Bijlage rollend meerjarenprogramma 2012-2013
Overzicht activiteiten beleids-, bewegings- en doelgroepenwerking downloaden via www.bblv > over ons > werkingsprogramma’s > 2012
Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw koepel van 140 Vlaamse milieuverenigingen
ALGEMENE VERGADERING VAN WOENSDAG 9 NOVEMBER 2011
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
Inhoudstafel Inhoudstafel ..................................................................................................................................................... 2 1. Bewegingswerking ............................................................................................................................. 7 1.1. Overleg................................................................................................................................................... 7 1.1.1 Regionaal Beraad ...................................................................................................................................7 1.1.2 Open en thematische overlegfora....................................................................................................7 1.1.3 Overleg sectoruitdagingen..................................................................................................................8 1.1.4 Overleg met koepelverenigingen .....................................................................................................8 1.2. Vorming en begeleiding ................................................................................................................. 9 1.2.1 Vorming en begeleiding organisatieontwikkeling.......................................................................9 1.2.2 Inhoudelijke vorming milieubeleid ................................................................................................10 1.2.3 Ondersteuning lokaal milieu- en natuurbeleid ..........................................................................11 1.3. Bewegingscampagnes .................................................................................................................. 11 1.3.1 Op maat van lokale en regionale verenigingen ........................................................................11 1.4. Kenniscentrum en communicatie ............................................................................................ 12 1.4.1 Instrumenten organisatieontwikkeling.........................................................................................12 1.4.2 Wetgeving (vzw, vrijwilligers, arbeid) en subsidies................................................................13 1.4.3 Ledencommunicatie ............................................................................................................................13 1.5. Belangenbehartiging..............................................................................................................................14 2. Communicatie ..................................................................................................................................... 15 2.1 BBL in externe media ..................................................................................................................... 15 2.2 BBL en eigen websites ................................................................................................................... 15 2.3. BBL en nieuwsbrieven .................................................................................................................. 16 2.4 BBL en sociale media...................................................................................................................... 16 2.5 Archiefopbouw van de milieubeweging via samenwerking met Amsab................ 17 3. Inhoudelijke activiteiten:.............................................................................................................. 18 beleid- en doelgroepenwerking............................................................................................................. 18 3.1 Duurzame ontwikkeling ................................................................................................................ 19 3.1.1 Mondiaal ..................................................................................................................................................21 3.1.2 Europees..................................................................................................................................................21 3.1.2.1 EU2020-strategie moet ‘slim, duurzaam en inclusief’ zijn en blijven ......................22 3.1.3 Federaal ...................................................................................................................................................22 3.1.3.1. Ontwikkelen van een lange termijn visie op DO (nieuw) ................................................23 3.1.4 Vlaams .....................................................................................................................................................23 3.1.4.1 ‘Vlaanderen in Actie’ helpen evolueren tot een volwaardige dynamiek van Duurzame Ontwikkeling in Vlaanderen ...............................................................................................24 3.1.4.2 De dynamiek van het Pact2020 onderhouden en sturen..............................................25 3.1.4.3 Mee de motor vormen voor het transitienetwerk Middenveld (nieuw)........................25 3.1.5 Lokaal .......................................................................................................................................................26 3.1.5.1. Lokale Agenda 21 in Leuven zichtbaar houden via concrete en succesvolle activiteiten op het terrein.........................................................................................................................26 3.1.5.2 Verzelfstandiging van het Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg dat bouwbedrijven en bouwactoren aanmoedigt om duurzaam bouwen in de praktijk te brengen (nieuw)...............................................................................................................................................26 3.1.5.3. ondersteuning van het Vlaams Netwerk van provinciale steunpunten duurzaam bouwen ............................................................................................................................................................27 3.2 Doelgroepenbeleid........................................................................................................................... 28 3.2.1 Milieu & politiek ....................................................................................................................................28 3.2.1.1 Het milieubeleid van de Vlaamse regering evalueren....................................................29 3.2.1.2 Het milieubeleid van de federale regering opvolgen ......................................................29 3.2.2 Milieu & bedrijf......................................................................................................................................29
2
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 3.2.2.1 Onderhouden van actieve dialoog met bedrijfsfederaties en -koepels. ..................30 3.2.3 Milieu & landbouw................................................................................................................................31 3.2.3.1 IJveren voor een transitie naar duurzame landbouw en voeding (nieuw).................32 3.2.3.2 IJveren voor oplossingen die de nitraatvervuiling van het Vlaamse oppervlakteen grondwater terugdringen....................................................................................................................32 3.2.3.2 Genetisch gemodificeerde organismen................................................................................33 3.2.3.3 Erover waken dat de middelen van het Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling de milieu- en natuurdoelstellingen ten goede komen ...................33 3.2.3.4 Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid..................................................................34 3.2.4 Milieu & burger......................................................................................................................................34 3.2.4.1 “Recht op Recht”: naar een aangepast wettelijk kader, zodat verenigingen hun doelstellingen ook via gerechtelijke weg kunnen afdwingen ......................................................35 3.2.4.2 Verdrag van Aarhus: betere inspraakmogelijkheden in de wetgeving milieu en ruimtelijke ordening ...................................................................................................................................35 4.2.4.3 Interne staatshervorming: aandacht voor democratisch functioneren, transparantie, efficiëntie en effectiviteit (nieuw) ................................................................................36 3.2.5 Milieu en consument...........................................................................................................................37 3.2.5.1 www.milieukoopwijzer.be verstrekt milieuadvies voor aankoopverantwoordelijken en begeleidt leveranciers naar een groener productaanbod ...........................................................................................................................................................................37 3.2.5.2 Groene Sleutel: ecolabel voor toerisme en recreatie.....................................................38 3.2.5.3 Blauwe vlag: ecolabel voor kuststranden, zwemvijvers, jachthavens en individuele booteigenaars.........................................................................................................................38 3.2.5.4 The Big Jump van duizenden mensen in tientallen kanalen en rivieren in Vlaanderen .....................................................................................................................................................39 3.2.5.5 Lokale besturen aanzetten tot milieuverantwoord aankoopbeleid............................40 3.3. De gereedschapskist – milieubeleidsinstrumenten........................................................ 41 3.3.1. Vergroening fiscaliteit .......................................................................................................................41 3.4 Thema’s................................................................................................................................................. 42 3.4.1. Milieu & ruimte ....................................................................................................................................42 3.4.1.1 Uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (1): afbakening stedelijke gebieden, buitengebied en bedrijvenzones .......................................................................................43 3.4.1.2 Uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (2): AGNAS – Afbakening natuurlijke en agrarische structuur ......................................................................................................44 3.4.1.3 Beleidsplan Ruimte Vlaanderen: voorstellen formuleren voor de herziening van het RSV............................................................................................................................................................45 3.4.1.4 OpenRuimte AdemRuimte ........................................................................................................45 3.4.1.5 Strategische havenplannen en afbakeningsplannen voor havens met aandacht voor economische inbreiding, ruimte voor leefbare woonkernen en natuurbehoud..........46 3.4.2. Duurzame productie en consumptie - duurzaam materialenbeheer ...............................47 3.4.3 Transport en mobiliteit ......................................................................................................................51 3.4.3.1 Beleidsvoorstellen formuleren voor een luchthavenbeleid dat rekening houdt met de draagkracht van de omgeving.................................................................................................52 3.4.3.2 Naar een rationele oplossing voor de missing links ......................................................53 3.4.3.3. Elektrische mobiliteit als hefboom tot duurzame mobiliteit .......................................54 3.4.3.4 transportfiscaliteit die stuurt naar duurzame mobiliteit................................................54 Timing: doorlopend 2012-2013..............................................................................................................55 3.4.3.5. Biobrandstoffen ...........................................................................................................................55 Timing: doorlopend 2012-2013..............................................................................................................55 3.4.3.6 Mobimix: platform efficiënt vlootbeheer en eco-driving ...............................................56 3.4.3.7 Met Belgerinkel naar de Winkel: meer dan honderdduizend klanten kiezen bewust voor de fiets ...................................................................................................................................56 3.4.3.8 Cycle Chic .......................................................................................................................................57
3
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 3.4.3.9. Ik kyoto: honderden werkgevers stimuleren hun werknemers om duurzaam naar het werk te pendelen .......................................................................................................................58 3.4.3.10 Mobiliteitsbudget Werkt!: proefproject onderzoekt alternatieven voor de bedrijfswagen (nieuw) ...................................................................................................................................59 3.4.4 Klimaat & Energie ................................................................................................................................59 3.4.4.1 Naar een ambitieuzer Europees klimaatbeleid .................................................................59 3.4.4.2. Opvolgen en adviseren van het Belgische en Vlaamse klimaatbeleid ....................60 3.4.4.3 Garanderen van het behoud van de kernuitstap .............................................................60 3.4.4.4 Opvolgen en adviseren van het actieplan hernieuwbare energie (nieuw) .............61 3.4.4.5 Opvolgen en adviseren bij de uitbouw van een slim elektriciteitnetwerk (nieuw) ...........................................................................................................................................................................62 3.4.4.6 Biomassa duurzaam! ..................................................................................................................62 3.4.4.7 Scarabee: lokaal sluiten van biomassastromen in Vlaamse bio-energiedorpen of -regio’s. ...........................................................................................................................................................63 3.4.4.8 Pleiten voor een ambitieus Europees energiebesparingsbeleid..................................64 3.4.4.9 Inzetten op een ambitieus Belgische en Vlaams energiebesparingsbeleid ............64 3.4.4.10 Omslag naar een energiezuinigere industrie (nieuw)..................................................65 3.4.4.11 De krachten bundelen tegen energiearmoede ...............................................................65 3.4.4.12 Strategische advisering van de netbeheerder Infrax...................................................66 3.4.4.13 Ecobouwers: onafhankelijke informatie over duurzaam bouwen door milieubewuste bouwheren........................................................................................................................66 3.4.4.14. Ecobouwers Basis stimuleert de drie essentiële ingrepen om energie te sparen (nieuw) ............................................................................................................................................................67 3.4.4.15 Gemeenten maken werk van lokaal klimaatbeleid: BBL zet in op de Covenant of Mayors (nieuw) .......................................................................................................................................68 3.4.4.16 De Energiejacht blijft geopend .............................................................................................68 3.4.4.17 Energiekampioen: welke gemeente scoort best rond hernieuwbare energie? (nieuw) ............................................................................................................................................................69 3.4.4.18 Topten website toont de zuinigste toestellen (nieuw).................................................70 3.4.4.19 Energy neighbourhoods2........................................................................................................70 3.4.5 Hinder.......................................................................................................................................................70 3.4.5.1 Werken op de doorwerking van de Europese richtlijn geluid ......................................71 3.4.5.2 Nacht van de Duisternis: gemeenten sensibiliseren m.b.t. duurzame, energiezuinige en milieuvriendelijke verlichting..............................................................................72 3.4.6 Water ........................................................................................................................................................72 3.4.6.1 Beleid integraal waterbeheer: kwalitatieve en tijdige implementatie kaderrichtlijn water in Vlaanderen ........................................................................................................72 3.4.6.2 Afvalwaterbehandeling: volledige zuivering Vlaams huishoudelijk afvalwater.....73 3.4.6.3. Ontwikkelingsschets Schelde-estuarium: waken over de tijdige en kwalitatieve uitvoering van natuur- en veiligheidsprojecten ...............................................................................73 3.4.7. Milieu & Gezondheid ..........................................................................................................................74 3.4.7.1. Beleidsvoorstellen uitwerken voor een gedegen Europees kader ozon en fijn stof ....................................................................................................................................................................75 4. Externe vertegenwoordiging van BBL..................................................................................... 76 4.1 BBL als gesprekspartner in advies- en overlegorganen ................................................ 76 VLAANDEREN.....................................................................................................................................................76 4.1.1 Minaraad – Strategische adviesraad.............................................................................................76 Timing: doorlopend.........................................................................................................................................77 4.1.2 Strategische adviesraad Ruimtelijke Ordening - Onroerend Erfgoed (met onder haar vleugels de Vlaamse Commissie Ruimtelijke Ordening) ...................................................................77 4.1.3 Mobiliteitsraad Vlaanderen – strategische adviesraad...........................................................78 4.1.4 Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij – Strategische adviesraad ...................78 4.1.5 Vlaamse adviesraad bestuurszaken – strategische adviesraad..........................................79
4
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 4.1.6 Technische werkgroep Nutriënten .................................................................................................79 4.1.7 Rijn Schelde Delta (RSD) ..................................................................................................................80 4.1.8 SIGMA-plan: klankbordgroep en werkgroepen.........................................................................80 4.1.9 Vlaamse Luchthavencommissie (VLC) .........................................................................................81 4.1.10 De transitiearena Duurzaam materialenbeheer, PlanC .......................................................81 4.1.11 Overlegplatform Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Huishoudelijke Afvalstoffen....81 4.1.12 overlegplatform bouwmaterialen.................................................................................................82 FEDERAAL ...........................................................................................................................................................82 4.1.13 Federale Raad Duurzame Ontwikkeling ....................................................................................82 4.1.14 Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) .......................83 4.1.15 Technisch Comité voor de flexibele mechanismen ...............................................................83 4.1.16 Adviesgroep pesticiden....................................................................................................................84 4.1.17: Raadgevend Comité van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen .....................................................................................................................................................84 PROVINCIAAL ....................................................................................................................................................85 4.1.18 Provinciale en gemeentelijke commissies ruimtelijke ordening.......................................85 4.1.19 Overlegcommissies luchthavens Zaventem en Deurne ......................................................86 4.1.20 Stuurgroep Gentse Kanaalzone (“Subregionaal Overleg”) ................................................86 4.2 BBL binnen de Belgische en internationale milieubeweging....................................... 87 BELGIË .................................................................................................................................................................87 4.2.1 Vier (gewestelijke) milieufederaties als coördinatieorgaan inzake federale en intergewestelijke milieudossiers en belendende beleidsdomeinen ........................................................87 4.2.2. Klimaatcoalitie .....................................................................................................................................87 4.2.3 Trage Wegen vzw, samenwerken rond buurtwegen met diverse sectoren uit het Vlaamse middenveld.......................................................................................................................................88 EUROPEES ..........................................................................................................................................................89 4.2.4 Climate Action Network Europe, onze Europese koepelvereniging inzake klimaat en energie.................................................................................................................................................................89 4.2.5 Transport and Environment (T&E), onze Europese koepelvereniging inzake Europees transportbeleid..................................................................................................................................................89 4.2.6 European Environmental Bureau (EEB), onze Europese koepelvereniging inzake opvolging en beïnvloeding van het globale Europese leefmilieubeleid........................................90 4.2.7 European environmental citizens organisation in standardisation (ECOS) ....................90 4.2.8 Pesticides action network Europe (PAN Europe)......................................................................91 4.2.9 Grenzeloze Schelde vzw....................................................................................................................91 INTERNATIONAAL............................................................................................................................................92 4.2.10 International Foundation for Environmental Education (FEE) in Vlaanderen drager van de campagnes Groene Sleutel, Blauwe Vlag, logo 3 Groene School en LEAF. ................92 4.3 Deelname in niet-gouvernementele netwerken buiten de milieubeweging ........ 93 4.3.1 Verenigde Verenigingen (en Samen vzw), het brede samenwerkingsverband van het Vlaamse middenveld.......................................................................................................................................93 4.3.2 Arbeid en Milieu vzw, samenwerken met vakbonden ............................................................94 4.3.3 Komimo vzw, samenwerken met mobiliteitsverenigingen ...................................................94 4.3.4 Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (Vodo).....................................................................95 4.3.5 Netwerk Bewust Verbruiken (NBV), samenwerken met consumentenorganisaties....95
5
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
Deze ‘activiteitenbijlage’ is een annex van het ‘rollend meerjarenprogramma 2012–2013’ van Bond Beter Leefmilieu. Beide documenten kunnen elektronisch afgehaald worden via www.bblv.be > over ons > jaarprogramma’s > 2012-2013 De ‘activiteitenbijlage kwam tot stand dankzij de medewerking van: An Jamers; Bea Lootens; Benedicte Swennen; Benjamin Clarysse; Bernard Govaert; Bram Dousselaere; Corinna Schäke; Danny Jacobs; Dirk Knapen; Erik Grietens; Geert Jespers; Gerda de Laat; Jan Vanhee; Jeroen Gillabel; Johan Niemegeers; Jouri Naessens; Julie Vandenberghe; Jurgen Naets; Karlien Vandecasteele; Kris Asnong; Kris Van Rossem; Kristel Maasen; Kristof Debrabandere; Lieze Cloots; Lode Conings; Marc Steens; Mathias Bienstman; Melinde De Groote; Mike Desmet; Nicolas De Baere; Patrick Van de Walle; Roel Vanderbeuren; Sara Van Dyck; Sarah Vandenbroucke; Stefaan Claeys; Stefaan D'Hauwers; Stefan Vanthuyne; Tom Juresic; Yanti Ehrentraut; Yves Dumarey Redactie : Lieze Cloots en Stefaan Claeys Eindredactie: Danny Jacobs © BBL vzw, 9 november 2011
6
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
1. Bewegingswerking 1.1. Overleg 1.1.1 Regionaal Beraad Strategische doelstelling: Uitwisseling van informatie en bevordering van onderlinge betrokkenheid en afstemming tussen de regionale verenigingen onderling en tussen hen en Natuurpunt en BBL. Deze informatiedoorstroming en afstemming over beleidsthema’s en dossiers leidt tot een betere beleidswerking, zowel op verenigings- als sectorniveau. Operationele doelstelling: Zesmaandelijks nodigen BBL en Natuurpunt de 25 regionale verenigingen en provinciale koepels uit op een “regionaal beraad”, bij wijze van structureel contactpatroon tussen regionale verenigingen en de koepel. Activiteiten: Organisatie van minimaal twee bijeenkomsten per jaar (één in het voorjaar en één in het najaar) met professionals en vrijwilligers van de regionale verenigingen en provinciale koepels. Op de agenda van het Regionaal Beraad staan voornamelijk inhoudelijke als ook bewegingsgerichte punten. Op de vergadering in het najaar worden steeds de beleidsprioriteiten uit de werkingsprogramma’s van BBL/Natuurpunt en de regionale organisaties geagendeerd. Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs en Yanti Ehrentraut. Type activiteit: ondersteunen van aangesloten regionale verenigingen en provinciale koepels, informatie uitwisseling Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Natuurpunt, regionale verenigingen, provinciale koepels en streekgebonden verenigingen actief in de stadsgewesten aangesloten bij BBL Vlaanderen vzw Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: minstens twee bijeenkomsten per jaar
1.1.2 Open en thematische overlegfora Strategische doelstelling: Stimuleren van intervisie, kennisopbouw, netwerking en frontvorming met lidverenigingen rond de drie inhoudelijke sporen van BBL en eventueel andere milieubeleidthema’s die leven bij onze achterban (en actiegroepen). Dit moet leiden tot een sterkere beleids- en projectwerking, zowel op vereniging- als sectorniveau. Operationele doelstelling: Organiseren van open en thematische overlegfora rond de drie inhoudelijke sporen van BBL: ruimtelijke ordening, klimaat, energie en duurzaam materialenbeheer. Opzet van deze fora is intervisie, overleg en gezamenlijke beleidsacties of projecten met onze lidverenigingen (en actiegroepen) faciliteren. Activiteiten: 1. meewerken aan het betrekken van lidverenigingen bij het visietraject 2020-2050 van de milieubeweging. 2. meewerken aan de organisatie van overlegfora rond duurzaam materiaalbeheer (in uitvoering van gelijknamig beleidsproject), Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (opvolger RSV), klimaat/energie, transitiethema’s en overige relevante beleidsthema’s 3. meewerken aan de organisatie van lunchcauserieën over onderwerpen die onze lidverenigingen aanbelangen.
7
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 4.
organisatie van thematische provinciale overlegfora in provincies waar geen provinciale koepels actief zijn en op vraag van lidverenigingen actief in deze provincies Verantwoordelijke intern: betrokken beleids- en projectmedewerkers en Nicolas De Baere Type activiteit: ondersteunen van aangesloten verenigingen (en actiegroepen) Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: betrokken lidorganisaties en actiegroepen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold, maar gewijzigd Timing: permanent en op aanvraag
1.1.3 Overleg sectoruitdagingen Strategische doelstelling: Stimuleren van reflectie en uitwisseling van ervaringen en goede praktijken rond de sectoruitdagingen. Dit moet resulteren in een slagkrachtige verenigingswerking, op individueel en sectorniveau. Operationele doelstellingen: Via diverse overleginstrumenten en minstens één maal per jaar nodigt BBL al zijn lidverenigingen uit voor een focusdag rond een sectoruitdaging. Opzet is het uitwisselen van info, goede ervaringen en praktijken, detectie vormingsbehoeften, en ook reflectie en samenwerking ter zake stimuleren. Activiteiten: 1. Stuurgroep of collegagroep per uitdaging voor afbakening, verkenning en uitwerking traject 2. Focusdag: In 2012 hangen we deze sectordag op aan het thema modern verenigingen vrijwilligersmanagement (uitdaging 2). Verantwoordelijke intern: Kristel Maasen en Nicolas De Baere. Type activiteit: ondersteuning van aangesloten verenigingen. Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen. Partners: Natuurpunt, regionale verenigingen, provinciale koepels en streekgebonden verenigingen actief in de stadsgewesten aangesloten bij BBL Vlaanderen vzw Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend; focusdag: 1 bijeenkomst per jaar (mei/juni)
1.1.4 Overleg met koepelverenigingen Strategische doelstelling: Uitwisseling van informatie en bevordering van onderlinge betrokkenheid en afstemming tussen BBL, de provinciale koepels en gewestelijke lidverenigingen, en tussen BBL en de koepels waarin BBL participeert. Deze informatiedoorstroming en afstemming draagt bij tot een sterke koepelwerking van zowel deze provinciale als gewestelijke verenigingen als van BBL zelf. Operationele ambitie: BBL overlegt op structurele basis met provinciale en gewestelijke verenigingen met het oog op informatie-uitwisseling, afstemming werking en uitbouw koepelwerking, …. Activiteiten: 1. Limburgse Milieukoepel en de West-Vlaamse Milieufederatie en van Vogelbescherming Vlaanderen als koepel van de VOC’s: In een samenwerkingsovereenkomst hebben beide partijen er zich toe verbonden om elkaar te versterken. De provinciale koepels zorgen ook voor een provinciale vertaling van de BBL koepelfunctie naar hun regio of achterban. In 2012 worden de bestaande samenwerkingsovereenkomsten geëvalueerd en waar van toepassing de nodige afspraken gemaakt.
8
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 2.
Verenigde Verenigingen: BBL participeert mee aan de werking van de Verenigde Verenigingen en promoot actief de werking naar zijn achterban. 3. JNM: BBL komt 3 maal per jaar samen met JNM met op de agenda de onderlinge afstemming van de werking en de afdelingsondersteuning en dossiers ‘streekverenigingen’ van de afdelingen. 4. Komimo: BBL onderhoudt nauw contact met Komimo, de koepel van de mobiliteitsverenigingen, en neemt de nodige initiatieven tot afstemming waar nodig. 5. Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk (VSV vzw): BBL zet zijn bestuurdersmandaat in het VSV vzw voort en blijft verder de acties van het VSV promoten in functie van het aansterken van een modern vrijwilligersmanagement bij zijn lidverenigingen. 6. Klimaatcoalitie: BBL zetelt in Raad van Bestuur van Klimaatcoalitie en ondersteunt de publieks- en evenementenwerking van de coalitie naar zijn lidverenigingen. Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere, Kristel Maasen en Danny Jacobs Type activiteit: ondersteuning van aangesloten verenigingen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Limburgse Milieukoepel, West-Vlaamse Milieufederatie, Vogelbescherming Vlaanderen, Verenigde Verenigingen, Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk, Komimo, JNM Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: permanent Timing: permanent
1.2. Vorming en begeleiding 1.2.1 Vorming en begeleiding organisatieontwikkeling Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben via BBL toegang tot vorming, begeleiding en ervaringsuitwisseling ter ondersteuning van verbeteracties inzake organisatieontwikkeling. Verenigingen gebruiken dit in de praktijk en dit leidt tot verbeteringen in de verenigingswerking en resultaten op terrein. Operationele doelstelling: BBL organiseert cursussen en momenten voor ervaringsuitwisseling en biedt begeleiding aan. De nadruk ligt hierbij op de sectoruitdagingen: inspelen op eco-activiteit (uitd1), eigentijds vrijwilligersengagement (uitd2), alternatieve financiële middelen (uitd3), mensen mobiliseren voor beleidsbeïnvloeding (uitd4), aansluiten bij nog niet bereikten (uitd5). Indicatoren: tevredenheid, gebruik en resultaat van vormingen en begeleidingen; algemene deelname aan en tevredenheid met BBL ondersteuningsaanbod. Activiteiten: 1. Organisatie van een 10-tal cursussen, collega-groepen en andere collectieve vormingsmomenten per jaar: cursussen rond vrijwilligerswerking voor lokale achterban (voorjaar en najaar) of hen beter toeleiden naar reeds bestaand ruim vormingsaanbod in het brede sociaal-culturele veld (uitdaging 2) cursus(sen) rond alternatieve financiering indien hier vraag naar is binnen het traject met regionale en gewestelijke lidverenigingen (uitdaging 3) cursus rond multidimensionele beleidsbeïnvloeding: interactieve probleemanalyse/netwerkanalyse en uitwerking actieplan,… (uitdaging 4) cursussen rond draagvlakontwikkeling: bijvoorbeeld inzetten van nieuwe media en sociale actie, hoe een actie opzetten die mensen trekt, (uitdaging 4) collega-groep rond afweging maken bij milieubeleidbeïnvloeding (uitdaging 4)
9
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 infosessie over eco-activiteit en transitie in onze samenleving: wat, wie en hoe hier op inspelen vanuit de eigen thematische werking van de vereniging (uitdaging 1) cursussen over het gebruik van nieuwe media voor verenigingswerking, actievoeren en aantrekken van nieuwe groepen (uitdaging 1, 3 en 4) - collega-groep voor verzameling van activiteitmodellen en praktijkvoorbeelden om netwerking tussen lokale achterban en eco-actieve groepen te bevorderen, alsook de inhoudelijke ondersteuning van hun werking door onze lokale beweging (uitdaging 1) collega-groep rond een of meerdere thema’s van vrijwilligerswerking (uitdaging 2) collega-groepsbijeenkomsten om kennis, ervaringen en mogelijkheden te bekijken rond alternatieve financiering voor gewestelijke en regionale verenigingen (uitdaging 3) aangevuld met andere onderwerpen die van bijzonder belang zijn voor milieu- en natuurverenigingen 2. Begeleiding van individuele verenigingen op aanvraag: algemeen aanbod: meerjarenplanning, architectuur van de organisatie, visie en missie/inhoudelijke denkdag, zelfevaluatie en opzetten verbeteringsplan, begeleiding bij crisis en herstructurering opzetten van een meer systematisch aanbod rond begeleiding (begeleidingskader en thema’s) tien begeleidingen van lokale lidverenigingen rond modern vereniging- en vrijwilligersmanagement (hulpmiddel Verenigingskompas) (uitdaging 2) begeleiding van een aantal verenigingen rond het opstellen van een inkomstendiversiteitsplan (uitdaging 3) andere begeleidingen op aanvraag 3. Detectie van vormings- en begeleidingsbehoeften: jaarlijkse behoeftebevraging, signalen via persoonlijke contacten met verenigingen, sectoruitdagingen. Verantwoordelijke intern: Kristel Maasen, Nicolas De Baere (vormingen en begeleiding), Danny Jacobs, Bram Dousselaere Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Nieuw/doorgerold: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent
1.2.2 Inhoudelijke vorming milieubeleid Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben via BBL toegang tot vorming en intervisie rond milieubeleidthema’s. Verenigingen gebruiken dit in de praktijk en dit leidt tot een betere beleidswerking, zowel op individueel vereniging- als sectorniveau. Operationele doelstellingen: BBL organiseert structureel een inhoudelijk vormingsaanbod en uitwisselingsmomenten rond milieubeleidthema’s. Activiteiten: 1. Organisatie van een aanbod cursussen en uitwisselingsmomenten per jaar: vorming en collegagroepen met het oog op de vertaling van de visie 2020-2050 van de milieubeweging naar programmatie in de projectwerking en dagelijkse praktijk van lidverenigingen. belangrijke milieubeleidthema’s: verkiezingen 2012 andere cursussen of collega-groepen over onderwerpen die van bijzonder belang zijn voor milieu- en natuurverenigingen (kernenergie, transitie, …) 2. Detectie van vormings- en begeleidingsbehoeften: jaarlijkse behoeftebevraging, signalen via persoonlijke contacten met verenigingen.
10
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 3. Samenwerking zoeken met vormingsaanbieders binnen en buiten de sector die ook voor onze achterban interessante vormingen verstrekken Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere, Yanti Ehrentraut, betrokken beleidsmedewerkers Type activiteit: ondersteuning van aangesloten lidverenigingen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: CVN, Natuurpunt Studie Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent
1.2.3 Ondersteuning lokaal milieu- en natuurbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Versterken van het lokaal natuuren milieubeleid Operationele doelstellingen: Steden en gemeenten zijn op de hoogte van het aanbod (campagnes en acties) en aanbevelingen van de natuur- en milieubeweging. Lokale natuur- en milieuraden maken gebruik maken van een aanbod aan cursussen, vormingen en handleidingen om hun praktische en inhoudelijke competenties te versterken. Activiteiten: Bond Beter Leefmilieu en CVN werken samen een aanbod uit aan cursussen, vormingen en handleidingen om de competenties van lokale milieuraden te versterken. BBL en CVN werken een nieuwe nieuwsbrief en website uit specifiek voor lokale milieuraden. De vroegere Tandemwebsite blijft online. Hier kunnen lokale natuur- en milieuverenigingen inspiratie vinden voor lokale natuur- en milieuprojecten. Via de Tandemnieuwsbrief blijven de lokale actoren op de hoogte van de natuur- en milieucampagnes. Verantwoordelijke intern: Yanti Ehrentraut Type activiteit: project Type financiering: gemeenten, provincies en eigen middelen. Partners: BBL en geïnteresseerde gewestelijke milieuverenigingen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent
1.3. Bewegingscampagnes 1.3.1 Op maat van lokale en regionale verenigingen Strategische doelstelling: Via een gecoördineerde campagnewerking ondersteunt BBL de frontvorming in de sector rond enkele milieu(beleids)thema’s met extra aandacht voor ruimtelijke ordening, klimaat/energie en duurzaam materiaalbeheer. Dit ondersteunt de beleid- en projectwerking van de lokale/regionale lidverenigingen en een betere draagvlakontwikkeling bij het brede publiek. Operationele doelstelling: voor sterk en breed gedragen milieucampagnes in de sector zetten we minder of niet meer in op de klassieke bewegingscampagnes en investeren we in flexibele campagne en actieformules met onze lidverenigingen (beperkt in tijd en thema). Hiervoor gaan we samenwerkingsverbanden aan met onze lidverenigingen gericht op het promoten van hun campagnes of acties naar lidverenigingen en andere doelgroepen, mediaondersteuning, en mee zoeken naar financiering en sponsoring, enz.… Activiteiten: 2012: BBL stopt de campagnecoördinatie van Dag van de Aarde in Vlaanderen en investeert in meer flexibele campagneformules met zijn lidverenigingen. Zo gaan we een samenwerkingsverband aan met Natuur.koepel en eventueel andere partners
11
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 rond het project Sol Suffit. Dit project wordt gepromoot en ondersteund als de globale actie vanuit de milieubeweging tijdens het tweede jaar van de klimaatcampagne van 11.11.11 en BBL. Big Jump en Nacht van de Duisternis: BBL neemt deel aan de campagnewerkgroepen en promoot de campagnes naar zijn achterban. Voor de Big Jump werkt BBL een vernieuwd en grootschaliger campagne- en sponsormodel uit. 2013: Nog in overleg met onze lidverenigingen te bepalen Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere en beleid- en projectmedewerkers Type activiteit: ondersteuning van aangesloten verenigingen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: lidorganisaties Bond Beter Leefmilieu Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: de campagnemomenten van Nacht van de Duisternis, Big Jump en andere nieuwe sectorcampagnes in 2012-2013
1.4. Kenniscentrum en communicatie 1.4.1 Instrumenten organisatieontwikkeling Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben via BBL toegang tot praktische kennis, tips en instrumenten om zelf aan de slag te gaan rond organisatieontwikkeling. Verenigingen maken hier gebruik van en dit leidt tot verbeteringen in de verenigingswerking. Operationele doelstelling: BBL biedt handige infofiches en instrumenten aan ivm de verenigingswerking via de ledenpagina en bij ondersteuningsvragen. Indicator: diversiteit en nuttigheidswaarde van infofiches en instrumenten, algemene tevredenheid met BBL ondersteuningsaanbod, gebruik van infofiches en instrumenten (wordt niet gemeten). Activiteiten: 1. Bestaande infofiches en instrumenten blijven aanbieden: infofiches inzake volgende domeinen: besturen, beleid en strategie, leden- en vrijwilligersbeleid, personeelsbeleid, opzetten van activiteiten, financiële middelen, netwerken. instrumenten: het Kwaliteitshandboek en het Verenigingskompas (zelfevaluatie), eenvoudige kasboekhouding, stappenplan erkenning als VZW, snelscan ledentijdschriften/website/e-zine. 2. Nieuwe infofiches en instrumenten ontwikkelen en promoten: verder promoten van het gebruik van het Verenigingskompas infofiches over thema’s van de cursussen organisatieontwikkeling infofiches over de thema’s van de sectoruitdagingen introductie van eigen of ondersteuningsinstrumenten uit andere sectoren (uitdaging 2) 3. Onderzoek en verkenning onderzoek naar de interesse en financieringsmogelijkheden voor het gezamenlijk ontwikkelen van een aanbod gericht op eco-actieve groepen (genre buurtbox) waarmee lokale vrijwilligers ook deze groepen kunnen aanspreken en ondersteunen in hun werking (uitdaging 1). onderzoek van de evolutie in het huidige vrijwilligersengagement en profiel van de nieuwe vrijwilliger binnen de milieusector (i.s.m. Natuurpunt, Velt, …). Op basis van de onderzoeksresultaten acties en tips ontwikkelen die lidverenigingen ondersteunen in het aantrekken en behouden van de nieuwe vrijwilliger (uitdaging 2) verkenning mogelijkheden alternatieve financiering voor gewestelijke en regionale lidverenigingen (uitdaging 3)
12
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 verder verkennen en verzamelen van nieuwe vormen van actievoeren, en uitwerken van een methodiek voor afwegingsproces beleidsbeïnvloeding (uitdaging 4) Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere en Kristel Maasen Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Nieuw/doorgerold: doorgerold maar gewijzigd Timing: permanent
1.4.2 Wetgeving (vzw, vrijwilligers, arbeid) en subsidies Strategische doelstelling: Lidverenigingen zijn in orde met de VZW-, vrijwilligers- en arbeidswetgeving en dienen een correct dossier in voor reguliere subsidies bij de Vlaamse Overheid, departement LNE. Operationele doelstelling: BBL brengt lidverenigingen op de hoogte van belangrijke wijzigingen. BBL biedt lidverenigingen een antwoord op hun vragen rond wetgeving en subsidieregelgeving. Indicator: tevredenheid met de kwaliteit van de ontvangen informatie, algemene tevredenheid over het BBL ondersteuningsaanbod (wordt niet gemeten). Activiteiten: BBL volgt de evoluties inzake wetgeving en subsidieregelgeving en brengt lidverenigingen op de hoogte van belangrijke wijzigingen Helpdesk waar lidverenigingen terecht kunnen met hun vragen. Indien te specifiek of te complex worden ze doorverwezen. BBL kijkt de subsidiedossiers van lokale verenigingen na en dient ze in bij de administratie. Verantwoordelijke intern: Bram Dousselaere (vzw-wetgeving, arbeidswetgeving), Kristel Maasen (vzw-wetgeving, subsidies gewestelijke en regionale verenigingen); Nicolas De Baere (vrijwilligerwetgeving, subsidies streekverenigingen) Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Sociare en Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk Nieuw/doorgerold: doorgerold Timing: permanent
1.4.3 Ledencommunicatie Strategische doelstelling: Lidverenigingen hebben toegang tot informatie over het BBL-ondersteuningsaanbod en voor de sector interessante thema’s en acties Operationele doelstelling: BBL informeert lidverenigingen over verschillende relevante thema’s op verschillende manieren. Indicator: regelmatige en toegankelijke communicatie Activiteiten: 1. Lidverenigingen op de hoogte brengen van het BBL-ondersteuningsaanbod: kalender (2x/jaar) met de geplande activiteiten brochure over het ondersteuningsaanbod verspreiden onthaaldag (2x/jaar) organiseren voor nieuwe professionele medewerkers in de sector bezoek aan nieuwe lidverenigingen 2. Informatie verzamelen en verspreiden over voor de sector interessante thema’s en acties:
13
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 e-zine “bewegingsbabbel” (2-wekelijks) met vaste rubrieken: sectornieuws; campagnes en acties van BBL, lidverenigingen en derden; beleidsinformatie; projectsubsidies; vormingen en informatie over organisatieondersteuning, enz… communicatie en interactie met betrekking tot het visietraject 2020-2050 van BBL en de milieubeweging campagnes zoals Week van de Vrijwilliger en Prijs voor het Vrijwilligerswerk actief promoten naar lokale achterban (uitdaging 2) goede praktijken, methodieken, activiteit- en projectmodellen om eco-actieve groepen aan te spreken of te ondersteunen vanuit de sector en daarbuiten (uitdaging 1) in kaart brengen van goede vrijwilligerspraktijken (databank/brochure Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk) en vertalen naar de sector (uitdaging 2) goede voorbeelden mobiliseren van mensen rond beleidsbeïnvloeding verzamelen en verspreiden, ook nieuwe instrumenten gemeentedecreet verder bekend maken (uitdaging 4) medewerking aan innovatieblog ‘Wereldverbeteraars 8.0’ om verenigingen en mensen te inspireren om hun doel sneller, beter en met meer plezier te bereiken, via interactieve webtoepassingen (uitdaging 1, 2 en 4) 3. BBL-ledenpagina als bron van nuttige informatie In 2011-2012 volledige reorganisatie van de ledenpagina met aandacht voor gebruiksvriendelijkheid Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere en Kristel Maasen Type financiering: subsidies erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Nieuw/doorgerold: doorgerold Timing: permanent
1.5. Belangenbehartiging Strategische doelstelling: De belangen van lidverenigingen als subsidieontvanger en als werkgever worden behartigd via de koepel BBL. Operationele doelstelling: BBL volgt de evoluties en behartigt de belangen van de milieusector inzake werkgeverszaken en inzake gewestelijke overheidssubsidies. Activiteiten: BBL behartigt de belangen van de sector naar de subsidiegever toe en volgt subsidiedossiers op indien nodig (Vlaamse overheid departement LNE en andere waar van toepassing). BBL vertegenwoordigt (samen met Natuurpunt) de sector natuur en milieu binnen Sociare, de enige werkgeversorganisatie in het Paritair Comité 329. BBL volgt tevens de sociale fondsen op. BBL is verantwoordelijk voor het eigen sectoroverleg en organiseert infomomenten wanneer er zich relevante ontwikkelingen voordoen. In 20112012 gaat bijzondere aandacht naar de ontwikkeling van de VIA4-akkoorden. Verantwoordelijke intern: Bram Dousselaere en Danny Jacobs Type financiering: lidgelden betaald door onze aangesloten verenigingen aan Sociare Partners: Natuurpunt, Sociare Nieuw/doorgerold: doorgerold Timing: permanent
14
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
2. Communicatie 2.1 BBL in externe media Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de mediawerking zorgt ervoor dat onze beleidsmedewerkers bij persoonlijke gesprekken met het beleid of bedrijven meer gewicht in de schaal kunnen werpen. Onze optredens in de media scheppen een beeld waardoor beleidsmakers en andere actoren gevoeliger zijn voor onze standpunten. De doelgroepen- en bewegingswerking van BBL toont in de media op een positieve manier dat iedereen kan bijdragen aan een beter milieu en informeren over hoe je dat kunt doen. Operationele ambitie: het permanent werken aan een goede aanwezigheid in de geschreven, de audiovisuele en de online media. Het opbouwen van een goede relatie met die media door snel en accuraat te reageren op vragen en kansen. Omschrijving activiteit: De mediawerking volgt de opdeling doelgroepenwerking/beleid/beweging binnen BBL. Voor de doelgroepenwerking richten we ons vooral op lokale pers en online media, maar er wordt voor een aantal sleutelmomenten getracht om nationale media te bereiken. Met originele concepten trekken we de persaandacht. De concrete resultaten van campagnes maken we tastbaar. De perswerking ter ondersteuning van de beleidswerking van BBL volgt een andere strategie. Via persacties wil BBL manifest naar buiten treden als spreekbuis van de Vlaamse milieubeweging. We werken aan de persvaardigheden van de (vele nieuwe) beleidsmedewerkers. Dat doen we door ad hoc coachen en door maandelijks intern in groep te oefenen, om te leren van elkaar. De persaandacht genereren we door de publicatie van inhoudelijke dossiers, persberichten en persconferenties. We testen of aanwezigheid op twitter meer nieuwe kansen kan bieden of bestaande contacten kan verdiepen. Onze persrelaties kennen ons nu hoofdzakelijk van milieuhygiënische zaken zoals wateren luchtkwaliteit. Wij brengen hen nu ook op de hoogte van de drie thema’s waar wij onze werking nu op toespitsen. Verantwoordelijke(n) intern: Kris Van Rossem en Lieze Cloots Type activiteit: beleidsbeïnvloeding, informeren over publieks- en doelgroepgerichte campagnes en projecten. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: permanente werking.
