PEDAGOGISCH WERKPLAN KDV & PA Meerlaer

PEDAGOGISCH WERKPLAN KDV & PA Meerlaer

CONCEPT Pedagogisch werkplan KDV/PA Meerlaer, versie 1

december 2015

Inhoud Voorwoord......................................................................................................................................4 1

2

3

Praktische informatie .................................................................................................................5 1.1

Adresgegevens Kanteel........................................................................................................5

1.2

Adresgegevens locatie .........................................................................................................5

1.3

Halen en brengen ................................................................................................................5

1.4

De groepen..........................................................................................................................6

1.5

De stamgroep ......................................................................................................................6

1.6

Ruilen van dagen .................................................................................................................9

1.7

Afnemen van extra (incidentele) dagen ...............................................................................9

1.8

Achterwachtregeling ...........................................................................................................9

1.9

Peutergroepen ....................................................................................................................9

1.10

Open deuren beleid .............................................................................................................9

1.11

Vierogenprincipe .................................................................................................................9

1.12

Wennen ..............................................................................................................................9

1.13

Extern wenbeleid.................................................................................................................9

1.14

Intern wenbeleid ............................................................................................................... 10

1.15

Specifiek PA ....................................................................................................................... 10

Visie op kind en ontwikkeling bij Kanteel ..................................................................................11 2.1

Organisatievisie ................................................................................................................. 11

2.2

Kindvisie ........................................................................................................................... 11

2.3

Pedagogisch doel .............................................................................................................. 11

De dagelijkse praktijk ...............................................................................................................12 3.1

Wennen voor ouders en kind ............................................................................................. 12

3.2

Voeding, eten en drinken en speciale voeding ................................................................... 12

3.3

Speciale Voeding ............................................................................................................... 12

3.4

Eten en drinken bij het peuterarrangement ....................................................................... 12

3.5

Verschonen en zindelijk worden ........................................................................................ 12

3.6

Slapen KDV ........................................................................................................................ 13

3.7

Ziek zijn op kinderdagverblijf/PA........................................................................................ 13

3.8

Seksualiteit en intimiteit voorbeeld ................................................................................... 13

3.9

Dagritme rituelen en overgangsmomenten........................................................................ 14

3.10

Activiteitenaanbod ............................................................................................................ 14

3.11

Bewegen en zintuiglijk ervaren .......................................................................................... 14

3.12

Samen spelen en samen leven ........................................................................................... 15

3.13

Taal en communicatie........................................................................................................ 15 2


4

3.14

Natuur en fysieke omgeving .............................................................................................. 16

3.15

Ordenen, meten en rekenen .............................................................................................. 16

3.16

Geluiden en muziek, dans en beweging ............................................................................. 16

3.17

Beeldende expressie .......................................................................................................... 16

3.18

Diverse vormen van spel .................................................................................................... 16

3.19

Verjaardagen, feesten en rituelen...................................................................................... 16

3.20

Uitstapjes, specifiek voor PA .............................................................................................. 17

3.21

De inrichting van de ruimte ............................................................................................... 17

De pedagogische medewerkers met TALENT ............................................................................18 4.1

5

6

7

december 2015

Persoonlijke ontwikkeling pedagogisch medewerkers........................................................ 19

Volgen en observeren...............................................................................................................20 5.1

Welke methode, welke vorm ............................................................................................. 20

5.2

SNEL .................................................................................................................................. 20

5.3

Overdracht formulier ......................................................................................................... 20

Samenwerken met anderen .....................................................................................................22 6.1

Onderwijs - Doorgaande ontwikkelingslijn 0-13 ................................................................. 22

6.2

Samenwerking met Cello ................................................................................................... 22

Ouders ......................................................................................................................................23 7.1

Intake gesprek ................................................................................................................... 23

7.2

3-maanden evaluatie ......................................................................................................... 23

7.3

Communicatie ................................................................................................................... 23

7.4

10-minuten gesprek........................................................................................................... 23

7.5

Oudercommissie................................................................................................................ 24

8

Bijlagen – Basiszorg op het Kindcentrum ..................................................................................25

9

Bijlagen – Onderbouwunit plan Basisschool de Masten ...........................................................26

3


december 2015

Voorwoord Beste ouder(s) en/of verzorger(s), Wij willen u graag middels dit pedagogisch werkplan een indruk geven hoe wij werken binnen ons kinderdagverblijf en peuterarrangement, zodat u met vertrouwen uw kind bij ons brengt. Dit pedagogisch werkplan is afgestemd op het pedagogisch beleidsplan van Kanteel. In dit pedagogisch werkplan staan de uitgangspunten van de dagelijkse omgang met de kinderen binnen KDV Floddertje & PA De Zandrakkertjes. We willen u graag vertellen wat we doen en waarom we het zo doen op onze locatie. De vier pedagogische basisdoelen zoals die beschreven zijn in de Wet Kinderopvang vormen het uitgangspunt van dit plan:    

Het waarborgen van fysieke en emotionele veiligheid Het bevorderen van persoonlijke competentie van kinderen Het bevorderen van sociale competentie van kinderen Het overbrengen van waarden en normen

Naast dit wettelijk kader zijn ook de pedagogische bouwstenen van Kanteel (zie www.kanteel.nl) bepalend voor dit werkplan. Samen met de ouders en medewerkers van onze locatie hebben wij, door het schrijven van dit pedagogisch werkplan, invulling en kleuring gegeven aan deze bouwstenen. In dit plan kunt lezen wat uw kinderen ervaren en zien van onze pedagogische uitgangspunten en keuzes. Dit plan wordt jaarlijks door alle betrokken partijen geëvalueerd. Wij nodigen u uit om met ons in gesprek te blijven over de inhoud van ons pedagogisch werkplan, zodat we dit, waar nodig, bij kunnen stellen. Bij dit pedagogisch werkplan hoort het document Randvoorwaarden kinderopvang. Hierin staan een aantal belangrijke procedures en werkwijzen binnen onze organisatie beschreven. Mocht u nog vragen hebben n.a.v. dit werkplan, neemt u dan gerust contact met ons op! Ik wens u en uw kind een fijne tijd op het kinderdagverblijf en/of de peuterspeelzaal! Met vriendelijke groet, Kelly Libregts Locatiemanager kindercentrum Meerlaer

4


1 1.1

december 2015

Praktische informatie Adresgegevens Kanteel Kanteel Kinderopvang Postbus 334 5240 AH Rosmalen tel. 073-8507850 E-mail: [email protected] Website: www.kanteel.nl Afdeling relatiebeheer: E-mail: [email protected] Telefoon: 073-851999

1.2

Adresgegevens locatie Kindcentrum Meerlaer Sint Jozefstraat 1 5248 AT Rosmalen tel. 073-8511414 E-mail: [email protected] Website: www.kanteel.nl Website: www.kcmeerlaer.nl Contactgegevens groepen: Kinderdagverblijf Floddertje: 073-8511413 E-mail: [email protected] Openingstijden: maandag, dinsdag & donderdag van 07:30 uur – 18:30 uur. Peuterarrangement De Zandrakkertjes: 073-8511414 E-mail: [email protected] Openingstijden: maandag 08:45 uur – 12:00 uur & woensdag van 08:45 uur – 12:30 uur Contactgegevens locatiemanager: Kelly Libregts: 06-36557395 E-mail: [email protected] Bereikbaar op: maandag, dinsdag & donderdag

1.3 Halen en brengen Binnen KDV/ PA Meerlaer hanteren we brengen haaltijden. Gedurende deze tijden is er ruimte om informatie uit te wisselen met, en vragen te stellen aan de pedagogisch medewerker. Breng- en haaltijden KDV: Brengen ochtend: Ophalen ochtend/ brengen middag: Ophalen middag:

07.30 – 09.00 uur 12.30 – 13.00 uur 16.00 – 18.30 uur

Breng- en haaltijden PA: Brengen ochtend: Ophalen ochtend:

08.30 uur 12.00 uur

5


december 2015

1.4 De groepen  Kinderdagverblijf Floddertje is een verticale groep waarbij kinderen van 0 tot en met 4 jaar worden opgevangen. De maximale capaciteit bestaat uit 12 kinderen.  Peuterarrangement de Zandrakkertjes is een peutergroep waarbij kinderen van 2,5 tot en met 4 jaar worden opgevangen. De maximale capaciteit bestaat uit 8 kinderen. 1.5 De stamgroep Uw kind wordt geplaatst in een basisgroep, wij noemen dit de stamgroep. Binnen het kinderdagverblijf werken wij met twee stamgroepen. De eerste groep is ‘’Floddertje’’ ( 0 tot 4 jaar) is gevestigd in de KDV ruimte (begane grond) zie hieronder, logo kanteel, lokaal 0.41. In deze groep worden maximaal 14 kinderen opgevangen met 3 pedagogisch medewerkers. Op dit moment hebben we de gang bij het kinderdagverblijf getrokken om zo meer speelruimte voor de kinderen te creëren.

Wanneer er een overbezetting op de groep plaats vind, zal 1 pedagogisch medewerker met de oudste kinderen gebruik maken van de PSZ/BSO groepsruimte, de deuren worden open gezet en zo ontstaat er 1 grote ruimte.

6


december 2015

Het is incidenteel mogelijk, dat de PA/BSO ruimte bezet is. We zullen dan uitwijken naar de tweede groep. De tweede groep is ‘’Lila’’ ( 0 tot 4 jaar) is gevestigd in het Cello gedeelte (begane grond) zie hieronder, logo kanteel, lokaal 0.73. In deze groep worden maximaal 6 kinderen opgevangen met 1 pedagogisch medewerker. Vanzelfsprekend kunnen de kinderen op elk gewenst moment van de dag terugkeren naar de stamgroep.

Binnen de peuterspeelzaal werken wij met één stamgroep. De ‘’Zandrakkertjes’’ ( 2,5 tot 4 jaar) is gevestigd in de PA/BSO ruimte (begane grond) zie hieronder, logo kanteel, lokaal 0.40. In deze groep worden maximaal 8 kinderen opgevangen met 1 pedagogisch medewerker.

7


december 2015

Omdat we streven naar “kindcentrum 0-13” hebben we samen met Basisschool De Masten een peuter/kleuterarrangement opgezet. Met dit arrangement kunnen we peuters activiteiten op maat bieden en is de overgang naar de basisschool een stuk kleiner. Binnen deze samenwerking is het van groot belang dat de peuters van de peuterspeelzaal en de kleuters van de basisschool elkaar kunnen ontmoeten op het leerplein, begane grond, lokaal 0.30. Op onderstaande plattegrond kan je zien dat beide groepen dicht bij elkaar gevestigd zijn en het leerplein de centrale plek vormt.

Door de deur naar de voorkant van de PA ruimte te verplaatsen, kan de pedagogisch medewerker de deur open zetten naar het leerplein, zo creëren we 1 grote ruimte. De pedagogisch medewerker kan de kinderen in de groep en op het leerplein volgen door de deur en de ramen aan de voorkant. Daarnaast kunnen de kinderen altijd terugkeren naar de stamgroep.

8


december 2015

1.6 Ruilen van dagen Wanneer u een dag wilt ruilen, overleg dit dan even met de pedagogisch medewerker, zij zal kijken binnen de mogelijkheden. Het ruilen van feestdagen is niet mogelijk. 1.7 Afnemen van extra (incidentele) dagen Het is mogelijk om extra dagdelen af te nemen. Als de groep waar uw kind geplaatst is plaats heeft, wordt het in principe in zijn eigen groep geplaatst. We houden hierbij wel rekening met het wettelijk aantal toegestane kinderen ten opzichte van het aantal pedagogisch medewerkers. Met schriftelijke toestemming van de ouders en voor een vooraf bepaalde periode kan een kind in een tweede stamgroep opgevangen worden. 1.8 Achterwachtregeling Binnen kindercentrum Meerlaer werken we met een groot team professionals. Dagelijks zijn meerdere mensen in het pand aanwezig. Op deze manier is het niet nodig om afspraken te maken over de achterwachtfunctie. 1.9 Peutergroepen Op locaties waar verticale groepen zijn, worden kinderen vanaf 2,5 jaar op bepaalde dagdelen in een tweede stamgroep verzameld voor groepsactiviteiten die bij deze leeftijdsgroep passen. Dit kan ook door samenvoeging op sommige dagdelen met het PA. Voor deze structurele activiteit moeten de ouders schriftelijk toestemming geven. 1.10 Open deuren beleid We proberen er voor te zorgen dat vriendjes uit verschillende groepen elkaar gedurende de week regelmatig zien en de kans krijgen om samen te spelen. Niet alleen tijdens het buitenspelen maar juist ook bij het binnenspelen, bijvoorbeeld in de speelzaal, de hal of op een andere groep. Uitgangspunt hierbij is, dat kinderen op elk moment terug kunnen naar de eigen stamgroep. Werken met het open deurenbeleid heeft vele voordelen. Kinderen hebben meer ruimte en meer ontdekkingsmogelijkheden. Daarnaast raken zij ook vertrouwd met alle gezichten op het kindcentrum van zowel de kinderen als ook van de pedagogisch medewerk(st)ers. Op deze manier is het voor een kind geen grote stap meer als het in een andere groep mag spelen. Soms zijn er andere reden waarom groepen worden samengevoegd bijvoorbeeld in vakanties of op rustige dagen. 1.11 Vierogenprincipe Wij werken op al onze KDV en PA locaties volgens het vierogen principe. Dit houdt in dat gedurende de dag er altijd een pedagogisch medewerker mee kan kijken of mee kan luisteren met de pedagogisch medewerker die voor een korte periode alleen met een groep kinderen is. Daarom moet, daar waar een pedagogisch medewerker alleen is vanwege het aantal kinderen, altijd een extra volwassene in het gebouw aanwezig zijn die mee kan kijken of luisteren. 1.12 Wennen Voor kinderen en voor hun ouders is het belangrijk om te wennen in de groep waarin het kind geplaatst wordt. Dat wennen gebeurt op onderstaande wijze. Wij laten kinderen altijd maximaal twee dagdelen wennen. 1.13 Extern wenbeleid Als uw kind nog geen gebruik maakt van onze opvang, worden er met u tijdens het intakegesprek afspraken gemaakt over de manier waarop uw kind gaat wennen op groep waarin het kind geplaatst wordt.

