Pe ng ant ar Ka ry a PERANCANGAN FILM ANI MASI PENDEK “DEWI YANG KESEPIAN”
TUGAS AKHIR
Oleh Pamela/ 1000844951 Kelas: 08PCU
Universitas Bina Nusantara Jakarta 2010
Pe ng ant ar Ka ry a PERANCANGAN FILM ANI MASI PENDEK “DEWI YANG KESEPIAN”
TUGAS AKHIR
Diajukan sebagai salah satu syarat untuk gelar kesarjanaan pada Jurusan Desain Komunikasi Visual Jenjang Pendidikan S trata-1
Oleh
Pamela/ 1000844951 Kelas: 08PCU
Universitas Bina Nusantara Jakarta 2010 ii
PERANCANGAN FILM ANI MASI PENDEK “DEWI YANG KESEPIAN” TUGAS AKHIR
Disusun Oleh:
Pamela 1000844951
Disetujui oleh: Pembimbing
Dermawan S yamsuddin, S ,Sn. Kddsn: D2521
Universitas Bina Nusantara Jakarta 2010
iii
PERNYATAAN
Dengan ini saya, Nama
: Pamela
NIM
: 1000844951
Judul Tugas Akhir
: Perancangan Film Animasi Pendek “Dewi Yang Kesepian”
M emberikan kepada Universitas Bina Nusantara hak non-ekslusif untuk menyimpan, memperbanyak, dan menyebarluaskan tugas akhir karya saya, secara keseluruhan atau hanya sebagian atau hanya ringkasannya saja, dalam bentuk format tercetak dan atau elektronik.
M enyatakan bahwa saya, akan mempertahankan hak exclusive saya, untuk menggunakan seluruh atau sebagian isi tugas akhir saya guna pengembangan karya di masa depan, misalnya bentuk artikel, buku, perangkat lunak, ataupun sistem informasi.
Jakarta, 2 Agustus 2010
Pamela
v
PR AK ATA
Segala hormat dan pujian penulis sampaikan pertama-tama untuk Tuhan yang M aha Esa, karena Beliau sudah memberikan kekuatan dan keyakinan untuk penulis agar menyelesaikan Tugas Akhir “The Lonely Goddess” tepat waktu sebagai syarat kelulusan jenjang pendidikan Strata 1 atau Sarjana di Universitas Bina Nusantara. Penulis mendapatkan banyak sekali pelajaran dalam masa pengerjaan Tugas Akhir ini. Dari awal ketika penulis masih memilih-milih tema apa yang sekiranya cocok dan sesuai dengan kemampuan yang penulis miliki, hingga akhirnya para dosen memilih tema Dewa Bulan ini yang dianggap layak. Penulis sendiri memang memfavoritkan tema tersebut, selain memiliki jalan cerita yang unik, karakternya sendiri yang merupakan Dewa Dewi mempunyai keistimewaan tersendiri. Terlebih lagi untuk visualnya yang memberikan penulis tantangan untuk memperlihatkan pertengahan atau pencampuran antara dunia siang dan dunia malam. Banyak yang mungkin akan mempertanyakan kebudayaan yang ada didalam cerita ini. Dari segi kostum penulis memberikan percampuran Jawa dan Bali, namun untuk cerita penulis ambil antara persilangan cerita kebudayaan Buddha Cina, Hindu, dan cerita fiksi penulis sendiri (apa yang penulis anggap sebagai penggambaran kisah dibalik M atahari dan Bulan). Tidak terhitung pengalaman-pengalaman dan ilmu yang sudah penulis dapatkan selama berkuliah di Desain Komunikasi Visual, Universitas Bina Nusantara ini. Baik pengalaman yang tidak terlalu baik, hingga pengalaman-pengalaman berharga yang tidak bisa terlupakan. Oleh karena itu terimakasih banyak untuk semua orang yang pernah masuk dan memberikan kenangan-kenangan selama penulis berkuliah di DKV. vii
Terimakasih penulis ucapankan sebesar-besarnnya untuk: 1. Ibu M utini Rukmana, mamaku yang selalu siap menemani memberikan sokongan semangat dan makanan selama penulis sibuk mengerjakan Tugas Akhir. You are the only angel in mylife ma.. ☺ 2. Bapak Dermawan Syamsuddin, terimakasih banyak pak untuk segala inspirasi, masukan-masukan dan bimbingannya selama penulis mengerjakan Tugas Akhir ini. Tanpa nasehat dan trik-trik 3dsmax bapak mungkin film ini tidak akan terwujud. 3. Bapak Tunjung Riyadi dan Kak Satrya M ahardika, terimakasih untuk bimbingannya dan masukan-masukan yang sudah sangat membantu penulis. 4. Teman-teman penulis yang sama-sama menderita dan berjuang untuk mendapatkan gelar S.sn dibelakang namanya. Devi, M onchee, Fenny, Enfika, Yoga, Hendy, Robin, Andrew, Lia, Jiru, Xar, Fio, Kyo, dan masih banyak lagi. We made it Guys! :) Tidak lupa juga untuk Vina M argareta, teman penulis berbagi cerita dan pendapat untuk merealisasikan cerita Dewi Bulan ini. Terimakasih juga atas kesediaannya membaca ataupun menonton film animasi pendek ini. Tentunya penulis sebagai pelajar masih memiliki banyak kekurangan. Agar terus belajar penulis akan menerima kritik dan masukan membangun. Serta apabila adanya kata yang salah ataupun ada yang tidak berkenan penulis mohon maaf.