2.2 BBL en eigen websites Strategische doelstelling of overkoepelend doel: De BBL-website is het centrale informatiekanaal over de werking en de standpunten van BBL en schets een beeld van de milieubeweging in Vlaanderen. De milieuactualiteit staat centraal. De websites van de verschillende projecten en campagnes zijn gebruiksvriendelijk en moeten herkenbaar zijn als ‘BBL-websites’ en ondersteunen zo ons imago. Operationele ambities: 1. Via een continue stroom aan nieuwsberichten en analyses profileert de BBL-website zich als referentie over milieu, -beweging en -beleid in Vlaanderen. 2. We verzamelen op alle BBL websites adresgegevens van de gebruikers in een centrale database (Civicrm). Dit stelt ons in staat om deze mensen ook op de hoogte te brengen van andere BBL informatie.
15
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 3. Tegelijkertijd wordt de veiligheid en de stabiliteit en de uniformiteit van de BBL-sites verbeterd door over te schakelen op Drupal. We evalueren per website of het opportuun is deze naar Drupal om te zetten 4. Bij het ontwikkelen van websites staat de surfer steeds centraal. Onze website zijn gebruiksvriendelijk. Omschrijving: De hoofdwebsite www.bblv.be is de portaalsite van de BBL-campagnes en de BBL-beleidswerking. De agenda en vacatures verzamelen informatie van de hele milieubeweging. Leden van de milieubeweging kunnen zelf agendapunten en vacatures op de website zetten. In 2012 -2013 zetten we de BBL-site om naar Drupal. Hierbij hebben we extra aandacht voor het beter integreren van de beleidswerking met de doelgroepenwerking in de website. Verantwoordelijke intern: Kris Van Rossem en Stefan Vanthuyne. Partners: de Vlaamse milieubeweging. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd.
2.3. BBL en nieuwsbrieven Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Met onze nieuwsbrieven brengen we het milieunieuws naar de mensen toe. Waar mogelijk en nuttig trachten we met onze nieuwsbrieven mensen naar onze websites te krijgen. Operationele ambities: We willen de gegevens die we in Civicrm verzamelen gebruiken om geïnteresseerden aan ons te binden. We onderzoeken of we de onderstaande nieuwsbrieven daarvoor moeten herprofileren. Omschrijving: - Via de Milieub@BBeL informeert BBL de achterban over wat er reilt en zeilt in de Vlaamse milieubeweging. Nadruk ligt op acties die binnen de beweging gevoerd worden, op vacatures, publicaties, activiteiten, overzichten, aankondigingen,… - De Beleidsb@BBeL behandelt dossiers met een rechtstreekse impact op het Vlaamse milieubeleid. Dat gaat van Europese, over federale, en Vlaamse tot lokale dossiers. Bedoeling is dat beleidsmakers, milieuprofessionals en milieujournalisten de Beleidsb@BBeL krijgen. Om de Beleidsb@BBeL een gezicht te geven, zullen de auteurs van de artikels vaker zelf aan bod komen via de Milieublog. In die laatste staan de standpunten en de analyses van BBL over het milieubeleid centraal. Verantwoordelijke intern: Kris Van Rossem en Stefan Vanthuyne. Partners: de Vlaamse milieubeweging. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: nieuw.
2.4 BBL en sociale media Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Via de BBL facebookpagina brengen we het milieunieuws naar de mensen toe. Via twitter trachten we beleidsmakers, journalisten en opinion leaders te bereiken. Operationele ambities: BBL twitter account opstarten. Omschrijving: Via facebook berichten we wat er reilt en zeilt op vlak van milieu in zeer brede zin. De nadruk ligt op leuke of belangwekkende berichten. We brengen nieuws over de beleidswerking en de doelgroepenwerking, maar beperken ons daar niet toe. Via twitter zetten we onze mening in de kijker. Kris volgt ook veel journalisten om voeling te houden met hun interesses en meningen. Verantwoordelijke intern: Kris Van Rossem en Stefan Vanthuyne. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: nieuw.
16
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
2.5 Archiefopbouw van de milieubeweging via samenwerking met Amsab Strategische doel of overkoepelend doel: erfgoed van de milieubeweging in Vlaanderen veilig stellen en onderzoek naar de sociale en historische betekenis van de natuur- en milieubeweging mogelijk maken. Operationele ambitie: overdracht statisch archief, geordend dynamische archief, digitale archivering Omschrijving activiteit: Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis is zowel een archief, een bibliotheek als een onderzoekscentrum. Het verzamelt bronnen over progressieve sociale bewegingen. Niet alleen de ‘klassieke’ bewegingen zoals de socialistische arbeidersbeweging en de kleinlinkse partijen komen in beeld. Ook de nieuwe sociale bewegingen rond thema’s als vrede, milieu, vrouwenemancipatie, migranten en de derde wereld vinden de weg naar Amsab-ISG. In de zomer van 2002 sloten Amsab-ISG en BBL een samenwerkingsakkoord om het historisch erfgoed van de milieukoepel en aangesloten verenigingen veilig te stellen voor de toekomst. In 2012 en 2013 werken we verder aan de uitwerking van de samenwerkingsovereenkomst. Er zal een sterke nadruk gelegd worden op duurzaam archiveren van digitale documenten. Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs Type activiteit: ondersteunen van aangesloten verenigingen, verzamelen en beheren van het archief Type financiering: subsidie houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen Partners: Amsab Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold
17
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3. Inhoudelijke activiteiten: beleid- en doelgroepenwerking De inhoudelijke werking van BBL wordt geschraagd door de beleids- en projectploeg, die hun werking steeds verder trachten te integreren rond gezamenlijke beleidslijnen. Het inhoudelijk werkingsprogramma onderscheidt (1) een geïntegreerde werking rond duurzame ontwikkeling op mondiaal, Europees, federaal, Vlaams en lokaal niveau; (2) een werking gericht naar specifieke doelgroepen zoals politiek, bedrijfsleven, burgers, consumenten en landbouw; (3) een werking rond de verdere ontwikkeling van ‘horizontale’ (d.w.z. voor meerdere milieuproblemen geldende) milieubeleidsinstrumenten en (4) een werking m.b.t. specifieke milieuthema’s zoals milieu & ruimte, afval & duurzaam materialenbeheer, transport & mobiliteit, energie & klimaat, hinder, water, milieu& gezondheid. De taakverdeling binnen ziet er als volgt uit: Beleidsveld 3.1
3.2
3.3
3.4
Duurzame ontwikkeling 3.1.1 Mondiaal 3.1.2 Europees 3.1.3 Federaal 3.1.4. Vlaams 3.1.5. Lokaal Doelgroepenbeleid 3.2.1 Milieu & politiek 3.2.2 Milieu & bedrijf 32.3 Milieu & landbouw 3.2.4. Milieu & burger 3.2.5. Milieu & consument Gereedschapskist milieubeleidsinstrumenten 3.3.1 Leefmilieubegroting 3.3.2 Milieuaansprakelijkheid 3.3.3 Milieuhandhaving 3.3.5 Milieueffectenbeoordeling Thema’s 3.4.1 Milieu&ruimte 3.4.2 Duurzame productie en consumptie Materialen en afvalstoffen Gevaarlijke stoffen en producten 3.4.3 Transport&mobiliteit 3.4.4 Energie&klimaat
Verantwoordelijke Medeopvolging door dibeleidsmedewerker rectielid, teamcoördinator doelgroepen Lieze Lieze Lieze Lieze Yanti
Cloots Cloots Cloots Cloots Ehrentraut
Lieze Cloots Jeroen Gillabel/Lieze Cloots Jeroen Gillabel Erik Grietens Jeroen Gillabel
Stefaan Claeys Danny Jacobs Stefaan Claeys Danny Jacobs Stefaan Claeys Stefaan Claeys Stefaan Claeys
Danny Jacobs Erik Grietens Erik Grietens Erik Grietens Erik Grietens/Karlien Vandecasteele Jeroen Gillabel
Stefaan Claeys
Mathias Bienstman/Erik Grietens Sara Van Dyck/ Mathias Bienstman
Roel Vanderbeuren, Stefaan Claeys Mike Desmet, Stefaan Claeys
18
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 3.4.5 Hinder 3.4.6. Water 3.4.7 Milieu & gezondheid
Erik Grietens Karlien Vandecasteele Erik Grietens
In voorliggend inhoudelijk werkingsprogramma, vertrekken we per beleidsveld van een strategisch ‘visiestukje’ dat zowat onze eigen ‘doctrine’ weergeeft waar we onze werking aan ophangen. Daarna volgen de acties, waarbij per actie wordt weergegeven wie er intern verantwoordelijk voor is, om welk type activiteit het gaat, wanneer ze wordt uitgevoerd, wat het beoogd resultaat is, en met welke partners het geheel wordt uitgevoerd.
3.1 Duurzame ontwikkeling Er bestaan diverse invalshoeken om met het concept ‘duurzame ontwikkeling’ (D.O.) aan de slag te gaan. D.O. kan bekeken worden vanuit de internationale dimensie. Daarbij ligt de nadruk op het woord ‘ontwikkeling’, zoals we het kennen uit ‘ontwikkelingssamenwerking’. Het concept is ook vanuit de internationale dynamiek ontstaan. Het werd op de Conferentie van de Verenigde Naties over Milieu & Ontwikkeling (UNCED, Rio de Janeiro, 1992) boven de doopvond gehouden. Het gaat hierbij in se over een rechtvaardiger spreiding van de welvaart over de wereldbevolking. Een andere invalshoek is de milieu-invalshoek. Hierbij wordt aandacht gevraagd voor de blijvende schade die sommige productie- en consumptiepatronen aan het ecosysteem aarde aanrichten. Vermits dat ecosysteem ons huis is en de voornaamste bron van onze welvaart, moeten we er zorgvuldig mee omspringen. Het volstaat dus niet om aan de huidige generaties te denken, we moeten ook de volgende generaties beschermen. Het krachtige aan het concept D.O. is dat het vertrekt vanuit de premisse dat combinatie van twee doelstellingen mogelijk is: de rechtvaardige spreiding van de welvaart over de huidige generaties valt te rijmen met het beschermen van onze natuurlijke rijkdommen voor de komende generaties. In het concept D.O. is zorg voor het huis dus ook zorg voor haar bewoners. De huidige en de toekomstige. Bond Beter Leefmilieu is zeer actief op vlak van Duurzame Ontwikkeling, maar doet dat vanuit haar eigen invalshoek: wij willen er toe bijdragen dat welvaartsopbouw gepaard gaat met de bescherming van het ecosysteem aarde tegen blijvende schade. Wij waken er dus in de eerste plaats over dat de opbouw van onze welvaart hier en nu geen roofbouw pleegt op de natuurlijke voorraden die nodig zijn voor de volgende generaties. Wij zijn minder actief op het vlak van de rechtvaardige spreiding van de opgebouwde rijkdom in eigen land en wereldwijd. Niet dat wij deze dimensie van D.O. minder belangrijk zouden vinden. Wel omdat wij erkennen dat onze kennis en bijdrage op dat vlak meer beperkt is dan deze van sociale organisaties of Ontwikkelingsorganisaties. Wij ondersteunen wel sterke samenwerkingsverbanden die de sociale en ecologische invalshoek willen integreren. Wij doen dit ondermeer op vlak van energiearmoede. Terwijl de institutionele (politieke) dynamiek rond duurzame ontwikkeling vandaag weinig interesse kan opwekken bij de beleidsdomeinen waarop ze gericht is en weinig effec-
19
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 tieve impact heeft op het reële beleid, zien we wel een maatschappelijke dynamiek die wel de positieve richting lijkt uit te gaan. Vooral het bedrijfsleven besteedt de laatste tijd aandacht aan ‘Duurzame Ontwikkeling’. Ze doet dat ten dele – maar zeker niet uitsluitend - om haar imago op te poetsen. Meer en meer bedrijfsleiders zijn het belang van Duurzame Ontwikkeling gaan inzien. Zij ervaren dat er vandaag reeds signalen zijn dat de economische ontwikkeling wordt bedreigd door een aantal niet-duurzame tendensen. Zij gaan op zoek naar een andere wijze van produceren, waarbij de milieugebruiksruimte als belangrijke productiefactor wordt erkend en waarbij de fysieke grenzen ervan worden ervaren. Die tendens is nieuw. Ze heeft echter een belangrijk potentieel, dat door de milieubeweging niet mag worden veronachtzaamd: voor het eerst wordt vanuit een economische logica erkend dat milieuzorg bijdraagt of kan bijdragen tot economische ontwikkeling. In de klassieke school werd milieuzorg altijd als hinderlijk voor de economische ontwikkeling ervaren. Die klassieke benadering vormt trouwens nog steeds de basis voor het economisch beleid, waarbij het meenemen van de milieudimensie van in de conceptfase van het beleid nauwelijks of niet wordt overwogen. Toch ligt het debat open. Economische tinktanks zoals Econopolis of Itinera wijzen steeds vaker op de nood aan weloverwogen integratie – in een vroeg stadium van de besluitvorming – van niet klassiek economische elementen in de economische planning. Ook binnen de milieubeweging gaat steeds meer aandacht uit naar het economische en de integratie van ecologie en economie. Niet alleen binnen de bedrijfswereld maar ook binnen het brede middenveld is de groeiende aandacht voor duurzame ontwikkeling een constante. Het Transitienetwerk Middenveld (TNM) werd in juni 2010 opgericht met als doel de transitie naar een duurzame samenleving en economie op sociaal-rechtvaardige en democratische wijze te laten verlopen. Het TNM vormt een open platform van diverse middenveldorganisaties uit diverse hoeken van de samenleving, bedrijven en geëngageerde journalisten. Concreet wil het TNM bestaande transitieprocessen kritisch beoordelen en zo mogelijk bijsturen in een meer sociaal-rechtvaardige richting, beleidsvoorstellen en beleidsvisies toetsen op hun sociale rechtvaardigheid en in diverse overleg- en adviesraden het rechtvaardige transitiedenken binnenbrengen. Daarnaast zet het TNM zich in om een draagvlak te creëren bij ieders achterban voor het transitiedenken tout court en de sociale rechtvaardigheid ervan in het bijzonder. Bond Beter Leefmilieu wil ertoe aansporen dat productie- en consumptieprocessen grondig worden omgebogen. Dit wil niet zeggen dat wij ‘economische groei’ verwerpen (al vormt het gehanteerde meetinstrument voor deze groei, het BNP, geen adequaat instrument). Zonder economische groei/ontwikkeling/welvaartsstijging (termen die dezelfde lading dekken) is er geen hoop voor het gros van de wereldbevolking. Maar binnen de huidige economische groei is deze hoop er evenmin. Een project voor duurzame ontwikkeling veronderstelt in de eerste plaats dat milieubescherming een integrerend bestanddeel wordt van het ontwikkelingsproces. Daarbij worden niet alleen direct in geld waardeerbare goederen geacht bij te dragen aan de welvaart en ontwikkeling, maar ook milieugoederen zoals biodiversiteit, zuiver water, een stabiel klimaat, gezonde lucht, enz. Het integreren van milieubekommernissen in alle beleidsdomeinen is een belangrijke voorwaarde voor duurzame ontwikkeling en een voortdurend streefdoel van BBL. Daarbij is het de taak van BBL om te wijzen op het potentieel van marktgebaseerde instrumenten (zie ook ‘vergroening fiscaliteit’), van maatregelen inzake eco-efficiëntie en van culturele omschakelingen. De visie van BBL op D.O. is dus veel ruimer dan wat de federale en Vlaamse regering naar voren schuiven als een apart beleidsdomein of een aparte strategie. Zolang er tus-
20
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 sen de plannen strategieën aan de en zijde en het economisch beleid aan de andere zijde geen helder verband bestaat, blijven deze plannen dode concepten Een doorbraak in duurzame ontwikkeling vereist echter ook dat BBL het debat durft te voeren over de ontkoppeling tussen economische groei enerzijds en het gebruik van energie en grondstoffen anderzijds. Er is nood aan ‘dematerialisatie’ van de economie: diensten en producten moeten met veel minder grondstoffen en energie voortgebracht worden, willen we iedereen de kans geven op een goede ontwikkeling. BBL moet er daarbij op wijzen dat technologische verbeteringen maar een deel van de oplossing zijn, aangezien bijkomende consumptie de milieuwinst van innovatie kan teniet doen. Naast het promoten van milieusparende technologieën, moet BBL daarom met de maatschappelijke actoren vooral in dialoog durven gaan over de noodzakelijke cultuurveranderingen en gedragswijzigingen, en daarin een voorbeeld- en voortrekkersrol spelen via projecten en campagnes.
3.1.1 Mondiaal De mondiale dimensie van D.O. is er een die vanuit BBL minder actief wordt opgevolgd. In 2012 zal hier tijdelijk wel meer aandacht naar uitgaan doordat 20 jaar na de Conferentie van Rio, in juni 2012 de Conferentie Rio+20 plaatsvindt. Groene economie en governance van DO staan tijdens deze conferentie uitgesproken op de agenda. De afspraken die hier gemaakt worden moeten doorsijpelen naar Europese en Nationale duurzaamheidstrategieën.
3.1.2 Europees Eind 2009 kwam de Europese Commissie met een opvolger voor de Lissabon-strategie. De EU2020-strategie pretendeert meer te zijn dan een strikt economische strategie, en omarmt de ‘groene economie’. De relatie tot de Europese Strategie Duurzame Ontwikkeling (ESDO) is zeer onduidelijk. Wel duidelijk is dat de ESDO een relatief papieren bestaan leidt. BBL heeft dan ook de duidelijke keuze gemaakt om – zonder de ESDO af te vallen, en met het ESDO in het achterhoofd – meer in te zetten op de concretisering van de EU2020 strategie, die weliswaar vertrekt vanuit het concept ‘groei’, maar daarbij drie adjectieven hanteert die belangrijk zijn: de groei moet ‘slim’, ‘duurzaam’ en ‘inclusief’ zijn. We kunnen dus stellen dat een deel van de ESDO haar weg gevonden heeft naar het ‘reguliere’ economische denken. Althans in theorie. We zien immers dat – mede onder invloed van de economische , maar vooral financiële en budgettaire crisis – de concrete analyses en voorstellen, geformuleerd door de Europese Commissie, weinig aandacht hebben voor de elementen ‘slim, duurzaam en inclusief’. We beschouwen het als onze rol om deze elementen op een systematische manier onder de aandacht te brengen en te houden bij de opmaakt van het Nationale Hervormingsplannen en bij de implementatie van de EU2020 strategie binnen de diverse beleidsniveaus in ons land.
21
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.1.2.1 EU2020-strategie moet ‘slim, duurzaam en inclusief’ zijn en blijven Strategische doelstelling of overkoepelend doel: koppelen van economische groei aan duurzaamheidsstrategie Operationele ambitie: integratie van milieudimensie in Europese economische strategie Omschrijving activiteit: Op de Europese raad van Göteborg werd in 2001 een Strategie Duurzame Ontwikkeling vastgelegd, en werd de milieudimensie toegevoegd aan het proces van Lissabon voor werkgelegenheid, economische hervorming en sociale samenhang. Beide strategieën (Göteborg en Lissabon) kampten echter met ademnood. Sinds eind 2009 lanceerde de Europese Commissie de EU2020-strategie, die zou moeten zorgen voor ‘slimme, duurzame en inclusieve” groei. Op de Wereldtop Duurzame Ontwikkeling Rio +20 buigt de wereldgemeenschap zich in juni 2012 over de thema’s groene economie en ‘governance’. De politieke engagementen en doelstellingen die daaruit voortvloeien moeten ook verankerd worden op het EU niveau. BBL wil via actieve participatie in het Europees Milieubureau (EEB), via de adviezen binnen de federale raad voor Duurzame Ontwikkeling en via het actief stimuleren van het federaal en Vlaams beleid Duurzame Ontwikkeling, bijdragen tot het vrijwaren en verbeteren van duurzaamheiddimensie van de EU2020-strategie. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots/Mathias Bienstman. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobby en campagne. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: EEB, leden federale raad voor duurzame ontwikkeling, Minaraad. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing: 2012-2013.
3.1.3 Federaal Op Federaal vlak kennen we een sterk institutioneel kader, met inschrijving van D.O. in de grondwet. Daarnaast bestaat er opeenvolgende Federale Plannen Duurzame Ontwikkeling (FPDO). We kunnen dus spreken van een federale strategie. De milieubeweging wordt binnen de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling geconsulteerd over belangrijke beleidsontwikkelingen en voorstellen m.b.t. het beleidsdomein ‘duurzame ontwikkeling’. Maar terwijl het concept ‘duurzame ontwikkeling’ geïnstitutionaliseerd raakt, blijkt de toepassing van het concept op de diverse andere beleidsdomeinen nog steeds grotendeels dode letter. We stellen vast dat er van de acties, die in deze federale strategie vervat zijn, zeer weinig wordt gerealiseerd. In concreto blijft het Plan meestal dode letter, en als er vorderingen worden gemaakt in de acties, lijkt dat meer voort te vloeien uit het feit dat deze acties waren voorzien in het beleidsdomein waartoe ze horen, eerder dan voort te vloeien uit het Plan. Tegelijk stellen we vast dat de beleidsdomeinen ‘economie’ en ‘financiën’, twee essentiële domeinen als het aankomt op Duurzame Ontwikkeling, systematisch buiten de scope van de Federale Raad en zijn adviezen blijven. Daar hebben ook de opeenvolgende Federale Plannen Duurzame Ontwikkeling vooralsnog weinig aan veranderd. Op het einde van de vorige federale legislatuur (net voor de val van de regering Leterme), nam de federaal parlement een nieuwe wet op de Duurzame Ontwikkeling aan, waarbij onder meer de FRDO werd hervormd. Door de val van de regering werd de wet echter (we schrijven oktober 2010) nog niet uitgevoerd. Wel vroeg ontslagnemend Minister Magnette aan de FRDO om in uitvoering van de wet op de duurzame ontwikkeling, een advies uit te brengen over de lange termijn visie op Duurzame ontwikkeling en op de tussentijdse uitdagingen en doelstellingen die daarmee gepaard gaan
22
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.1.3.1. Ontwikkelen van een lange termijn visie op DO (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: om inzichten te krijgen in de mogelijke paden naar transitie en in de beleidsbeslissingen die daarbij aansluiten, moet een gedeeld beeld voorop staan van wat men op langere termijn nastreeft. Operationele ambitie: binnen de milieugroep en vervolgens met andere groepen een gezamenlijke lange termijn visie op duurzame ontwikkeling formuleren en mogelijks ook de concrete tussentijdse uitdagingen en doelstellingen die ermee gepaard gaan via backcasting identificeren Omschrijving activiteit: Deze oefening verloopt in verschillende fases en wordt geleidelijke opgebouwd tussen nu en medio 2012. Eerst stellen we binnen BBL, intern en met onze lidorganisaties, onze lange termijn streefbeelden scherp. Hiermee stappen we vervolgens naar de partners binnen de ‘4 feds’ om tot een gezamenlijke visie te komen. De oefening situeert zich binnen een ‘perimeter’ die volgende componenten omvat: 1) inclusieve maatschappij (sociale inclusie, gezondheid, werk, competenties) 2) milieubescherming (biodiversiteit, klimaatverandering en natuurlijke hulpbronnen), 3) economische ontwikkeling (energie, transport, wonen en bouwen, en voeding) 4) transversale thema’s (implementatie-instrumentarium, de externe dimensie en gendergelijkheid). De visie van de verschillende groepen (milieu, werkgevers, werknemers, Noord-Zuid) wordt in de schoot van de FRDO onderling gepresenteerd, waarna opnieuw gekeken wordt of er draagvlak voor een gezamenlijke formulering van een lange termijn streefbeeld. Indien mogelijk zal ook binnen deze oefening, al dan niet gezamenlijk met alle groepen binnen de FRDO, een backcasting oefening worden gemaakt om de tussentijdse doelen en uitdagingen te identificeren. De resultaten van deze oefening gelden tegelijk als bijdrage aan het Rio+20 proces. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots. Type activiteit: overleg en afstemming. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: 4feds, FRDO, TNM Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: 2011-2012.
3.1.4 Vlaams Bij het aantreden van de regering Leterme I, werd de indruk gewekt dat Duurzame Ontwikkeling een plaats zou krijgen in het Vlaams beleid en dat Vlaanderen zijn achterstand op het federale niveau zou inlopen. Het toewijzen van de bevoegdheid over Duurzame Ontwikkeling aan Vlaams minister-president Leterme gaf aan dat Vlaanderen bereid was haar eigen strategie Duurzame Ontwikkeling op te zetten en er een transversaal beleidsdomein van te maken. In 2005 werd de eerste aanzet hiertoe gegeven, door het uittekenen van een eigen Vlaamse strategie Duurzame Ontwikkeling. De diverse stakeholders werden hierbij op actieve wijze betrokken, en het resultaat is een strategische nota die Duurzame Ontwikkeling op een geïntegreerde manier beschouwt en streeft naar een dynamiek waarbij de drie interne dimensies van D.O. (economisch, ecologisch en sociaal) voldoende aan bod komen. Terzelfder tijd werd het Pact van Vilvoorde geactualiseerd, dat (mede) de basis vormt voor het Vlaams beleid Duurzame Ontwikkeling. Hiermee werden grondstenen gelegd om tot een onderbouwd Vlaams beleid Duurzame Ontwikkeling te komen. Na het leggen van deze bouwstenen viel het beleid inzake Duurzame Ontwikke-
23
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 ling echter stil. In 2007 werd een ‘steunpunt Duurzame Ontwikkeling” opgericht. Daarna bleef het twee jaar stil. Pas eind 2009 ontwikkelde zich een nieuwe dynamiek rond een nieuwe VSDO, die in 2011 werd goedgekeurd. Deze tweede VSDO is meer gericht op een algemeen lange termijnkader waarop de diverse Vlaamse beleidsdomeinen zich zouden kunnen enten en straalt ook de ambitie uit om een transitie naar een (meer) duurzame samenleving te ondersteunen. We stellen voorlopig evenwel vast dat het moeilijk is om transversale interesse te wekken binnen de Vlaamse overheid. De vraag is dan ook of de nieuwe strategie meer kans op slagen heeft dan de vorige – mislukte - poging. Inmiddels heeft zich, los van de Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling, een nieuwe dynamiek ontwikkeld in het Vlaamse beleid. In de aanloop naar de verkiezingen van juni 2009 werd het ‘Pact 2020’ goedgekeurd, waarin sociaaleconomische, milieu- en maatschappelijke stakeholders een aantal concrete doelstellingen formuleerden tegen 2020. Het samenbrengen van deze diverse actoren had aanleiding kunnen geven tot een ‘Duurzame Ontwikkelings’-benadering. Het Pact 2020 is echter niet meer geworden dan het formuleren van afzonderlijke doelstellingen , zonder geïntegreerde visie. Het gaat dus de facto niet om Duurzaam Ontwikkelingsbeleid in de klassieke zin van het woord. Het ‘Pact’ heeft wel het voordeel dat het breed gedragen wordt binnen de administratie en in principe ook binnen de Vlaamse regering. Het ‘Pact 2020’ werd door de Vlaamse regering (informeel) ingebed in het project/concept/idee ‘Vlaanderen In Actie’ (VIA) dat het potentieel in zich draagt om uit te groeien tot een Duurzaam Ontwikkelingsbeleid. Door te weinig transversale werking en een te grote verkokering begon de dynamiek enigszins te slabakken. In juni 2011 blies de Vlaamse Regering het ViA proces nieuw leven in door 13 transversale, geïntegreerde thema’s te definiëren waar een transitieaanpak rond uitgebouwd wordt. Tegelijk blijft de reguliere uitvoering van de Doorbraken en doelstellingen uit het Regeerakkoord behouden. Hoewel het ViA proces naar invulling (transversale thema’s) en aanpak (transitiemanagement) ten goede opgeschoven is richting een ‘duurzame ontwikkelings-aanpak’, is het feit dat beide processen nog steeds naast elkaar bestaan nefast voor hun slagkracht.