9


december 2015

1.14 Intern wenbeleid Als uw kind al op de dagopvang van Kanteel zit en doorstroomt naar een andere leeftijdsgroep op dezelfde locatie is er ook een moment waarop het kind gaat kennismaken op de groep waarin het geplaatst wordt . 1.15 Specifiek PA Spelinloop: Ieder dagdeel wordt gestart met een kwartier spelinloop. Tijdens dit kwartier kan de ouder rustig met zijn/haar kind spelen. Spelinloop heeft tot doel om het ouder-kind contact én het ouder-ouder contact te stimuleren. Koffieochtenden Soms worden er koffieochtenden georganiseerd, b.v. met Kerstmis of bij de introductie van een nieuw thema op de VVE locaties. De ontmoetingsfunctie is het belangrijkste doel van zo’n ochtend. Ontmoeting tussen ouders onderling en tussen ouders en medewerkers verhogen de betrokkenheid. Soms gebruiken we deze ochtend ook om belangrijke informatie over het peuterarrangement te bespreken. Uitstapjes: Bij het peuterarrangement wordt een enkele keer een uitstapje georganiseerd, zoals een bezoek aan de kinderboerderij, het bos en een jaarafsluiting. Tijdens een uitstapje staat het samen plezier beleven voorop. In principe gaan we er van uit dat tijdens een uitstapje elk kind door de eigen ouder begeleid wordt.

10


2

december 2015

Visie op kind en ontwikkeling bij Kanteel

2.1 Organisatievisie Kanteel draagt professioneel en positief bij aan een gezonde ontwikkeling van kinderen. Wij doen dat actief samen met ouders, onderwijs en partners in wijken en buurten. 2.2 Kindvisie Ieder kind heeft ontwikkelrecht. Kinderen ontwikkelen zich op een geheel eigen en unieke wijze. Dit is vaak goed zichtbaar: ze zijn initiatiefrijk, spontaan en nieuwsgierig. Kinderen leren met al hun zintuigen. Dit doen zij vaak samen met andere kinderen, maar soms ook alleen. De groep inspireert kinderen; ze spelen samen, maken ruzie en hebben samen plezier. De groep is een unieke proeftuin voor het verdere leven. Hierin krijgt een kind de mogelijkheid zichzelf te zijn, leert rekening te houden en samen te werken met anderen. Wij zien kinderen als onderzoekers van hun eigen ontwikkeling en hun eigen omgeving. Ze leren in hun eigen tempo en geven heel persoonlijk vorm en betekenis aan de wereld. 2.3 Pedagogisch doel Kinderen inspireren ons Kinderen groeien op in een voortdurend veranderende wereld. Als pedagogisch professionals is het onze taak om kinderen hierin te begeleiden. Kinderen maken grote indruk op ons, ze zijn uniek, hebben talent en maken hun eigen toekomst. Bij Kanteel kunnen kinderen spelen, onderzoeken en hun talenten ontdekken. Wij helpen ze om hun natuurlijke nieuwsgierigheid ruim baan te geven. Dit doen we door in te spelen op zaken waar kinderen plezier aan beleven, door kinderen aan te sporen en uit te dagen. Door hen te leren om niet op te geven, het zelf te doen en om hulp te vragen. Kinderen maken een individuele ontdekkingstocht, “reizen” van fase naar fase en nemen al hun ervaringen mee, op weg naar volwassenheid. Kinderen van nu zijn de burgers van de toekomst, zij zijn ons sociaal, maatschappelijk en economisch kapitaal Kindcentrum Meerlaer Kindcentrum Meerlaer is een Integraal kindcentrum. Een integraal kindcentrum is een plek waar iedereen samen werkt vanuit één visie, één team en één plan. Bij kindcentrum Meerlaer worden baby’s, peuters, kleuters en kinderen tot 13 jaar in één doorgaande lijn gevolgd. Een integraal kindcentrum biedt onderwijs, (gespecialiseerde) kinderopvang. Kindcentrum Meerlaer biedt een aanbod op maat. Dit betekent dat ouders van kinderopvang en onderwijs samen gebruik kunnen maken, maar ook voor één van beide voorzieningen kunnen kiezen. Kindcentrum Meerlaer ondersteunt de behoeftes van uw kind en het gezin hierdoor optimaal. Het grote voordeel van een integraal kindcentrum is dat uw kind de gehele dag wordt opgevangen door een vast team van medewerkers op één locatie. Voor kinderen betekent dit dat het aanbod geheel wordt afgestemd op de behoeftes van uw kind. Kindercentrum Meerlaer Op Kindercentrum Meerlaer kun je heerlijk spelen, lol maken of ontspannen op de bank liggen om een boek te lezen. We organiseren diverse activiteiten en je kan ook lekker met de pedagogisch medewerkers brabbelen of lekker kletsen. Wij vinden het belangrijk dat kinderen op kindercentrum Meerlaer zich prettig voelen. Bijna niets moet, bijna alles mag. Dit gevoel bewerkstelligen wij door te luisteren en te kijken naar de belevingswereld van de kinderen en hierbij aan te sluiten.

11


3

december 2015

De dagelijkse praktijk

3.1 Wennen voor ouders en kind Voor kinderen en voor hun ouders is het belangrijk om te wennen in de groep waarin het kind geplaatst is. Wennen kan alleen plaatsvinden, nadat het contract is getekend en dit kan maximaal 2x boventallig op de stamgroep, voor de duur van maximaal 1 dagdeel per keer (extern wenbeleid). Er moet ook tijdens het wennen voldaan zijn aan de PKR op groepsniveau. U kunt dit afspreken met de pedagogisch medewerksters op de groep. Hebt u specifieke wensen ten aanzien van deze wenmomenten, dan adviseren wij u om dit in het kennismakingsgesprek met de pedagogisch medewerkster te bespreken. Als uw kind doorstroomt naar een andere groep binnen Kindcentrum Meerlaer, is er ook een moment waarop het kind alvast mag kennismaken op de groep waarop het geplaatst gaat worden. Dit gebeurt gewoon op de dagen dat uw kind bij ons is en de pedagogisch medewerksters begeleiden dit wenproces. Dit wordt uiteraard met u besproken. Omdat het kind deze dag altijd weer terug kan keren naar de eigen stamgroep mag het voor korte periode om te wennen boventallig op een andere groep aanwezig zijn. Veel kinderen stromen binnen de locatie door van de kinderdagopvang naar de buitenschoolse opvang. Ook dan is er sprake van intern wenbeleid. Dan gebeurt dit gewoon tijdens de dagen dat uw kind bij ons is en de pedagogisch medewerksters begeleiden dit wenproces. Dit wordt uiteraard met u, als ouder, besproken. Als kinderen nieuw bij de BSO instromen, gelden weer dezelfde regels als bij het extern wenbeleid. Uw kind is welkom om te komen wennen vanaf het moment dat het contract is getekend. In het kennismakingsgesprek wordt een en ander met u als ouder besproken en worden hier afspraken over gemaakt. 3.2 Voeding, eten en drinken en speciale voeding Eten en drinken zijn bij uitstek een plezierig en sociaal gebeuren. Zij zijn een belangrijk onderdeel van een dag op het kinderdagverblijf. Peuters eten aan tafel en hebben samen plezier. Ze kunnen steeds zelfstandiger eten en drinken. Ze leren rekening te houden met elkaar en gesprekjes te voeren aan tafel. We proberen op een positieve, stimulerende manier met eten en drinken om te gaan. We stimuleren de kinderen om te helpen met het dekken van de tafel, zelf hun beleg te kiezen en zelf hun brood te smeren. We dwingen de kinderen niet tot eten. Het samen zijn en zelf doen zijn belangrijke waarden die we kinderen willen meegeven met de eet- en drinkmomenten. Het kinderdagverblijf werkt met een vast aanbod van zo veel mogelijk suikervrije voedingsmiddelen zoals fruit, melk, diksap, yoghurt, bruin brood met hartig beleg, stroop, honing, crackers en rijstwafels. Als afwisseling krijgen de kinderen wel eens iets anders zoals een tosti. 3.3 Speciale Voeding Als een kind een dieet moet volgen of de ouder stelt bepaalde voedingseisen, dan proberen wij daar rekening mee te houden. Speciale producten kunnen door ons aangeschaft worden als zij te bestellen zijn via onze leverancier, de prijs van de normale voeding niet te boven gaan en lang genoeg houdbaar zijn. Zo niet, dan brengt de ouder de voeding zelf mee. 3.4 Eten en drinken bij het peuterarrangement Tijdens de ochtend eten we fruit en drinken we gezamenlijk ranja of water. 3.5 Verschonen en zindelijk worden Kinderen worden op vaste momenten, en wanneer dit nodig is, verschoond. De luiers worden door het kinderdagverblijf geleverd. Zindelijk worden gebeurt op het kinderdagverblijf meestal vanzelf. 12


december 2015

Kinderen raken vaak al snel vertrouwd met naar de wc of op het potje gaan. Jongere kinderen zien oudere groepsgenoten naar de wc gaan en bovendien is de toiletruimte in dezelfde ruimte als de verschoonruimte. Spelenderwijs toont het kind er meer belangstelling voor en wanneer het serieuze vormen krijgt, bespreken we dit met ouders 3.6 Slapen KDV Met samen spelen, ontdekken en rennen verbruikt een kind heel wat energie. Naast de rustige momenten die de pedagogisch medewerkster tussendoor inbouwt (zoals bijv. een boekje voorlezen, samen aan tafel iets doen), is slapen voor een kind een belangrijk moment om bij te tanken. De jongste kinderen gaan slapen wanneer we signaleren dat het kind moe is. Ieder kind heeft een eigen bedje zodat het slapen bij ons vertrouwd wordt. De peuters gaan rond 12:30 uur slapen. Kinderen mogen gaan slapen in hun eigen pyjama of slaapzak, hun speen en vertrouwde knuffels gaan mee. Voor de kinderen moet het slapen gaan gebeuren in een ontspannen en veilige sfeer. Daarbij zijn rituelen belangrijk, bijvoorbeeld met de pyjama aan nog 5 minuten spelen of een boekje lezen. Samen omkleden om naar bed te gaan, even fijn ingestopt worden door de vertrouwde pedagogisch medewerkster. Natuurlijk mag het kind eerder slapen als het moe is. Indien nodig helpen we kinderen bij het in slaap komen, bijvoorbeeld door in de slaapkamer te zitten of een verhaaltje te lezen. Kinderen tot minstens 2 jaar slapen onder een katoenen deken of in een slaapzak. Pas als het kind 2 jaar geweest is krijgt het een dekbedje. Deze maatregel houdt verband met het protocol veilig slapen. Soms komt van de ouder het verzoek om het slapen af te bouwen, omdat het kind anders 's avonds niet goed inslaapt. Dit doen we in overleg met de ouder en als het kind het in onze ogen daadwerkelijk aankan. Ook komt het voor dat we in overleg met de ouders het 's middags naar bed gaan proberen af te bouwen, omdat het kind op korte termijn naar de basisschool gaat. Als een kind niet meer slaapt, wordt tussen de middag een rustige activiteit georganiseerd, zoals rusten op de bank in de groep, luisteren naar rustige muziek of een rustige activiteit aan tafel. Kindercentrum Meerlaer heeft de beschikking over één slaapkamer. De bedjes worden elke week verschoond, tenzij de bedjes eerder vies zijn natuurlijk. De slaapkamer wordt dagelijks goed geventileerd. 3.7 Ziek zijn op kinderdagverblijf/PA Als een kind ziek is of een temperatuur van 38°C of meer heeft, blijft het kind thuis. Wordt het kind ziek tijdens het verblijf in het kindcentrum, dan wordt de ouder gebeld om te overleggen wat het beste is voor het kind. In goed overleg wordt besloten of het kind opgehaald moet worden, of dat het nog prima kan blijven. Het is belangrijk dat er wordt gehandeld vanuit het welbevinden van uw kind. Het is van belang dat het zich prettig en veilig voelt. Het kan ook voorkomen dat het kind geen koorts heeft, maar dat wij het toch ziek vinden en contact met u opnemen om te overleggen. Wij zijn niet bevoegd om uw kind paracetamol toe te dienen. Daarnaast vragen wij u om uw kind niet onder invloed van paracetamol naar het kindcentrum te brengen. Op dat moment kunnen wij namelijk niet goed inschatten hoe het werkelijk gaat met uw kind. 3.8 Seksualiteit en intimiteit voorbeeld Het is belangrijk dat kinderen zich lekker voelen in hun lijf. Hierbij is het van belang in te kunnen schatten op welke leeftijd een kind behoefte heeft aan bepaalde intimiteiten zoals knuffelen, op schoot zitten. Hierbij is acceptatie en respect voor elk kind erg belangrijk. Wij vinden het van groot belang dat kinderen leren wat vriendschap en liefde is. Dit proberen wij kinderen te leren door kinderen de ruimte te geven om zelf hun grenzen aan te geven, kinderen te laten ervaren wat respect geven en nemen is. Kinderen leren dingen samen te doen en anderen te laten helpen. Wij willen kinderen op een natuurlijke manier leren omgaan met seksueel gedrag. Door het bespreekbaar te maken, willen we bepaalde grenzen aangeven. Als kinderen van 0-4 jaar hun geslachtsorganen betasten is dit niet direct aanstootgevend voor anderen en in een gepaste situatie vinden wij dit geen probleem. Kinderen in deze leeftijdsfase hebben hier nog geen enkele 13


