Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum 2010-2014
c n
t p e
o c concept 9 maart 2010
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 6 7
Beleidsprioriteiten van Rijk en provincie 1.1 Rijksbeleid 1.2 Decentralisatie 1.3 Beleid Provincie Noord-Holland 1.4 Omvang ISV 2010-2014 1.5 Overig regionaal beleid Prioriteiten in Hilversum 2.1 Positie van Hilversum 2.2 Historische ontwikkeling 2.3 Demografische ontwikkeling 2.4 Woningvoorraad 2.5 Werkgelegenheid 2.6 Mobiliteit 2.7 Voorzieningen 2.8 Centrumgemeente 2.9 Toekomstvisie Hilversum 2015 2.10 Investeringsopgave stedelijke vernieuwing Afweging en selectie van doelen 3.1 Leefbarometer 3.2 Prioriteitsbepaling wijken Thema’s en wijken Doel 1: coproductie en participatie Doel 2: woondienstenzones Doel 3: vernieuwen en verbeteren van de woningvoorraad Doel 4: stedelijke vernieuwing in Over ’t Spoor Doel 5: stedelijke vernieuwing Hilversum Noord Doel 6: stedelijke vernieuwing Bloemenbuurt Doel 7: stedelijke vernieuwing Riebeeck Doel 8: stedelijke vernieuwing Liebergen Doel 9: sanering geluidhinder Doel 10 sanering en beheersing bodem en grondwater Doel 11: bijzondere projecten Planning Begroting Vaststelling 7.1 Consultatie van ISV partners 7.2 Consultatie van bewoners 7.3 Regionale afstemming 7.4 Bestuurlijke vaststelling
5 5 6 7 8 9 10 10 10 10 11 11 12 12 13 13 15 18 18 18 21 21 22 23 24 25 25 26 26 27 28 28 29 30 32 32 32 32 32
Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8 Bijlage 9 Bijlage 10 Bijlage 11 Bijlage 12 Bijlage 13 Bijlage 14 Bijlage 15 Bijlage 16 Bijlage 17 Bijlage 18 Bijlage 19
Programmabegroting 2010 Buurten en postcodegebieden Wijkprofielen Woningvoorraad Indicatieve woningbouwplanning Overzichtskaart woningbouwlocaties Inventarisatie woondienstenzones Overzichtskaart woondienstenzones Inventarisatie maatschappelijke voorzieningen Inventarisatie openbare ruimte Inventarisatie veiligheid Omnibus enquête Rapportage Burgerpanel 2010-1 Bodemprogramma 2010-2014 Tabel bodemprogramma 2010-2014 Overzichtskaart milieu Duurzaamheidsprogramma Provinciaal Format Financiën Provinciaal Format Planning
34 37 38 40 43 45 46 52 53 57 68 73 74 76 80 82 83 84 86
3
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Inleiding
4
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
1. Beleidsprioriteiten van Rijk en provincie 1.1 Rijksbeleid
De Wet stedelijke vernieuwing (2000) bepaalt dat de overheid een investeringsbudget (het ISV) aan gemeenten beschikbaar stelt ten behoeve van: “op stedelijk gebied gerichte inspanningen die strekken tot verbetering van de leefbaarheid en veiligheid, bevordering van een duurzame ontwikkeling en verbetering van de woon- en milieukwaliteit, versterking van het economische draagvlak, versterking van culturele kwaliteiten, bevordering van de sociale samenhang, verbetering van de bereikbaarheid, verhoging van de kwaliteit van de openbare ruimte of anderszins tot structurele kwaliteitsverhoging van dat stedelijke gebied”.
Noodzaak urgentie Tien jaar na de invoering van de wet is de stedelijke vernieuwingsopgave nog steeds urgent en vraagt hoge prioriteit1. Stedelijke vernieuwing bevordert het streven naar krachtige steden. Steden die fungeren als de economische motor. Steden met een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor burgers en bedrijven, een hoog voorzieningenniveau en leefbare en toekomstbestendige wijken. Investeren in wijken is ook nodig als sprake is van een maatschappelijke problematiek. Stedelijke vernieuwing is dan tevens de aanleiding voor sociale investeringen. Er is sprake van een integrale aanpak. Stedelijke vernieuwing omvat onder meer dan de herstructurering ter verbetering van de kwaliteit van de stedelijke woningvoorraad en ter vergroting van de differentiatie van de voorraad. Wijken moet aantrekkelijk blijven voor mensen die daar vanuit een positieve keuze willen wonen, en niet omdat men geen andere keus heeft vanuit een kwetsbare sociale of economische positie. Ook nieuwbouw en renovatie kunnen een bijdrage leveren aan de kwaliteitsverbetering en komt tevens tegemoet aan de woningvraag in steden. Goed wonen vereist niet alleen een goede woning, maar ook een prettige en veilige woonomgeving met voldoende voorzieningen. De openbare ruimte vervult een essentiële rol in de objectieve en subjectieve veiligheid.
1
Zie ook Toekomstverkenning stedelijke vernieuwing, Brief van P. Winsemius, Minister van VROM, 2006
5
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Het is ook de plek waar mensen elkaar ontmoeten. Functiemenging van wonen, werken en voorzieningen draagt bij aan de levendigheid en veiligheid van een wijk. De aanwezigheid van groen, speelruimte, goed beheer en cultureel erfgoed vergroten de kwaliteit van de leefomgeving. Voor binnenstedelijk bouwen zijn de gemeenten aangewezen op verdichtingslocaties of op functieveranderinglocaties. Soms is werkelijk sprake van “rotte plekken”, zoals oude bedrijfsterreinen, die hun functie hebben verloren en die veelal ook nog verontreinigd zijn. De herontwikkeling van deze plekken is een complexe en kostbare opgave. Voor een succesvolle aanpak is het vereist om aan investerende partijen zekerheid te bieden voor langere termijn (doorlooptijden van 10 jaar zijn niet ongebruikelijk). Resultaten kunnen alleen bereikt worden door focus aan te brengen op thema’s of gebieden waar de problematiek het grootst is. Stedelijke vernieuwing is een gezamenlijke inspanning waarin gemeenten de regierol vervullen. Wooncorporaties zijn essentiële spelers evenals maatschappelijke instellingen (zorg, welzijn, educatie); laatstgenoemden met name om de verbinding te leggen met de sociaal-economische doelstellingen. Daarbij gaat het om het vergroten van de mogelijkheden tot maatschappelijke en arbeidsparticipatie, ontplooiings mogelijkheden en zelfredzaamheid van burgers. Het rijk volgt een meersporen aanpak2: -- de wijkaanpak met focus op de wijken met een cumulatie van maatschappelijke achterstanden (dit betreft o.a. de 40 wijken, in Hilversum is dit niet aan de orde); -- een thematische aanpak als sprake is van ernstige, complexe, sectoroverstijgende problematiek die voor gemeenten niet oplosbaar is zonder rijksinzet (hiertoe wordt bijvoorbeeld gerekend de problematiek van “newtowns” en de “krimp”); -- decentralisatie van het investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV), deels naar het gemeentefonds en deels naar het provinciefonds.
1.2 Decentralisatie 6
Het ISV is voor elke gemeente beschikbaar. Het rijk maakt onderscheid tussen enerzijds de (31) gemeenten, die onder het stedenbeleid vielen, waar ernstige sociaal maatschappelijke of sociaal economische problematiek speelt en anderzijds de overige gemeenten. Hilversum behoort tot de overige gemeenten en ontvangt het ISV door tussenkomst van de provincie.
2
Zie ook Stedenbeleid vanaf 2010, Brief van E. Vogelaar, Minister van WWI, 2008
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
De decentralisatie houdt in dat de 31 rechtstreekse gemeenten met ingang van 1-1-2011 het ISV ontvangen via het gemeentefonds. Deze gemeenten zijn dan zelf volledig verantwoordelijk voor de aanwending van deze (algemene) middelen. De subsidie- en verantwoordingsrelatie met het rijk komt daarmee te vervallen. Het overige ISV wordt door het rijk per genoemde datum overgeheveld naar het provinciefonds. De Wet stedelijke vernieuwing wordt per 1-1-2011 ingetrokken als gevolg van de overeengekomen decentralisatie van het ISV. De niet-rechtstreekse gemeenten, waartoe ook Hilversum behoort, blijven voor het ISV aangewezen op het budget dat door de provincie in de vorm van een provinciale subsidie wordt verleend. Het ontwikkelingsprogramma stedelijke vernieuwing is in feite de subsidieaanvraag aan de provincie.
1.3 Beleid Provincie Noord-Holland
De provincie Noord-Holland heeft een provinciale uitwerking opgesteld3 op basis van het rijksbeleidskader ISV-3. De provincie wil het beleid uit de voorgaande periodes continueren en ook uit eigen provinciale middelen een extra investeringsimpuls aan de stedelijke vernieuwing geven. De provincie heeft een zestal doelstellingen geformuleerd (de drie rijksdoelstellingen aangevuld met drie provinciale doelstellingen), te weten:
-- bevordering van de kwaliteit en de differentiatie van de woningvoorraad (rijk); -- bevordering van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving (rijk); -- bevordering van een gezonde en duurzame leefomgeving in het algemeen en in het bijzonder bodem en geluid (rijk); -- bereiken van balans tussen vraag en aanbod op het gebied van wonen (provincie); -- versterking van de sociaal-culturele infrastructuur (provincie); -- versterking van de economische structuur (provincie).
De rijksdoelstellingen vloeien rechtstreeks voort uit het rijksbeleid (zie hierboven). De provinciale doelstelling “balans bereiken” is toegevoegd als aanvulling op de rijksdoelstelling met betrekking tot de 3
Vastgesteld op 7 november 2009, PS besluit 2009 - 53955
7
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
8
woningvoorraad. Dit om extra nadruk te leggen op het belang van duurzaamheid en transformatie van de bestaande woningvoorraad. En vanwege de kwantitatieve doelstelling van de forse nieuwbouwopgave in Noord-Holland Zuid voor de komende decennia. Hiertoe rekent de provincie ook de toenemende opgave voor het realiseren van wonen met zorg (bijvoorbeeld nultredenwoningen, zorgwoningen, cluster-wonen, begeleid wonen en woonservicecentra). De doelstelling voor sociaal-culturele infrastructuur is opgenomen vanwege de wisselwerking tussen sociaal beleid en investeringen in de fysieke leefomgeving. Het betreft lokaal maatwerk gericht op het realiseren van zorg- en welzijnsvoorzieningen, zoals wijksteunpunten, buurtontmoetingscentra, voldoende (para)medische voorzieningen, beschikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van woningen en openbare ruimte voor mensen met een beperking. De doelstelling voor stedelijke economie is opgenomen om ruimte te bieden aan het stimuleren van economische activiteiten, stads- en wijkeconomie en verhoging van de arbeidsparticipatie. Ook bevordering van functiemenging en verplaatsing van bedrijven naar een betere locatie kunnen onder deze doelstelling vallen.
1.4 Omvang ISV 2010-2014
Het investeringsbudget stedelijke vernieuwing voor de periode 2010-2014 is aanmerkelijk lager dan in de voorgaande periode. De provincie Noord-Holland heeft nu € 34 miljoen te verdelen over 56 gemeenten, tegenover € 68,1 miljoen in de vorige periode. Bij de verdeling wijkt de provincie af van de rijksverdeelsleutel door een provinciale weegfactor toe te passen die rekening houdt met sociale indicatoren (zoals het gemiddelde inkomen en de omvang van probleemwijken). Dit is ook bij ISV-1 en ISV-2 gedaan. Het gevolg is dat ten opzichte van de rijksverdeelsleutel gemeenten met een relatief jonge woningvoorraad en toch een grote sociale problematiek meer geld krijgen (voorbeelden daarvan zijn Haarlemmermeer, Purmerend en Hoorn). Gemeenten die wel een oudere woningvoorraad hebben, maar relatief minder grote sociale problematiek hebben, krijgen minder geld. Het nadelige effect hiervan voor de gemeente Hilversum is dat het ISV volgens de provincie circa € 800.000 lager uitvalt dan volgens de rijksverdeelsleutel. Het ISV-3 budget voor Hilversum is vastgesteld op € 4,1 miljoen4. Dit bedrag geldt voor het gehele investeringstijdvak van 5 jaar en wordt aan de gemeente beschikbaar gesteld als het
4
Ter vergelijking in de ISV-2 periode ontving Hilversum circa € 16 miljoen, inclusief de bijdragen voor de bodemsanering Anna’s Hoeve en de woningbouw (BLS) en de projectsubsidies voor Larenseweg en poppodium.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
ontwikkelingsprogramma voldoet aan de wettelijke vereisten. Het ISV gaat uit van vaste bedragen per gemeente, waarbij de provincie niet een hoger bedrag toekent als het ISV programma “beter” is of wanneer de investeringsopgave voor stedelijke vernieuwing “groter” is. De ISV bijdrage is geen projectsubsidie, maar een bijdrage aan de kosten voor het uitvoeren van het gehele gemeentelijke ISV programma. De provincie is wel voornemens om uit eigen provinciale middelen aanvullende subsidies voor stedelijke vernieuwing beschikbaar te stellen. Hiervoor is in de zogenaamde tweede investeringsimpuls Noord-Holland (TWIN-H) een bedrag van € 10 miljoen gereserveerd. De daartoe strekkende regeling moet nog worden vastgesteld.
1.5 Overig regionaal beleid Regionale woonvisie 2007-2020 In de regionale woonvisie is de Gooi en Vechtstreek een economisch en sociaal vitale, ongedeelde regio. Bijzondere aandacht is nodig voor de huisvesting van jongeren, jonge gezinnen en mensen die wonen met zorg combineren, alsmede het bevorderen van de dynamiek op de woningmarkt. De diversiteit aan woonmilieus moet behouden blijven. De omvang van de sociale voorraad moet op peil blijven. Als indicatie voor de totale voorraad geldt: 1/3 sociaal c.q. betaalbaar (huur en koop), 1/3 middelduur en 1/3 duur, met een evenwichtige spreiding over de gemeenten in de regio. Het is de ambitie om vernieuwende oplossingen op het gebieden van wonen te zoeken en toe te passen.
Gebiedsagenda 2010-2020 Voor de Metropoolregio Amsterdam is een gebiedsdocument 2010-2020 opgesteld dat uitgaat van intensivering van stedelijk grondgebruik en economische groei van de regio. De opgave is om deze ontwikkeling mogelijk te maken en tegelijkertijd de diversiteit van de verschillende steden en landschappen te behouden en te versterken. Karakteristieke kwaliteiten van (onder andere) het Gooi zorgen voor meerwaarde. Voor de gehele Metropoolregio wordt uitgegaan van een woningbouwopgave van circa 100.000 woningen (netto toevoeging). Voor de regio Gooi en Vechtstreek is de woningbouwopgave 5.000 woningen in de periode 2010-2020. Om hieraan te kunnen voldoen moeten uitleglocaties, zoals de Bloemendalerpolder, gerealiseerd worden en moet een forse inbreidingsopgave gerealiseerd worden. Hiertoe wordt ook het Plan Anna’s Hoeve in Hilversum gerekend (de locatie omvat de herstructurering van een rioolwaterzuiveringsinstallatie en een sportcomplex in combinatie met een omvangrijke bodemsanering). Voor Hilversum is verder relevant dat de binnen de Metropoolregio veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van de multimediale en creatieve sector in de driehoek Hilversum-Almere, Amsterdam, de zogeheten Dutch Media Hub.
9
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
2 Prioriteiten in Hilversum 2.1 Positie van Hilversum
Hilversum is de centrumgemeente van de Gooi en Vechtstreek. Daarnaast is de gemeente onderdeel van twee stedelijke netwerken: de Metropoolregio Amsterdam en de NV Utrecht.
2.2 Historische ontwikkeling
De aanleg van de spoorlijn naar Amsterdam, eind 19e eeuw, gaf de ontwikkeling van Hilversum een enorme impuls. Hilversum werd een aantrekkelijke vestigingsplaats voor de meer welgestelden uit Amsterdam waardoor de noordwestelijke en zuidoostelijke villagebieden ontstonden. De stad groeide vooral tussen 1925 en 1975. Ook de industrialisering kwam op gang: begin 20e eeuw waren de meest uiteenlopende bedrijven in Hilversum gevestigd. Aanvankelijk vooral traditionele industrieën als tapijtfabricage en metaalbewerking. Later kwam ook de telecommunicatie-industrie, waaruit de bedrijvigheid in multimedia is voortgekomen. De groeiende werkgelegenheid betekende een groeiende behoefte aan huisvesting. In de jaren dertig ontwikkelde Dudok een stedenbouwkundig plan voor de uitbreiding van Hilversum. Dit plan is grotendeels uitgevoerd en alleen nog aangevuld met de wijken Kerkelanden en de Hilversumse Meent. De woningvoorraad van Hilversum heeft een relatief groot aandeel sociale woningbouw (waarvan het overgrote deel in het betaalbare segment). De groei van Hilversum wordt ruimtelijk begrensd door de omringende natuurgebieden. Deze natuurgebieden zijn of van rijkswege beschermd of in eigendom van stichtingen tot behoud en herstel van de natuur.
2.3 Demografische ontwikkeling
10
Als gevolg van het steeds dalende gemiddelde aantal bewoners per woning en de beperkte groeimogelijkheden, daalde het aantal inwoners: Hilversum is sinds een aantal decennia een zogeheten krimpgemeente (’avant la lettre’). Had Hilversum begin jaren zestig nog iets meer dan 100.000 inwoners, daarna daalde de bevolkingsomvang snel. Sinds de laatste jaren neemt het inwonertal weer licht toe tot een niveau rond de 84.000. Naar de toekomst toe wordt verwacht dat deze lichte groei zich zal voortzetten. De bevolking is sterk vergrijsd en de komende jaren neemt het aantal ouderen dat intensieve verzorging nodig heeft, toe. Het totale aantal 65 plussers daalt wel enigszins en er is sprake van enige verjonging van de bevolking.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Hierdoor ontstaat meer behoefte aan scholen voor basisonderwijs en allerlei voorzieningen in de stad.
Inwoneraantal Hilversum x 1.000 inwoners 110 100
Hilversum is een gewilde woongemeente. Mede door het beperkte aanbod zit de woningmarkt op slot en is zeer moeilijk toegankelijk. De wachttijd voor sociale huurwoningen is lang inwoners en koopwoningen zijn relatief duur. Als gevolg daarvan is het aantal verhuisbewegingen al jaren relatief laag. De woningmarkt zit als het ware op slot.
90 80 70 60 50 1945
1965
1985
2005
Woningvoorraad Hilversum x 10.000 woningen 50
2.4 Woningvoorraad
40
90% van de Hilversumse woningvoorraad is meer dan 30 jaar oud, 45% is zelfs ouder dan 60 jaar. Hoewel de bouwkundige staat van de woningen over het algemeen nog behoorlijk inwoners goed is, zijn bepaalde buurten en complexen in woontechnisch opzicht verouderd of versleten. De woningen zijn te klein, te gehorig, slecht geïsoleerd.
30 20 10 0
1945
1965
1985
2005
Gemiddelde woningbezetting Hilversum 5
4
Ze hebben beperkte sanitaire voorzieningen, zijn niet goed toegankelijk voor mensen met een (fysieke) beperking of ongeschikt voor zorg aan huis. De verhouding huur/koop is gemiddeld ongeveer 50/50, maar er zijn wel grote verschillen tussen de wederopbouwwijken en de villagebieden. Sinds 1980 zijn in totaal nog geen 4.000 nieuwe woningen aan de voorraad toegevoegd. In de meeste gevallen was sprake van inbreiding personen op vrijkomende locaties (bedrijventerreinen, kerken). Door de inbreiding, in combinatie met het toegenomen autobezit, is de stad in de beleving van velen steeds voller geworden en staat de kwaliteit van de leefomgeving onder druk.
3
2
1
De demografische opbouw van een wijk wordt als gevolg daarvan bepaald door de leeftijd van een wijk: alle bewoners komen tegelijk in eenzelfde levensfase en verhuizen nauwelijks naar een andere, meer passende woning of woonomgeving.
1945
1965
1985
2005
2.5 Werkgelegenheid
Hilversum is een werkgemeente. Het aantal arbeidplaatsen is groter dan de omvang van de beroepsbevolking. In de loop der jaren verdween de traditionele werkgelegenheid voor een belangrijk deel uit Hilversum. Daarvoor in de plaats kwam de bedrijfstak multimedia. Deze sector heeft op dit moment de meeste arbeidsplaatsen. Zeker als ook alle toeleverende en faciliterende bedrijven worden meegeteld. Daarnaast groeide de zakelijke dienstverlening. Ruimtelijk kreeg de groei zijn beslag in het Media Park en Arena Park. Daar groeide het aantal arbeidsplaatsen, terwijl in de rest van Hilversum sprake is van een lichte daling. Aan de omvang van de multimediasector kleeft het risico dat het economisch functioneren van Hilversum sterk afhankelijk is van slechts één bedrijfstak.
11
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
2.6 Mobiliteit
Door de verschuiving in het type werkgelegenheid en door de gesloten woningmarkt ontstonden grote pendelstromen. De traditionele bedrijvigheid verhuisde naar elders met veel woon-werkverkeer vanuit Hilversum tot gevolg.
Gemiddeld autobezit per huishouden 2
1,5
1
auto’s
0,5
0
1945
1965
1985
Omgekeerd bieden de nieuwe bedrijven werkgelegenheid aan mensen die niet allemaal naar Hilversum kunnen of willen verhuizen. Met als resultaat veel inkomend en uitgaand woon-werkverkeer: meer dan de helft van de Hilversummers werkt buiten de stad en de Hilversumse arbeidsplaatsen worden voor meer dan de helft ingevuld door mensen die buiten Hilversum wonen. Daarnaast nam het recreatief autogebruik aanzienlijk toe. Het gevolg is een grote verkeersdruk, zowel op de bestaande hoofdwegenstructuur (doorstroming), als in de woonwijken (parkeren).
2005
2.7 Voorzieningen
Een stad is niet compleet zonder de nodige voorzieningen: scholen, kinderopvang, culturele voorzieningen, uitgaan, winkelen, sport- en recreatie, maatschappelijke voorzieningen. Hilversum beschikt over een uitgebreid en gedifferentieerd aanbod aan voorzieningen. Een groot probleem is dat veel voorzieningen al wat ouder zijn en dat forse investeringen nodig zijn om ze up-to-date te houden.
12
Voor de scholen is een omvangrijk meerjaren investeringsprogramma opgesteld dat voorziet in het minimaal noodzakelijke onderhoud en in onderwijskundige vernieuwingen. Als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de toename van het aantal kinderen/jongeren in Hilversum, ontstaat behoefte aan nieuwe voorzieningen (kinderopvang, scholen, speelruimte). In toenemende mate lijkt het steeds moeilijker om (nieuwe) voorzieningen in te passen in de bestaande stad omdat de fysieke ruimte beperkt is en omdat daarnaast de maatschappelijke acceptatie beperkt is.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Wonen-welzijn-zorg Op het vlak van wonen-welzijn-zorg is, mede in het kader van stedelijke vernieuwing, het concept van woondienstenzones5 geïntroduceerd, ook wel zorgvriendelijke wijken genoemd. In essentie gaat het om “leefbare en veilige buurten met de nodige voorzieningen, waar alle bewoners (ook met eventuele lichamelijke of geestelijke beperkingen) met onderling respect en vanuit betrokkenheid jegens elkaar kunnen samenleven”. Dit sluit aan op de trend dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig wonen en zelfredzaam blijven. Ook voor mensen met een beperking wordt zoveel mogelijk uitgegaan van wonen in een “normale” wijk en niet in een intramurale en afgesloten omgeving. Vanuit de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning wordt nadrukkelijk ingezet op het versterken van de sociale ondersteuningsstructuur. Dat maakt onderdeel uit van het sociale cement voor de leefbaarheid in buurten en wijken.
2.8 Centrumgemeente
Ongeveer een derde van de bevolking van de regio Gooi en Vechtstreek woont in Hilversum. Hilversum vervult een centrumfunctie op het gebied van winkels (centrum, warenmarkt), uitgaan, voorzieningen voor maatschappelijke opvang en scholen (met name voortgezet en speciaal onderwijs). De centrumfunctie geldt ten dele ook voor buurgemeenten uit de provincie Utrecht. In het grotere geheel is de centrumfunctie van Hilversum echter beperkt. Ook andere gewestgemeenten hebben voorzieningen van regionale betekenis en de grote steden Amsterdam en Utrecht liggen dichtbij. Veel mensen beperken zich niet tot één gemeente als het gaat om wonen, werken, scholing en vrije tijdsbesteding. Dit vertaalt zich uiteraard in een toenemend aantal verkeersbewegingen.
2.9 Toekomstvisie Hilversum 2015
De Toekomstvisie Hilversum 2015 (vastgesteld in 1999) heeft als motto “stabiliteit met een plus”. De hoofddoelstelling van de toekomstvisie is het handhaven en versterken van de kwaliteiten van Hilversum.
