmosferische omstandigheden

weersomstandigheden zoals regen, koude, warmte, wind…

automatische sturing

sturingssysteem voor het van op afstand bedienen van rolluiken e.d.

beglazingstype

soort glasruiten die bij buitenschrijnwerk geplaatst zijn

binnenspouwblad

binnenmuur van een spouwmuur

breekwerk

* afbraakwerk of sloop

buismotor

elektrisch sturingssysteem en elektrische motor die in de oprolas van een rolluik is ingewerkt om het rolluik op en neer te halen v. rolluikmotor

capillaire ondergrond

ondergrond bestaande uit een fijnkorrelige structuur waardoor het opstijgende vocht zich verspreidt

Hoofdstuk 8: Verklarende woordenlijst

73


chemische verankeringen

* bevestigingswijze voor houtconstructies waarbij men van een chemisch product of een pasta gebruik maakt

cohesie

inwendige krachten die de moleculen van een zelfde stof samenhouden

cohesiebreuken

scheuren of barsten in de elastische voegen door verkeerd gebruik van voegmateriaal

compact oprolbaar

* rolluik dat in een beperkter volume oprolbaar is t.o.v. een gewoon opgerold rolluik

conische pluggen

bevestigingspluggen waarvan de opspanning gebeurt door een inwendig schuin spanlichaam

corrosiebestendigheid

weerstand tegen oxidatie of roestvorming v. roestvrij

deurklauwen

speciale bevestigingsmiddelen voor het vastzetten van deurkozijnen in een muuropening

deurlijsten

omlijstingen aan de binnenzijde van deuren en ramen

differentiële thermische vervormingen

verschillende vervormingen van materiaal veroorzaakt door wijzigingen in temperatuur en klimaat

domotica

hedendaagse informaticatoepassingen in huis- en kantooromgeving

dragende wand

wandconstructie die naast een scheidingsfunctie ook een gewichtsbelasting draagt

drainage

* afvoersysteem voor overtollig water

ééncomponentPUR-schuim

polyurethaanschuim waarbij het samengestelde mengsel als één geheel gespoten wordt

ééntrapsdichting

afsluiting waarbij slechts één element voor de dichting zorgt

elastische kitten

voegmateriaal dat een bepaalde elasticiteit bezit om vervormingen in de massa te overbruggen

elektrisch rolluik

rolluik dat door middel van een ingebouwde elektromotor open neergelaten wordt

expansie

* volumevermeerdering of uitzetting van een kit of montageschuim

gedraineerde spouw

bijzondere uitvoeringswijze bij een spouwmuur waarbij het doorslaande vocht onderaan de spouw afgevoerd kan worden

gefineerd plaatmateriaal

plaatmateriaal uit een samengestelde houtstructuur met de buitenlagen in fineer

geïntegreerde motor

elektromotor die in een onderdeel (rolas) van een rolluik ingebouwd is v. buismotor

geleidingsprofiel

* U-vormig onderdeel van een raamof buitendeurkozijn in aluminium, PVC of hout waarin het rolluik op en neer beweegt

74



geluidsabsorberende borstels

speciaal gefabriceerde borstelstroken die in de geleidingsprofielen van een rolluik ingewerkt zijn; doel: verminderen van het geluid veroorzaakt door de PVC-lamellen of aluminium lamellen

geplafonneerde bekleding

bekledingsmateriaal van een muur, een plafond of een prefabwand waarvan de oppervlaktestructuur een samenstelling op basis van kalk heeft

geometrische kenmerken

* meetkundige kenmerken van een buitenschrijnwerkelement

gestratifieerd plaatmateriaal

plaatmateriaal waarvan de kern is opgebouwd uit een houtstructuur en waarvan de buitenlagen uit kunststof bestaan

hoge elasticiteit

hoge veerkracht of uitrekbaarheid

horizontaliteitsprincipe

vakterm waarbij men de regel van horizontaliteit strikt eerbiedigt en ook toepast op gebouwelementen

huidvorming

beperkte oppervlakteverharding van een voegmiddel waarbij de bovenlaag een vastere vorm aanneemt t.o.v. de binnenstructuur

kitpistool

speciaal gereedschap waarin men vervangtubes met kitmateriaal kan plaatsen om voegen dicht te spuiten

kogellagers

asdragers waar bij de opbouw gebruik gemaakt is van bolvormige kogels om de wrijving tot een minimum te beperken

kozijnpluggen

speciale vastzettingsmiddelen om het kozijn in de muuropening te verankeren

krimpvermogen

eigenschap van voegmateriaal om bij krimp intact te blijven

kruip

* een aan de tijd gebonden toename van een blijvende vormverandering onder invloed van een inwerkende kracht op het hout

kunststofrolluiken

rolluiken waarvan de samenstellende delen hoofdzakelijk uit kunststofmateriaal vervaardigd zijn

