Opvoedingsondersteuning, wat werkt?
Wat is er nodig voor een effectieve opvoedingsondersteuning van alle opvoeders in Nederland Bert Prinsen Ede, 4 juni 2010
Onderwerpen: * Visie op opvoeden en opvoedingsondersteuning * Een dekkend, sluitend, gedoseerd, getimed, toegankelijk aanbod * Effectieve interventies, instrumenten, richtlijnen * Competente professionals
2
1
Visie op opvoeden en opvoedingsondersteuning • Opvoeden doet er toe! • Ouders hebben recht op opvoedingsonder steuning • Opvoedingsonder steuning maakt het verschil 3
Visie op stelsel begint bij het gewone opvoeden Leef- Belangrijke tijd milieus
Normale “problemen”
± 0-2 jaar
Gezin; Buurt; Opvang
Voedingsproblemen; slaapproblemen; scheidingsangst; angst voor vreemden, donkerte en geluiden
± 2-4 jaar
Gezin; Buurt; Opvang; (Voor)School
Angst voor vreemden, donkerte, geluiden; koppigheid; driftbuien; agressie; ongehoorzaamheid; druk/overactiviteit; angst i.s.m. sekserol en identiteit; niet zindelijk
± 5-12 Gezin; Buurt; jaar School,opvang; Vriendenkring; Verenigingen; Internet
Ruzies en regelovertreding; concentratieproblemen; laag prestatieniveau; schoolweigering; kattenkwaad; stelen of vandalisme als incident; ritualistisch gedrag
± 12- Gezin; Buurt; School; 16 jaar Vrienden; Verenigingen; Internet; Werkkring; Div. gemeenschappen
Gebruik psychoactieve stoffen (alcohol, drugs); twijfels over identiteit en/of toekomst; problemen met uiterlijk; problemen met autoriteiten; incidenteel spijbelen 4
2
Visie op opvoeden • Visie op kinderen, ouders en ouderschap • Visie op opvoeden en opvoedingsondersteuning, b.v. – Steunen – Sturen – Stimuleren
• Eigen kracht van ouders aanspreken … dan worden kinderen er beter van 5
Opvoeden doet er toe! Ouders hebben recht op ondersteuning Opvoedingsondersteuning maakt het verschil
6
3
Principes Positief Opvoeden, Triple P Basisprincipes
1. Een veilige en stimulerende omgeving 2.Leren door positieve ondersteuning 3.Aansprekende discipline 4.Realistische verwachtingen 5. Zorgen voor jezelf als ouder
7
Wat werkt ? Competente professionals Een dekkend en sluitend aanbod Effectieve preventieve interventies
8
4
Een dekkend en sluitend aanbod Gewone opgroeien en opvoeden BasisAlgemene pedagogische preventie (voorlichting/ondersteuning principes goed opvoeden) voorzieningen Selectieve preventie Signalering Nazorg
Vroeginterventie Verwijzing Specialistische hulp
Ongezond gedrag
Selectieve preventie Signalering
Selectieve preventie
Vroeginterventie
Vroeginterventie
Verwijzing
Specialistische hulp
Specialistische hulp
Kindermishandeling
JGZ CJG’s ZAT’s
Signalering
Verwijzing
Jeugdzorg
Gedragsproblemen in gezin en school
Etc.
9
Een sluitend aanbod begint in het gezin, in de opvang of op school: effectieve schakels Pedagogisch klimaat klas Gedragsproblemen in de klas signaleren Interventie in de klas (bijv. Taakspel) Nazorg
(‘resistentie’)
Combi school/lokale zorg (bv. Opvoeden zo) (‘resistentie’)
Jeugdzorg / Rebound / Cluster 4 Bron: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi
10
5
Een dekkend, sluitend, gedoseerd, getimed, goed toegankelijk aanbod
Vrijwillig, laagdrempelig, bekend, in de buurt beschikbaar, snel toegankelijk, cultureel sensitief, zonder indicatie. Zo vroeg mogelijk en voor alle ouders.
6
Zo vroeg mogelijk en voor alle ouders Voor alle leeftijden en ontwikkelingsfasen Voor elke problematiek en alle doelgroepen Individueel of in een groep Thuis,in de kinderopvang,op school, in het CJG Zo licht als mogelijk, zo intensief als nodig
Basispakket opvoedsteun en opvoedhulp in een public health-benadering met als motto: eerst basisaanbod en dan de sluitende keten
14
7
Toolkit: Opvoedingsvaardigheden Positief Opvoeden, Triple P Nieuwe vaardigheden en
Positief contact
gedrag leren
bevorderen
• Voorbeeld gedrag
• Tijd, aandacht geven
• Spontane leermomenten
• Praten met je kind
• Vragen, vertellen en voordoen
• Genegenheid tonen
Gewenst gedrag bevorderen • Prijzen, complimentjes geven • Positieve aandacht • Boeiende activiteiten
• Gedragskaarten
17 vaardigheden
Ongewenst gedrag hanteren • Basisregels opstellen • Direct aanspreken • Gepast negeren • Heldere, duidelijke instructies • Logische consequenties • Stilzitten • Time-out
15
Eerst versterken: competenties, vaardigheden en eigen kracht vergroten, ontwikkeling stimuleren dan voorkomen van problemen, overlast en risico’s tenslotte aanpakken van problematiek en onveiligheid 16
8
Effectieve interventies
17
Pakket opvoedsteun en -hulp in gemeenten • Open huis: ontmoeting, voorlichting, onderlinge steun met spreekuren, inloop, thema-avonden, mediacampagne (Triple P), sociale steunprogramma’s (MIM, Home Start, Boekenpret), opvoed party, schriftelijke voorlichting, website / virtueel CJG (Groeigids, groeiboek), … • Universele, preventieve opvoedsteun voor alle ouders met spreekuren, huisbezoek, oudertrainingen, cursussen (Triple P, Opvoeden & Zo, Stap-voor-stap, Gordon, Peuters-in-zicht, Beter omgaan met pubers), ….. • Doelgerichte, lichte pedagogische hulp met specifieke interventie-programma’s VoorZorg, Stevig Ouderschap, Triple P, Kortdurende Videohometraining, Jij bent belangrijk, Praten met kinderen, …. • Lokale, intensieve, pedagogische hulp: Bemoeizorg, LIPT, Triple P, Videohometraining, Droogbed-training, Drukke kinderen, Armoede en gezondheid, Baby Extra, ….
18
9
Competente professionals
19
Uitgangspunten voor het werken met ouders Ouders als eerst verantwoordelijken voor de opvoeding. Zij willen het beste voor hun kind Opvoeden gaat niet altijd vanzelf Respecteren van de eigen (des)kundigheid en visie van ouders Een wederkerige, betrokken, open, gelijkwaardige relatie Ouders hebben de regie. Werkers nemen de vragen van ouders als uitgangspunt Aansluiten bij de beleving en luisteren naar ouders Werken aan overeengekomen, concrete doelen Met een heldere planning. Versterken van de autonomie en zelfregulatie van ouders De werkwijze is 'goede ouder' ervaringen te creëren. Werkers activeren sociale netwerken rond ouders en jeugdigen. 20
10
Na de verkiezingen • Vakmanschap verder versterken • Opvoedsteun en opvoedhulp bereikbaar maken voor alle ouders • Kosteneffectief werken • Resultaten voor kinderen en ouders zichtbaar maken 21
Nog eens terugzien Kijk dan op: www.opvoedingsondersteuning.info www.jeugdinterventies.nl www.samenwerkenvoordejeugd.nl www.nji.nl
22
11