Jakarta, 09 Juli 2010
Penulis (Pamela) viii
D AFTA R
IS I
Judul Luar Judul Dalam............................................................................................................
ii
Halaman Persetujuan Hard Cover.......................................................................
iii
Halaman Pernyataan Dewan Penguji.................................................................
iv
Halaman Abstrak.............................................................................................
v
Prakata........................................................................................................... .......
vi
Daftar Isi...................................................................................................... ......
ix
Daftar Gambar.......................................................................................................
xv
Bab 1- Pendahuluan...........................................................................................
1
1.1 Latar Belakang....................................................................................
1
1.2 Lingkup Proyek Tugas Akhir.............................................................
2
Bab 2- Data dan Analisa....................................................................................
3
2.1 Sumber Data.......................................................................................
3
2.1.1 Buku....................................................................................
3
2.1.2 Internet.................................................................................
3
2.1.3 Survey..................................................................................
3
2.1.4 Video....................................................................................
3
2.2 Data Umum.........................................................................................
4
2.2.1 Animasi................................................................................
4
2.2.1.1 Sejarah Animasi...................................................
4
2.2.1.2 Animasi di Indonesia...........................................
7
2.2.2 M itos................................................................................... ix
10
2.2.3 M itologi..............................................................................
11
2.2.3.1 Karakteristik........................................................
12
2.2.3.2 Konsep yang menyerupai.....................................
12
2.2.3.3 Asal M uasal M itologi...........................................
13
2.2.3.4 Fungsi M itos/M itologi............................................ 15 2.2.3.5 Teori Pra M odern.................................................... 15 2.2.3.6 Teori abad ke-19.....................................................
16
2.2.3.7 Teori abad ke-20.....................................................
16
2.2.4 M itologi di Indonesia............................................................. 17 2.3 Data Cerita dan Karakter......................................................................
19
2.3.1 M itologi Hindu (India)..........................................................
20
2.3.1.1 Dewi Bulan (Dewi Ratih)......................................
20
2.3.1.2 Dewa M atahari (Dewa Surya)...............................
22
2.3.2 M itologi Buddha (Cina).......................................................
23
2.3.2.1 Penjaga Bulan (Chang E)......................................
23
2.3.2.2 Penjaga M atahari (Houyi).....................................
27
2.3.2.3 Dewi Tara...........................................................
28
2.3.2.4 Yin Yang..............................................................
28
2.3.3 Ilmu Pengetahuan Alam.....................................................
29
2.3.3.1 Bulan....................................................................
29
2.3.3.2 M atahari...............................................................
31
2.3.3.3 Bintang.................................................................
33
2.3.3.4 Gerhana M atahari Total.......................................
34
2.3.4 Cerita Rakyat Jambi...........................................................
35
x
2.4 Data Hasil Survey.............................................................................
36
2.4.1 Survey Polling Online.........................................................
37
2.4.1.1 Polling...................................................................
37
2.4.1.2 Analisis.................................................................
41
2.4.2 Survey Lapangan................................................................
43
2.4.2.1 Wihara Dharma Bhakti........................................
43
2.4.2.2 M useum Nasional................................................
43
2.5 Data Produk.......................................................................................
44
2.5.1 Film Pendek (Short Movie)................................................
44
2.5.2 3D Animation.....................................................................
45
2.5.4 Film Romantis....................................................................
45
2.6 Pembanding.......................................................................................
46
2.6.1 Dalam Negeri.....................................................................
46
2.6.2 Luar Negeri........................................................................
47
2.7 Target Pasar......................................................................................
48
2.7.1 Target Primer.....................................................................
48
2.7.2 Target Sekunder.................................................................
48
2.8 Analisa..............................................................................................
48
2.8.1 Pertimbangan Pengambilan Cerita.....................................
48
2.8.2 Faktor Pendukung..............................................................
49
2.8.3 Faktor Penghambat.............................................................
49
2.8.4 SWOT.................................................................................
50
Bab 3- Masalah dan Tujuan Desain.................................................................... 51 3.1 Identifikasi M asalah.......................................................................... xi
51
3.2. Rumusan M asalah............................................................................
51
3.3 Tujuan Desain...................................................................................
51
Bab 4- Konsep Desain........................................................................................... 53 4.1 Landasan Teori................................................................................