5
In de loop van 2010 zal het concept van de woondienstenzones worden geëvalueerd en geactualiseerd vanuit het perspectief van de nieuwe regelgeving in onder andere de Wet Maatschappelijke Ondersteuning.
13
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
14
Het handhaven en versterken van de sociale infrastructuur is opgenomen als onlosmakelijk onderdeel van Hilversum als woongemeente. De hoofddoelstellingen van de toekomstvisie zijn: -- centrumgemeente; -- woongemeente; -- werkgemeente en multimediastad; -- bereikbaarheid; -- hoogwaardige stedenbouwkundige, architectonische en landschappelijke kwaliteiten. Voor het ISV ontwikkelingsprogramma 2010-2014 geldt “Hilversum 2015” als één van de bestuurlijke beleidskaders, zeker op de hoofdlijnen. Sinds de vaststelling zijn de volgende trends waar te nemen:
Centrumgemeente De centrumfunctie is op onderdelen duidelijk versterkt (o.a. bevordering toerisme, audiovisueel centrum Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, poppodium De Vorstin).
Woongemeente -- De woonfunctie is versterkt en het inwoneraantal steeg van 82.000 naar bijna 84.000. -- De stedelijke vernieuwing heeft in de wijk Liebergen heeft geresulteerd in Dudok Revisited en het woondiensten centrum St. Joseph.
Werkgemeente en multimediastad -- De werkgelegenheid groeide van 40.000 naar bijna 45.000 arbeidsplaatsen. -- Binnen de Metropoolregio zijn allianties gevormd rondom de zogenaamde “creatieve as”.
Bereikbaarheid De bereikbaarheid van Hilversum wordt met steun van het Rijk en de provincie geoptimaliseerd door de uitvoering van het Integraal Bereikbaarheidsplan (IBP).
Kwaliteiten De hoogwaardige stedenbouwkundige, architectonische en landschappelijke kwaliteiten hebben extra aandacht gekregen in: -- beeldkwaliteitplannen; -- de ontwikkeling van het gemeentelijk monumentenbeleid; -- de versterking van de ecologische hoofdstructuur (Ecoduct Zanderij, sanering Laarder Wasmeren).
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Deze resultaten betekenen niet dat Hilversum “klaar” is. In tegendeel: in toenemende mate ziet de gemeente zich gesteld voor dilemma’s waar het gaat om het inpassen van met elkaar concurrerende ruimteclaims en leefbaarheidwensen. Ook de rol en functie van Hilversum binnen het grotere verband van de Metropoolregio vraagt om een heldere positiebepaling. Op dit moment wordt gewerkt aan een structuurvisie voor Hilversum in het kader van de (gewijzigde) Wet ruimtelijke ordening.
2.10 Investeringsopgave stedelijke vernieuwing De algemene doelstelling voor stedelijke vernieuwing in Hilversum luidt:
“het creëren en in stand houden van duurzame en evenwichtige wijken, waar het prettig wonen is voor iedereen, ongeacht leeftijd, afkomst of eventuele beperkingen”.
Duurzaamheid Onder duurzaamheid wordt in de eerste plaats verstaan dat de stad zijn gebruikswaarde houdt. De stad moet ook in de toekomst leefbaar zijn en aantrekkelijk om in te wonen, te werken, te recreëren. De toekomstwaarde van zowel woningen als de stad neemt toe naarmate ze meer flexibel en aanpasbaar zijn aan toekomstige gebruikswensen. Duurzaamheid wordt ook bereikt naarmate de bruikbaarheid voor en de waardering van de verschillende gebruikers groter is. De beste waarborg voor een goed beheer is een goede gebruiksfunctie. De combinatie van “trots” en “zorg” wordt wel de belangrijkste factor genoemd als het gaat om duurzaamheid. Vanzelfsprekend gaat het ook om ecologische duurzaamheid. Alhoewel op dit vlak veel wordt bepaald door regelgeving en stimulering van de hogere overheid, blijft lokale motivatie belangrijk om werkelijk duurzame steden te ontwikkelen.
Waardecreatie Amsterdams onderzoek heeft uitgewezen dat een viertal factoren bijdraagt aan waardecreatie van woningen in wijken: -- de aanwezigheid van cultuurdragers (bv. cultureel erfgoed); -- de hoogte van aanvangsinvesteringen (bv. in architectuur of openbare ruimte); -- functiemenging (gedifferentieerde wijken); -- de bijdrage aan de stadseconomie.
15
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Stedelijke vernieuwing richt zich op investeringen in de bestaande stad, deze moeten bijdragen aan structurele verbeteringen. Belangrijk is dat naast de overheid ook andere partijen investeren. Bovendien moeten investeringen gedaan worden vanuit een integrale aanpak. Alhoewel investeringen primair in de fysieke pijler gedaan worden, moet de motivatie juist uit de sociale en uit de economische pijlers gehaald worden. Het resultaat moet immers voldoen aan de wensen van de (toekomstige) gebruiker.
Collegeprogramma In het collegeprogramma 2006-2009 is de nadruk gelegd op het belang van de sociale pijler gekoppeld aan de fysieke pijler. Het collegeprogramma wonen/isv noemt hiervoor negen speerpunten.
1. Inzet op betaalbaarheid van woningen. In nieuwbouwprojecten minimaal 37% betaalbaar (huur of koop); 2. Samenwerking met de woningcorporaties; 3. Tegengaan van negatieve gevolgen voor bewoners die te maken krijgen met herstructurering van hun woning; 4. Voortvarende besluitvorming over bouwplannen; 5. Steun aan goede projecten in woondienstenzones; 6. Steun aan de regionale visie op bouwen en wonen; 7. Continueren van de stedelijke vernieuwingsprocessen in Noord, Liebergen en de wijk Over ’t Spoor; Waar renovatie een optie is verdient dit de voorkeur boven sloop en nieuwbouw; 8. Bij stedelijke vernieuwingsprocessen worden bewoners op een zorgvuldige wijze betrokken en in de planning wordt een gefaseerde en gedifferentieerde aanpak gekozen om de sociale samenhang in de wijk zo goed mogelijk te bewaren; 9. Het plan Lieven de Key wordt uitgevoerd, waarbij binnen de kaders van de exploitatie, tegemoet wordt gekomen aan de wensen van de direct omwonenden.
16
Elders wordt gesteld dat monumenten en cultuurhistorisch waardevolle panden, gebieden en objecten zoveel mogelijk worden behouden of waar nodig gerestaureerd. Cultuurhistorie dient als inspiratie voor ruimtelijke ontwikkelingen zoals bij de wijk Liebergen is gebeurd.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Programmabegroting 2010 De programmabegroting 2010 noemt bij veel programma’s doelen die bijdragen aan de stedelijke vernieuwing van de stad (zie bijlage 1). De opgave is nu om die verschillende doelen in samenhang te realiseren. De stedelijke vernieuwing in Hilversum werkt vanuit een sterke focus op specifieke thema’s of wijken. Beter één project goed aangepakt dan tien een beetje. In de komende periode ligt de nadruk op afronding van het lopende stedelijke vernieuwingsprogramma. Kenmerkend is de integrale aanpak met een brede oriëntatie. De primaire voorwaarde is een breed draagvlak bij bewoners én bij ISV partners. Bij de partners ook omdat van hen investeringen in de stad verwacht worden. Dit betekent dat vooraf niet altijd precies kan worden aangegeven wat het exacte resultaat is. Soms blijkt in gezamenlijk overleg een betere oplossing mogelijk of een andere oplossing haalbaar.
17
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
3 Afweging en selectie van doelen Om de stedelijke vernieuwingsopgave meer specifiek te kunnen bepalen zijn de elf verschillende postcodewijken in Hilversum onderling met elkaar vergeleken. Op dit schaalniveau zijn de meeste gegevens voorhanden en in Hilversum zijn deze gebieden tamelijk homogeen. In de bijlagen staan de statische gegevens en een uitgebreide analyse voor de invalshoeken wonen, woondienstenzones /voorzieningen, openbare ruimte en veiligheid.
3.1 Leefbarometer
Door het ministerie van VROM/WWI is de zogeheten leefbarometer ontwikkeld, die gevoed wordt met statistische gegevens van het CBS. De leefbarometer beoordeelt de Hilversumse wijken Centrum, Noord, Over ’t Spoor, NieuwOost en Riebeeck als goed. De beide Villawijken, Zuid, Bloemenbuurt, Kerkelanden en De Meent worden als zeer goed beoordeeld. Deze beoordeling is opgebouwd uit een aantal factoren: ------
woningvoorraad; publieke ruimte; voorzieningenniveau; bevolkingssamenstelling; sociale samenhang;
-- veiligheid. 3.2 Prioriteitsbepaling wijken Bij de prioriteitsbepaling voor stedelijke vernieuwing in Hilversum zijn de wijken als volgt ingedeeld: 1. Prioriteitsgebied Deze wijk kent relatief de grootste herstructureringsopgave en verdient prioriteit bij het ontwikkelen van stedelijke vernieuwingsplannen en het ondersteunen van initiatieven.
18
2. Investeringsgebied In de investeringsgebieden vinden in de komende periode de meeste en de grootste stedelijke vernieuwingsinvesteringen plaats. 3. Aandachtsgebied In de aandachtsgebieden vinden op beperktere schaal stedelijke vernieuwingsinvesteringen plaats. Daarnaast verdienen deze gebieden extra aandacht vanuit de sociaal-economische invalshoek. 4. Beheersgebied In de beheersgebieden kan over het algemeen worden volstaan met normaal beheer en reguliere investeringen. Vanuit ISV wordt geen specifieke prioriteit gegeven.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Wijk (postcode)
Kenmerken
Aandachtspunten
Stedelijke vernieuwing
Centrum (1211)
---------
centrumstedelijk woonmilieu kernwinkelgebied culturele voorzieningen relatief meer alleenstaanden welzijn&zorg beperkt aanwezig relatief veel goedkope woningen diversiteit in woningvoorraad uitgaansgebied
-- winkels in aanloopgebieden -- woonfunctie versterken -- openbare ruimte in de buurten rondom in de schil -- (on)veiligheid -- bodemvervuiling
investeringsgebied
--------
wederopbouwwijk relatief veel ouderen relatief veel lage inkomens jongerenproblematiek relatief veel portiekflats relatief veel goedkope woningen buurtvisie opgesteld (2008)
-----
aandachtsgebied
zuidoostelijk villagebied (1213)
------
groen stedelijke villawijk werkgelegenheid op Arena Park veel eengezinswoningen hoog gewaarde woningen veel gezinnen met kinderen
geen
beheersgebied
Bloemenbuurt (1214)
--------
tuinstadwijk woningvoorraad verouderd veel eengezinswoningen openbare ruimte niet adequaat parkeerproblematiek monumentaal gebied buurtvisie opgesteld (2007)
-- invulling welzijn&zorg -- plan openbare ruimte -- veel saneringsgevallen geluidhinder
investeringsgebied
Riebeeck (1212)
sociale problematiek invoering woondienstenzone functioneren Riebeeckgalerij (on)veiligheid / verloedering
binnenstadsplan
woondienstenzone en uitwerking buurtvisie
woondienstenzone woningrenovatie 19
Zuid (1215)
-- groenstedelijk -- wederopbouwwijk
-- enkele woningcomplexen -- woondienstenzone
beheersgebied
Kerkelanden (1216)
-- centrum met hofjes -- relatief veel ouderen
-- winkelcentrum Kerkelanden -- openbare ruimte Rode Dorp -- woondienstenzone
beheersgebied
noordwestelijk villagebied (1217)
------
geen
beheersgebied
Hilversumse Meent (1218)
-- centrum met hofjes -- weinig voorzieningen -- veel eengezinswoningen
-- dalend aantal bewoners -- stijgend aantal ouderen
aandachtsgebied
Over ’t Spoor (1221)
-- overgangsgebied naar centrumstedelijk -- veel voorzieningen -- voormalige bedrijventerreinen -- menging wonen en werken -- relatief lage kwaliteit woningen -- veel particulier woningbezit -- relatief veel goedkope woningen -- openbare ruimte niet adequaat -- parkeerproblemen
---------
groen stedelijke villawijk werkgelegenheid Media Park veel bedrijfjes in villa’s hoog gewaarde woningen monumentaal gebied
woondienstenzone inpassing voorzieningen herstructurering bedrijven bodemvervuiling functiemenging plan openbare ruimte flexibel inspelen op kansen goed overleg met bewoners veel saneringsgevallen geluidhinder
investeringsgebied en prioriteitsgebied lopende plannen specifieke projecten
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Wijk (postcode)
Kenmerken
Noord (1222)
-----
Aandachtspunten
-- woondienstenzone wederopbouwwijk -- invulling Lieven de Key relatief veel portiekflats relatief veel goedkope woningen -- sociale problematiek buurtvisie opgesteld (2005)
HILVERHILV H VERVER VE ER R-R S SUMSE MS MS SE E ME ME EENT NT MEENT 1 1218 218 2
investeringsgebied afronding ISV plan “Toekomst Noord”
-- sociale problematiek -- gemeentewerf Mussenstraat -- goed overleg met bewoners
-- centrum tuinstadwijk -- veel eengezinswoningen -- monumentaal gebied
Nieuw Oost (1223)
Stedelijke vernieuwing
beheersgebied nazorg plan Liebergen
NOORD ORD O OR RD R D 1222 1 22 2 2 222
NOO NOORDWEST NOOR N OOR OO OR RDW RD 1217 12 1 21 7 217 2
OVER O OV V ER R ´tt SPOOR SP S PO OR POOR OR 1 12 1223 223 23 3
NIEUW IIE EU E UW U W OOST O OO OS ST ST 1 2 23 12 1223 23
CENTRUM C ENT EN NTR N TR T RUM TRUM R UM UM 1211 121 1 2 11 211 11
20
KERKELANDEN KERKEL K RKELAND R K L DEN N 121 1 1216 2 16 16
RIEBEECK R RIEB RIE BE E E CK EE CK 1 12 1212 2 2 21 Z U ID ZU ZUID D 1215 121 215
INVESTERINGSGEBIED ED D AANDACHTSGEBIED BEHEERSGEBIED
PRIORITEITSGEBIED
BLOEBLO BL LO L OE O EE MENM EN E N NBUURT BU BU UURT URT U T 1214 12 1 21 214 14 14
ZUIDOOST Z ZU UIID IDO DO 1213 21
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
4 Thema’s en wijken Hieronder volgt een beschrijving van actuele thema’s en wijken waar stedelijke vernieuwingsprojecten zullen worden uitgevoerd. In totaal 11 doelen: Doel 1: Doel 2: Doel 3: Doel 4: Doel 5: Doel 6: Doel 7: Doel 8: Doel 9: Doel 10 Doel 11:
coproductie en participatie woondienstenzones vernieuwen en verbeteren van de woningvoorraad stedelijke vernieuwing in Over ’t Spoor stedelijke vernieuwing Hilversum Noord stedelijke vernieuwing Bloemenbuurt stedelijke vernieuwing Van Riebeeck stedelijke vernieuwing Liebergen sanering geluidhinder sanering en beheersing bodem en grondwaterverontreiniging bijzondere projecten
Doel 1: coproductie en participatie Stedelijke vernieuwing geschiedt in coproductie met maatschappelijke partners en in samenspraak met de bevolking. Maatschappelijke ISV partners zijn in elk geval de woningcorporaties, de zorg- en welzijnsinstellingen en, afhankelijk van het onderwerp, ook anderen, zoals onderwijs, politie, ondernemers of vastgoedeigenaren. Bewoners worden zo mogelijk rechtstreeks betrokken bij de voorbereiding en de uitvoering van ISV projecten. Elk plan van aanpak voor een ISV project bevat een communicatieplan. Resultaat -- Voor tenminste drie ISV wijken of thema’s periodiek (gestructureerd) bestuurlijk overleg met de ISV partners in een frequenties van minimaal één keer per jaar. Het bestuurlijk overleg dient onder andere om investeringsvoornemens van de verschillende partijen op elkaar af te stemmen.
21
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
-- In tenminste twee ISV wijken periodiek (gestructureerd) overleg met de bewoners, met tenminste één wijkbijeenkomst per jaar. Daarnaast komen minimaal twee maal per jaar nieuwsbrieven uit. Er is overleg met een klankbordgroep van bewoners, indien aanwezig. -- In tenminste één wijk opstelling van een buurtvisie waarin de bewoners de gelegenheid krijgen om hun visie op (de stedelijke vernieuwing in) hun wijk te verwoorden.
Doel 2: woondienstenzones Stedelijke vernieuwing ondersteunt de invoering van woondienstenzones in heel Hilversum. Woondienstenzones zijn gebiedsgericht en -specifiek. Ze hebben tenminste één woondienstencentrum of een cluster van accommodaties. Van daaruit bieden de samenwerkende instellingen een gezamenlijk aanbod van diensten aan voor wonen-welzijn-zorg. Waar mogelijk gebeurt dat in combinatie met andere diensten, bijvoorbeeld educatie. Het aanbod van deze diensten is vraag-gestuurd. De samenwerkende instellingen maken afspraken over de aanpassingen van de woningvoorraad, zorg- en welzijnsinfrastructuur en openbare ruimte in de woondienstenzone. In een woondienstencentrum is een multifunctioneel wijksteunpunt aanwezig met (een combinatie van) een aantal van de volgende functies: -- een centrale informatie- en adviesbalie (door de partners gezamenlijk bezet); -- een algemene ontmoetingsruimte (evt. grand café, internetcafé, buurtrestaurant); -- algemene ruimtes voor cursussen en activiteiten; -- bibliotheeksteunpunt; -- kinderopvang en/of dagopvang. In een woondienstencentrum kan zich ook medische en/of persoonlijk dienstverlening vestigen (huisarts, apotheek, fysiotherapie, psycholoog, kapper, pedicure, thuiszorg, begeleiding gehandicapten etc.). In de loop van 2010 zal het concept van de woondienstenzones worden geëvalueerd en geactualiseerd vanuit het perspectief van de nieuwe regelgeving in onder andere de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. 22
Resultaat De gemeente stelt via de ISV subsidieverordening een - nader te bepalen - deelbudget beschikbaar en verleent subsidies aan woondienstenzone-projecten. Deze kunnen in beginsel in elke wijk van Hilversum ingezet worden, mede afhankelijk van de initiatieven en investeringsvoornemens van de lokale ISV partners. Voor een overzicht woondienstenzones per wijk: zie bijlagen.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Doel 3: vernieuwen en verbeteren van de woningvoorraad Stedelijke vernieuwing ondersteunt de vernieuwing en verbetering van de woningvoorraad. Verbetering van woningcomplexen gebeurt primair door onderhoud en of renovatie. Als renovatie geen optie is, is herstructurering in de vorm van sloop/nieuwbouw mogelijk. Echter, daarvan zal in de ISV-3 periode veel minder sprake dan in de voorgaande perioden, ook vanuit de financiële positie van de woningcorporaties. Over de planvorming en de uitvoering ervan is overleg met de woningcorporaties en met de bewoners. Op inbreidingslocaties (gevolg van functiewijziging) komen nieuwe woningen. De vernieuwing van de woningvoorraad is er op gericht om nu en in de toekomst voldoende kwalitatief goede en betaalbare woningen (in huur en koop) te kunnen bieden aan huishoudens die daar gezien hun inkomenssituatie op zijn aangewezen. De planningslijst (zie bijlagen) omvat ruim 50 naar aard en grootte variërende locaties met een totale capaciteit van circa 3.000 woningen. Niet alle locaties zullen en kunnen in de komende vijf jaar gerealiseerd worden. Het tempo van realisatie is mede afhankelijk van de toekomstige woningbehoefte. Als gevolg van de beperkte investeringsmogelijkheden wordt nadrukkelijker overwogen in wèlke projecten wordt geïnvesteerd en op wèlk moment. Voor de ná 2015 te realiseren locaties, worden de noodzakelijke planvormings- en voorbereidingswerkzaamheden uitgevoerd. Hiervan is de locatie Anna’s Hoeve de grootste. Resultaat -- Renovatie (groot onderhoud buiten en binnen) van in totaal tenminste 500 woningen. -- Herstructurering met sloop/nieuwbouw op 4 locaties (Hilversum Noord, Zwaluwplein, Egelantier en Noordermeent). -- Toevoeging op diverse inbreidingslocaties van in totaal tenminste 750 nieuwe woningen. -- Voorbereiding van grotere, toekomstige woningbouwplannen (Lucent, Anna’s Hoeve en Diependaalselaan).
23
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
24
Doel 4: stedelijke vernieuwing in Over ’t Spoor De stedelijke vernieuwing in de oude wijk Over ’t Spoor wordt geïntensiveerd. Op basis van de wijkschets (2006) is een groot aantal vernieuwingsinitiatieven ontwikkeld, in voorbereiding of gestart. Veel projecten lopen naast elkaar, wat aansluit bij de diversiteit in en van de wijk. De wijk kent echter nog een aanzienlijke vernieuwingsopgave, met name in de buurten met gecombineerde functies (wonen-werken-voorzieningen) alsook in de openbare ruimte. Deze buurten zijn kansrijk voor vernieuwing. In overleg met ISV partners, bewoners en bedrijven wordt gestreefd naar meer samenhang in de aanpak. Zoals het alsnog aanpakken van zwakke plekken (oude bedrijvenlocaties) en het creëren en aangrijpen van vernieuwingskansen. Bijvoorbeeld door ontwikkeling tot creatieve wijk of in de doorontwikkeling tot een meer centrumstedelijk woonmilieu. Resultaat -- Uitvoering van het projectencluster Larenseweg: -- bodemsanering en herinrichting van het Brinkje plus de bouw van 19 appartementen aan de Zuiderweg; -- herinrichting van de openbare ruimte van de Larenseweg; -- restauratie en herontwikkeling van de Melkfabiek met 49 woningen, een basisschool en voorzieningen; -- bodemsanering en ontwikkeling van een LWOO school (leerweg ondersteunend onderwijs); -- voorbereiding van het plan Lucent fase 1 (174 woningen en voorzieningen). -- Afronding van het project particuliere woningverbetering. -- Voltooiing van de renovatie van de woningcomplexen in de Electrobuurt (175 woningen) door de woningcorporatie. -- Herstructurering van het Zwaluwplein (met circa 44 woningen in een combinatie van renovatie, sloop/nieuwbouw en inbreiding) door de woningcorporatie. -- Ontwikkeling van plannen, in overleg met bewoners en woningcorporatie voor een integrale vernieuwing van de openbare ruimte en de gefaseerde uitvoering daarvan. -- Bodemsanering van de voormalige gasfabriek en de herontwikkeling van Villa Industria met 370 woningen en maatschappelijke en commerciële voorzieningen. -- Inspelen op nieuwe kansen die zich aandienen, in samenwerking met partners, bijvoorbeeld omdat herstructureringslocaties beschikbaar komen.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Doel 5: stedelijke vernieuwing Hilversum Noord Het stedelijke vernieuwingsproject Hilversum Noord wordt verder uitgevoerd. Op basis van het Plan De Toekomst van Noord (2006) worden de daarin met prioriteit opgenomen projecten op het gebied van wonen, openbare ruimte en voorzieningen uitgevoerd. Na evaluatie wordt besloten over de eventuele uitvoering van de projecten in fase 2 en de projecten met een lagere prioriteit. Resultaat -- Omvorming van het voormalige Vierkerkenhuis tot een woondienstencentrum (Lopes Dias): renovatie van 100 seniorenwoningen, realisatie van een kleinschalige intramurale zorgvoorziening (met circa 40 plaatsen) en een wijksteunpunt annex wijkcentrum. -- Voor het plan Lieven de Key wordt een procesvoorstel gedaan. -- Nieuwbouw van in totaal 260 woningen op de locaties WC Bradelaan, Ten Boomstraat, Erfgooiersstraat, Leemkuilen en Comes Oolenstraat door de betrokken woningcorporaties. -- Renovatie, afhankelijk van de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek, van de woningcomplexen aan de Jacob van Campenlaan (150 woningen) door de betrokken woningcorporaties. -- Vernieuwing van de openbare ruimte in de Stephensonlaan en de Leemkuilen. Tevens investering in bestaande speelplekken en groenvoorzieningen.
Doel 6: stedelijke vernieuwing Bloemenbuurt De stedelijke vernieuwing in de Bloemenbuurt wordt opgepakt en uitgevoerd. In aansluiting op de bewonersvisie (2007) en de investeringsvoornemens van de ISV partners wordt verder invulling gegeven aan de integrale planvorming voor de stedelijke vernieuwing van de Bloemenbuurt Zuid, met inbegrip van de openbare ruimte. Resultaat -- Vervanging van het bejaardentehuis door nieuwbouw voor het woondienstencentrum Egelantier, met 78 intramurale plaatsen (zorg en PG), 100 aanleunwoningen en een wijksteunpunt, inclusief diverse voorzieningen.