3.1.4.1 ‘Vlaanderen in Actie’ helpen evolueren tot een volwaardige dynamiek van Duurzame Ontwikkeling in Vlaanderen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Vlaanderen in Actie ombuigen tot een coherente strategie voor Duurzame Ontwikkeling Operationele ambitie: Actief participeren in Vlaanderen in Actie met het oog op het bijsturen van de dynamiek. Omschrijving activiteit: Participeren in ViA, zowel in de sturing als in de concrete projecten met relevantie voor D.O. Daartoe deelnemen aan de ‘Raad van Wijzen’ en aan de diverse fora die binnen het kader van ViA worden georganiseerd, zoals de transitieprojecten die onder de voor ons relevante transversale thema’s worden opgezet. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots,... Type activiteit: beleidsadvisering; beleidbeïnvloeding via lobbyen en campagne. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: Minaraad en SERV, TNM. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing: 2012-2013
24
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.1.4.2 De dynamiek van het Pact2020 onderhouden en sturen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: De (milieu)doelstellingen uit Pact 2020 realiseren. Operationele ambitie: komen tot een geïntegreerde dynamiek rond de Pact 2020 doelstellingen Omschrijving activiteit: door dialoog met de wetenschappelijke en administratieve partners verbeteren we de indicatoren van het Pact. We participeren aan de evaluatie van de jaarlijkse meting van de indicatoren en brengen, binnen het kader van de Verenigde Verenigingen, advies uit aan de Vlaamse regering over de evaluatie en de verder te nemen initiatieven om de doelstellingen dichter bij te brengen. We blijven open staan voor samenwerking ter zake met de Serv. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots, Danny Jacobs Type activiteit: beleidsadvisering; beleidbeïnvloeding via lobbyen en campagne. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: Verenigde Verenigingen en SERV Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
3.1.4.3 Mee de motor vormen voor het transitienetwerk Middenveld (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de transitie naar een duurzame samenleving en economie op sociaalrechtvaardige en democratische wijze laten verlopen Operationele ambitie: een open platform van middenveldorganisaties uit diverse hoeken van de samenleving, bedrijven en geëngageerde journalisten vormen, waar aan draagvlakcreatie wordt gedaan bij de achterban van de diversie middenveldorganisaties; Omschrijving activiteit: Het TNM platform bestaat uit een stuurgroep, een horizontale werkgroep, en meerdere thematische werkgroepen (energie, landbouw en voeding, bouwen en wonen, mobiliteit, cultuur en fiscaliteit). BBL is actief in meerdere van deze fora. In de eerste plaats in de stuurgroep, waar de grote lijnen worden uitgezet en waar wordt nagedacht over het doel en strategie van het netwerk. In de horizontale WG wordt gezocht naar een gezamenlijk ‘Leitbild’, dat als streefbeeld gehanteerd kan worden bij de thematische werkgroepen. Deze thematische werkgroepen zoeken op hun beurt naar en visie op hoe de transitie rond hun thema op de meest rechtvaardige manier kan gebeuren. BBL participeert in de WG energie, landbouw en voeding, wonen en bouwen. BBL zal begin 2012 de WG mobiliteit opstarten. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots, … Type activiteit: beleidsadvisering; overleg, beleidbeïnvloeding via lobbyen en campagne. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: ACW, vakbonden, Noord-Zuid Beweging, culturele sector, landbouwsector, Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: 2012-2013
25
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.1.5 Lokaal 3.1.5.1. Lokale Agenda 21 in Leuven zichtbaar houden via concrete en succesvolle activiteiten op het terrein Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Een voorbeeld-LA21 voor de andere Vlaamse gemeenten uitwerken in Leuven. Operationele ambitie: Lokale betrokkenheid bij het stadsbeleid uitbouwen door samen met diverse partners acties op te zetten die Leuven verduurzamen. Omschrijving activiteit: Ook de volgende jaren begeleidt BBL de stad Leuven in het opzetten van een externe Lokale agenda 21 werking. BBL begeleidt binnen het Netwerk Duurzaam Leuven de projectteams energie, fiets en mobiliteit, en duurzame consumptie en zorgt ervoor dat nieuwe projecten en initiatieven het leven zien. Speerpunten de komende jaren zal de werking zijn rond de opmaak van een klimaatplan ‘Leuven klimaatneutraal tegen 2030’, als vervolgtraject op de campagne ‘Leuven Overmorgen’. Verantwoordelijke intern: Mike Desmet en Yanti Ehrentraut Type activiteit: project Type financiering: contractuele overeenkomsten met derden. Partners: stadsbestuur Leuven, KULeuven, KHLeuven, … Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold sinds 1998 Timing: 2012 - 2013
3.1.5.2 Verzelfstandiging van het Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg dat bouwbedrijven en bouwactoren aanmoedigt om duurzaam bouwen in de praktijk te brengen (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Duurzaam bouwen en wonen (kennis van principes inzake duurzaam bouwen en wonen, duurzame bouwtechnieken en materialen, …) op brede schaal ingang laten vinden bij Limburgse (ver-)bouwers, gemeenten en bouwprofessionelen. Operationele ambitie: via netwerking en samenwerking voorlopers (uit de bouwsector, de overheid, andere sectoren) creëren, concrete projecten tot stand helpen brengen en (particuliere) investeringen in duurzame technieken stimuleren. Omschrijving activiteit: Het Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg is een samenwerkingsinitiatief van de Provincie Limburg, het Centrum Duurzaam Bouwen (Cedubo) en de Bond Beter Leefmilieu. Momenteel werkt het steunpunt met een basisfinanciering van het provinciebestuur Limburg en projectfinancieringen vanuit verschillende Europese en Vlaamse projectfondsen aan een veelzijdig en uitgebreid takenpakket en dit i.s.m. verschillende Limburgse en Vlaamse partners. De basiswerking van het Steunpunt bestaat in het aanmoedigen van Limburgse bouwprofessionals, gemeenten en particulieren om duurzaam bouwen in de praktijk te brengen. De Limburgse gemeenten worden ondersteund bij hun eerstelijnsfunctie naar de burger door hen instrumenten aan te reiken om bouwers en verbouwers te sensibiliseren, te informeren, te begeleiden en te adviseren. Samen met gemeenten worden klimaatscans & klimaatactieplannen uitgewerkt. Hieruit resulteren concrete acties (mbt eigen patrimonium, collectieve isolatieprojecten, groepsaankopen, Energiejacht, …) waarbij gemeenten ook door het steunpunt begeleid worden.
26
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Voor particulieren werd een breed aanbod uitgewerkt: planadviezen, quickscans, quickscans@home, quickscans on the road, thermografie, infosessies, beurzen, … Het steunpunt positioneert zich sinds kort ook explicieter in het professionele landschap. Bouwprofessionelen kunnen bij het steunpunt terecht voor professioneel advies op maat, debatten, infosessies, workshops, excursies, de wedstrijd duwobo, … Met de campagnes Elke dag zondag en Limburg Isoleert worden alle doelgroepen aangesproken en aangezet tot het breed toepassen van woningisolatie. In 2012 zal het steunpunt verzelfstandigd worden tot een vzw-structuur met de huidige partners en Infrax als stichtende leden. Het personeel zal in de loop van het jaar de overgang maken naar de vzw, naargelang de projecten aflopen. Het provinciebestuur voorziet in het startkapitaal. Het Limburgse Steunpunt stond model voor de opstart van vijf provinciale steunpunten. Een 5-jarenovereenkomst tussen de 5 provincies en de Vlaamse overheid werd afgesloten. In Oost-Vlaanderen is BBL eveneens partner geworden in het steunpunt. In Limburg wordt de werking van het Steunpunt verder afgestemd op het TACO2-plan waarin energiebesparing, hernieuwbare energie en de beperking van schadelijke broeikasgassen de belangrijkste aandachtspunten zijn. Met het ambitieuze Totaal Actieplan CO2 (TACO2) wil de provincie de nationale en internationale engagementen inzake milieuzorg ondersteunen. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.dubolimburg.be. Verantwoordelijke intern: Kris Asnong Type activiteit: project Type financiering: Doelstelling II – Europa, Interreg-Europa, Milieuprojectenfonds LNE, provincie Limburg. Partners: Cedubo, provincie Limburg. Doorgerold Timing: 2012-2013
3.1.5.3. ondersteuning van het Vlaams Netwerk van provinciale steunpunten duurzaam bouwen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Duurzaam bouwen (kennis van principes inzake duurzaam bouwen, duurzame bouwtechnieken en materialen) op brede schaal ingang laten vinden bij particuliere bouwers en verbouwers. Operationele ambitie: opzetten van provinciale steunpunten duurzaam bouwen in elke provincie, die in onderlinge samenwerking en uitwisseling een afgestemde werking hebben. Omschrijving activiteit: Nu de 5 provinciale steunpunten duurzaam bouwen dankzij de steun van de Vlaamse overheid opgestart zijn, wordt de noodzaak voor een goede afstemming duidelijk. BBL wil als nauw bij dit netwerk betrokken blijven. BBL blijft ijveren voor haar rol in een bovenbouw, een overkoepelend orgaan dat zal zorgen voor afstemming en uitwisseling van informatie tussen de steunpunten. BBL wil in een bovenbouw de volgende taken opnemen: organiseren van stuurgroepen en adviesraden voor interne en externe afstemming, aanpassen van duurzaam bouwadvies aan nieuwe dubo standaard, het uitwerken van een sensibilisatiecampagne, organiseren van vorming en het voeren van algemene communicatie. BBL zal blijven verder zoeken naar financiering voor het hele netwerk. Type financiering: steun te zoeken bij provincies en Vlaamse overheid Partners: 5 Vlaamse provincies, de partners van het Vlaams Netwerk Duboadvies, de Vlaamse overheid en de bouwsector Verantwoordelijke intern: Mike Desmet
27
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Type activiteit: project Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: 2012-2013
3.2 Doelgroepenbeleid 3.2.1 Milieu & politiek BBL is een pluralistische en per definitie partijonafhankelijke koepel. Voor het realiseren van zijn beleidsdoelstellingen doet hij een beroep op alle democratische partijen en mandatarissen. BBL overlegt ook – in volle onafhankelijkheid – met alle leden van de uitvoerende macht die een verantwoordelijkheid hebben op één van de werkingsgebieden van BBL. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen ministers van diverse partijen, in de mate dat de betrokkene zelf tot open dialoog bereid is. De beleidsstandpunten van BBL zijn openbaar. Zij worden geformuleerd in memoranda – die worden gepubliceerd naar aanleiding van de verkiezingen. Geldende memoranda voor de periode 2011-2012 zijn het Vlaams memorandum van BBL naar aanleiding van de Vlaamse verkiezingen van 17 juni 2009, het Europees memorandum 2009 dat werd opgesteld binnen het kader van het Europees milieubureau EEB en het federaal memorandum naar aanleiding van de federale verkiezingen van 13 juni 2010. Aanvullend hierbij werd ook een nota ‘milieu en staatshervorming’ gepubliceerd, die als bijlage bij het memorandum kan worden beschouwd. Bij de opmaak van dit document (we spreken oktober 2011) staan we aan de vooravond van een nieuwe federale regering. Met oog op de onderhandelingen die hierbij worden gevoerd oordeelde BBL dat haar federaal memorandum en de nota ‘milieu en staatshervorming’ nog steeds actueel waren. Aanvullend bracht de milieubeweging specifiek het dossier rond vergroening van de fiscaliteit onder de aandacht van de federale onderhandelaars. Meteen na het aantreden van de nieuwe Vlaamse regering in juli 2009 (Peeters II) werd door BBL contact opgenomen met de diverse nieuwe ministers en hun kabinetten, met het oog op het komen tot een opbouwende samenwerking. De voor BBL meest ‘relevante’ kabinetten zijn deze van Leefmilieu en natuur, van Ruimtelijke Ordening, van Mobiliteit en van Energie en van Landbouw. Waar vroeger meer een traditie bestond van systematisch overleg, stellen we vast dat de diverse kabinetten nu eerder aansturen op ad hoc vergaderingen, gekoppeld aan specifieke dossiers. Op federaal niveau wordt, binnen het kader van ‘de 4 federaties’ overleg gepleegd met de minister van Klimaat en Duurzame Ontwikkeling. Sinds de val van de federale regering is hier evenwel een leegte ontstaan, die wellicht pas zal worden opgevuld als de nieuwe regering is aangetreden. Het ‘groene middenveld’ ambieert geen plaats in de oppositie, maar wil actief zijn verantwoordelijkheid opnemen in de realisatie van een breed gedragen milieubeleid. Het wil zijn maatschappelijke rol ten volle spelen en werkt hiervoor actief samen met andere actoren in het middenveld en de economie. Ook met de democratische partijen uit meerderheid en oppositie streeft BBL naar een open dialoog. BBL tracht elke politiek partij ervan te overtuigen dat ze belang heeft bij een duurzame ontwikkeling en een doeltreffend, slagvaardig en sociaal rechtvaardig mili-
28
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 eubeleid. In het geval van CD&V, Groen! en SP.A/Spirit gebeurt dit op geregelde basis. Sinds 2007 waren er ook terug herhaalde contacten met Open VLD, terwijl in 2010 nieuwe afspraken worden gemaakt met N-VA. BBL onderhoudt ook goede contacten met individuele parlementsleden uit elk van deze partijen.
3.2.1.1 Het milieubeleid van de Vlaamse regering evalueren Strategische doelstelling of overkoepelend doel: stimuleren van een progressief Vlaams milieubeleid. Operationele ambitie: sterkte/zwakte van het Vlaams milieubeleid analyseren Omschrijving activiteit: Bond Beter Leefmilieu heeft een traditie opgebouwd van onafhankelijke, objectieve en kritische beoordeling van het gevoerde beleid. Wij zullen deze traditie verder zetten. De vorm die hiervoor zal worden gekozen, moet verder worden uitgewerkt. Ons is opgevallen dat ‘algemene’ evaluaties slechts over langere periodes kunnen worden geproduceerd. Gezien de nieuwe Vlaamse regering pas in de tweede helft van 2009 is aangetreden, zal op de beleidsbrieven van 2011 worden gemikt voor een tussentijdse evaluatie van het beleid. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots Type activiteit: publicatie Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: lidorganisaties BBL. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2011 en/of 2012
3.2.1.2 Het milieubeleid van de federale regering opvolgen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: stimuleren van een progressief federaal milieubeleid Operationele ambitie: de vinger aan de pols van het federale milieubeleid houden Omschrijving activiteit: via geregelde contacten met het bevoegde kabinet willen we het milieu- en energiebeleid van nabij volgen. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots. Type activiteit: lobby. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: lidorganisaties BBL. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: 2012/2013
3.2.2 Milieu & bedrijf Zonder bedrijven is welvaart onmogelijk. Zonder bedrijven die duurzaam produceren is het behoud van die welvaart onmogelijk. Bond Beter Leefmilieu wil dus inzetten op een open, correcte en constructieve dialoog met het bedrijfsleven, gericht op het verduurzamen van economische processen en op het ontkoppelen van economische activiteit en milieudruk. BBL beschouwt het bedrijfsleven als een ‘partner in solutions’, maar beseft dat de overwegende economische trend nog steeds een niet-duurzame trend is. Bovendien stellen we vast dat de vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in de maatschappelijke dialoog (sectorfederaties, Unizo, VOKA, VBO, …) vaak het standpunt van hun meest behoudsgezinde leden vertegenwoordigen, omdat deze zich het meest bedreigd voelen door een krachtdadig milieubeleid. De kentering die we zien bij een deel van het bedrijfsleven, dat opteert voor een nieuwe en op duurzame ontwikkeling gerichte economische
29
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 ontwikkeling, krijgt nog veel te weinig stem in de besluitvorming. Daardoor blijven kansen voor de voorlopers liggen. Toch beschouwt BBL ook de georganiseerde vertegenwoordigers van het bedrijfsleven als partners in de dialoog en als potentiële partners bij het aanreiken van oplossingen. Het is aan de bedrijven zelf om hun keuzes te maken. De voorbije jaren is binnen de economische activiteit meer aandacht gegaan naar een ‘groenere’ economie. Daarmee wordt meestal verwezen naar bedrijven die activiteiten ontwikkelen binnen de sector van hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en het recupereren en recycleren van grondstoffen. Concepten als ‘cradle to cradle’ maakten snel opgang . Bedrijven die binnen deze sectoren actief zijn, vormen meestal eerder een deel van de oplossing dan een deel van het probleem. Vergroening van de economie zal echter moeten gepaard gaan met een grondige transitie van de bestaande economie. Onder meer de energie-intensieve sectoren zullen het de komende jaren moeilijker krijgen. Inzetten op een ‘vergroening’ van deze sectoren zal de komende jaren blijken een economische en sociale noodzaak te zijn. Binnen de sectoren zelf begint dit inzicht ook steeds vastere grond te krijgen. Binnen het economisch beleid daarentegen, lijkt dit inzicht alsnog slechts mondjesmaat door te dringen. Deze benadering van de economische actoren als ‘partners in solutions’, wil niet zeggen dat Bond Beter Leefmilieu kritiekloos de bestaande concepten van ‘groei’ zou aanvaarden. Veel liever hebben we het over (duurzame) economische ontwikkeling dan over ‘groei’. Blinde groei dreigt immers niet alleen milieuvernietigend te zijn, maar (mede daardoor) bovenal te leiden tot systematische verarming.
3.2.2.1 Onderhouden van actieve dialoog met bedrijfsfederaties en -koepels. Strategische doelstelling of overkoepelend doel: inzichten, houding en acties rond milieu binnen het bedrijfsleven doen evolueren Operationele ambitie: met elke belangrijke bedrijfsfederatie een constructieve en kritische dialoog voeren. Omschrijving activiteit: Vandaag bestaan reeds vormen van dialoog met (de leiding van) de federatie van de Chemische industrie (Essenscia), van de voedingsnijverheid (Fevia), en met het Verbond der Belgische Ondernemingen. Er werden ook contacten gelegd met de federatie van de technologische industrie (Agoria). We willen met elk van deze federaties minstens een tweetal keer per jaar overleg plegen en hopen op korte termijn ook met de Vlaamse werkgeversorganisaties Unizo en VOKA relaties te hebben, die verder gaan dan de gesprekken binnen het kader van de adviesraden waarin wij elkaar vandaag ontmoeten. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots. Type activiteit: maatschappelijke dialoog, beleidsbeïnvloeding op (middel)lange termijn. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: Essenscia, Fevia, Agoria, VBO, VOKA, Unizo, . Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012 - 2013
30
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.2.3 Milieu & landbouw Landbouw heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in onze maatschappij, en doet dat nog steeds. Niet alleen levert de landbouw ons voeding, hij neemt ook een groot deel van het landoppervlak in beslag en heeft zo een sterke invloed op ons landschap, de milieukwaliteit en de biodiversiteit. Door het verdwijnen van kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten en poelen worden landbouwgebieden biljarttafels die veeleer een barrière in plaats van een leefgebied en verbindingsweg vormen voor planten en dieren. De biodiversiteit in agrarisch gebied gaat nog steeds achteruit. Ook pesticiden kunnen een nefaste impact hebben op biodiversiteit. Bijensterfte is bijvoorbeeld meermaals gerelateerd aan pesticidengebruik. Het is van cruciaal belang het mestprobleem onder controle te krijgen, het pesticidengebruik naar beneden te brengen, kritisch te staan ten opzichte van GGO’s en andere met het huidige landbouwmodel gerelateerde milieuproblemen aan te pakken. Het mestprobleem in Vlaanderen is al jaren een van de meest prangende milieuproblemen. Op de kleine oppervlakte van Vlaanderen leven miljoenen stuks vee en pluimvee. De grondloze, intensieve veehouderij voert grote hoeveelheden veevoer in vanuit andere werelddelen, dat zorgt bij ons voor een enorm mestoverschot. De overbemesting leidt ertoe dat onze waterlopen en bodem erg vervuild zijn met nitraten en fosfaten en dat de kosten voor de productie van drinkwater oplopen. Mestverwerking is duur en geen duurzame lange termijn oplossing. Intensivering van akker- en tuinbouw gaat hand in hand met het overmatig gebruik van kunstmest en pesticiden. Dat leidt tot de verspreiding van gevaarlijke stoffen die gronden oppervlaktewater vervuilen en de gezondheid van mens en milieu bedreigen. Een afbouw van het pesticidengebruik en overgang naar biologische en geïntegreerde teeltmethoden is hoogdringend. Van genetisch gewijzigde organismen (GGO’s) wordt veel beweerd. Ze zouden de wereld kunnen voeden, het milieu redden,… Na meer dan tien jaar GGO-teelt kan dat echter nog steeds niet bewezen worden. De onzekerheid over de milieu- en gezondheidsrisico’s van GGO’s blijft bovendien groot. Daarom ijvert BBL voor de ontwikkeling van duurzame landbouw en voldoende investering in onderzoek naar ecologische landbouwvormen. Het Europese landbouwbeleid kan op (een aantal van) die uitdagingen een antwoord bieden. Het Europese landbouwbeleid (Gemeenschappelijk Landbouwbeleid of GLB) drukt een belangrijke stempel op de Europese landbouw, en dus ook op de Vlaamse landbouw. Tot hiertoe heeft het GLB met haar subsidies het milieu meer kwaad dan goed gedaan. Uitputting van grondstoffen, overbemesting, achteruitgang van biodiversiteit en overproductie waren enkele gevolgen. In oktober 2011 komt de Commissie met haar voorstellen voor hervormingen van het beleid. Hierin zitten mogelijks kansen om de landbouw in Europa te sturen richting milieuvriendelijke productie.
31
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.2.3.1 IJveren voor een transitie naar duurzame landbouw en voeding (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: inzichten en houding met betrekking tot een duurzamer landbouw en voedingsmodel mee doen evolueren Operationele ambitie: met de landbouworganisaties en andere gerelateerde partijen een constructieve en kritische dialoog voeren. Omschrijving activiteit: Zowel het Vlaams transitienetwerk landbouw en voeding als de thematische werkgroep landbouw en voeding van het TNM zijn eind 2011 uit de opstartfase en zullen in 2012 volledig operationeel worden. Doel van deze fora is het uitwerken van een toekomstbeeld en een transitietraject naar een duurzamer toekomstig landbouwmodel. BBL zal actief participeren aan deze twee transitiefora. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobby en perswerk; beleidsadvisering. Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: Boerenbond, Vredeseilanden, Velt, Vlaams overheid, TNM partners Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: 2012-2013
3.2.3.2 IJveren voor oplossingen die de nitraatvervuiling van het Vlaamse oppervlakte- en grondwater terugdringen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: De nitraatvervuiling van de Vlaamse oppervlakte- en grondwateren overal terugdringen tot een milieukundig aanvaardbaar niveau. Operationele ambitie: De doelstellingen uit het 4de MAP moeten in 2014 en 2018 gehaald worden door het toepassen van een geschikt instrumentarium. Omschrijving activiteit: BBL zal bij elke tussentijdse evaluatie onder MAP4 nauwgezet opvolgen of de vooropgestelde doelstellingen inzake nitraatconcentraties in oppervlaktewater werden gehaald. In 2014 mag nog 16% van de meetpunten de nitraatnorm overschrijden. In 2018 mag slechts 5 % van de meetpunten de vastgestelde norm overschrijden. We zullen het gebruikte instrumentarium in het licht van de resultaten evalueren. Daartoe zal BBL samen met Natuurpunt actief participeren in de nieuwe ‘Opvolgingscommissie voor het mestbeleid’, waar in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de Ministers van landbouw en Leefmilieu, de landbouwsector en de milieusector een forum tot uitwisseling krijgt. Volgende punten zullen daarbij van nabij bekeken worden: - Het handhavinginstrumentarium van het mestdecreet - de nieuwe derogatieaanvraag en het naleven van de voorwaarden - de evolutie van de mestverwerking: hoeveelheden, milieudruk, omgevingsdruk, eindproducten - de evolutie van het reële mestoverschot - de dreigende uitbreiding van de veestapel ‘na bewezen mestverwerking’: opvolgen van aantal bijkomende stallen en dieren en hoeveelheid bijkomende nutriënten - de evolutie van de toestand van grond- en oppervlakte water, in gans Vlaanderen en per gebied. (In 2009-2010 valt er opnieuw een achteruitgang vast te stellen. De algemene toestand van het oppervlakte- en grondwater blijft ondermaats). Wij blijven daarbij ijveren voor een afbouw van de veestapel en strengere regelgeving. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobby en perswerk; beleidsadvisering.
32
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Type financiering: reguliere werkingsmiddelen. Partners: Natuurpunt vzw, WMF Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: 2012-2013
3.2.3.2 Genetisch gemodificeerde organismen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: een GGO-vrij Vlaanderen. Operationele ambitie: een co-existentieregeling die de teelt van GGO’s in Vlaanderen de facto onwenselijk maakt. Omschrijving activiteit: BBL zal blijven pleiten voor een vergaande coexistentieregeling en voor een degelijke aansprakelijkheidsregeling die de volledige verantwoordelijkheid legt bij de vervuiler, zowel voor milieuschade, als voor economische schade. Buitenlandse ervaring met de commerciële toepassing van genetisch gewijzigde organismen in de landbouw, tonen aan dat het gevaar voor besmetting – en dus verdringing – van de ggo-vrije gangbare landbouw en vooral van de biologische landbouw reëel is. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dit gevaar. De Europese Commissie is zich van dit gevaar bewust en publiceerde daarom op 29 juli ’03 een aanbeveling over de ontwikkeling van nationale strategieën ter waarborging van de co-existentie van genetisch gemodificeerde gewassen met gangbare en biologische landbouw. In juli 2010 besliste de Europese Commissie de lidstaten ook toe te laten te streven naar besmettingspercentages lager dan de etiquetteringsdrempel, bijvoorbeeld in de biologische landbouw. Vlaanderen heeft in 2009 haar co-existentiedecreet goedgekeurd. BBL zal ijveren voor strakke uitvoeringsbesluiten van dit decreet, onder andere via advisering in de Minaraad en de SALV. Verantwoordelijke intern : Jeroen Gillabel . Type activiteit : beleidsadvisering, lobbywerk. Type financiering: reguliere middelen Partners : FoE, Werkgroep GGO vrij Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: 2011-2012
3.2.3.3 Erover waken dat de middelen van het Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling de milieu- en natuurdoelstellingen ten goede komen Strategische doelstelling: een betere harmonie vinden tussen landbouw en milieu (behoud open ruimte, ontwikkeling natuur en bos, meer duurzame landbouw, versterking biologische landbouw,…) Operationele doelstelling: Bij de uitvoering van het tweede Programmeringdocument voor Plattelandsontwikkeling (PDPO II, 2007-2013) moeten we erover waken dat de bestede middelen de milieu- en natuurdoelstellingen ten goede komen. Omschrijving activiteit: Het tweede programma voor plattelandsontwikkeling (PDPO II 2007-2013) is, na goedkeuring door Europa, in uitvoering sinds 2007. In de eerste drie uitvoeringsjaren blijken de meeste middelen te zijn ingezet in as 1 (investeringen ter bevordering van het concurrentievermogen in de landbouw). De middelen die rechtstreeks milieu- en natuurdoelstellingen dienen, zijn zeer beperkt. BBL zal in 2012-2013 de besteding van de PDPO-middelen blijven opvolgen en de effectiviteit van de agromilieumaatregelen grondig onderzoeken. We zullen ijveren voor een milieuefficiënter PDPO II waarin bovendien meer middelen gaan naar de doelstellingen klimaat, biodiversiteit, energie en water, zoals voorgeschreven door Europa met de Health Check. We zullen er-
33
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 over waken dat de voorziene middelen voor de tweede as (milieu en natuur) effectief en efficiënt worden ingezet, en dat ook de VLIF-steun prioritair naar de Europese prioritaire doelstellingen georiënteerd wordt. Verantwoordelijke intern: Karlien Vandecasteele. Type activiteit: beleidsadvisering, lobbywerk, beleidsbeïnvloeding Financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiëring natuur- en milieuverenigingen. Partners: Natuurpunt vzw, Velt, EEB, … Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
3.2.3.4 Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid Strategische doelstelling: een Europees gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) bevorderen dat het milieu meer en meer in rekening brengt Operationele ambitie: Visie ontwikkelen op landbouw en GLB na 2013 Omschrijving activiteit: Bij de discussie op EU niveau in 2011-2012 gaat het vooral over het beleid na 2013. Belangrijke thema’s hierbij zijn de rechtstreekse inkomenssteun, de exportsubsidies, de modulatie, de randvoorwaarden,… BBL volgt dit thema op en laat daarbij de lead aan Natuurpunt. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding, lobbywerk Type financiering: reguliere middelen Partners: EEB, Natuurpunt, Wervel, VODO. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: 2012-2013.
3.2.4 Milieu & burger Organisaties uit het maatschappelijk middenveld – in het bijzonder milieu- en ontwikkelingsorganisaties en consumentenverenigingen – hebben een belangrijke signaalfunctie en zorgen voor het verdedigen van algemene belangen in het publieke debat. De betrokkenheid van deze maatschappelijke organisaties bij de beleidsformulering is noodzakelijk voor de verdediging van zgn. diffuse belangen, zoals bijvoorbeeld de bezorgdheid om het leefmilieu. De centrale rol van burgers en milieuorganisaties wordt expliciet erkend en omschreven in het zogenaamde Verdrag van Aarhus. Dit milieuverdrag van de Europese tak van de VN (UNECE) gaat uit van het recht van elk individu op een gezond leefmilieu. Daartoe bevat het verdrag drie poten : toegang tot milieu-informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden. Het eerste luik van het verdrag (toegang tot milieu-informatie) werd reeds omgezet in het nieuwe decreet inzake openbaarheid van bestuur. Tegelijk werden in dit decreet de beroepsmogelijkheden voor milieuverenigingen bij milieuvergunningen verruimd. Op het gebied van inspraak bij de besluitvorming en vooral toegang tot de rechter bij milieuzaken moeten echter nog de nodige wet- en decreetaanpassingen doorgevoerd worden. Ngo’s en vzw’s die een algemeen of collectief belang nastreven, moeten soms beroep doen op het gerecht om hun doelstellingen af te dwingen. Daarbij duikt het probleem op
34
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 dat een vordering van dergelijke verenigingen al te vaak onontvankelijk wordt verklaard, omdat geen “belang” kan worden aangetoond. In het Belgische rechtssysteem wordt het begrip “belang” zeer eng geïnterpreteerd. Men moet bewijzen dat er een “persoonlijk” en “rechtstreeks” nadeel is. Bij de aantasting van een algemeen belang (zoals de bescherming van het leefmilieu) is dit onmogelijk. Een dergelijke situatie is ondemocratisch en in strijd met het Verdrag van Aarhus.
3.2.4.1 “Recht op Recht”: naar een aangepast wettelijk kader, zodat verenigingen hun doelstellingen ook via gerechtelijke weg kunnen afdwingen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: betere toegang voor verenigingen tot de rechtbank. Operationele ambitie: aanpassing gerechtelijk wetboek, wetboek strafvordering en wetgeving Raad van State. Omschrijving activiteit: Voor milieu- en andere verenigingen is het vaak moeilijk om hun statutaire doelstellingen via gerechtelijke te verdedigen. Volgens de Belgische rechtspraak is een rechtszaak immers maar ontvankelijk indien een ‘rechtstreeks’ en ‘persoonlijk’ belang kan aangetoond worden. Voor vzw’s die een algemeen of collectief belangen nastreven, zoals milieuverenigingen - is dit in een strikte interpretatie van deze regel niet mogelijk. Hierdoor worden veel rechtszaken die vzw’s inspannen, niet ontvankelijk verklaard. Dit is in strijd met het Verdrag van Aarhus, dat voorziet in ‘wide acces to justice’ voor NGO’s. Op basis hiervan ijvert BBL voor een aanpassing van het gerechtelijk wetboek en de wetgeving op de Raad van State. Nadat BBL een “communication” had ingediend bij het Compliance Committee van het Verdrag en hierover een positieve uitspraak bekwam, werden in Kamer en Senaat wetsvoorstellen ingediend om het gerechtelijk wetboek en de wetgeving op de Raad van State ter zake aan te passen. In de Senaat werd het wetsvoorstel op de Raad van State reeds aangenomen, in de Kamer nog niet. Na de federale verkiezingen van 2010 zullen de wetsvoorstellen hernomen moeten worden. Ondertussen bracht ook de Raad van State, afdeling wetgeving, een advies uit over de wetsvoorstellen, waarop verder gebouwd kan worden. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne. Type financiering: eigen middelen. Partners: platform Recht op Recht, aangesloten verenigingen, bewonerscomités,… Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: afhankelijk van agendering in Kamer en Senaat
3.2.4.2 Verdrag van Aarhus: betere inspraakmogelijkheden in de wetgeving milieu en ruimtelijke ordening Strategische doelstelling of overkoepelend doel: betere inspraakmogelijkheden. Operationele ambitie: aanpassing milieuwetgeving en wetgeving ruimtelijke ordening. Omschrijving activiteit: Het Verdrag van Aarhus voorziet dat bij de voorbereiding van beleidsplannen of –projecten die een belangrijke impact hebben op het leefmilieu, de overheid moet instaan voor vroegtijdige inspraak, dit wil zeggen wanneer alle opties nog open zijn en doeltreffende inspraak kan plaatsvinden. Dit bleek in het recente verleden een probleem, met de Oosterweelsaga als schoolvoorbeeld van hoe het niet moet. Het openbaar onderzoek bij ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s) komt te laat in de procedure, namelijk na de voorlopige goedkeuring door de overheid. Omdat op dat moment de
35
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 politieke beslissing al genomen is, kunnen verenigingen of burgers geen alternatieven meer voorstellen en is het openbaar onderzoek niet veel meer dan een formaliteit. Bovendien kunnen op dat moment geen planwijzigingen meer worden voorgesteld, omdat de procedure dan volledig moet herdaan worden. In 2012 zal vanuit de Vlaamse overheid gewerkt worden aan herziening van procedures, onder meer in uitvoering van de aanbevelingen van de Commissies Berx en Sauwens, die werden opgericht om procedures vlotter te laten verlopen. Op basis van deze rapporten werd door de administratie een zgn. Routeplanner uitgewerkt, waarin een stramien voor nieuwe en betere processen is opgenomen. Vanuit het beleidswerk van BBL zal vnl. gefocust worden op vroegtijdige participatie in open en transparante processen. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne. Type financiering: eigen middelen. Partners: aangesloten verenigingen, bewonerscomités,… Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 mar gewijzigd. Timing: 2012/2013
4.2.4.3 Interne staatshervorming: aandacht voor democratisch functioneren, transparantie, efficiëntie en effectiviteit
(nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: betere interne staatshuishouding binnen Vlaanderen Operationele ambitie: efficiënter en effectiever milieubeleid met meer overleg en inspraakmogelijkheden Omschrijving activiteit: In april 2011 hechtte de Vlaamse regering haar goedkeuring aan het ‘Witboek Interne Staatshervorming’ van minister Geert Bourgeois. Dit Witboek vormt de basis voor een politieke en maatschappelijke discussie over een interne staathervorming en moet uitmonden in een witboek, dat vervolgens als basis dient voor wetsvoorstellen. In dit proces wordt vooral gefocust op de (wissel)werking van de Vlaamse overheid, provincies en gemeenten. Daarbij gaat ook veel aandacht naar tal van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en intermediaire structuren op regioniveau. De centrale uitgangspunten van het Witboek zijn een beter democratisch functioneren en meer transparantie enerzijds en meer efficiëntie en effectiviteit in het beleid anderzijds. Vastgestelde knelpunten in de Vlaamse bestuurlijke organisatie die men met de interne staatshervorming wil aanpakken, zijn onder meer de ‘bestuurlijke verrommeling’ op het intermediaire niveau, het gebrek aan bestuurskracht, vnl. bij kleinere gemeenten; de verkokering van het sectorale beleid; te veel detailsturing en controle vanuit de centrale overheid; onduidelijke bevoegdheidsverdelingen, … Meer concreet wil de regering tijdens deze regeerperiode werk maken van vrijwillige fusies, meer samenwerking tussen gemeentebesturen, een regioscreening om de bestuurlijke verrommeling op intermediair niveau aan te pakken, aanpassing van sectorale decreten en van het decreet intergemeentelijke samenwerking, een striktere omschrijving van de provinciale bevoegdheden, planlastvermindering, afschaffen van specifiek toezicht op lokale besturen,… BBL zal binnen dit proces voorstellen lanceren voor een efficiënter, effectiever en transparanter milieubeleid op lokaal en bovenlokaal niveau. Tevens wordt getracht mogelijkheden voor inspraak en participatie bij milieubeleid op deze niveaus te versterken. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens en Danny Jacobs Type activiteit: beleidsbeïnvloeding Type financiering: eigen middelen.
