Onze kusthavens als jobmachines?
Toon Colpaert Gewestelijke havencommissaris
Kustforum 19 maart 2009
Als de Nationale Bank het zegt Vlaamse zeehavens zorgen voor 263.600
directe en indirecte jobs
Haven van Zeebrugge: 19.100 directe en indirecte jobs Haven van Oostende : 8.700 directe en indirecte jobs
Wetenschappelijk onderbouwd:directe jobs in de havens zelf + indirecte jobs bij de toeleveranciers buiten de havens
De werkelijkheid achter de globale cijfers van de NBB Wat hebben Philips, Pieters, Goekint Graphics of Europal
met de haven te maken?
ze zitten wel in het havengebied maar geen band met maritieme trafieken.
In Zeebrugge heeft bijna 2/3 van de werkgelegenheid een
havengebonden karakter. In Oostende wellicht minder. Maar wat met (logistieke en industriële) bedrijven buiten
het havengebied, maar die wel klant zijn van de havens (cfr. studie NBB voor Antwerpen)?
Hoe evolueert de directe werkgelegenheid in de kusthavens? 10.855
4.134
2001
10.383
4.284
2002
10.438
10.858
10.604
4.456
4.532
4.533
2003
2004
2005
Zeebrugge
Oostende
10.984
4.847
2006
Industriële havens of overslaghavens: aandeel in directe werkgelegenheid? Industriële cluster
Maritieme en logistieke cluster
Gent (met Sidmar en Volvo)
75,2%
24,8%
Antwerpen (met BASF en GM !)
39,7%
60,3%
Oostende (met Daikin en Proviron)
40,0%
60,0%
Zeebrugge (met Philips en Pieters)
22,6%
77,4%
Industrie versus maritieme en logistieke cluster in Zeebrugge 6.514 6.022
6.420
6.862
6.028
5.776
3.172 2.881
2001
2002
2.926
2003
2.858
2004
2.657
2005
VTE's Maritieme en logistiek cluster (zonder zeemacht) VTE's Industrie
2.489
2006
Industrie versus maritieme en logistieke cluster in Oostende 2.644 2.501 2.378 2.198
2.434
2.189 1.941 1.813
1.724
2001
1.839
1.810 1.726
2002
2003
2004
2005
VTE's Maritieme en logistiek cluster (zonder zeemacht) VTE's Industrie
2006
Positieve en negatieve uitschieters 2001-2006: zit er wel een lijn in? Zeebrugge Goederenbehandeling Logistieke diensten Handel Scheepsagenten/expediteurs Vervoer weg en spoor
+
-
+ 654 (+ 47,2%) + 273 (+ 52,5%) + 240 (+ 24,8%) + 150 (+ 46,9%) + 116 (+ 11,2%)
Industrie Visserij Havenaanleg en baggeren Scheepsbouw en herstelling
- 683 (- 21,5%) - 131 (- 36,3%) - 118 (- 40,1%) - 57 (- 29,6%)
+ 217 (+ 12,6%) + 162 (+ 81,4%) + 94 (+ 24,6%) + 67 (+108,0%) + 32 (+ 10,7%) + 27 (+14,1%)
Handel Scheepsbouw en herstelling
- 49 (- 13,0%) - 10 (- 9,5%)
Oostende Industrie Havenaanleg en baggeren Visserij Goederenbehandeling Vervoer weg en spoor Logistieke diensten
Industriële werkgelegenheid Symarindus (WES, 1978): winning van industriële gassen (400), scheepsherstelling (400), elektrostaalproductie (330), reductie van ijzererts (330), uitbreiding cokesfabriek (50) … en andere (3200 à 4000) Zeebrugge 2001-2006
- 4, 7% per jaar
Oostende 2001- 2006
+ 2,4 % per jaar
metaal ↓
metaal ↑
bouw ↓
bouw ↓
chemie ↓
chemie ↑
voeding ↑
voeding ↑
Wat zou er (nog) kunnen?
Werkgelegenheid in de maritieme en logistieke clusters Symarindus (WES, 1978): overslag en goederenbehandeling (1.845 à 2.445) en diensten (douane, spoor, wegvervoer, …1.850 à 2.150)
Zeebrugge 2001-2006 + 3,1% per jaar
scheepagenten/expediteurs ↑ goederenbehandeling ↑ rederijen ↑ handel ↑ vervoer over land ↑ logistieke diensten ↑
Wat zou er (nog) kunnen?