25
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
26
-- Renovatie van de eerste tranche van de woningcomplexen in de Bloemenbuurt Zuid (circa 200 woningen) door de woningcorporatie. -- Ontwikkeling in overleg met bewoners en woningcorporatie, van plannen voor een integrale vernieuwing van de openbare ruimte en de gefaseerde uitvoering daarvan, gekoppeld aan de renovatie van de woningcomplexen. -- Restauratie en herbestemming van de Clemenskerk.
Doel 7: stedelijke vernieuwing Van Riebeeck De stedelijke vernieuwing in het Van Riebeeckkwartier wordt uitgevoerd. Op basis van de Buurtvisie (2008) wordt in samenwerking met de ISV partners en in coproductie met de bewoners een wijkactieplan opgesteld en uitgevoerd. Resultaat -- Realisatie van een woondienstencentrum op de locatie Bontekoe/Gooiers Erf. Daarbij kan, afhankelijk van het haalbaarheidsonderzoek, sprake zijn van gedeeltelijke vervangende nieuwbouw of aanpassing van de bestaande accommodaties van het wijkcentrum, de scholen of het zorgcentrum. -- Voltooiing van de renovatie van de woningcomplexen aan de J.Roggeveenstraat e.o. (85 woningen) door de woningcorporatie. -- Opstelling en uitvoering van een verbeterplan voor de Riebeeckgalerij, in overleg met de winkeliers. -- Duurzaam veilige inrichting van de Van Riebeeckweg. -- Investering in bestaande speelplekken en groenvoorzieningen, in overleg met de bewoners. -- Woningbouw van minimaal 39 woningen op de locatie van het voormalige benzinestation aan de Van Linschotenlaan hoek Oosterengweg.
Doel 8: stedelijke vernieuwing Liebergen Het stedelijke vernieuwingsproject Liebergen wordt afgerond. Op basis van het Plan Liebergen (2002) is de stedelijke vernieuwing in Liebergen de afgelopen jaren grotendeels uitgevoerd. De nog resterende projecten worden afgerond.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Resultaat -- Renovatie van de woningcomplexen aan de van ’t Hoffstraat e.o. (43 woningen) door de woningcorporatie. -- Woningbouw van minimaal 50 woningen op de locatie van de voormalige kappersschool aan de Anthony Fokkerweg. -- Opstelling van een plan voor herstructurering van de voormalige gemeentewerf aan de Mussenstraat zodra duidelijk is dat het terrein van beschikbaar komt. Dit plan is bij voorkeur gericht op het bieden van kleinschalige huisvesting voor bedrijven in de creatieve sector.
Doel 9: sanering geluidhinder Bij woningen met een te hoge geluidsbelasting door wegverkeer saneringsmaatregelen treffen in overleg met de eigenaren. Wegverkeerslawaai speelt met name langs de hoofdwegen van Hilversum. In 1999 is de zogenaamde A-lijst samengesteld waarop alle woningen staan met een te hoge geluidbelasting boven de saneringsgrenswaarde. Via het ISV komen financiële middelen beschikbaar voor het treffen van maatregelen bij deze woningen. Geluidsanering kan door het treffen van maatregelen aan de gevel, maar ook door verkeersmaatregelen (bundeling van verkeer of aanbrengen van een geluidsarm wegdek). Bij monumentale woningen zijn gevelmaatregelen vaak duurder. Bij een aantal gevallen in Hilversum is sprake van aanzienlijke meerkosten. Woningen die in de loop der tijd een hogere geluidbelasting hebben gekregen bijvoorbeeld door autonome ontwikkelingen, kunnen alsnog voor sanering worden aangemeld voor de zogenaamde eindmeldingslijst. Bij de toekenning van het ISV budget heeft het Rijk nog geen rekening gehouden met deze woningen. Evenmin wordt ISV beschikbaar gesteld voor woningen op de raillijst (langs spoorlijnen) of voor woningen langs rijkswegen. Het daadwerkelijk treffen van geluidsaneringsmaatregelen aan een woning geschiedt alleen na overleg en met toestemming van de bewoner. Resultaat -- Voltooiing van de sanering alle woningen op de A-lijst door het treffen van geluidwerende maatregelen bij 99 woningen (waarvan 65 afronding lopende ISV programma en 34 restant A-lijst).
27
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Doel 10 sanering en beheersing bodem en grondwater 28
Alle spoedlocaties zijn bekend, de verontreiniging worden beheerst en zijn zoveel mogelijk gesaneerd, met prioriteit voor humane spoedlocaties. Om een goed beeld te krijgen worden op systematische wijze oriënterende en zonodig nadere bodem- en grondwateronderzoeken uitgevoerd en wordt het bodeminformatie systeem up-to date en operationeel gehouden. Resultaat -- een actueel Bodeminformatiesysteem. -- 70 uitgevoerde oriënterende onderzoeken door de gemeente. -- 10 uitgevoerde nadere onderzoeken door de gemeente. -- 2 uitgevoerde bodemsaneringen door de gemeente op basis van alleen spoed. -- enkele uitgevoerde bodemsaneringen door de gemeente op basis van maatschappelijke urgentie (eventueel in combinatie met spoed). -- monitoring binnenlucht op 4 locaties. -- actueel Bodeminformatiesysteem. Het bodemprogramma 2010-2014 in integraal opgenomen in de bijlagen.
Doel 11: bijzondere projecten Kansen grijpen. Tijdens de uitvoering van ISV-3 kunnen zich onvoorziene situaties voordoen die kansen bieden om versneld stedelijke vernieuwing te realiseren. Veelal gaat het dan om situaties waar sprake is van een cumulatie van problemen en waar één deelprobleem een grote belemmering vormt voor een integrale oplossing. Als zo’n belemmering wegvalt, bijvoorbeeld doordat een locatie beschikbaar komt of omdat aanvullende financiering of investeringsvoornemens in beeld komen, wordt daar flexibel op ingespeeld. Op voorhand is niet te bepalen waar zich dergelijke kansen aandienen. ISV middelen en capaciteit kunnen ingezet worden voor dergelijke projecten. Met dien verstande dat er een relatie moet zijn met de ISV thema’s en ISV wijken in dit programma. Resultaat Resultaten zijn afhankelijk van de kansen die zich aandienen en de mogelijkheden tot samenwerking met partners.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
5 Planning Van alle, in hoofdstuk 4 genoemde, programmaonderdelen is in onderstaande tabel de indicatieve planning opgenomen. Daarin is aangegeven wanneer de planfase is afgerond, wanneer de realisatiefase start en wanneer het project en het programma voltooid zijn. In veel gevallen is de voortgang mede afhankelijk van andere partijen. Voor die gevallen, waarin dit een dominante rol speelt, is dit aangegeven met de opmerking “derden afhankelijk”. Programmaonderdeel (thema of wijk) 1.
2.
Planvorming
Realisatie
Opmerkingen (derden afhankelijk)
coproductie en participatie coproductie
afgerond
2010-2014
doorlopend
participatie
afgerond
2010-2014
doorlopend (derden afhankelijk)
woondienstenzones Noord
2010-2011
2011-2014
Riebeeck
2010-2011
2011-2013
Zuid Egelantier
2010
2011-2014
Zuiderheide ná 2014
Hilversumse Meent fase 1
2010
2010-2012
fase 2 nog onbekend
Boomberg en centrum
2010
onbekend
renovatie 500 woningen
2010
2010-2013
nieuwbouw 750 woningen
2010-2012
2010-2014
Villa Industria onzeker
Project Larenseweg
2010
2010-2014
Lucent nog onzeker
Particuliere woningverbetering
2010
2010-2014
Openbare ruimte
2010-2011
2012-ná 2014
Project Villa Industria
2010-2012
ná 2014
Woondienstenzone
2010-2011
2011-2014
Woningvoorraad Fase 1
2010
2010-2014
Openbare ruimte
2010
2011-2012
Woondienstenzone
afgerond
2010-2014
Renovatie Fase 1
afgerond
2010-2014
Openbare ruimte
2010-2011
2012-ná 2014
Project Clemenskerk
2010
2010-2014
Woondienstenzone
2010-2011
2011-2013
Openbare ruimte
2010
2011-2013
Woningvoorraad
afgerond
2010-2013
Project Mussenstraat
2010-2011
2011-2014
9.
Sanering geluidhinder
afgerond
2010-2013
10
Bodemsanering
afgerond
2010-2014
Anna’s Hoeve onzeker
11
Bijzondere projecten/kansen
2012
2013-ná 2014
(derden afhankelijk)
3.
4.
5.
6.
7.
8.
woningvoorraad
Over ‘t Spoor 29
(derden afhankelijk)
Noord Fase 2 onzeker
Bloemenbuurt Fase 2 ná 2014 (derden afhankelijk)
Van Riebeeckkwartier
Liebergen (derden afhankelijk)
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
6 Begroting In onderstaande staande tabel staat een overzicht van de geplande stedelijke vernieuwingsinvesteringen in de periode 2010-2014. aantal
kengetal
totaal
derden
2
1.000.000
2.000.000
80
150.000
12.000.000
1
1.000.000
1.000.000
120
150.000
18.000.000
1
1.000.000
1.000.000
78
150.000
11.700.000
1
1.000.000
1.000.000
nieuwbouw
750
250.000
187.500.000
160.500.000
ingrijpende renovatie
500
100.000
50.000.000
50.000.000
32
25.000
1.000.000
200.000
overheid
gem
ISV oud
tekort
2.000.000
0
400.000
600.000
vernieuwen zorg / wel-zijnsinfrastructuur wijksteunpunten Noord zorgunits Noord wijksteunpunten Riebeeck zorgunits Riebeeck wijksteunpunten Bloemenbuurt zorgunits Bloemenbuurt
12.000.000
0
18.000.000
0 1.000.000
11.700.000
0
zorgunits Boomberg wijksteunpunt Hilversumse Meent
1.000.000
vernieuwen woningvoorraad
particuliere woningverbetering
30
4.000.000
23.000.000
0 0
800.000
0
vernieuwen woonomgeving Larenseweg
1
1.460.000
1.460.000
1.360.000
100.000
bewoners Top 5 Over ‘t Spoor
1
390.000
390.000
390.000
0
openbare ruimte Over ‘t Spoor
1
4.000.000
4.000.000
openbare ruimte Noord
1
1.000.000
1.000.000
openbare ruimte Bloemenbuurt
1
4.000.000
4.000.000
Riebeeckkwartier
1
1.000.000
1.000.000
IBP (looptijd t/m 2011)
2
10.000.000
20.000.000
4.000.000 1.000.000 866.000 290000 2.500.000
15.000.000
2.500.000
710.000 0
infrawerken (t/m 2012)
3
5.000.000
15.000.000
7.500.000
0
investeringen straten,wegen
4
1.300.000
5.200.000
5.200.000
0
investeringen groen, bomen
4
500.000
2.000.000
2.000.000
0
investeringen speelplekken
4
75.000
300.000
300.000
0
riolering per jaar
5
3.500.000
17.500.000
17.500.000
0
20000
1.000
20.000.000
99
13.000
1.287.000
glasvezel huis-aan-huis geluidsaneringen A-lijst-woningen
1.485.000
bodemsaneringsprogramma
7.500.000
0 3.134.000
20.000.000
0 605.000
356.000
682.000
233.500
895.500
investeringen in scholen
5
6.500.000
32.500.000
32.500.000
0
Personeelskosten
5
500.000
2.500.000
2.050.000
450.000
ISV kansprojecten
1
7.000.000
TOTAAL GENERAAL
7.000.000 422.422.000
7.000.000 234.156.000
68.200.000
94.449.500
6.045.000
19.571.500
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Toelichting Het overzicht omvat ook lopende projecten. Daarvan zijn alleen de investeringsbedragen opgenomen voor zover die in de jaren 2010 t/m 2014 daadwerkelijk gedaan worden. De historische investeringsbedragen zijn dus niet opgenomen. Als in oude budgetten dekking aanwezig was, bijvoorbeeld via reeds verleende ISV budgetten, dan is deze dekking in de tabel inzichtelijk gemaakt. Het totaalbedrag van de investeringen komt uit op ruim € 400 miljoen. Dit bedrag is inclusief investeringen door derden. Zoals uit de tabel blijkt is niet voor alle projecten volledige dekking aanwezig. Het totale tekort is begroot op bijna € 20 miljoen, terwijl het indicatieve ISV budget € 4,1 miljoen bedraagt. Voor de beschikbare ISV middelen speelt bovendien een rol dat onzekerheid bestaat over de realisatie van enkele in het verleden ingeboekte subsidies, met name de provinciale UNA/ISV subsidie Lieven de Key (risico € 1,4 miljoen) en de BLS subsidie voor de gerealiseerde woningbouw op de peildatum in 2010 (risico € 2,8 miljoen). Dit betekent dat gezocht moet worden naar aanvullende dekking, dan wel dat nadere prioriteiten moeten worden gesteld. Eind 2010 wordt daartoe aan de gemeenteraad een voorstel gedaan in de vorm van het Verdeelbesluit ISV 2010. Met betrekking tot de inzet van het ISV 3 budget wordt indicatief gedacht aan de volgende bestedingen: Investeringsbudget volgens berekening van de provincie
€ 4.138.022
Indicatief te reserveren bedragen: Subsidies aan woondienstencentra Investeringen in woonomgeving Bodemsaneringsprogramma Geluidsaneringsprogramma Personeels- en organisatiekosten Reservering voor KANS projecten TOTAAL
€ 800.000 € 930.000 € 895.500 € 662.000 € 450.000 € 400.500 € 4.138.000
31
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
7 Vaststelling Het Ontwikkelingsprogramma is tot stand gekomen na consultatie van de ISV partners, de bewoners van Hilversum en de buurgemeenten.
7.1 Consultatie van ISV partners Met de drie woningcorporaties zijn oriënterende gesprekken gevoerd met betrekking tot hun investeringsvoornemens voor de komende ISV-3 periode. Het concept programma is begin januari 2010 toegezonden aan de ISV partners, te weten de woningcorporaties en de instellingen op het gebied van zorg en welzijn. Twee corporaties hebben schriftelijk gereageerd met het verzoek om meer te investeren in de openbare ruimte, in aansluiting op corporatie investeringen in de woningvoorraad. De gezamenlijk instellingen uit de sectoren wonen, welzijn en zorg hebben hun visie op het woondienstenzone beleid op schrift gesteld ten behoeve van het door de nieuwe raad op te stellen collegeprogramma.
7.2 Consultatie van bewoners Voor de consultatie van bewoners is een samenvatting van het concept programma gemaakt in de vorm van een ISV-3 krant. Deze is toegezonden aan alle bekende (wijk) bewondersorganisaties (in totaal circa 300 adressen) tezamen met een uitnodiging voor een inloopbijeenkomst op 28 januari 2010. Deze bijeenkomst is bezocht door circa 50 mensen. In de voorbereidingsfase zijn enkele vragen over stedelijke vernieuwing aan de Hilversumse burgers voorgelegd via de omnibusenquête 2009. Het concept programma is voorgelegd via internet voorgelegd aan het Burgerpanel. De resultaten van de Omnibus enquête staan in bijlage 12 en van het Burgerpanel in bijlagen 13.
32
7.3 Regionale afstemming Het ontwikkelingsprogramma is regionaal afgestemd. Bij het opstellen zijn de regionaal afgesproken kader in acht genomen, met name de regionale woonvisie 2007-2020 en de gebiedsagenda 2010-2020. Het concept programma is toegezonden aan de colleges van B&W van de buurgemeenten in de regio. De wijze van regionale afstemming is bestuurlijke overeengekomen in de portefeuillehoudersoverleggen Ruimtelijke Ordening en Wonen, Welzijn en Zorg, gehouden op 16 resp. 17 december 2009.
7.4 Bestuurlijke vaststelling Het Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum 2010-2014 is vastgesteld door de gemeenteraad op 21 april 2010.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum 2010-2014
Bijlagen
33
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 1 Programmabegroting 2010 In de programmabegroting (2010) zijn de volgende beleidsdoelen opgenomen die relevant zijn voor het Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing:
Programma 7: Wonen/ISV 7.1 Huisvesting voor doelgroepen en een rechtvaardige verdeling van de woonruimte prestaties 2010 (speerpunten): 1. Maken van afspraken met de woningcorporaties over o.a. betaalbare woningen en alternatieve vormen van huur of koop, en de relatie met de wonen-welzijn-zorg-doelstellingen. 2. Uitvoeren van vernieuwende en creatieve oplossingen en experimentenvoor het huisvesten van specifieke doelgroepen, zoals wonen boven winkels en in tijdelijke woonruimtes. 3. Realiseren van minimaal 37% sociale woningbouw. 4. Implementeren van de uitkomsten van de regionale evaluatie van het systeem van woonruimteverdeling. 5. Lokale actualisering van de regionale woonvisie.
7.2 Een ruim aanbod van nieuwe en vernieuwde woningen prestaties 2010 (speerpunten): 1. In overleg met provincie en gewest bevorderen van de (regionale ) woningbouwtaakstelling. 2. In overleg met de corporaties bevorderen van kwaliteitsimpulsen in de bestaande voorraad. 3. Geplande nieuwbouwproductie: netto 250 woningen per jaar.
34
7.3 Realisering van het ontwikkelingsprogramma stedelijke vernieuwing prestaties in 2010 (speerpunten): 1. Opstellen van een ISV-programma voor de periode 2010-2014. 2. Opstellen van verstedelijkingsafspraken met rijk en provincie voor de periode 2010-2020.
Programma 4: Welzijn en Zorg 4.1 Bevordering van de sociale samenhang in de gemeente c.q. samenleving en het voorkomen en bestrijden van sociaal isolement en maatschappelijke uitsluiting
prestaties in 2010 (speerpunten): 1. Met voortvarendheid werken c.q. definitieve keuzes maken ten aanzien van de inrichting van de woondienstenzone Zuid (met de woondienstencentra de Egelantier en Zuiderheide) alsmede de woondienstenzone De Meent. 2. Sociale ondersteuningsstructuur: uitwerken van een pilot in Oost en Noord-Oost met als doel een ondersteuningsstructuur op basis van de bij de burger levende vraag/behoefte, die bijdraagt aan de zelfredzaamheid en de sociale samenhang in wijken en buurten. De uitkomst van de pilots zullen de basis vormen voor een ondersteuningsstructuur in de overige wijken.
Programma 3: Onderwijs 3.1 Voldoende, goed onderhouden, veilige en functionele huisvesting voor het primair en voortgezet onderwijs in Hilversum
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Programma 6: Milieubescherming, Natuur en Leefbaarheid 6.6 Hilversum is een veilige en leefbare gemeente (schone bodem, goede luchtkwaliteit, veilig transport van gevaarlijke stoffen en aanvaardbare geluidsbelasting)
prestaties in 2010 (speerpunten): 1. Opstellen ISV-bodemsaneringsprogramma 2010-2014. 2. Uitvoeren van het duurzaamheidsprogramma. 3. Subsidiëren van de Stichting Natuur- en Milieueducatie.
Programma 8: Economische Zaken, Media, Toerisme en Evenementen 8.1 Een sterke positie van Hilversum als Multimediastad
prestaties in 2010 (speerpunten): 5. Stimuleren en faciliteren van fysieke vestigingsmogelijkheden voor de creatieve sector (inclusief de multimediasector) op de ontwikkelingslocaties Media park en Mussenstraat en in de wijk Over ’t Spoor.
8.6 Voldoende ruimte voor bedrijvigheid 8.7 Een in economische zin goed functionerend aanbod van detailhandel en horeca met een regionaal verzorgende functie 8.8 Een goede aansluiting tussen onderwijs, arbeidsmarkt en werkgelegenheid
Programma 9: Cultuur en Monumentenzorg 9.5 Bescherming en instandhouding van cultuurhistorische waarden van internationaal, nationaal en lokaal belang en goed onderhouden van gerestaureerde monumenten
prestaties in 2010 (speerpunten): 1. De advisering inzake de aanwijzing van de gebieden Zuid en Oost/Kamrad als rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht afronden. 5. Inzetten op restauratie en herbestemming, zoals Zonnestraal, de Melkfabriek en de Clemenskerk.
Programma 10: Openbare Orde en Veiligheid, Brandweer 10.1 Duurzame sociale veiligheid door effectieve samenwerking met alle betrokken lokale partners onder regie van de gemeente
prestaties in 2010 (speerpunten): 1. Uitvoeren en afronden van ten minste 90% van de toegezegde activiteiten in het wijkveiligheidsplan voor alle acht wijken in de gemeente Hilversum. 2. Het aantal incidenten van jongerenoverlast verminderen. 3. Het aantal gevallen van vernieling en vandalisme verminderen. 4. Het uitvoeren van de plannen in het kader van Senioren en veiligheid om zo de veiligheidsgevoelens onder senioren te verbeteren.
35
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Programma 12: Sport en Recreatie 12.5 Voldoende en veilige openbare ruimte om te spelen en te bewegen
prestaties in 2010 (speerpunten): 1. Het goed onderhouden en waar nodig opwaarderen van openbare speelgelegenheden (avontuurlijker, hogere gebruikswaarde met toepassing van nieuwe materialen). 2. Onderzoek doen naar de mogelijkheid om speelgelegenheden aan te leggen in de stadsvernieuwingsgebieden Hilversum Noord en het Van Riebeeckkwartier. De bestaande voorzieningen in deze buurten verbeteren.