36
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Partners: Verenigde Verenigingen, aangesloten verenigingen BBL Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: 2012/2013
3.2.5 Milieu en consument Consumenten spelen een uitermate belangrijke rol bij het streven naar een duurzame ontwikkeling. Via hun aankoopgedrag dwingen consumenten distributiesector en bedrijven aandacht te hebben voor duurzame producten en diensten. Indien de consument kiest voor een duurzamere levensstijl, zullen de producenten en de distributiesector daarop moeten inspelen. BBL wil consumenten aanmoedigen om te kiezen voor duurzame consumptie. Tevens wil BBL ook alles in het werk stellen om de obstakels die duurzame consumptie bemoeilijken, weg te werken. Desinformatie via reclameboodschappen die consumenten aanzetten tot steeds meer consumeren, een gebrek aan objectieve informatie betreffende de milieu- en gezondheidsaspecten van (bepaalde onderdelen) van producten en daar bovenop nog eens een prijszetting die helemaal geen rekening houdt met externe milieu- en gezondheidskosten van producten, bemoeilijken nog teveel de keuze voor duurzame consumptie. Alle (al dan niet ambitieuze) doelstellingen vanwege de overheid ten spijt (bijvoorbeeld in het federale plan duurzame ontwikkeling), stellen we ook vast dat het tot op heden pover gesteld is met de marktpenetratie voor producten afkomstig van biologische landbouw en eerlijke handel, producten met een ecolabel, herbruikbare producten, energiezuinige toestellen, enz…
3.2.5.1 www.milieukoopwijzer.be verstrekt milieuadvies voor aankoopverantwoordelijken en begeleidt leveranciers naar een groener productaanbod Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de drempel voor grootverbruikers verlagen om hun aankoopbeleid te vergroenen Operationele ambitie: aanbieden van een instrument met informatie over wat milieusparende producten zijn en wie hun leveranciers zijn. Omschrijving activiteit: www.milieukoopwijzer.be is een website met milieusparend aankoopadvies voor grootgebruikers met specifieke aandacht voor scholen, overheden, de toeristisch-recreatieve sector, de jeugdsector, zorgsector en sociaal-cultureel volwassenenwerk. Hiermee zorgt de BBL voor het zichtbaar maken van milieuverantwoorde aankoopmogelijkheden op de huidige markt. In 2011 en begin 2012 werd de volledige website vernieuwd. Centraal stond de vereenvoudiging, gebruiksvriendelijkheid en de functionaliteit. In 2012 wordt dit proces verder bewaakt en nog verbeterd met een focus op interactiviteit. Daarnaast dient er continu over dit instrument te worden gecommuniceerd om ervoor te zorgen dat de grootverbruikers het instrument voldoende kennen om het ook te gebruiken. We proberen de Milieukoopwijzer volop in te schakelen in de plannen van de Europese, federale en Vlaamse overheden om groene overheidsaankopen een flinke boost te geven. Tevens wordt bij de herziening van de criteria van de Milieukoopwijzer rekening gehouden met de criteria die op Vlaams en federaal niveau worden geformuleerd en met de bestaande instrumenten zoals de ecolabels en producttest van OVAM. Met ingang van 2012 is de Milieukoopwijzer ook in een Franstalige versie beschikbaar, dankzij een samenwerking met Ecoconso. Verantwoordelijke intern: Melinde De Groote Type activiteit: project Type financiering: contract basisonderhoud LNE
37
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Partners: Ecoconso, MOS, onderwijsnetten, provincies, VVSG, Caplo, IMZ Vlaamse gemeenschap, Socius, Netwerk Bewust Verbruiken, UNIZO, Ecolife, CKVB, Toerisme Vlaanderen, Steunpunt Jeugd,... Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2006 Timing: 2012 - 2013
3.2.5.2 Groene Sleutel: ecolabel voor toerisme en recreatie Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Duurzaam toerisme en recreatie stimuleren en controleren Operationele ambitie: De Groene Sleutel draagt bij tot duurzaam toerisme door jaarlijkse uitreiking van het internationale Groene Sleutel–label aan toeristisch-recreatieve ondernemingen die positieve duurzame inspanningen hebben geleverd. In 2010 reikten we in totaal 65 Groene Sleutels uit. In 2011 zal de Groene Sleutel mogelijk uitbreiden naar de congressector. Omschrijving activiteit: het Groene Sleutel Programma is een initiatief van de Foundation for Environmental Education (FEE). Het Programma richt zich tot uitbaters van toeristisch-recreatieve infrastructuur als hotels, campings, recreatiedomeinen, amusementsparken, ... De Groene Sleutel wil uitbaters aanzetten om concrete inspanningen te doen naar beheer, veiligheid en milieu. Voor bezoekers is het een keurmerk om te kiezen voor milieuvriendelijke accommodaties. BBL beheert het project in Vlaanderen in samenwerking met Toerisme Vlaanderen en staat onder andere in voor de jaarlijkse oproep en de controle van de inschrijvingen en de kandidaten (terreinbezoeken), het opmaken van een adviesdossier voor de Belgische jury en contacten met de internationale coördinatie. Toerisme Vlaanderen staat in voor de begeleiding van de kandidaten naar het behalen van een Groene Sleutel, communicatie en organisatie van het label. In 2007 startte de Groene Sleutel met het labelen van campings, in 2008 werd de Groene Sleutel beschikbaar voor jeugdlogies en in 2009 konden ook hotels, vakantiecentra en gastenkamers het label aanvragen. 2010 was het jaar van de attracties. In 2011 konden ook congrescentra deelnemen. In 2012 worden geen nieuwe doelgroepen voorzien. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.groenesleutel.be Verantwoordelijke intern: Benjamin Clarysse Type activiteit: project Type financiering: overheidssteun via contract met Toerisme Vlaanderen Partners: Foundation For Environmental Education (FEE International), Toerisme Vlaanderen, de koepel van de dagrecreatieve centra (VIR), Vlaanderen is Recreatie, Kempen campings, Recread Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012 - 2013
3.2.5.3 Blauwe vlag: ecolabel voor kuststranden, zwemvijvers, jachthavens en individuele booteigenaars Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Het duurzaam water(sport)toerisme stimuleren en controleren Operationele ambitie: De Blauwe Vlag draagt bij tot duurzaam water(sport)toerisme door de jaarlijkse uitreiking van het internationale Blauwe Vlag –label aan locaties die positieve duurzame inspanningen hebben geleverd. In 2011 treden enkele grote en bekende zwemvijvers toe (o.a. Zilvermeer, De Nekker…) Onze ambitie voor 2012 is om de Blauwe Vlag ook terug aan de kust te laten wapperen.
38
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Omschrijving activiteit: De internationale Blauwe Vlag campagne is een initiatief van de Stichting voor Milieueducatie (Fee). Ze loopt reeds sedert 1987 en bestaat inmiddels in 41 landen verspreid over heel de wereld. Het Blauwe Vlag label wordt jaarlijks uitgereikt aan locaties die positief scoren op de internationale Blauwe Vlag criteria: (zwem)waterkwaliteit, natuur- en milieu informatie, veiligheid en milieubeheer. In de komende jaren wordt het programma verder versterkt door het aantrekken van sponsors, organisatie van een publieksdag, verstrekken van promotiemateriaal en groei van het aantal deelnemende stranden en jachthavens. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.blauwevlag.be. Verantwoordelijke intern: Benjamin Clarysse Type activiteit: project Type financiering: eigen middelen, deelnamegeld (laureaten) en sponsoring Partners: Foundation For Environmental Education (FEE International), Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM), de koepel van de dagrecreatieve centra (VIR), de koepel van de jachthavens (VYF), de Vlaamse Redderscentrale, Vlaamse Gezondheidsinspectie, Centrum Voor Natuur - en Milieueducatie (CVN) Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012 - 2013
3.2.5.4 The Big Jump van duizenden mensen in tientallen kanalen en rivieren in Vlaanderen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: een groter draagvlak bij publiek en politiek voor propere en levende rivieren en voor een integraal waterbeleid Operationele ambitie: Jaarlijks wordt minstens 20 plaatsen in Vlaanderen en met 2.500 mensen tegelijk in het water gesprongen. Omschrijving activiteit: Big Jump is een actie voor iedereen die mee wil werken aan propere en levende rivieren. Ze gaat door in heel Europa. Op hetzelfde tijdstip springen duizenden mensen in het water om te tonen dat ze wakker liggen van proper water én eraan willen werken. De achtergrond van de Big Jump actie is de Europese kaderrichtlijn water. Volgens die richtlijn moet tegen 2015 alle oppervlaktewater voldoen aan de ‘goede ecologische toestand’. Die ambitieuze doelstelling zal moeilijk te bereiken zijn zonder steun van het brede publiek. Met de Big Jump proberen we om de mensen (letterlijk) terug in contact te brengen met de waterlopen. Aansluitend bij het campagnethema van Week van de Aarde willen we tijdens de Big Jump biodiversiteit ook centraal stellen, meer bepaald vissen in onze waterlopen. Dit levert niet alleen tal van mogelijkheden voor ongewone activiteiten (we hopen minstens op enkele plekken ook echt vissen te kunnen laten zien), maar biedt ook kansen voor duidelijke beleidseisen naar het beleid. Met deze actie bieden we de lidverenigingen en gemeentebesturen een ludiek actiemodel aan. Verantwoordelijke intern: Nicolas Debaere Type activiteit: bewegingsevenement Type financiering: eigen middelen Partners: Natuurpunt, Green, lokale en regionale lidorganisaties Bond Beter Leefmilieu, gemeentebesturen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: juli 2012
39
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.2.5.5 Lokale besturen aanzetten tot milieuverantwoord aankoopbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: zo veel mogelijk lokale besturen aanzetten tot het opstarten of verder uitbouwen van een duurzaam aankoopbeleid. Operationele ambitie: Collectieve infosessies geven over milieuverantwoorde lokale overheidsaankopen en van daaruit de informatie verspreiden via handleidingen naar alle lokale besturen. Ondersteuning leveren voor het milieuluik van het steunpunt duurzame lokale overheidsaankopen bij VVSG. Omschrijving activiteit: VVSG startte in 2011 met een steunpunt duurzaam aankoopbeleid voor lokale besturen. Het steunpunt zelf richt zich in eerste instantie voornamelijk op de helpdeskfunctie, individuele begeleiding en het verspreiden van informatie. BBL is binnen dit steunpunt partner van VVSG. BBL zet in twee jaar tenminste 20 collectieve infosessies op betreffende de vergroening van het lokaal aankoopbeleid. De productgroepen of onderwerpen die aan bod komen, zullen diegene zijn die door lokale besturen als meest prioritair naar voor geschoven worden. De kennis en ervaring die hiermee wordt opgedaan, wordt vertaald in de uitbouw en bijstelling van de dienstverlening van het Steunpunt bij VVSG. De resultaten van deze infosessies zullen tevens uitmonden in handleidingen die ter beschikking wordt gesteld van alle lokale besturen. Een voortraject maakte duidelijk dat lokale besturen nood hebben aan collectieve infomomenten waarop informatie aangereikt wordt en onderling ervaringen uitgewisseld worden. Verantwoordelijke intern: Melinde De Groote Type activiteit: project Type financiering: subsidies van Vlaamse overheid (LNE) en financiële steun vanuit het fonds duurzaam afval- en energiebeheer van de Koning Boudewijnstichting. Partners: VVSG Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: september 2010 – augustus 2012
40
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.3. De gereedschapskist – milieubeleidsinstrumenten Tot nog toe werden vooral zogenaamde juridische instrumenten ingezet in het milieubeleid. Het gaat dan om productnormen en vergunningsvoorwaarden voor installaties en activiteiten. Het gebruik van deze klassieke juridische instrumenten is absoluut noodzakelijk gebleken om de meest flagrante vormen van milieuaantasting tegen te gaan en om minimale milieunormen aan de maatschappelijke actoren op te leggen. Externe dwang onder de vorm van geboden en verboden en een door de overheid opgezette controle op de naleving daarvan - moet verhinderen dat bepaalde actoren milieukosten op de gemeenschap afwentelen. Dat beleid heeft op een aantal terreinen ontegensprekelijk tot resultaten geleid. Milieuemissies werden erdoor teruggedrongen of beheerst. Toch kent het zogenaamde "command and control"-beleid tekortkomingen. Het verhindert inderdaad dat er ‘achterblijvers’ zijn, maar het steunt op geen enkele manier de ‘voorlopers’. Daarom moet volgens BBL de gereedschapskoffer van het milieubeleid worden uitgebreid met instrumenten die voorlopers stimuleren, innovatie bevorderen en in algemene zin meer aanzetten tot voorzorg en preventie. Net als economische instrumenten, passen ook milieubeleidovereenkomsten en convenanten in een beleid dat meer verantwoordelijkheid – maar ook meer keuzemogelijkheden – legt bij de maatschappelijke actoren en dat het probleemoplossend vermogen van de samenleving maximaal benut. Alleen meent BBL dat met de economische instrumenten effectiever zullen blijken. “Doelgroepenoverleg” dat enkel gepaard gaat met vrijwillige afspraken en engagementen, zal er in de praktijk voor zorgen dat de werkelijke maatregelen en oplossingen in de tijd vooruit worden geschoven. Ten slotte zijn volgens BBL goede regels inzake milieuaansprakelijkheid en verplichte verzekeringen voor milieuschade noodzakelijk om risicobeheersing en –besef in de bedrijfsvoering te “verinnerlijken”. Door de toepassing van objectieve aansprakelijkheid een aansprakelijkheid waarbij bij schade de veroorzaker steeds aansprakelijk kan worden gesteld ook indien hij niet wettelijk in de fout ging - worden producenten tot meer voorzichtigheid aangemaand en zullen ze geneigd zijn om veel minder risico’s te nemen. Op die manier worden de producenten er zelf toe aangezet het voorzorgsbeginsel toe te passen.
3.3.1. Vergroening fiscaliteit Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Het stimuleren van duurzaam produceren en consumeren. Operationele ambitie het vergroenen van de fiscaliteit door milieubelastende fiscale steunmaatregelen af te bouwen en nieuwe fiscale maatregelen voor te stellen die leiden tot een verlaging van de milieu-impact. Omschrijving activiteit De huidige economische conjunctuur in ons land dwingt de beleidsmakers tot budgettaire ingrepen om een ontsporing van de begroting de vermijden. Vele politieke actoren vinden een vergroening van de fiscaliteit een prioriteit. Er lijkt consensus onder de beleidsmakers dat vergroening van de fiscaliteit een onderdeel zal uitmaken van deze verwachte budgettaire maatregelen. Aan de hand van de inventaris die
41
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 in augustus 2011 werd voorgesteld met de prioritaire fiscale maatregelen zal BBL, al dan niet samen met de andere milieuorganisaties, dit thema steeds opnieuw benadrukken ten aanzien van haar gesprekspartners als belangrijke hefboom voor een vergroening van de economie, verbetering van leefmilieu, en sanering van de overheidsfinanciën Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots, Mathias Bienstman, Type activiteit: beleidsadvisering en lobbying; campagne en advisering Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: 2012-2013.
3.4 Thema’s 3.4.1. Milieu & ruimte BBL streeft naar een duurzaam ruimtegebruik. Eén van de belangrijkste ziektes waaraan het Vlaams beleid vandaag leidt, is dat zij weinig of geen aandacht heeft voor het ruimtebeslag van tal van activiteiten. Dat ruimte in Vlaanderen schaars is, en dat er dus zorgvuldig mee moet worden omgesprongen, lijkt geen beleidsprioriteit meer. Bond beter Leefmilieu daarentegen streeft t naar het bewaren en ontwikkelen van open ruimte en natuur met daaraan gekoppeld het streven naar aantrekkelijke en leefbare steden annex dorpskernen, Binnen die stadskernen willen we de automobiliteit beperken. Daarom moet er meer aandacht gaan naar een kernversterkend beleid. Bedrijfsactiviteiten van hun kant moeten beter gebruik maken van de beschikbare (milieu)ruimte. Dit duurzaam beheer van de omgeving kan slechts gerealiseerd worden als rekening gehouden wordt met volgende vier doelstellingen: •
•
•
•
Onvervangbare elementen behouden voor de toekomst. Sommige onderdelen van onze omgeving zijn zo kwetsbaar dat ze niet meer hersteld kunnen worden als ze verdwijnen en moeten daarom maximaal beschermd worden, zodat ook de volgende generaties er van kunnen genieten. Voorbeelden zijn monumenten, waardevolle landschappen of natuurgebieden. Zuinig omgaan met de beschikbare (milieu)ruimte. Omdat de voorraad aan ruimte beperkt is, moet de nu al gebruikte ruimte beter benut en zuiniger gebruikt worden, zonder dat dit ten koste gaat van de leefbaarheid. Kernversterking is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Bovendien moet ook zuinig omgesprongen worden met de schaarse milieuruimte. Dit impliceert ecologisch (steden)bouwen met aandacht voor rationeel water- en energiegebruik, koppeling van bedrijfsactiviteiten, beperken van verkeersstromen,… Nieuw duurzaam ruimtegebruik ontwikkelen. Het beter benutten van de beschikbare ruimte in de stad of de dorpskern, zal vaak niet volstaan om de behoefte aan nieuwe woningen of bedrijven op te vangen. Als het aansnijden van nieuwe ruimte onvermijdbaar is, moet hiervoor de minst kwetsbare ruimte gekozen worden. Door te kiezen voor gebieden aansluitend bij de bebouwde kern, blijft de aantasting van open ruimte beperkt. Bovendien moet ook bij het aansnijden van nieuwe zones de milieuruimte zo optimaal mogelijk gebruikt worden. Een samenhangend beleid voeren. De drie hoger genoemde doelstellingen moeten samen gerealiseerd worden. Het heeft immers weinig zin de ruimte in stads- of dorpskern beter te benutten, als ondertussen waardevolle open gebieden verkaveld
42
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 mogen worden. Een gemeentelijk structuurplan kan een goed instrument zijn om die samenhang in het beleid mogelijk te maken. Belangrijk hierbij is de integrale en samenhangende benadering van de omgeving, waarbij (sectorale) milieudoelstellingen doorwerken in het omgevingsbeleid. Daarom moet meer werk gemaakt worden van “geïntegreerd gebiedsgericht beleid”: voor één bepaald gebied moeten zowel ruimtelijke maatregelen als milieu- en natuurdoelstellingen worden uitgewerkt, waardoor beide mekaar kunnen versterken. Voorbeelden van zo’n gebiedsgericht beleid zijn het stedelijk beleid, plattelandsbeleid, ontwikkelingsplannen voor duurzame bedrijventerreinen, havenzones of woonwijken. In de open ruimte moeten bestemming, inrichting en beheer van een gebied beter op mekaar worden afgestemd. Dat kan o.m. door landinrichting en landschapsbeheer te integreren in het ruimtelijk beleid. Aangewezen instrumenten om dat alles te kunnen bereiken zijn de structuurplannen op de diverse niveaus, ruimtelijke uitvoeringsplannen die gebiedsgericht werken mogelijk maken, het werken met stedenbouwkundige verordeningen, een degelijk uitgewerkt grondbeleid en een stringente handhaving. Hierbij moet er steeds over gewaakt worden dat er door het beleid voldoende mogelijkheden worden geboden voor inspraak en participatie vanuit de bevolking. Tot slot moet BBL ook meewerken aan het vergroten van het draagvlak voor een beter ruimtelijk beleid. De doorsnee Vlaming ligt immers niet wakker van een goede ruimtelijke ordening, wel integendeel. Het is daarom van belang dat BBL voldoende investeert in sensibilisatie, vorming, perswerking,… inzake ruimtelijke ordening. Daarbij moet steeds gewezen worden op de diverse rechtstreekse en onrechtstreekse gevolgen van het slecht ruimtelijk beleid. Hierbij kan gedacht worden aan het onherroepelijk verlies van open ruimte en natuur, torenhoge kosten bij verspreide bebouwing voor publieke voorziening zoals waterzuivering, afvalophaling, postbedeling, verkeersonveilige situaties door lintbebouwing, wateroverlast door te bouwen in natuurlijke overstromingsgebieden,… Tegelijk is het ook van belang dat BBL duurzame alternatieven uitwerkt, bijvoorbeeld voor de inplanting van bedrijven nabij stations of voor het ontwikkelen van inbreidingsgerichte woonwijken.
3.4.1.1 Uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (1): afbakening stedelijke gebieden, buitengebied en bedrijvenzones Strategische doelstelling of overkoepelend doel: correcte uitvoering RSV. Operationele ambitie: versterken steden, bewaren open ruimte. Omschrijving activiteit: Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) streeft naar een open en stedelijk Vlaanderen: door wonen en werken meer te concentreren in stedelijke gebieden, kan de open ruimte bewaard blijven voor natuurontwikkeling, landbouw, recreatie,… Om dit te realiseren worden de stedelijke gebieden afgebakend door een grenslijn aan te duiden op het gewestplan. Binnen deze grenslijn kunnen nieuwe stedelijke ontwikkelingen plaatsvinden. Op provinciaal niveau wordt tevens gewerkt aan de afbakening van kleinstedelijke gebieden. De afbakeningsplannen zullen vanuit BBL – in overleg met plaatselijke verenigingen - van nabij opgevolgd worden. Daarbij leggen wij de nadruk op het kernversterkend beleid door een compacte afbakening, inbreiding op bestaande bedrijvenzones, vrijwaring van open ruimte in de randstedelijke zones en de aanduiding van stadsbossen.
43
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Verder worden in uitvoering van het RSV ook nieuwe bedrijvenzones ingetekend. BBL zal deze plannen van nabij opvolgen en in eerste instantie nagaan of de bedrijfsactiviteiten niet kunnen ingevuld worden op leegstaande kavels op bestaande zones. Indien een plan beantwoordt aan een effectieve behoefte, wordt nagegaan of het terrein goed ingeplant is vanuit mobiliteitsoogpunt, of voorzien wordt in voldoende buffering, … Tot slot blijft BBL hameren op het concept duurzame bedrijventerreinen, waarbij onder meer restwarmte en reststromen van één bedrijf hergebruikt worden door andere bedrijven. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens en Karlien Vandecasteele Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne. Type financiering: eigen middelen. Partners: aangesloten verenigingen. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend, afhankelijk van agendering.
3.4.1.2 Uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (2): AGNAS – Afbakening natuurlijke en agrarische structuur Strategische doelstelling of overkoepelend doel: volwaardige afbakening natuurlijke, bos- en agrarische structuur Operationele ambitie: versnellen van de afbakeningsprocedures via doorgedreven overleg Omschrijving activiteit: In uitvoering van het RSV wordt gewerkt aan de gelijktijdige afbakening van de natuurlijke structuur en de agrarische structuur. Om de natuurlijke structuur of het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN, 125.000 ha) te realiseren moesten er volgens het RSV tegen 2007 38.000 ha bijkomende natuurgebieden en 10.000 ha extra bosgebieden worden ingekleurd op de gewestplannen. De agrarische structuur van zijn kant bestaat uit 750.000 ha landbouwgebied voor beroepslandbouw. Vlaanderen is hiervoor opgedeeld in vijftien buitengebiedregio’s, waarvoor een geïntegreerde ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos wordt uitgewerkt. Deze wordt in een tweede fase vertaald in een ruimtelijk uitvoeringsplan. Omdat deze procedures veel vertraging hebben opgelopen en de doelstellingen lang niet werden gehaald, startte de Vlaamse regering met ‘AGNAS’, een interbestuurlijk overlegproces om de afbakeningsplannen vlotter te laten verlopen. Dit coördinatieplatform heeft de bedoeling om de bestaande procedures sneller te laten verlopen, door een betere afstemming tussen de administraties en door een beter vooroverleg bij de opmaak van RUP’s, vnl. tussen landbouw en natuur. Aanvullend op het coördinatieplatform zijn er vier technische werkgroepen: een werkgroep organisatie voortraject, een werkgroep landbouwonderzoek, een werkgroep afstemming instandhoudingsdoelstellingen (voor EU habitatgebieden) en een werkgroep alternatief en vereenvoudigd kader. BBL zal er in AGNAS voor ijveren om zoveel mogelijk RUP’s uit de lijst van de uitvoeringsprogramma’s samen te voegen (per buitengebiedregio of per gewestplan), zodat het aantal RUP-procedures en de bijhorende openbare onderzoeken, adviezen, enz. beperkt wordt en de afbakening van de natuurlijke structuur sneller kan verlopen. Als men immers verder werkt aan het huidige tempo met “zakdoek-RUPjes” moeten meer dan 200 RUP’s worden opgemaakt en zijn we minstens nog tien jaar bezig. Deze samengevoegde RUP’s moeten ondersteund worden door een beter georganiseerd en beter afgestemd voortraject. Maar het mag dus zeker niet de bedoeling zijn om hier nieuwe formele procedures voor in het leven te roepen, dat zou immers vooral vertragend werken. Verantwoordelijke intern: Lambert Schoenmakers (vertegenwoordiger Stuurgroep) Karlien Vandecasteele
44
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Type activiteit: overleg, beleidswerking Type financiering: reguliere middelen Partners: Natuurpunt, VBV Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend
3.4.1.3 Beleidsplan Ruimte Vlaanderen: voorstellen formuleren voor de herziening van het RSV Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzame ruimtelijke strategieën uitwerken voor nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen Operationele ambitie: meer aandacht voor operationele kwaliteitsdoelstellingen en nieuwe ruimtelijke uitdagingen Omschrijving activiteit: Het huidige RSV dateert reeds van 1997 en had in principe een looptijd tot eind 2007. Het blijft echter van kracht tot het vervangen is door een nieuw RSV. Voor een volledig nieuw RSV – BRV of Beleidsplan Ruimte Vlaanderen – werden onder de vorige regering reeds enkele voorbereidende studies opgestart. Vanuit BBL zal er via de Minaraad, SARO en het parlement op gewezen worden dat de basisdoelstellingen van het RSV (kernversterking in steden, behoud open ruimte voor bos en natuurontwikkeling, bundeling van economische activiteiten,..) behouden moeten blijven omdat deze in het kleine en versnipperde Vlaanderen bijzonder actueel blijven. Er zal voor geijverd worden om bij de herziening van het RSV vooral werk te maken van de operationalisering en toepassing van ruimtelijke kwaliteitsdoelstellingen zoals zuinig ruimtegebruik, meervoudig ruimtegebruik, verdichting en inbreiding, nieuwe woonconcepten,… om op deze manier de basisdoelstellingen van het RSV beter te kunnen realiseren. Daarnaast zal het nieuwe BRV duurzame ruimtelijke strategieën moeten voorstellen om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen zoals de vergrijzing, de klimaatverandering, de economische globalisering, de mobiliteitsproblemen,… Vanuit BBL zal hiervoor via verschillende processen input voor gegeven worden. Het boek ‘Vlaanderen in de knoop’ vormt hiervoor een eerste voorzet. Verantwoordelijke intern: Karlien Vandecasteele Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt, regionale verenigingen, VRP (Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning). Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend.
3.4.1.4 OpenRuimte AdemRuimte Strategische doelstelling of overkoepelend doel: maximaal behoud van open ruimte, infrastructuur met respect voor ruimte en milieu Operationele ambitie: tegengaan van onverantwoorde ruimtebeslag van grote infrastructuuringrepen Omschrijving activiteit: Er staan in Vlaanderen heel wat grote infrastructuurinvesteringen op de agenda: een nieuw containerdok in de Antwerpse haven, de Oosterweelverbinding, de verbreding van de Brusselse ring, het Schipdonkkanaal voor Zeebrugge, tal van nieuwe missing links (Noord-Zuid verbinding in de Kempen, Noord-Zuid verbinding Limbrug, N41 te Dendermonde, N42 Geraardsbergen, N60 rond Ronse,…), nieuwe logistieke zones aan het Albertkanaal en rond Zaventem,… Sommige van deze ingrepen zijn nood-
45
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 zakelijk, maar leggen een veel groter beslag op de ruimte dan rationeel aangewezen. Andere ingrepen zijn intrinsiek schadelijk en dus niet wenselijk. Vanuit BBL werd in samenwerking met het lokale middenveld de coalitie OpenRuimte AdemRuimte opgezet. Er werd een manifest uitgewerkt over nut en noodzaak van dergelijke infrastructuuringrepen en van het concept ‘Vlaanderen logistieke draaischijf’. De milieu- en leefbaarheidproblemen die hiermee gepaard gaan worden in kaart gebracht: toename congestie, luchtvervuiling, aantasting open ruimte,…. Tevens worden duurzame alternatieven uitgewerkt voor de voorgestelde ingrepen. Tot slot wordt geijverd voor vroegere en betere inspraakmogelijkheden bij grote stedenbouwkundige ingrepen. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via campagne Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt, aangesloten verenigingen, lokale actiegroepen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend.
3.4.1.5 Strategische havenplannen en afbakeningsplannen voor havens met aandacht voor economische inbreiding, ruimte voor leefbare woonkernen en natuurbehoud Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzame ontwikkeling van havens. Operationele ambitie: havenontwikkeling die rekening houdt met leefbare woonkernen, beperking milieudruk en natuurbehoud. Omschrijving activiteit: Alle Vlaamse havens beschikken over een “strategisch plan” voor hun haven, waarin naast krachtlijnen voor de toekomstige havenontwikkeling tevens een actieplan voor de korte termijn wordt opgenomen. Op basis van dit strategisch plan wordt het havengebied afgebakend in een RUP. In 2012 zal de procedure lopen voor het RUP voor de haven van Antwerpen. Uitgangspunten daarbij voor BBL zijn de maximale bescherming van woonzones, het behouden en versterken van de ecologische infrastructuur en het nastreven van een zuinig ruimtegebruik bij verdere economische ontwikkeling. De milieubeweging wordt via diverse kanalen betrokken bij de opmaak en uitvoering van deze plannen. BBL tracht via deelname aan deze processen onder meer te bekomen dat woonkernen in havenzones maximaal worden beschermd, dat natuurwaarden worden behouden en versterkt en dat zuinig ruimtegebruik wordt nagestreefd bij de verdere economische ontwikkeling van de betrokken haven. Dit laatste is mogelijk door de (zeer grote) aanwezige interne reserves te benutten in plaats van nieuwe open ruimte aan te snijden. Op die manier kunnen waardevolle natuurgebieden behouden blijven en kunnen de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden worden gevrijwaard. Verder vraagt BBL dat per haven een actieprogramma uitgewerkt wordt om internationale milieudoelstellingen - het Kyoto-verdrag, de Europese NECrichtlijn, de richtlijn fijn stof … te vertalen naar het betrokken havengebied. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt, aangesloten verenigingen in betrokken havengebied. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend.
46
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.2. Duurzame productie en consumptie - duurzaam materialenbeheer Voor BBL is geïntegreerd productbeleid (IPP) de mate waarin verschillende beleidsinstrumenten (juridische instrumenten zoals proces- en productnormen, maar bijvoorbeeld ook objectieve (product)aansprakelijkheid, economische instrumenten zoals fiscaliteit en subsidies, en sociale instrumenten zoals ecolabeling) optimaal worden ingezet en op elkaar afgestemd om tot een duurzaam productbeleid te komen. Bij een duurzaam productbeleid wordt niet enkel rekening gehouden met economische principes, maar dienen deze gekaderd te worden binnen mogelijkheden van de milieugebruiksruimte, én moet ook rekening worden gehouden met sociale randvoorwaarden. Concrete doelstellingen worden vooropgesteld en vervolgens dient onderzocht met welke mix van instrumenten deze doelstellingen het beste bereikt kunnen worden. Dit heeft voor gevolg dat dergelijk productbeleid het bevoegdheidsdomein van milieuministers en andere milieubeleidverantwoordelijken overstijgt. Er zijn belangrijke linken met ondermeer financiën, economie, internationale handel, enz. Bij een ecologisch geïntegreerd productbeleid staat niet het product centraal, wél de functie (de behoefte) die vervuld moet worden. IPP mag zich niet enkel focussen op bestaande productsystemen, maar dient ook het product zelf in vraag te stellen. Alternatieve producten of diensten kunnen mogelijkerwijs een betere invulling geven aan de behoefte, en wel met een lagere milieubelasting. Zo worden materiaalintensieve productsystemen vervangen door product- en dienstensystemen die minder materiaalintensief zijn (dematerialisatie): indien antwoordapparaten worden vervangen door gratis of goedkope voicemaildiensten kan één computer tienduizenden antwoordapparaten vervangen. Vervolgens moet aandacht worden besteed aan ecodesign: zowel het kwalitatieve (minimaal gebruik en zo mogelijk bannen van gevaarlijke stoffen) als het kwantitatieve luik (eco-efficiëntie zowel op vlak van grondstoffenintensiteit als energie-intensiteit) zijn essentieel en dit over de volledige levensloop van het product. Een brongerichte aanpak (preventie) is essentieel. Er mag geen afwenteling plaats vinden, noch tussen de verschillende milieucompartimenten (lucht, water), noch tussen de verschillende fasen van de levensloop van een product (ontginning van grondstoffen, productie, distributie, gebruik, afvalbehandeling). Ook de keuze van de locatie (zowel qua productie, gebruik als afvalfase) mag niet leiden tot afwenteling. Eco-dumping moet in al z’n facetten absoluut vermeden worden. Gewone huishoudelijke producten bevatten nog teveel schadelijke stoffen waar we ons als consument niet bewust van zijn: denk bijvoorbeeld maar aan de gebromeerde brandvertragers in computers en TV’s of het inzetten van nanomaterialen in cosmetica. Indien er alternatieve stoffen bestaan die dezelfde functie kunnen invullen, dienen producenten te worden verplicht te kiezen voor die alternatieven (substitutiebeginsel). Slecht afbreekbare stoffen (persistente), nanomaterialen waar de eco-toxicologische risico’s niet van gekend zijn of stoffen die gemakkelijk in het lichaamsvet van mensen en dieren aanwezig blijven (bio-accumuleren) moeten vanuit het voorzorgsbeginsel als verdacht worden beschouwd, ook al zijn de precieze toxische eigenschappen nog niet geheel gekend. De schadelijkste stoffen dienen zo snel mogelijk – binnen één generatie - te worden uitgefaseerd. Consumenten en maatschappelijke organisaties moeten meer toegang hebben tot informatie betreffende de samenstelling van producten. En uiteraard dienen veel meer inspanningen te worden gedaan om te weten welke schadelijke effecten stoffen hebben.
47
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.2.1. Opvolgen van de beleidsinitiatieven inzake geïntegreerd productbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: preventie van milieuproblemen via productbeleid door stofkringlopen te sluiten, het gebruik van schadelijke stoffen in producten te voorkomen en het energieverbruik doorheen de levenscyclus van het product te beperken Operationele ambitie: opvolgen van beleidsinitiatieven ter zake (in het bijzonder het federale productplan), hoofdzakelijk via de werkgroep productnormen van de Federale Raad Duurzame Ontwikkeling Omschrijving activiteit: Een milieugericht productbeleid beoogt het verminderen van de milieu-impact tijdens de grondstoffenfase, productiefase, gebruiksfase en afvalfase, m.a.w. het houdt rekening met alle fasen van de levenscyclus van het product. Het federale productbeleid is bijgevolg belangrijk in de context van afval- en emissiepreventie en dematerialisatie, en is essentieel om milieudoelstellingen (die onder de gewestelijke bevoegdheid vallen), te realiseren. Een geïntegreerd productbeleid zal de diverse beleidsinstrumenten zo optimaal mogelijk inzetten om de beoogde doelstellingen te bereiken. De Europese Commissie heeft een plan voor duurzame productie en consumptie voorgesteld. De federale administratie voor leefmilieu heeft een federaal plan inzake productbeleid uitgewerkt dat nog uitgevoerd dient te worden. Op Vlaamse niveau werkt OVAM aan een transitiearena voor een duurzamer gebruik van materialen. BBL volgt al deze processen op en tracht ze te beïnvloeden. Verder wordt er opgevolgd wat zich op Europees niveau afspeelt rond de ontwikkeling van een vernieuwde kaderrichtlijn Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparaten. Verantwoordelijke intern : Jeroen Gillabel Type activiteit : beleidsadvisering. Type financiering: federale subsidies leefmilieu. Partners : IEW, lidorganisaties. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing : 2012-2013
3.4.2.2 Inspelen op beleidsontwikkelingen met het oog op een duurzaam materialenbeheer Strategische doelstelling of overkoepelend doel: het bestaande afvalbeleid omvormen tot een beleid met duurzaam materialenbeheer als doelstelling. Operationele ambitie: Verruimen van de afvaldiscussie door tevens aspecten van product beleid en duurzame productie en consumptie te integreren. Gebruik maken van de implementatie van de Europese kaderrichtlijn Afvalstoffen en het Vlaams Materialendecreet om de uitbreiding van deze beleidsvisie te ondersteunen. Opvolgen en ondersteunen van initiatieven rond individuele productenverantwoordelijkheid die passen binnen dit kader. Omschrijving activiteit: Door ondersteuning van ambitieuze PlanC transitieexperimenten worden transitiepaden naar een duurzaam materialenbeheer uitgetest. Op 6 juni 2011 ondertekende BBL samen met 30 andere actoren (vakbonden, bedrijven, onderzoekswereld, overheid) een engagementsverklaring voor duurzaam materialenbeheer, die in 2012 moet leiden tot een Materialenpact. Dit initiatief van de minister van leefmilieu en OVAM vormt het kader voor de verdere implementatie van het duurzaam materialenbeleid geschetst in de kaderrichtlijn en het materialendecreet. BBL zal constructief en kritisch meewerken in dit kader, om de eigen doelstellingen omtrent duurzaam materia-
48
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 lenbeheer te realiseren. Verder worden Europese initiatieven rond product ecodesign opgevolgd. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsadvisering en lobbying; campagne en advisering Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013.