december 2015

bedoeling bij en is het volkomen onschuldig gedrag. Maar er zijn ook grenzen: wij vinden het niet gepast als kinderen bij elkaar aan de geslachtorganen komen. Dit gedrag zullen we bespreekbaar maken en uitleggen dat het niet kan waar alle kinderen bij zijn. Dit doen we op een manier dat een kind er geen vervelend gevoel aan overhoudt. Kinderen mogen doktertje spelen maar ze moeten de kleren aanhouden. Wij laten kinderen niet bloot lopen om hygiënische reden maar zeker ook omdat het buitenterrein aan de openbare weg ligt. Wij vragen dus altijd aan de ouders om in de zomer, zwemkleding of zwemluiers mee te nemen. 3.9 Dagritme rituelen en overgangsmomenten Bij Kindercentrum Meerlaer bestaat het dagritme uit verschillende activiteiten zoals leer-, speel- en verzorgmomenten. Spelen, ontdekken, eten, drinken, handen wassen en opruimen. Spontaan spel wordt afgewisseld met activiteiten die de pedagogisch medewerksters aanbieden. Binnen spelen wordt afgewisseld met buiten spelen. De overgangsmomenten zijn dan belangrijke leermomenten. Het is voor kinderen soms moeilijk om met het spel te stoppen en op te gaan ruimen om aan tafel te gaan. We proberen deze overgangsmomenten zo positief mogelijk te houden door: • Voorspelbare herhaling, rituelen en liedjes. • Structuur. • Kinderen een actieve rol geven. • Tijdig aankondigen en uitleggen. • Positief en actief taalgebruik. • ‘Geduldige’ pedagogisch medewerksters. • Voorbereiden omgeving; opruimen en speelklaar maken. • Goede samenwerking tussen collega’s. • Dagritmekaarten Peuters herkennen al een dagritme. Kinderen worden gestimuleerd te helpen bij het dekken van de tafel, drinken inschenken, opruimen. We vertellen welke activiteit we gaan doen en wat ze kunnen verwachten. Hierbij maken we gebruik van de dagritmekaarten die op de groep hangen en de verschillende liedjes voordat we een nieuwe activiteit beginnen. De groep is zo ingedeeld dat het speelgoed een vaste duidelijke plek heeft en de kinderen hier zelf bij kunnen. Wij vinden de inrichting van onze groepen een belangrijk onderdeel van onze werkwijze. Zo zult u zien dat de groepen regelmatig worden aangekleed met uitdagende materialen om zo kinderen een rijke omgeving aan te bieden. Naast het verblijf in de groep maken de kinderen gebruik van gymzaal. Ook gaan we wel eens wandelen met de kinderen. 3.10 Activiteitenaanbod We streven naar een uitgebreid aanbod van activiteiten en mogelijkheden, uiteraard aangepast aan de leeftijd van de kinderen. De activiteiten worden in een thema aangeboden. Daarnaast besteden we ook aandacht aan seizoensgebonden activiteiten, zoals dierendag en kermis. Op alle groepen worden veel taalactiviteiten aangeboden, zoals het kringgesprek, liedjes zingen, boekjes voorlezen en elkaar verhalen vertellen. Wij vinden het belangrijk dat het kind zich vrijuit kan bewegen tijdens het spel. De kleding kan wel eens vuil worden tijdens activiteiten, dus houdt u hier rekening mee. Vriendschap tussen kinderen proberen de pedagogisch medewerkers te stimuleren door bijvoorbeeld samen te zingen of spelletjes te doen. 3.11 Bewegen en zintuiglijk ervaren Een kind brengt een groot deel van de dag door met spelen en bewegen. Spelen is voor kinderen een levensbehoefte. Door middel van spelen ontdekken kinderen de omgeving, materialen, dingen en mensen en leren zij hoe zij daar zelf in staan, wat zij zelf wel en niet kunnen. Spel staat in dienst van de gehele ontwikkeling, biedt mogelijkheden tot imitatie, het uiten van emoties en het verwerken van bepaalde gebeurtenissen. Een kind leert en ontwikkelt zich spelenderwijs. Het is daarom ook van belang dat een kind de mogelijkheid krijgt om vrij te spelen, 14


december 2015

met het speelgoed waarvoor het op dat moment kiest. Het kind kan in zijn spel zijn eigen betekenis aan dingen geven. Zo wordt een opbergkist een auto; en door een hoed op te zetten ben je opeens een prins. Er zijn dagelijks periodes van vrij spel. Tijdens een fantasiespel krijgt een pedagogisch medewerkster een kopje koffie van Kees. De pedagogisch medewerkster stimuleert het spel door te vragen of er al melk in zit. Kees haast zich om ook nog melk en suiker te halen. Welke activiteit er aangeboden wordt, hangt onder andere af van het thema waaraan op dat moment gewerkt wordt binnen het VVE programma, van de samenstelling van de groep, en van wat de kinderen op dat moment willen. Op ons kindcentrum wordt ook aandacht geschonken aan spelen waarbij (zelf-) expressie een belangrijke rol speelt. De mogelijkheden om met kinderen te spelen is zo groot dat het onmogelijk is om alle vormen van spel te benoemen. Ook bij de allerjongsten wordt aandacht besteed aan activiteiten. Dan gaat het vooral om zintuiglijke en motorische activiteiten. We nemen de allerkleinsten geregeld op schoot om samen een boekje te lezen of een liedje te zingen. Buiten spelen is, als het weer het toelaat, een steeds terugkerende activiteit. We vinden buiten spelen van groot belang, omdat kinderen daar de ruimte hebben om te rennen, te fietsen, te klauteren en zelf te kiezen om alleen of met andere kinderen te spelen. De kinderen worden als de mogelijkheid zich voordoet ook wel eens meegenomen om te wandelen, aan de hand of in de buggy. U dient hier als ouder een toestemmingsformulier voor in te vullen. 3.12 Samen spelen en samen leven We geven de kinderen de mogelijkheid te ontdekken wat het betekent als je samen iets doet. Samen aan tafel zitten tijdens het eten en drinken is hiervan een goed voorbeeld. Ze ruimen samen het speelgoed op en wij laten de oudere kinderen de jongeren daarbij helpen. Het is belangrijk dat ze leren om rekening met elkaar te houden: wachten op je beurt, luisteren als een ander kind/medewerkster iets vertelt en er niet doorheen praten. Wij maken kinderen er ook op attent dat niet iedereen hetzelfde hoeft te zijn, zodat bijvoorbeeld een rustig kind, dat liever de kat uit de boom kijkt, niet direct op dezelfde manier in een spel mee hoeft te doen als een actief kind. We wijzen kinderen erop wat het betekent wanneer een ander kind verdriet heeft, omdat zij bijvoorbeeld haar vader of moeder mist en daarom even moet huilen. De groep is voor de kinderen in ieder geval een ideale situatie om de ander (kinderen en medewerksters) te kunnen imiteren; een belangrijke voorwaarde om zich sociaal te kunnen ontwikkelen. 3.13 Taal en communicatie Taal is erg belangrijk om de wereld om ons heen beter te begrijpen. Zelfs wanneer kinderen de taal nog niet of nauwelijks begrijpen of spreken is taal erg belangrijk. Door met kinderen te praten leren zij de taal kennen en ervaren. Kinderen communiceren verbaal en non-verbaal. Door goed te kijken kan de pedagogisch medewerkster goed inspelen op de behoeften van het kind. Je kunt wel zeggen dat de pedagogisch medewerkster twee talen spreekt. Zij is continue bezig met het stimuleren van taal door kinderen uit te dagen en te communiceren. Vaste activiteiten om de taalvaardigheid te stimuleren zijn het voorlezen, het samen lezen van boekjes, zingen op vaste momenten van de dag, het kletsen met de kinderen en het benoemen van de dingen die kinderen zien en beleven. Het benoemen van onze handelingen bij onder andere het verschonen, aan- en uitkleden en brood smeren is van groot belang in de taalstimulering. Taal wordt naarmate ze ouder worden ook steeds belangrijker in het overleg en in het samenspel.

15


december 2015

3.14 Natuur en fysieke omgeving De natuur heeft een enorme aantrekkingskracht op ieder kind. We zitten met ons kindcentrum in een bosrijke omgeving en maken daar dan ook veel gebruik van, we vinden het belangrijk om kinderen kennis te laten maken met de natuur. Peuters gebruiken hun zintuigen volop, ze zijn gericht bezig met oorzaak en gevolg en experimenteren met hun ontdekkingen en dat proberen wij op een positieve manier te stimuleren. 3.15 Ordenen, meten en rekenen Spelenderwijs zijn kinderen bezig met ordenen, meten en rekenen. Ze kijken naar de kenmerken van voorwerpen zoals kleur, grootte en smaak. Ze kijken naar aantal: veel, weinig maar ook telwoorden; een, twee, drie. De ruimte: boven, onder, naast. De tijd: eten, aankleden, even spelen. Terwijl we bezig zijn met de alledaagse dingen zijn er voortdurend kansen waarbij kinderen kunnen rekenen, meten of ordenen. Tussen alle schoenen zoek je je eigen paar, bij het buiten spelen kijken we wie er boven op de glijbaan zit en wie er al beneden is. Ben je groter dan of even groot als je medegroepsgenootje? We maken puzzels en zingen liedjes over getallen. Als we gaan drinken tellen we hoeveel bekers we nodig hebben en kijken naar de kleuren van de bekers. Pedagogisch medewerksters zullen door middel van de ritmekaarten de dagindeling met de kinderen bekijken: Wat gaan we doen na het fruit eten? Door het ordenen, vergelijken en meten wordt de wereld voor kinderen overzichtelijker. Ze doen dit met concrete voorwerpen die ze hebben in hun spel. Een puzzel laat je aandacht hebben voor kleur, vormen. En als het niet past hoe los ik dit dan op? 3.16 Geluiden en muziek, dans en beweging Op het kindcentrum zijn we veel bezig met muziek, dans en bewegen op muziek. Muziek vormt een herkenning, dit begint al bij de baby’s. Als we gaan eten dan wordt steeds hetzelfde liedje gezongen. Zingen zorgt er vaak voor dat voor de kinderen de rituelen herkenbaar worden. 3.17 Beeldende expressie Wij vinden dat kinderen moeten kunnen experimenteren met materialen en gereedschappen. Daarom bieden we ze verschillende materialen aan, zoals verf, papier, plak, klei, zand en water waaruit de kinderen zelf kunnen kiezen. Ze kunnen iets maken of doen en ervaren wat je met de materialen kunt en hoe ze voelen. Samen een kunstwerk maken of iets maken wat je zelf hebt bedacht. Het stimuleert het zelfvertrouwen door ze hun gang te laten gaan en de fantasie de vrije loop te laten. 3.18 Diverse vormen van spel De mogelijkheden om met kinderen te spelen is zo groot dat het onmogelijk is om alle vormen van spel te benoemen. 3.19 Verjaardagen, feesten en rituelen Een verjaardag is op Kindercentrum Meerlaer een bijzondere activiteit! Je mag op de feeststoel, krijgt een eigen feestmuts en krijgt een cadeautje, vandaag ben ik speciaal! Terugkerende rituelen die sfeer geven aan de groep en voor de kinderen belangrijk zijn als herkenning. Zelf of samen met mama en/of papa mag je een traktatie uitdelen. Wanneer een kind 4 jaar wordt nemen we afscheid. Net als op een verjaardagsfeestje mag je op de bijzondere stoel en krijg je een eigen feestmuts. Samen met mama en/of papa mag je trakteren. Na het 4e verjaardagsfeestje zingen en zwaaien we je uit met ons eigen afscheidslied. We vragen de ouders geen snoep te trakteren. Binnen alle kindercentra van Kanteel Kinderopvang hanteren we de regel dat kinderen zo min mogelijk traktaties krijgen met toegevoegde suikers, een suikervrij beleid. 16


december 2015

Als papa of mama jarig is maken wij samen met uw kind een cadeau en pakken we dat in. Verder besteden we aandacht aan Sinterklaas, Kerstmis, het Suikerfeest, Carnaval en Pasen, het jaarlijks terugkerende Zomerfeest met iedere keer een ander thema en de ‘opa en oma dag’. Ook besteden we aandacht aan seizoensgebonden activiteiten, zoals dierendag of kermis. We spelen in op de directe belevingswereld van het kind. 3.20 Uitstapjes, specifiek voor PA Bij het peuterarrangement wordt een enkele keer een uitstapje georganiseerd, zoals een bezoek aan de kinderboerderij, het bos of jaarafsluiting. Tijdens een uitstapje staat het samen plezier beleven voorop. Wij gaan er van uit dat tijdens een uitstapje elk kind door de eigen ouder begeleidt wordt. 3.21 De inrichting van de ruimte De inrichting van de groepsruimte is zodanig, dat de kinderen vooral zelf op ontdekking kunnen gaan en niet steeds afgeleid moeten worden, omdat de spelsituatie onveilig kan worden. Wij vinden de inrichting van de groepen een belangrijk onderdeel. Zo zult u zien dat de groepen regelmatig worden aangekleed met uitdagende materialen. We zullen kinderen een rijke omgeving aanbieden. Als laatste is bij het inrichten van de ruimte al rekening gehouden met hygiëne.