Programma 14: Bereikbaarheid 14.1 Betere doorstroming van het autoverkeer op het hoofdwegennet in Hilversum 14.4 Betere benutting van de beschikbare parkeerruimte in Hilversum 14.5 Evenredige verdeling van de mobiliteitsgroei over alle vervoerswijzen
Programma 15: Ruimtelijke Ordening 36
15.2 Een kwalitatief aantrekkelijke fysieke leefomgeving en een evenwichtige en maatschappelijk aanvaardbare verdeling van werkgelegenheid, woningen en voorzieningen over de stad (de juiste functie op de juiste plek)
Programma 16: Beheer Openbare Ruimte 16.1 Duurzame instandhouding en doorontwikkeling van een schone, hele en veilige infrastructuur 16.2 Duurzame instandhouding en doorontwikkeling van de groene kwaliteiten van Hilversum
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 2 Buurten en postcodegebieden Overzichtskaart Buurten en postcodegebieden
OVERZICHTSKAART BUURTEN EN POSTCODEGEBIEDEN
Landelijk Gebied Landelijk Gebied
HILVERSUMSE MEENT 1218 Hilversumse Meent
NOORD 1222
Mediapark
Noord
Villaparken
NW VILLAGEBIED 1217
Trompenberg Noord
TrompenbergRaadhuisZuid kwartier
Erfgooiers Johannes Geradtswegbuurt buurt Astronomische buurt Geuzenbuurt
Landelijk Gebied Boomberg
Havenkwartier
Kerkelanden
Langgewenst buurt
CENTRUM Sint Havenstraat- 1211 Vitusbuurt
Het Rode Dorp
Zeverijn
KERKELANDEN 1216
NIEUWOOST 1223
Electrobuurt
OVER ´t SPOOR 1223
Staatsliedenkwartier
ZUID 1215 Zeeheldenkwartier
Liebergen
Centrum
buurt
Schrijverskwartier
Kleine Driftbuurt
Bloemenkwartier Noord
BLOEMENBUURT 1214 Bloemenkwartier Zuid
Van Riebeeckkwartier Schilderskwartier
RIEBEECK 1212 Arenaparkkwartier
ZW VILLAGEBIED 1213
´t Hoogt van ´t Kruis
WestIndiekwartier
Landelijk Gebied
37
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 3 Wijkprofielen ISV 2009
Hilversum
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1.756
106
37
302
86
134
219
392
101
83.815
8.140
3.375
6.280
7.310
10.090
8.675
7.190
4.075
22
13
17
27
23
24
19
24
20
18
10
27
18
16
20
28
24
17
4
7
6
6
5
8
Totaal Oppervlakte Inwoneraantal % jong % oud Prognose 2015 % niet-westerse allochtonen
10
14
21
% laag inkomen
27
29
54
9
29
30
19
16
22
% hoog inkomen
28
24
4
63
29
28
27
57
25
% lage opleiding
29
28
34
10
25
30
33
19
29
% hoge opleiding
41
52
19
58
44
40
27
56
38
38.770
4.235
1.840
2.260
3.375
4.500
4.255
3.020
1.725
Woningvoorraad
259.000
197.000
165.000
509.000
233.000
258.000
213.000
% eengezinswoningen
68
61
41
79
92
64
50
73
83
% koopwoningen
50
63
35
71
41
59
39
70
45
% bouwjaar t/m 1944
44
41
15
63
81
39
17
59
14
% bouwjaar 1945 t/m 1970
30
15
61
13
14
45
33
18
14
% bouwjaar 1971 t/m 1990
17
22
15
8
4
11
46
12
68
% bouwjaar 1991 en later
10
22
10
16
1
5
5
12
5
WOZ-waarde
562.000 251.000
4
7
9
3
5
2
2
2
2
55
144
100
19
72
61
101
18
52
Gemiddelde woningbezetting
2,16
1,92
1,83
2,78
2,17
2,24
2,04
2,38
2,36
Aantal bedrijven/instellingen
6.730
1.261
118
730
537
588
650
1.112
180
44.793
5.790
911
10.507
1.198
1.425
4.581
13.551
274
40
31
40
51
32
44
47
58
50
% woningen slecht (subjectief) Aantal woningen per ha
38
85.100
Aantal arbeidsplaatsen % niet actief
1,03
0,79
0,64
1,40
1,04
1,15
1,06
1,21
1,15
% poging woninginbraak
4
1
7
5
5
3
0
3
0
% woninginbraak
2
3
0
4
4
2
1
0
0
% dat zich onveilig voelt in buurt
8
17
21
2
4
5
4
2
0
% vervuiling
31
37
43
27
44
26
16
9
17
% te hard rijden auto’s
22
14
17
32
17
24
18
28
20
% overlast jongeren
21
33
23
9
8
12
18
14
20
% te weinig parkeermogelijkheden
19
21
19
2
26
16
27
9
14
% vandalisme/vernielingen
17
19
37
9
10
18
16
9
43
% te weinig surveillance
12
16
8
14
7
10
13
13
9
% fout parkeren
11
13
9
7
17
14
13
9
9
% slecht onderhoud bestrating
Aantal auto’s per huishouden
Buurtproblemen
11
6
6
9
7
15
4
24
9
% te veel (sluip)verkeer
8
8
11
18
12
9
7
17
0
% verkeersdrempels
7
3
4
11
8
11
2
3
11
% geluidsoverlast verkeer
6
7
4
9
10
9
4
11
0
% burengerucht/burenruzies
5
7
4
4
3
4
2
3
6
% weinig speelgelegenheden
5
4
4
7
0
11
1
9
0
% slecht onderhoud groen
4
2
2
9
10
1
3
3
0
% slechte busverbindingen
4
0
0
5
3
8
0
1
0
% overlast drugsgebruikers/dealers
4
12
2
4
1
1
1
1
0
% slechte openbare verlichting
3
2
4
2
6
2
1
7
3
% weinig openbaar groen
4
8
2
4
12
5
1
0
0
% overlast alcoholverslaafden
1
7
0
0
0
0
1
1
0
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
1221
1222
1223
104
148
7.650
10.415
22
22
26 Percentage inwoners 0 t/m 19 jaar (CBS 2008)
9
17
14 Percentage inwoners 65 jaar of ouder (CBS 2008)
16
15
14 Percentage niet-westerse allochtonen volgens definitie CBS (CBS 2008)
19
33
29 Percentage huishoudens met netto inkomen < € 1.500 (Omnibus 2009 raming)
18
23
29 Percentage huishoudens met netto inkomen > € 3.000 (Omnibus 2009 raming)
31
26
45 Percentage inwoners met een lagere (beroeps)opleiding (Omnibus 2009 raming)
46
44
3.425
5.290
127 Totale oppervlakte in ha exclusief landelijk gebied (CBS 2008) 10.605 Aantal inwoners per 1 januari (CBS 2008)
PRIMOS-bevolkingsprognose (ABF Research 2008)
29 Percentage inwoners met een hogere (HBO/Universitair) opleiding (Omnibus 2009 raming) 4.500 Aantal woningen (CBS 2008); 350 woningen in landelijk gebied
180.000 196.000 208.000 Gemiddelde WOZ-waarde van de woningen (CBS 2007) 86
46
82 Percentage eengezinswoningen (ABF Research 2008)
63
31
41 Percentage koopwoningen (ABF Research 2008)
72
27
49 Percentage woningen met bouwjaar t/m 1944 (ABF Research 2008)
14
58
26 Percentage woningen met bouwjaar 1945 t/m 1970 (ABF Research 2008)
7
12
8 Percentage woningen met bouwjaar 1971 t/m 1990 (ABF Research 2008)
7
4
17 Percentage woningen met bouwjaar 1991 en later (ABF Research 2008)
5
4
82
70
4 Percentage woningen, dat door bewoner als slecht ervaren wordt (Omnibus 2007/2008/2009 raming)
2,23
1,97
2,36 Gemiddelde woningbezetting (CBS 2008)
599
451
504 Aantal bedrijven/instellingen (LISA 2008)
3.236
1.357
27
32
0,91
0,95
10
4
76 Aantal woningen per ha van het woongebied (CBS 2008)
1.963 Aantal arbeidsplaatsen > 12 uur per week (LISA 2008) 40 Percentage 18+ gepensioneerd+studerend+arbeidsongeschikt+werkloos+zorg huishouden (Omnibus 2009 raming) 1,09 Aantal auto’s (ook busjes), waarover huishouden beschikt (Omnibus 2008/2009 raming) 1 Percentage huishoudens, dat afgelopen jaar slachtoffer was van poging tot woninginbraak (Omnibus 2009 raming)
5
3
10
9
0 Percentage huishoudens, dat afgelopen jaar slachtoffer was van woninginbraak (Omnibus 2009 raming)
48
31
32
22
25
22
30
23
30
33
13
16
23
10
12
13
9
17
10
7
15
13
16
6
3
8
3
4
13
9
2
4
4
1
10
8
0
6
6
0
3
11
10 Percentage inwoners, dat zich onveilig voelt in de eigen woonbuurt (Omnibus 2009 raming) Percentage als grootst (top 3) ervaren problemen in eigen woonbuurt (Omnibus 2009 raming)
7
8
1
13
2
3
1
1
3
3
1
1
1
0
0
39
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 4 Woningvoorraad Hilversum telt in 2009 ruim 84.000 inwoners. Zij bewonen met gemiddeld 2,16 personen per woning de in totaal bijna 39.000 woningen die Hilversum rijk is. Van de woningvoorraad is de helft in particulier eigendom. De andere 50% (19.385 woningen) bestaat voor een derde (ruim 6.000) uit particuliere huurwoningen en tweederde (ruim 13.000 woningen) uit huurwoningen in bezit van woningcorporaties. Ruim tweederde van de woningvoorraad (68%) bestaat uit eengezinswoningen; in het segment huurwoningen ligt dit aandeel lager. Het overgrote deel van de voorraad bestaat uit oudere woningen: 44% is van voor de oorlog en slechts 10% is minder dan 20 jaar oud.
Betaalbaarheid
De regio Gooi en Vechtstreek is een zeer gewilde regio om te wonen. In combinatie met de beperkte nieuwbouwmogelijkheden ligt er een grote druk op de woningmarkt en op het prijsniveau: de gemiddelde WOZ-waarde (per 2006) is bijna € 300.000,=, tegen € 200.000,= landelijk. Naast Huizen levert Hilversum een grote bijdrage in de regio aan de betaalbare woningvoorraad voor huishoudens met een laag (midden) inkomen. De vraag naar betaalbare woningen in de huur- en koopsector is en blijft groot: in Hilversum heeft circa 35% van de huishoudens (13.000) een inkomen dat beroep op een betaalbare woning rechtvaardigt. Woningcorporaties nemen het grootste deel voor hun rekening: meer dan 95% van hun bezit (meer dan 12.500 woningen) behoort tot de sociale huursector (tot € 650,-). Daarvan zijn er circa 11.500 ’betaalbaar’ (tot € 550,-). Van de particuliere huurwoningen is naar schatting de helft (3.000 woningen) als betaalbaar aan te merken (bron: Omnibusenquête 2009). In de koopsector tenslotte hebben circa 3.000 woningen een WOZ-waarde tot maximaal € 200.000,= (bron: WOZgegevens), de grens die in de Regionale Woonvisie als betaalbaar wordt aangemerkt. 40
In grote lijnen is de vraag- aanbodverhouding in Hilversum daarmee als volgt weer te geven: vraag huishoudens met laag en midden inkomen
aanbod betaalbare huur corporaties
aanbod betaalbare huur particulier
aanbod betaalbare koop (tot € 200.000,=)
13.000
11.500
3.000
3.000
Opgemerkt wordt dat de verhouding in de woningvoorraad op zich nog niets zegt over wijze waarop de voorraad wordt bewoond. Er is met andere woorden per definitie sprake van scheefheid: hogere inkomens in woningen met een lagere huur, maar ook de omgekeerde situatie kan aan de orde zijn. De relatie tussen inkomen en huurprijs wordt namelijk alleen getoetst op het moment van de toewijzing van de woning. Over de mate waarin scheefheid op de woningmarkt voorkomt én over de vraag hoe (on)gewenst dit is lopen de meningen ver uiteen.
Bevolkingsontwikkeling en woningbehoefte
De regio en zo ook Hilversum lopen landelijk gezien voorop in de vergrijzing, maar het aantal inwoners zal desalniettemin nog met enkele procenten stijgen (Rigo, 2008). Daarnaast zet de daling van de gemiddelde woningbezetting nog licht door, door o.a. echtscheidingen en langer (alleen) zelfstandig blijven wonen, waardoor het aantal huishoudens stijgt. Per saldo betekent dit een bevolkingsgroei tot 86.000 inwoners in 2020 en een bijbehorende woningbehoefte van 41.000 woningen. Om alleen om in de behoefte vanuit de ontwikkeling van de “eigen” bevolking te voorzien, zijn tot het jaar 2020 ruim 2000 woningen nodig. Behoeften die voortvloeien uit de centrumfunctie van Hilversum (bovenlokale voorzieningen) of uit de doelstellingen ten aanzien van (economische) vitaliteit (werknemers in zorg, onderwijs, zakelijke dienstverlening) zijn in deze woningbehoefteraming niet meegenomen.
Doelgroepen
Jongeren en jonge gezinnen hebben binnen de groep met lage en midden inkomens de slechtste positie op de
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
woningmarkt. De beïnvloedbaarheid van de markt van voor deze groepen geschikte woningen beperkt zich tot het systeem van woningtoewijzing (waaraan in regionaal verband wordt gewerkt) en specifieke instrumenten als kooparrangementen en startersleningen. De derde doelgroep uit de Regionale Woonvisie betreft de huishoudens die wonen en zorg combineren. Door de vergrijzing neemt het aantal ouderen toe. Tegelijk betekent het rijksbeleid om wonen en zorg te scheiden, een toenemende vraag naar woningen waar men langer, ook met een beperking en/of zorgbehoefte, kan blijven wonen. TNO (2008) heeft het tekort aan dit segment voor Hilversum indicatief geraamd op 700 woningen. Aan een specificatie van de omvang en aard van het bestaande aanbod van woningen die geschikt zijn voor huishoudens met een beperking en/of zorgvraag, en daarmee van de tekorten aan dergelijke woningen, wordt in regionaal verband hard gewerkt. Duidelijk is dat er zowel in de bestaande voorraad als in de nieuwbouw een flinke opgave op dit terrein ligt.
Woonmilieus
De Gooi en Vechtstreek is vooral zo’n aantrekkelijke regio om te wonen vanwege de grote variatie aan woonmilieus. Behoud en versterking daarvan is ook voor Hilversum een belangrijke opgave. Gegeven het gebrek aan uitleglocaties moet het merendeel van de woningbouwopgave binnenstedelijk gerealiseerd worden, deels door inbreiding, deels door herstructurering en transformatie. Bij sloop-nieuwbouw van woningen treedt bovendien vaak woningverlies op. De noodzaak tot verdichting door het realiseren van gestapeld bouwen van appartementen neemt daarmee toe, terwijl de vraag naar grondgebonden woningen, ook in het betaalbare segment, substantieel is. Om zowel in de vraag in kwantitatieve zin als in betaalbaar en toegankelijk te kunnen voorzien is het wellicht wel de grootste uitdaging voor Hilversum om appartementen te bouwen (intensief ruimtegebruik) met concurrerende kwaliteit ten opzichte van grondgebonden woningen.
De postcodegebieden
Centrum (postcodegebied 1211) De Hilversumse binnenstad heeft een centrumstedelijk woonmilieu dat vooral geliefd is bij jongeren en starters. Kansen voor het centrum liggen vooral in het voortzetten van projecten voor “Wonen boven Winkels”. Inbreidingsof transformatielocaties bieden ook kansen voor bijvoorbeeld ‘empty-nesters’ die stedelijke voorzieningen en goede bereikbaarheid belangrijk vinden. Van Riebeeckkwartier (postcodegebied 1212) ‘De Riebeeck’ is een naoorlogs buitencentrum wederopbouw woonmilieu. De wijk kenmerkt zich door een hoog percentage ouderen en een toenemend aandeel lage inkomens. Het percentage woningen dat als slecht wordt ervaren is het hoogst van heel Hilversum (9% ten opzicht van 4% gemiddeld, bron: Omnibusenquête 2009). Verhuurproblemen worden (nog) niet gesignaleerd, maar oplettendheid hierbij is geboden, evenals ten aanzien van sociale aspecten van de wijk.
Villawijken (postcodes 1213 en 1217) Zowel de Noordwestelijk als Zuidoostelijke villawijk zijn populair onder ouderen en gezinnen. Het prijsniveau van de woningen in de villawijken ligt duidelijk hoger dan in elders in Hilversum. Kansen liggen bijvoorbeeld in de herstructurering van zorgcentrum de Boomberg tot woondienstencentrum met een verzorgende functie naar de omliggende wijk.
Bloemenbuurt (postcodegebied 1214) De Bloemenbuurt vormt een buitencentrum tuinstad woonmilieu. De noordelijke buurt kent veel koopwoningen in het middensegment, het zuidelijk deel bijna uitsluitend (betaalbare) huurwoningen. De buurt wordt aangewezen tot gemeentelijk monument. De wijk kent het grootste aandeel vooroorlogse woningen van Hilversum, vooral (kleine) eengezinswoningen en deels van slechte kwaliteit. Kansen voor de wijk liggen in kwalitatieve woningverbetering en aansluitend verbetering buitenruimte. Sporadische mogelijkheden tot toevoeging of samenvoeging moeten benut worden om toegankelijke woningen te realiseren, omdat dat in de wijk door de kleine plattegronden feitelijk onmogelijk is. Het in ontwikkeling zijnde woondienstencentrum De Egelantier kan hierbij een spilfunctie vervullen. Woningcorporatie Dudok Wonen, grootste eigenaar in Bloemenbuurt zuid concentreert haar investeringsprogramma op renovatie van deze buurt.
41
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Zuid (postcodegebied 1215) Het karakter van de verschillende buurten varieert, afhankelijk van de bouwperiode, van groenstedelijk en buitenstedelijk tuinstad tot wederopbouw woonmilieu. Zuid biedt een gedifferentieerd woningaanbod, zowel in grootte als in type en prijs. Het is daarmee een populair woongebied. In sommige delen van het Zeeheldenkwartier worden leefbaarheidsproblemen gesignaleerd in enkele na-oorlogse complexen.
Kerkelanden (postcodegebied 1216) Kerkenlanden is in de jaren ’70 ontwikkeld met een buitencentrum (hofjes) woonmilieu en kent een hoog percentage grondgebonden gezinswoningen. Inmiddels heeft de populaire wijk een groot aandeel ouderen, maar weinig doorstroommogelijkheden binnen de wijk. Kansen voor de wijk liggen in het toevoegen van (voor ouderen geschikte) appartementen, zeker daar waar aansluiting op het bestaande zorgcentrum mogelijk is.
Hilversumse Meent (postcode 1218) De Hilversumse Meent is net als Kerkelanden een gezinswijk, maar iets minder populair vanwege de afgelegen ligging. Ook hier speelt het tekort aan toegankelijke en/of zorggeschikte appartementen om doorstroming vanuit de eengezinswoningen mogelijk te maken. Kansen liggen in het centrumgebied, zeker als dit zich kan ontwikkelen naar een woondienstenzone. Woningcorporatie het Gooi en Omstreken vervult een centrale rol in dit gebied en neemt het initiatief met vervangende nieuwbouwinvesteringen.
Over ’t Spoor (postcodegebied 1221)
42
Over ’t Spoor is een centrumstedelijk woonmilieu met een gemengde bestemming. Over ’t Spoor is een wijk in transitie: een wijk met relatief veel eigen woning bezit, deels van slechte kwaliteit en met zowel een stijgend aandeel huishoudens met hoge inkomens als met een stijgend aandeel lage inkomens. Kansen voor de wijk liggen in aan creatieve bedrijvigheid gerelateerde woningen, bij jonge starters en hogere inkomens die een centrumstedelijk woonmilieu prefereren. Aandacht is nodig voor het voorzieningenniveau en de relatie met economie. Woningcorporaties, met name de Alliantie Gooi en Vechtstreek, beschouwen de wijk als concentratiegebied voor hun investeringen.
Noord (postcodegebied 1222) De wijk Noord is een buitencentrum opbouwwijk. In de wijk zijn en worden momenteel projecten in het kader van ISV 2 uitgevoerd. Het is daardoor verklaarbaar dat de bevolkingsomvang de laatste jaren licht daalt en de bevolking enigszins verjongt. Inzet voor Noord is in de woningvoorraad, die grotendeels bestaat uit sociale huurappartementen, ook ruimte te creëren voor onder andere senioren (wonen met een beperking, wonen en zorg). Hierbij wordt aansluiting gezocht bij de woondienstenzone.
Nieuw-Oost (postcodegebied 1223) De wijk Nieuw-Oost heeft een buitencentrum tuinstad woonmilieu. In eerdere ISV-periodes heeft de focus op deze wijk gelegen met name Liebergen (Dudok-Revisited en Wijk Centrum St. Joseph). Momenteel kent de wijk een stabiele bevolkingsomvang en leeftijdsopbouw.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 5 Indicatieve woningbouwplanning Indicatieve woningbouwplanning 2010-2014 (incl. herstructurering en renovatie) JAAR VAN OPLEVERING (indicatief) nr.
locatie
wijk
A: INBREIDINGSLOCATIES 1 Centrum Pr. Bernhardstraat/ Schapenkamp (Aloysius) 2 Centrum Herenstraat/KPN
2009 2010 2011 2012 2013 2014 later totaal
inbreiding
95
inbreiding
12
3
Centrum
4
Centrum
5
Centrum
Koninginneweg (naast De Vorstin) Koninginneweg/ Naarderstraat (achter De Vorstin) Koninginneweg 83-85-87
inbreiding
32
6
Centrum
Langgewenst
inbreiding
100
7
Centrum
inbreiding
20
8
Centrum
Noordse Bosje fase 2 (v. Vlaanderen) Stationsgebied Zuid
9
Centrum
Kapelplaats
inbreiding
60
10 Centrum
Stationsgebied Noord
inbreiding
70
11 Centrum
Havenstraat (Ons Gebouw)
inbreiding
12 Centrum
Naarderstraat (logerij)
inbreiding
13 Centrum
Achterom
inbreiding
41
14 Centrum
KRO eiland
inbreiding
49
15 Liebergen
Kapperschool A. Fokkerweg inbreiding
16 Liebergen
A. Fokkerweg
inbreiding
18 Nieuw-Oost
Plan Anna’s Hoeve
inbreiding
19 Nieuw-Oost
Philipslocatie
inbreiding
200
20 Riebeeck
inbreiding
39
21 Riebeeck
van Linschotenlaan/ Oostereind Soestdijkerstraatweg
22 Riebeeck
Bontekoeterrein
inbreiding
23 zuid-oost
Diependaal fase 3
inbreiding
inbreiding
47
inbreiding
10
inbreiding
inbreiding
Opmerkingen
150
18 19
43
80 31
630
12
36 57
24 Bloemenbuurt Zuiderkerk
inbreiding
25 Bloemenbuurt Clemenskerk
inbreiding
10
26 Kerkelanden
Diependaalselaan
inbreiding
27 Kerkelanden
inbreiding
28 Kerkelanden
3e woongebouw Kerkelandenvijver voormalige Sporthal locatie
29 noord-west
Otto’slaan (Koetshuis)
inbreiding
30 noord-west
inbreiding
28
31 meent
Boefterrein (Residence Trompenberg) Hilversumse Meent fase 2
inbreiding
95
32 Over ‘t Spoor
Regev
inbreiding
33 Over ‘t Spoor
Lucent
inbreiding
34 Over ‘t Spoor
Larenseweg/Melkfabriek
inbreiding
35 Over ‘t Spoor
Larenseweg/P-terrein
inbreiding
36 Over ‘t Spoor
Zuiderweg/Larenseweg
inbreiding
37 Over ‘t Spoor
S.Stevinweg hoek Noorderweg
inbreiding
13 300 50
inbreiding
45 12
80
97
193
174 49 13 19 22
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
JAAR VAN OPLEVERING (indicatief) nr.
wijk
locatie
2009 2010 2011 2012 2013 2014 later totaal
38 Over ‘t Spoor
Zwaluwplein (Ons Huis)
inbreiding
39 Noord
inbreiding
40 Noord
Lieven de Key (woningen in woondienstencentrum) W.C. Bradelaan
inbreiding
41 Noord
Ten Boomstraat
inbreiding
80 18 100
SUBTOTAAL INBREIDINGSLOCATIES
24
254
B: HERSTRUCTURERINGSLOCATIES 42 Bloemenbuurt Egelantier (woningen in 80 te woondienstencentrum) slopen Zuiderheide (woningen in woon43 Zuid 44 Meent
15
85
2975 waarvan gepland in ISV 3 periode: 1835
14 24 119 14
49 Riebeeck
renovatie
85
50 Bloemenbuurt Bloemenbuurt Anemoonstraat e.o. 51 Bloemenbuurt Bloemenbuurt Geraniumstraat e.o. 52 Bloemenbuurt Bloemenbuurt Geraniumschool e.o. 53 Bloemenbuurt Bloemenbuurt Lavendelplein e.o. 54 Bloemenbuurt Bloemenbuurt Korenbloemstraat e.o. 55 Zuid Van Neslaan e.o.
renovatie
17
56 Over 't Spoor
Zwaluwstraat deel 2
renovatie
57 Over 't Spoor
Electrobuurt
renovatie
58 Noord
Vierkerkenhuis (woningen in renovatie woondienstencentrum) renovatie Jac.v.Campenlaan/ Erfgooiersstraat (5.6) Jac.v.Campenlaan (5.8) renovatie
Roggeveenstraat
994 1140
35
renovatie
60 Noord
97
210
C: RENOVATIEPROJECTEN 48 Liebergen Besselstraat e.o.
59 Noord
466
dienstencentrum)
Centrumplan Noordermeent 29 te slopen 45 Over ‘t Spoor Zwaluwstraat deel 1 16 te slopen 46 Noord Leemkuilen en Comes Oolen 30 te slopen 47 Noord Erfgooiersstraat/H.Smitstraat 135 te (5.7) slopen SUBTOTAAL HERSTRUCTURERINGSLOCATIES 290
44
Opmerkingen
11
143
15
120
15
15
13
58
38
53
0
210
18
renovatie
62
renovatie
84
renovatie
20
20
502 waarvan gepland in ISV 3 periode: 292
40
renovatie
55
99
renovatie 19
voorheen 26 woningen
175
60 54 96
SUBTOAAL RENOVATIEPROJECTEN
181
137
73
TOTAAL INBREIDING + HERSTRUCTURERING + RENOVATIE
219
534
554
236
58
300
453 1052 1650
mogelijk gedeeltelijk herstructurering 985 waarvan gepland in ISV 3 periode: 685 4462 waarvan gepland in ISV 3 periode: 2812
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 6 Overzichtskaart woningbouwlocaties Overzichtskaart woningbouwlocaties
OVERZICHTSKAART WONINGBOUWLOCATIES
Landelijk Gebied Landelijk Gebied
Mediapark Villaparken Trompenberg Noord
Hilversumse Meent
Noord
Erfgooiers Johannes Geradtswegbuurt buurt
TrompenbergRaadhuisZuid kwartier
Geuzenbuurt
Landelijk Gebied
Electrobuurt Boomberg
Havenkwartier
Kerkelanden
Het Rode Dorp
Zeverijn
Langgewenst buurt Centrum
Schrijverskwartier
Bloemenkwartier Noord
Zeeheldenkwartier
RENOVATIE
Kleine Driftbuurt Liebergen
Havenstraatbuurt
Staatsliedenkwartier
NIEUWBOUW
Astronomische buurt
Van Riebeeckkwartier
Schilderskwartier
45 Arenaparkkwartier
Bloemenkwartier Zuid
´t Hoogt van ´t Kruis
WestIndiekwartier
Landelijk Gebied
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 7 Inventarisatie woondienstenzones Hilversum als geheel/algemeen De programmadoelstelling is dat in Hilversum wordt toegewerkt naar zorgvriendelijke wijken: “een leefbare en veilige buurt met de nodige voorzieningen, waar bewoners (zowel met als zonder lichamelijke of geestelijke beperkingen) met onderling respect en vanuit betrokkenheid jegens elkaar samenleven”. Met de vaststelling van het Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing (ISV) 2000–2004, heeft de gemeenteraad in juni 2000 expliciet gekozen voor het creëren van woondienstenzones in Hilversum. Met ISV 2005-2009 is doorgegaan op deze ingeslagen weg en krijgt een vervolg in ISV 2010-2014. De keuze voor woondienstenzones in Hilversum vloeit met name voort uit een aantal landelijke trends en de positie van Hilversum als koploper in de vergrijzing. Als gevolg van de vergrijzing van de bevolking is een toename van het aantal ouderen met een intensieve zorgvraag, te constateren. Daarnaast groeit de vraag uit het werkveld om mensen met een (fysieke) beperking, verstandelijk gehandicapten en mensen met psychische problemen om zelfstandig wonen meer kansen te bieden. Een relevant gegeven is de groeiende trend om zo lang als mogelijk zelfstandig te wonen. Steeds meer mensen willen hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid zoveel mogelijk en zo lang mogelijk handhaven in de eigen woonomgeving. Dit is alleen te realiseren als diensten en zorg aan huis worden geleverd en er een fysiek punt is: een woondienstencentrum van waaruit deze zorg kan worden georganiseerd. Daarbij komt dat zorg in de eigen woon- en leefomgeving minder kostbaar is dan intramurale zorg. Tenslotte leert de praktijk, dat het gebruik maken van welzijn en dienstverlening de vraag naar formele zorg vermindert, een belangrijk aandachtspunt om de stijgende zorgbehoefte ook in de toekomst betaalbaar te houden.