Oostende 2001- 2006 + 4,2% per jaar
scheepsagenten/expediteurs ↑ goederenbehandeling ↑ rederijen ↑ handel ↑ vervoer over land ↑ logistieke diensten ↑
Zorgen meer trafieken voor meer jobs in de maritieme en logistieke clusters in Zeebrugge? 39.474 34.591 32.081
32.936
30.569
31.794
6.862 6.514
6.022
6.420
6.028
5.776
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Maritieme trafieken (miljoenen ton) VTE's Werkgelegenheid in maritieme en logistieke cluster (zonder zeemacht)
Zorgen meer trafieken voor meer jobs in de maritieme en logistieke clusters in Oostende? 7.219
7.545
7.669
7.812
6.239
4.828
1.724
2001
1.813
2002
1.810
2003
1.726
2004
1.838
2005
1.941
2006
Maritieme trafieken (miljoenen ton) VTE's Werkgelegenheid in maritieme en logistieke cluster (zonder zeemacht)
Een eerste tussenbalans Te weinig gegevens die echt relevant zijn voor een
gericht sociaaleconomisch beleid. Tegenstelling industriële haven versus overslaghaven (doorvoerhaven) is veel te ruw voor beleidsrelevante conclusies. Industriële werkgelegenheid
wisselend en onzeker verloop (ook) in de havens een deel relatief weinig havengebonden = kan ook elders
Maritieme en logistieke werkgelegenheid behoorlijke groei in de voorbije jaren maritieme trafiek (tonnen) noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde voor een duurzame groei van de werkgelegenheid
Toekomstperspectieven Zeebrugge Het WES over de private havengebonden
tewerkstelling in Zeebrugge in 2020.
In 2001 geschat op 5.900 jobs Bij een groei van de maritieme trafieken met 140% zou die private havengebonden tewerkstelling toenemen met 67% naar 9.850 personen = 3.950 extra jobs
Het ECSA over de directe werkgelegenheid in de
maritieme en logistieke clusters in Zeebrugge in 2020
In 2006 geschat op 7.500 jobs Bij een groei van de maritieme trafiek met 100% zou de directe werkgelegenheid in de maritieme en logistieke cluster met 40% stijgen naar 10.500 jobs = 3.000 extra jobs.
Toekomstperspectieven Oostende AWZ over de directe maritieme en logistieke
werkgelegenheid in Oostende in 2020.
In 2003 geschat op 1.180 jobs
Bij een groei van de maritieme trafieken met 88% zou die directe werkgelegenheid in de maritieme en logistieke
clusters met 70% stijgen naar 2.025 = 835 extra jobs (waarvan 330 op het logistieke park Seagate)
Maar veel hangt af van de concrete invulling Transhipment (van containers en auto’s) nu 15% in Zeebrugge (alleen) werk voor goederenbehandelaars en havenarbeiders samenhang zien met andere trafieken Doorvoer aandeel in totale trafiek niet gekend zal groter zijn dan in Antwerpen (met zijn industriële verankering en brede logistieke activiteiten) werk voor goederenbehandelaars, havenarbeiders en vervoerders waar worden die goederen dan wel ver- en bewerkt = werkgelegenheid elders in Vlaanderen, België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, …
… de concrete invulling Maritieme clusters s.s. (scheepsagenten,
expediteurs, goederenbehandeling, scheepsherstelling, maritieme handel, …)
groeit samen met de trafiek door de toenemende productiviteitsstijgingen stijgt het aantal jobs minder snel dan de trafiek aard van de trafiek is van groot belang o o o
conventioneel stukgoed (fruit, staal, houtproducten) leveren meer werk op dan containers containers leveren dan weer meer werk op dan vloeibare bulk (LNG) logistiek levert dan weer meer werk op dan alleen containers behandelen
maar vooral: wat wordt waar ver- en bewerkt?