K-waarde

waardeverhouding die de warmteoverdracht bij een wand of een ruit uitdrukt

L-anker

* metalen anker met een L-vormig ankereinde voor het bevestigen van schrijnwerkelementen

latei

ondersteuningsconstructie van een muuropening

lintoprolkastje

houten bakje uit bv. multiplex dat ingewerkt zit in de sponning van de muuropening om het mechanisme van de lintoproller in onder te brengen

lintzijde

zijkant aan de binnenzijde van een raam of buitendeur waar het rolluiklint voorzien is

luchtfilterinstallatie

installatie in een werkplaats of een lokaal doel: het zuiveren van bevuilde binnenlucht door middel van luchtfilters


75


mechanische verankeringen

vastzettingsysteem waarbij men gebruik maakt van metalen hulpmiddelen zoals ankers, muurpluggen of enig ander metalen vastzettingselement

nagelpluggen

soort van bevestigingspluggen, bestaande uit plug en nagel waarbij de bevestiging gebeurt door middel van een spijkerpen die met een hamer wordt ingeslagen

nominale voegbreedte

aangenomen voegbreedte

opvoegen

met voegmortel dichten van de openingen tussen de stenen van een gemetselde muur

ozon-onschadelijk

* gunstige eigenschap van PUR-schuim op gebied van de milieuvriendelijkheid

plafonnering

pleisterwerk of stukadoorwerk v. pleister of plakwerk

plastische kitten

voegmateriaal dat in alle omstandigheden soepel blijft

polymerisatieproces

chemische reacties die optreden in voegspecies bij ongunstige klimatologische omstandigheden

post

* vaste tussenstijl in een raamof buitendeurkozijn v. kozijntussenstijl

primer

* grondlaag voor verf of houtbeschermingslaag

PVC-lamel

rolluiklat die uit PVC vervaardigd is v. PVC-rolluiklat

randspeling

* noodzakelijke zijdelingse speling voor het normaal functioneren van een rolluik

renovatiewerken

aanpassingswerken bij gebouwen doel: de constructie van het gebouw verbeteren of verfraaien

roestvrij L-profiel

rolluikonderdeel in non-ferrometaal met L-vormige doorsnede als aanslaglat op de rolluikplint of onderlat

rugvulling

* zelfklevende schuimrubberband die voor het plaatsen van het raam of de buitendeur op het kozijn gekleefd wordt om de voeg tussen het hout en de muursponning te dichten en zo te zorgen dat de voegkit zonder problemen kan gespoten worden

slagluiken

venster- of deurluiken die bij de muuropeningen draaibaar zijn aangebracht, om als afscherming te dienen tegen ongunstige weersomstandigheden v. vensterluiken

stootvoegen

verticale voegen tussen de naast elkaar gemetselde bakstenen

terracotta

* bouwmaterialen in een bepaalde soort gebakken aarde

thermische bescherming

isolatiestof of -scherm dat temperatuurverschillen reduceert v. thermisch isolerend, thermische meerwaarde

tolerantiegrens

uiterste toegelaten maat- of plaatsingsafwijkingen

76



toleranties

toegelaten en algemeen aanvaardbare maat- of plaatsingsafwijkingen

twee-componenten PUR-schuim

polyurethaanschuim dat bij gebruik uithardt onder invloed van twee reactieve hoofdbestanddelen

uitzettingscoëfficiënt

verhoudingspercentage van een volumevermeerdering van bepaald materiaal bij een temperatuurverhoging

uitzettingsvermogen

de mogelijke volumevermeerdering van een bepaald materiaal

U-profiel

aluminium, houten of kunststofprofiel waarvan de doorsnede een U-vorm bezit

UV-bestendig

eigenschap van een bepaalde afwerkingslaag om schadelijke ultraviolette stralen tegen te houden

variabele klimatologische omstandigheden

omstandigheden waarbij het klimaat regelmatig schommelingen vertoont

veranda

uitgebouwde, met glas overdekte ruimte in of bij een gebouw

voegbeweging

* wijzigingen in afmetingen van de voegstructuur

voegkitten

plastisch materiaal voor het opvullen van voegen

voegschuimband

dichtingsstrook voor het afdichten van voegen die onder invloed van lucht een expanderende reactie heeft v. schuimstrip

voorzetrolluik

lichte rolluikconstructie die achteraf voor het raam of een buitendeur wordt geplaatst

windinfiltraties

indringing van tocht in buitenschrijnwerk

z-ankers

bevestigingsmiddelen om ramen of buitendeuren in de muursponning vast te zetten v. muurankers

zijsluiters

speciale insteekstukjes die op het einde van de rolluiklamellen worden ingeschoven om het onderling verschuiven van de lamellen te beletten

* betekenis van het woord in de context van de inhoud van de module


77


Aantekeningen ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

78

Aantekeningen


Aantekeningen ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aantekeningen

79


Aantekeningen ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

80

Aantekeningen

MODULAIRE handboeken Hout •• Overzicht beschikbare handboeken •• Manuele houtbewerking •• Machinaal houtbewerking (eerste deel) •• Machinaal houtbewerking (tweede deel) •• Machinaal houtbewerking (derde deel) •• Ramen en deuren (eerste deel) •• Plaatsen van ramen en deuren •• Rechte steektrap en bordestrap •• Wanden en plafonds •• Massieve meubelen •• Gevelbekleding •• Binnenschrijnwerk

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Plaatsen van ramen en deuren

Recommend Documents