ONDERZOEK JAARREKENING Juli 2004

ONDERZOEK JAARREKENING 2003

Juli 2004

Colofon De Nijmeegse Rekenkamer: De Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen (verder de Rekenkamer) bestaat uit raadsleden, heeft een externe voorzitter en wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris. Zij heeft een onafhankelijke positie binnen de gemeente. Haar doel is de gemeenteraad een extra handvat te bieden zijn controlerende taak uit te voeren. De Rekenkamer voert onderzoek uit, waarbij zij antwoord wil krijgen op vragen zoals: zijn de doelen van het gemeentelijk beleid bereikt? Zijn de voorbereiding en de uitvoering van het beleid efficiënt verlopen? Welke aanbevelingen zijn nodig om de doeltreffendheid te vergroten? De Rekenkamer voert zelf onderzoek uit. In de onderzoeken wordt altijd teruggekeken naar het verleden, met als nadrukkelijke bedoeling te leren voor de toekomst. Jaarlijks stelt de Rekenkamer een onderzoeksplan op, waarin wordt aangegeven welke onderzoeken in uitvoering worden genomen. Ieder jaar doet de Rekenkamer in ieder geval onderzoek naar de jaarrekening. Daarnaast voert zij onderzoeken uit die gericht zijn op de doeltreffendheid en/of doelmatigheid op specifieke beleidsterreinen of onderdelen daarvan. Samenstelling: Leden:

Plaatsvervangende leden: Voorzitter: Secretaris:

P. Breukers A. Hillen B. Muhren W. van Nispen M. Simons – Welschen 1e: B. van Zijll de Jong – Lodenstein 2e: J. Lagerweij L. Dolmans J. Smink

Contact: 024 – 3292338 [email protected] www.nijmegen.nl/bestuurenorganisatie/bestuur/rekenkamer

Onderzoek jaarrekening 2003

Inhoudsopgave 1

Inleiding

1

2

Overeenstemming van lasten en baten met de begroting en regelgeving 2.1 Inleiding 2.2 Rechtmatigheid van de jaarrekening 2.3 Rechtmatigheid Wet voorzieningen gehandicapten

3 3 5 11

3

Kwaliteit van de verantwoordingsinformatie

18

4

Kwaliteit van het financieel beheer

22

5

Voortgang verbetertraject

24

6

Conclusies en aanbevelingen

26

7

Reactie College

29

8

Nawoord Rekenkamer

31

Bijlagen 1 Stappen onderzoek jaarrekening 2003 2

Afwijkingen van de lasten en baten ten opzichte van de dynamische begroting van meer dan € 225.000,--

3

Overzicht van afwijkingen tussen primitieve en dynamische begroting

4

Verordening Voorzieningen Gehandicapten

5

Gebruikte afkortingen

Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen


1.

Inleiding

De Rekenkamer doet jaarlijks onderzoek naar de concernjaarrekening. Zij adviseert de raad naar aanleiding hiervan over de rechtmatigheid en doelmatigheid van de administratie en van het beheer van de vermogenswaarden van de gemeente en de schriftelijke informatievoorziening door Burgemeester en Wethouders over die administratie en dat beheer. Wat betreft de jaarrekening ziet de Rekenkamer het als haar taak: • vast te stellen in hoeverre de lasten en baten in overeenstemming zijn met de begroting1; • de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie te beoordelen; • te beoordelen in hoeverre sprake is van ordelijk en controleerbaar financieel beheer; • de kwaliteit van de bedrijfsvoering in brede zin te beoordelen. Wij willen benadrukken dat wij de jaarrekening niet inhoudelijk beoordelen op de mate van realisatie van de voornemens. Dit zien wij nadrukkelijk als een eigen verantwoordelijkheid van de gemeenteraad. Voorliggend rapport is gebaseerd op ons onderzoek. Het doel van dit rapport is tweeledig. In de eerste plaats beogen wij informatie te leveren die in onze ogen van belang is voor de vaststelling van de jaarrekening door de gemeenteraad. Verder willen wij een bijdrage leveren aan een verbetering van het verantwoordingsproces en aan het functioneren van de organisatie in brede zin. Wij hebben bij ons onderzoek naar de jaarrekening 2003 dezelfde aanpak gevolgd als bij onze eerdere jaarrekeningonderzoeken. Dat betekent dat wij de (concept) jaarrekening en de bijbehorende accountantsrapportage hebben bestudeerd. Naar aanleiding hiervan hebben wij nadere informatie ingewonnen in gesprekken met een aantal betrokkenen (accountant, directeuren, controllers, gemeentesecretaris en stadscontroller). Wij willen hier noemen dat deze gesprekken constructief zijn verlopen. Op het gebied van rechtmatigheid hebben wij ook dit jaar weer een eigen onderzoek uitgevoerd. Hierbij hebben wij ons gericht op de Wet voorzieningen gehandicapten. In ons onderzoek zijn wij tevens nagegaan hoe invulling is gegeven aan het verbetertraject ten aanzien van de jaarrekening. 1