46
Ook aan de “aanbodzijde”is een aantal trends waar te nemen. Intramurale voorzieningen worden door steeds meer gebruikers en de landelijke overheid (kwalitatief) als ontoereikend ervaren, waardoor een versnelling in het proces van extramuralisering van de zorg is ontstaan. Dat heeft gevolgen voor de organisatievormen van zorg en welzijn, maar ook voor het aanbod van woonvormen en het aantal locaties waar zorg geboden moet worden. Dat pleit voor meer samenhang in de dienstverlening en voor ontschotting in het totale welzijns- en zorgaanbod. Diverse landelijke regelingen (Wet Maatschappelijke Ondersteuning, woonzorgstimulering, woonzorgvernieuwing, ontwikkeling “zorgvriendelijke wijken”en het stimuleren van het levensloopbestendig bouwen en vormen van buurtzorg) onderstrepen de ingeslagen weg van zowel het rijks- als gemeentelijk beleid. Tevens wordt gewerkt aan investering in de sociale relaties (het sociaal cement) van de wijk. Om deze te versterken en te bundelen en, waar nodig, nieuwe aanpakken te ontwikkelen. Op dit moment wordt, in het kader van de uitvoeringsprogramma van het door de raad vastgestelde Wmo beleidsplan, een start gemaakt met de inventarisatie (en uitwerking) van de “sociale ondersteuningsstructuur”in Hilversum, met als pilot de wijken Noord en Oost. De woondienstencentra worden/zijn hierin een belangrijke verbindende schakel. Woondienstencentra zijn eveneens relevant in het kader van toekomstige andere ontwikkelingen. In dit verband zijn de ontwikkelingen op het terrein van de Centra voor Jeugd en Gezin en Brede Scholen relevant. Wat is goed?
De ervaringen van de eerste vijf jaren St. Joseph zijn overwegend positief te noemen.
Wat vormt een bedreiging?
-- gewijzigde financieringsmethodiek (rijksniveau) op het terrein van de zorg -- onvoldoende bestuurlijke committent voor de planvorming -- Het blijkt in de praktijk moeilijk om in een woondienstencentrum een restaurant exploitabel te maken.
Stand van zaken
Het overleg met welzijns- en zorginstellingen wordt geïntensiveerd door een herstart van de brede projectgroep op korte termijn (begin 2010). Aan de projectgroep wordt gevraagd om aanbevelingen te formuleren voor mogelijk gewenste aanpassingen in het concept en de feitelijke praktische uitwerking. Met voortvarendheid wordt op dit moment gewerkt aan het tot stand brengen van woondienstenzones en -centra in De Meent, Zuid (Egelantier en Zuiderheide) en het Vierkerkenhuis.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
CENTRUM/Seniorenwoningen aan de Schoolstraat (postcodegebied 1211) Vastgoedeigenaar
Gooi en Omstreken
Zorgleverancier
Er wordt geen zorg verleend
Investeringsvoor-nemens?
Neen
Stand van zaken
Er is in dit deel van de gemeente geen woondienstenzone en -centrum aanwezig terwijl het vermoeden bestaat dat daar wel behoefte aan is (de “randen” van het centrum, relatief grote afstand tot (zorg)voorzieningen ed.). Nader onderzoek is gewenst naar de mogelijkheden om de woondiensten-infrastructuur te versterken rondom dit complex.
Van Riebeeckkwartier/Gooiers Erf (postcodegebied 1212) Vastgoedeigenaar
Inovum
Zorgleverancier
Inovum
Investerings-voornemens?
Inovum streeft naar renovatie van de 127 verzorgingsunits (in plaats van sloop/nieuwbouw) en herindeling van de algemene ruimtes.
Stand van zaken
Het huidige aanbod omvat: -- wijkrestaurant; -- algemene ruimtes voor cursussen; -- bibliotheeksteunpunt; -- informatie- en adviesbalie. In samenwerking met Versa Welzijn wordt een plan ontwikkeld voor een gezamenlijk aanbod van zorg- en welzijnsdiensten. Hierbij wordt het naastgelegen buurtcentrum Nova Zembla betrokken en zo mogelijk ook extra ruimte in de basisscholen. Programmatische wensen zijn: -- vernieuwen/upgraden van het wijkcentrum; -- Centrum voor jeugd en gezin; -- brede school; -- praktijk voor huisartsen/apotheek/fysiotherapie. Als totale herontwikkeling tot de (financiële) mogelijkheden behoort, dan wordt ook bezien of wonen met zorg toegevoegd kan worden.
47
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bloemenbuurt/De Egelantier (postcodegebied 1214 Vastgoedeigenaar
Dudok Wonen
Zorgaanbieder
Hilverzorg
Investerings-voornemens?
In de komende jaren wordt het gehele complex vernieuwd Het nieuwbouwprogramma omvat: Start bouw 1e fase (zgn. poortgebouw) 2010, oplevering voorjaar 2012: -- 42 zorgappartementen voor geïndiceerde cliënten met een verblijfsindicatie. -- 6 groepswoningen met elk 6 psycho-geriatrische cliënten, -- 15 aanleunwoningen voor zelfstandig wonende cliënten,. -- diensten aanbod (huisartsen, fysiotherapeut, multfunctionele ruimte met restaurant voorziening, apotheek, kinderopvang, kapper en pedicure -- Parkeergarage (ondergronds) -- Wat betekent dit voor bewoners? -- bewoners aanleunwoningen: verhuizen naar andere locatie met intensieve begeleiding van Dudok Wonen (wekelijks spreekuur) -- Bewoners De Egelantier: bouwactiviteiten rondom hun leef- omgeving Start bouw 2e fase voorjaar 2012, oplevering 2e fase 2013: 85 aanleunwoningen Wijkvoorzieningen -- multifunctionele ruimte waarmee zowel de functie van De Egelantier voor de wijk als de maatschappelijke context van (zorg)appartementen en de kleinschalige groepswoningen worden benadrukt -- restaurant -- sociaal culturele activiteiten in samenwerking met Versa Welzijn -- mogelijkheden voor hobbyclubs -- thuiszorg -- stilteruimte -- gezondheidscentrum zoals huisartsen-praktijk, fysiotherapie, psycholoog e.a. -- apotheek -- kinderdagverblijf -- kapper / pedicure -- bibliotheek /internetcafé (nog in overleg)
48
Stand van zaken
De Egelantier moet één van de centra worden in de woondienstenzone Hilversum Zuid. De eerste sloopwerkzaamheden starten eind 2009. Voor het project is het bestemmingsplan in procedure. Het draagvlak bij partijen en bewoners en omwonenden is groot.
Zuid/St. Carolus (postcodegebied 1215) Vastgoedeigenaar
Woonzorg Nederland
Zorgleverancier
Hilverzorg
Investerings-voornemens?
Neen
Stand van zaken
Complex is gedateerd en voldoet niet meer aan de eisen van de tijd. Vergrijzing in de wijk. Nader onderzoek is gewenst naar de toekomstige positionering van Carolus binnen de woondienstenzone Hilversum Zuid.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Zuid/Zuiderheide (postcodegebied 1215) Vastgoedeigenaar
Dudok Wonen
Zorgaanbieder
Amaris
Investerings-voornemens?
Het voornemen is om op termijn (vanaf 2014) over te gaan tot vervangende nieuwbouw, met als voorlopige uitgangspunten: Het accent in de bouwvoorzieningen ligt op het realiseren van een organiek wijkservicepunt. Het vormt daarmee de uitvalsbasis voor de verschillende diensten die aan huis worden verleend (brengdiensten) dan wel in het centrum worden verleend (haaldiensten): -- zorgbemiddeling, informatie en advies (o.a. satellietloket voor de WWZ) -- thuiszorg -- dagverzorging -- wijkziekenboeg en logeerkamers -- gezondheidscentrum (huisartsen, therapeuten, ambulante GGZ, CJG etc.) -- buurthuis/activiteitencentrum: recreatie, cultuur, sport, educatie, gezelligheid -- bibliotheek - internetcafé -- kinderopvang -- dienstencentrum, maaltijden, linnenservice, klussendienst -- restaurant of grand café, gemakswinkel en persoonlijke verzorging -- buurtsuper – postkantoor Er is op de locatie Zuiderheide in de toekomst een veel beperktere voorziening voor cliënten met een verblijfsindicatie. Deze verblijfsfunctie wordt wel zodanig gesitueerd en opgezet, dat hij in de toekomst eventueel uitbreidbaar of inkrimpbaar is. Vooralsnog wordt gedacht aan het volgende programma: -- 52 plaatsen licht (individuele appartementen) -- 20 plaatsen tijdelijke opname (20 hotelkamers) -- 48 plaatsen zwaar (24 individuele appartementen, 24 groepsappartementen) -- Tevens gaan de gedachten uit naar het huisvesten van een groep jong volwassen verstandelijk gehandicapten (in samenwerking met Amerpoort). Deze jongeren kan mogelijk een betrekking geboden worden in het buurtrestaurant. Doelstelling is om te komen tot de bouw van woningen die toegankelijk zijn voor verschillende segmenten uit de markt. Enerzijds ligt dit in het duurdere segment en anderzijds is er voldoende aanbod van woonruimte om ook binnen de spelregels van het huurtoeslagbeleid aan mensen met een minimuminkomen onderdak te bieden. Voor zover het aantal plaatsen op de locatie Zuiderheide moet worden afgebouwd, worden er compenserende initiatieven ontwikkeld met het doel de capaciteit tenminste op het zelfde niveau te houden in verband met de komende vergrijzing, dan wel uit te breiden waar dit nodig is. Hierbij wordt gedacht aan de aanpassing van bestaande woningen naar levensloopbestendige woningen in de nabije omgeving van de locatie Zuiderheide.
Stand van zaken
Op dit moment vindt een herijking plaats van de plannen. Dit betekent dat bovenstaand programma gezien moet worden als een momentopname en naar verwachting nog aan verandering onderhevig is.
Kerkelanden/Flat Kerkelanden (postcodegebied 1216) Vastgoedeigenaar
Hilverzorg
Zorgleverancier
Hilverzorg
Investeringsvoornemens?
Uitbreiding door aanbouw met verzorgingseenheden. Woningcorporatie Gooi en Omstreken zal een woongebouw met 50 aanleunwoningen bouwen.
Stand van zaken
De bouwplannen zijn in voorbereiding. Aandachtspunt is de vergrijzing van de wijk.
49
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Villagebied/Centrum/De Boomberg (postcodegebied 1217) Vastgoedeigenaar
Habion
Zorgleverancier
Hilverzorg
Investerings-voornemens?
Een gefaseerde nieuwbouw wordt voorzien medio 2015. voor die tijd vindt er ombouw plaats van een aantal verpleeghuisplaatsen naar psychogeriatrische groepswoningen.
Stand van zaken
plannen nog in verkennende fase
HILVERSUMSE MEENT (postcodegebied 1218) Vastgoedeigenaar
Gemeente en (voor een gedeelte van het gebouw/een eerdere aanbouw) de Stichting Wijkcentrum Hilversumse Meent
Zorgaanbieder
geen specifieke zorgaanbieder in de wijk gevestigd
Investerings-voornemens?
Gooi en Omstreken is voornemens om het naastgelegen complex met jongerenappartementen (Noordermeent) te herstructureren
Stand van zaken
Vergrijzende wijk zonder eigen zorgvoorzieningen. In de Stuurgroep WWZ De Hilversumse Meent alsmede in de Werkgroep de Noordermeent wordt met voortvarendheid gewerkt aan de planvorming en de realisatie van een woondienstencentrum en –zone. Concreet ligt er een voorstel tot aan- en verbouw van het wijkcentrum. Ook de plannen tot het realiseren van een (in omvang beperkt) woondienstencentrum in de flat Noordermeent.
50
Op voorstel van de gemeente is een korte adempauze ingelast om met alle partijen (wijkcentrum, G&O, 1e lijns zorgaanbieders en de diensten Stad en Inwoners) na te denken over de meest gewenste inhoudelijke invulling van zowel het woondienstencentrum als de woondienstenzone/het in De Meent en vervolgens over de meest gewenste “bouwkundige vertaling” van die invulling. Een invulling die, anders dan de huidige plannen, meer “toekomstbestendig” zijn. Het voornemen bestaat om zo mogelijk uiterlijk in het 2e kwartaal van 2010 definitieve keuzes te maken.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Noord/Vierkerkenhuis (postcodegebied 1222) Vastgoedeigenaar
Alliantie Gooi en Vechtstreek
Zorgaanbieder
Hilverzorg
Investerings-voornemens
Het gehele complex zal worden gerenoveerd. Programma -- 104 seniorenwoningen (bestaand te renoveren) -- 10 begeleid wonen (RIBW, zorg gerelateerd) -- groepswoningen met (PG)zorg 42 (zorggerelateerd, 10 personen per woning) -- restaurant/kapsalon/pedicure (zorggerelateerd, alleen voor bewoners) -- fysiotherapeut -- servicepunt bibliotheek, inclusief ontmoetingsfunctie, informatie en advies -- buurthuis/wijkcentrum -- jongerencentrum -- petit café -- peuterspeelzalen -- kerkelijke ruimte
Stand van zaken
Momenteel wordt nog bezien welke intramurale zorgfunctie het meest in aanmerking komt om op deze locatie te realiseren: psychogeriatrisch, gerontopsychiatrisch of somatisch. Start verbouwing Vierkerkenhuis medio 2010, klaar 2012. Naast het Vierkenhuis wordt momenteel de combinatie noord school gebouwd, waarin drie basisscholen uit de wijk onderdak vinden. Dit wordt een brede school door verbindingen te leggen met de functies (o.a. kinderopvang) in het Vierkerkenhuis.
51
Noord/Lieven de Key (postcodegebied 1222) Vastgoedeigenaar
Gemeente en onderwijs Woningcorporatie Alliantie (beoogd)
Zorgleverancier
Hilverzorg (beoogd)
Investerings-voornemens?
Voor de gehele locatie is een nieuwbouwplan ontwikkeld, omvattende onder meer: de nieuwbouw van de twee bestaande scholen (een basisschool en een VMBO school), 86 levensloopbestendige woningen (waarvan 16 t.b.v. begeleid wonen door Philadelphia voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking), een HOED, en FOED, een apotheek, een Kinderdagverblijf, een restaurant, verpleegunits voor Hilverzorg, een bibliotheek, een restaurant, een ondergrondse parkeergarage en een gemeenschappelijke ruimte.
Stand van zaken
Besluitvorming over het plan moet nog plaatsvinden.
Nieuw-Oost/St. Joseph (postcodegebied 1223) Vastgoedeigenaar
Gooi en Omstreken
Zorgaanbieder
Hilverzorg
Investerings-voornemens?
neen
Stand van zaken
De betrokken partijen (ook Versa Welzijn, Sherpa en de gemeente) zullen op korte termijn evalueren (samenwerking, bedrijfsvoering ed.). De resultaten worden aan de in 2010 aan de betrokken besturen voorgelegd. Het functioneren van het centrum wordt over het algemeen als bijzonder positief ervaren.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 8 Overzichtskaart woondienstenzones Overzichtskaart woondienstenzones
HILVERSUMSE MEENT
OVERZICHTSKAART WOONDIENSTEN
NOORD NOORDWEST
OVER ´t SPOOR
NIEUW OOST
CENTRUM
KERKELANDEN
RIEBEECK ZUID
52
BESTAAND WOONDIENSTENCENTRUM
WOONDIENSTENCENTRUM IN VOORBEREIDING GEBIED WOONDIENSTENZONE
BLOEMENBUURT
ZUIDOOST
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 9 Inventarisatie maatschappelijke voorzieningen Hilversum als geheel Wat is goed?
Het voorzieningenniveau in Hilversum is gedifferentieerd en uitgebreid.
Wat vormt een bedreiging? Beschikbaarheid van financiële middelen om bestaande voorzieningen in stand te houden. Wat is een probleem?
Schaarsheid aan ruimte voor de ontwikkeling van maatschappelijke voorzieningen. Er ontbreekt een beleidskader m.b.t. het wenselijke niveau maatschappelijke voorzieningen.
Investerings-voornemens? Voor onderwijshuisvesting bestaat er een meerjaren investeringplan. In het kader van stedelijke vernieuwing wordt er in de wijken Noord en Oost geïnvesteerd in maatschappelijke voorzieningen.
CENTRUM (postcodegebied 1211) Wat is goed?
Een aantal culturele voorzieningen is gehuisvest in het centrum, te weten schouwburg Gooiland, GSA-galerie, muziektent, filmtheater en museum Hilversum. Het nieuwe poppodium De Vorstin wordt gebouwd. Daarnaast zijn er nog twee bioscopen aanwezig.
Wat vormt een bedreiging? Er zijn nauwelijks zorgfuncties aanwezig. Behalve jongerencentrum My Centre is er geen sociaalcultureel werk aanwezig. In het professionele circuit (bars, restaurants, enz.) is er daarentegen wel voldoende aanbod; in het uitgaansgebied zijn in het weekeinde de onveiligheidsgevoelens onder jongeren relatief hoog. Wat is een probleem?
Schaarsheid aan ruimte voor de ontwikkeling van nieuwe locaties voor maatschappelijke voorzieningen.
Investerings-voornemens? Poppodium de Vorstin en vervangende nieuwbouw VMBO-school St. Aloysius.
Van RIEBEECKKWARTIER (postcodegebied 1212) Wat is goed?
Aanwezigheid van twee basisscholen, te weten de Dubbeldekker en Kindercampus, speciale school voor basisonderwijs, de Hummelingschool en twee VMBO scholen, te weten Groot Goylant en Alberding Thijm. Daarnaast is er een buurthuis, Nova Zembla, aanwezig, waarin ook het jeugdgezondheidscentrum van de GGD is gehuisvest. In het buurthuis bevindt zich ook een peuterspeelzaal, de Kleine IJsbeer, die een voorschools educatief programma aanbied. In het buurthuis wordt kinder- en jongerenwerk aangeboden. De Kindercampus ontwikkelt zich tot brede school.
Wat vormt een bedreiging? De samenstelling van de bevolking is als relatief zwak te bestempelen. Er zijn relatief veel conflicten tussen jongeren en volwassenen in de wijk rondom de Olivier van Noortstraat. De leefbaarheid in de wijk kan mogelijk verder verslechteren. Wat is een probleem?
Conflictbelangen m.b.t. gebruik openbare buitenruimte tussen jongeren en volwas sen buurtbewoners. Vertraging ontwikkeling woondienstenzone.
Investerings-voornemens? Ontwikkeling Centrum voor Jeugd en Gezin, renovatie Groot-Goylant en ontwikkeling Woondienstenzone.
53
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
ZUID OOSTELIJK VILLAGEBIED (postcodegebied 1213) Wat is goed?
Aanwezigheid van verschillende soorten onderwijs. Drie basisscholen, te weten Fabritius, HSV en Wilhelmina. Tevens de international department van de Violenschool. Ook aanwezig een praktijkschool, Alberdingh Thijm college voor Havo en VWO, de International School voor voortgezet onderwijs en een school voor speciaal basisonderwijs, de Annie M.G. Schmidt. Verder is het Regionaal Opleidings Centrum in dit postcodegebied gevestigd inclusief een multifunctionele sporthal.
Wat vormt een bedreiging? Grote aanwezigheid onderwijs in dit gebied. Vooral rond Laapersveld, kan dit verkeersproblematiek veroorzaken en belangenconflicten met direct omwonenden betekenen. Wat is een probleem?
-
Investerings-voornemens? Unilocatie praktijkschool Laapersveld en nieuwe huisvesting Annie M.G. Schmidtschool.
BLOEMENBUURT (postcodegebied 1214) Wat is goed?
Basisonderwijs is ruimschoots voorhanden via de (dislocatie) Fabritiusschool, Bavinckschool, Paulusschool, Goudenregenschool en Violenschool. Buurthuis de Lely bevindt zich ook in dit postcodegebied. Kinderopvang wordt aangeboden op de Orchideestraat, Goudenregenlaan en op de Egelantierstraat/Eikbosserweg. Maatjesproject en Vluchtelingenwerk zijn gevestigd op de Orchideestraat.
Wat vormt een bedreiging? Betreft een zeer compact bebouwde woonwijk, bij sommige basisscholen is de verkeersveiligheid in het gedrang door autoverkeer in de ochtendspits. Wat is een probleem? 54
Concentratie “zware” zorgfuncties (sociaal pension de Cocon en Vluchtheuvel) wordt door de bewoners als een probleem ervaren.
Investerings-voornemens? Er zijn mogelijkheden bij de ontwikkeling van het gebied Clemenskerk, Paulusschool en buurthuis de Lely ten behoeve van een cluster Maatschappelijke voorzieningen.
ZUID (postcodegebied 1215) Wat is goed?
Onderwijs wordt vertegenwoordigd door Montessori Zuid, Elckerlyc en Van Hasseltschool. De S. Lohman biedt VMBO aan. Wijkcentrum de Zoutkeet, inclusief speeltuinvereniging, acteert als zelfstandig vrijwilligersinstelling. Kinderopvang wordt aangeboden op de Admiraal de Ruijterlaan, Banckertlaan en Van Hogendorplaan. Op de genoemde plekken zijn ook peuterspeelzalen aanwezig.
Wat vormt een bedreiging? Bij extra behoefte aan onderwijs- of kindplaatsen bij kinderopvang zijn er nauwelijks uitbreidingsmogelijkheden beschikbaar binnen de wijk, terwijl er relatief veel kinderen worden geboren. Wat is een probleem?
-
Investerings-voornemens? Er wordt een CJG gevestigd in medisch Centrum de Edenburgh. Brede schoolontwikkeling zal plaatsvinden bij de Van Hasseltschool en de S. Lohman.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
KERKELANDEN (postcodegebied 1216) Wat is goed?
Wijkcentrum de Koepel is een goed bezet wijkcentrum. Er zijn twee basisscholen aanwezig, Elckerlyc Kerkelanden en de Augustinusschool. Er is een jongerencentrum aanwezig, De Keet. Er is kinderopvang aanwezig en een reactiveringscentrum.
Wat vormt een bedreiging? Mobiliteit in de wijk is gering, hierdoor treedt vergrijzing op. Gevaar bestaat dat de aanwezige voorzieningen niet meer aansluiten bij de behoefte van de bevolking. In de toekomst zal meer nadruk gelegd moeten worden op combinatie van welzijn en zorg. Veel jongeren uit Wijdemeren trekken naar de wijk, omdat in de eigen gemeente onvoldoende mogelijkheden zijn voor deze jongeren, dit kan gevoelens van overlast veroorzaken bij de bewoners. Wat is een probleem?
De buurt heeft sterk geageerd tegen het huisvesten van een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen, terwijl de locatie Augustinushof/Kloosterlaan op basis van onderzoek wel geschikt leek; gevaar is dat het plan definitief wordt afgeblazen.
Investerings-voornemens? -
HILVERSUMSE MEENT (postcodegebied 1218) Wat is goed?
De drie basisscholen zijn onlangs gehuisvest in een nieuwe, moderne combinatieschool. In het centrumgebied zijn voorzieningen aanwezig voor peuterspeelzaal, kinderopvang, sport, jongerenwerk en sociaal-cultureel werk. Alle voorzieningen zijn geclusterd.
Wat vormt een bedreiging? Huidige voorzieningenniveau zal in de toekomst, door vergrijzing, waarschijnlijk niet meer aansluiten bij wens van bewoners. Wat is een probleem?
Onvoldoende financiële middelen gereserveerd om gewenste kwaliteitsimpuls voorzieningen te kunnen geven.
Investerings-voornemens? -
OVER ’t SPOOR (postcodegebied 1221) Wat is goed?
Er zijn twee basisscholen structureel aanwezig, Kruispunt en Minckelersschool, één is er tijdelijk gevestigd, de Islamitische basisschool. Er zijn twee peuterspeelzalen. Er is een speel-o-theek, er is kinderopvang aanwezig. Er is nog één wijkcentrum operationeel, De Geus. Op de Larenseweg is het WWZ-loket gevestigd.