3.4.2.3 Bedrijfsafvalstoffen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Het reduceren van de hoeveelheid bedrijfsafvalstoffen die gestort of verbrand worden. Operationele ambitie Samenwerken met actoren om die materialenkringlopen beter te sluiten of om de milieu-impact van de afvalfase te reduceren. Omschrijving activiteit:. In kader van het materialendecreet, samenwerken met actoren (bedrijven, sectoren, industrieparken, OVAM) om enerzijds het onderlinge sluiten van materialenkringlopen te bevorderen en anderzijds het recycleren van specifieke bedrijfsafvalstromen te stimuleren. In deze context zal BBL ook verschillende Uitvoeringsplannen van specifieke afvalstromen opvolgen via de relevante begeleidingscommissies. Verantwoordelijke intern: Jeroen gillabel. Type activiteit: beleidsadvisering en lobbying; campagne en advisering Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
3.4.2.4 Huishoudelijke afvalstoffen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Het beperken van de milieu impact van de huishoudelijke afvalstromen. Operationele ambitie: Ondersteunen van “ladder van Lansink”. Selecteren van die huishoudelijke (of gelijkaardige bedrijfsmatige) afvalstromen die de belangrijkste milieuimpact vertegenwoordigen. Samenwerken met actoren om die te reduceren.. Omschrijving activiteit:. Overzien dat de “ladder van Lansink” gerespecteerd wordt en dat eventuele afwijkingen daarvan voldoende onderbouwd zijn. Het opvolgen en ondersteunen van afvalpreventie en recyclage initiatieven.. Milieubeleidovereenkomsten adviseren en verzekeren dat het principe van de producentenverantwoordelijkheid zo volledig mogelijk wordt ingevuld. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsadvisering en lobbying; campagne en advisering Type financiering: Partners: Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013.
3.4.2.5 Afvalverbrandingsinstallaties Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Optimaliseren van afvalverbrandingscapaciteit – en technologieën, in lijn met duurzaam materialenbeheer. Operationele ambitie: Het kritisch evalueren van de nood aan extra afvalverbrandingsinstallaties in het licht van de gewijzigde Europese wetgevende context en de bestaande en verwachte evoluties rond materialenbeheer. Het integreren van eventueel geplande afvalverbrandingsinstallaties in een ruimer kader van alternatieve energieproductie.
49
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Omschrijving activiteit: Het opvolgen van de verschillende technologieën rond afvalverbranding (voorbehandelinginstallaties, afvalverbranding in wervel- of roosterovens, pyroloyse). Opvolgen van initiatieven rond huishoudelijke en bedrijfsmatige afvalstoffen die kunnen leiden tot een afvalreductie of betere sluiting van materiaalkringlopen, en de consequentie van dergelijke initiatieven op de nodige afvalverbrandingscapaciteit in kaart brengen. Het opvolgen van initiatieven en technologieën die de energie-integratie van afvalverbrandingsinstallaties maximaliseren. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsadvisering en lobbying; campagne en advisering Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: 2012-2013.
3.4.2.6. Kwalitatieve en kwantitatieve pesticidenreductie blijven nastreven Strategische doelstelling of overkoepelend doel: BBL wenst een samenhangend pesticiden-reductiebeleid, met optimale inzet van diverse beleidsinstrumenten met als doel de reductie van emissies, het gebruik én de afhankelijkheid van pesticiden. Operationele ambitie: opvolging van de uitvoering van het federale pesticidenreductieprogramma, opvolging van implementatie van de nieuwe EU-verordening en EU-richtlijn betreffende duurzaam gebruik van pesticiden. Omschrijving: Onder meer naar aanleiding van de Europese Richtlijn 91/414/EG werden een aantal pesticiden uit de markt genomen. Een dergelijke “kwalitatieve” reductie van pesticiden was noodzakelijk, maar daar mag het niet bij blijven. Ook rond de nog steeds toegelaten producten zijn er nog teveel onzekerheden: de effecten van het gezamenlijk voorkomen van pesticiden, effecten op de gezondheid van kinderen, de hormoonverstorende eigenschappen van pesticiden, enz… Federaal werd daarvoor een basis gelegd via de herziening van de wet op de productnormen, dat ondermeer voorziet in de tweejaarlijkse opmaak van een nationaal pesticidenreductieplan. Begin 2007 werd het pesticidenreductieprogramma (PRPB) herzien met meer concrete doelstellingen dan het eerste. De tweede herziening liep in 2009. De uitvoering en herziening van dit programma volgen we op in de adviesraad. Ook de implementatie van de EU-kaderrichtlijn duurzaam gebruik van pesticiden wordt opgevolgd, met nadruk op de invoering van een Nationaal Actieplan en de voorbereiding van de verplichte toepassing van IPM (geïntegreerde pestbestrijding) vanaf 2014. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel Type activiteit : beleidsadvisering, lobbywerk. Type financiering: reguliere middelen Partners : gewestelijke milieufederaties, Velt, IEW, PAN Europe. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing : 2012-2013
3.4.2.7 Strategische advisering Limburg.net Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Via samenwerking met Limburg.net mikken op de implementatie van nieuwe inzichten in het Vlaamse en Federale beleid en omgekeerd (evoluties in Vlaanderen, België, Europa vertalen naar intercommunaal niveau). Operationele ambitie : BBL en Limburg.net streven via overleg en proefprojecten een zo duurzaam mogelijk materialenbeheer na. Daarnaast willen we goede praktijkvoorbeelden zo ruim mogelijk bekend maken en verspreiden.
50
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Omschrijving activiteit : De strategische advisering van Limburg.net omvat meer dan enkel advisering. BBL doet in nauw overleg met Limburg.net aanbevelingen voor een verdere verduurzaming van het lokale afvalbeleid. BBL doet dit vanuit zijn ervaring rond het afvalthema maar ook via onderzoek en research. Een tweede pijler, naast het adviseren, is het geven van aanbevelingen en opmaken van voorbereidende documenten voor het opzetten van pilootprojecten rond afvalpreventie. Ook begeleidt BBL concrete projecten. De uitdaging voor de komende jaren is om de sterkste punten uit de verschillende fusiepartners te laten doordringen en doorwerken op het niveau van de hele intercommunale, zodat die haar voorbeeldrol kan blijven spelen in Vlaanderen. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.limburg.net Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit : project Type Financiering : contractuele overeenkomst met derden. Partners : Limburg.net Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd : doorgerold. Timing: sinds 2005, jaarlijks verlengd.
3.4.3 Transport en mobiliteit De groei van de mobiliteit zorgt voor een toenemende milieudruk. Vooral de blijvende groei van het wegverkeer is problematisch. Dankzij inspanningen van de overheid (emissienormen) en de industrie (milieuvriendelijker motortechnologie) volgen niet alle milieubelastende emissies in dezelfde mate de groei van het wegverkeer. Een deel van deze inspanningen op voertuigniveau gaan echter teniet door de toename van het aantal voertuig- en reizigerskilometers, en de blijvende trend naar zwaardere auto's (b.v. 4x4’s SUV’s, volumewagens). Bovendien heeft de automobielindustrie zelf een rem gezet op de positieve ontwikkeling, door krachtig te lobbyen bij de Europese commissie tegen strengere emissienormen. Ook processen zoals suburbanisatie zorgen voor een toename van de mobiliteit: heel wat gezinnen verlaten de stad om te gaan wonen in het buitengebied. De maatschappelijke prijs die hiervoor moet betaald worden is hoog: congestie, toename infrastructuur, luchtvervuiling, geluidshinder, ruimte-inname, enz. Werknemers die in of nabij de stad werken gaan buiten de stad wonen. Dit zorgt voor een toename van het woon-werkverkeer. De gemiddelde pendelafstand steeg van 17 naar 19 km in zo’n 5 jaar tijd. Een gelijkaardige ontwikkeling doet zich voor op het vlak van goederentransport. Het aandeel vervoer over de weg blijft groeien, mede door de “just in time” economie en de wereldwijde economische groei. Het beleid hecht sinds eind vorige eeuw meer belang aan het promoten van duurzame vervoersmodi en maakt werk van “duurzame mobiliteit”. Op Vlaams niveau is er sterk geinvesteerd in de uitbouw van het stads- en streekvervoer en het aantrekkelijker en doorzichtiger maken van de tarieven. Ook de fiets en het te voet gaan kreeg meer aandacht in de beleidsplannen en –uitvoering. Instrumenten zoals de mobiliteitsconvenants zorgen voor een meer gecoördineerde en samenhangende aanpak van het lokale mobiliteitsbeleid. Federaal kreeg het spoor de voorbije jaren terug meer aandacht. Deze integrale benadering heeft echter de modal split (nog) niet kunnen veranderen. De auto is voor de modale burger nog steeds het meest attractieve vervoermiddel. Het aan-
51
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 bieden van alternatieven is belangrijk. Inwerken op prijs, reistijd, comfort en status zijn minstens even belangrijk. Hiervoor zijn er pull en push maatregelen nodig. Milieu was de voorbije jaren (politiek) geen reden om mobiliteit aan te passen. Het waren veeleer fenomenen als congestie en brandstofprijzen die een stimulans vormden voor een beter transportbeleid. Voor de komende periode valt aan te nemen dat milieuargumenten zwaarder zullen doorwegen in het transportbeleid. De Europese 2020-doelstellingen inzake CO2-emissies en de NEC-richtlijn inzake verzurende emissies vergen een stevige inspanning van de transportsector. Vanuit de automobielconstructeurs zelf – die zich de voorbije jaren als uiterst conservatief hebben opgesteld als het er op aankwam te investeren in verbeterde voertuigtechnologie om de brandstofconsumptie te drukken, komen ook nieuwe geluiden. Er is een explosief groeiende aandacht voor (kleine) elektrische wagens en er bestaat een algemene aanname dat dure energieverslindende wagens geen groeipotentieel meer hebben. Inzake goederentransport gaat veel aandacht naar multimodaal transport. In praktijk komt dit echter weinig van de grond. Ook hier stellen we vast dat bedrijven zich vaak vestigen op weglocaties, terwijl spoor- of waterlocaties minder gegeerd zijn. Strategische lijnen BBL zet zich in voor groene en gezonde leefomgeving en streeft in dit kader een daling van de milieuimpact van het transport. Een strategische lijn is het verduurzamen van de mobiliteit. Dit betekent dat verplaatsingen op een zo milieuefficiënt mogelijke manier plaatsvinden. Concreet kan dit gerealiseerd worden door te kiezen voor: • verplaatsingenbehoefte beperken door een efficiëntere vervoersorganisatie en duurzaam ruimtegebruik; • inzetten van de meest milieuvriendelijke verplaatsingsmodi volgens de afstand (bijv. personenvervoer op korte afstand: te voet en per fiets; op lange afstand: openbaar vervoer; voor vracht verschuiving van weg naar water en spoor); • kiezen voor voertuigen en brandstoffen die intrinsiek milieuvriendelijk zijn (schone brandstoftechnologie); • gebruik voertuigen op energie-efficiënte manier (ecodriving; snelheidsbegrenzing, …) Om dit te bereiken zijn een mix van zowel economische, sociale als regulerende instrumenten nodig. BBL zet in op gedragsbeïnvloeding, sociale actie en beleidswerking.
3.4.3.1 Beleidsvoorstellen formuleren voor een luchthavenbeleid dat rekening houdt met de draagkracht van de omgeving Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzaam luchthavenbeleid. Operationele ambitie: bijsturing van het beleid inzake de luchthaven van Zaventem rond drie assen: afbouw nachtvluchten, plafond aan dagvluchten, evolutie naar passagiersluchthaven Omschrijving activiteit: Inzake luchthavens streeft BBL algemeen naar een beleid dat een evenwicht realiseert tussen de economische belangen van de luchthaven en de draagkracht van de omgeving. De objectieve gezondheidsbelasting van de omwonenden staat hierbij centraal. Zulk beleid impliceert onder meer het vastleggen van duidelijke geluidsnormen die gebaseerd zijn op de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie,
52
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 een afbouw van nachtvluchten, beperken van grondlawaai, het plafonneren van het aantal vluchten, … Wat specifiek de luchthaven van Zaventem betreft streeft BBL naar het gezamenlijk optreden van (zoveel mogelijk) bewonersgroepen, teneinde een tegengewicht te vormen voor de politiek zeer machtige luchthavenlobby . In het najaar van 2005 werd tevens het zgn. START-programma opgestart, wat staat voor 'strategisch actieplan voor reconversie en tewerkstelling voor de luchthavenregio'. Daartoe wordt onder meer een strategisch plan opgemaakt dat de gewenste ontwikkelingen voor de volgende 15-20 jaar aangeeft en worden strategische projecten opgestart om het plan uit te voeren. BBL participeert actief in dit proces, onder meer via de Vlaamse Luchthavencommissie. BBL streeft naar een rationeel onderbouwd toekomstproject voor de luchthaven(omgeving) waarbij op basis van objectieve Maatschappelijke kosten en baten een evenwichtig beleid wordt uitgestippeld. Ook de problematiek van de regionale luchthavens van Oostende en Deurne wordt van nabij opgevolgd. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne. Type financiering: eigen middelen. Partners: IEB, IEW, BRAL, bewonersorganisaties rond Zaventem, Deurne en Oostende. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: 2011-2012
3.4.3.2 Naar een rationele oplossing voor de missing links Strategische doelstelling of overkoepelend doel: doorbreken van de hang naar nog meer (snel)wegen Operationele ambitie: reële oplossingen bieden voor een aantal mobiliteitsproblemen, in samenhang met daling van de milieu-impact van het verkeer. Keren van de dynamiek rond de verbreding van de Brusselse ring. Bijdragen tot een nieuwe maatschappelijk consensus rond het Oosterweel. Omschrijving activiteit:. Vlaanderen dreigt meer en meer een transitland te worden. Dit resulteert in meer trafiek met tal van maatschappelijke- en milieukosten (emissies, congestie, verkeersdoden) en levert weinig economische meerwaarde op. Eén van de gevolgen van deze ongelukkige ontwikkeling is de drang om congestieproblemen ‘op te lossen’ door het aanleggen van meer autowegen. In praktijk is er voldoende kennis ter zake om vandaag reeds te stellen dat meer autowegen in elk geval een negatieve impact zullen hebben op emissies en geluidsoverlast en in de meeste gevallen ook extra verkeer zullen aantrekken, zonder de congestie in te dijken. De kosten voor deze aanpak dreigen bovendien ons land gevoelig te verarmen. BBL stelt tegenover deze kortzichtige benadering het rationaliseren van het verkeer, onder meer door economische verkeerssturing (slimme kilometerheffing), die het verkeersvolume gevoelig kan doen dalen. BBL kan enkel akkoord gaan met oplossingen voor de missing links die opgenomen zijn in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, aangezien deze passen binnen de ruimtelijke visie op mobiliteit en binnen de hiërarchie van het wegennet, Voor deze missing links zoekt BBL naar het meest milieuvriendelijke tracé en komen we op voor het invoeren van zoveel mogelijk milderende maatregelen. Indien evenwel eenzelfde (of beter) resultaat kan worden bereikt door economische verkeerssturing, dan is dit voor BBL het voorkeurscenario. Missing links die niet passen in het RSV zijn voor BBL uit den boze. Lukraak gekozen uitbreiding van het weggennet, zonder samenhang met bovenliggende plannen, zijn onverantwoord. Meer concreet zal BBL lopende MER-procedures opvolgen, milieuvriendelijke alternatieven uitwerken, krachten bundelen met andere actoren, werken via de pers, parlementair werk,…
53
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 De aandacht zal in 2012 in de eerste plaats gaan naar het verbredingproject voor de Brusselse ring. We zullen ook kijken naar hoe we de Antwerpse situatie rond de Oosterweelverbinding kunnen benaderen om naar nieuwe oplossingen te evolueren die een maximale bijdrage leveren aan onze doelstellingen. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne. Type financiering: eigen middelen. Partners: Modal Shift, plaatselijke aangesloten verenigingen, academici, economisten,… Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: 2012-2013
3.4.3.3. Elektrische mobiliteit als hefboom tot duurzame mobiliteit Strategische doelstelling of overkoepelend doel: maximaal kansen bieden aan elektrische mobiliteit en de kansen die elektrische mobiliteit biedt, maximaal grijpen Operationele ambitie: er voor zorgen dat het beleid de (infra)structurele maatregelen treft die nodig zijn om elektrische mobiliteit mogelijk te maken en te koppelen aan duurzame energieproductie en nieuwe duurzame vormen van mobiliteit. Omschrijving activiteit: Bond Beter Leefmilieu wil in 2011-2012 verder inzetten op een breed gedragen transitieproces naar elektrische mobiliteit. Hierbij stelt zij zich op als partner van overheid, ondernemingen en mobiliteitsverenigingen om samen te werken aan het creëren van de noodzakelijke voorwaarden, zowel inzake infrastructuur als inzake flankerend beleid om zo snel mogelijk de huidige zeer milieubelastende vormen van (personen)vervoer te wijzigen naar ‘duurzame’ elektrische mobiliteit’. Het concept ‘duurzame elektrische mobiliteit’ houdt in dat de elektriciteit die ingezet wordt afkomstig is uit duurzame energiebronnen, en dat het huidige wagenpark evolueert naar een mix van (ultra)lichte twee-, drie- en vierwielers, aangevuld met klassieke personenwagens met elektrische aandrijving en geïntegreerd in een soepel systeem van vlotte overgang tussen elektrische voertuigen en openbaar vervoer, waarbij intensief gebruik wordt gemaakt van multimodale informatica. We willen hierbij ook mogelijke synergie met andere projecten bekijken zoals het groen stedengewest binnen VIA dat LNE trekt. Verantwoordelijke intern: Mathias Bienstman Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en deelname aan het beleidsproces Type financiering: reguliere middelen en projectsubsidie Partners: leden van BBL, overheid; kabinetten en administraties, industrie, energieproducenten, academici …. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend 2012-2013
3.4.3.4 transportfiscaliteit die stuurt naar duurzame mobiliteit Strategische doelstelling of overkoepelend doel: transportfiscaliteit hervormen tot een fiscaliteit die stuurt naar een duurzame mobiliteit Operationele ambitie: de invoering van een belastingsysteem dat een stap zet in de richting van een ‘slimme’ internalisering van de externe kosten van het (weg)transport en het afschaffen van subsidies die hiertegen in gaan. We beseffen hierbij wel dat voor niet alle externe kosten monetaire schattingen bestaan bvb bijdrage in ruimtelijke wanorde…. Omschrijving activiteit: We streven naar:
54
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 •
Een op milieukenmerken gebaseerde inschrijvingstaks die ervoor zorgt dat de meest milieuvriendelijke wagens in het park komen • Een kilometerprijs die afhankelijk is van tijd, plaats en voertuigtype en die de verkeersbelasting vervangt. De kmprijs zal voldoende hoog zijn om sturend te werken. In een eerste fase ijveren we voor een slimme kilometerprijs voor vrachtwagens, in een tweede fase ijveren we voor een kmheffing voor personenwagens. Hierbij is draagvlak creatie belangrijk. We zullen hiertoe overleg organiseren met de relevante stakeholders. De nadruk zal hierbij liggen op de oplopende (nieuwe) infrastructuurkosten in afwezigheid van zulk een systeem en de sociaal interessante manieren om het gegenereerde geld te besteden. • Een gelijke behandeling van privé km afgelegd met een privé wagen en een bedrijfswagen. Hieraan koppelen we het niet langer toekennen van sociale nefaste fiscaal vrijgestelde voordelen zoals een bedrijfsauto met tankkaart • Accijnzen op benzine en diesel die naar elkaar toegroeien, ideaal op het niveau van accijnzen op benzine, maar in eerste stap op het niveau van de accijnzen in onze buurlanden • Een fiscaal meer billijke behandeling van fiscaliteit voor zeevaart en luchtvaart. In het bijzonder op het vlak van luchtvaart willen we de opportuniteiten aanpakken. Een taks op vliegtuigtickets lijkt vandaag de meest haalbare piste. We willen daar in eerste instantie op inzetten. Verantwoordelijke intern: Matthias Bienstman en Erik Grietens Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying Type financiering: reguliere middelen Partners: IEW, BRAL, IEB, leden van BBL, werkgevers, economisten-academici, aanbieders van kmheffing technologie Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend 2012-2013
3.4.3.5. Biobrandstoffen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: biomassa duurzaam inzetten Operationele ambitie: biobrandstoffen zo weinig mogelijk inzetten in de transportsector Omschrijving activiteit: Het inzetten van biomassa in de transportsector is vanuit efficiëntiestandpunt onverantwoord. Daarnaast heeft de productie van biomassa ook indirecte gevolgen wat betreft landgebruik. Het netto milieueffect is daarom dikwijls negatief. Onze acties op dit vlak zullen voor een groot deel op EU vlak liggen. Het is immers de EU die vandaag lidstaten nagenoeg verplicht om biobrandstof te gebruiken. Waar mogelijk werken we bij de realisatie van bovenstaande punten samen met de collega’s in Franstalig België, en met T&E. Zie ook 3.4.4.6 Biomassa. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck en Mathias Bienstman. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying Type financiering: reguliere middelen Partners: IEW, T&E Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011. Timing: doorlopend 2012-2013
55
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.3.6 Mobimix: platform efficiënt vlootbeheer en ecodriving Strategische doelstelling: Vlaamse werkgevers aanzetten tot structureel engagement inzake duurzaam mobiliteitsmanagement, mobiliteitsbudget, slimme fiscaliteit, duurzaam vlootbeheer en eco-driving. Operationele ambitie: Mobimix.be wil het centraal kennispunt zijn waar gebruikers objectieve informatie kunnen vinden over duurzaam en efficiënt vlootbeheer. Het platform verzamelt en verspreidt kennis over ecologisch vlootbeheer en rijgedrag, mobiliteitsmanagement, fiscaliteit, mobiliteitsbudget en elektromobiliteit. Mobimix.be draagt bij aan het maatschappelijk debat over onderwerpen als autofiscaliteit, mobiliteitsbudget, elektrisch rijden, …. Omschrijving activiteit: Binnen de platformwerking zetten we in op een gedifferentieerde aanpak met verschillende activiteiten zoals workshops en een jaarlijkse terugkerende conferentie waar een stand van zaken gegeven wordt over duurzaam vlootbeheer in Vlaanderen. We rapporteren dagelijks via de website www.mobimix.be, maandelijks via de newsletter en zorgen voor degelijke duiding bij actuele tendensen aan de hand van een dossier. Doelgroepen kunnen eerstelijns bij Mobimix terecht via een loketwerking waarbij, indien nodig, wordt doorverwezen naar partners en andere organisaties. We zorgen voor een interactieve impuls aan de hand van diverse fleettools en trachten stakeholders bij elkaar te brengen zodat nieuwe diensten en producten kunnen ontwikkeld worden die o.a. het multimodale karakter van onze mobiliteit optimaliseren. De eigen werking wordt jaarlijks geëvalueerd aan de hand van een doelgroepbevraging. De resultaten hiervan worden meegenomen in het eindrapport. Het platform is in 2011 uitgebreid met sociale partners. Verantwoordelijke intern: Roel Vanderbeuren Type activiteit: actieprogramma Type financiering: projectsubsidies Vlaamse overheid (actieprogramma duurzame mobiliteit) Partners: VITO, VSV, Mobiel 21, Vlaamse overheid departementen LNE en MOW. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold, maar gewijzigd Timing: - tot april 2012 deels gefinancierd met projectsubsidies Vlaamse overheid - vanaf mei 2012 gefinancierd door eigen inkomsten en inbreng van partners.
3.4.3.7 Met Belgerinkel naar de Winkel: meer dan honderdduizend klanten kiezen bewust voor de fiets Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de milieubelasting van verkeer en vervoer verlagen door middel van gedragsverandering bij de burger in de richting van meer duurzame vervoersmodi. Operationele ambitie: gemeenten en handelaars aanzetten om het fietsen in het woonwinkelverkeer te promoten en te faciliteren. Burgers sensibiliseren om voor kleine boodschappen de fiets in plaats van de auto te nemen. In 2012 willen we het aantal deelnemende gemeenten en handelaars op peil houden. Dit betekent dat we ongeveer 200 gemeenten en 16.000 handelaars moeten overtuigen om deel te nemen aan de campagne. Gezien de vermindering van resultaten (aantal volle spaarkaarten die worden ingediend) die zich sinds 2009 heeft ingezet, is dit niet evident. Toch zijn de algemene resultaten van de campagne nog zeer succesvol (met ongeveer 88.000 deelnemers in
56
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 2011) en kiest BBL ervoor om de campagne te blijven organiseren. In 2012 zoeken we weer een leuk thema dat interessante communicatiemogelijkheden aan de campagne kan toevoegen. Omschrijving activiteit: Vlaamse sensibilisatiecampagne die het fietsen van en naar de buurtwinkel wil promoten. “Met Belgerinkel naar de winkel” is een campagne met veel facetten en grote partners zoals UNIZO, CM, Gezinsbond en de Fietsersbond. Naast het stimuleren van het fietsgebruik wil de campagne een aanzet zijn tot initiatieven rond kernversterkend beleid, een gezonde mix van verplaatsingsmodi en de plaats van handelsvestigingen in de gemeente. Het project wil de lokale handel stimuleren, de gezondheid bevorderen door een portie dagelijkse beweging en bijdragen tot een betere leef- en woonomgeving. Kort samengevat is de formule als volgt: fietsende klanten krijgen bij de deelnemende winkeliers een spaarkaart waarop bij elke winkelbeurt met de fiets een stempel wordt geplaatst. Op het einde van de campagne kan de klant mooie tombolaprijzen winnen of bijleggen voor een uniek fietsproduct. ‘Met Belgerinkel naar de Winkel’ stimuleert de bevolking om een ander verplaatsingsgedrag uit te proberen. Projectwebsite: www.belgerinkel.be Verantwoordelijke intern: Benedicte Swennen Type activiteit: publieksgerichte campagne. Type financiering: projectsubsidies; financiële tussenkomst en subsidie van lokale besturen (provincie en/of gemeente); sponsoring en advertentiewerving Partners: UNIZO, CM, Fietsersbond, Gezinsbond en verschillende mediapartners en sponsors. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: campagneperiode: jaarlijks (periode: begin mei tot omstreeks half juni)
3.4.3.8 Cycle Chic Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de milieubelasting van verkeer en vervoer verlagen door middel van gedragsverandering bij de burger in de richting van meer duurzame vervoersmodi. Operationele ambitie: Cycle Chic promoot de fietscultuur in Vlaanderen aan de hand van een levende blog en bijhorende activiteiten. De filosofie van Cycle Chic- een bloeiende fietscultuur pompt zuurstof in de stad – willen we in 2012- 2013 tot leven brengen in drie Vlaamse steden. Elke deelnemende stad zal op de blog gerepresenteerd worden en kiest daarenboven één van de interventies rond Cycle Chic in de stad (meer uitleg over de interventies hieronder). Omschrijving activiteit: Cycle Chic is een project dat de fietscultuur in Vlaamse steden viert. Het is een marketinginstrument dat fietsen in de stad op een positieve manier promoot. We zorgen voor regelmatige berichtgeving op de Cycle Chic blog over wat er in de stad leeft of gebeurt op gebied van fietsen. In plaats van het belerende vingertje of rationele argumenten (gezondheid, kostprijs, milieu…) wordt de nadruk gelegd op cultuur, identiteit en status… een insteek die heel sterk werkt voor fietspromotie. Waar Cyclechic.be aanvankelijk bedoeld was als een tijdelijk communicatie-instrument in de rand van de Belgerinkel-campagne, ging de blog een eigen succesvol bestaan leiden. De blog trekt gemiddeld 150 unieke bezoekers per dag aan. We stappen nu ook uit de virtuele omgeving door middel van evenementen, wedstrijden en partnerschappen. Samen met de geïnteresseerde steden werken we één van volgende interventies uit. Met de Cycle Chic straatportretten willen we de gevarieerde fietscultuur in Vlaamse steden op de gevoelige plaat vastleggen en de gewone fietsers even model laten zijn in een openluchttentoonstelling. We spreken ook de Vlaamse cultuurhuizen aan om de rode loper uit te rollen voor fietsers. Een andere interventie in de stad is het organiseren van een fietsmodeshow in de winkelstraat.
57
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Projectwebsite: www.cyclechic.be Verantwoordelijke intern: Benedicte Swennen Type activiteit: publieksgerichte campagne. Type financiering: projectsubsidies; financiële tussenkomst en subsidie van lokale besturen (stad); sponsoring en advertentiewerving Partners: BBL gaat in elke stad op zoek naar lokale partners Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: hele jaar door
3.4.3.9. Ik kyoto: honderden werkgevers stimuleren hun werknemers om duurzaam naar het werk te pendelen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: De milieubelasting van het verkeer verlagen door gedragsverandering bij de burger (meer gebruik maken van duurzame vervoersmodi) en door werkgevers aan te zetten tot investeringen in duurzame maatregelen. We linken het project beleidsmatig aan het idee “multimodaal mobiliteitspakket”. Operationele ambitie: Werkgevers aanzetten om duurzaam woon-werkverkeer (te voet, fiets, openbaar vervoer en carpoolen) te promoten en te faciliteren. Werknemers sensibiliseren om niet langer alleen in de auto naar het werk te pendelen. Er wordt gemikt op 240 deelnemende werkgevers in 2012. Omschrijving activiteit: Vlaamse sensibilisatiecampagne die het duurzaam pendelen wil promoten. Het project zet aan om de auto thuis te laten en te vervangen door een duurzaam alternatief (te voet, de fiets, het openbaar vervoer of carpoolen). Zo worden autokilometers en dus CO2-uitstoot vermeden. Het project legt een link tussen verkeer en het Kyoto-protocol. Doel van het project is zoveel mogelijk CO2-besparing te realiseren. Om het aandeel van duurzame vervoermiddelen in het woon-werkverkeer structureel te verhogen is meer nodig dan de werknemersactie die in het voorjaar zal plaatsvinden. Vandaar dat ‘ik kyoto’, in samenwerking met tal van partners, bedrijven het hele jaar door wil aanzetten tot het nemen van structurele ondersteunende maatregelen (fietsvergoeding, fietsenstallingen, 100% terugbetaling openbaar vervoer...). ‘Ik kyoto’ zal in 2012 naast de werknemersactie ook samen met Mobimix initiatieven nemen om ook werkgevers te stimuleren om duurzame mobiliteit te promoten. Projectwebsite: www.ikkyoto.be Verantwoordelijke intern: Julie Vandenberghe Type activiteit: publieksgerichte campagne. Type financiering: financiële tussenkomst van werkgevers, sponsoring van bedrijven en provinciale overheden. Partners: provinciebesturen en provinciale mobiliteitswerkingen, mediapartners, De Lijn, NMBS, sponsors. Er wordt gemikt op een (versterking van de) samenwerking met partners zoals VOKA, VSV, Arbeid&Milieu, Kauri enz. We willen inzetten op het uitbreiden van het aantal intermediairen. We denken hierbij aan het benutten van de rol die lokale overheden kunnen spelen in het promoten van de campagne naar de bedrijven op hun grondgebied. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: De campagne vindt jaarlijks plaats, en het werkgeversluik loopt permanent
58
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.3.10 Mobiliteitsbudget Werkt!: proefproject onderzoekt alternatieven voor de bedrijfswagen (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: België is het land van de fiscaal aantrekkelijke bedrijfswagens. Toch zijn bedrijven, politici en middenveld steeds meer op zoek naar even aantrekkelijke alternatieven. De invoering van een multimodaal mobiliteitsbudget kan bedrijven interessante oplossingen bieden. Met dit project onderzoeken we aan welke voorwaarden een mobiliteitsbudget moet voldoen om fiscaal interessant te zijn voor bedrijven. Operationele ambitie: Met Mobiliteitsbudget Werkt! testen we een mobiliteitsbudget uit bij 5 proefbedrijven. Het eindresultaat van het proefproject zal een concreet draaiboek zijn voor bedrijven en een eindrapport met beleidsaanbevelingen. Omschrijving activiteit: In de eerste plaats kijken we naar voorbeelden in het binnenen buitenland. Daarna zullen vijf bedrijven effectief de invoering van een mobiliteitsbudget testen. Voka Halle-Vilvoorde, BBL en Mobiel 21 zullen de vijf bedrijven gedurende de hele voorbereidings- en implementatiefase deskundig begeleiden. Het consortium zal een software-tool ontwikkelen om de bedrijven praktisch en administratief te ondersteunen. Achteraf identificeren en analyseren we succes- en faalfactoren. Een concreet draaiboek dat bedrijven toelaat zelf aan de slag te gaan met het mobiliteitsbudget, en een eindrapport met beleidsaanbevelingen, vormen de output van dit project. Er wordt geen projectwebsite gemaakt, maar alle informatie zal gebundeld worden op www.mobimix.be/mobiliteitsbudget Verantwoordelijke intern: Julie Vandenberghe Type activiteit: proefproject praktijkwerking mobiliteitsbudget uittesten. Type financiering: projectsubsidie Vlaamse Overheid, minister van openbare werken en Mobiliteit Crevits. Mogelijk sponsoring in natura de vervoersaanbieders. Partners: Mobiel 21 en Voka Halle-Vilvoorde zijn samen met Bond Beter Leefmilieu de projectuitvoerders. De projectpartners proberen het proefproject voor de proefbedrijven budgetneutraal te houden en doen hiervoor beroep op vervoersaanbieders als De Lijn, NMBS, Taxistop, Cambio, Fiets en Werk en de Taxifederatie. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: De looptijd van de campagne is 16 maanden. Het einde is voorzien voor november 2012.
