Ontwerp een onderzoek
Laura Braspenning
1. Ontwerp een onderzoek, elke keer opnieuw Ontwerp >< onderzoek? Ratio + creativiteit => eindpunt Wetenschappelijk standaardplan Ø Tool + flexibel Ø Uitbreiding voor designonderzoek: ontwerp <-> onderzoek (circulair proces) Fasen vh plan in relatie met standaarden voor design- en artistiek onderzoek (Cross en Borgdorff à cf. onderzoeksgericht denken)
2. Probleemformulering Wetenschap vs design: Wicked design problems Design als probleem oplossen ⇒ Het structureren van problemen (reframen)
Probleemgericht of oplossingsgericht ⇒ Verschillende output!
2. Probleemformulering Structureren van een probleem Analyse en creatie: geen strikte grens = werkproces Ook in wetenschap
Op basis van standaardplan > designonderzoek
2.1. Probleemstelling, doelstellingen, relevantie Probleemstelling dwingt de onderzoeker om een gezichtspunt vast te leggen Algemene doelstelling: Designonderzoek genereert (nieuwe) kennis en is dus meer dan een evaluatie van bestaande ideeën (Laurel, 2001) Concrete doelstellingen ook expliciteren Relevantie (Archer, 2006, Borgdorff, 2005) Bronnenonderzoek!
2.1. Probleemstelling, doelstellingen, relevantie Designonderzoek: wicked (ill-defined) problems Maar aandacht voor probleemstelling is geen vanzelfsprekendheid. Belang vd formulering: Early representations: 2 soorten “It is desirable that different types of products can be attached to the bike” “The click mechanism should be safe for hands and finger” ⇒ Fixatie!
2.1. Probleemstelling, doelstellingen, relevantie Simon (1972, 1973): “Problem structuring is a process of drawing upon knowledge [or external information] to compensate for missing information and using it to construct the problem space”. Type early representation bepaalt soort informatie
2.2. Stand van zaken: bronnenonderzoek Geïnformeerd onderzoek (Cross,2006) Continu proces: Van breed naar smal (trechter) - afbakening probleemstelling - voorwaarde: overzichtelijkheid van stand van zaken (mindmap!) Aard van informatie verandert tijdens proces - probleem - ontwerp (continue wisselwerking)
2.3 De onderzoeksvraag = nauwkeurige formulering van een afgebakend onderwerp = rode draad Werkproces: van algemeen naar meer gericht => concept Afstemming van verschillende onderdelen van probleemformulering Streven naar een ideale afstemming tussen probleemstelling, onderzoeksvraag en doelstellingen Hulpmiddel: Ik onderzoek {onderwerp}, omdat ik wil weten {vraag} teneinde {doel} zodat {relevantie}
2.3 De onderzoeksvraag MIJN ervaring (MDA, 2007-2008) Ik bestudeer de ervaringen met het mijn verleden Omdat ik wil weten welke betekenis het mijnerfgoed met zich meedraagt Om de beleving van het mijnerfgoed vorm te geven in een multimediale hedendaagse vertaling (zodat het mijnerfgoed ook voor jongere generaties waardevol blijft en niet verloren gaat)
2.3 De onderzoeksvraag Vorm en reikwijdte Een onderzoeksvraag mag niet te algemeen blijven; het is belangrijk ze te concretiseren (zie volgende slide). Eenzelfde onderzoek kan ook meerdere onderzoeksvragen bevatten. Een onderzoeksvraag kan ook steeds in subvragen uitmonden.
2.3 De onderzoeksvraag Een goede onderzoeksvraag: • • • • •
is gebaseerd op voldoende gespecificeerde begrippen is als vraag gesteld in duidelijke en begrijpbare woorden is voldoende gericht en sturend is eenduidig gebruikt geen onbewezen voorkennis
•
Bepaald mee het soort onderzoek (Exploratief? Verklarend? Toetsend? Beschrijvend?)
2.4 Onderzoekskader algemeen theoretisch kader methodologisch kader Het gekozen kader zal het verloop van het onderzoek steeds mee sturen. MAD faculty Campus C-mine mensgericht design (holistisch) experience/social design & critical design crossdisciplinaire aanpak pluralisme - vernieuwend
Samenvattend: 2. probleemformulering = = = =
werkproces dynamisch informatie geen strikte scheiding met ontwerp
3. Onderzoekstechnisch ontwerp staat in nauw verband met de probleemformulering en omgekeerd • • • •
wat waarnemen bij wie waarnemen waar waarnemen: plaats en situatie hoe waarnemen • • • •
ethische overwegingen hoe verwerken rapporteren tijd en geld
Ethische overwegingen
In elk onderzoek overwegen: Anonimiteit Doelstelling van het onderzoek Informed consent terugkoppeling …
Verschillende perspectieven nodig? Denk aan gekleurd beeld (cf. Die Fremde) Nazorg!
Hoe verwerken? = wijze waarop de gegevens verzameld worden en teruggekoppeld/verwerkt op onderzoeksvraag gericht Kwaliteitscontrole van de verzamelde gegevens bepaalt mee kwaliteit van het onderzoek en het ontwerp Evaluatiemomenten opnemen in onderzoeksplan Overgang naar volgende fasen in onderzoek (reflectiemomenten)
Hoe onderszoeksdata verwerken in designresearch? Verwerken tijdens dataverzameling en tijdens het ontwerpen Reflectie Logboek à bijvoorbeeld via een projectblog (kwaliteitscontrole dmv constante reflectie)
Soms krijgt verwerking wel aparte plaats Mediumonderzoek, mapping Trends, patronen analyseren
Verwerken en ontwerpen kan ook in directe wisselwerking tussen ontwerper en doelgroep gebeuren Co-creatie (particpatief design)
Designonderzoek: Empirisch en/of verbeeldend verwerken en ontwerpen Belangrijk om dit transparant te maken: rapport, blog, design representaties, …
Rapporteren
Wetenschappelijk onderzoek > wetenschappelijk rapport/paper (mondeling als schriftelijk). artistiek- en designonderzoek: schriftelijke rapporten. andere mogelijkheden (meer visueel bijvoorbeeld)> ??