Wat vormt een bedreiging? Door vertraging kan de realisatie van een aantal geplande voorzieningen onder druk komen te staan. Wat is een probleem?
Op verschillende plekken wordt jongerenoverlast ervaren. In het kader van draaiboek spanningen staat Wegaplein op “oranje”.
Investerings-voornemens? Cluster Educatie (Kruispunt) in de Melkfabriek, cluster LWOO op Lemetterrein en cluster Vrije Tijd op het Lucentterrein. Komst jongerencentrum bij Villa Industria.
55
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
NOORD (postcodegebied 1222) Wat is goed?
Op dit moment is de realisatie van de combinatieschool Noord bijna gereed, hierin komen drie bestaande basisscholen. Ontwikkeling concept brede school is door deze scholen in gang gezet. Mozaïek, school voor speciaal basisonderwijs, is ook bezig met de ontwikkeling van een concept brede school. Het Vierkerkenhuis (Lopes Dias) wordt ontwikkeld tot woondienstencentrum. De functies welzijn zullen worden vertegenwoordigd door peuterwerk, nieuw wijkcentrum, informatie en adviescentrum en bibliotheek. Zorgvoorzieningen zijn ook nabij. Tevens is in de wijk speeltuinvereniging Erfgooierskwartier gevestigd en vindt (grootschalige) kinderopvang plaats in de Toermalijn. Kunstenaars hebben gebouwen in de wijk, die wachten op een nieuwe bestemming, kunnen gebruiken als creatieve uitvalsbasis. Sociale ondersteuningsprojecten als Toezicht en Buurtconciërges hebben Noord de laatste jaren als uitvalsbasis gebruikt. In de toekomst zal de Pilot “Hulp in de buurt” in deze wijk opgestart worden.
Wat vormt een bedreiging? Door vertraging/onzekerheid bij Lieven de Key gaan partijen voor een aantal functies op zoek naar een alternatieve plek of uitwerking. Wat is een probleem?
De huisvesting van de Da Costaschool en Hilfertsheem-Beatrix is slecht tot matig te noemen.
Investerings-voornemens? Plan Lieven de Key en renovatie/uitbreiding van het Mozaïek.
NIEUW-OOST (postcodegebied 1223) Wat is goed?
56
In deze wijk bevindt zich het eerste en al vijf jaar goed functionerende woondienstencentrum, St. Joseph. Verschillende functies zijn hier ondergebracht. De basisscholen Lorentz, Nassau en Wilgetoren zijn in monumentale gebouwen gehuisvest
Wat vormt een bedreiging? Beschikbaarheid van klaslokalen en kindplaatsen naschoolse opvang Wat is een probleem?
Fysieke structuur stedelijke vernieuwing is afgerond, sociale structuur is nog onvoldoende ontwikkeld. Jongerenoverlast wordt op verschillende plekken ervaren. In het kader van draaiboek spanningen staat Ooievaarplein op “oranje”.
Investerings-voornemens? Gezocht wordt naar uitbreidingsmogelijkheden voor de Lorentzschool.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 10 Inventarisatie openbare ruimte Hilversum als geheel Wat is goed?
------------
Wat vormt een bedreiging?
Wat is een probleem?
groene gebieden rondom Hilversum afstemming ontwerp, uitvoering en beheer (Hilversum Buiten) afstemming tussen alle betrokken disciplines (met name IBP) duurzaam veilige inrichting van alle woonbuurten extra aandacht voor toegankelijkheid en bereikbaarheid woondienstenzones parkeergarages voor bezoekers van het centrum in combinatie met gereguleerd parkeersysteem redelijke spreiding van speelvoorzieningen over de stad naar aard en aantal, soms gecombineerd met schoolpleinen goede kwaliteit en onderhoud van speelvoorzieningen redelijk tot goede kwaliteit verharding, relatief iets meer achterstand in onderhoud van voetpaden kwaliteit riolering glashart bij 14.275 woningen (nog 23.400 te gaan)
-- toename autobezit en autoverkeer -- voortdurende aanpassing hoofdwegenstructuur -- onttrekking van openbaar groen en parkeren op maaiveld door inbreidingsplannen (openbaar wordt privé) -- schaarse hoeveelheid groen, druk op openbaar groen -- verdichting zonder extra speelruimte -- negatieve gevolgen van gebruiksdruk (parkeren) op “zachte” functies (groen, spelen, ontmoetingsruimte) -- kwetsbaarheid van trapvelden met natuurgras -- lage tolerantie voor speelplekken (ontoereikend sociaal beheer) -- asociaal gedrag in de openbare ruimte -- weinig draagvlak voor gereguleerd parkeersysteem (“parkeren moet gratis voor de deur”) -- afname van budgetten -- gebrek aan flexibiliteit in beheer door uitbesteding -- toename van overlast door jongeren in centrum, noord, oost, Riebeeck, Kerkelanden -- te weinig parkeerruimte voor bewoners -- belemmering doorgang nood- en hulpdiensten door fout parkeren -- afwezigheid investeringsprogramma voor groen of openbare ruimte als zodanig (wel in afzonderlijke programma’s) -- in sommige wijken onvoldoende speelplekken en in het algemeen te weinig informele speelruimte (bespeelbare buitenruimte) -- verslechtering voetpaden door het opdrukken van de verharding door boomwortels en door illegaal parkeren -- meer overlast aan riolering als gevolg van beschadigingen door boomwortels en slijtage in oude wijken met riolering van vóór 1940 -- standaard onderhoudsbudget ontoereikend voor enkele woonwijken als gevolg van slechte inrichting c.q. veroudering (geen sprake meer van voldoende kwaliteitsniveau). Noodzaak integrale vernieuwing van de gehele verkeersruimte conform hedendaagse eisen in: -- Sint Vitusbuurt -- Over ’t Spoor -- Bloemenbuurt Noord -- rondom Riebeeckgalerij -- Rode Dorp -- Herinrichting op basis van een integraal ontwerp (verkeer, groen, monumenten, parkeren, stedenbouw, landschap, onderhoud), in samenspraak met de stakeholders (bewoners, vastgoedeigenaren). -- Op enkele specifieke locaties hogere eisen (plus-niveau) vanwege hun bijzonder belang voor de stad, zoals de (10) stadsentrees, de spoorzone en het centrum. Veel is al gedaan, maar in de volgende gebieden bestaan nog problemen: -- de aanloopgebieden (Koninginneweg, Havenstraat, Emmastraat) -- spoorzone -- historische routes (Dievenpaadje, Doodweg)
57
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
CENTRUM (postcodegebied 1211) Spelen
weinig ruimte voor spelen
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
centrumgebied / gereguleerd
Parkeerdruk
hoog in de Sint Vitusbuurt
Autobezit (per huishouden)
0,79
Verharding
goed
Riolering
goed (1980 ev)
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
niet bekend
Wat is goed?
-----
hoge kwaliteit van winkelstraten met bomen vormgeving Stationsplein en fietsverbinding onder spoor hoogwaardige speelplek aan Oude Haven parkeergarages voor bezoekers
Wat vormt een bedreiging?
-------
toename parkeerdruk door nieuwe functies gebruiksdruk door fietsers en terrassen uitstraling sommige winkels veel/langdurige leegstand winkelpanden Havenstraat parkje Aloysius in de knel a.g.v. bouwplannen bomen krijgen onvoldoende ruimte (ook ondergronds)
Wat is een probleem?
-----
inrichting schilgebieden verouderd (Brinkweg, ONS, Koningshof, Sint Vitusbuurt) te weinig parkeerruimte voor bewoners tekort fietsparkeercapaciteit (met name Groest en rondom Station) verpaupering Paardeplein/Langgewenst in afwachting van bouwplan
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- meer eenheid in materiaal per deelgebied -- verbetering groenstructuur -- fietsvoorzieningen -- ondergronds parkeren (Langgewenst, Stationsplein) -- uitbreiding betaald parkeren in 2011
58
Van RIEBEECKKWARTIER (postcodegebied 1212) Spelen
weinig ruimte voor spelen
Duurzaam veilig ingericht
ja (met uitzondering van Van Riebeeckweg)
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd, m.u.v. blauwe zone bij Riebeeck Galerij
Parkeerdruk
hoog met name vanwege het Ziekenhuis
Autobezit (per huishouden)
0,64
Verharding
redelijk (aanleg jaren 50), rijweg beter dan voetpaden
Riolering
redelijk (1958-1960)
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
verwoord in Buurtvisie 2009
Wat is goed?
-- stedenbouwkundige structuur met ruime opzet en groene binnenhoven -- beschutte, groene speelruimtes
Wat vormt een bedreiging?
-- hoge gebruiksdruk op openbaar groen -- overlast bij speelplek O. van Noortstraat en in Riebeeck Galerij
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Van RIEBEECKKWARTIER (postcodegebied 1212) Wat is een probleem?
-- verkeersbarrière Oosterengweg -- verkeersonveilige Van Riebeeckweg -- te weinig parkeerruimte voor bewoners, mede als gevolg van bezoekersparkeren met name voor het Ziekenhuis -- lage kwaliteit speelveld Dubbeldekker (Oude Amersfoortseweg)
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- versterking structuur: zichtlijnen, straatprofielen en markante punten -- verbetering groenstructuur -- aansluiting op buitengebied -- hoogwaardige ondergrond speelveld Oude Amersfoortseweg -- Van Riebeeckweg duurzaam veilig -- speelvoorzieningen -- IBP Oosterengweg -- IBP entree Ziekenhuis naar Soestdijkerstraatweg -- ISV omgeving Riebeeck galerij -- ISV Roggeveenstraat / O.van Noortstraat (i.o.m. Alliantie)
ZUID OOSTELIJK VILLAGEBIED (postcodegebied 1213) Spelen
voldoende informele speelruimte in groot deel van de wijk, te weinig speelruimte in Schilderskwartier
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd
Parkeerdruk
incidenteel overlast vanwege Station Sportpark
Autobezit (per huishouden)
1,40
Verharding
goed ten noorden van Gijsbrecht van Amstelstraat, zuidelijk deel is matig
Riolering
noordelijk deel goed (2007-2009), zuidelijk deel slecht (1921-1925)
Glashart
aangelegd
Oordeel van bewoners
niet bekend
Wat is goed?
-- stedenbouwkundige structuur -- park Laapersveld
Wat vormt een bedreiging?
-- gebruiksdruk door parkeren werknemers en bezoekers rond Arena Park en station Sportpark -- restgroen wordt bedreigt door bouwplannen
Wat is een probleem?
-- alleen wegen, nauwelijks publieke ruimte naast de wegen
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- behoud straatprofielen en materialen -- behoud groene bermen (géén parkeren) -- aansluiting op buitengebied -- invulling Arena Park (parkeerhuis)
59
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
BLOEMENBUURT (postcodegebied 1214) Algemeen
tweedeling in kwaliteit: ten zuiden van de Diependaalselaan is redelijk goed ten noorden van de Diependaalselaan zijn bedreigingen en problemen
Spelen
weinig informele speelruimte
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
deels schil/overloopgebied, noordelijk deel wordt gereguleerd
Parkeerdruk
zeer hoog in Bloemenbuurt Noord, neemt af naar het zuiden
Autobezit (per huishouden)
1,04
Verharding
verharding in noordelijk kwartier is goed en in zuidelijk deel is matig
Riolering
noordelijk deel goed (1980 ev) middendeel (tussen GvA en DDL) goed zuidelijk deel (ten zuiden van DDL) matig
Glashart
aangelegd
Oordeel van bewoners
verwoord in schouw Bloemenbuurt Noord 2007 en in buurtvisie Bloemenbuurt Zuid (middendeel) 2007
Wat is goed?
-- stedenbouwkundige en cultuurhistorische kwaliteit (deels aan te wijzen als monumentaal beschermd stadsgezicht) -- hoogwaardige speelplek aan de Neuweg
Wat vormt een bedreiging?
-----
Wat is een probleem?
-- onoverzichtelijke, inflexibele en slecht te beheren openbare ruimte als gevolg van woonerfinrichting -- groot tekort parkeerruimte in Bloemenbuurt Noord -- groot tekort aan (informele) speelruimte -- groeninrichting niet in overeenstemming met opzet van de wijk -- te weinig parkeerruimte voor bewoners, met name in het noordelijk deel -- matige verharding in zuidelijk Bloemenkwartier
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- realisatie standaard niveau -- heldere inrichting van straten -- parkeeroplossingen -- groenstructuur -- multifunctioneel gebruik ruimte rond scholen -- voorkeur voor bomen planten i.p.v. plantsoenen -- betaald parkeren in Bloemenbuurt Noord in 2010 -- IBP: Diependaalselaan
60
toename autobezit en parkeren gebruiksdruk op openbare ruimte gebruiksdruk als gevolg van functiewijziging en intensivering investeringen zonder wezenlijke verbetering structuur
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
ZUID (postcodegebied 1215) Algemeen
bedreigingen en problemen m.n. ten zuiden van Oud Loosdrechtseweg
Spelen
weinig speelplekken
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd
Parkeerdruk
acceptabel
Autobezit (per huishouden)
1,15
Verharding
verharding in Schrijverskwartier wordt vernieuwd (2007-2011) gelijktijdig met riolering
Riolering
Schrijverskwartier wordt vernieuwd (2007-2011) Staatsliedenkwartier matig (wortelingroei) Zeeheldenkwartier matig (klachten)
Glashart
aangelegd
Oordeel van bewoners
niet bekend
Wat is goed?
-- ruime opzet -- kansrijke plekken voor pleinen en speelplekken
Wat vormt een bedreiging?
-- parkeerdruk door verdringingseffecten als gevolg uitbreiding betaald parkeren elders in gemeente
Wat is een probleem?
-----
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- versterking structuur -- betere inrichting markante punten -- heldere straatprofielen -- groenstructuur -- relatie met buitengebied -- opwaarderen speelplek Van Gentlaan -- hoogwaardige ondergrond trapveld Van de Zaenlaan
veel onbestemde ruimte in Van de Zaenlaan e.o. (woonerf) parkeerdruk rond portiekflats en incidenteel bij kinderopvang verrommeling Banckertlaan e.o. matige verharding in Staatsliedenkwartier en Zeehelden 61
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
KERKELANDEN (postcodegebied 1216) Algemeen
Verschil tussen Kerkelanden en Rode Dorp
Spelen
veel informele speelruimte en goede spreiding formele speelplekken
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd
Parkeerdruk
hoog
Autobezit (per huishouden)
1,06
Verharding
Kerkelanden goed Zeverijn matig Rode Dorp matig
Riolering
Kerkelanden goed (1966-1971) Zeverijn matig Rode Dorp matig tot slecht
Glashart
aangelegd
Oordeel van bewoners
niet bekend
Wat is goed?
-----
Wat vormt een bedreiging?
-- veel openbaar groen in privaat gebruik -- gebruiksdruk (parkeren) vanuit
Wat is een probleem?
------
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- behoud oorspronkelijke opzet -- oplossing knelpunten -- inrichting rondom winkelcentrum -- verbetering relatie met buitengebied -- beschoeiing Kerkelandenvijver en naastgelegen groen (in uitvoering) -- hoogwaardige ondergrond trapveld Wezellaan en Kerkelanden -- op termijn ontwikkeling terrein aan de Diependaalselaan -- vernieuwing Winkelcentrum en omgeving (parkeren)
62
ruime opzet, groot areaal groen en openbare ruimte goede stedenbouwkundige en groenstructuur stedenbouwkundige structuur met buurtjes in de wijk speelplek Turfstraat
veel onbestemd groen aan randen van de wijk geen goede (informele) routes door de wijk en naar het t buitengebied matige kwaliteit speelvelden Kerkelandenlaan en Wezellaan te weinig parkeerruimte voor bewoners in toenemende mate sprake van spanning tussen bewoners in verschillende levensfase of met verschillende leefstijlen ook in relatie tot gebruik openbare ruimte
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
NOORD WESTELIJK VILLAGEBIED (postcodegebied 1217) Spelen
veel informele speelruimte waardoor weinig formele speelruimte noodzakelijk
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
schil/overloopgebied bij centrum gereguleerd
Parkeerdruk
acceptabel
Autobezit (per huishouden)
1,21
Verharding
redelijk
Riolering
Villapark en Trompenberg soms beschadigd door boomwortels Boomberg en Raadhuiskwartier matig tot slecht
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
niet bekend
Wat is goed?
-- samenhang stedenbouw, cultuurhistorie (groot gedeelte is beschermd stadgezicht) en groen -- bomenbestand -- particuliere tuinen dragen bij aan het groende beeld van de wijk
Wat vormt een bedreiging?
-- toenemende gebruiksdruk door functiewijzigingen en intensivering -- toename parkeerdruk door verdringingseffecten als gevolg uitbreiding betaald parkeren elders in gemeente
Wat is een probleem?
-- onderhoud en beheer rondom Boonberg -- smalle straatprofielen Raadhuis e.o. en Trompenberg
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- behoud eenvoudige straatprofielen en materialen -- behoud groen bermen (géén parkeren) -- aansluiting op buitengebied
63
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
HILVERSUMSE MEENT (postcodegebied 1218)
64
Spelen
voldoende speelruimte (aantal, kwaliteit en situering)
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd
Parkeerdruk
Over het algemeen acceptabel (niet hoger dan 80%)
Autobezit (per huishouden)
1,15
Verharding
redelijk tot goed
Riolering
goed
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
niet bekend
Wat is goed?
-- ruime opzet, samenhang stedenbouw en openbare ruimte -- relatie met buitengebied
Wat vormt een bedreiging?
-- onduidelijke grens tussen openbaar en privé -- veel onbestemd groen -- voorkant/achterkantsituatie bij woningen geeft onduidelijkheid over gebruiksfunctie openbare ruimte
Wat is een probleem?
-- door woonerfinrichting onoverzichtelijke, inflexibele en slecht te beheren openbare ruimte -- onduidelijkheid bij bewoners over wat wel en niet is toegestaan door gelijkvloerse inrichting en toenemende parkeerdruk -- openbaar groen in privaat gebruik -- te weinig parkeerruimte voor bewoners -- rommelig uitstraling woonerfinrichting
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- behoud oorspronkelijke opzet -- oplossing knelpunten -- inrichting in centrumgebied -- zichtlijnen buitengebied
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
OVER ‘t SPOOR (postcodegebied 1221) Spelen
weinig informele speelruimte en te weinig formele speelplekken
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
deels schil/overloopgebied gereguleerd
Parkeerdruk
hoog
Autobezit (per huishouden)
0,91
Verharding
redelijk tot goed
Riolering
goed
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
verwoord in winterwandeling 2006 en lentewandeling 2009
Wat is goed?
-----
karakter Electrobuurt en Professorenbuurt, inrichting Oosterspoorplein, Jac. P. Thijsseplein (speelwaarde kan hoger) ISV speelplekken Dr. Cuypersplein, Huygensstraat Simon Stevinweg e.o. is goed ingericht
Wat vormt een bedreiging?
-----
Verkeer en parkeerdruk vanuit bedrijfsvestigingen (o.a. Liebergerweg) grote concurrentie tussen de verschillende gebruiksfuncties effecten Villa Industria op parkeersituatie nog onzeker snel overlastsituaties vanaf speelplekken bij woningen
Wat is een probleem?
-------
te weinig openbare ruimte van in het algemeen matige kwaliteit smalle straten te weinig parkeerruimte voor bewoners veel te weinig speelplekken (voetbalplekken), pleinen of parkjes. straten te lang / geen fijnmazig netwerk door woonerfinrichting onoverzichtelijke, inflexibele en slecht te beheren openbare ruimte
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- standaard streefniveau realiseren -- straten helder inrichten (geen asverspringing) -- parkeeroplossingen -- groenstructuur -- ruimte bij scholen multifunctioneel gebruiken -- locatie wordt gezocht voor een jongerenontmoetingsplek (JOP) -- vernieuwing Zwaluwplein -- voorkeur voor bomen planten i.p.v. plantsoenen -- uitbreiding betaald parkeren in 2010/2011 -- ISV Larenseweg -- ISV “Top 5”
65
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
NOORD (postcodegebied 1222) Spelen
weinig informele speelruimte
Duurzaam veilig ingericht
ja (laatste fase 3 in 2010)
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd, m.u.v. blauwe zone bij Stephensonlaan
Parkeerdruk
Over het algemeen acceptabel (niet hoger dan 80%)
Autobezit (per huishouden)
0,95
Verharding
redelijk
Riolering
Erfgooierskwartier goed noord redelijk, plaatselijk beschadigd door boomwortels Joh.Geradtswegbuurt matig In plantsoenen wordt ruimte gemaakt om via wadi’s hemelwater in de bodem te laten infiltreren.
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
verwoord in Buurtvisie 2005
Wat is goed?
---------
Wat vormt een bedreiging?
-- toename autobezit, parkeerdruk vanuit Media Park -- overlastsituatie Cruijff Court
Wat is een probleem?
-- inrichting van de stadsrandgebieden is rommelig -- te weinig parkeerruimte voor bewoners
Investeringsvoornemens?
-- Hilversum Buiten: -- versterking structuur (zichtassen) -- betere inrichting markante punten -- behoud/versterking heldere straatprofielen met eenvoudige indeling -- optimalisering relatie met buitengebied -- architectonische erfgrenzen langs voortuinen -- gericht parkeerbeleid en oplossingen in sommige buurten -- randen Noorderbegraafplaats -- fietspad langs spoorlijn doortrekken naar Crailo -- bij herstructurering (en nieuwbouw) toevoeging extra parkeercapaciteit -- ISV Leemkuilen -- ISV groen (bomen en plantsoenen) -- ISV diverse speelplekken
66
heldere stedenbouwkundige opzet maatvoering straten en lanen informeel netwerk van routes en plekken (monumentale) Noorderbegraafplaats ligging aan (beschermd) natuurgebied kansrijke plekken voor pleinen en spelen ISV 2 investeringen: fietspad, CruijffCourt, Stephensonlaan Simon Stevinweg e.o./Joh. Geradtswegbuurt is goed
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
NIEUWE OOST (postcodegebied 1223) Spelen
weinig informele speelruimte te weinig formele speelplekken
Duurzaam veilig ingericht
ja
Parkeersituatie
restgebied, niet gereguleerd
Parkeerdruk
hoog in Liebergen
Autobezit (per huishouden)
1,09
Verharding
goed
Riolering
goed (1998-2010)
Glashart
2010 ev
Oordeel van bewoners
verwoord in Buurtvisie Liebergen 2002
Wat is goed?
ligging aan (beschermd) natuurgebied heldere, monumentale stedenbouwkundige structuur en architectuur (aan te wijzen als beschermd stadsgezicht) grote oppervlakken groen en water integraal ontwerp openbare ruimte Liebergen speelplekken openbare Seinhorst
Wat vormt een bedreiging?
verdwijning groenstroken voor parkeren overlastsituatie speelplekken Wegastraat en Ooievaarplein
Wat is een probleem?
te weinig parkeerruimte voor bewoners weinig speelgelegenheden (voetbalplekken) hoge gebruiksdruk op openbare ruimte weinig ruimte van formaat in de woonbuurten
Investeringsvoornemens?
Hilversum Buiten: structuur behouden en versterken (zichtassen) markante punten verbeteren behoud/versterken heldere straatprofielen met eenvoudige indeling relatie met buitengebied optimaliseren gericht parkeerbeleid en oplossingen in sommige buurten groenstrook met o.a. extra parkeerplaatsen Anthony Fokkerweg herstructurering Mussenstraat e.o. op termijn herontwikkeling Philipsterrein en Anna’s Hoeve
67
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 11 Inventarisatie veiligheid Hilversum als geheel Wat is goed?
Bewoners geven in 2009 een iets hoger rapportcijfer voor veiligheid in de buurt dan in 2007 (van 7,2 naar 7,3). Het aantal mensen dat overlast ervaart is relatief zeer laag. Er zijn gunstige ontwikkelingen op het gebied van diverse veiligheidsinbreuken: -- een daling van het aantal branden; -- afname van het aantal berovingen. Hilversum is erg leefbaar: een relatief klein deel van de bevolking woont in een problematische omgeving. Hilversum heeft een relatief gunstige ’kruitvatscore’ (langdurige werkeloosheid in kansrijke omgeving), waardoor het risico op sociale problemen laag wordt ingeschat.
68
Wat vormt een bedreiging?
De ontwikkeling van bepaalde delicten vormt een bedreiging voor de veiligheid: -- veel woninginbraken ten opzichte van het landelijk gemiddelde; -- dat geldt ook voor het aantal auto-inbraken; -- ten opzichte van 2007 is het aantal vernielingen sterk gestegen; -- het aantal mishandelingen opvallend hoog.
Wat is een probleem?
Het gevoel van onveiligheid onder de bevolking neemt de laatste jaren toe; ook tijdens het uitgaan in het centrum. 17% van de bevolking vindt dat de gemeente moet zorgen voor meer sociale veiligheid. Daarmee staat dit op de zesde plek van de prioriteitenlijst.