Hierbij kan onderscheid gemaakt worden naar: • de mate waarin sprake is van een getrouw beeld; • de werkelijke bestedingen ten opzichte van de geraamde bestedingen in de begroting; • de rechtmatigheid in brede zin. Het onderzoek van de eerste categorie wordt uitgevoerd door de accountant; de andere onderzoeken worden door de Rekenkamer opgepakt. Vanaf de jaarrekening 2004 controleert de accountant ook op rechtmatigheid.

Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 1


De hoor- en wederhoorprocedure hebben wij door de late ontvangst van de documentatie anders ingevuld dan vastgelegd in de Verordening Gemeentelijke Rekenkamer. Gezien de planning van de behandeling van de jaarrekening in de raadscommissie Algemeen Bestuur zagen wij ons genoodzaakt ons rapport gelijktijdig te versturen aan de leden van de gemeenteraad en het college (25 juni). Wij hebben de betrokkenen hierover voorafgaand per brief geïnformeerd (dd 18 februari 2004, kenmerk C940/04-012/013). De reactie van het college ontvingen wij 6 juli. Naar aanleiding van deze reactie hebben wij een nawoord opgenomen. In bijlage 1 hebben wij de stappen aangegeven die wij hebben gezet om tot voorliggend rapport te komen. Na dit inleidende hoofdstuk gaan wij achtereenvolgens in op: Hoofdstuk 2: Overeenstemming van lasten en baten met de begroting en regelgeving Hoofdstuk 3: Kwaliteit van de verantwoordingsinformatie Hoofdstuk 4: Kwaliteit van het financieel beheer Hoofdstuk 5: Voortgang verbetertraject Hoofdstuk 6: Conclusies en aanbevelingen Hoofdstuk 7: Reactie College Hoofdstuk 8: Nawoord Rekenkamer In de hoofdstukken 2 tot en met 5 (bevindingen uit het onderzoek) hebben wij de passages waar wij de bijzondere aandacht van de gemeenteraad voor vragen in cursief opgenomen. In de bijlagen hebben wij meer gedetailleerde informatie opgenomen: Bijlage 1: Stappen onderzoek jaarrekening 2003 Bijlage 2: Afwijkingen van de lasten en baten ten opzichte van de dynamische begroting van meer dan € 225.000,-Bijlage 3: Overzicht van afwijkingen tussen primitieve en dynamische begroting Bijlage 4: Verordening Voorzieningen Gehandicapten Bijlage 5: Gebruikte afkortingen



2.