3.4.4 Klimaat & Energie 3.4.4.1 Naar een ambitieuzer Europees klimaatbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: doorduwen van een ambitieus Belgisch standpunt voor een ambitieuzer Europees klimaatbeleid Operationele ambitie: een ambitieuzer Europees energie- en klimaatpakket dat borg staat voor een reële vermindering van de uitstoot van broeikasgassen Omschrijving activiteit: het Europese energie- en klimaatpakket mist ambitie. De huidige emissiereductiedoelstelling van 20% tegen 2020 is onvoldoende. Wil Europa een eerlijke en afdoende bijdrage leveren aan de strijd tegen de klimaatverandering, zal ze haar emissies met 40% moeten laten dalen tegen 2020. Het doordrukken van de - reeds enige tijd hangende - opstap naar een emissiereductiedoelstelling van 30% is een eerste essentiële stap. In de eerste plaats pleiten we voor een ambitieuze Belgische houding binnen de Europese onderhandelingen. Daarnaast lobbyen we, samen met de Europese koepelorganisaties,
59
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 bij de Europese instanties. Daarbij pleiten we voor effectieve reducties en waken we erover dat de talloze bestaande achterpoortjes gesloten worden. We blijven daarnaast ook druk zetten op Europa om een echte voortrekkersrol op te nemen in de internationale klimaatonderhandelingen. Hierbij vertrekken we vanuit een aangescherpte 1,5°C doelstelling. Recente inzichten geven immers aan dat de eerdere –en officieel gehanteerde 2°C doelstelling niet zal volstaan om een drastische klimaatverandering te vermijden. Verantwoordelijke intern: Mathias Bienstman Type activiteit: beleidsopvolging en informatie van lidverenigingen en bevolking. Type financiering: eigen middelen, subsidies leefmilieu of duurzame ontwikkeling federaal, middelen voorzien in Minaraad. Partners: lidverenigingen, 4fd. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
3.4.4.2. Opvolgen en adviseren van het Belgische en Vlaamse klimaatbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: bijdragen aan het heroriënteren van de Belgische productie- en consumptie naar energiezuinigheid en hernieuwbare energie. Operationele ambitie: klimaatplannen die borg staan voor reële verminderingen van de uitstoot van broeikasgassen. Omschrijving activiteit: Naast de opvolging van het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2006 – 2012 en het Nationaal klimaatplan 2009-2012, dient nu vooral de implementatie van het Europese langere termijn (na 2012) beleid veel aandacht te krijgen. Ook het Vlaams adaptatieplan zal worden opgevolgd. Ons land moet niet wachten op een internationaal klimaatakkoord om het voortouw te nemen en werk te maken van een doorgedreven klimaatbeleid met een visie op de middellange (2020) en lange (2050) termijn. Als milieubeweging nemen we een actieve rol op bij de opmaak van een nieuw Vlaams en nationaal klimaatbeleidsplan. We drukken hierbij op de noodzaak van een ambitieus klimaatbeleid en doen suggesties voor op te nemen maatregelen. Bovendien waken we over een goede besteding van de veilingopbrengsten van het Europese emissiehandelssysteem. Als milieubeweging vertalen we de inhoud van de plannen naar onze achterban en de bevolking. Verantwoordelijke intern: Mathias Bienstman, Sara Van Dyck, Karlien Vandecasteele Type activiteit: beleidsopvolging en informatie van lidverenigingen en bevolking. Type financiering: eigen middelen, subsidies leefmilieu of duurzame ontwikkeling federaal, middelen voorzien in schoot Minaraad. Partners: lidverenigingen. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Adaptatieplan is nieuw Timing: doorlopend.
3.4.4.3 Garanderen van het behoud van de kernuitstap Strategische doelstelling of overkoepelend doel: uitfasering van kernenergie als elektriciteitproductiemethode. Operationele ambitie: sluiting van de oudste kerncentrales in 2015. Omschrijving activiteit: Na het stemmen van de wet op de kernuitstap zette de privésector in toenemende mate in op alternatieven: hernieuwbare energie en WKK groeiden snel. Sinds de politieke wereld, onder druk van -vooral de christendemocratische - bondgenoten van Electrabel twijfel zaait over de kernuitstap, nam de investeringswil af. Een
60
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 aantal partijen van de (aftredende) federale regering wil – onder het mom van ‘een gebrek aan alternatieven' - de sluiting van de oudste kerncentrales uitstellen. Dit zal een sterk negatieve impact hebben op het vrijmaken van de elektriciteitsmarkt, een rem zetten op de ontwikkeling van hernieuwbare energie (en dit zowel om economische als om technische redenen). De aftredende regering gooide het op een akkoordje met Electrabel om de levensduur van de kerncentrales te verlengen. Dit akkoord (dat sowieso al niet wettelijk was) is volledig zonder betekenis, sinds de federale regering gevallen is. We blijven pleiten voor het uitvoeren van de - nog steeds geldende – wet op de kernuitstap van 2003. Wij pleiten daarnaast voor het invoeren van een ‘mottenballentaks’ (of een andere wettelijke regeling) voor de afroming van de monsterwinsten van de afgeschreven (kern)centrales als alternatief voor de voorgestelde koehandel tussen Electrabel en de Belgische staat. Daarnaast willen we met alle beleidsactoren het gesprek hernieuwen over de volwaardige alternatieven. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, publieksgerichte campagne, beleidscampagne, advisering Type financiering: eigen middelen. Partners: lidverenigingen, middenveldorganisaties. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend.
3.4.4.4 Opvolgen en adviseren van het actieplan hernieuwbare energie (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: maximale uitbouw van hernieuwbare energie in eigen land in het licht van de omschakeling naar een volledig hernieuwbare energievoorziening in Europa tegen 2050 Operationele ambitie: minstens een realisatie van de Europese hernieuwbare energiedoelstelling (13%) in eigen land en een duidelijk uitgewerkte visie voor de omschakeling naar een 100% hernieuwbare energievoorziening Omschrijving activiteit: België diende in het najaar van 2010 (met vertraging) een actieplan hernieuwbare energie in bij de Europese Commissie. Dit actieplan moet aangeven hoe België de Europees opgelegde hernieuwbare energiedoelstelling zal realiseren. Het plan, waar wij als milieubeweging niet bij betrokken werden, blijkt echter een lege doos zonder een duidelijke visie of nieuwe beleidsinitiatieven. Daarnaast wordt ook de deur opengezet voor het realiseren van de doelstelling door middel van buitenlandse projecten. De milieubeweging zal actief adviseren bij de verdere uitwerking van het plan en concrete voorstellen formuleren. We waken daarbij over een stabiel investeringskader voor groenestroom- en warmte. We kaderen dit in het beeld van 100% hernieuwbare energie tegen 2050. De inzet van biomassa, alsook de uitbouw van een slim elektriciteitsnetwerk (zie verder) verdienen daarbij bijzondere aandacht. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, beleidsopvolging, beleidscampagne (zie SCARABEE), advisering Type financiering: eigen middelen. Partners: lidverenigingen, middenveldorganisaties, sector hernieuwbare energie Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: doorlopend.
61
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.4.5 Opvolgen en adviseren bij de uitbouw van een slim elektriciteitnetwerk (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: realisatie van een slim elektriciteitsnetwerk Operationele ambitie: in overeenstemming met het pact 2020 wordt het elektriciteitsnet tegen 2020 omgevormd tot een internationaal goed geïnterconnecteerd en slim net waarop decentrale productie-eenheden en nieuwe toepassingen kunnen worden gekoppeld. Omschrijving activiteit: om een maximale uitbouw van hernieuwbare energie mogelijk te maken, moet ons netwerk aangepast worden. Nu wordt stroom van enkele grote centrales over grote afstanden naar duizenden afnemers getransporteerd. Voor de integratie van de verschillende –variabele en flexibele- hernieuwbare energiebronnen, zal het net moeten evolueren naar een soort decentrale ‘internet-structuur’ waarvan de gebruikers niet alleen energie kunnen afnemen, maar ook kunnen opzetten. Als milieubeweging adviseren we over de omschakeling naar en een doordachte uitbouw van een slim netwerk en de uitrol van slimme meters. Hierbij waken we over een sociaal en ecologisch te verantwoorden inzet van slimme meters en pleiten we voor een kritische analyse van een al dan niet volledige uitrol van slimme meters. We besteden daarnaast in het bijzonder aandacht aan de integratie van elektrische voertuigen in een slim net. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, beleidsopvolging, advisering Type financiering: eigen middelen. Partners: lidverenigingen, middenveldorganisaties (in het bijzonder voor de slimme meters), sector hernieuwbare energie Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: doorlopend.
3.4.4.6 Biomassa duurzaam! Strategische doelstelling: op een duurzame manier omspringen met biomassa als hernieuwbare energiebron Operationele ambitie: realiseren van strenge duurzaamheidcriteria voor biomassa als hernieuwbare energiebron, met voorrang voor hoogwaardigere toepassingen (zie stukje over duurzaam materialenbeheer). Bij energetische toepassingen, voorrang voor de inzet van biomassa binnen stationaire installaties (met het hoogste rendement); geen biomassa als bijstook in oude centrales met laag rendement; beperken inzet biobrandstoffen voor transport; constructief kritische houding hanteren bij “tweede en derde” generatie biobrandstoffen Omschrijving activiteit: Biomassa wordt als potentiële oplossing naar voor geschoven in het klimaatdebat. BBL is kritisch voor de inzet van deze vorm van hernieuwbare energie. De inzet van biomassa voor transport en energieopwekking komt meer en meer in opspraak, aangezien de teelt van biobrandstoffen vaak nefaste gevolgen heeft voor mens en milieu. Bovendien blijkt dat verscheidene biobrandstoffen geen effectieve CO2 reducties leveren, indien rekening gehouden wordt met alle (indirecte) effecten van de teelt. Bond Beter Leefmilieu werkte samen met andere milieu- en Noord-zuid NGO’s aan een standpunt over de inzet van biobrandstoffen. Dit standpunt vertrekt vanuit de stelling dat biomassa een schaars en zeer waardevol materiaal is dat moet worden ingezet in volwaardige en de meest efficiënte toepassingen. In eerste instantie moet het recht op gezond en voldoende voedsel voor iedere wereldburger gevrijwaard blijven. Daarnaast kan biomassa ingezet worden als grondstof voor (biogebaseerde economie) materiaaltoepas-
62
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 singen (zie stukje bij materialenbeheer). In derde instantie kan biomassa ook voor energetische doeleinden gebruikt worden. Als biomassa wordt ingezet voor energetische doeleinden, moet bovendien bekeken worden in welke sectoren die het meest efficiënt kan worden ingezet. Rechtstreeks gebruik van biomassa voor een lokale, energie-efficiënte, gedecentraliseerde productie van warmte of de gecombineerde productie van warmte en elektriciteit in centrales of de productie van methaangas levert de beste prestaties en geniet daarom de voorkeur voor de inzet van biomassa voor energie (zie beleidsproject SCARABEE). De commercieel nog niet beschikbare tweede generatie biobrandstoffen zouden eventueel een alternatief voor de toekomst bieden, maar ook hier moet gewaakt worden over de impact op mens en milieu. We willen aandacht houden voor concurrentie op vlak van landgebruik en voor de dreiging van een verhoogde toepassing van ggo’s, met een ernstig risico voor biodiversiteit. De volgende jaren zullen belangrijk zijn om het debat over bio-energie te verbreden, en alle effecten van deze vorm van energie-inzet in rekening te brengen. Dit zal gebeuren door o.a het opbouwen van een netwerk en kennis rond de verschillende opties met de verschillende actoren. BBL zal hiertoe samenwerken met andere (Europese) milieuorganisaties om druk te zetten op politiek en bedrijfsleven. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck, Mathias Bienstman, Jeroen Gillabel Type activiteit: netwerkvorming, standpuntbepaling, beleidsvoorbereiding, beleidsopvolging, beleidscampagne (SCARABEE). Type financiering: reguliere middelen. Partners: diverse Europese milieuorganisaties, lidverenigingen, ontwikkelingsorganisaties,… Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: doorlopend
3.4.4.7 Scarabee: lokaal sluiten van biomassastromen in Vlaamse bio-energiedorpen of -regio’s. Operationele ambitie: Onderzoeken van de mogelijkheid tot lokaal sluiten van biomassastromen in Vlaanderen door het oprichten van bio-energiedorpen of -regio’s. Omschrijving activiteit: Vandaag worden biomassastromen in Vlaanderen onvoldoende lokaal gesloten. Nochtans zijn er in het buitenland goede voorbeelden te vinden waarbij biomassakringlopen lokaal en participatief gesloten worden met maximale energetische valorisatie. We analyseren meer specifiek het Duitse model van bio-energiedorpen, waar men er met een kleinschalige vergistingsinstallatie in slaagt om 100% van de lokale elektriciteitsbehoefte en 50 van de warmtebehoefte te dekken. We onderzoeken daarna of en hoe het Duitse model kan aangepast worden aan de Vlaamse situatie en kan geïmplementeerd worden in Vlaanderen Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel Type activiteit: beleidsproject Type financiering: projectsubsidies MIP (Milieu- en energietechnologie Innovatie Platform) Partners: Biogas-E, Bionerga, Ecopower, Limburg.net, Vestal Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2011-2012
63
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.4.8 Pleiten voor een ambitieus Europees energiebesparingsbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: een ambitieus Europees energiebesparingsbeleid met een bindende absolute energiebesparingsdoelstelling Operationele ambitie: Europa voert een bindende absolute energiebesparingsdoelstelling en een ambitieuze nieuwe energie-efficiëntie richtlijn in Omschrijving activiteit: Energiebesparing blijft het zwakke broertje in het Europese energie- en klimaatbeleid, terwijl dit net de sleutel tot succes in de strijd tegen de klimaatverandering. We pleiten voor een ambitieus Belgisch standpunt in de Europese onderhandelingen en voeren samen met de Europese koepel EEB en milieuorganisaties in andere Europese lidstaten, de druk op voor een ambitieuzer Europees energiebesparingsbeleid Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, beleidsopvolging, beleidsvoorbereiding, advisering Type financiering: eigen middelen Partners: lidverenigingen, middenveldorganisaties. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013.
3.4.4.9 Inzetten op een ambitieus Belgische en Vlaams energiebesparingsbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: bijdragen aan het heroriënteren van de Belgische en Vlaamse productie- en consumptie naar energiezuinigheid Operationele ambitie: Omschrijving activiteit: tegen midden 2011 moest ons land een nieuw energieefficiëntie actieplan opmaken. Overeenkomstig de Europese energie-efficiëntiedoelstelling van 20%, moeten we inzetten op een doorgedreven energiebesparingsbeleid. Jammer genoeg werd de opmaak van het nieuwe energie-efficiëntie actieplan niet aangegrepen om een grondige evaluatie en discussie over het toekomstige REG-beleid met inbegrip van de inbedding ervan in relevante andere beleidsdomeinen zoals wonen, armoede, economie, ruimtelijke ordening en onderwijs te voeren. BBL is vragende partij om een grondige evaluatie te maken van het huidige energiebesparingsbeleid en om in dit debat betrokken te worden. BBL zal actief voorstellen voor energiebesparingsmaatregelen formuleren. Een doorgedreven energiebesparing in de gebouwensector is hierbij een sleutel tot succes. BBL zal naast advies over maatregelen om het bestaande en nieuwe gebouwenbestand energiezuiniger te maken, zich ook richten op de mogelijke energiebesparingsmaatregelen in andere sectoren zoals industrie en transport. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, beleidsvoorbereiding en opvolging, advisering, studiewerk Type financiering: eigen middelen Partners: lidverenigingen, middenveldorganisaties. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend.
64
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.4.10 Omslag naar een energiezuinigere industrie (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: omslag naar een energiezuinigere industrie in het licht van de transitie naar een koolstofarme samenleving Operationele ambitie: een volwaardig (pakket aan) beleidsinstrument(en) voor een energiezuinigere industrie als opvolger voor de aflopende benchmark- en auditconvenant Omschrijving activiteit: eind 2012 loopt de benchmarkconvenant op haar einde, in 2013 is ook het auditconvenant afgelopen. Deze beleidsovereenkomsten, die onze industrie op een energiezuiniger pad moesten zetten, kenden maar een matig succes en leken niet veel meer dan een schaamlapje om aan de industrie een aantal voordelen toe te kennen (gratis emissierechten, vrijstelling van een aantal taksen,…).. Niet alleen de resultaten, maar ook de werking van het convenant zijn zeer intransparant. BBL pleit voor een degelijke evaluatie van de convenanten en zal aandringen op concrete beleidsinstrumenten als opvolger voor de convenanten die onze industrie echt op weg zetten in de transitie naar een koolstofarme samenleving tegen 2050 Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, beleidsvoorbereiding en opvolging, advisering Type financiering: eigen middelen Partners: lidverenigingen, vakbonden (?) Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw Timing: 2012-2013
3.4.4.11 De krachten bundelen tegen energiearmoede Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de strijd aangaan tegen energiearmoede en zo een winwin realiseren op sociaal en ecologisch vlak Operationele ambitie: een geïntegreerde aanpak van de woonkwaliteit en energieprestatie van woningen, met een bijzondere aandacht voor de sociaal zwakkeren (en de huurmarkt in het bijzonder) Omschrijving activiteit: Bond Beter Leefmilieu werkte samen met Samenlevingsopbouw en het Vlaams Overleg Bewonersbelangen aan een visietekst voor een energiezuinig woningenbestand. Hiermee wil de milieubeweging de krachten bundelen met woonen armoedeorganisaties om zowel vanuit sociaal als ecologisch perspectief te pleiten voor een doorgedreven renovatie van het Vlaamse woningenbestand. Met de visietekst als leidraad zal BBL samen met voornoemde organisaties via verschillende overlegplatformen en bilaterale contacten pleiten voor een e-novatie van het huidige woningenbestand. Aangezien deze legislatuur zowel de beleidsvelden wonen als energie onder de bevoegdheid van één minister vallen, is er een unieke opportuniteit om te pleiten voor een geïntegreerde aanpak. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: netwerkvorming, beleidsopvolging, beleidsvoorbereiding, advisering Type financiering: eigen middelen. Partners: lidverenigingen, middenveldorganisaties. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
65
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.4.12 Strategische advisering van de netbeheerder Infrax Strategische doelstelling: Door dit samenwerkingsverband willen distributienetbeheerder Infrax en BBL hun schouders zetten onder gezamenlijke energiebesparingprojecten. We grijpen deze samenwerking ook aan om te ijveren voor ambitieuzere openbare dienstverplichtingen, die een belangrijk instrument is in het energiebesparingsbeleid van Vlaanderen. Operationele ambitie: gezamenlijke uitvoering van projecten en campagnes, gericht op effectieve energiebesparing, netwerking en lokaal klimaatbeleid, gezamenlijke standpuntbepaling. Omschrijving activiteit: In de komende 3 jaren blijven BBL en Infrax focussen op lokaal klimaatbeleid met de Covenant of Mayors als kapstok. BBL blijft haar begeleidingswerk in Limburg verder zetten door klimaatplannen te maken voor Limburgse gemeenten. Maar stilaan verlegt BBL ook haar werkingsgebied van Limburg naar Infraxgemeenten in West-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant. Verantwoordelijke intern: Mike Desmet Type activiteit: project Type financiering: driejarige overeenkomst met Infrax Partners: provincie Limburg, steden en gemeenten Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd. Timing: September 2011 – september 2014
3.4.4.13 Ecobouwers: onafhankelijke informatie over duurzaam bouwen door milieubewuste bouwheren Strategische doelstelling of overkoepelend doel: het energieverbruik in van gebouwen drastisch verminderen en de markt voor energiezuinig bouwen aanzwengelen. De isolatiegraad van gebouwen ligt bijzonder laag in België. Operationele ambitie: vraag naar energiezuinige gebouwen vanuit de bouwers en verbouwers stimuleren. Het initiatief ‘Ecobouwers Opendeur’ lokt jaarlijks meer openstellers en meer bezoekers. Het forum op Ecobouwers.be blijft de Vlaamse referentie voor het uitwisselen van gebruikerservaringen rond duurzaam bouwen. Omschrijving activiteit: Ecobouwers brengt toekomstige (ver)bouwers in contact met laagenergie woningen en tertiaire gebouwen en met de bouwers, eigenaars en gebruikers ervan. Je komt uit eerste hand te weten hoe het bouwproces verloopt en wat de belangrijkste aandachtspunten zijn bij het bouwen van een energievriendelijk gebouw. Geen loze verkoopspraatjes, maar echte verhalen van bouwheren die gekozen hebben een comfortabele en zuinige woning of kantoor. Ecobouwers is een kapstokcampagne. BBL zet de inhoudelijke krijtlijnen uit, organiseert en communiceert. Openstellers en partners leveren de inhoud. De website www.ecobouwers.be is het belangrijkste en permanente communicatie-instrument. Op twee momenten organiseren we een opendeur. In november een grote publiekscampagne voor particuliere bouwers, in december een kantorenspecial gericht op overheden en bedrijven. We zetten in 2012 een derde luik op poten naar de onderwijswereld, waarbij we de nieuwe passiefscholen kunnen presenteren. We hebben met de partners van Energy Neighbourhoods een subsidieaanvraag ingediend bij IEE om een Europees opendeur project op te zetten rond bijna-energieneutrale gebouwen, naar het voorbeeld van Ecobouwers Opendeur. Indien goedgekeurd gaat dit van start eind 2012. Verantwoordelijke intern: Benjamin Clarysse Type activiteit: doelgroepgerichte publiekscampagne
66
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Type financiering: contractuele overeenkomsten met derden, sponsoring Partners: PHP, VIBE, Steunpunten Duurzaam Bouwen, ABLLO, De Boot, Zonnewindt, Casa Calida, beter bouwen & verbouwen en Immoweb, Hout&Groen Wonen, Bouwunie, UNIZO, VVSG, Agion, sponsors Doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: oktober en november 2012, februari, oktober en november 2013
3.4.4.14. Ecobouwers Basis stimuleert de drie essentiële ingrepen om energie te sparen (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Het energieverbruik in het bestaande woningenpark in Vlaanderen terugdringen. Daar is nog een enorm besparingspotentieel als je weet dat in Vlaanderen 1 op 3 woningen geen dakisolatie heeft, 1 op 4 nog (deels) enkel glas en in 800.000 woningen nog een oude stookketel staat. Operationele ambitie: mensen overtuigen en motiveren om energiebesparende investeringen (dakisolatie, superisolerend glas en hoogrendementsketel) uit te voeren door hen in contact te brengen met huiseigenaars uit de buurt die zelf ook deze ingrepen al gedaan hebben. Omschrijving activiteit: In oktober 2012 en 2013 organiseren we opendeurdagen. Huiseigenaars die hun dak geïsoleerd hebben, superisolerende beglazing aangebracht hebben of een hoogrendementsketel geplaatst hebben stellen dan hun huis open voor – bij voorkeur – mensen uit de buurt. Bezoekers krijgen tijdens deze open dagen van de huiseigenaar een antwoord op praktische vragen zoals ‘welke aannemer heeft de werken uitgevoerd en was je er tevreden van’, ‘hoe pak je de werken aan’, ‘wat heeft het gekost’, ‘welke premies heb je gekregen’, … BBL leidt voor deze campagne ook energiemeesters op die in hun gemeente, wijk of straat een soort ambassadeur zijn voor deze energiebesparende investeringen. Op de website www.ecobouwersbasis.be zal vanaf 1 januari 2012 online gaan. Op de site zal te zien zijn welke huizen wanneer opengesteld zijn, wie de energiemeesters per gemeente zijn, kan je jezelf aanmelden om je huis open te stellen, kan je terecht voor alle vragen ivm de campagne, … Verantwoordelijke intern: Johan Niemegeers Type activiteit: doelgroepgerichte publiekscampagne Type financiering: gesubsidieerd door het Vlaams Energieagentschap Partners: Dialoog, Steunpunten duurzaam bouwen, Komosie (energiesnoeiers), Bouwunie, Vlaamse Confederatie Bouw, sponsors Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: Nieuw Timing: 2012 - 2013
67
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.4.15 Gemeenten maken werk van lokaal klimaatbeleid: BBL zet in op de Covenant of Mayors (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Het lokaal beleidsniveau neemt een voortrekkersrol op op het gebied van klimaatbeleid. Operationele ambitie: BBL wil dat alle Vlaamse gemeenten een lokaal klimaatbeleid opzetten. BBL zal alle gemeenten stimuleren om hun ambitie uit te spreken: meer dan 20% CO2-reductie tegen 2020 en klimaatneutraliteit tegen 2050. Omschrijving activiteit: BBL zal gemeenten begeleiden zodat zij zich intern organiseren op hun lokaal klimaatbeleid en acties uitvoeren die de ambities waarmaken. BBL promoot het Covenant of Mayors als een geschikte kapstok om het gemeentelijk klimaatbeleid aan op te hangen. - BBL werkt in 2012 verder aan het project come2CoM, waarbij vooral Limburgse gemeenten worden gestimuleerd om de Covenant of Mayors te ondertekenen. - Daarnaast zal BBL een begeleidingsaanbod (ondersteuning voor nulmeting en klimaatplan) uitwerken voor alle Vlaamse gemeenten. - In 2012 willen we de ‘Energiekampioen’ (een kampioenschap rond hernieuwbare energie voor gemeenten) uitbreiden met een wedstrijd tussen gemeenten ‘om het eerst klimaatneutraal’ en een wedstrijd tussen gemeenten ‘meest energiezuinige inwoners’. - BBL wil alle Vlaamse gemeenten actief benaderen met kennis, tips, goede praktijkvoorbeelden of financieringskansen via een nieuwe website en een maandelijkse elektronische nieuwsbrief voor alle gemeenten, en eveneens via geregelde bijeenkomsten of terreinbezoeken. - Op korte termijn zal BBL proberen de rol van gemeenten op te waarderen in het Vlaamse klimaatplan. Het Vlaams Klimaatplan zal wellicht de rol van de samenwerkingsovereenkomst overnemen om gemeenten te stimuleren een klimaatbeleid op te starten. - BBL zal prioritair samenwerking zoeken met VVSG, de 5 Vlaamse provincies en de netbeheerders. Verantwoordelijke intern: Mike Desmet en Bernard Govaert Type activiteit: project. Type financiering: Infrax en IEE. Partners: gemeenten en provincies, netbeheerders, Europees projectconsortium Doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012 – 2013
3.4.4.16 De Energiejacht blijft geopend Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Meetbare energiebesparing realiseren bij huishoudens door gedragsverandering (via het invoeren van meterstanden) in samenwerking met de netbeheerders. Dit moet mee helpen om tegen 2050 de doelstelling van 95% minder CO2-uitstoot te behalen. Operationele ambitie: Energiejacht wil individuele deelnemers en groepen bewoners uitnodigen om in te gaan op de uitdaging van het gemeentebestuur, OCMW of sociale huisvesting om zoveel mogelijk energie te besparen door het toepassen van eenvoudige tips die het verbruik doen dalen zonder grote investeringen en zonder comfortverlies. Omschrijving activiteit: Energiejacht bestaat uit drie luiken: een webtool, een groepsaankoop en een groepsuitdaging. BBL heeft een op zich staande, gebruiksvriendelijke webtool ontwikkeld, die ook volledig is aangepast voor een Europese uitrol in het kader van het Energy Neighbourhoods 2 project. Op de site kunnen deelnemers hun historisch
68
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 verbruik (laatste energiefactuur) ingeven en direct beginnen hun meterstanden te noteren. Ze krijgen een persoonlijke online analyse van hun energieverbruik. Op de site is zichtbaar hoeveel ton CO2 op dat moment door alle geregistreerde verbruikers reeds is bespaard. Deze tool is permanent beschikbaar. Gebruikers kunnen tips en resultaten ook vlot met elkaar delen via sociale netwerksites. Groepsaankoop energiezuinige producten: iedereen die geregistreerd is op de site krijgt het aanbod om op regelmatige basis mee te stappen in een groepsaankoop van energiezuinige producten. Vorig jaar was dat groene stroom, voor de huidige campagne zal er worden geput uit informatie die beschikbaar is op de website van Top Ten. Groepsuitdaging: elk jaar loopt er tijdens het stookseizoen een groepscampagne waarbij lokale groepen, verenigingen, wijken, organisaties enzovoort worden betrokken. Jagen op energievreters levert immers meer op wanneer dat in groep gebeurt. De website dient als vertrekbasis. Gemeenten of organisaties roepen hun inwoners op en dagen hen uit om energie te besparen. Onze boodschap: “Doe mee en bespaar energie en geld”. De klemtoon van de campagne ligt op het totaal aantal bespaarde kilogram CO2, en de bijdrage hieraan per groep en per gemeente. Elke gemeente of organisatie kan op gelijk welk moment zien hoeveel % energie er bespaard is door haar inwoners/leden. Verantwoordelijke intern: Marc Steens. Type activiteit: publiekscampagne. Type financiering: lokale en provinciale overheden, intercommunales, OCMW’s en sociale huisvestingsmaatschappijen, sponsoring, Europese subsidie via ENH2 Partners: Dialoog, ABLLO, Ecolife, provincies Oost- en West-Vlaanderen en netbeheerders, gemeentes, Igemo, Gezinsbond, ACW Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: gewijzigd Timing: 2012-2013
3.4.4.17 Energiekampioen: welke gemeente scoort best rond hernieuwbare energie? (nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: stimuleren lokaal energiebeleid, meer bepaald rond hernieuwbare energie Operationele ambitie: Het project Belgian Renewable Energy League’ (BREL) sluit aan bij het Europese project RES champions League, dat reeds in een zestal landen loopt. Het project wil een positieve competitie teweegbrengen tussen steden en gemeenten over de investeringen inzake hernieuwbare energie op hun grondgebied. Met dit project willen we een jaarlijkse competitie opzetten in België, waarbij we verschillende deelcompetities definiëren (zon, wind, eventueel zelfs ook energiebesparing) voor verschillende regio’s en volgens de grootte van de gemeenten. Omschrijving activiteit: BBL organiseert samen met Apere een 5 maand durend kampioenschap waarbij de gemeente met het beste energiebeleid wint. Beide organisaties proberen een vervolg te breien aan dit project. Verantwoordelijke intern: Bernard Govaert Type activiteit: sensibilisatie, websitecampagne gericht naar lokale overheden en hun innwoners Type financiering: overeenkomst APERe, steun van drie gewesten Partners: APERe vzw Nieuw Timing: 1/4/2011 – 1/4/2012
69
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.4.18 Topten website toont de zuinigste toestellen
(nieuw) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Energiebesparing. consumenten aanzetten tot aankopen van energiezuinige toestellen. Operationele ambitie: De top ten website is een voormalig WWF-project. BBL wil deze tool inzetten en integreren in zijn bestaande energiecampagnes. De topten website moet inhoudelijk groeien en nog meer bezoekers trekken. Omschrijving activiteit: Via de topten website www.topten.be kan men snel en gemakkelijk de meest energiezuinige producten en diensten vinden voor thuis en op kantoor. De Topten-website wordt regelmatig aangevuld met nieuwe productcategorieën. Gegevens worden regelmatig geactualiseerd. Verantwoordelijke intern: Bernard Govaert, Jurgen Naets Type activiteit: website Type financiering: subsidies BIM en Europese IEE-subsidies via het project Topten-MAX Partners: WWF België. Nieuw sinds 2011 Timing: 2012 - 2014.
3.4.4.19 Energy neighbourhoods2 Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Energiebesparing bij huishoudens Operationele ambitie: Organisatie van een Europese versie van de Energiejacht. In 16 Europese landen kunnen de inwoners kunnen zich registreren op de website en groepen vormen om samen zoveel mogelijk ton CO2 te besparen. De klemtoon van de campagne ligt op het totaal aantal bespaarde kilogram CO2. De groepen gaan een gezamenlijke uitdaging aan om zoveel mogelijk ton CO2 te besparen op 4 maanden tijd. Omschrijving activiteit: Energy Neighbourhoods is Energiejacht op Europees niveau. Het is de voortzetting van Energy Neighbourhoods I. BBL is work package leader voor de website en de rekenmodule. Verantwoordelijke intern: Bernard Govaert Type activiteit: doelgroepencampagne Type financiering: IEE, cofinanciering met Vlaamse Energiejacht Partners: Beratungs- und Service-Gesellschaft Umwelt (D) is coördinator; BBL en 14 andere organisaties zijn partner. De Europese commissie Nieuw Timing: 26 april 2011 - einde oktober 2013
3.4.5 Hinder Hinder vormt een belangrijk maatschappelijk probleem. Dit blijkt onder meer uit de jaarverslagen van de Vlaamse ombudsman en uit het Milieu- en Natuurrapport Vlaanderen. Geluidshinder komt daarbij op de eerste plaats - zo wordt één Vlaming op drie gehinderd door overmatig verkeerslawaai, gevolgd door geurhinder, stof- en rookhinder en lichthinder. Uit de - vaak schrijnende - verhalen die hierover bij BBL binnenkomen, komt de onmacht en de onwil van de diverse betrokken overheden om hinder in te perken duidelijk naar voor. Deze impasse is volgens BBL te wijten aan verschillende factoren, zoals:
70
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Een gebrekkige motivatie: overheden beschouwen hinder te gemakkelijk als een onbelangrijk probleem in de sfeer van overgevoelige, onverdraagzame mensen en burenruzies. De politieke verantwoordelijken aarzelen om electorale redenen om in te grijpen. - Een gebrekkige of versnipperde wetgeving: de bestaande reglementering rond hinder is zeer versnipperd, onvolledig en moeilijk te hanteren. Bovendien is niet altijd duidelijk welke instantie wanneer verplicht is om bij inbreuken, oplossingsgerichte maatregelen op te leggen. - Een gebrek aan deskundigheid: bevoegde ambtenaren beschikken vaak niet over de nodige apparatuur en dito knowhow om betrouwbare metingen uit te voeren van hinder. De Vlaamse Milieu-inspectie is nu al onderbemand en kan niet bijkomend ingeschakeld worden voor kleinschalige hinderproblemen. In combinatie met een gebrekkige normering is het dus moeilijk om exact te laten vaststellen of de grens van het aanvaardbare overschreden is. - Een gebrekkige opvolging: als al een PV wordt opgemaakt, wordt dat maar al te vaak geseponeerd door het parket. Een eventuele boete betekent bovendien niet dat de veroorzaker voor de toekomst verplichtingen worden opgelegd die de hinder tegengaan. Voor Bond Beter Leefmilieu is het dan ook duidelijk dat er een grote maatschappelijke behoefte bestaat aan een duidelijk wettelijk kader en een actief beleid om hinderproblemen effectief en efficiënt op te lossen. -
3.4.5.1 Werken op de doorwerking van de Europese richtlijn geluid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: beperken geluidshinder in Vlaanderen. Operationele ambitie: opmaak van ambitieuze geluidsactieplannen. Omschrijving activiteit: : De Europese richtlijn 2002/49/EG inzake de evaluatie en beheersing van omgevingslawaai bepaalt dat geluidskaarten moeten opgemaakt worden voor belangrijke wegeninfrastructuur, grote luchthavens, grote agglomeraties,… Op basis van deze geluidskaarten moeten vervolgens actieplannen uitgewerkt worden om waar nodig omgevingslawaai te voorkomen en te beperken en om het aantal mensen dat ernstige geluidshinder ondervindt terug te dringen. De geluidskaarten werden medio 2009 goedgekeurd. Vervolgens werden eind 2010 de actieplannen goedgekeurd, die op basis van verder studiewerk in de toekomst zullen aangepast worden. Eens dit studiewerk klaar is, zal BBL er over waken dat ook ambitieuze maatregelen worden doorgevoerd om geluidshinder terug te dringen en het aantal ernstig gehinderden te beperken. De richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie inzake lawaai vormen voor BBL hiervoor het aanknopingspunt. Specifiek voor de luchthavens wordt ervoor geijverd dat ook de geluidspieken gebruikt worden als basis voor de actieplannen, aangezien deze pieken een objectiever beeld geven van de lawaaihinder en van het aantal gehinderden. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens. Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: aangesloten verenigingen. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend
71
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
3.4.5.2 Nacht van de Duisternis: gemeenten sensibiliseren m.b.t. duurzame, energiezuinige en milieuvriendelijke verlichting Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Gemeenten en het grote publiek sensibiliseren over lichthinder en duurzame, milieuvriendelijke verlichting. Operationele ambitie: Vlaamse gemeenten aansporen om gedurende één avond de verlichting te doven. Lokale verenigingen aansporen om een activiteit te organiseren waarbij de deelnemers de gezelligheid van de donkere nacht ervaren. Het overleg omtrent openbare verlichting tussen lokale besturen en hun netbeheerders aanwakkeren. Omschrijving activiteit: Gemeenten wordt gevraagd om de verlichting gedurende één avond te doven. Dit is een gelegenheid om met het grote publiek te communiceren over het gebruik van verlichting en de nadelen van slechte verlichting. Het doel is ook de nacht te herontdekken via nachtelijke activiteiten, al dan niet samen met een lokale natuur - of sterrenkundige vereniging. BBL blijft een minimumondersteuning voorzien voor gemeenten en verenigingen, met onder andere een upgedate website met basisinfo over lichthinder en een inschrijfmodule, het maken van afspraken met netbeheerders en het voeren van algemene communicatie over de Nacht via de BBL kanalen. Verantwoordelijke intern: Bernard Govaert, Nicolas De Baere Type activiteit: bewegingsevenement Type financiering: geen Partners: Vereniging voor Sterrenkunde, Preventie Lichthinder vzw, JNM, Natuurpunt educatie, IEW Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: Doorgerold. Timing: 20 oktober 2012
3.4.6 Water 3.4.6.1 Beleid integraal waterbeheer: kwalitatieve en tijdige implementatie kaderrichtlijn water in Vlaanderen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: een tijdige en kwalitatieve implementatie van de kaderrichtlijn water in Vlaanderen. Operationele ambitie: In 2010 – 2011 moeten de bekken -en deelbekkenplannen in volle uitvoering zijn. Ook de uitvoering van de stroomgebiedsbeheersplannen moet zijn opgestart. Omschrijving activiteit: De uitvoering van de eerste plannen (deelbekken, bekken) heeft ernstige vertraging opgelopen. In 2010 moet het eerste stroomgebiedbeheersplan goedgekeurd zijn. Het is belangrijk om de ambitie van het Pact 2020 hierin waar te maken. Een belangrijk forum is de opvolging van het internationale waterbeleid via EEB. (zie aldaar). Op gewestelijk niveau wil BBL – in nauw overleg met Natuurpunt - de verder implementatie van het decreet IWB realiseren en meesturen onder andere via regulier beleidswerk en de MINA raad. Verantwoordelijke intern: Karlien Vandecasteele. Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne; beleidsadvisering. Type financiering: Subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen. Partners: Natuurpunt, EEB.
