ONTWERP VAN 2 NIEUW TE BOUWEN BRUGGEN TE GENT NAAR AANLEIDING VAN DE HEROPENING VAN DE NEERSCHELDE DE NIEUWBRUGEN DE WIENAARDBRUG
A R C H I T E C T
D I R K M AA R T
2 0 0 1
C O O P M A N
De hechte samengang van water en plein werkt als een verblijfszone voor de stedeling en wandelaar. Op de brug wordt de reling gevormd door een zitbank. De verpozer zit op een plein over het water temidden van een uitzonderlijke site. De binding van dit plein met het water wordt finaal versterkt door het ‘voetpad’ deels in glas te voorzien. Vanop de 18 m lange zitbanken kijkt men doorheen deze beglazing het water in. S’ Avonds vormt de beglazing lichtvlakken die aan het plein een nachtelijke monumentaliteit verlenen.
Doelstellingen en concept van de Nieuwbrug en de Wienaardbrug en de samengang met hun omgeving Context centraal stellen. Een brug definieert de werking van een groter geheel. Aldus is de vorm van de brug meer dan de berekening of de design ervan. De vorm van de brug participeert hier ook de definiëring van het centrum van een stad, meer bepaald de werking van het centrum in het bestaan van de stedeling en zijn bezoekers. En dat is exact de ambitie van ons voorstel: het stedelijk kapitaal van het centrum van Gent uitbreiden.
Het bisdomplein strekt zich uit tot over het water De Wienaardbrug wordt een plein over het water. De brug wordt een plein en plaatst de wandelaar temidden van het water en de omgevende gebouwen. De brug wordt daardoor geen middel meer om van de ene zijde naar de andere te gaan, ze is doel op zich. De vormgeving ervan overstijgt zo het formalisme van een design; de vormgeving is terwijl de inhoud. De Reep promoveert van doorgangszone naar centrumwerking. De brug wordt een plein.
De brug een pleinfunctie geven biedt aan de omliggende gebouwen extra waarde. De kwaliteit van de bestaande gebouwen langs de Reep is dermate hoog dat de uitzonderlijkheid ervan de potentie bezit het centrum van Gent groter te maken. Dat is exact wat dit plein over het water beoogt. Doorgangszone wordt voetgangersgebied met een hoog culturele (en toeristische) aantrekking. De uitzonderlijke historische architecturale grandeur van deze plek wordt dankzij dit plein over het water begeleidend aanschouwelijk gemaakt. De rijke diversiteit aan architecturen wordt uitgesproken zichtbaar gesteld vanop het plein. De betrokkenheid van de site met het water is cruciaal. Het accentueert de architecturale waarde van de gebouwen. Deze monumenten vertoeven niet alleen aan het water maar conform hun status ook aan een plein.
Wandelen en zitten op een kaaimuur. Vermoedelijk zijn de hoofden van de oude kaaimuren niet meer intact. In functie van het mogelijk recycleren van de oude kaaimuren wordt de bovenzijde van de kaaimuur eraf gehaald terwijl wordt deze verlaging behouden als een verlaagd voetpad nabij het water. Een rand van 60 cm hoog bekroond met een meter brede arduinen dorpel scheidt dit voetpad van de weg. Zo wordt de rand van de Reep een voetpad nabij het water en een zitgelegenheid met voldoende lengte om een school te ontvangen. Ter hoogte van de Nieuwbrug bestaat de interessante (nipte) mogelijkheid om het voetpad onder door de Nieuwbrug te laten lopen. Dit verzonken jaagpad verbindt de Reep claustrospatiaal met de Oude Beestenmarkt
De Nieuwbrug vormt één compositie met de Wienaardbrug. De ene introduceert de andere brug, samen openen ze de gehele site tot een plek van verpozing. De Nieuwbrug onderscheidt zich van de Wienaardbrug door de ambiance van het drukke verkeer. De positionering van de Wienaardbrug tussen de sterk heroplevende Oude Beestenmarkt en de Reep plaatst die brug temidden van twee belangrijke voetgangersgebieden. Om die redenen achten wij het opportuun ook hier de brug de accomodatie te geven van plek van verpozing, minstens plaatst dit het autoverkeer morfologisch op de 2° plaats en de voetganger verifieerbaar op de eerste bank.
De Reep, Bisdomkaai en Bisdomplein worden verkeersvrij. Verlaagd voetpad langs kade.
Gehele zone toegankelijk voor wagens. Bisdomplein blijft parking. Geen verlaagd voetpad langs kade.
De bruggen worden strak, elegant, sober en fijn geconcipieerd.
Een vlakke witte plaat gaat van de ene zijde naar de andere. Scherpe randen accentueren dat het een brug is door de massa eronder uitdrukkelijk afwezig te stellen. Het witte maakt de overbrugging luchtiger. De leuning van de brug bestaat ook bij deze tweede brug uit een zitbank. De brug bezit ter hoogte van zijn uitkraging een voetpad in glas. De brug versterkt de binding met het water; vanop het voetpad of de zitbank ziet men het water. Vanuit het water gezien is de fijne witte plaat met zijn glazen delen niet minder een aantrekkelijke architecturale sequens voor de rondvaarten.