53
4.1.1 Teori Prinsip Dasar Animasi............................................
53
4.1.2 Teori Warna.....................................................................
55
4.1.3 Teori Komunikasi............................................................
55
4.1.4 Teori Psikologi Perkembangan........................................
56
4.1.5 Teori Dasar Pembuatan Cerita.........................................
58
4.1.5.1 Struktur Paralel.................................................
59
4.1.5.2 Struktur Halte Bus...........................................
59
4.1.5.3 Struktur Zig-zag...............................................
59
4.1.5.4 Struktur Lingkaran...........................................
59
4.1.5.5 Struktur Bintang..............................................
59
4.1.5.6 Struktur Outline...............................................
59
4.1.5.7 Struktur Template.............................................
60
4.1.6 Teori Prinsip Dasar Karakter Desain..............................
60
4.1.6.1 Referensi............................................................
60
4.1.6.2 M ensejajarkan karakter......................................
61
4.1.6.3 Bentuk dasar karakter desain............................
61
4.1.6.4 Proporsi.............................................................
61
4.1.6.5 Lurus melawan Berliuk.....................................
61
4.1.6.6 Keimutan..........................................................
61
4.1.7 Teori Narasi.....................................................................
62
xii
4.2 Strategi Kreatif..............................................................................
63
4.2.1 Strategi Komunikasi.........................................................
63
4.2.1.1 Fakta Kunci........................................................
63
4.2.1.2 M asalah yang dikomunikasikan.........................
63
4.2.1.3 Tujuan Komunikasi............................................
63
4.2.1.4 Profil Target Komunikasi..................................
64
4.2.1.5 USP (Unique Selling Preposition).....................
64
4.2.1.6 Premis atau Plot Cerita......................................
65
4.2.1.7 Penetapan judul film.........................................
65
4.2.1.8 Ringkasan cerita................................................
65
4.2.1.9 Treatment dan Solusi Cerita..............................
66
4.2.1.10 Skenario/ Naskah.............................................
68
4.2.2 Strategi Desain.................................................................
75
4.2.2.1 Visual Style.........................................................
75
4.2.2.2 Mood/ Motion Style............................................
75
4.2.2.3 Karakter dan Environment.................................
76
4.2.2.4 Storyboard..........................................................
77
4.2.3 Penetapan item proyek.......................................................
81
4.2.3.1 Item Utama.........................................................
81
4.2.3.2 Item Pendukung.................................................
81
Bab 5- Hasil dan Pembahasan Desain................................................................. 82 5.1 Desain Title.......................................................................................
82
5.2 Visualisasi Karakter..........................................................................
82
5.2.1 Dewa M atahari..................................................................
83
xiii
5.2.2 Dewi Bulan........................................................................
84
5.3 Visualisasi Environment....................................................................
86
5.3.1 Scene Bumi........................................................................
86
5.3.2 Scene Langit......................................................................
86
5.3.2.1 M atahari..............................................................
87
5.3.2.2 Bulan...................................................................
87
5.3.2.3 Bumi...................................................................
88
5.3.2.4 Awan.................................................................
89
5.4 Visualiasasi Scene..........................................................................
89
5.5 Poster........................................................................................... ...
91
5.6 Cover DVD...................................................................................
92
5.7 Banner.................................................................................
93
Bab 6- Penutup.............................................................................................
94
6.1 Simpulan......................................................................................
94
6.2 Saran............................................................................................
94
Daftar Istilah................................................................................................
96
Daftar Pustaka............................................................................................
97
Lampiran
xiv
D AFTA R G AMB A R
Gambar 2.1 Goa Lascaux: versi Prasejarah.........................................................
4
Gambar 2.2 Thaumatrope....................................................................................
5
Gambar 2.3 Cuplikan Sing to the Dawn.............................................................
9
Gambar 2.4 Peta Gambar Perdagangan laut Asia Tenggara.................................18 Gambar 2.5 Patung Dewi Ratih..........................................................................
20
Gambar 2.6 Dewa Surya.....................................................................................
22
Gambar 2.7 Chang E..........................................................................................
23
Gambar 2.8 HouYi.............................................................................................
27
Gambar 2.9 Simbol Yin dan Yang.....................................................................
29
Gambar 2.10 Gerhana M atahari..........................................................................
34
Gambar 2.11 Wihara Dharma Bhakti.................................................................
43
Gambar 2.12 M useum Nasional..........................................................................
44
Gambar 2.13 Animasi Pendek dalam negeri......................................................
47
Gambar 2.14 Animasi Pendek luar negeri..........................................................
47
Gambar 4.1 Konsep Desain Scene Mood..........................................................
76
Gambar 4.2 Panel Storyboard............................................................................
80
Gambar 5.1 Title “The Lonely Goddess”...........................................................
82
Gambar 5.2 Konsep Dewa M atahari..................................................................
83
Gambar 5.3 Dewa M atahari visualisasi 3D.......................................................
84
Gambar 5.4 Konsep Dewi Bulan....................................................................
85
Gambar 5.5 Dewi Bulan visualisasi 3D............................................................
85
Gambar 5.6 Shot Scene Bumi................................................................................ 86 xv
Gambar 5.7 Visualisasi matahari 3D..................................................................... 87 Gambar 5.8 Visualiasasi Bumi 3D.......................................................................
88
Gambar 5.9 Visualiasasi Bulan Sabit 3D............................................................... 88 Gambar 5.10 Visualisasi Awan 3D........................................................................ 89 Gambar 5.11 Visualisasi Scene Film...................................................................
xvi
90