72
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
3.4.6.2 Afvalwaterbehandeling: volledige zuivering Vlaams huishoudelijk afvalwater Strategische doelstelling of overkoepelend doel: het herstel van de waterkwaliteit van het oppervlaktewater via de volledige en efficiënte zuivering van het (huishoudelijk) afvalwater. Operationele ambitie: de aansluitingsgraad in de achterblijvende gemeenten een forse impuls geven; de overheid initiatieven doen ontwikkelen rond scheiding van afval- en hemelwater; verder werken aan een betere planning, een grotere transparantie en responsabilisering en een adequate financiering. Omschrijving activiteit: Het Vlaamse afvalwater wordt te weinig (via riolering) naar de zuivering gevoerd; er is een te grote vermenging van afvalwater en hemelwater, waardoor de investeringen in waterzuivering niet renderen. De kwaliteit van ons oppervlaktewater stabiliseert en verbetert niet meer structureel. We willen het probleem van de afvalwaterzuivering onder de aandacht houden, en onder andere de link leggen naar kosten die op dit gebied worden veroorzaakt door de slechte ruimtelijke ordening in Vlaanderen. Verantwoordelijke intern: Karlien Vandecasteele Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne, beleidsbeïnvloeding. Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen. Partners: Aangesloten verenigingen, VVSG, VMM, AMINAL afd. water, VLARIO… Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
3.4.6.3. Ontwikkelingsschets Schelde-estuarium: waken over de tijdige en kwalitatieve uitvoering van natuur- en veiligheidsprojecten Strategische doelstelling of overkoepelend doel: uitvoering van lange termijnvisie Schelde- estuarium. Operationele ambitie: volledige en kwalitatieve uitvoering van de OS 2010, inclusief het Meest Wenselijk Alternatief voor het SIGMA-plan. Omschrijving activiteit: De “Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium” (OS 2010) is goedgekeurd door de Vlaamse en de Nederlandse regering. In dit kader passen een verdere uitdieping van de Westerschelde, alsook natuurinrichtingmaatregelen om het “estuariene” karakter van het estuarium te herstellen – veelal gepaard gaande met veiligheidsprojecten en passend binnen het geactualiseerde SIGMA plan). In Vlaanderen zijn de eerste projecten uit de OS 2010 in uitvoering – in Nederland is de uitvoering van zowel verruiming als natuurherstel nog steeds onzeker (geschreven sept 2009). Nauw overleg binnen de Estuarium Werkgroep blijft de basis van verdere acties in de grensoverschrijdende context. Voor de uitvoering van het SIGMA-plan in Vlaanderen zijn de terreinbeherende verenigingen de belangrijkste partners. Verantwoordelijke intern: Karlien Vandecasteele Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne; beleidsadvisering. Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen.
73
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Partners: Natuurorganisaties verenigd door het Verdrag van Saeftinghe, daarbinnen specifiek de estuariumwerkgroep, Natuurpunt, vzw Durme. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: 2012 - 2013
3.4.7. Milieu & Gezondheid Milieuverontreiniging en milieuhinder hebben een belangrijke impact op onze gezondheid. Ziektes verbonden aan sommige vormen van luchtverontreiniging behoren in industrielanden tot de top tien van doodsoorzaken. De maatschappelijke kost verbonden aan milieuverontreiniging is enorm hoog. Dat werd nog eens onder de aandacht gebracht door een studie van de Wereldgezondheidsorganisatie die voor Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk berekende dat luchtverontreiniging verantwoordelijk was voor 6% van de totale sterfte. De helft daarvan werd op conto van het wegvervoer geschreven, wat maakt dat er meer mensen sterven ten gevolge van luchtverontreiniging veroorzaakt door het verkeer, dan in verkeersongevallen. Voor de drie bestudeerde landen werd wegverkeer verantwoordelijk geacht voor jaarlijks 25.000 bijkomende gevallen van chronische bronchitis bij volwassenen, 290.000 episodes van bronchitis bij kinderen en 500 000 astma aanvallen. De gezondheidskosten die voor deze drie landen voortvloeiden uit de luchtverontreiniging werden geraamd op 1,7% van het BNP. Fijn stof en ozon op leefniveau (in aanwezigheid gevormd door inwerking van zonlicht op stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen) zijn belangrijke bronnen van allerlei aandoeningen aan de luchtwegen. Polluenten zoals stikstofoxiden, formaldehyde en isocyanaten werken rechtstreeks in op de luchtwegen of bevorderen de sensibilisatie of overgevoeligheid voor allergenen die onder meer kunnen leiden tot het ontstaan van astma. De aanwezigheid van kankerverwekkende stoffen in het milieu zorgt er mee voor dat het cumulatief risico op kanker in Vlaanderen ontzettend hoog ligt. Tot deze kankerverwekkende stoffen behoren onder meer asbestvezels, sommige bestrijdingsmiddelen, en producten van onvolledige verbranding zoals polyaromatische koolwaterstoffen en dioxines (die nu wel minder worden uitgestoten maar nog lang in het milieu aanwezig zullen blijven). Hormoonverstorende stoffen – waaronder veel gechloreerde en gebromeerde organische verbindingen - ontregelen onze hormoonhuishouding, met negatieve effecten op onze vruchtbaarheid, afweersysteem en ontwikkeling… Verontrustend is dat de risico’s voor mens en milieu van de tienduizenden chemische stoffen die op onze markt aanwezig zijn, grotendeels onbekend zijn terwijl er maar meer stoffen bij komen. Heel veel van die stoffen zijn ook aanwezig in op het eerste zich onschuldig lijkende producten, zoals bv. televisies, tapijten, enz... In Vlaanderen met zijn grote bevolkingsdichtheid, groot ecologisch passief, intensieve landbouw, dicht wegennet en hoge concentratie aan energie-intensieve industrie, zullen de gezondheidseffecten veroorzaakt door milieuverontreiniging vermoedelijk nog veel aanzienlijker zijn dat in andere industrielanden. BBL vindt dat iedereen recht heeft op een schoon leefmilieu. Tegen 2030 willen wij dat zelfs de meest kwetsbare bevolkingsgroepen (ouderen, kinderen,…) geen gezondheidseffecten meer ondervinden door milieuvervuiling. Tegen 2010 wil BBL de “doelafstand” met 2/3 verkleind zien. Dat vereist onder meer een correcte omzetting en toepassing van Europese dochterrichtlijnen op de kaderrichtlijn luchtkwaliteit en van de richtlijn met nationale uitstootplafonds voor ozonvormende en verzurende stoffen. BBL zal erover waken dat het nationaal emissie-reductieprogramma dat op basis van deze richtlijn moet worden opgemaakt voldoende oplevert. Verder zal BBL pleiten voor ambitieuze veel verdergaande emissiereducties in de periode na 2010. BBL vraagt ook samen met de Europese
74
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 milieuorganisaties naar een degelijke nieuwe strategie voor de aanpak van chemische stoffen, met ondermeer aandacht voor de toepassing van het substitutiebeginsel en het uitfaseren van de meest schadelijke stoffen binnen één generatie .
3.4.7.1. Beleidsvoorstellen uitwerken voor een gedegen Europees kader ozon en fijn stof Strategische doelstelling of overkoepelend doel: een effectief beleid voor het terugdringen van de uitstoot van ozonvormende emissies en fijn stof. Operationele ambitie: beleidsbeïnvloeding in aanloop naar de herziening van de NECrichtlijn, en de nieuwe luchtrichtlijn. Omschrijving activiteit: In het kader van de Europese richtlijn met nationale uitstootplafonds voor verzurende en ozonvormende stoffen, heeft ook ons land een uitstootplafond gekregen voor onder meer stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen. Bedoeling van de richtlijn is om tegen 2010 overal in Europa de ozonoverdosis voor de bevolking met 2/3de te verminderen. Tegen uiterlijk oktober 2002 diende elke lidstaat een nationaal emissiereductieprogramma aan de Europese Commissie over te maken, waarin wordt aangegeven hoe de uitstoot tot onder de plafonds zou worden teruggedrongen. Het heeft tot begin 2004 geduurd voor het Vlaams reductieplan klaar was. Dit moet nu nog verder vertaald worden in concrete plannen per sector. BBL zal er de volgende jaren over waken dat het reductieplan op een effectieve manier wordt omgezet en uitgevoerd. Gezien via de aanscherping van de vergunningsvoorwaarden de opgelegde reducties amper kunnen gehaald worden (zeker voor NOx), zullen ook economische instrumenten zoals emissieheffingen of verhandelbare emissierechten moeten worden ingezet. In 2005 startte op Europees vlak ook het overleg rond scherpere emissiereducties en de opname van nog bijkomende polluenten voor de periode na 2010. Tegelijk wordt een nieuwe luchtrichtlijn van kracht, en onderhandelt men over nieuwe emissienormen voor voertuigen. Ook daar zal BBL zich voor inzetten. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsbeïnvloeding, publieksactie, juridische actie. Type financiering: eigen middelen. Partners: aangesloten verenigingen. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: doorlopend.
75
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4. Externe vertegenwoordiging van BBL 4.1 BBL als gesprekspartner in advies- en overlegorganen BBL is vertegenwoordigd in tal van adviesorganen: de Federale Raad Duurzame Ontwikkeling, de raad van advies bij de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit- en Gasmarkt (CREG), het Belgisch Ecolabelcomité, de Commissie milieuetikettering en milieureclame, het Belgisch Instituut voor Normalisatie (BIN), het Raadgevend Comité van het Federale Voedselagentschap, de Milieu- en Natuurraad Vlaanderen (Minaraad), de Technische Werkgroep Nutriënten, de Saro, De Vlacoro, de SALV, de MORA, de provinciale commissies voor advies inzake ruimtelijke ordening, en andere diverse klankbord- en opvolgingscommissies,… De laatste jaren werd BBL ook op federaal vlak in heel wat nieuwe advies- of overlegorganen vertegenwoordigd. Dit is een gevolg van enerzijds de meer structurele onderbouwing van het federaal beleid inzake duurzame ontwikkeling, voedselveiligheid, energie en producten, en anderzijds van de verhoogde activiteit van BBL rond federale beleidsthema’s. Ook wordt BBL meer en meer betrokken in de aansturing of begeleiding van de opmaak van Strategische plannen voor gebiedsgericht beleid. Zo wordt BBL betrokken in de opmaak van Strategische plannen voor de ontwikkeling van zeehavengebieden en de ontwikkelingsschets rond het Schelde-estuarium en namen wij deel aan de klankbordgroep rond Seine Schelde West. BBL heeft alvast ambitie om te (blijven) participeren in de strategische adviesraden voor de beleidsdomeinen leefmilieu en energie (Minaraad), ruimtelijke ordening (SARO/Vlacoro), Landbouw (SALV) en mobiliteit (MORA).
VLAANDEREN 4.1.1 Minaraad – Strategische adviesraad Strategische doelstelling of overkoepelend doel: maatschappelijke rol en impact van de Minaraad versterken. Operationele ambitie: ‘nieuwe’ Minaraad operationaliseren en de samenwerking met SERV verbeteren Omschrijving activiteit: . Het Vlaams parlement keurde in 2004 het nieuwe decreet op de Minaraad goed. Hierdoor wordt de raad hervormd tot de strategische adviesraad voor het beleidsdomein leefmilieu op basis van de principes uit het kaderdecreet “strategische adviesraden”. In 2009 nam de SAR Minaraad de plaats in van de vroegere Milieu- en Natuurraad. De samenstelling van de Raad is gewijzigd en biedt nieuwe kansen voor overleg tussen de natuur- en milieuverenigingen en andere maatschappelijke actoren. Dit overleg moet leiden tot adviezen, oriëntatienota’s of studies. Door een advies vast te stellen geeft de Minaraad onderbouwde aanbevelingen die gericht zijn aan de Vlaamse regering, aan individuele Vlaamse ministers of aan het Vlaams parlement. Deze adviezen kunnen over alles gaan wat (on)rechtstreeks betrekking heeft op het leefmilieu of op het natuurbehoud. De Vlaamse regering is verplicht het advies van de raad in te winnen over alle
76
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 voorontwerpen van decreet, over het begrotingsbeleid en over de krachtlijnen van het te voeren milieubeleid. Tegen de achtergrond van de hernieuwende interesse voor groene economie is ook de goede samenwerking met de SERV van belang. In 2012 zal de milieubeweging het voorzitterschap van de Minaraad op zich nemen. BBL zal daarbij de nodige inspanningen leveren. Bijkomende informatie : www.minaraad.be. Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots – beleidscoördinator. Type activiteit: beleidsadvisering, overleg met andere maatschappelijke actoren. Type financiering: subsidies houdende de erkenning en subsidiëring van natuur- en milieuverenigingen. Partners: Natuurpunt Vlaanderen (plenair), diverse aangesloten verenigingen (werkgroepen). Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: doorlopend
4.1.2 Strategische adviesraad Ruimtelijke Ordening - Onroerend Erfgoed (met onder haar vleugels de Vlaamse Commissie Ruimtelijke Ordening) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzaam ruimtelijk beleid Operationele ambitie: bijsturing ruimtelijke plannen en regelgeving op basis van de uitgebrachte adviezen Omschrijving activiteit: In 2007 werd de Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening - Onroerend Erfgoed opgericht, afgekort "SARO". De milieuverenigingen vertegenwoordigd in de Minaraad hebben één effectief lid en één plaatsvervanger in deze nieuwe Raad. De SARO heeft onder meer als opdracht uit eigen beweging of op verzoek advies uitbrengen over de hoofdlijnen van het beleid inzake ruimtelijke ordening en onroerend erfgoed; bij te dragen tot het vormen van een beleidsvisie over de ruimtelijke ordening en de zorg voor het onroerend erfgoed; de maatschappelijke ontwikkelingen op het vlak van de ruimtelijke ordening en de zorg voor het onroerend erfgoed volgen en interpreteren; advies uit te brengen over voorontwerpen van decreet met betrekking tot ruimtelijke ordening en onroerend erfgoed; uit eigen beweging of op verzoek advies uitbrengen over ontwerpen van besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot ruimtelijke ordening en onroerend erfgoed, met uitzondering van de ontwerpen van besluit inzake de individuele beschermingsdossiers met betrekking tot onroerend erfgoed. Naar verwachting zal de herziening van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen een belangrijk agendapunt zijn in 2011. De huidige Vlaamse Commissie voor Ruimtelijke Ordening (VLACORO) wordt omgevormd tot een ambtelijke adviescommissie, welke zich moet uitspreken over bezwaarschriften die werden ingediend tijdens een openbaar onderzoek bij RUP’s. De SARO krijgt in de toekomst de mogelijkheid advies te geven in de voorontwerpfase van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen, zodat voor Vlaamse RUP’s ook een input vanuit het middenveld mogelijk blijft. Bijkomende informatie : www.vlacoro.be. Verantwoordelijke intern: Erik Grietens en Karlien Vandecasteele. Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt, ACW, VRP, … Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend.
77
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4.1.3 Mobiliteitsraad Vlaanderen – strategische adviesraad Strategische doelstelling of overkoepelend doel: adviseren aan de Vlaamse overheid inzake mobiliteit. Operationele ambitie: vanuit de milieubeweging participeren aan deze nieuwe Vlaamse adviesraad. Omschrijving activiteit: In 2007 werd de strategische adviesraad ‘Mobiliteitsraad van Vlaanderen’ opgericht binnen de schoot van de SERV. De MORA kan op verzoek of uit eigen beweging advies uitbrengen over het Vlaamse mobiliteitsbeleid in al zijn aspecten. Daarnaast brengt de MORA vijfjaarlijks een mobiliteitsrapport uit met een analyse van de mobiliteitsproblematiek op middellange en lange termijn. De MORA wordt ook specifiek belast met de evaluatie van het decreet betreffende de mobiliteitsconvenants en zij formuleert de nodige aanbevelingen voor de integratie van het lokaal mobiliteitsbeleid in het Vlaamse mobiliteitsbeleid. De milieuverenigingen zetelend in de Minaraad hebben 2 effectieve leden en 2 plaatsvervangers in de MORA. Naar verwachting zal het nieuwe Mobiliteitsplan Vlaanderen een belangrijk agendapunt vormen in de periode 2012-2013. Een ander belangrijk agendapunt zal de opvolging zijn van het werk van de Vlaamse regering omtrent de herziening van de fiscaliteit (inschrijvingsbelasting en km-heffing voor vrachtwagens) Bijkomende informatie : http://www.mora.be Verantwoordelijke intern: Erik Grietens en Mathias Bienstman Type activiteit: beleidsadvisering, overleg met andere maatschappelijke actoren. Type financiering: eigen middelen. Partners: diverse mobiliteitsverenigingen. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopende.
4.1.4 Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij – Strategische adviesraad Strategische doelstelling: adviseren aan de Vlaamse overheid inzake duurzame landbouw en visserij Operationele ambitie: vanuit de milieubeweging participeren aan deze nieuwe Vlaamse adviesraad Omschrijving activiteit: Eind 2008 werd de strategische adviesraad landbouw en visserij opgericht. De SALV kan op verzoek of op eigen initiatief advies uitbrengen over het Vlaamse landbouw- en visserijbeleid. De milieubeweging heeft 1 effectief lid en 1 plaatsvervanger in de SALV. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel Type activiteit: beleidsadvisering Type financiering: eigen middelen Partners: Natuurpunt, Vredeseilanden, Bioforum,… Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: permanent
78
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4.1.5 Vlaamse adviesraad bestuurszaken – strategische adviesraad Strategische doelstelling of overkoepelend doel: adviseren aan de Vlaamse overheid inzake bestuurszaken. Operationele ambitie: vanuit de middenveld participeren aan deze adviesraad. Omschrijving activiteit: De Vlaamse Adviesraad voor Bestuurszaken (afgekort als VLABEST) is de strategische adviesraad voor het beleidsdomein Bestuurszaken. De Raad adviseert over het Vlaamse beleid inzake personeels- en organisatieontwikkeling, ICT, egovernment, wetsmatiging, facilitaire dienstverlening en vastgoedbeheer, binnenlandse aangelegenheden, stedenbeleid en inburgeringsbeleid. De Vlaamse Adviesraad voor Bestuurszaken bestaat uit 14 leden, door de Vlaamse Regering benoemd voor een termijn van 4 jaar (verlengbaar). Hiervan zijn er vier vertegenwoordigers van de lokale en provinciale besturen en tien onafhankelijke deskundigen. De vertegenwoordigers van de lokale en provinciale besturen worden voorgedragen door de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP). De onafhankelijke deskundige leden worden aangeduid na een openbare oproep tot kandidaatstelling. De voorzitter en de ondervoorzitter worden door de strategische adviesraad zelf aangeduid. De leden van de Raad werden benoemd bij besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 2007. Slechts 1 lid van de raad – Danny Jacobs/ BBL – werd benoemd vanuit het middenveld. De termijn van de raad liep eind 2011 af. We stelden ons opnieuw kandidaat voor de raad. Het is nu wachten op de hersamenstelling door minister Geert Bourgeois. Bijkomende informatie : http://www2.vlaanderen.be/ned/sites/vlabest/overderaad/index.html. Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs Type activiteit: beleidsadvisering, overleg met andere maatschappelijke actoren. Type financiering: eigen middelen. Partners: leden van de Verenigde Verenigingen. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: nieuw.
Timing: permanent.
4.1.6 Technische werkgroep Nutriënten Strategische doelstelling: het behoud van een overlegplatform tussen landbouw, milieu en wetenschap aangaande de mestproblematiek. Operationele ambitie: implementatie en impact van het nieuwe mestbeleid op de voet volgen Omschrijving activiteit: In het nieuwe Mestdecreet, in voege sinds 1.1.2007, werd de vroegere stuurgroep mest vervangen door een Technische Werkgroep Nutriënten. De samenstelling is dezelfde, de bevoegdheden zijn onduidelijk. In de TWN zitten, naast de milieubeweging, de landbouworganisaties, sociaaleconomische partners, wetenschappers en administraties. BBL is vragende partij voor het verduidelijken van het statuut en de functie van deze werkgroep. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.vlm.be/mestbank. Verantwoordelijken intern: Jeroen Gillabel Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: subsidies houdende erkenning en subsidiëring natuur- en milieuverenigingen.
79
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Partners: Natuurpunt Vlaanderen. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: permanent.
4.1.7 Rijn Schelde Delta (RSD) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzame ontwikkeling van de Delta van de rivieren Rijn, Maas en Schelde aan de Noordzee. Operationele ambitie: meewerken aan organisatie Deltadag en publicaties RSD Omschrijving activiteit: De Rijn-Schelde-Delta is een samenwerkingsverband van publieke (politici, ambtenaren,…) en private (bedrijfsleven, maatschappelijke groepen,…) actoren ter stimulering van een optimale balans voor woon-, werk- en leefmilieu in de Delta. De Rijn Schelde Delta samenwerking is vooral een netwerk van contacten en een platform voor grensoverschrijdende projecten. De samenwerking richt zich primair op de economische en de ecologische ontwikkeling van de Delta, met focus op de havens. Een praktische, projectmatige samenwerking staat voorop. Concreet betekent dit: • De presentatie van studieprojecten in ateliers, workshops met als resultaat een artikel of een nota; • De uitvoering van realiseringsprojecten gericht op het vernieuwen van inzichten en beleidsuitvoering. Zie www.rsdelta.eu Verantwoordelijke intern: Hans Bruyninckx (vertegenwoordiger Stuurgroep) Erik Grietens (begeleidingsgroep en werkgroepen) Type activiteit: overleg, beleidswerking Type financiering: reguliere middelen Partners: Natuurpunt, ZMF,…. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend
4.1.8 SIGMA-plan: klankbordgroep en werkgroepen Strategische doelstelling: uitvoering Lange termijn visie Schelde estuarium Operationele ambitie: uitvoering van het Meest Wenselijk Alternatief, opstarten fase 2 Omschrijving activiteit: via opvolging van de klankbordgroep en input in de verschillende werkgroepen bijdragen aan de tijdige en volledige realisatie van het MWA, zoals vastgelegd door de Vlaamse regering. In de voorliggende fase houdt dit vooral in het proactief mee zoeken naar mogelijkheden om (lokale) problemen op te lossen. Voor de periode 2012-2013 willen we ook een aanzet geven voor de opstart van fase 2 van het sigmaplan (in uitvoering 2015) Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.sigmaplan.be Verantwoordelijken intern: Karlien Vandecasteele Type activiteit: beleidsadvisering, overleg met andere maatschappelijke actoren. Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt., Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: 2012-2013
80
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4.1.9 Vlaamse Luchthavencommissie (VLC) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzaam luchthavenbeleid Operationele ambitie: bijsturing plannen START Omschrijving activiteit: de Vlaamse Luchthavencommissie (VLC) is het officiële adviesorgaan dat de Vlaamse regering moet adviseren over alle aangelegenheden inzake luchtvaart en luchthavenbeleid. De VLC werd eind 2005 opgericht in de schoot van de SERV. Er nemen vertegenwoordigers deel van de luchthavenuitbaters, werkgevers, vakbonden, milieuverenigingen, administraties,… BBL en Natuurpunt hebben elk één stemgerechtigde vertegenwoordiger en één plaatsvervanger in deze adviescommissie. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.serv.be/vlc Verantwoordelijke intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsadvisering Type financiering: eigen middelen Partners: luchthavencomités, Natuurpunt Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend
4.1.10 De transitiearena Duurzaam materialenbeheer, PlanC Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Een verregaande reductie van de doorstroom van materialen in onze economie realiseren. Operationele ambitie: meewerken aan realisatie van de PlanC-visie vanuit het Strategisch Comité voor Inhoudelijke Afstemming (SCIA) en de vertaling en uitwerking van de visie onder de vorm van transitie-experimenten mee ondersteunen. Meewerken aan de uitbouw van de transitiearena en zo de transitie van het traditionele afvalbeleid naar een duurzame materialenbeheer mee helpen realiseren in praktijk. Omschrijving activiteit: Beleidsbeïnvloeding om het transitiedenken politiek breed gedragen te krijgen en om relevante financieringskanalen voor transitie-experimenten te openen. Beheer van de pijplijn van ideeën tot transitie-experimenten. Het mee helpen uitbouwen van een netwerk aan mensen dat hier aan wil meewerken. Ondersteuning verlenen bij het opzetten van nieuwe transitie-experimenten. Verantwoordelijke intern:. Jeroen Gillabel. Type activiteit: advisering en ondersteuning Type financiering: reguliere middelen Partners: Plan C netwerk. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: Doorgerold Timing: 2012-2013
4.1.11 Overlegplatform Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Huishoudelijke Afvalstoffen Strategische doelstelling: het opvolgen en beïnvloeden van het OVAM overlegplatform dat het Uitvoeringsplan Milieuverantwoord beheer van Huishoudelijke Afvalstoffen begeleidt. Operationele ambitie: implementatie en impact van het uitvoeringsplan opvolgen.
81
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Omschrijving activiteit: Het overlegplatform volgt de uitvoering van het Plan huishoudelijke afvalstoffen op de voet. Projecten worden er besproken en input wordt hierbij gegeven. Zo wordt er o.a. geadviseerd over de eventuele uitbreiding van de afvalverbrandingscapaciteit in Vlaanderen. Verantwoordelijken intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: intern. Partners: Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: permanent.
4.1.12 overlegplatform bouwmaterialen Strategische doelstelling: het opvolgen en beïnvloeden van het OVAM overlegplatform dat het Uitvoeringsplan Milieuverantwoord materialengebruik en afvalbeheer in de bouw begeleidt. Operationele ambitie: implementatie en impact van het uitvoeringsplan opvolgen. Omschrijving activiteit: Het overlegplatform volgt de uitvoering van het Plan bouwmaterialen op de voet. Projecten worden er besproken en input wordt hierbij gegeven. Er zijn vele raakvlakken tussen de projecten in het uitvoeringsplan en de agenda van de transitiearena duurzaam wonen en bouwen. Op materiaalvlak staat het sluiten van kringlopen vaak centraal. Verantwoordelijken intern: Jeroen Gillabel. Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: intern. Partners: Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: permanent.
FEDERAAL 4.1.13 Federale Raad Duurzame Ontwikkeling Strategische doelstelling of overkoepelend doel: het concept ‘duurzame ontwikkeling’ verder laten doordringen binnen diverse maatschappelijke geledingen en binnen het (federale) beleid. Operationele ambitie: de dialoog tussen de diverse samenstellende delen van de FRDO versterken Omschrijving activiteit: Volgens de wijzigingen in de wet op Duurzame Ontwikkeling, aangebracht in 2010, moet de samenstelling van de FRDO bij Koninklijk Besluit worden herbekeken. Door de val van de regering Leterme in 2010 is deze hersamenstelling doorgeschoven naar de nieuw te vormen regering. Op dit ogenblik (herfst 2011) bevindt de Raad zich dus in een overgangsfase. BBL is in de FRDO vertegenwoordigd als één van de zes stemgerechtigde milieuverenigingen. De FRDO werd op 5 mei 1997 bij wet opgericht als opvolger van de Nationale Raad voor Duurzame Ontwikkeling. van de Raad. De raad adviseert de federale overheid over alle maatregelen die betrekking hebben op het beleid inzake duurzame ontwikkeling. Speciale aandacht gaat naar de uitvoering in België van internationale verbintenissen (zoals Agenda 21, Klimaatverdrag, Biodiversiteitsverdrag). BBL neemt actief deel aan verschillende werkgroepen, zoals de werkgroepen rond duurzaamheidstrategieën , internationale betrekkingen, productbeleid en energie en klimaat,
82
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 en zetelt in de algemene vergadering van de FRDO. De Raad functioneert als discussieforum over duurzame ontwikkeling en heeft eveneens tot doel publieke en private organisaties, alsook de burgers zelf te sensibiliseren. BBL is rechtstreeks in het bureau vertegenwoordigd. BBL participeert daarnaast actief aan de Algemene vergadering en neemt ook actief deel aan de werkzaamheden van de werkgroepen met bijzondere aandacht voor duurzaamheidstrategieën, productbeleid en klimaat/energie. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.frdo.be/nl/ Verantwoordelijke intern: Lieze Cloots (lid algemene vergadering, lid bureau en coördinatie milieubeweging) Type activiteit: overlegforum, beleidsadvisering. Type financiering: zitpenningen. Partners: Greenpeace, Natagora (Birdlife), WWF, IEW, IEB, VODO, Broederlijk Delen, 11.11.11., e.a. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: permanent.
4.1.14 Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: betere omkadering van rationeel energiegebruik en duurzame energieproductie. Operationele ambitie: zorgen dat energiebesparing en hernieuwbare energie volwaardig worden meegenomen in adviezen van de CREG, kernenergie en fossiele brandstoffen afremmen. Omschrijving activiteit: De CREG adviseert sinds 2000 de federale overheid over het tariefsysteem inzake energievoorziening. Sinds 2002 heeft de milieubeweging in de Algemene Raad van de CREG twee niet-stemgerechtigde vertegenwoordigers. Deze kunnen ook deelnemen aan de (talrijke) werkgroepen. De zitjes van de milieubeweging worden ingevuld door BBL en Greenpeace (plaatsvervanger is IEW). Een doordachte planning van de elektriciteitsproductie en het gasnetwerk, in het bijzonder gelinkt aan de uitstap uit de kernenergie is essentieel. Voor de BBL staan hierbij het bevorderen van de keuze voor milieuvriendelijke energie door de particuliere en professionele consument, en de diversificatie van het productieapparaat centraal. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.creg.be Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: advisering en overleg. Type financiering: eigen middelen en zitpenningen. Partners: IEW, Greenpeace, ODE, EDORA. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: doorlopend
4.1.15 Technisch Comité voor de flexibele mechanismen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: inzet flexibele mechanismen door België beperken tot duurzame projecten, en inzet interne maatregelen niet laten bedreigen. Operationele ambitie: adviseren over offertevraag aankoop kredieten door de federale overheid. Omschrijving activiteit: Op de ministerraad van 20 maart 2004 besliste de federale regering om het opstellen van criteria voor het inzetten van flexibele mechanismen door de
83
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 federale overheid, te laten voorbereiden door een technisch comité. Dit comité adviseert de regering, en bestaat uit 4 vertegenwoordigers van de federale overheidsdiensten, en 4 vertegenwoordigers van de maatschappelijke groepen (werkgevers, werknemers, ontwikkelingsorganisaties en milieubeweging). De leden voor de milieubeweging (1 effectief en 1 plaatsvervangend) worden voorgedragen door BBL en IEW. De milieubeweging zal blijven pleiten om eerst en vooral het inzetten van flexibele mechanismen zo beperkt mogelijk te houden, in verhouding tot maatregelen in eigen land. Als België dan toch een beroep wil doen op projectmechanismen, dan moeten de criteria die het technisch comité zal voorstellen, garanderen dat de projecten wel degelijk duurzame ontwikkeling en technologieoverdracht bevorderen. In 2011 zal vooral moeten nagedacht worden over het gebruik van flexibiliteitsmechanismen in de post-kyoto periode. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: advisering en overleg. Type financiering: subsidies leefmilieu of duurzame ontwikkeling federaal. Partners: IEW, Greenpeace, WWF, Natuurpunt, VODO, KWIA, ODE, EDORA, OXFAM, … Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend
4.1.16 Adviesgroep pesticiden Strategische doelstelling of overkoepelend doel: volledige implementatie van het pesticidenreductieprogramma en omzetting van de Europese kaderrichtlijn duurzaam pesticidengebruik Operationele ambitie: via deelname aan de adviesgroep krijgen we beter inzicht in de diverse standpunten en vooral de argumentatie van de verschillende stakeholders over de concrete deelaspecten van het reductieprogramma. Beleidsaanbevelingen kunnen op die manier beter onderbouwd worden zodat ze een breder draagvlak verkrijgen. Omschrijving activiteit: Eind 2004 werd het eerste federale programma ter vermindering van gewasbeschermingsmiddelen goedgekeurd door de regering. Voor de gewasbeschermingmiddelen wordt tegen 2010 een reductiedoelstelling van 25 % vooropgesteld ten opzichte van 2001. De risico’s die gepaard gaan met de biociden en met gewasbeschermingsmiddelen buiten landbouwkundig gebruik, moeten met 50 % verminderd worden. Voor de aansturing van het programma is een adviesgroep opgericht, die ongeveer driemaandelijks bijeenkomt. De adviesgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van de federale overheid, de gewesten, landbouwmiddens, milieubeweging, consumentenbeweging, biosector, drinkwatersector en de producenten van pesticiden. De Europese richtlijn duurzaam pesticidengebruik legt de lidstaten op een Nationaal Actieplan op te stellen. Voor België zal dat gebeuren door de PRPB-groep. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel (plaatsvervanger) Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: federale subsidies leefmilieu. Partners: IEW (effectief lid), Bioforum. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: 2012-2013
4.1.17: Raadgevend Comité van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Strategische doelstelling: informatie krijgen en raad geven over milieurelevante ontwikkelingen op vlak van veiligheid van de voedselketen
84
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Operationele ambitie: vanuit de milieubeweging participeren aan dit comité en overleggen met de andere betrokken actoren. Omschrijving activiteit: Het Raadgevend Comité brengt alle partijen samen die betrokken zijn bij de veiligheid van de voedselketen, van producent tot consument, via hun verenigingen. Het Raadgevend Comité heeft een raadgevende functie, over de werking en het bestuur van het FAVV en over de resultaten op het terrein. Bovendien worden actuele berichten hier uitvoerig toegelicht door het FAVV zelf en bestaat de mogelijkheid om zelf vragen of bemerkingen op tafel te gooien. BBL zetelt als plaatsvervanger in het Raadgevend Comité, Natuurpunt als effectief lid. Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel Type activiteit: advisering en overleg Type financiering: eigen middelen Partners: Natuurpunt, Bioforum, andere verbruiksorganisaties Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 201é-201”
PROVINCIAAL 4.1.18 Provinciale en gemeentelijke commissies ruimtelijke ordening Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzaam ruimtelijk beleid ondersteunen. Operationele ambitie: bijsturing provinciale en gemeentelijke ruimtelijke plannen. Omschrijving activiteit: In elke provincie is een provinciale commissie voor ruimtelijke ordening actief waarin vertegenwoordigers zetelen van BBL en Natuurpunt. Deze PROCORO moet onder meer advies geven over de provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen, moet de ingediende bezwaren naar aanleiding van deze plannen behandelen en moet advies geven over de overeenstemming van gemeentelijke structuurplannen met het betrokken provinciaal structuurplan. In 2012 zullen de provincies in uitvoering van hun structuurplannen ruimtelijke uitvoeringsplannen opmaken voor de aanduiding van natuurverbindingsgebieden, de afbakening van kleinstedelijke gebieden, de aanduiding van bijkomende bedrijvenzones,… Afgevaardigden BBL zijn: • Antwerpen: Jan van Velk (Verenigde Actiecomités Leefmilieu Kempen vzw); • Limburg: Gust Feyen (Limburgse Milieukoepel vzw); • Vlaams-Brabant: Jos Nijs (Sterrebeek 2000 vzw); • Oost-Vlaanderen: Jenny De Laet (Actiegroep ter Beveiliging van het Leefmilieu op Linkeroever vzw); • West-Vlaanderen: Eric Vandorpe (West-Vlaamse Milieufederatie vzw). Daarnaast is in bijna elke gemeente ook een GECORO actief, welke een vergelijkbare werking heeft maar dan op gemeentelijk niveau. Ook hierin zetelen tal van afgevaardigden van aangesloten verenigingen/afdelingen van BBL/Natuurpunt. Verantwoordelijk intern: Erik Grietens. Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt, regionale milieufederaties, regionale verenigingen Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend.