Investeringsvoornemens?
-- Deelnemen aan Veiligheidshuis -- In veiligheidshuizen werken gemeenten, jeugd- en zorginstellingen, politie en justitie samen aan een persoonsgerichte en gebiedsgerichte aanpak van criminaliteit en overlast, waaronder in ieder geval jeugdcriminaliteit, veelplegers en huiselijk geweld. -- Participeren in Burgernet -- Door Burgernet worden bewoners geïnformeerd over veiligheids- en leefbaarheidsaspecten in hun wijken. Dat heeft een positieve werking op de perceptie van overlast en onveiligheid. -- Invulling geven aan de Veiligheidsregio -- Politie, brandweer, gemeenten en ambulancezorg werken in hetzelfde gebied aan crisisbeheersing en rampenbestrijding -- Doorontwikkelen van de intergemeentelijke samenwerking rond rampenbestrijding. -- In 2010 een nieuw Integraal Veiligheidsplan opstellen met daaronder de nieuwe beleidsprioriteiten voor de komende vier jaar.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
CENTRUM (postcodegebied 1211) Wat is goed?
Er lopen diverse samenwerkingsprojecten waardoor betrokken partijen elkaar goed kennen en snel tot afspraken kunnen komen. Ook door actieve uitvoering Wijkveiligheid worden veel partijen bij elkaar gebracht.
Wat vormt een bedreiging?
Rondhangende jongeren veroorzaken overlast en gevoelens van onveiligheid tijdens uitgaansavonden, met name op de Groest. In het centrum vindt het merendeel van de Hilversumse evenementen plaat. Het centrum kent een aantal groepen met sociale problemen: zorgmijders, alcoholisten, drugsverslaafden, ouderen die vereenzamen.
Wat is een probleem?
Gevoelens van onveiligheid zijn in het centrum hoger dan in andere wijken, ook in de tijd is er een toename. Bewoners in het centrum ervaren veel overlast van vernieling en vandalisme, alcohol- en druggebruikers. De bevolking wil meer maatregelen tegen fietsendiefstal.
Investeringsvoornemens?
Investeringsvoornemens zijn gericht op netwerken, samenwerken en aanpakken concrete veiligheidsinbreuken; -- vanuit Wijkveiligheid wordt geïnvesteerd op de thema’s: -- jongerenoverlast -- vandalisme en vervuiling -- fietsendiefstal -- diefstal uit auto’s -- overlast horecabezoekers -- brandpreventie -- de gemeente is actief in de werkgroep Veilig Uitgaan -- er lopen twee projecten: -- Keurmerk Veilig Ondernemen -- het lokaal veiligheidsarrangement bij het station. 69
WIJK ZUID-OOST Van RIEBEECKKWARTIER (postcodegebied 1212) en ZUID OOSTELIJK VILLAGEBIED (postcodegebied 1213) Wat is goed?
In samenspraak met de buurt zijn er meer beschikbare uren voor jongerenwerk en is een hangplek gecreëerd bij Nova Zembla. Er is een voetbalkooi geplaatst, die druk bezocht wordt. Tijdige opening en sluiting van de kooi voorkomt overlast tussen 10.00 uur ’s morgens en 10 uur ’s avonds.
Wat vormt een bedreiging?
De gevoelens van onveiligheid zijn in 2008/2009 zeer fors toegenomen en scoren boven het Hilversums gemiddelde. Er wordt veel overlast van jongeren ervaren, bijvoorbeeld bij winkelgalerij De Riebeeck en op de bekende hangplekken.
Wat is een probleem?
Bewoners ervaren te weinig surveillance/handhaving door de politie op de onderdelen: -- inbraak in woningen; -- overlast door jongeren; -- burenoverlast; -- vandalisme en vernielingen; -- overlast rondom het station en op het ROC terrein. Vernieling aan de auto wordt vaak gerapporteerd in het Schilderskwartier. Daar zijn de volgende problemen gesignaleerd in het Schilderskwartier en ‘t Hoogt van het Kruis: inbraak (poging tot), vernieling van auto’s, overlast jongeren en verkeer.
Investeringsvoornemens?
Investeren in sociale cohesie, vertrouwen en integrale samenwerking op wijkniveau en op concrete problemen. Uitvoering van de top 10 uit het wijkveiligheidsplan op de thema’s die hierboven zijn benoemd als probleem.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
ZUID (postcodegebied 1215) en BLOEMENBUURT (postcodegebied 1214) Wat is goed?
De gebieden scoren gunstig op gevoelens van onveiligheid. Al jaren is dit structureel lager dan het Hilversums gemiddelde. Er is veelvuldig overleg tussen betrokken partijen en instanties, zoals diverse gemeentelijke afdelingen, Versa (opbouwwerk / Jongeren opbouwwerk), Riagg / Rembrandthof / Vangnet & Advies / Ouderenwerk / Woningcorporaties, scholen (basis en middelbaar onderwijs) en (zorg)instellingen, Jellinek Hilversum en uiteraard buurt- en winkeliersverenigingen.
70
Wat vormt een bedreiging?
Gebrek aan jongerenvoorzieningen wordt genoemd als mogelijke oorzaak van jongerenoverlast.
Wat is een probleem?
In de Bloemenbuurt (noord en zuid) spelen de volgende problemen: -- diefstal van/uit auto’s -- vernieling van auto’s -- overlast jongeren, -- verkeersonveiligheid -- onoverzichtelijke situaties a.g.v. parkeren -In het Schrijvers- en Staatsliedenkwartier speelt: -- overlast jongeren, -- onoverzichtelijke situaties a.g.v parkeren -- verkeersonveiligheid
Investerings voornemens?
Met name kleine projecten die tezamen rond de € 15.000,= gaan kosten (uit bestaande budgetten).
Zuidwest/KERKELANDEN (postcodegebied 1216) Wat is goed?
Het gebied scoort gunstig op gevoelens van onveiligheid. In 2009 was dit vele malen lager dan het Hilversums gemiddelde.
Wat vormt een bedreiging?
In wijk Zuidwest kan niet gesproken worden over een bedreiging. Er is wel sprake van enige overlast maar van een bedreiging is geen sprake.
Wat is een probleem?
De volgende thema’s worden als probleem gezien: -- aanpak donkere delen in de wijk -- overlast van hangjongeren -- voetpad achter het winkelcentrum (vanaf de Koepel richting de scholen) wordt gebruikt door ander (brom)fietsers. -- voet-/fietspad bij de Johannes Huslaan zorgt voor veel (verkeers)overlast. -- slechte doorgang hulpdiensten door fout parkeren
Investeringsvoornemens?
In het kader van het Wijkveiligheidsplan Zuidwest kan er € 12.500,-- geïnvesteerd worden.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
NOORD WESTELIJK VILLAGEBIED (postcodegebied 1217) Wat is goed?
Het gebied scoort gunstig op gevoel van onveiligheid, in 2009 was dit vele malen lager dan het Hilversums gemiddelde. Op de Dalweg is eenrichtingsverkeer ingesteld wat een gunstig effect heeft op de veiligheid bij de school. Bij de school is een bewegingsmelder geplaatst om jongerenoverlast tegen te gaan.
Wat vormt een bedreiging?
Het Media Park is gelegen aan de noordzijde van Hilversum en biedt plaats aan tal van omroepen en aan de media gerelateerde bedrijven en herbergt o.a. de grootste studio van Europa. Het Media Park is een van de aandachtspunten vanuit de beveiligingszorg (voorkomen van incidenten).
Wat is een probleem?
Te weinig surveillance/handhaving door de politie op de onderdelen: -- inbraak in woningen -- overlast door jongeren (rondhangen, indrinken, rotzooi maken, schreeuwen) -- burenoverlast (lawaai, vuiligheid) -- overlast horecabezoekers -- diefstal uit auto’s -- verkeersveiligheid rondom scholen
Investeringsvoornemens?
Het wijkveiligheidsplan wordt dit jaar nog afgerond. Begin 2010 wordt een nieuw plan gemaakt. Omdat deze wijk een gunstig veiligheidspercentage heeft zal er een top3 plan worden gemaakt met een budget van € 5.000,=
HILVERSUMSE MEENT (postcodegebied 1218) Wat is goed?
De gevoelens van onveiligheid zijn in de Hilversumse Meent al twee jaar erg laag.
Wat vormt een bedreiging?
Er is incidenteel jongerenoverlast. Omdat de wijk zo rustig is, wordt dit als zeer hinderlijk ervaren. Objectief gezien is deze overlast echter zeer gering.
Wat is een probleem?
Enkele kenlepunten (verlichting, omgeving PIN automaat) zijn inmiddels na overleg met bewoners opgelost.
Investeringsvoornemens?
Er is vanuit Wijkveiligheid een bedrag gereserveerd voor het verhelpen van kleine veiligheidsproblemen (in overleg met bewoners).
NOORD (postcodegebied 1222) Wat is goed?
Er lopen diverse trajecten in Noord, waaronder stedelijke vernieuwing en community care. Dewoners zijn over het algemeen tevreden met de initiatieven die in deze wijk ondernomen worden.
Wat vormt een bedreiging?
Gevoelens van onveiligheid nemen toe en liggen iets boven het Hilversums gemiddelde. Bewoners krijgen te maken met bouwwerkzaamheden, verschillende projecten, verhuizingen en leegstand in sommige complexen.
Wat is een probleem?
Uit de politiecijfers komen met name fietsdiefstal, woninginbraak, autokraak, vandalisme naar voren, uit de wijksignalering (gerapporteerde onveiligheid uit enquêtes) inbraak, vandalisme en burengerucht. Gesignaleerde problemen zijn: -- overlast door jongeren (Plan Noord) en onbeschoft gedrag (Joh. Geradtswegbuurt). -- inbraak in woningen -- voertuigcriminaliteit (fietsdiefstal, autokraak). -- overlast (burengerucht, overlast door jongeren, onbeschoft gedrag).
Investeringsvoornemens?
Uitvoering geven aan de top 10 vanuit het wijkveiligheidsplan. Budget is € 17.000,=
71
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
OVER ‘t SPOOR (postcodegebied 1221) en NIEUW OOST (postcodegebied 1223) Wat is goed?
De organisatiegraad van de bevolking is hoog en politie en VERSA zijn erg actief en betrokken in deze wijk.
Wat vormt een bedreiging?
In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat Hilversum Oost zich kenmerkt als een sociaal wat zwakkere wijk t.o.v. het Hilversums gemiddelde. Dit resulteert in een groter aantal woon- en relatieconflicten. Ook zijn de gevoelens van onveiligheid hoger dan gemiddeld in Oost. De gevoelens van onveiligheid zijn in de twee postcodegebieden verschillend. In Over ‘t Spoor (Geuzenbuurt, Electrobuurt en Kleine Driftbuurt) voelt maar liefst 14% zich doorgaans niet veilig in de eigen buurt. In het gedeelte Nieuw Oost (Liebergen en Astronomische Buurt) is dit 7%.
Wat is een probleem?
In het gebied spelen de volgende problemen: woninginbraak jeugdoverlast vandalisme autokraak kwaliteit woonomgeving / verloedering. Rond het Oosterspoorplein is er sprake van sociale onveiligheid. Ook woonoverlast, veroorzaakt door het illegaal splitsen van woningen en onderverhuur, is een probleem in dit gebied. De jeugdoverlast concentreert zich rondom een aantal hangplekken en vereist met name tijdens de zomermaanden constante aandacht.
Investeringsvoornemens?
72
Investeringsvoornemens vanuit OOV richten zich met name op gebied van netwerken, samenwerking en aanpak concrete veiligheidsinbreuken. Budgettair gaat het om ongeveer € 20.000,= per jaar.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 12 Omnibus enquête Omnibusenquête 2009 tellingen isv Wanneer de gemeente (weer) geld krijgt voor Stedelijke Vernieuwing (€ 2 miljoen), waaraan kan dat naar uw mening dan het beste besteed worden? 2009 Aan opknappen speelplekken, groen en buitenruimte
34%
Aan subsidies voor opknappen van woningen
31%
Aan bestaande stedelijke vernieuwingswijken (Noord, Oost, van Riebeeck)
28%
Aan subsidies voor het opknappen van scholen
23%
Aan intensiever betrekken burgers bij de planvorming
17%
Aan het opknappen van monumenten
14%
Aan het verkleinen van bouwplannen
10%
Aan het bouwen van een parkeergarage
9%
Aan de bouw van een nieuw wijkcentrum
7%
Aan een andere aan te wijzen wijk *)
3%
Aan subsidies vernieuwen bedrijventerreinen
2%
Aan iets anders #)
12% 73
*) Genoemd als alternatieve ISV wijk: Hilversum Zuid (7 x) Bloemenbuurt (6 x) Over ’t Spoor (5 x) Centrum (3 x) Meent (2 x) Kerkelanden (1 x) Riebeeck (1 x) #) Meer genoemde alternatieve ISV bestedingen: Verkeer (18 x) Onderhoud straten en groen (14 x) Betaalbare woningen (11 x) Behoud, verfraaiing van het centrum (10 x) Parkeren ( 7 x) Fietsvoorzieningen (7 x) Ziekenhuis (6 x) Zwembad (6 x) Woningen voor ouderen (5 x) Lastenverlichting (5 x) Energiebesparing (4 x) Projecten beter bedenken en afmaken (4 x) Veiligheid (3 x) Sport (2 x)
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 13 Rapportage Burgerpanel 2010-1 13.1 Uitvoering Alle 602 leden van het digitale Burgerpanel Hilversum zijn uitgenodigd om deel te nemen aan deze peiling. Het veldwerk werd uitgevoerd in de periode 15 januari t/m 27 januari 2010. Op sluitingsdatum hadden 469 panelleden de vragenlijst volledig ingevuld. Derhalve een respons van 78%. De respondenten vormen een goede doorsnee van de Hilversumse bevolking van 18 jaar en ouder naar geslacht, leeftijd en woonbuurt.
burgerpanel
13.2 Resultaten Stedelijke vernieuwing In deze peiling werd een aantal vragen gesteld over het ISV, dat staat voor Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing. Bij Stedelijke vernieuwing wordt gestreefd naar het realiseren van goede, verbeterde en duurzame woningen. Maar ook andere zaken zoals verbetering van de woonomgeving, duurzaamheid en veiligheid, sociale en culturele voorzieningen komen daarbij aan de orde. De gemeente Hilversum stelt éénmaal in de vijf jaar een stedelijke vernieuwingsprogramma op. Voor de komende ISV-3 periode, van 2010 tot en met 2014, is een nieuw programma opgesteld. Voordat dit definitief wordt vastgesteld, peilde de gemeente bij de leden van het Burgerpanel de mening over de stedelijke vernieuwing in Hilversum. Voor meer informatie over het onderwerp werd verwezen naar de ISV-krant en het concept programma, welke waren in te zien op de gemeentelijk website www.hilversum.nl/stedelijkevernieuwing 74
Uit de resultaten bleek, dat 21% van de respondenten de ISV-krant heeft gelezen; 27% bekeek het concept-ISV-3programma. Vervolgens werd een aantal stellingen over het programma ISV-3 voorgelegd, waarbij de respondenten konden aangeven in hoeverre zij het daarmee eens of oneens waren. Onderstaand het resultaat. Zeer oneens
Oneens
Neutraal
Eens
Zeer eens
Geen mening
De gemeente moet plannen voor stedelijke vernieuwing maken in samenwerking met de maatschappelijke partners (zoals de woningcorporaties)
2%
5%
9%
51%
30%
3%
De gemeente moet plannen voor stedelijke vernieuwing maken na consultatie (raadpleging) van de betrokken bewoners
1%
1%
9%
46%
43%
0%
De gemeente geeft prioriteit aan de ondersteuning van initiatieven voor invoering van woondienstenzones in heel Hilversum
1%
4%
22%
44%
16%
13%
Het doel is – vergeleken met de vorige ISV-periode – relatief meer woningen te renoveren en relatief minder nieuwbouwwoningen te bouwen
0%
4%
16%
43%
26%
11%
Het verbeteren van de openbare ruimte in de wijken Over ’t Spoor en de Bloemenbuurt heeft prioriteit
0%
4%
23%
36%
25%
12%
Het merendeel van de respondenten is het (zeer) eens met de stellingen.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Na vaststelling door de gemeenteraad en na goedkeuring door de provincie ontvangt de gemeente voor de ISV-3periode een budget van € 4,1 miljoen. Het voornemen is om dit als volgt in te zetten: Subsidies aan woondienstenzoneprojecten Investeringen in de woonomgeving Bodemsaneringsprogramma Geluidhindersaneringsprogramma Organisatiekosten Reservering voor bijzondere projecten TOTAAL
€ € € € € €
800.000 800.000 900.000 650.000 450.000 500.000
€ 4.100.000
Van de respondenten gaf 39% hieromtrent geen mening; 40% vindt dit een goede verdeling, terwijl 21% dit geen goede verdeling vindt, waarbij veel respondenten aangeven de organisatiekosten aan de hoge kant te vinden. Daarnaast werden nog diverse opmerkingen van uiteenlopende aard over het programma gemaakt.
13.3 Hoe verder Het ISV-3 programma wordt ter vaststelling voorgelegd aan de gemeenteraad in april. Te weten op 7 april in De Discussie en op 21 april in Het besluit. De raad wordt daarbij geïnformeerd over de inspraakreacties en hoe deze zijn verwerkt. De definitieve verdeling van ISV-middelen komt pas eind 2010 in de gemeenteraad, nadat de provincie het ISV budget aan de gemeente heeft toegekend. De reactie van het Burgerpanel is overwegend positief en geeft geen aanleiding tot inhoudelijke aanpassing van de doelstellingen. Eventueel kan wel bezien worden of binnen de ISV-middelen een groter gedeelte kan worden ingezet voor de woonomgeving, zoals door velen bepleit is. 75
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 14 Bodemprogramma 2010-2014 Inleiding Het bodemprogramma 2010-2014 beschrijft het onderdeel Bodem van het ISV programma van de gemeente Hilversum. De gemeente beschrijft welke projecten zij in de periode 2010 t/m 2014 verwacht aan te pakken.
Doelstellingen Bodemsanering maakt deel uit van stedelijke vernieuwing. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de bodemsaneringsoperatie in het stedelijk gebied van Hilversum ligt voor een groot deel bij de gemeente. Vandaar dat de gemeente Hilversum als onderdeel van het ISV-programma een bodemprogramma opstelt. Met dit bodemprogramma geeft Hilversum invulling aan de volgende doelstellingen: -- alle locaties met (mogelijk) risico’s voor de volksgezondheid, de zogeheten humane spoedlocaties, worden in de voorliggende ISV-periode onderzocht en indien nodig gesaneerd of beheerst; -- alle locaties met (mogelijk) risico’s op verspreiding van verontreinigende stoffen (spoedlocaties op basis van verspreidingsrisico’s) en ecologische spoedlocaties worden conform het landelijk beleid onderzocht en indien nodig zoveel mogelijk gesaneerd of beheerst; -- bij saneringslocaties met restverontreiniging wordt nazorg uitgevoerd; -- grootschalige grondwaterverontreiniging wordt in samenwerking met betrokken partijen door middel van een gebiedsgerichte aanpak beheerst en/of gesaneerd worden; -- de stedelijke vernieuwing stagneert niet door bodemverontreiniging; -- er vindt een maximale integratie plaats van bodemsanering in de geplande ruimtelijke ontwikkelingen, waardoor per saneringsproject een zo hoog mogelijke multiplier bereikt wordt; -- verantwoord en duurzaam gebruik is het uitgangspunt voor de toekomst van de bodem. Ondergronds ruimtegebruik moet worden gestuurd om verrommeling tegen te gaan en kansen voor energiebeleid in combinatie met ruimtelijke ontwikkeling mogelijk te maken en cultuurhistorische factoren te behouden; -- een operationeel en up to date gehouden Bodeminformatiesysteem maakt adequate informatievoorziening richting burgers en andere belanghebbenden mogelijk. 76
Naast bovengenoemde doelstellingen voor het Bodemprogramma 2010 t/m 2014 rondt de gemeente, gebruikmakend van reeds toegekend budget, ook enkele projecten af uit haar bodemprogramma van de vorige planperiode: -- Anna’s Hoeve: doordat huidige RWZI nog niet is verplaatst, is sanering van het gehele gebied nog niet afgerond. Het project is gestart in ISV I met de 1ste fase bodemsanering brandplaats/wielerbaan; -- Herenstraat 11-21 (Lemet Chromium): de grondsanering is uitgevoerd en het grondwater wordt in de komende periode worden gemonitord.
Landelijk bestuursconvenant bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties De gezamenlijke overheden (rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) hebben in een landelijk bestuursconvenant afspraken gemaakt over afronding van de gewenste ontwikkeling van het bodembeleid in Nederland en over de aanpak van spoedlocaties bodemsanering. Het convenant beschrijft een wijziging van het bodembeleid in Nederland. Deze is gebaseerd op een aantal uitgangspunten: -- decentralisering van verantwoordelijkheden en uitvoering; -- sturing door beleidsafspraken in bestuurlijke overeenkomsten; -- samenhang bodembeleid met energie- en waterbeleid; -- verdere integratie bodemsaneringsbeleid in een gebiedsgerichte benadering, mede in het kader van het ruimtelijke ordeningsbeleid; -- accommoderen van het toenemend gebruik van de bodem onder milieuhygiënische randvoorwaarden. De wijziging houdt een verbreding en verdieping van het bodembeleid in, waarbij centraal staan: -- verwerven van kennis over de risico’s van het gebruik van de ondergrond; -- benutten van de kansen van de ondergrond (bv ondergronds bouwen, bodemenergie) en het verschaffen van instrumenten hiervoor; -- optimaliseren van samenhang en samenwerking tussen de verschillende beleidsdoelen (bv op gebied van bodem, ruimtelijke ordening, water, energie en archeologie); -- maken van afspraken over de aanpak van spoedlocaties; -- waar nodig aanpassen van de bestuurlijke taakverdeling toegesneden op een optimale uitvoering van taken en bevoegdheden.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
In het convenant is ook vastgelegd hoeveel budget het Rijk beschikbaar stelt voor bodemsanering voor de programmaperiode 2010 t/m 2014 en hoeveel binnen het totale budget bestemd is voor bodemsanering in het kader van ISV. In het convenant is aangegeven, dat de VNG haar leden zoveel mogelijk zal aansporen conform de afspraken van het convenant te handelen. De gemeente sluit met de doelen en uitvoering van dit bodemprogramma aan op de afspraken van het convenant voor zover deze betrekking hebben op bodemsanering in het kader van ISV. Immers, hieraan zijn ook de budgetten gerelateerd. Dit betekent dat de in het convenant gemaakte afspraken over de aanpak van spoedlocaties een belangrijke basis vormen voor de doelstellingen die de gemeente met voorliggend programma nastreeft. De gemeente sluit bij de uitvoering van voorliggend programma waar mogelijk ook aan bij andere elementen uit het convenant. Dit past ook bij de opzet van ISV. Het is eigen aan ISV om bij de uitvoering van projecten te streven naar samenhang tussen verschillende beleidsdoelen. Een voorbeeld van een degelijke samenhang is de sanering van verontreinigd grondwater te combineren met warmte-koude opslag.
Taakverdeling In de tweede ISV periode (2005 t/m 2009) hebben de gemeente en de provincie een bestuurlijke taakovereenkomst gesloten waarin de taakverdeling tussen provincie en gemeente is vastgelegd. De gemeente gaat ervan uit dat deze taakverdeling ook de basis vormt voor de samenwerking tussen provincie en gemeente in komende ISV periode. In de taakovereenkomst is opgenomen dat deze begin 2010 geëvalueerd wordt. Mogelijk wordt op basis van deze evaluatie een nieuwe overeenkomst gesloten. In dat geval vormt de nieuwe overeenkomst de basis voor de samenwerking tussen provincie en de gemeente.
Criteria voor de projectselectie De bodemsaneringsoperatie in Nederland is er primair op gericht onaanvaardbare risico’s ten gevolge van bodemverontreiniging weg te nemen. Hierbij hebben humane risico’s de hoogste prioriteit. Verder geldt dat de ISV-ontwikkeling bij bodemsanering is ontstaan vanuit de wens de marktdynamiek te vergroten. Het uitgangspunt bij alle bodemsaneringen is dus zoveel mogelijk de markt de sanering te laten financieren. ISVsubsidie is bedoeld voor gevallen van bodemverontreiniging waar de aanpak niet vanuit de markt kan worden gefinancierd of stagneert. Bij de selectie van projecten waarvoor Hilversum ISV-subsidie inzet, heeft Hilversum de zeven door de provincie ontwikkelde criteria gehanteerd (zie kader volgende pagina) en op basis hiervan een afweging gemaakt. Zij heeft hierbij getracht met de beschikbare ISV-subsidie een zo groot mogelijk maatschappelijk en milieuhygiënisch rendement te bereiken.
Criteria selectie projecten voor ISV subsidie 1. Ernstig geval ISV-subsidie is in principe alleen mogelijk voor ernstige gevallen van bodemverontreiniging ontstaan voor 1987.