17


4

december 2015

De pedagogische medewerkers met TALENT

Wij werken met vakmensen met een gedeelde passie. De werkwijze is gericht op de ontwikkeling van kinderen maar ook op die van zichzelf en hun team. Iedere collega heeft andere kwaliteiten en ervaringen. Deze worden binnen het team benut en vormen een inspiratiebron voor collega’s. De diversiteit in het team maakt dat medewerkers van elkaar kunnen leren. Want net als de kinderen, moeten ook zij soms juist iets doen om andere talenten te ontwikkelen. Bij Kanteel bedoelen we met TALENT ook de vaardigheden die pedagogisch medewerkers gebruiken om professioneel en positief bij te dragen aan de ontwikkeling van ieder kind. T Talent ontwikkelen van ieder kind Bij talent ontwikkelen gaat het om die dingen die je als pedagogisch medewerker doet om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren. Onze pedagogisch medewerkers weten in welke ontwikkelingsfase een kind zich bevindt. Ze volgen ieder kind in zijn ontwikkeling en sluiten aan bij de behoeften en interesses van het kind. Ze scheppen de juiste omstandigheden waardoor kinderen de volgende stap in hun ontwikkeling kunnen zetten. Er is daarom iedere dag voor ieder kind weer iets te beleven bij Kanteel. Ook als kinderen hier extra steun bij nodig hebben dan kunnen wij kinderen dit bieden. Hiervoor werken wij op een aantal locaties met een speciaal voor en vroegschools educatie programma. (VVE). A Autonomie respecteren De pedagogisch medewerkers stimuleren de kinderen om actief de wereld om zich heen te ontdekken en te ontdekken wat eigen mogelijkheden en onmogelijkheden in die wereld zijn. Wanneer het hem zelf lukt om een probleem op te lossen zal het trots zijn op zichzelf. Zo bouwt een kind zelfvertrouwen op en een positief gevoel over zichzelf. Wij respecteren de oplossingen en ideeën van kinderen. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer het zelf zal willen en kunnen doen. Wij geven kinderen hiervoor de mogelijkheid en de ruimte. In ons werk staat kinderparticipatie centraal. Hiermee willen wij de autonomie van kinderen actief stimuleren door ze uit te nodigen om mee te denken, zelf beslissingen te nemen, dingen uit te proberen en problemen op te lossen. Zeker bij de BSO speelt de kinderparticipatie een grote rol. De kinderen worden op allerlei manieren betrokken bij de inrichting van de ruimte, de aanschaf van materialen en het activiteitenaanbod. Bij kinderparticipatie gaat het niet om eenrichtingsverkeer, maar om een wisselwerking tussen de kinderen onderling en de pedagogisch medewerkers. L leiding geven en structuur bieden Kinderen de vrijheid geven in het maken van eigen keuzes werkt het beste in een omgeving waar regelmaat en structuur aangebracht zijn en waar grenzen gesteld worden. Dit draagt bij aan het gevoel van veiligheid van een kind. Onze pedagogisch medewerkers zijn zich bewust van de belangrijke rol die ze hebben in het bieden van deze veiligheid. Zij helpen kinderen om hun gedrag te sturen en leren hen de regels te begrijpen en zich hieraan te houden. Deel uitmaken van een stabiele groep met vaste pedagogisch medewerkers en het aanbieden van een programma met een dagritme en regelmaat geeft kinderen houvast en gevoel van veiligheid, zij weten wat hen te wachten staat. Want waar je je veilig voelt kom je tot ontwikkeling. E Emotioneel Steunen Ieder kind heeft behoefte aan aandacht, warmte en emotionele steun. Hier spelen onze pedagogisch medewerkers een grote rol in en hiervan zijn zij zich altijd bewust. Door goed te kijken naar een kind en proberen te begrijpen wat het bedoelt kan de pedagogisch medewerker op de juiste manier op een kind reageren. Het welbevinden van ieder kind staat centraal in ons dagelijks werk. Als een kind 18


december 2015

ontspannen is, open staat voor de wereld en goed in zijn vel zit dan komt het tot optimale groei. Het is onze taak om hier zorg voor te dragen. N Naast elkaar en samen leren spelen Het allerleukste voor kinderen is: het samenzijn met andere kinderen. Kinderen doen hierbij positieve en negatieve ervaringen op. Als pedagogisch medewerker heb je door je manier van ondersteunen en begeleiden veel invloed op de manier waarop interacties tussen kinderen verlopen. Door zelf positieve interacties met kinderen aan te gaan, bevorder je ook positieve interacties tussen kinderen onderling. Kinderen die positieve ervaringen opdoen in sociale omgang met andere kinderen ontwikkelen zelfvertrouwen, een groot inlevingsvermogen en worden sociaal competent. De pedagogisch medewerkers zoeken altijd naar een goede balans tussen het kind als individu en de groep, tussen samen en alleen. Maar ook tussen jongste en oudste kind in een groep. T Taal is de basis Communicatie, verbaal en non-verbaal, vormt de basis van het werk van de pedagogisch medewerker op de groep. Alles is communicatie: een baby die je met een pruillip aankijkt, een peuter die aan je hand trekt of een schoolkind dat je van alles wil vertellen. Voor kinderen is taal dé manier om de wereld beter te leren kennen. Door met kinderen te praten leren zij de taal kennen en gebruiken. Pedagogisch medewerkers benoemen wat er gebeurt en bereiden kinderen voor op situaties, leggen deze uit en helpen kinderen gedachten en gevoelens te verwoorden. 4.1 Persoonlijke ontwikkeling pedagogisch medewerkers Binnen kindercentrum Meerlaer stellen de pedagogisch medewerkers zich leerbaar op door video interactiebegeleiding (VIB) als feedbackmiddel in te zetten. maken gebruik van elkaars kwaliteiten Regelmatig vindt er bijscholing plaats door middel van informatieavonden of cursussen. Onze pedagogisch medewerkers willen zich graag verbeteren. Daarnaast zijn er regelmatig groeps- en team overleggen om de kwaliteit te waarborgen en maken we vooral gebruik van elkaars kwaliteiten.

19


5

december 2015

Volgen en observeren

5.1 Welke methode, welke vorm De pedagogisch medewerkers observeren dagelijks de kinderen en de groep. Dit is een bron van plezier, inzicht en verwondering. Bij het observeren van de individuele ontwikkeling en welbevinden van de kinderen wordt gebruik gemaakt van observatie instrumenten. Afhankelijk van de locatie is er een verschillend observatie instrument. Dit wordt binnen een kindcentrum 0-13 afgestemd op het instrument van de basisschool. Op Op de locaties die niet samenwerken met een basisschool gebruiken we het kind volgsysteem van de CED groep. Op onze locatie werken we met de methode : KIJK! Kijk! is een instrument voor het in kaart brengen van de ontwikkeling van kinderen en het ontwerpen van een daarop afgestemd ontwikkelingsgericht activiteitenaanbod. Kijk! is een observatieinstrument waarmee het ontwikkelingsverloop van jonge kinderen op diverse ontwikkelingsgebieden over langere tijd kan worden geobserveerd en geregistreerd. Hierdoor kunnen we de ontwikkeling van uw kind volgen. Aan de hand van het kind volgsysteem worden de oudergesprekken gevoerd. Daarnaast worden de resultaten besproken in het groepsoverleg van pedagogisch medewerkers en locatiemanager. Aan de hand hiervan wordt de werkwijze op de groep besproken en waar nodig aangepast. Als pedagogisch medewerkers vermoeden dat er iets aan de hand is, observeren zij eerst gericht het kind om vervolgens het probleem met de ouders en de locatiemanager te bespreken. Er wordt met de ouders besproken of ze de problemen herkennen en welke stappen ondernomen worden. Wij proberen aan alle kinderen de ondersteuning te bieden die het kind nodig heeft. Dit doen wij niet alleen. We werken nauw samen met zorgpartners uit de wijk en in de locatie gebonden kindbespreking 0-13. Ons uitgangspunt hierbij is dat we alles doen in overleg met ouders want ouders kennen hun kind het beste. De pedagogisch medewerker of de locatiemanager zal u uitgebreid informeren over de werkwijze. Het stappenplan basiszorg op KDV (zie bijlage) is de werkinstructie voor medewerkers in het geval zij problemen signaleren bij een kind. Dit stappenplan wordt in de gemeente ’s-Hertogenbosch gemeente breed gehanteerd in het kader van de Ondersteuningstructuur 0-13. De pedagogisch medewerkers hebben trainingen gevolgd op het gebied van observeren en communiceren zodat ze op een verantwoorde manier de zorgbehoefte van kinderen in kaart kunnen brengen en hierover in gesprek gaan met ouders. Bij vermoeden van mishandeling of misbruik geldt een ander plan van aanpak. Wanneer er een vermoeden van kindermishandeling of seksueel misbruik is, hanteren we binnen Kanteel de wettelijk verplichte Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling die is vastgelegd door de Brancheorganisatie Kinderopvang. 5.2 SNEL In de gemeente ’s-Hertogenbosch wordt bij alle kinderen in de kinderopvang of het peuterarrangement op de leeftijd van 2,8 jaar de SNEL 30-33 maanden afgenomen. Het doel van deze test is om zo snel mogelijk in te kunnen springen als uw kind kans loopt om een taalachterstand te ontwikkelen. We werken hierbij nauw samen met de jeugdverpleegkundige. U wordt over deze test op uw locatie verder geïnformeerd. Ook zullen wij voor de afname van deze test vooraf uw toestemming vragen. 5.3 Overdracht formulier Als uw kind vanuit kinderopvang of peuterarrangement doorstroomt naar een bijbehorende basisschool, vindt er een overdracht plaats met de leerkracht van de basisschool. 20


december 2015

In het overdracht formulier staat de ontwikkeling van het kind omschreven. De leerkracht is op deze manier op de hoogte van de vaardigheden. Ook weet hij wie het kind heeft begeleid op het kinderdagverblijf en kan er eventueel een terugkoppeling plaatsvinden. Voordat wij dit formulier aan de basisschool geven, krijgt u het uiteraard eerst zelf te lezen. Gaat uw kind naar een andere basisschool, dan sturen wij het overdrachtsformulier, met uw toestemming , op naar de basisschool waar uw kind naar toe gaat. Indien gewenst kan er aan de eerkracht nog een mondelinge toelichting gegeven worden.

21


6

december 2015

Samenwerken met anderen

We doen het samen, dat is ons uitgangspunt. In alles wat we doen proberen we de leefwerelden waarin kinderen opgroeien te verbinden: thuis, kinderopvang, buurt en school. Zo creëren we een emotioneel positief klimaat waarin kinderen kunnen groeien en ontwikkelen. 6.1 Onderwijs - Doorgaande ontwikkelingslijn 0-13 In een Kindcentrum 0-13 kunnen ouders en kinderen terecht voor: dagopvang, peuterarrangementen, primair onderwijs, buitenschoolse opvang, tussenschoolse opvang en voorschoolse opvang. Een kindcentrum biedt een doorgaande ontwikkelingslijn van 0 tot 13 jaar. Talentontwikkeling, educatie en snelle en adequate hulp en zorg staan er centraal. Binnen een kindcentrum wordt nauw samengewerkt tussen pedagogisch medewerkers, leerkrachten, intern begeleiders, zorgcoördinatoren en managers. Zij werken met één pedagogisch didactische kindvisie. Een kindcentrum zoekt ook samenwerking met de omgeving: ouders, zorginstellingen, sportverenigingen en culturele instellingen. Basisschool De Masten is samen met Kanteel kinderopvang op weg naar de vorming van een kindcentrum. In hetzelfde gebouw bevinden zich op dit moment programma’s voor kinderen van 0-13 jaar. Peuter- en kleuterarrangement Op dit moment zijn we bezig met het starten van het peuter- en kleuterarrangement maar hiervoor dienen eerst de basisvoorwaarden goed te zijn, waaronder goedkeuring van de GGD inzake leidsteren kindratio. Het peuter- en kleuterarrangement is geïntegreerd in het onderbouwunit plan zie bijlagen hoofdstuk 9. 6.2 Samenwerking met Cello Cello en Kanteel hebben een intentieverklaring getekend tot samenwerken. Met deze samenwerking springen wij in op de veranderde wetgeving. Deze wetgeving gaat uit van een participatie maatschappij waarin onder andere hulp en ondersteuning aan jeugd, op maat, integraal en dicht bij huis is georganiseerd. Op dit moment is deze samenwerking met name gericht op de BSO en zullen wij zo nu en dan aansluiten met het kinderdagverblijf en de PA. In de toekomst is het de bedoeling dat ook het kinderdagverblijf en de peuterspeelzaal hierin meer betrokken gaan worden.

22


7

december 2015

Ouders

Een gelukkige en veilige kindertijd gun je ieder kind. Ouders zijn de eerste en belangrijkste opvoeders om daarvoor te zorgen. Wanneer een kind naar een van onze locaties komt, willen wij daar graag een steentje aan bijdragen. Hiervoor is een open en positieve samenwerking tussen ouders en pedagogisch medewerkers belangrijk. Daarom gaan we regelmatig met ouders in gesprek over wat een kind meemaakt, hoe het zich ontwikkelt en of er eventuele zorgen zijn. In de relatie met elkaar staan, duidelijke en eerlijke communicatie en wederzijds begrip, centraal. Mondeling en schriftelijk wisselen we informatie uit over dagelijkse zaken en belangrijke gebeurtenissen. Ieder jaar zijn er oudergesprekken waarin de ontwikkeling en het welbevinden van het kind centraal staan. We vinden het ook belangrijk dat ouders elkaar ontmoeten daarom vieren we samen feest of organiseren we ouderbijeenkomsten. 7.1 Intake gesprek Als uw kind geplaatst is bij het peuterarrangement dan wordt u door de pedagogisch medewerkster van het peuterarrangement uitgenodigd voor een intakegesprek. In dit gesprek wordt uitgelegd hoe de werkwijze op het kindcentrum en specifiek bij het peuterarrangement is. Ook praktische dingen worden besproken en we praten over uw kind en wat u van ons verwacht. Uw kind zal zeker de eerste tijd heel veel nieuwe indrukken opdoen. Dit is vaak merkbaar bij de nieuwe kinderen, zij hebben tijd nodig om hun draai te vinden in de groep. U kunt altijd bellen om te vragen hoe het met uw kind gaat. Als er een aanleiding toe is, belt de pedagogisch medewerkster van het peuterarrangement u. Belangrijk is dat er een basis van wederzijds vertrouwen groeit, hierbij is eerlijkheid altijd belangrijk. Ook als een kind het moeilijk heeft, zullen we dit open met u bespreken. In het kennismakingsgesprek wordt de basis gelegd voor de verdere contacten. In dit gesprek worden de algemene huisregels besproken en er worden afspraken gemaakt over het kennismaken op de groep. 7.2 3-maanden evaluatie Na drie maanden wordt u gevraagd om een 3-maanden evaluatie formulier in te vullen. over het hoe en waarom van onze werkwijze en is er ruimte en gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen. Graag verwelkomen wij u ook op ons jaarlijks Zomerfeest, tijdens de carnavalsviering, en kerst- of Nieuwjaarsborrel. 7.3 Communicatie Op de groepen vinden wij het belangrijk om u elke dag een persoonlijke overdracht te geven. Daarnaast schrijven wij dagelijks in het schriftje bij kinderen tot 1 jaar, bij kinderen vanaf 1 jaar is de frequentie maandelijks. Op Kindercentrum Meerlaer organiseren wij ook een ouderavond en houden wij u op de hoogte met de maandelijkse nieuwsbrief. Het kan voorkomen dat er mededelingen 7.4 10-minuten gesprek In het voorjaar organiseren wij 10-minuten gesprekken. U ontvangt hiervoor een uitnodiging van de groep. Tijdens het 10-minuten gesprek wordt de ontwikkeling van uw kind besproken op het kindercentrum. Wij doen dit o.a. aan de hand van de observatiemethode KIJK!