… de concrete invulling Verwerkende industrie in de haven zelf o o o
elders in (West-) Vlaanderen o
o o
water- en havengebonden of niet ? tijd van grote industriële vestigingen is voorbij nichemarkten: visverwerking, windmolens, bio-energie, … bevoorrading en export van industriële bedrijven ver- en bewerking een job is een job: in Zeebrugge, Oostende of elders in Vlaanderen.
en wat als de ver- en bewerking dan toch in het buitenland gebeurt?
… de concrete invulling Logistiek
logistiek moet voor een intelligente organisatie van het transport zorgen (stromen bundelen, minder lege ritten, pieken afvlakken, comodaliteit organiseren, …) maar logistiek is veel meer dan transport logistiek is conditionering van producten (herverpakken, labellen, kwaliteitscontrole, …) logistiek is semi-industriële afwerking van producten op maat van de consument (cfr. PDI’s voor auto’s, Tropicana, Bridgestone, …) logistiek is dienstverlening (douaneformaliteiten, verzekeringen, juridische geschillen regelen, duurzaamheidadviezen, …) logistiek is de basis voor duurzame supply chains de uitdaging: aantrekken van Value Added Logistics & Services o Maritieme Logistieke Zone Zeebrugge o Seagate Oostende o Logistiek Actieplan West-Vlaanderen
The sky is not the limit
De grenzen van de havengebieden liggen vast
er zijn nog reserves voor 1 of 2 decennia bescherming van vogel- en habitatgebieden uitbreidingsmogelijkheden in zee?
De grenzen worden meer en meer bepaald door de ontsluitingsmogelijkheden
nu nog één grote investeringsgolf in weg, spoor en water daarna zijn er nog weinig mogelijkheden voor grote bijkomende infrastructuurwerken in Vlaanderen (tenzij ondergronds) het maatschappelijk draagvlak wordt steeds kwetsbaarder creatieve en innovatieve oplossingen nodig o zuinig ruimtegebruik o efficiënt transport en transportbesparing o duurzame supply chains o regionale postponed manufacturing o havenbesturen méér richten op toegevoegde waarde dan op tonnen
Kan samenwerken daaraan meewerken?
De situatie vandaag: 4 autonome Vlaamse havens, 2 kusthavens
Flanders Port Area: work in progress
promotiebeleid hinterlandstrategie arbeidsmarkt onderzoek en innovatie rationeel investeringsbeleid ruimtegebruik en duurzaamheid …
Meer structurele samenwerking nodig (tussen de kusthavens)?
een wisselende intentie tot samenwerking bij de havenbesturen welke samenwerking op welke terreinen? kosten en baten van samenwerking het moet van onderuit komen
Samengevat in een nutshell
Relatie havens en werkgelegenheid
de orde van grootte is gekend nog te weinig verfijnde beleidsrelevante gegevens
Industrie- , overslag- of doorvoerhavens?
te grote categorieën voor beleidsrelevante conclusies meer kijken naar de concrete invulling
Niet alleen focussen op de werkgelegenheid in de havens zelf, maar ook en vooral op hun ondersteunende rol voor de werkgelegenheid in heel Vlaanderen.
Mogelijkheden voor industriële ontwikkeling in onze kusthavens zijn eerder beperkt (nichesectoren zoals voeding, energie, milieu, …)
Redelijke mogelijkheden in de klassieke maritieme sector (expediteurs, goederenbehandeling, maritieme handel): gaat samen met de maritieme trafieken, maar groeit half zo snel.
… in een nutshell
Meer mogelijkheden op het vlak van Value Addes Logistics & Services
The sky is not the limit: leren omgaan met grenzen
grenzen aan de ruimte grenzen aan de ontsluitingsmogelijkheden grenzen aan de maatschappelijke draagkracht financiële grenzen.
Veel creativiteit en innovatie nodig
slim transporteren (bundelen, comodaliteit, transportbesparing) efficiënte bevoorrading en export van industriële bedrijven duurzame supply chain (craddle tot craddle) performante dienstverlening (douane, verzekeringen, milieuadviezen, …)
zuinig ruimtegebruik efficiënt transport en transportbesparing regionale postponed manufacturing duurzame logistiek
Samenwerken kan meer dan ooit werken.
Vragen staat vrij
“Zonder droom wordt het moeilijk. Zonder kennis ondoenlijk”
Theo Beckers