85
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4.1.19 Overlegcommissies luchthavens Zaventem en Deurne Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzaam luchthavenbeleid. Operationele ambitie: beperken hinder luchthavens. Omschrijving activiteit: Eind 2000 werden voor de luchthavens van Zaventem , Deurne en Oostende overlegcommissies opgericht waarin vertegenwoordigers zetelen van de betrokken luchthaven, de gemeentebesturen, de omwonenden en BBL. Deze commissies moeten klachten van omwonenden inventariseren, mogelijkheden ter oplossing voorstellen en omwonenden inlichten over de gevoerde en nog te voeren milieupolitiek van de luchthaven. De werking zal zich in 2012 voornamelijk richten op vliegprocedures, de werking van het geluidsmeetnet, maatregelen tegen grondlawaai,… Verantwoordelijk intern: Erik Grietens Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: lokale comités Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold van 2011 Timing: doorlopend.
4.1.20 Stuurgroep Gentse Kanaalzone (“Subregionaal Overleg”) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzaam havenbeleid Operationele ambitie: voldoende aandacht voor milieu, natuur en leefbaarheid Omschrijving activiteit: Het Subregionaal Overleg (SRO) Gentse Kanaalzone is een stuurgroep waarin vertegenwoordigers zetelen van de provincie, gemeentebesturen, het havenbestuur, administraties, bewonerscomités en milieuverenigingen. Het is een overlegorgaan gericht op de uitvoering van het strategisch plan voor de Gentse Kanaalzone. In 2012 zal de werking van het SRO zich voornamelijk toespitsen op de het opmaken van landinrichtingsplannen voor de zgn. koppelingsgebieden, de herinrichting van de R4 Oost en West, het beperken van milieuhinder,… Aandachtspunten vanuit BBL zijn het prioritair gebruik van leegstaande bedrijfsterreinen in de kanaalzone (in plaats van de aansnijding van nieuwe maagdelijke terreinen), bescherming van natuurwaarden in de kanaalzone, verbetering van de leefbaarheid in de kanaaldorpen, de doorwerking van Europese milieurichtlijnen in de kanaalzone en de uitbouw van duurzame bedrijvenzones. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.gentsekanaalzone.be/organisatie/stuurgroep.html Verantwoordelijk intern: Erik Grietens. Type activiteit: beleidsadvisering. Type financiering: eigen middelen. Partners: Natuurpunt. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend.
86
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4.2 BBL binnen de Belgische en internationale milieubeweging Zowel omwille van de hogere kwaliteit van de BBL-werking als omwille van het steeds grotere belang van de Europese Unie worden de Vlaams gewestgebonden grenzen van de activiteiten steeds meer overschreden: er wordt intens samengewerkt op federaal en internationaal niveau. Belangrijkste gesprekspartners in deze zijn: de drie zusterfederaties Inter-Environnement Wallonie (IEW) en Inter-Environnement Bruxelles (IEB), Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL), het Europees Milieubureau (EEB) - met diverse interne werkgroepen en “task forces” bij de Europese Commissie, de Stichting Milieueducatie in Europa (FEEE), Friends of the Earth, Climate Network Europe, Transport and Environment, Greenpeace, WWF, Grenzeloze Schelde vzw en andere internationale organisaties.
BELGIË 4.2.1 Vier (gewestelijke) milieufederaties als coördinatieorgaan inzake federale en inter-gewestelijke milieudossiers en belendende beleidsdomeinen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: structureel overleg tussen de vier gewestelijke milieufederaties (BBL, BRAL, IEW en IEB), uitgebreid met Greenpeace België, WWF België, Natuurpunt en Natagora. Doel is te komen tot onderlinge coördinatie inzake federale en inter-gewestelijke milieudossiers en belendende beleidsdomeinen. Operationele ambitie: maandelijks overleggen over de diverse actuele thema’s met het oog op onderlinge besluitvorming inzake standpunten, strategieën en producten (zoals b.v. persacties, lobbyinitiatieven, symposia,…). Omschrijving activiteit: De vier milieufederaties (uitgebreid) hanteren een eigenlijk, gezamenlijk werkingsprogramma dat alle gezamenlijke federale en inter-gewestelijke beleidsmateries omvat. Binnen dit programma worden een aantal prioritaire aandachtsvelden afgebakend, gebaseerd op de respectievelijke werkingsprogramma’s van de verschillende organisaties (met ondermeer aandacht voor pesticiden en schadelijke stoffen in het algemeen, luchtvaart, het Europese milieubeleid, energie en mobiliteit. Verantwoordelijke intern : Lieze Cloots (coördinatie), Type activiteit: overleg en samenwerking. Type financiering: eigen middelen. Partners: IEW, Bral, IEB, Greenpeace België, WWF België, Natuurpunt, Natagora. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing : permanent.
4.2.2. Klimaatcoalitie Strategische doelstelling of overkoepelend doel: De Klimaatcoalitie is apolitiek en pluralistisch en bestaat sinds drie jaar. Deze vzw werd opgericht in juni 2008 en bestaat uit ongeveer zeventig Belgische (tweetalige, Franstalige en Nederlandstalige) verenigingen die eigenlijk behoren tot drie grote families:
87
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 milieuorganisaties: WWF België, Greenpeace België, Bond Beter Leefmilieu, InterEnvironnement Wallonie, Friends of the Earth België, Natuurpunt, Natagora, Nature et Progrès, ... Noord-Zuidbewegingen: 11.11.11 Koepel van de Vlaamse Noord- Zuidbeweging, CNCD-11.11.11, Oxfam Solidariteit, ... sociale en sociaal-culturele verenigingen: ACV-CSC, ABVV-FGTB, Gezinsbond, Ligue des familles, Chiro, Scouts, Climat et Justice sociale, ... Het algemene doel van de coalitie is het vergroten van het maatschappelijke en politieke draagvlak voor structurele klimaatmaatregelen, Operationele ambitie: de druk op het beleid hoog houden voor de realisatie van ambitieuze doelstellingen voor het klimaatbeleid. Omschrijving activiteit: Als gezamenlijk platform staan al deze organisaties achter dezelfde eis in verband met de klimaatverandering: zij willen dat de beleidsmakers krachtige maatregelen nemen om klimaatrampen te vermijden die niet alleen een bedreiging vormt voor het leefmilieu, maar ook voor de sociale cohesie en de meest kwetsbare mensen in het Zuiden en in het Noorden. De acties van het netwerk zijn bedoeld om een breed publiek te sensibiliseren en te mobiliseren voor de uitdagingen van de klimaatverandering. Zo bracht de Klimaatcoalitie in de laatste jaren duizenden burgers op de been voor het klimaat. Verder organiseert de coalitie activiteiten voor haar eigen leden, om hun de mogelijkheid te bieden hun kennis over de klimaatverandering te verdiepen en om hen aan te zetten tot een CO2-zuiniger gedrag. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.klimaatcoalitie.be Verantwoordelijke intern: Nicolas De Baere.
4.2.3 Trage Wegen vzw, samenwerken rond buurtwegen met diverse sectoren uit het Vlaamse middenveld Strategische doelstelling of overkoepelend doel: opkomen voor het behoud, de aanleg, het herstel en de multifunctionele ontwikkeling van trage wegen zoals onder meer buurt- en veldwegen, kerkwegels, jaagpaden, landwegen, voormalige treinbeddingen,… Deze multifunctionele ontwikkeling omvat onder meer het herstel en de ontwikkeling van natuurwaarden, het cultuurhistorisch belang, de landschappelijke waarden, de toeristisch-recreatieve meerwaarde, de zachte verkeersfuncties. Dit alles binnen de grenzen van de draagkracht van het ecosysteem. Operationele ambitie: Via het participeren aan de werking van de vzw Trage Wegen bundelt BBL samen met verenigingen uit andere sectoren de krachten om verschillende overheden (gemeentebesturen, provincies, het Vlaams Gewest) warm te maken voor een betere bescherming en een beter beheer van trage wegen. Omschrijving activiteit: De projecten van de vzw Trage Wegen zijn erop gericht het trage-wegenpatrimonium een toekomst te bezorgen. De vzw vormt gemeenteambtenaren. Ze begeleiden tevens terreininventarisaties. De komende twee werkingsjaren bouwt de vereniging verder een eigen inhoudelijk werking uit via projecten als via als reguliere verenigingswerking als erkende milieuvereniging. Bijkomende informatie op www.tragewegen.be. Verantwoordelijke intern: en Danny Jacobs (secretaris en penningmeester Trage Wegen vzw) en Erik Grietens (ondervoorzitter Trage Wegen vzw) Type activiteit: sociale of juridische actie; beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne; beleidsadvisering; publieks- doelgroepgerichte campagne; uitgeven van publicaties; ondersteunen van aangesloten verenigingen, lokale groepen en afdelingen, educatie en vorming. Type financiering: eigen middelen.
88
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Partners: Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, Vakantiegenoegens, Plattelandsontwikkeling, Grote Routepaden, de Vlaamse Wandel- en Joggingliga, Regionale Landschappen, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Langzaam Verkeer, de voetgangersbeweging, verschillende lokale werkgroepen,… Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: doorlopend
EUROPEES 4.2.4 Climate Action Network Europe, onze Europese koepelvereniging inzake klimaat en energie Strategische doelstelling of overkoepelend doel: wisselwerking Belgisch-Europees klimaatbeleid bevorderen. Operationele ambitie: stroomlijning standpunten en beïnvloeding Europees klimaatbeleid. Omschrijving activiteit: CANE (Climate Action Network Europe) is de opvolger van Climate Network Europe. De vereniging volgt op Europees vlak de klimaat- en energiegebonden problematiek op. Tal van milieuorganisaties uit gans Europa maken deel uit van de vereniging. BBL volgt samen met IEW en lidorganisaties (Greenpeace, WWF) de activiteiten van CAN op. CAN-Europe is een belangrijke bron van informatie over de praktische uitwerking van het internationaal en het Europees klimaatbeleid waaruit BBL en IEW putten voor de opvolging van het Belgische klimaatbeleid. De uitvoering en uitwerking van het Europese post Kyoto beleid (Europees energie- en klimaatpakket en de internationale onderhandelingen) versterken nog het belang van dergelijke informatie voor BBL en IEW in de komende jaren. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.climnet.org. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck Type activiteit: overleg en beleidsbeïnvloeding. Type financiering: eigen middelen. Partners: de Europese klimaatverenigingen.
4.2.5 Transport and Environment (T&E), onze Europese koepelvereniging inzake Europees transportbeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: wisselwerking Belgisch en Europees transportbeleid bevorderen. Operationele ambitie: stroomlijning standpunten en beïnvloeding Europees transportbeleid. Omschrijving activiteit: T&E is een Europese ngo die actief lobby werk verricht bij de EU op het vlak van duurzame mobiliteit. De werking en agenda van T&E leunt erg dicht aan bij die van BBL voor wat betreft mobiliteit en milieu. De BBL werkt met T&E op concrete domeinen als emissieregulering voor verschillende modi, kmheffing voor vrachtwagens, beperken van het gebruik van biobrandstoffen in transport, fiscaliteit van luchtvaartsector,…. BBL probeert daartoe onder andere in dialoog te gaan met Europese parlementsleden. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.transportenvironment.org Verantwoordelijke intern: Mathias Bienstman. Type activiteit: overleg en beleidsbeïnvloeding. Type financiering: eigen middelen en beperkte financiering vanuit European Climate Foundation (ECF).
89
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Partners: KOMIMO, Klimaatnetwerk België, de Europese mobiliteitsverenigingen. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing: doorlopend.
4.2.6 European Environmental Bureau (EEB), onze Europese koepelvereniging inzake opvolging en beïnvloeding van het globale Europese leefmilieubeleid Strategische doelstelling of overkoepelend doel: opvolging van Europese milieudossiers die op korte of middellange termijn een belangrijke impact zullen hebben op de federale of Vlaamse leefmilieuwerking. Operationele ambitie: Actieve participatie in de inhoudelijke werking van het Europees milieubureau enerzijds (zowel in de werkgroepen als in de Raad van bestuur); anderzijds fungeert het werk van het EEB als belangrijke informatiebron voor lobbywerk. inzake Europese milieudossiers naar federale overheid en gewesten, en Vlaamse Europarlementsleden. Omschrijving activiteit: Het EEB is de federatie van meer dan 130 natuur- en milieuverenigingen actief in de lidstaten de Europese Unie. Via haar beleidswerking volgt de vereniging het Europese milieubeleid op. De doelstelling van het EEB is om het milieubeleid in Europa te versterken en participatie van de milieubeweging te bevorderen in het beleid. Het EEB verleent daartoe informatie, volgt het beleid op via een tiental werkgroepen met EEB-leden, werkt standpunten uit en vertegenwoordigt zijn leden bij overleg met de Commissie, het Europees Parlement en de Raad. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.eeb.org. Verantwoordelijken intern: diverse medewerkers beleidsploeg BBL (zie schema). Tabel : betrokkenheid BBL bij werkgroepen EEB Werkgroep Opvolging door Environmental fiscal reform nn Waste Jeroen Gillabel Ecological Product Policy nn Agriculture Jeroen Gillabel Water Karlien Vandecasteele Lucht Mathias Bienstman, Erik Grietens Energie-efficentie Sara Van Dyck Type activiteit: overleg en samenwerking. Type financiering: subsidies (divers, afhankelijk van behandelde thema). Partners: EEB en z’n leden. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing : Doorlopend
4.2.7 European environmental citizens organisation in standardisation (ECOS) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: productnormering waarbij rekening wordt gehouden met leefmilieuaspecten, opvolging van de implementatie van de Energy Using Products Directive Operationele ambitie: steun aan een overkoepelende organisatie die waakt over het in rekening brengen van leefmilieuaspecten bij standaardisatie van producten binnen nor-
90
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 malisatie-instellingen zoals CEN, CENELEC en ETSI enerzijds en bij de technische implementatie van de Energy Using Products Directive (EuP richtlijn) anderzijds Omschrijving activiteit: ECOS werd in 2001 opgericht om de Europese standaardisatieprocessen in normalisatie-instellingen vanuit milieuoogpunt beter te kunnen opvolgen. Zowel Europese (EEB, WWF,…) als nationale milieuorganisaties participeren. Sedert 2008 volgt ECOS ook de implementatie van de EuP richtlijn op. Deze richtlijn voorziet ecodesign criteria voor producten met een hoog energieverbruik tijdens de consumptiefase (de meeste elektrische en elektronische toestellen). In 2009 zal ECOS ook de werkzaamheden van CEN inzake duurzaamheidscritera voor biobrandstoffen opvolgen. BBL tracht het werk van ECOS op federaal en Vlaams niveau te valoriseren. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.ecostandard.org Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel Type activiteit: samenwerking. Type financiering: geen. Partners: Inter-Environnement Wallonie (IEW). Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold maar gewijzigd Timing : doorlopend.
4.2.8 Pesticides action network Europe (PAN Europe) Strategische doelstelling of overkoepelend doel : ambitieus Europees beleid inzake pesticiden. Operationele ambitie: opvolging van de inhoudelijke (lobby) werking van PAN Europe enerzijds en anderzijds fungeert het werk van het EEB als belangrijke informatiebron voor lobbywerk naar federale overheid en gewesten, en Vlaamse Europarlementsleden.. Omschrijving activiteit: PAN Europe bestaat reeds sedert 1983: het is een netwerk van een honderdtal ngo’s die zich zorgen maken over het overdadige pesticidengebruik in Europa. PAN Europe maakt zelf ook weer deel uit van een mondiaal netwerk, PAN, die uit zo’n 600-tal organisaties bestaat, verspreid over 60 landen. BBL verricht (samen met IEW) het federale lobbywerk dat betrekking heeft op standpunten die werden ontwikkeld door PAN Europe inzake pesticiden. Waar mogelijk en haalbaar worden ook actieve bijdragen geleverd bij het tot stand komen van bepaalde standpunten. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.pan-europe.net . Verantwoordelijke intern: Jeroen Gillabel Type activiteit: overleg en samenwerking. Type financiering: reguliere middelen Partners: leden van PAN Europe. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing : 2012-2013
4.2.9 Grenzeloze Schelde vzw Strategische doelstelling of overkoepelend doel: grensoverschrijdend samenwerken tussen natuur- en milieuverenigingen in België, Nederland en Frankrijk met het oog op kwalitatieve en tijdige implementatie van de kaderrichtlijn water in het stroomgebied van de Schelde. Omschrijving activiteit: Grenzeloze Schelde – Escaut sans Frontières is een vzw/asbl naar Belgisch recht. De vereniging initieert en coördineert beleidsadviserende en educatieve acties binnen het stroomgebied van de Schelde in Frankrijk, de drie gewesten in België en Zeeland. In de schoot van de vereniging opereren tevens onafhankelijke werkgroepen als de Werkgroep Schelde-estuarium en het Zenne-Overleg.
91
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.gs-esf.be Verantwoordelijke intern: n.n Type activiteit: overlegforum. Type financiering: Subsidies houdende erkenning en subsidiering natuur- en milieuverenigingen. Partners: Grenzeloze Schelde, Natuurpunt, WWF, milieuboot, IEW, ZMF. Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012-2013
INTERNATIONAAL 4.2.10 International Foundation for Environmental Education (FEE) in Vlaanderen drager van de campagnes Groene Sleutel, Blauwe Vlag, logo 3 Groene School en LEAF. Strategische doelstelling of overkoepelend doel: mondiale organisatie voor milieueducatie en haar effectieve Vlaamse poot die door middel van educatieve campagnes komen tot effectieve gedragsverandering bij tal van doelgroepen. Operationele ambitie: BBL wenst in het kader van FEE te komen tot een verbrede uitbouw van het aantal milieueducatieve programma’s in Vlaanderen en zoekt hiervoor de komende jaren financiële middelen en operationele partners. Omschrijving activiteit: - internationaal. Foundation for Environmental Education (FEE) is non-gouvernementele en non-profit organisatie gericht op het promoten van duurzame ontwikkeling via milieueducatie via scholen, vorming en sensibiliserende campagnes. FEE coördineert vijf campagnes: Blue Flag, Eco-Schools, Young Reporters for the Environment, Learning about Forests and Green Key. Organisaties uit 61 landen zijn aangesloten. BBL vertegenwoordigt België. Zie www.fee-international.org. - Vlaanderen: BBL is juridisch drager van de feitelijke vereniging FEE Vlaanderen. FEE Vlaanderen/BBL vzw beheert de officiële programma’s van FEE International, welke in Vlaanderen door ‘derden’ kunnen worden uitgevoerd. FEE Vlaanderen/BBL is in principe geen operationeel uitvoerder van programma’s, met uitzondering van de Blauwe Vlag. FEE Vlaanderen staat als coördinatie- en afstemmingsstructuur borg voor kwaliteit en integriteit van deze programma's. Dit betekent dat BBL vooral zal inzetten op het controleren van de goede uitvoering van de programma’s door derden. De vijf internationale programma’s worden in Vlaanderen als volgt ingevuld: - Blauwe Vlag: jaarlijkse uitreiking van blauwe wimpel aan zwemvijvers en jachthavens, uitgevoerd door BBL. In 2012 trachten we ook de kustgemeenten aan boord te hijsen. Zie www.blauwevlag.be - Eco-Schools: jaarlijkse uitreiking van groene wimpel aan de Logo 3-scholen van het programma Milieuzorg op School (MOS), uitgevoerd door Afdeling Informatie, Milieuintegratie en Subsidies van Het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Controle en toezicht door BBL vzw. Zie www.milieuzorgopschool.be - Groene Sleutel: jaarlijkse toekenning van dit keurmerk voor de toeristisch-recreatieve sector, uitgevoerd door Toerisme Vlaanderen. Controle en toezicht gebeuren door BBL. Zie www.groenesleutel.be
92
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 -
Learning about Forests: de implementatie van LEAF in Vlaanderen en Brussel is vanaf 2012 operationeel en in handen van Vereniging voor Bos in Vlaanderen. Controle en toezicht door BBL vzw. Zie www.leaf-international.org - Young Reporters for the Environment, geen concrete plannen om op te starten in Vlaanderen. Zie www.youngreporters.org Verantwoordelijke intern: Stefaan Claeys Type activiteit: project Type financiering: eigen middelen en beperkte sponsoring Partners: Zie programma’s Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: 2012 - 2013
4.3 Deelname in niet-gouvernementele netwerken buiten de milieubeweging Naast de vertegenwoordiging in officiële advies- en overlegorganen, haar contacten en netwerken in de Belgische en internationale milieubeweging investeert de Bond intensief in het zogenaamde ‘doelgroepenoverleg’.
4.3.1 Verenigde Verenigingen (en Samen vzw), het brede samenwerkingsverband van het Vlaamse middenveld Strategische doelstelling of overkoepelend doel: de Verenigde Verenigingen als samenwerkingsverband van de Vlaamse middenveldorganisaties werken aan het voorwaardenscheppend kader voor het middenveld (het statuut van de vrijwilliger, inspraak en participatie van en naar het beleid, democratie op diverse niveaus en in diverse sectoren, betere en eenvoudigere regelgeving voor middenveldorganisaties, initiatieven die de sociale samenhang bevorderen, vorming en ondersteuning van middenveldorganisaties) en fungeren als een ontmoetingsplaats voor middenveldorganisaties. De Verenigde Verenigingen wordt juridisch vertegenwoordigd door Samen vzw. Operationele ambitie: BBL blijft trekker van dit samenwerkingsverband. Via haar actieve participatie in dit samenwerkingsverband wenst de BBL de milieusector te integreren in de maatschappelijke en politieke context waarin het Vlaamse middenveld opereert. Tevens ijvert BBL mee voor een versterkt voorwaardenscheppend kader voor het middenveld. Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs (lid van de kerngroep van de Verenigde Verenigingen en secretaris van Samen vzw). Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne; publieks- doelgroepgerichte campagne Type financiering: eigen middelen. Partners: gezinsorganisaties (de Gezinsbond), jeugdorganisaties (Vlaamse Jeugdraad), natuur- en milieuverenigingen (Vlaamse milieukoepel Bond Beter Leefmilieu), Noord-Zuid beweging (11.11.11 - koepel van de Vlaamse Noord-Zuid beweging), Minderhedenorganisaties (Vlaams Minderheden Centrum), sociaal-culturele verenigingen (Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk), sociale organisaties (ACW), vakbonden (ACV, Vlaams ABVV, ACLVB) en ziekenfondsen (Socialistische Mutualiteiten, Christelijke Mutualiteiten). Binnen de milieusector ook opgevolgd door Natuurpunt. Doorgerold maar gewijzigd: Timing: doorlopend in 2012-2013.
93
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
4.3.2 Arbeid en Milieu vzw, samenwerken met vakbonden Strategische doelstelling of overkoepelend doel: krachten bundelen van de maatschappelijke groepen om te werken aan duurzame ontwikkeling. Operationele ambitie: door samenwerking begrip kweken bij de vakbonden en milieubeweging voor elkaars standpunten. Omschrijving activiteit: Arbeid en Milieu werd in de jaren ’80 opgericht als samenwerkingsverband van de milieu- en de vakbeweging. Voor de milieubeweging zetelt de BBL in het bestuur van de vereniging. Voor de vakbeweging is dit het ABVV, het ACLVB en het ACV. De vereniging fungeert als overlegorgaan tussen beide partijen. Periodiek organiseert ze studie en vormingsdagen. 5 keer per jaar publiceert Arbeid en Milieu het “A&M Magazine”. Zoals ook in het verleden het geval was zullen op regelmatige tijdstippen publieksactiviteiten worden ingericht, zowel in het kader van de projectwerking als daarbuiten. Bovendien is het de traditie om aan ieder Algemene Vergadering een debatavond te koppelen, een traditie die ook voortgezet zal worden. Arbeid en Milieu zal in de mate van het mogelijke tijd uittrekken voor het meewerken aan initiatieven van andere organisaties door het optreden als spreker of als auteur, en door het verzorgen van infostands. Zie ook www.a-m.be. Verantwoordelijke intern: Sara Van Dyck, Mike Desmet Type activiteit: overleg met vakbeweging, vorming en studie. Type financiering: eigen middelen. Partners: ACV, ABVV, ACLVB. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold.
4.3.3 Komimo vzw, samenwerken met mobiliteitsverenigingen Strategische doelstelling of overkoepelend doel: Door het overleg en de samenwerking tussen milieu- en mobiliteitsverenigingen te stimuleren bijdragen tot de realisatie van een duurzame mobiliteit in Vlaanderen. Operationele ambitie: Komimo wenst de komende jaren de Vlaamse mobiliteitsweken te hervormen en maakt verder werk van de uitbouw van structuren en werking gericht op de invulling van de koepelfunctie van de vereniging. Het overkoepelend doelgroepgericht communicatieprogramma (voorlopige werktitel ‘Varieer in het verkeer’) wordt in 2012 gelanceerd. Omschrijving activiteit: Komimo vzw is actief als koepelvereniging op het gebied van duurzame mobiliteit binnen het Vlaamse decreet betreffende de erkenning en de basissubsidiëring van mobiliteitsverenigingen en -koepels. De vereniging richt zich in haar werking naar overheden, bedrijfssectoren, scholen en andere doelgroepen van het mobiliteitsbeleid. De vereniging zet daartoe samenwerking op tussen mobiliteits- en milieuverenigingen gericht op het stimuleren van alle vormen van duurzame mobiliteit die geen hypotheek leggen op de huidige en volgende generaties. Momenteel zijn negen milieu- en mobiliteitsorganisaties lid van Komimo. De koepelwerking zal de komende jaren verder ingevuld worden, onder meer in het kader van de advisering binnen de mobiliteitsraad Vlaanderen (MORA). Naast de koepelfunctie heeft Komimo vzw een coördinerende functie in de organisatie van de Week van de Mobiliteit en enkele andere mobiliteitsacties en campagnes. De vzw zelf herbront zich samen met de leden over haar inhoudelijke werking. Komimo wil meer zijn dan een belangenbehartiger van haar leden, de organisatie
94
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013 wil in de toekomst inhoudelijk meer wegen op het thema duurzame mobiliteit en ook buiten de campagnes het draagvlak voor duurzame mobiliteit vergroten bij de verschillende maatschappelijke actoren. Het nieuwe communicatieprogramma dat in 2011 startte vormt hier een onderdeel van. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.komimo.be Verantwoordelijke intern: Jan Vanhee (werkgroepen en campagnes) en Danny Jacobs (lid raad van bestuur) Type activiteit: beleidsbeïnvloeding via lobbying en campagne; beleidsadvisering, publieks- doelgroepgerichte campagne, manifestatie Type financiering: subsidie Vlaamse overheid (mobiliteit) aangevuld met sponsoring Partners: Autopia, BBL, Trein Tram Bus, Fietsersbond, Mobiel 21, Taxistop, Trage Wegen, Voetgangersbeweging, Fiets en Werk Nieuw/doorgerold/doorgerold maar gewijzigd: doorgerold Timing: doorlopend in 2012 en 2013
4.3.4 Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (Vodo) Strategische doelstelling of overkoepelend doel: het maatschappelijk debat over duurzame ontwikkeling stimuleren door het opzetten van gezamenlijke initiatieven, beleidsbeïnvloeding, studiewerk. Operationele ambitie: stopzetting van de werking van de vzw begin 2012. Overname van de activiteiten enerzijds door 11.11.11, anderzijds door een samenwerkingsverband uit het middenveld Bijkomende informatie is raadpleegbaar op www.vodo.be Verantwoordelijke intern: Danny Jacobs (lid raad van bestuur).
4.3.5 Netwerk Bewust Verbruiken (NBV), samenwerken met consumentenorganisaties Strategische doelstelling of overkoepelend doel: duurzamere productie- en consumptiepatronen door actieve bijdrage aan een netwerk. Operationele ambitie: deelname (via Algemene Vergadering,) aan de netwerking, informatieverspreiding en campagnes georganiseerd door het NBV. Omschrijving activiteit: Het Netwerk Bewust Verbruiken (NBV) heeft als doel het stimuleren van het bewust verbruiken onder brede lagen van de Vlaamse bevolking. Dit wil men bereiken door studie en vorming, door informatieverspreiding via o.m. verenigingen, door het stimuleren van samenwerking tussen organisaties die actief zijn op vlak van consumptie, milieu, ethiek en rechten van werknemers en/of derde wereld. Tevens coördineert het NBV acties om zoveel mogelijk bewuste verbruikers te vormen en anderzijds het beleid te beïnvloeden. NBV wordt gesubsidieerd als beweging in de sociaal-cultureel volwassenenwerking. Bijkomende informatie is raadpleegbaar op : www.bewustverbruiken.org Verantwoordelijke intern: Stefaan Claeys Type activiteit: overleg, sensibiliseren. Nieuw / doorgerold / doorgerold maar gewijzigd: doorgerold. Timing : doorlopend
95
Activiteitenbijlage --- werkingsprogramma 2012 -2013
BBL is de koepel van 30 gewestelijke verenigingen Arbeid & Milieu, ATB De Natuurvrienden, Autopia, Comité Jean-Pain, CVN, De Milieuboot, Dialoog, Ecolife, Fair Timber/FSC België, Friends of the Earth, afdeling Vlaanderen en Brussel, GREEN, Greenpeace Belgium, Grenzeloze Schelde, Groenhart, JNM, KMDA, Koepel van Milieuondernemers in de Sociale Economie, Koninklijke Vereniging Natuur- en Stedenschoon, Nationale Boomgaardenstichting, Natuurpunt, Passiefhuis-Platform, Preventie Lichthinder, Taxistop, Trage Wegen, TreinTramBus, VELT, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, VIBE, Vogelbescherming Vlaanderen, WWF-Vlaanderen
34 regionale verenigingen ABLLO, ALR, Benegora Leefmilieu, De Bron, Gents MilieuFront, Houtlandse Milieuvereniging, Limburgs Landschap, Limburgse Milieukoepel, MAMA, Marien Ecologisch Centrum, Milieufront Omer Wattez, Natuur.koepel, Natuurhulpcentrum, Natuurpunt Antwerpen Noord, Natuurpunt Brugs Ommeland, Natuurpunt De Torenvalk Natuurpunt en Partners Meetjesland, Natuurpunt Gent, Natuurpunt Limburg, Natuurpunt Oost-Brabant, Natuurpunt Schijnvallei, Natuurpunt Wase Linkerscheldeoever, Opvangcentrum voor vogels en wilde dieren Oostende, Orchis, Raldes, Red De Voorkempen, Strandwerkgroep België, VMPA, Vogel- en Zoogdierenopvangcentrum, Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud, vzw Durme, Werkgroep Isis, WestVlaamse Milieufederatie, Zenne en Zoniën
72 lokale verenigingen 't Groot Gedelf, ’t Uilekot, Actiecomité Bessemstraat, Actiecomité Milieubescherming Merelbeke, Actief Terhagen, actiegroep BETON, Actiegroep Sint-Baafskouter-Rozebroeken, Awaccs, Boreas, BorgerhouDt Van Mensen, De Groene Beuk, De Gruune Steen, De Paddenbroek, De Papegay, De Raaklijn, De Ruidenberg, De Verrekijker, De witte Pion, Dorpscomité WilseleDorp, Durme afdeling Zele-Berlare-Wichelen, Ecofolie, Fauna Flora Fotoclub Schoten, Gents Ecologisch Centrum, Groen, Groen- en Natuurbeschermingscomité Destelbergen, GroenBlauw-Rood, Groene Gordel Front in Brugge en Ommeland, Groenkomitee Hasselt, Groep Leefmilieu Klein-Brabant, Heempark Genk, Houtlandse Milieugroep, Kolena, Koninklijke Vereniging Natura-Limburg, Kringloopcentrum Teleshop, Leefbare polderdorpen, Leefmilieu Roeselare, Leefmilieu Tongeren, Leefmilieu Wetteren, Leefmilieugroep Mechelen-Zuid, Milieugroep de Mangelbeek, Milieuraad Heusden-Zolder, Milieuwerkgroep Tielrode - Ons Streven, Mobiel, Mondo, Natura Zoniën, Natuur & Milieu Lebbeke, Natuurlijk Zulte, Natuurpunt Borgloon, Natuurpunt De Vlasbek, Natuurpunt M.O.Lennik, Natuurpunt-De Buizerd, Natuurwerkgroep De Gavers, Steendorp Leefruimte, Sterrebeek 2000, Stichting Marguerite Yourcenar, stRatengeneraal, Stuurgroep Sint-Andries, Vanonderuit!, Vogelopvangcentrum Brasschaat, Vogelopvangcentrum Bulskampveld, Vogelopvangcentrum Geraardsbergen-Lierde, Vogelopvangcentrum Herenthout, Vogelopvangcentrum Kieldrecht, Vogelopvangcentrum Malderen, Vogelopvangcentrum Merelbeke, Aktiegroep Leefmilieu Kempen (VALK), Wake-Up Kraainem, Werkgroep Ekologie Lummen, Werkgroep Mobiliteit Merelbeke, Werkgroep voor Milieu en Verkeer, WILOO, ZonneWinDT
11 verenigingen met milieu als nevendoelstelling Catapa, EVA, Federatie van kinder, jeugd-en gezinsboerderijen, Fietsersbond, Kilowat?uur, Mier, Milieucel V.V.H.V., MOBIEL 21, Netwerk Bewust Verbruiken, Opbouwwerk Pajottenland, Pro Natura Steunfonds
96