23


december 2015

7.5 Oudercommissie Bij Kanteel is de inspraak van ouders op verschillende manieren mogelijk. Elk kindcentrum of locatie heeft een eigen oudercommissie waarin ouders mee kunnen praten over de manier van werken op het kindcentrum. De locatiemanager is altijd bij deze vergaderingen aanwezig. De verschillende oudercommissies zijn verenigd in de Centrale Cliëntenraad (CCR). Binnen de CCR krijgen ouders de mogelijkheid om mee te praten over de besluitvorming en beleidsvoering van Kanteel Kinderopvang. We hebben ook een klachtenprocedure waarmee ouders zowel klachten als tips en verbeterpunten kunnen delen. De locatiemanager kan u hier meer over vertellen, ook kunt u kijken op onze website. Mocht uw klacht niet naar tevredenheid worden afgehandeld dan kunt u altijd contact opnemen met de externe Stichting Klachtencommissie Kinderopvang. Ook op andere manieren gaan wij met ouders in gesprek. Bijvoorbeeld met een brainstormsessie, klanttevredenheidsonderzoek of ouderavond. De mening van iedere ouder telt, dat is ons uitgangspunt.

24


8

december 2015

Bijlagen – Basiszorg op het Kindcentrum

BASISZORG OP HET KINDCENTRUM professional observeert, signaleert en werkt planmatig

Professional analyseert de hulpvraag van het kind

Professional handelt met een gerichte actie

Professional evalueert het effect van de gerichte actie

Afstemmen met collega`s, team, afstemmen met ouders, toestemming vragen aan ouders of mededelen

BASISZORG AANGEVULD MET EXTRA ZORG - Consultatie jeugdverpleegkundige, schoolmaatschappelijk werker, onderwijscontactpersoon, orthopedagoog of andere betrokkenen

Kindbespreking 0 -13 samen met ouders

Toestemming van ouders vragen en hen betrekken als partner

EXTRA GESPECIALISEERDE ZORG OF EXTERNE ZORG -extra ondersteuning en/of aanpassing in het kindcentrum via SWV en/of -verwijzing specialistische of geindiceerde hulp voor kind en/of ouders via BJG

-evaluatie nazorg -vastleggen effecten van de interventies door jeugdprofessionals

Ouders steunen bij keuze gewenste zorg of hulp

Contact met ouders over effecten en

professional = pm-ers BSO, pm-er 0-4, leerkracht. basiszorg en basishandelingen, altijd doen basiszorg aangevuld met extra zorg, toepassen indien nodig extra gespecialiseerde zorg of externe zorg, indien nodig

In samenwerking met Gemeente `s-Hertogenbosch en de werkgroep 0-23 (BJG, Divers, GGD, Juvans, MEE, Kanteel Kinderopvang, SWV regio de Meierij PO en VO

25


9

december 2015

Bijlagen – Onderbouwunit plan Basisschool de Masten

Onderbouwunit plan

December 2015

26


december 2015

Inhoud Inleiding Ontwikkelingspsychologie - peuters - kleuters De actualiteit Succesfactoren De visie Beleid in de praktijk - Groepsindeling - Gebruik ruimtes - Activiteitenaanbod - Begeleiding

27


december 2015

Inleiding Een integraal kindcentrum is een plek waar iedereen samen werkt vanuit één visie, één team en één plan. Bij KC Meerlaer worden baby’s, peuters, kleuters en kinderen tot 13 jaar in één doorgaande lijn gevolgd. Een integraal kindcentrum biedt onderwijs en kinderopvang, afgestemd op de behoeftes van de kinderen. Kinderen kunnen zo binnen en buiten schooltijd zich optimaal ontwikkelen. KC Meerlaer biedt een aanbod op maat. Dit betekent dat ouders van kinderopvang en onderwijs samen gebruik kunnen maken, maar ook voor één van beide voorzieningen kunnen kiezen. Het grote voordeel van een integraal kindcentrum is dat het kind de gehele dag wordt opgevangen door een vast team van medewerkers op één locatie. Voor kinderen betekent dit dat het aanbod wordt afgestemd op de behoeftes het kind. KC Meerlaer werkt volgens de uitgangspunten van ontwikkelingsgericht werken. Dit betekent dat wij steeds kijken wat het kind nodig heeft. Door ons leeraanbod en ons handelen optimaal af te stemmen op de behoeftes van kinderen komen wij tegemoet aan de ‘gevoelige periode’. In deze periode is het kind klaar om de volgende stap in ontwikkeling te zetten. Een dreumes die eindeloos oefent om te gaan staan, een kleuter die fanatiek zijn naam probeert te schrijven of een 7 jarige die vragen stelt over het ontstaan van de aarde. Juist deze ontwikkeling wordt bij KC Meerlaer gestimuleerd. Dit wordt ontwikkelingsgericht werken genoemd. De begeleiders van KC Meerlaer zijn deskundig om deze fases te herkennen en deze ontwikkeling optimaal te stimuleren door het aanbieden van bijpassend materiaal. “Help mij het zelf te doen” is een passende uitspraak van Maria Montessori. Dit plan beschrijft hoe we ons pedagogisch beleid in de praktijk vormgeven. Daarbij gaan we uit van de belangrijkste elementen van onze werkwijze: 1. De groep: we creëren een vertrouwde omgeving met vaste medewerkers. 2. De begeleider (pedagogisch medewerker, leerkracht en onderwijsassistent): we begeleiden de ontwikkeling van ieder kind. 3. De dagindeling: de dag biedt elk kind voldoende mogelijkheden voor leren, ontwikkelen, ontspannen en spelen. 4. De voorbereide omgeving: we bieden kinderen de mogelijkheid om tot verdere ontwikkeling te komen in een sfeer van veiligheid en vertrouwen; we stimuleren de zelfstandigheid. 5. Communicatie met de ouders: we zijn partners in opvoeding.

28


december 2015

Ontwikkelingspsychologie De ontwikkelingspsychologie is de wetenschap die de gezonde ontwikkeling bestudeert. Daarbij wordt geprobeerd om stoornissen en achterstanden van kinderen te beschrijven, te begrijpen en te verklaren. Ontwikkeling is te definiëren als een reeks progressieve veranderingen die tot een hoger niveau van differentiatie en functioneren leidt. Twee kenmerken van ontwikkeling zijn verandering en voortuitgang. Ontwikkeling is het veranderingsproces waarbij de combinatie van groei, rijping en leren leiden tot een hoger functioneringsniveau. Bij leren gaat het om het verwerven van kennis, inzicht en vaardigheden. De ontwikkeling van kinderen is te verdelen in vier gebieden: - De fysieke en motorische ontwikkeling - De cognitieve ontwikkeling - De psychosociale ontwikkeling - De morele ontwikkeling

Ontwikkeling peuters De peuterfase loopt van ongeveer anderhalf tot vier jaar. De peuter kan al veel: zitten, staan, lopen, traplopen en fi etsbewegingen maken. Dit zijn allemaal vaardigheden die te maken hebben met de grove motoriek. Een peuter heeft veel ruimte nodig om zijn grove motoriek verder te ontwikkelen. Peuters rennen, klauteren en klimmen en spelen graag buiten. Bij zoveel drang tot beweging is het belangrijk te letten op de veiligheid van de peuter. Denk bijvoorbeeld aan: traphekjes, stopcontactbeveiligers en het veilig maken van een tuinvijver. De fijne motoriek, zoals het vasthouden van een potlood, het bouwen met Duplo of het rijgen van kralen, is nog minder goed ontwikkeld. Peuters begrijpen en ontdekken de wereld om hen heen via de zintuigen. Ze zitten overal aan en steken veel in de mond. Zo leren ze steeds beter gladde, ruwe, zachte en andere voorwerpen van elkaar te onderscheiden. De ontwikkeling van de taal betekent een grote verandering voor de verstandelijke ontwikkeling. Op de leeftijd van ongeveer twee jaar hebben peuters al een woordenschat van circa 200 woorden. Jonge kinderen leren het meest als iemand actief reageert op wat ze zeggen. Een ander kenmerk van de peuterleeftijd is dat voor kinderen fantasie en werkelijkheid nog door elkaar lopen. We spreken wel van de ‘magische wereld’ van het kind, een wereld waarin alles kan. Deze magische wereld blijft bestaan tot het kind ongeveer zes jaar is. Tijdens de ontwikkeling leert het kind steeds beter de fantasie en de werkelijkheid te scheiden. In sociaal opzicht lijken peuters negatief. Ze ontdekken dat ze macht kunnen hebben over hun wereld. Door steeds ‘nee’ te zeggen tegen hun moeder, kunnen ze haar tot wanhoop drijven. Daarom wordt ook deze fase ook wel de ‘koppigheidfase’ of de fase van het ‘negativisme’ genoemd. De peuter ontdekt dat hij iemand is, met een eigen naam. Een ‘ik-je’, met een eigen wil. “Ikke zelf doen”, zeggen peuters vaak. Het kind kan alleen nog maar vanuit zichzelf denken en kan zich niet inleven in een ander of bedenken wat iets voor een ander betekent. Daarom wordt de peuterfase ook wel de fase van het ‘egocentrisme’ (alles draait om mij) genoemd. De peuter doet dit natuurlijk niet opzettelijk, hij kan niet anders. ‘Ik ben iemand en ik kan dingen’ kan zelfvertrouwen geven. Maar niet alles lukt. Dit kan de bron zijn van de angst om te falen – faalangst - of misschien zelfs van een negatief zelfbeeld (niet positief maar negatief naar jezelf kijken. Bijvoorbeeld denken: Ik ben dom). Peuters kunnen niet zomaar samen spelen. Dit moeten ze nog leren. Vooral jonge kinderen hebben vaak moeite om echt samen te spelen en te delen. Ook hier zie je dat ze sterk op zichzelf gericht zijn. Op ‘ik’ en op ‘dat is van mij’. Toch moeten peuters leren om samen te spelen en dingen samen te doen. Samen spelen leren peuters van volwassenen die zeggen wat de regels zijn en wat wel en niet mag.

29


december 2015

De basisveiligheid van het kind ontwikkelt zich verder. Als er sprake is van een veilige hechting dan krijgt de peuter vertrouwen in volwassenen. Bij een onveilige hechting kan wantrouwen ontstaan. Een peuter heeft nog niet echt een geweten. Zijn zelfbeheersing hangt nog sterk af van de goedkeuring of de afkeuring van de ouders. Een kind wil lief zijn, omdat het graag wil dat de ouders hem lief vinden. Dat betekent dat een kind bij afwezigheid van ouders regels kan gaan overtreden. Bekend zijn ook de zogenaamde ‘peuterangsten’. Een peuter kan bang zijn voor bijvoorbeeld een groot meer, hij gaat dan maar tot zijn enkels in het water. Of hij is bang voor mensen die raar gekleed zijn of er vreemd uitzien. Het kind kan nog niet bedenken dat het hiervoor niet bang hoeft te zijn. De peuter (van 1½ tot 4 jaar): lichamelijke en motorische ontwikkeling:  grove motoriek: zitten, staan lopen, fietsen  ruimte nodig voor bewegen  fijne motoriek minder ver ontwikkeld verstandelijke of cognitieve ontwikkeling:  sterke uitbreiding van woordenschat  fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar  wereld ontdekken via zintuigen sociaal-emotionele en seksuele ontwikkeling:  nee zeggen en koppigheidsfase  ontwikkeling van ‘ikje’  veilige hechting is belangrijk  samen spelen moet je leren  zindelijkheid  peuterangsten  anale fase

30


december 2015

Ontwikkeling kleuters De kleuterfase loopt van ongeveer 4 jaar tot 6 jaar. Een kleuter groeit hard, hij schiet als het ware de lucht in. Met name de armen, benen en vingers groeien sterk en de molligheid van vroeger is nu echt verdwenen. De grove motoriek is al goed ontwikkeld. Hij kan goed en gericht met iets gooien. Een kleuter wil graag en veel bewegen: in bomen en het klimrek klimmen, van de glijbaan glijden, fi etsen, gooien, vangen enzovoort. Zijn evenwichtsgevoel is verbeterd en hij houdt van avonturen. De kleuter zit op de basisschool, de wereld is groter geworden. Op school wordt in deze eerste jaren ook nog veel aandacht besteed aan het spelen en aan bewegen, zoals ravotten op het schoolplein. Een kind van deze leeftijd heeft al een goed ontwikkelde fijne motoriek. Hij kan zijn veters strikken en een potlood vasthouden en met dat potlood kan hij al vrij precies tekenen. De kleuter ziet al veel details. Als hij ongeveer zes jaar is, kan hij letters en cijfers schrijven. Een kleuter kan al een heleboel, maar hij kan nog niet logisch denken. Dat komt pas later. Het kind ziet nog geen samenhangen of verbanden tussen oorzaak en gevolg. Dat betekent dat het nog niet denkt: als ik eerst dit doe, dan gebeurt er dat en daarna dat. Daarom zegt men ook wel dat de kleuter ‘prelogisch’ (pre betekent voorafgaand) denkt. Hieronder zie je voorbeelden van deze manier van denken. De woordenschat neemt sterk toe. Een kleuter van ongeveer vier jaar kent al zo’n 1500 woordjes. Hij kan dan al hele zinnen zeggen van meer dan zes woorden en krijgt gevoel voor de betekenis van woorden. Ook kunnen kleuters al hun eigen gevoelens onder woorden brengen en vertellen wat ze gedaan of beleefd hebben. Kleuters zijn nieuwsgierig en willen veel weten. Daarom stellen ze veel ‘waaromvragen’ zoals: “Waarom kunnen dolfijnen niet lopen of waar komen de baby’s vandaan?” Informatie die ze krijgen zuigen ze op. Daarnaast hebben kleuters veel fantasie. Ze kunnen hele verhalen vertellen die voor een deel waar zijn en voor een ander deel fantasie. Dit verdwijnt steeds meer als de kleuter een schoolkind wordt. De kleuter gaat naar de basisschool en raakt steeds meer gewend aan een grotere groep die steeds belangrijker wordt. Ze gaan in groepjes spelen en spelen rollen van volwassenen. Bekend is het spel ‘vadertje en moedertje’. Er kan nog gemakkelijk ruzie ontstaan, omdat ze nog niet zo goed kunnen onderhandelen met elkaar. Hierbij hebben ze de hulp van volwassenen nodig. In de loop van de tijd leren ze zich houden aan bepaalde vaste regels. Kleuters kunnen al omgaan met verboden en ze weten al beter het verschil tussen goed en kwaad. Maar het geweten is nog niet af. Zo zal een kleuter nog steeds een koekje uit de koektrommel pakken als zijn vader of moeder niet in de buurt is. Het zelfstandig geweten van een kind is pas ‘af’ als het kind ongeveer acht jaar is. Kinderen nemen wat mag en wat niet mag in de eerste plaats over van hun ouders. Dit gebeurt door identificatie. Identificatie betekent dat je wilt zijn zoals iemand anders. Het lijkt op nadoen, maar het gaat verder. De peuter doet na of imiteert, de kleuter wil zijn zoals zijn ouders. Het jongetje identificeert zich met zijn vader, het meisje met haar moeder. Dan zie je ook dat seksespecifiek gedrag (behorend bij man of vrouw) overgenomen wordt van vader of moeder. Ook kleuters kunnen nog angstig zijn zonder echte reden. Een kleuter is daarnaast erg bezig met het verschil tussen jongens en meisjes en heeft veel aandacht voor zijn geslachtsdelen. Hij vindt het prettig om hiermee te spelen. Daarom wordt deze fase ook wel de genitale fase genoemd. De kleuter (van 4 tot 6 jaar): lichamelijke en motorische ontwikkeling:  snel groeien  ontwikkeling grove en fijne motoriek  veel bewegen  grotere wereld verstandelijke of cognitieve ontwikkeling:  prelogisch denken