2 Spoed ISV-subsidie is alleen mogelijk indien er sprake is van een zogenaamde spoedlocatie, een locatie met onaanvaardbare risico’s, dan wel het een maatschappelijk urgente locatie betreft. Maatschappelijk urgent houdt in dat bodemverontreiniging maatschappelijk gewenste ontwikkelingen op de locatie belemmert en dat de locatie aangewezen is in het gemeentelijk ISV-programma als ISV-ontwikkelingslocatie dan wel door B&W is besloten de locatie tussentijds op te nemen in het ISV-programma.
3 Kosten onderzoek/sanering Onderzoekskosten dienen door middel van meervoudige offertes zichtbaar worden gemaakt. Saneringskosten dienen minimaal door middel van een saneringsonderzoek inzichtelijk te zijn gemaakt (of saneringsplan, bestek). Daarnaast dient een gedetailleerde projectbegroting beschikbaar te zijn, zodat een exploitatieoverzicht inzichtelijk is. Voor de sanering dient een functionele saneringsvariant te zijn uitgewerkt, waarbij wordt gestreefd naar minimale nazorg. Indien samenloopkosten gemaakt worden vanwege bijvoorbeeld de bouw van woningen dan kunnen deze kosten eventueel worden opgevoerd ten laste van het algemene ISV-budget.
4 Juridische situatie Bij ernstige verontreinigde bodemverontreiniginglocaties waarvoor sanering spoed heeft, dient altijd de juridische situatie bekend te zijn. Voor het uitvoeren van de juridische toets Wet bodembescherming is een juridisch toetsformulier (bijlage 2) beschikbaar. Veroorzaker/Schuldig eigenaar dienen in eerste instantie de kosten te dragen.
77
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
5 Betrokken partijen Naast de veroorzaker en (schuldig) eigenaren dienen ook de andere partijen in beeld gebracht te worden die betrokken zijn bij de toekomstige ontwikkeling (zoals projectontwikkelaar, gemeente, andere mogelijke financierders/ beleggers, provincie, etc.); belanghebbenden dienen in eerste instantie de kosten te dragen.
6 Multiplier Het instrument multiplier is door VROM geïntroduceerd om de gewenste marktdynamiek te stimuleren en meetbaar te maken. Per project wordt een zo hoog mogelijke multiplier nagestreefd en wordt gemotiveerd hoe dit gebeurd. Het type project bepaalt in belangrijke mate welke multiplier haalbaar is. Hierbij gelden de volgende uitgangspunten: -- BIS; multiplier 2, dwz max 50% ISV budget -- HO en OOns (inclusief kosten juridische toets) door gemeente ihkv aanpak spoedlocaties of aanpak maatschappelijke ontwikkellocaties; geen multiplier; dwz max 100% ISV budget -- Onderzoek en Sanering irt maatschappelijke ontwikkelingen; vuistregels: -- multiplier 4 of hoger: in orde; -- multiplier 2-4: motiveren waarom lager dan 4, indien nodig overleg gemeente/provincie; -- multiplier <2 niet acceptabel -- Onderzoek en Sanering irt spoed; vuistregels; -- multiplier 2 of hoger: in orde; -- multiplier <2: motiveren waarom lager dan 4, indien nodig overleg gemeente/provincie
7 Onderhandeling
78
In de voorgaande stappen zijn de betrokken partijen bekend geworden en is inzicht verkregen in verantwoordelijkheden en kosten. Om de marktdynamiek te vergroten dient in eerste instantie door de gemeente getracht te worden het onderzoek en sanering door derden te laten financieren. Het is immers de bedoeling van het ISV om onderzoek naar bodemverontreiniging en sanering van de bodem zoveel mogelijk te integreren in maatschappelijke ontwikkelingen. Eigenaren en bedrijfsmatig gebruikers hebben veelal belang bij deze maatschappelijke ontwikkelingen en daarom ook bij de geschiktheid van de bodem voor het gewenste gebruik. Zij zullen dan ook bereid zijn om aan de sanering van de bodem financieel bij te dragen. De mogelijkheid sanerings- en onderzoeksbevelen te geven, is niet geschikt als inzet van de onderhandelingen met belanghebbenden. Dit instrumentarium moet als uiterste redmiddel worden gezien. Belangrijk is wel dat niet mag worden bijgedragen aan de waardestijging ten gevolge van sanering (=herontwikkeling) van het terrein (EG-richtlijn inzake staatssteun). Dit houdt in dat onder de €100.000,= er geen sprake is van staatssteun (‘de minimus’-verordening). Boven dit bedrag geldt de volgende formule: Overheidsbijdrage is maximaal gelijk aan {saneringskosten-waardestijging} + 0,15 x saneringskosten
Projecten
Hilversum heeft in dit programma de ISV projecten, zover deze bekend zijn, opgenomen. De ISV projecten vallen uiteen in doorlopende projecten uit de periode t/m 2009 en nieuwe projecten. In bijlage A zijn alle sanerings- en onderzoeksprojecten aangegeven. Bij het opstellen van kostenramingen is uitgegaan van de kengetallen uit bijlage A.
Toelichting/verantwoording tabel projecten van het Bodemsaneringsprogramma 2010-2014 voor de gemeente Hilversum Hieronder volgen de door de gemeente Hilversum gebruikte kengetallen en uitgangspunten bij het opstellen van het bodemprogramma en de bijbehorende kostenramingen. Daarbij maakt Hilversum onderscheid in: 1. updaten Bodem Informatie Systeem; 2. onderzoeken en saneringen spoedlocaties; 3. stimuleren van het gebruik van de ondergrond i.h.k.v. maatschappelijke ontwikkelingen; 4. uitvoeren bestuurlijke overeenkomst. Voor alle opgevoerde projecten geldt dat deze voldoen aan de reeds eerder genoemde criteria om in aanmerking te komen voor ISV-gelden. Ad 1 Gemeente Hilversum heeft € 90.000,- gereserveerd voor het updaten (nieuwe versie bestaande BIS en invoer nieuwe data) van het gemeentelijk Bodem Informatie Systeem.
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Ad 2. Voor het onderzoeks- en saneringsprogramma wordt de lijst met (potentiële) spoedlocaties als basis genomen. De gemeente heeft in de planperiode 2005-2009 de humane spoedlocaties reeds tot op Oriënterend Onderzoek nieuwe stijl (OOns) niveau onderzocht. Voor 17 locaties verwacht zij dat een nader onderzoek en bodemsanerings- of bodembeheersmaatregelen nodig zijn. Bij drie locaties bestaat het vermoeden dat daar grote verontreinigingen in de ondergrond aanwezig zijn. Hierbij is vooralsnog geen veroorzaker/schuldige eigenaar aan te wijzen om het onderzoek uit te voeren. Deze nadere onderzoeken worden uitgevoerd met gebiedsgerichte aanpak in het vooruitzicht. Vooruitlopend op de bodemsanering van de locaties’s Gravelandseweg 29, Emmastraat 34, Simon Stevinweg 42 en Geuzenweg 27-31 wordt de binnenlucht van de betreffende locaties gemonitord. Bij deze locaties is sprake van verontreinigingen met vluchtige stoffen in het grondwater. Ad 3 De gemeente wil de voorliggende ISV-periode gebruiken om een beter gebruik/beheer van de ondergrond te stimuleren en hierdoor de kennis van de ondergrond te verbeteren. Hierin volgt de gemeente het beleid van het rijk en de provincie. Hierbij valt o.a. te denken aan onderzoeken naar de haalbaarheid van warmte-koude opslag. Ad 4. De gemeente heeft met de provincie in een bestuurlijke overeenkomst werkafspraken gemaakt. Voor de voorliggende periode wordt ingezet op het voortzetten van deze overeenkomst.
Prestatieverantwoording Prestaties Hilversum wil in de periode 2010 t/m 2014 in het kader van de uitvoering van haar ISV programma de volgende prestaties realiseren: -- een actueel Bodeminformatiesysteem; -- 70 uitgevoerde oriënterende onderzoeken door de gemeente; -- 10 uitgevoerde nadere onderzoeken door de gemeente; -- 2 uitgevoerde bodemsaneringen door de gemeente op basis van alleen spoed; -- enkele uitgevoerde bodemsaneringen door de gemeente op basis van maatschappelijke urgentie (eventueel in combinatie met spoed); -- monitoring binnenlucht op 4 locaties. In een landelijk bodemconvenant tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen zijn de belangrijkste doelen voor de periode 2010 t/m 2014 vastgelegd. Deze bepalen de minimaal te realiseren prestaties. Hilversum zal in lijn hiermee eind 2014 in ieder geval bereikt hebben dat: -- alle spoedlocaties onderzocht zijn; -- alle humane spoedlocaties gesaneerd of beheerst zijn; -- zoveel mogelijk spoedlocaties met verspreidingsrisico’s gesaneerd of beheerst zijn; -- zoveel mogelijk ecologische spoedlocaties gesaneerd of beheerst zijn. De gemeente geeft prioriteit aan het realiseren van deze prestaties. Hierbij merkt zij op dat spoedlocaties waarvoor sanering in eigen beheer dient plaats te vinden buiten de prestatieverantwoording van de gemeente vallen.
Verantwoording De projecten die doorlopen uit de periode t/m 2009 worden inhoudelijk verantwoord worden op basis van gerealiseerde bodemprestatie-eenheden (bpe’s) conform in die periode gemaakte afspraken en geldende eisen. De prestatieverantwoording over de projecten uit de periode 2010 t/m 2014 vindt plaats op basis van rapportage over de realisatie van de hierboven genoemde prestaties.
De monitoring van de voortgang In de bestuursovereenkomst over de taakverdeling van bodemtaken tussen de gemeente en de provincie is opgenomen dat er minimaal 2 keer overleg tussen de gemeente en de provincie plaatsvindt. In dit overleg wordt de voortgang besproken en in het verslag vastgelegd. In het landelijk bodemconvenant is opgenomen dat uiterlijk najaar 2011 een midterm review uitgevoerd wordt om na te gaan of de realisatie van de convenantdoelen op schema ligt en of hiervoor voldoende financiële middelen beschikbaar zijn. De gemeente zal in overleg met de provincie enkele maanden voorafgaand aan de landelijke midterm review de balans opmaken.
79
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 15 Tabel bodemprogramma 2010-2014 Bij het opstellen van de tabel met onderzoeken en saneringsprojecten hanteert de gemeente Hilversum de volgende financiële kengetallen, de bedragen zijn exclusief BTW: De kosten voor een oriënterend onderzoek nieuwe stijl, inclusief historisch onderzoek € 3.000,De kosten voor een nader onderzoek, inclusief saneringsplan en beste bedragen € 45.000,De kosten voor een sanering door de gemeente bedragen € 150.000,Wanneer op basis van eigen ervaringscijfers tot andere kengetallen is gekomen, zijn die gebruikt en apart gemotiveerd. Bodemprogramma ISV III Hilversum Omschrijving
Aantallen fase
Uitvoeringsjaar
begroot
start
einde
2010
2014
2010
2014
3.1 Historisch onderzoek
2010
3.2 OOns/Juridische toets
Geraamde kosten
1. Harde lopende verplichtingen 1.1 Binnenluchtonderzoeken
10
€ 120.000
2011
130
€ 100.000
2010
2011
70
€ 160.000
3.3 Nader onderzoek
2011
2013
15
€ 300.000
3.4 Saneringsonderzoek
2013
2014
1
€ 25.000
3.5 Sanering
2014
1
€ 150.000
3.6 Beheersmaatregelen
2014
?
2. Bodem informatie systeem BIS 2.1 Actualiseren BIS systeem 3. Spoedlocaties
80
3.7 Van Leeuwenhoekstraat e.o. (VOCl) NO-plus
2011
2012
€ 150.000
SP
2012
2014
€ 30.000
3.8 voorm. Industrieriool Liebergerweg sanering
2010
€ 150.000
3.9 Vloeivelden RWZI-west e.o. (NH/0402/0004, NH/0402/0008, NH/0402/0016, NH/0402/0021) NO-plus
€ 75.000
3.10 Vloeivelden Liebergerheide (o.a. NH/0402/0037) NO-plus
€ 75.000
4. Maatschappelijk Projecten 4.1 stimulering WKO en/of ondergronds bouwen Totalen benodigd budget ISV 3
€ 50.000 € 1.485.000
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Nieuw Bodemstede ISV
Multiplier
Toelichting
markt/gem.
€ 120.000
1
€ 92.500
13
€ 20.000
€ 80.000
5
€ 25.000
€ 135.000
6
€ 140.000
€ 160.000
2
frequent binnenluchtonderzoek (2 p/j ipv 4 (seizoenen)) vanuit maatschappelijke verantwoordelijkheid; inclusief projectgebonden kosten omdat kosten eigenlijk door eigenaren gedaan moeten worden
81
waarvan 4 agv OOns ISV III, 3 agv Oons ISV II en 8 geinitieerd door markt
€ 25.000 € 53.000
€ 97.000
3
geen schuldig eigenaar aan te wijzen € 150.000
1
€ 30.000
1 geen schuldig eigenaar aan te wijzen
€ 150.000
1 grootschalig onderzoek ikv gebiedsgericht grondwaterbeheer
€ 75.000
1 grootschalig onderzoek ikv gebiedsgericht grondwaterbeheer
€ 75.000
1
€ 50.000 € 895.500
geheel in de lijn van provinciaal milieubeleidsplan 2009-2013 € 589.500
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 16 Overzichtskaart milieu Overzichtskaart milieusaneringslocaties
OVERZICHTSKAART MILIEUSANERINGSLOCATIES
Landelijk Gebied Landelijk Gebied
Mediapark Villaparken Trompenberg Noord
Hilversumse Meent
TrompenbergRaadhuisZuid kwartier
Noord
Erfgooiers Johannes Geradtswegbuurt buurt Astronomische buurt Geuzenbuurt
Landelijk Gebied
Electrobuurt Boomberg
Langgewenst buurt
Kleine Driftbuurt
Centrum Havenkwartier
Kerkelanden
Het Rode Dorp
Zeverijn
Havenstraatbuurt Schrijverskwartier
Bloemenkwartier Noord
Staatsliedenkwartier
82
Zeeheldenkwartier
Sint Vitusbuurt
Schilderskwartier
BODEM / GRONDWATER
Van Riebeeckkwartier
Arenaparkkwartier Bloemenkwartier Zuid
´t Hoogt van ´t Kruis
WEGVERKEERSLAWAAI
Liebergen
WestIndiekwartier
Landelijk Gebied
Ontwikkelingsprogramma Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Stedelijke Vernieuwing Vernieuwing Hilversum Hilversum
Bijlage 17 Duurzaamheidsprogramma De gemeente Hilversum heeft in 2008 het Uitvoeringsplan Duurzaam Hilversum 2009-2012 vastgesteld. Hierin staan de volgende programma punten, die relevant zijn voor stedelijke vernieuwing.
Energiegebruik gemeente De gemeente gaat (energie)plannen maken om het energieverbruik in gemeentelijke gebouwen en gemeentelijke accommodaties (sporthallen en scholen), openbare verlichting, gemalen, riolen en verkeersinstallaties te reduceren.
Autogebruik en luchtkwaliteit Minder autogebruik stimuleren door het promoten van elektrische fietsen en scooters, autodate, de fietsen scoort campagne, de Week van de Vooruitgang zowel voor de burgers van Hilversum, extern, als voor de gemeente intern. Onderzoeken van mogelijkheden voor alternatieve brandstoffen en verschoning wagenpark van grote bedrijven, particulieren, openbaar vervoer en de gemeente Hilversum. De luchtkwaliteit wordt permanent gemeten en er wordt een aanpak bedacht voor het eventuele gebruik van groen langs wegen. Duurzaamheidsbewustzijn en draagvlak intern (medewerkers gemeente Hilversum) en extern (burgers, bedrijven en onderwijs) Er wordt een communicatieplan opgesteld en enquêtes opgezet om het draagvlak te meten voor zowel intern als externe doelgroepen. Er worden informatieavonden gehouden voor het MKB over duurzaam inkopen en energiebesparing. De Wet Milieubeheer wordt gebruikt om duurzaam ondernemen en energiereductie bij bedrijven te stimuleren en voorlichting te geven. Door Natuur- en Milieueducatie wordt een scholennetwerk georganiseerd om scholen actief te laten participeren in natuur-, milieu- en duurzaamheidseducatie.
Duurzaam inkopen en aanbesteden In 2010 wordt 75% van alle inkoop en aanbesteding van de gemeente Hilversum duurzaam.
Duurzaamheid in projectontwikkeling Er wordt gestart met duurzaam bouwen. De professionele bouwbedrijven worden gevraagd om te voldoen aan een duurzaam bouwen norm (GPR-gebouw) en in de projecten wordt een duurzaamheidsparagraaf opgenomen. Met woningcorporaties worden afspraken gemaakt over het duurzaam renoveren van de bestaande bouw.
Energie bij particuliere woningen en burgers Voor de particuliere huizenbezitter worden er informatieavonden gehouden over duurzaamheid en energiesubsidie ook kunnen burgers gebruik maken van de site www.bespaardaar.nl, waar informatie gegeven wordt over isoleren etc. Via de balies van het stadskantoor worden folders verspreid met informatie over duurzaamheid in woningen (zogenaamde menukaarten).
83
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 18 Provinciaal Format Financiën Format 1: Doelstellingsoverzicht Meerjarenontwikkelingsprogramma - ISV-3 2010 - 2014 Rijksdoelen / Overige doelstellingen Nummer
Te bereiken doel
1
Bevorderen kwaliteit en differentiatie van de woningvoorraad
2
Resultaat in 2014
vernieuwen woningvoorraad
nieuwbouw van 750 woningen
vernieuwen woningvoorraad
ingrijpende renovatie van 500 woningen
vernieuwen woningvoorraad
particuliere woningverbetering 32 woningen
Bevorderen van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving afronding ISV2 programma: vernieuwen woonomgeving
Herinrichting Larenseweg
vernieuwen woonomgeving
Bewonersprojecten Over ‘t Spoor
vernieuwen woonomgeving
Verbetering openbare ruimte Hilversum Noord
vernieuwen woonomgeving
Verbetering openbare ruimte Riebeeckkwartier investeringen openbare ruimte ISV3 programma:
vernieuwen woonomgeving
investeringen in starten en wegen
vernieuwen woonomgeving
investeringen in groen en bomen
vernieuwen woonomgeving
Investeringen in speelplekken
vernieuwen woonomgeving
extra investeringen in Over ‘t Spoor en Bloemenbuurt
vernieuwen woonomgeving
investeringen in verkeersinfrastructuur
vernieuwen woonomgeving
investeringen in ondergrondse infrastructuur
84
3
4
Bevorderen van een gezonde en duurzame leefomgeving in het algemeen en meer in bijzonder bodem, geluid en binnenstedelijke luchtkwaliteit opheffen geluidshinder
sanering A-lijst afronding ISV2 programma
opheffen geluidshinder
sanering A-lijst afronding ISV3 programma
opheffen bodemverontreiniging
bodemonderzoek en sanering ISV3 programma
Balans bereiken tussen vraag en aanbod op het gebied van wonen invoering nieuw woonruimte verdeelsysteem (is geen fysieke investering)
5
Versterking van de sociaal-culturele infrastructuur investeringen in woondienstenzones:
6
vernieuwen zorg/welzijnsinfra
subsidies aan woondienstencentra uit ISV2
vernieuwen zorg/welzijnsinfra
subsidies aan woondienstencentra uit ISV23
vernieuwen zorg/welzijnsinfra
realisering 278 zorgunits
vernieuwen onderwijs
investeringen in schoolgebouwen
Versterking van de stedelijke economie geen specifieke resultaten benoemd
7
Overige Doelen personeel en organisatie
interne personeels en organisatiekosten
stedelijke vernieuwing
nader te benoemen ISV Kans projecten
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Financiën Totale kosten €
Ongedekt tekort €
ISV-3 bijdrage (Rijk) €
Gemeentelijke bijdrage (eigen middelen, gemeente fonds etc.) €
Rijk / Provincie anders dan ISV-3 bijdrage €
187.500.000
4.000.000
23.000.000
50.000.000 800.000
100.000
390.000
1.000.000
1.000.000 710.000
290.000
5.200.000
5.200.000
2.000.000
2.000.000
300.000
300.000
8.000.000
6.204.000
800.000
1.360.000
390.000 1.000.000
160.500.000 50.000.000
1.600.000
1.460.000
Derden (woningbouwcorporaties, private partijen etc.) €
930.000
866.000 85
35.000.000
22.500.000
37.500.000
605.000 682.000
20.000
17.500.000
20.000.000
233.500
356.000
0
0
662.000 895.500
0
0
3.000.000
0
2.400.000
2.000.000
600.000
800.000
41.700.000
1.200.000 41.700.000
32.500.000 0
2.500.000
605.000
1.485.000 0
10.000.000
32.500.000 0
2.500.000
0
0
450.000
7.000.000
6.599.478
400.522
422.422.000
13.633.478
4.138.022
0
0
2.050.000 74.245.000
94.449.500
235.956.000
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Bijlage 19 Provinciaal Format Planning Format 1: Doelstellingsoverzicht Meerjarenontwikkelingsprogramma - ISV-3 2010 - 2014 Rijksdoelen / Overige doelstellingen Nummer
Te bereiken doel
1
Bevorderen kwaliteit en differentiatie van de woningvoorraad
2
Resultaat in 2014
vernieuwen woningvoorraad
nieuwbouw van 750 woningen
vernieuwen woningvoorraad
ingrijpende renovatie van 500 woningen
vernieuwen woningvoorraad
particuliere woningverbetering 32 woningen
Bevorderen van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving afronding ISV2 programma: vernieuwen woonomgeving
Herinrichting Larenseweg
vernieuwen woonomgeving
Bewonersprojecten Over ‘t Spoor
vernieuwen woonomgeving
Verbetering openbare ruimte Hilversum Noord
vernieuwen woonomgeving
Verbetering openbare ruimte Riebeeckkwartier investeringen openbare ruimte ISV3 programma:
86
3
4
vernieuwen woonomgeving
investeringen in straten en wegen
vernieuwen woonomgeving
investeringen in groen en bomen
vernieuwen woonomgeving
investeringen in speelplekken
vernieuwen woonomgeving
extra investeringen in Over ‘t Spoor en Bloemenbuurt
vernieuwen woonomgeving
investeringen in verkeersinfrastructuur
vernieuwen woonomgeving
investeringen in ondergrondse infrastructuur
Bevorderen van een gezonde en duurzame leefomgeving in het algemeen en meer in bijzonder bodem, geluid en binnenstedelijke luchtkwaliteit opheffen geluidshinder
sanering A-lijst afronding ISV2 programma
opheffen geluidshinder
sanering A-lijst afronding ISV3 programma
opheffen bodemverontreiniging
bodemonderzoek en sanering ISV3 programma
Balans bereiken tussen vraag en aanbod op het gebied van wonen invoering nieuw woonruimte verdeelsysteem (is geen fysieke investering)
5
Versterking van de sociaal-culturele infrastructuur investeringen in woondienstenzones: woondientenzone Hilversum Noord woondientenzone Van Riebeeckkwartier woondientenzone Bloemenbuurt (Egelantier) woondientenzone Hilversumse Meent (fase 1)
6
vernieuwen zorg/welzijnsinfra
subsidies aan woondienstencentra uit ISV2
vernieuwen zorg/welzijnsinfra
subsidies aan woondienstencentra uit ISV3
vernieuwen zorg/welzijnsinfra
realisering 278 zorgunits
vernieuwen onderwijs
investeringen in schoolgebouwen
Versterking van de stedelijke economie geen specifieke resultaten benoemd
7
Overige Doelen personeel en organisatie
interne personeels en organisatiekosten
stedelijke vernieuwing
nader te benoemen ISV kans projecten
Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing Hilversum
Indicatieve Planning afronding planfase (peildatum december)
startdatum (peildatum december)
afronding realisatie (peildatum december)
2012
2010
2014
2010
2010
2013
afgerond
is reeds gestart
2014
2010
2010
2014
2010
2010
2012
2010
is reeds gestart
2012
2010
2011
2013
planvorming jaarlijks
2010
2014
planvorming jaarlijks
2010
2014
planvorming jaarlijks
2010
2014
2011
2012
ná 2014
afgerond
is reeds gestart
2013
planvorming jaarlijks
is reeds gestart
2014 87
afgerond
is reeds gestart
2013
afgerond
2011
2014
afgerond
2010
2014
afgerond
2011
2012
2011
2011
2014
2011
2011
2013
2010
2011
2014
2010
2010
2012
2010
2010
2014
2011
2012
ná 2014
2010
2011
2014
afgerond
2010
ná 2014
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
afgerond
2010
2014
2012
2013
ná 2014
Colofon: Uitgave: Gemeente Hilversum Ontwerp en druk: Drukkerij de Toekomst Hilversum Fotografie: Margôt Brakel Hilversum, maart 2010