Overeenstemming van lasten en baten met de begroting en de regelgeving

2.1

Inleiding

Lasten en baten dienen te voldoen aan eisen van rechtmatigheid. Deze houden in: • Overeenstemming met de vastgestelde begroting; • Verantwoording volgens de comptabiliteitsvoorschriften; • Overeenstemming met wettelijke regels en regels van de gemeenteraad. Ons oordeel over de rechtmatigheid van de jaarrekening baseren wij voor een deel op het onderzoek door de accountant. Daarnaast hebben wij eigen onderzoek gedaan. Het betreft hier onderzoek op hoofdlijnen, op basis van de inhoud van de jaarrekening. Wij vinden dit noodzakelijk, omdat het onderzoek van de accountant (nog) niet gericht is op het geven van een antwoord op de vraag in hoeverre de verantwoordde lasten en baten in overeenstemming zijn met wettelijke regels en regels van de gemeenteraad. Ook controleert de accountant niet of lasten in overeenstemming zijn met de door de raad vastgestelde budgetten. Hij gaat na of ze in het kader van de mandatering binnen de organisatie volgens de juiste procedures worden verantwoord in de administratie. Overigens verandert dit met de accountantscontrole over 2004. Wij duiden hier kort aan wat er gaat veranderen en hoe hierop wordt ingespeeld. Vanaf de jaarrekening 2004 jaar moet de accountant naast zijn verklaring over de getrouwheid, ook een verklaring over de rechtmatigheid van de jaarrekening geven. De gemeenteraad moet daarvoor de opdracht geven. Deze opdracht voor de accountant is voorbereid door een werkgroep uit de raadscommissie Algemeen Bestuur (AB). De werkgroep doet het voorstel aan de gemeenteraad om de accountant aanvullend op het rechtmatigheidsonderzoek dat hij uitvoert om de wettelijk vereiste verklaring te kunnen afgeven, twee themaonderzoeken op het gebied van rechtmatigheid te laten doen. Wij ondersteunen dit voorstel. Onze verwachting is namelijk dat dergelijke thema-onderzoeken veel informatiever zijn, dan het onderzoek gericht op het afgeven van de verklaring of de lasten, baten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Bij de thema-onderzoeken zijn namelijk weten regelgeving de basis voor het onderzoek. Er wordt dan (op basis van een steekproef) nagegaan of en in hoeverre de geldende wettelijke regels (inclusief de regels van de gemeenteraad) zijn nageleefd. Daarmee ontstaat er een helder beeld van de (on)rechtmatigheden bij de uitvoering van de betreffende regelingen. Op basis hiervan is het vervolgens goed mogelijk tot een verbetertraject te komen dat is toegesneden op de aard van de afwijkingen. De ene Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 3