31

CONCEPT Pedagogisch werkplan KDV/PA Meerlaer, versie 1  

december 2015

‘waaromvragen’ fantasie

sociaal-emotionele ontwikkeling:  spelen in groepjes  rollenspelen  identificatie met ouders  seksespecifiek gedrag

32


december 2015

De actualiteit Wanneer kinderen instromen in groep 1, hebben ze al een hele ontwikkeling doorgemaakt. Thuis, op een kinderdagverblijf of op een peuterspeelzaal. Bij doorgaande lijnen gaat het om een ononderbroken ontwikkelingsgang van kinderen door het onderwijs. Het gaat in dit geval om een doorgaande lijn van voorschoolse educatie (in peuterspeelzalen of kinderdagverblijven) naar vroegschoolse educatie (in groep 1 en 2). Er zijn heel veel manieren om een doorgaande lijn te realiseren. Hoe je dat doet, is afhankelijk van de visie en aanpak van de school, de omgeving waarin de school staat, en allerlei andere factoren. Bij de doorgaande lijn onderscheiden we de volgende aspecten:  De doorgaande lijn in het beleid: samenwerking en afstemming tussen peuterspeelzalen/ kinderdagverblijven en de school.  De overdracht van gegevens van de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf naar de school.  De inhoudelijke doorgaande lijn: doorlopende programma’s, leerlijnen voor taal, rekenen, sociale ontwikkeling. Met de inwerkingtreding van de wet OAB in 2006 zijn gemeente, schoolbesturen, peuterspeelzalen en kinderopvang gezamenlijk verantwoordelijk voor de afstemming tussen voor- en vroegschoolse educatie. De knip in verantwoordelijkheden heeft dit niet gemakkelijker gemaakt. Wat is er nodig om tot afstemming van beleid en goede samenwerking te komen? Opvang en onderwijs beschouwen we niet als gescheiden werelden: ze zijn beide gericht op de ontwikkeling van het kind. Opvang en onderwijs hebben elkaar nodig, ieder met een eigen inbreng, kennis, mogelijkheden, cultuur, eisen, wettelijke kaders, enzovoort. Een ononderbroken ontwikkeling, zonder drempels en onnodige hobbels, dat staat ons voor ogen als we spreken over de doorgaande lijn. We gaan ervan uit dat het mogelijk is een optimale doorgaande inhoudelijke lijn te bereiken als we denken in ketens. Een keten die ontstaat als verschillende partners bereid zijn met elkaar schakels te vormen voor het realiseren van een krachtige keten. Uit: Pettelaaroverleg- the making of an integraal kindcentrum Kan dat niet anders? Kunnen de muren tussen die hokjes niet worden gesloopt? Deze vragen stonden in de lente van 2013 centraal op een bijeenkomst in Maastricht van negen grote schoolbesturen, verenigd in Het Pettelaar Overleg, en ‘hun’ wethouders van Onderwijs. Het unanieme antwoord tijdens dit ‘Maastrichts Beraad’ luidde: “Ja, dat kan!” In enkele gemeenten wordt op dit moment geëxperimenteerd met de ‘ontschotting’ binnen een Integraal Kindcentrum (IKC). De deelnemers aan het Maastrichts Beraad steunen deze experimenten van harte. Zij roepen nationale, regionale en lokale beleidsmakers op om ruimte te bieden aan een diversiteit van experimenten om Integrale Kindcentra een passende lokale inkleuring te geven. Volgens de klassieke gemeentelijke opvattingen moet een gebouw als hierboven beschreven duidelijk zijn ‘gecompartimenteerd’ in drie delen: de basisschool, de kinderopvang en de peuterspeelzaal. Het Pettelaar Overleg – nu ook stevig geruggesteund door een groep onderwijswethouders - vindt dat in dit geval echter een voorbeeld van old school. Wil een Integraal Kindcentrum optimaal als zodanig kunnen functioneren, dan dienen alle ruimten voor meervoudig gebruik beschikbaar te zijn, ook buiten schooltijd. Compartimenten, met bijvoorbeeld gescheiden ingangen en eigen energie- meters, zijn daarbij onnodig belemmerend en kostenverhogend. De voornoemde ‘compartimentering’ is slechts één van de vele obstakels die de realisering van een Integraal Kindcentrum in de ware zin des woords in de weg staan. Er is daadkracht en politieke wil nodig om álle obstakels weg te nemen. Wat het toezicht betreft: nu nog staan scholen, peuterspeelzalen en kinderopvangcentra onder toezicht van verschillende instanties, zoals de Onderwijsinspectie en de GGD. Er zijn in totaal vier verschillende toetsingskaders. Voor een Integraal Kindcentrum dient dus een geïntegreerd toezichtskader te worden opgesteld, waardoor de toetsing efficiënter kan plaatsvinden. Het concept van een Integraal Kindcentrum zoals

33


december 2015

hiervoor is beschreven, verdient volgens de deelnemers aan het Maastrichts Beraad een faire kans. Zij roepen hun collega’s, departementen en vakorganisaties op om mee te werken aan de totstandkoming van het ideale IKC: met één visie, één leiding, één portemonnee, één instituut, één gebouw, één medezeggenschap en één toetsingskader. Zolang er nog wettelijke belemmeringen zijn of belemmeringen die als hinderlijk worden ervaren, dient in elk geval de ruimte te worden geboden om met de gewenste ontschotting te kunnen experimenteren. Daarmee zijn niet alleen schoolbesturen en wethouders gebaat, maar boven alles de nieuwe generaties opgroeiende kinderen die mede de toekomst van onze multiculturele samenleving bepalen. Leden van het Pettelaar Overleg:  Paul Bemelen, Stichting NOB te Voorburg, www.stichtingnob.nl  Huub van Blijswijk, Stichting Lucas Onderwijs te Den Haag, www.lucasonderwijs.nl  Bert Dekker, Openbaar Scholennetwerk De Basis te Heerenveen, www.debasisheerenveen.nl  Dave Huntjens, Mosa Lira, stichting voor leren, onderwijs en opvoeding te Maastricht, www.mosalira.nl  Jack van der Logt, Stichting Conexus Primair Onderwijs te Nijmegen, www.conexus.nu  Thea Meijer, SPO Utrecht te Utrecht, www.openbaaronderwijsutrecht.nl  Manon Ketz, De Basis, Stichting voor openbaar primair onderwijs te Arnhem, www.debasis.org  Jan Timmers, Signum, ondernemend in onderwijs te Rosmalen, www.signumonderwijs.nl  Ingrid Verheggen, De Almeerse Scholengroep te Almere, www.almeersescholengroep.nl  Wubbo Wevers, Gearhing, primair onderwijs te Bolsward, www.gearhing.nl  Janny Wolters, Stichting SchOOL te Lelystad, www.stichtingschool.nl Wethouders van Onderwijs:  Henk Beerten, Nijmegen  Mieke Damsma, Maastricht  Ingrid van Engelshoven, Den Haag  Luuk Geffen, Arnhem  Jeroen Kreykamp, Utrecht  Ruud Schouten, ’s-Hertogenbosch  Esther de Vrij, Lemsterland Het Nederlands curriculum pedagogiek kindercentra 0-4 jaar, is een pedagogisch raamwerk voor het werken met jonge kinderen in kindercentra. Het is in juni 2008 uitgebracht en bedoeld om inspiratie en ondersteuning te bieden in kindercentra. Het curriculum past in een periode waarin kinderopvang steeds meer als pedagogische voorziening wordt erkend. Met behulp van kwaliteitsmeting en het Nederlands curriculum kunnen kindercentra op een gefundeerde wijze trajecten uitzetten voor gewenste pedagogische verbeteringen. De pedagogisch medewerkers begeleiden de kinderen in de doorgaande lijn. Zij sluiten aan bij waar het kind is, en helpen het kind om de competenties te ontwikkelen die het nodig heeft in de volgende fase, op de basisschool. De voorbereiding op de basisschool behoort tot de doelen van de kindercentra. Overleg tussen pedagogisch leidsters en leerkrachten is heel belangrijk. Voorschoolse educatieve programma’s kunnen, mits goed aangepast aan en geïntegreerd in de pedagogische aanpak van het kindercentrum, een verrijking zijn. Duidelijke afspraken en 1 lijn binnen het kdv zorgen voor een heldere overgang naar de basisschool, mits dat afgestemd is. Denk aan; dagritme, activiteiten, regels en rituelen voor kinderen, aanpak van individuele kinderen. De onderwijsraad stelt in mei 2010 een uitbreiding van het basisonderwijs met een pedagogisch aanbod voor alle driejarigen voor, gekoppeld aan een herziening van de kleuterperiode. Op deze wijze willen zij de voor- en vroegschoolse ontwikkeling van alle jonge kinderen te stimuleren. De onderwijsraad stelt in mei 2010 voor, alle driejarigen vijf ochtenden te laten spelen en leren in een pedagogisch rijke omgeving onder

34


december 2015

verantwoordelijkheid van de basisschool en onder leiding van goed opgeleid personeel. Voor invoering van een pedagogisch aanbod voor driejarigen zijn op korte termijn verschillende varianten denkbaar. Bijvoorbeeld een gezamenlijk aanbod van de basisschool met kinderopvang en peuterspeelzaal of geleidelijke vervroeging van de instroom in het basisonderwijs door aanzienlijke uitbreiding van het aantal wendagen.

35


december 2015

Succesfactoren Er zijn 3 aantoonbare succesfactoren voor een doorgaande lijn namelijk een actief beleid vanuit de gemeente, coördinatie en realisatie van randvoorwaarden en de school en peuterspeelzaal als één geheel inzetten. Actief beleid vanuit de gemeente: Op dit moment is vastgelegd (in de WPO, art 167a) dat schoolbesturen met gemeenten en kinderopvanginstellingen afspraken dienen te maken over onder andere de doorlopende leerlijn van voorschoolse educatie naar basisonderwijs. Bij inwerkingtreden van de wet OKE moeten schoolbesturen vanaf 2010 ook resultaatafspraken over vroegschoolse educatie maken met de gemeente. Gemeenten kunnen bijdragen door:  financiële ondersteuning  goede doorstroom voorschoolse- en vroegtijdige educatie  inhoudelijke afspraken over doorgaande lijn  huisvesting Coördinatie en realisatie van randvoorwaarden: De coördinator is onder andere verantwoordelijk voor de planning en afstemming van programma-activiteiten en voor het voorzitten van overleg tussen leidsters en leerkrachten die bij VVE betrokken zijn. Enkele malen per jaar komen deze bij elkaar om over het gebruik van het programma te praten en hier afspraken over te maken. De coördinator moet niet de enige verantwoordelijke zijn. Het is essentieel dat er steun is vanuit de directie van de school en van de betrokken voorschoolse instellingen. De directie zorgt idealiter voor een aantal randvoorwaarden, zoals de inrichting van de ruimte, de aanwezigheid van materialen, scholing van het personeel en bezetting. Ook is van belang dat er een stabiel team is van leidsters en leerkrachten. School en peuterspeelzaal als 1 geheel: Het realiseren van een doorgaande lijn heeft meer kans van slagen als de school en de peuterspeelzaal als één geheel worden beschouwd. Enkele mogelijkheden hiervan:  Peuterspeelzaal en school onder één bestuur  Vormen van koppels met peuterspeelzalen/ kinderdagverblijven waarvan veel peuters doorstromen  Een duidelijke structuur voor gezamenlijk overleg, activiteiten en scholing  Eén lijn in programma en didactiek  Vestiging in één gebouw (bijvoorbeeld een multifunctionele accommodatie)