Transparante communicatie alle stappen inzichtelijk maken beoordeling door derden Inspiratiebron voor anderen Voorwaarde voor ‘onderzoek’ Logboek en archief
Bepaalt mee de waarde van het onderzoek!
Tijd en geld schematisch overzicht van alle aspecten en fasen van het onderzoeksproject. hoeveel tijd, mankracht en geld nodig? haalbaarheid van het onderzoek (voor de start ervan), Op schema? Marge
Tot slot Een onderzoeksplan is altijd een dynamisch gegeven Geen strikte scheiding probleemformulering en onderzoekstechnisch ontwerp
5. Vereisten van onderzoek • • •
Transparantie Communicatie Evaluatie
Kennis van collectief belang Open kunst- en designonderzoekscultuur (Margolin, 2000) • Designonderzoek __ volwaardige plaats naast bestaande onderzoeksdisciplines • •
Par$cipatory crea$on is risky: A roadmap of par$cipatory crea$on processes and the shi6ing role of crea$ve ‘things’.
27
Methoden? Ontwerp je zelf Gebaseerd op kennis van bestaande methoden Gevoed door context à Denk na over werkmethode die je zelf ooit hebt geleerd of gecreëerd en die je graag toepast.
Kwalitatieve en kwantitatieve methoden
2. Kwantitatieve vs kwalitatieve onderzoeksbenadering
kwantitatief
kwalitatief
Externe geldigheid Theorie toetsend Numerieke data Feitelijke Breedte Statistisch representatief Steekproef krimpt Grote steekproef
Interne geldigheid Eerder explorerend Softe data: Verhalen, video, foto,... Betekenissen en beleving Diepte Theoretisch representatief Steekproef groeit Kleine steekproef (soms 1! )
30
2. Kwantitatieve vs kwalitatieve onderzoeksbenadering Holistisch, mens- en ervaringsgericht design
Welke onderzoeksmethode toepassen?
31
3. Kwalitatieve onderzoeksbenadering in design Typisch kwalitatief onderzoek: Niet sturende waarneming – bottom up > risico > ‘andere‘ rol designer Contextualisering en holisme oz-eenheden in totaliteit uiteenlopende interpretaties > mensgericht ontwerp Alledaagse setting > design Inleving > designempathie Open steekproef Maar: kwantitatief onderzoek ook waardevol ?
32
3. Kwantitatieve onderzoeksbenadering in design Statistiek >< creativiteit en vrijheid Maar: attitudes linken aan gedrag (feiten) en verbetering ‘meten’
“design isn’t only about the object but also about the extensions of the object through its communications with the end user” Kwantitatief onderzoek > identifying their needs testing usability conducting validation and brand research
33
4. Kwalitatief en kwantitatief designonderzoek in interactie Kwalitatief: ‘open’ Liz Sanders: fuzzy front end Kwantitatief: knopen doorhakken Ø leidt tot afbakening Ø reductie tot het meest bruikbare, het meest gewenste, meest aanvaardbare, meest succesvolle. > Doelgerichte interactie tussen beide methoden
34
Kwalitatief en kwantitatief designonderzoek in interactie
35
Social Design & Participatief Design
Laura Braspenning
Participatie-vraag:
Hoe zorg je dat mensen (aan de hand van genetwerkte media) deelnemen in hun lokale gemeenschap, museum, bibliotheek, website, bedrijf, buurt, ... ?
Liesbeth Huybrechts stelling:
•
Par$cipa$eve projecten moeten mensen samenbrengen, maar mogen ook wat “geriskeerd” zijn: controle loslaten en mensen prikkelen
•
hNp://www.anagrambooks.com/par$cipa$on-‐is-‐ risky
2 fasen van participatie
formeel (voortraject) Informeel (eigenlijke project)
Hoe “ontwerp” je participatie of een participatieve ruimte? In elk project ontwerp je interacties tussen context, mensen, dingen, …. Methoden die je gebruikt kunnen mensen uitnodigen en faciliteren om deel te nemen, om actief te gaan participeren in het (ontwerp)proces
Skills needed to design participation: humility - the willingness to listen extreme listening or deep listening – the willingness and ability to hear beyond your own beliefs and convictions, related to: receptivity ethical responsibility - the ability to take ethical resonsablity, which includes the abiltiy to communicate where that responsibility ends creativity initiative taker – not unrelated to entrepreneurship builder – having the desire to take the project to the end, long-term communicator between disciplines (to be continued) Bron: http://socialdesignforwickedproblems.hetnieuweinstituut.nl/? page_id=2
Context
•
bv. De stad Rotterdam...
Mensen
• •
Alle relevante mensen moeten betrokken worden in een participatief proces Jongeren, ouderen in de buurt, semi-professionals, ....
Dingen
• •
Dingen die een rol spelen/kunnen spelen in het project omdat ze tot sociale interacties leiden Moet je uitproberen... via performance, spel,...
Samenwerking? Co-creatie?
Resourcelab
&
1
2
3
Cocreatie?
Cocreatie?