De gevraagde doorvaarhoogte van 2.00 m vraagt een bedachtheid aan het concept van de Wienaardbrug. Van het noodzakelijke niveauverschil tussen het midden van de brug en Sint Bavo wordt dankbaar gebruik gemaakt door de hoofdliggers aan de zijde van het Bisdomplein verzonken én horizontaal te laten lopen zodat de ranke witte plaat zich onverminderd volkomen vlak en horizontaal uitstrekt over het water om zo aan de zijde van St Bavo 70 cm boven het straatniveau uit te komen. Zo wordt bedacht het niveauverschil ondervangen terwijl er een scheiding wordt gerealiseerd tussen voetgangerszone en het (eventuele) verkeer dat zo enkel kan plaatsgrijpen op het licht hellende vlak tussen deze hoofdliggers.
Bisdomkaai en Bisdomplein verkeersvrij. Reep toegankelijk voor wagens. Verlaagd voetpad langs kade.
Gehele zone toegankelijk voor wagens. Bisdomplein blijft parking. Verlaagd voetpad langs kade.
De bruggen ontvangen meerdere stedenbouwkundige modellen. Naast onze voorkeur waarbij de Wienaardbrug het verlengde wordt van het Bisdomplein en desgewenst het Bisdomplein verkeersvrij is, kunnen vanzelfsprekend meerdere stedenbouwkundig oplossingen ontvangen worden. In ons plan zijn zowel verkeerssituaties welkom waarbij beide zijden van de Reep verkeersvrij zijn als dat de beide zijden verkeer ontvangen en zo men wil het Bisdomplein parking blijft in afwachting van een onze inzichten participerende stadsvisie.
O N T W E R P
V A N
D E
N I E U W
T E
B O U W E N
B R U G G E N D E
T E
G E N T
N I E U W B R U G
N A A R E N
D E
A A N L E I D I N G W I E N A A R D B R U G
V A N
D E
H E R O P E N I N G
V A N
D E
N E E R S C H E L D E :
O N T W E R P
V A N
D E
N I E U W
T E
B O U W E N
D
E
B R U G G E N
N
I
E
U
W
T E
B
R
G E N T
U
G
E
N A A R
N
D
A A N L E I D I N G
E
W
I
E
N
A
V A N
A
R
D
D E
B
R
H E R O P E N I N G
U
G
V A N
D E
N E E R S C H E L D E :
V E R S L A G
J U R Y
N I E U W B R U G
De jury beoordeelt de ontwerper als volgt: . hedendaagse staalconstructie . originele omgang met de niveauverschillen en de verwerking ervan . knappe verzoening van architecturale en technische vereisten . discreet en krachtig ontwerp . zit structureel-technisch zeer goed in elkaar. Van de 115 ingediende ontwerpen van deze Europese architectuurwedstrijd wordt Coopman de 2°
E N
W I E N A A R D B R U G
T W E E D E
W E D S T R I J D F A S E
115 Proposals
2° Price: Coopman vs. 1° Price: Van Impe
De ontwerper beoordeelt de jury als volgt: De gemaakte keuze is een gemiste kans. Deze jury had noch de maturiteit noch het inzicht de meerwaarde van een brug voor een centrum correct in te schatten. Noch had ze een correct zicht over de consequenties van het niveauverschil tussen de twee zijden van de brug met als gevolg dat de inkom van één van de grootste scholen van Gent 70 cm lager ligt dan de straat. Het geheel kent dan ook objectief een ernstig geaccidenteerde ontmoeting tussen brug en voetpad. Gebouwen die aanzienlijk lager gelegen zijn dan de straat betreffen een te vermijden stedenbouwkundig concept. Het gebouwde resultaat is dan ook een miskleun van jewelste. Men heeft de straat 70 cm hoger moeten aanleggen om deze brug te kunnen bouwen waardoor het voetpad van de vlakbij gelegen een zicht heeft op de onderzijde van de passerende auto’s. De optie om de auto er secundair te stellen of in de toekomst te weren ontbreekt er. dan ook geheel. Het voetpad zal met deze brug steeds 70 cm lager liggen. Hoewel de brug breed werd uitgevoerd zal deze brug nooit een plein worden. Overduidelijk accentueert deze brug geenszins de omliggende architectuur in tegenstelling tot de architectuur van Coopman die
de omliggende gebouwen bijeen bindt tot een stadscentrum. Dat deze brug gelegen is temidden van het dichtse conglomeraat aan scholen en de uitlaatgassen van de auto’s hier zo rechtstreeks gelanceerd worden in de monden van de schoieren is een andere ‘duurzame’ verworven uitzonderlijkheid van deze keuze. Bijkomstig: De formalistische detaillering van de balustrade en scherpe uitkragende hoek ervan bezeerd op wekelijkse basis fietsers en scholieren. Niet de gekozen architect is hier verantwoordelijk voor wat er staat maar de jury die gekozen heeft wie de finale laureaat is. Het door de jury gekozen ontwerp bewijst eens te meer dat de maturiteit van de jury niet alleen cruciaal is maar in het bijzonder haar beoordelingstijd en afstand haar niet in staat stelt de voor- en nadelen van een ontwerp in hun geheel te overzien.