36


december 2015

De visie De visie van KC Meerlaer gaat uit van ontwikkelingsgericht werken. Kinderen willen bewegen, de wereld ontdekken, ervaringen opdoen en talenten ontplooien. KC Meerlaer levert een bijdrage aan hun ontwikkeling: alle ontwikkelingsgebieden komen aan bod. Door de kinderen te volgen, te toetsen en te observeren weten we precies hoe het met ze gaat en hoe ze zich ontwikkelen. We gaan hierbij uit van de verschillende ontwikkelingslijnen. Ook ons observatie-instrument ”Kijk” werkt vanuit een doorgaande lijn aan deze ontwikkelingsgebieden. De voorbereide omgeving heeft alle elementen en materialen voor kinderen om zelf tot spelen, leren, werken te komen. Van belang is dat de elementen van de zorg voor je zelf, motorische en zintuiglijke ontwikkeling, natuur en techniek, kunst en cultuur aan bod komen. Voor kinderen die onderwijs volgen bij KC Meerlaer bieden wij middels een groepsplan een kerndoeldekkend aanbod, passend bij het niveau, de leerstijl en talenten van een kind. Jonge kinderen leren door te kijken, ontdekken, beleven, spelen en zelf te doen. Ons aanbod is uitdagend en gevarieerd. We sluiten aan op verschillende leeftijdsfasen, op jongens en meisjes en op kinderen met diverse achtergronden. Zo leren de kinderen spelenderwijs hun wereld kennen en ermee omgaan. Bij KC Meerlaer willen we kinderen zoveel mogelijk kansen bieden, zodat zij hun eigen mogelijkheden ontwikkelen. We hebben aandacht voor alle ontwikkelingsgebieden:  Sociaal-emotionele ontwikkeling: De persoonlijke ontwikkeling en sociale ontwikkeling in een groep, burgerschapsontwikkeling, onderzoek doen en oriënteren op natuur, techniek en wetenschap. De morele ontwikkeling: normen en waarden, gewoonten en rituelen.  Cognitieve ontwikkeling: bijvoorbeeld: taal en spraak, logisch nadenken, ordenen, rekenen.  Lichamelijke en zintuiglijke ontwikkeling: fijne en grove motoriek.  Creatieve ontwikkeling: bijvoorbeeld: toneel, dans Al van jongs af aan worden kinderen uitgenodigd om dingen zelf te doen. Ontwikkelingsgericht werken bevat de volgende elementen:  We volgen de ontwikkeling van ieder kind en sluiten daarop aan; we stimuleren de zone van naaste ontwikkeling.  We kijken en luisteren goed naar kinderen: we observeren goed; als hulpmiddel maken we gebruik van het observatiesysteem Kijk en Video Interactie begeleiding.  We hebben een betrokken en professionele houding; wij begeleiden het kind als een coach in zijn of haar leerproces  We zorgen voor een voorbereide omgeving: kinderen kunnen de materialen zelf pakken in verschillende hoeken  We werken met thema’s die de kinderen herkennen. Het uitgangspunt hiervoor zijn de kerndoelen, die in doorgaande thema's binnen KC Meerlaer worden ingezet.  De invulling van de dag geeft de kinderen overzicht en duidelijkheid. Ritmes en routines zorgen voor veiligheid en herkenbaarheid.  We besteden veel aandacht aan de taal/spraakontwikkeling vanaf kinderen van 0 jaar. Voorlezen is een vast onderdeel van het dagprogramma en gebeurt op een interactieve manier; er wordt gebruik gemaakt van (digitale) prentenboeken en KC Meerlaer heeft een structurele samenwerking met de bibliotheek door een schoolbieb in huis te hebben. De inspirator van ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) is Frea Janssen-Vos. Zij onderbouwt de waarde van onderwijs aan het jonge kind met leerpsychologie van Lev Vygotsky. De doelstelling van OGO is het stimuleren van kinderen om hun volledige persoonlijkheid te ontwikkelen. Het belangrijkste principe is de zone van naaste

37


december 2015

ontwikkeling. Het kind ontdekt vanuit zijn eigen ontwikkeling wat op het randje van zijn kunnen en nog niet kunnen ligt. Bij OGO staat de brede persoonsontwikkeling van kinderen centraal. Deze brede ontwikkeling omvat alle intelligenties. Daarbij is het de gedachte dat de begeleider in het contact met de kinderen niet enkel specifieke kennis en vaardigheden overdraagt, maar dat de ontwikkeling van de leerling daarnaast ook beïnvloedt wordt door de context en de cultuur. Een ander principe is dat het kind ontwikkelbaar is. De ontwikkeling van een kind is te beïnvloeden, het is dus geen vaststaand proces. Betekenisvolle activiteiten en inhouden leveren een belangrijke bijdrage aan deze ontwikkelings- en leerprocessen. Er is onderscheid tussen ontwikkeling en leren: ontwikkeling is een veelomvattend proces, leren wordt toegepast bij overzichtelijke processen. Bij OGO is zingeving erg belangrijk. Het geleerde moet verinnerlijkt worden. Ook is het van belang dat de leerling weet wat het nut is van het geleerde. Daarnaast moet de leerling in staat zijn om het geleerde in verschillende contexten toe te passen. Tenslotte hecht OGO grote waarde aan reflecteren en observeren. Door middel van observatie zoekt de leerkracht wat de leerlingen zelf willen en al (bijna) kunnen. Daar stemt de leerkracht het onderwijsaanbod op af. Vervolgens reflecteert hij/zij of het goed zo goed is. Op basis van de reflectie past de leerkracht het aanbod van activiteiten weer aan. Ontwikkelingsgericht onderwijs maakt onderscheid tussen vijf kernactiviteiten, die de basis leggen voor verdere leerprocessen. Die activiteiten zijn: - Spelactiviteiten - Constructieve en beeldende activiteiten - Gespreksactiviteiten - Lees- en schrijfactiviteiten - Reken- en wiskundige activiteiten Een thema begint met een startactiviteit. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor:  Een schatkist, waarin allerlei voorwerpen zitten die met het thema te maken hebben. De leerlingen raden dan wat het thema is.  Een bezoek brengen aan de markt, de kinderboerderij of wat het onderwerp ook mag zijn. Hierdoor raken de kinderen gelijk betrokken bij het thema en krijgen ze ideeën om in hun spel te verwerken.  In tweetallen een voorwerp ontdekken en bespreken. Daarna gaat iedereen in de grote kring en koppelt de leerkracht terug. Het kan ook in een keer in de kring, maar vooral kleine groepsactiviteiten zijn geschikt om samen te denken, te praten en te werken. Kinderen leren veel door interactie. Een thema eindigt met een afsluitactiviteit. Dat kan op diverse manieren: - Een winkeltje maken en iets verkopen. - Een restaurant openen en iets lekkers bakken. - Een krant of boekje maken. - Een tentoonstelling of presentatie maken in de klas. - Een voorstelling houden voor ouders of medeleerlingen. Bij OGO is de begeleider meer dan een aanmoediger, die buiten spel blijft staan. Hij/zij is ook deelnemer aan de activiteiten. De grondgedachte hierachter is dat ontwikkeling berust op begeleide deelname aan betekenisvolle activiteiten. De begeleider heeft een stuwende rol en is steeds op zoek naar kansen om de activiteit te verdiepen en te verbreden. Oog voor de inhoud en uitvoering van de activiteit is onmisbaar. OGO verbindt een kindgerichte pedagogiek met een activerende didactiek. Het staat tussen methodegerichtheid en kindgerichtheid, waarbij van beide aanpakken de goede kanten gebruikt worden. Tegelijkertijd vermijdt OGO de valkuilen van beide aanpakken. Het gevaar aan methodegerichtheid is dat de kinderen ondergeschikt worden aan de methode. En bij een te sterke kindgerichtheid is het gevaar dat de leerkracht te afwachtend is om te zien wat de leerling al kan. OGO is dus de gulden middenweg.

38


december 2015

Schema basisontwikkeling wat ten grondslag ligt aan OGO

39


december 2015

Beleid in de praktijk Het algemeen pedagogisch beleid van Kanteel kinderopvang, vastgelegd in het document Algemeen pedagogisch beleidsplan, vormt het uitgangspunt voor de manier waarop wij dagelijks met de kinderen omgaan. Op basis hiervan stellen we in samenspraak met de Oudercommissie (OC) en Medezeggenschapsraad (MR) dit pedagogisch werkplan samen (zie ook kopje ouders). Hierin laten we zien hoe wij, het algemeen pedagogisch beleid in praktijk brengen op KC Meerlaer. Jaarlijks kijken we opnieuw naar dit werkplan en passen het waar nodig aan. Dat doen we ook bij wijziging van het algemeen pedagogisch beleid. Binnen KC Meerlaer worden onderwijs en opvang samen gebracht: we werken vanuit een team samen aan een missie. De Masten (onderwijs) en Kanteel (kinderopvang) hebben een intensieve samenwerking en vormen samen een integraal kindcentrum. Er is een gezamenlijke missie en visie op KC Meerlaer vastgesteld in januari 2015: KC Meerlaer is een toonaangevende en unieke samenwerking tussen reguliere, gespecialiseerde kinderopvang en onderwijs. KC Meerlaer levert een belangrijke bijdrage aan inclusie voor kinderen van 0-13 jaar. Door een professionele houding hebben we het vertrouwen van samenwerkingspartners. Met elkaar bieden we een doorgaande ontwikkelingslijn 0-13 aan. Dat kenmerkt zich door: - Een bij de ontwikkeling passend aanbod te bieden -

Teamspirit in combinatie met zelfstandigheid en het nemen van eigen verantwoordelijkheid

-

Een intensieve samenwerking met ouders, kinderen en partners

Zodat we een aanbod kunnen vormgeven met het uitgangspunt; gewoon waar mogelijk, speciaal waar nodig. Bij dit streven past een krachtige omgeving waar spelen, leren, ontspanning en inspanning hand in hand gaan. We halen de buitenwereld naar binnen en er is ruimte voor de eigen sociale wereld van kinderen. Kinderen leren om verantwoordelijkheid te nemen voor de omgeving, niet alleen binnen de gemeenschap maar ook naar buiten. Ons uitgangspunt is dat je altijd leert en dat kinderen veel van elkaar leren. De professional is er om kinderen daarbij te ondersteunen, te laten reflecteren en uit te dagen een volgende stap te nemen. Ons startpunt is datgene wat het kind kan en wil. Motivatie neemt toe met het ervaren van succes. Door alle professionals wordt nagedacht over leren en ontwikkelen. De attitude van alle personeelsleden is om rond autonomie-ontwikkeling van kinderen continu nieuwe werkvormen en inhouden te ontwerpen en deze te toetsen op hun effect. Spelen en leren gaan uit van de ontwikkelingsfases waarin kinderen verkeren en niet vanuit hun leeftijd. Een ontwikkelingsfase is een periode in het leven van het kind met specifieke kenmerken. In iedere ontwikkelingsfase is sprake van een spanningsveld tussen “willen en kunnen”: de basis voor ontwikkeling en groei. Kinderen ontwikkelen zich veelal door “doen”. Dit gebeurt onder andere door het ‘willen’ bij kinderen te prikkelen en het ‘doen’ mogelijk te maken. Een sociaal en emotioneel veilige omgeving vormt daarbij de basis en de accommodatie ondersteunt daarbij.

40


december 2015

Groepsindeling KC Meerlaer is onderverdeeld in 3 units. Er is 1 jonge kind unit van 0- 3 jaar, 1 onderbouwunit van 3-7 jaar en 1 bovenbouwunit van 7-12 jaar. In de onderbouwunit en bovenbouwunit is ieder kind onderverdeeld in een onderwijsgroep van 08.30 tot 15.00 uur (tot 12:30 op woensdag en vrijdag). In deze onderwijsgroep zitten kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar. Dit stelt kinderen in staat van elkaar te leren. Er is een intensieve samenwerking met de peuterspeelzaal leidster in de onderbouwunit. Kinderen kunnen op activiteitenniveau aansluiten bij workshops/activiteit van de onderbouwunit. De 3-jarigen kunnen aansluiten bij de onderbouwunit op maandag en woensdag. Dat zijn de dagen dat de peuterspeelzaalleidster aanwezig is. Mochten er meer peuters komen op de overige dagen dan kan dit t.z.t uitgebreid worden. Binnen KC Meerlaer proberen we een zo gevarieerd mogelijk aanbod te realiseren. Kinderen kunnen derhalve in kleinere groepjes deelnemen aan activiteiten op ontwikkelingsniveau van 3-7 jaar. Er is altijd een vaste begeleider aanwezig bij deze activiteiten. De peuterspeelzaalleidster is het vaste aanspreekpunt voor de 3-4 jarigen, de leerkrachten en onderwijsassistenten zijn de vaste aanspreekpunten voor de 5-7 jarigen. Er zijn te allen tijde minimaal 4 medewerkers in de jonge kind unit en onderbouwunit aanwezig. Er is op onze locatie dus geen zogenoemde achterwachtregeling. Een achterwachtregeling is nodig indien een medewerker alleen aanwezig is op een locatie. De dag kent een patroon van vaste momenten. Dat zorgt mede voor veiligheid en overzicht. Kinderen weten wat er gaat gebeuren en welk gedrag daarbij hoort – van henzelf en van de pedagogisch medewerkers. We bieden structuur door het individuele ritme van het kind te volgen en door een patroon van de dag te bieden voor de hele groep. Gedurende de dag is er voortdurend een balans tussen momenten van spelen, leren, ervaringen opdoen en rust. Van alleen en samen. Van verzorging en activiteiten. Van binnen spelen en buiten spelen. Van individuele aandacht en aandacht voor de groep.

41


december 2015

Gebruik ruimtes Kinderen worden steeds zelfstandiger. Wij geven ze de vrijheid die ze nodig hebben en aankunnen. Dat geldt ook voor het gebruik van de ruimtes. De onderbouwunit heeft 3 ruimtes. 1 groot klaslokaal met speelhoeken, een grote gang met speelhoeken en een peuterspeelzaal lokaal. Iedere ruimte heeft een eigen functie. De ruimtes worden gebruikt door alle kinderen van de onderbouwunit. We onderscheiden:  Samen speelwerk plekken (dit vindt met name plaats aan de linkerkant van het klaslokaal en op de gang, waar de speelleerhoeken geplaatst zijn)  Rustige speelwerk plekken (dit vindt met name plaats in het lokaal van de peuterspeelzaal, waar kinderen een afgebakende ruimte hebben zodat er relatief rustiger gespeeld kan worden)  Begeleidende speelwerkplekken (dit vindt plaats aan de rechterkant van het klaslokaal waar tafelzitjes zijn en een digitaal schoolbord) Daarnaast hebben wij ruimtes tot onze beschikking zoals de speelzaal, keuken, speelbos, moestuin en het speelplein buiten. Iedere ruimte heeft een eigen functie. De ruimtes worden gebruikt door alle kinderen van de unit. De activiteiten worden aangeboden in verschillende ruimtes zoals de samenplek, de begeleidende plek, de rustige plek en de speelzaal. Dit betekent in de praktijk dat kinderen vanuit de eigen basisgroep (klaslokaal of peuterspeelzaal) ‘uit vliegen’, de begeleiders bewegen daar in mee. Doordat kinderen verspreid zijn over verschillende ruimtes, is het van belang dat we een goed overzicht hebben waar de kinderen uit een basisgroep zijn. Op het planbord in de unit is zichtbaar welk kind waar is. In het lokaal van de peuterspeelzaal wordt op het whiteboard genoteerd in welke ruimte de peuters spelen. Als kinderen wijzigen van ruimte, wordt dit ook genoteerd. Daarnaast wordt een presentielijst bij gehouden. Wij dragen samen met de kinderen, verantwoordelijkheid voor de verzorging, uitstraling en aankleding van de unit. We leren kinderen om op te ruimen waarmee ze gespeeld hebben. Hiermee stimuleren wij de zelfstandigheid, participatie, het groepsgevoel en het verantwoordelijkheidsgevoel. Bovendien blijven ruimtes zo overzichtelijk en voorkomen we dat kinderen overprikkeld raken. Een overprikkeld kind komt moeilijker tot spel, omdat er steeds iets nieuws is wat zijn aandacht vraagt. We vinden geconcentreerd spelen belangrijk, omdat spelen de manier is waarop kinderen leren. Binnen elke unit gelden er regels en afspraken die de sociale ontwikkeling ondersteunen en daarnaast zorgen voor een emotioneel veilige omgeving. We stellen zoveel mogelijk in samenspraak met de kinderen de (gedrags)regels op over hoe we met elkaar omgegaan en hoe we samen zorgen voor de groepsruimtes. Daar horen ook de eventuele consequenties bij voor kinderen die zich hieraan niet houden. We stimuleren de sociale competenties van de kinderen en leren hen waarden en normen door rekening te (leren) houden met elkaar en door te (leren) omgaan met elkaar. Ook maken we afspraken met de ouders over wat hun kind wel of niet zelfstandig mag.

42


december 2015

Activiteiten aanbod De dag wordt geopend en afgesloten in kringen. In kringen worden groepsactiviteiten aangeboden zoals bijvoorbeeld een verhaal voorlezen. Luisteren naar een verhaal, benoemen waar het over gaat en wat je ervan vindt, stimuleert de taalontwikkeling; de woordenschat wordt groter. Na de kring komt het speelleermoment waarbij de kinderen in de diverse ruimtes deel kunnen nemen aan activiteiten. Spelen is voor (jonge) kinderen een natuurlijk manier om de wereld te verkennen en hun beeld van de wereld te vergroten. Of het nu een rollenspel is of experimenteren met materialen. Vanuit het spelgedrag van (jonge) kinderen dienen zich allerlei mogelijkheden aan voor de begeleiders om het spel te verrijken en daarmee hun kennis en vaardigheden te verbreden en te verdiepen. Vanuit het spelen ontstaan vaak onderzoeksvragen over de echte wereld. Met een breed aanbod van activiteiten en materialen dagen we de kinderen uit om te ontdekken en ontwikkelen en zo allerlei vaardigheden in te zetten. Spelenderwijs en met groot plezier doen ze allerlei ervaringen op en komen sociale vaardigheden, cognitieve en motorische vaardigheden, fantasie en creativiteit aan bod. De kinderen kunnen zelf het initiatief nemen en daarnaast kiezen uit allerhande activiteiten die we ze aanbieden. Voor kinderen t/m 5 jaar bieden we met name de vrije keus aan van activiteiten. Vanaf 5 jaar bieden we naast de vrije keus ook een uitdagend aanbod aan waarbij de kinderen een plan maken wanneer ze die activiteiten gaan doen. Daarmee willen we kinderen mede verantwoordelijk maken voor hun leer- en ontwikkelproces. We werken volgens drie pijlers: 

1. Vrije activiteiten

Kinderen kunnen op eigen initiatief, zelfstandig aan de slag met het aanwezige spel of creatief materiaal, dat in de unit aanwezig is. Het zij alleen of samen in een groepje. Het spelmateriaal is uitdagend en toegespitst op de leeftijdsgroep. Om het samen spelen te stimuleren, hebben we veel spelmateriaal dat hiertoe uitnodigt. Wij vinden het belangrijk dat als een kind iets moois gemaakt heeft en hier trots op is, bijvoorbeeld een kasteel van blokken, dat wij hier aandacht aangeven. Zo maken wij er een foto van voor in het portfolio of staan er bij stil in de kring.  

2. Open activiteiten

Wij bieden activiteiten aan. Het kind kiest of het hieraan deelneemt, of iets anders gaat doen. Het aanbod is flexibel en biedt kinderen de ruimte om zelf met initiatieven te komen voor activiteiten of met een eigen inbreng te hebben in de aanpak. Het kan daarom gebeuren dat een door ons voorbereide open activiteit een andere wending krijgt en uiteindelijk wordt afgesloten met bijvoorbeeld een heel ander spel. 

3. Gestructureerde activiteiten

Kinderen kunnen hun kaartje inhangen op het planbord voor de weekactiviteiten. Ze kunnen zo kennis maken met allerhande activiteiten en ontdekken waar hun talenten liggen. Inhangen voor deze activiteiten is verplicht maar we leggen daarvoor het initiatief bij de kinderen. Zij kiezen op welk moment zij de weekactiviteiten gaan uitvoeren. Wij koppelen activiteiten en materialen aan de thema's waar we als KC Meerlaer mee werken. Elk thema duurt tussen de 4 en 6 weken en de themaplanning is bij aanvang van het schooljaar bekend. Het thematisch onderwijsaanbod is van betekenisvolle samenhangende activiteiten, op basis van vooraf vastgestelde leer- en ontwikkelingsdoelen. Het aanbod sluit aan bij het ontwikkelingsniveau, de onderwijsbehoeften en de talenten van de kinderen. Gedurende het schooljaar is daarin een opklimming in moeilijkheidsgraad zichtbaar en wordt het aanbod in 3 begeleidingsniveaus aangeboden. Dit alles is vertaald

43


december 2015

naar een weekplanning die in de praktijk duidelijk herkenbaar is. Kortom, om te komen tot een beredeneerd aanbod stelen de begeleiders zich de volgende vragen: 1.

Komen alle ontwikkelingsgebieden in voldoende mate aan bod?

2.

Werk ik doelgericht?

3.

Biedt het aanbod voldoende uitdaging tot ontwikkeling op verschillende niveaus?

4.

Is het aanbod betekenisvol en zorgt het voor grote betrokkenheid?

5.

Sluit het aanbod (of delen daarvan) voldoende aan bij de aanvullende en extra onderwijsbehoeften van (individuele) kinderen?

6.

Hoe organiseer ik het aanbod?

7.

Welke rol neem ik bij het aanbieden?

8.

Hoe evalueer ik het aanbod?

Om dit te kunnen realiseren is het van belang dat de begeleiders goed zicht hebben op de ontwikkeling van hun kinderen ten aanzien van die ontwikkelingslijnen. Een goed kind volgsysteem is hierbij essentieel. Vervolgens beschikken begeleiders over organisatorische, didactische, instructie- en interactievaardigheden om het aanbod op de juiste wijze aan de kinderen aan te bieden. Buitenspelen doen we zoveel mogelijk iedere dag. Daar hebben kinderen letterlijk de ruimte voor grote motorische bewegingen en kunnen ze zich uitleven: klimmen en klauteren, rennen en fietsen. Buiten worden ook activiteiten aangeboden als sport en spel en onderzoeken van de natuur. Zo hebben wij op KC Meerlaer een speelbos, een buitenkast, een moestuin en konijnen. Op de klauterbaan en touwbrug in het speelbos kunnen de kinderen klimmen en klauteren. KC Meerlaer is een groen kindcentrum en leren we kinderen om respectvol om te gaan met planten en dieren. Buiten bieden wij kinderen de mogelijkheid om te ontdekken en experimenteren. Avontuur en natuurbeleving staan centraal. Kinderen spelen buiten op een andere manier dan binnen. Buiten spelen vraagt andere vaardigheden en biedt andere mogelijkheden: er liggen andere materialen voor het oprapen en er zijn andere uitdagingen. Door kinderen ervaringen in en met de natuur op te laten doen, investeren we in een duurzame relatie met hun leefomgeving. Natuurbeleving neemt een speciale plek in bij KC Meerlaer. De begeleiders brengen kinderen actief in contact met de natuur door veel buiten te zijn en kinderen daar nieuwe ervaringen op te laten doen.

44


december 2015

Begeleiding Voordat een kind naar basisschool De Masten komt, nodigen we hem/haar samen met de ouders uit in de onderbouwunit, om alvast kennis te komen maken met het team en de andere kinderen. Doordat kinderen onderwijs volgen in dezelfde unit is dit vaak al zeer vertrouwd. Ieder kind in de unit wordt gekoppeld aan een basisgroep en een begeleider. Dit houdt in dat de begeleider is gekoppeld aan kinderen van haar basisgroep die zij volgt middels een portfolio. De begeleider houdt het portfolio bij en vult deze aan. Het portfolio is een middel voor de begeleider om de ontwikkeling van ieder kind in kaart te brengen/observeren en daarmee in te spelen op de behoeftes, interesses en talenten van het kind. Op deze manier houden wij het welzijn en emotionele veiligheid van ieder kind in de gaten en heeft zowel het kind als de ouder een vast aanspreekpunt. De begeleiders vormen samen een team en overleggen nauw samen over het aanbod, de begeleiding en de ondersteuningsbehoefte van de kinderen. Gedurende het gehele periode in de jonge kind unit en onderbouwunit, worden kinderen in hun ontwikkeling gevolgd en verzamelen begeleiders bewijzen van groei van kinderen. Kinderen mogen zelf ook bewijzen toevoegen. Dit portfolio is een instrument voor de begeleiders om de ontwikkeling van het kind nauw te volgen. Een belangrijk onderdeel van het werken met portfolio's is het contact met de kinderen en hun ouders. Onderdeel van het portfolio zijn de observaties van observatiesysteem 'Kijk' wat op KC Meerlaer vanaf 0 jaar gebruikt wordt om de kinderen zorgvuldig te volgen in hun ontwikkeling. Ook tekeningen, foto's, anekdotes en knutselwerken kunnen in dit portfolio een plaats hebben. Het portfolio bestaat uit verschillende ontwikkelingslijnen. Deze ontwikkelingslijnen geven de persoonlijke ontwikkeling van kinderen weer. Kinderen gaan werk verzamelen waarmee zij kunnen aantonen dat in hun ogen een bepaalde vaardigheid is bereikt of dat ze gegroeid zijn in een persoonlijke kwaliteit. Bij een peuter zal de medewerker meer werk verzamelen dan het kind. Naarmate kinderen ouder worden, kunnen ze steeds meer eigenaar zijn van hun eigen ontwikkeling. In een gesprek met de begeleider krijgt het kind feedback en wordt de voortgang op de lijnen samen vastgesteld. Het portfolio staat in de unit en kan elk moment worden ingekeken door ouders en kinderen. Wij gaan er vanuit dat kinderen vooral veel van elkaar leren. Begeleiders zorgen ervoor dat er voldoende contact tussen kinderen is. Zij scheppen de voorwaarde zodat kinderen:  met elkaar van gedachten wisselen  zich aan elkaar presenteren  samen spelen  samen onderzoeken  zich verantwoordelijk voelen  zich eigenaar voelen De begeleider interrumpeert niet zomaar. Zij observeert eerst en vraagt zich dan af: 'wat houdt de kinderen bezig?' in plaats van: 'hoe houd ik de kinderen bezig.' De begeleiders spreken daarbij de groep niet aan als een geheel, alsof de kinderen allen identiek zijn, maar zij gaan uit van diversiteit, van de grote onderlinge verschillen, en faciliteren de uitwisseling daarvan. De grote uitdaging is om op het juiste moment iets toe te voegen aan de activiteit(en) van de kinderen zodat zij zelf nieuwe kennis / vaardigheden gaan uitproberen.   De attitude van de begeleiders van KC Meerlaer is gericht op de ontwikkeling van het kind. De begeleiders helpen het kind zelf te werken/leren en helpen kind zelf de weg van de ontwikkeling te volgen. Door actief te observeren leert de begeleider het kind kennen in zijn ontwikkelingsbehoefte en kan daar bij aansluiten. Voor de begeleider betekent dit een relatief terughoudende rol in de groep; we nodigen kinderen immers van jongs af aan uit om het zelf te doen. In de omgang met de kinderen zorgen wij ervoor dat:  Ieder kind wordt gehoord en gezien  Zelfstandigheid en zelfredzaamheid worden gestimuleerd  Iedereen zich geaccepteerd voelt

45

CONCEPT Pedagogisch werkplan KDV/PA Meerlaer, versie 1   

december 2015

Iedereen op een positieve, opbouwende manier wordt benaderd Er een sfeer van verdraagzaamheid en wederzijds respect heerst tussen de medewerkers en kinderen Er wordt ontwikkelingsgericht en opbrengstgericht gewerkt – met extra aandacht voor de sociale en sociaal-emotionele ontwikkeling.

De begeleider creëert en zoekt bronnen: foto's / film, gesprekken met kinderen en collega's en observaties. Deze worden verwerkt in het portfolio en het groepsplan. Deze documenten zijn er vooral om bijgesteld te worden. Documenten behoren zo levend als een kind zelf te zijn. Kinderen, ouders en professionals zijn samen expert van het kind. Gesprek tussen deze drie partijen is van het grootste belang om een goed beeld te krijgen van wie het kind is, wat het kan en wat het wil leren. Het is een persoonlijk contact waarmee we een bijdrage leveren aan het ontvangen van het kind in emotionele veiligheid. In het dagelijkse contact met de kinderen nemen we een open communicatieve houding aan. Door zorgvuldig te communiceren met kinderen, creëren we een veilig emotioneel klimaat.

46

PEDAGOGISCH WERKPLAN KDV & PA Meerlaer

Recommend Documents