afwijking zal aanleiding zijn voor het wijzigen van de verordening en de andere afwijking zal leiden tot de opdracht de uitvoering voortaan conform de geldende regels te laten plaatsvinden. Het onderzoek gericht op de verklaring levert ons inziens dergelijke informatie in veel mindere mate. De reden hiervoor is dat bij dat onderzoek niet de weten regelgeving als uitgangspunt voor het onderzoek wordt gehanteerd. In plaats daarvan is dat het onderzoek naar de getrouwheid dat de accountant al jaren uitvoert. Voor dat onderzoek bepaalt hij op basis van onder meer de kwaliteit van de administratieve organisatie, de interne controle en risico’s een steekproef van te controleren lasten, baten en balansmutaties. Deze steekproef gebruikt hij ook voor zijn rechtmatigheidsonderzoek. Hij gaat voor de posten binnen de steekproef na of er een wet of verordening van toepassing is en zo ja, in hoeverre die dan nageleefd is. Eventuele afwijkingen die de accountant tegenkomt meldt hij in een afzonderlijke rapportage aan de gemeenteraad. Dit levert een meer gefragmenteerd beeld op en zal daardoor eerder leiden tot het treffen van ad-hoc maatregelen. Om de accountant vanaf de jaarrekening 2004 een verklaring over rechtmatigheid te kunnen laten afgeven, is de nodige voorbereiding van de organisatie nodig. In zijn offerte stelt de accountant hierover: ‘Voor de gemeente is essentieel dat de meting van rechtmatigheidsaspecten met ingang van 2004 structureel en herkenbaar wordt ingebouwd in de eigen planning & controlcyclus en het hierbij behorende systeem van interne risicoafweging. Zonder deze beheersmatige invulling is het voor Deloitte niet goed mogelijk te komen tot een rechtmatigheidsoordeel’. In het kader van ons onderzoek zijn wij nagegaan hoe de organisatie zich heeft voorbereid op het rechtmatigheidsonderzoek van de accountant. Hieruit is naar voren gekomen dat de voorbereidingen dit jaar zijn begonnen. Hiertoe wordt per directie een risico-analyse uitgevoerd. Daarbij is gekozen voor een insteek die breder is dan rechtmatigheid. Er wordt niet alleen gekeken naar de risico’s ten aanzien van weten regelgeving, maar bijvoorbeeld ook naar interne werkprocedures en imago van de gemeente. Bij de uitvoering van de risico-analyse zijn er grote verschillen tussen de directies in de fase van uitvoering. Er zijn directies die al klaar zijn (DGG, DSB (al afgerond in 2003)), directies waar de risico-analyse op dit moment wordt uitgevoerd (DBO, DIW, Brandweer) en een directie die nog moet beginnen (DWS). Het uitvoeren van de risico-analyse moet gezien worden als brede inventarisatie van waar de gemeente risico’s loopt. Op basis van dit beeld wordt bepaald of en zo ja, bij welke processen maatregelen getroffen moeten worden. Binnen de directie DSB zijn inmiddels per afdeling maatregelen geformuleerd. Ons is aangegeven dat in het managementteam van de directie regelmatig aandacht wordt besteed aan de voortgang van de uitvoering. Verder is aangegeven dat de directie DSB nu aanvullend, met het oog op de rechtmatigheidscontrole door de accountant, werkt aan een inventarisatie van alle relevante weten regelgeving voor de directie. Daarbij wordt Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 4


tevens een inschatting gemaakt van de mate waarin deze weten regelgeving wordt nageleefd. De planning is deze inventarisatie in september/oktober 2004 af te ronden en op basis daarvan waar nodig maatregelen te treffen. Binnen de directie DGG wordt nu de slag gemaakt van het formuleren van maatregelen naar aanleiding van de bevindingen uit de risico-inventarisatie. Binnen de directie DIW wordt, vooruitlopend op de resultaten van de risico-analyse, gewerkt aan een algemene maatregel voor de borging van de kwaliteit van producten en processen. Hierbij is kwaliteit breed gedefinieerd. Naast rechtmatigheid gaat het bijvoorbeeld ook om efficiëntie en klanttevredenheid. In het proces van organisatieontwikkeling is besloten bij elke afdeling (zonodig per bureau) een kwaliteitsmedewerker te introduceren naar het voorbeeld van de afdeling SoZaWe. Daarnaast wordt voorzien in verbijzonderde interne controle door de afdeling Planning & Control. Gezien de fase waarin de voorbereiding op de rechtmatigheidscontrole zich nu bevindt, is onze inschatting (en die van de accountant) dat men er slechts zeer gedeeltelijk in zal slagen om nog in 2004 rechtmatigheidsaspecten systematisch in de planning- en conctrolcyclus in te bouwen. De kans is groot dat geen goedkeurende verklaring voor rechtmatigheid wordt gegeven. Dit vinden wij op dit moment geen groot probleem, zolang maar met de nodige energie aan verbeteringen wordt gewerkt die erop gericht zijn binnen afzienbare tijd wel te voldoen aan de eisen van rechtmatigheid.

2.2

Rechtmatigheid van de jaarrekening

De controle door de externe accountant resulteert in een goedkeurende verklaring. Er is dus sprake van een getrouw beeld van de financiële positie op 31 december 2003 en de baten en lasten over 2003. Of met andere woorden: de financiële mutaties zijn juist en volledig verwerkt in de boekhouding. In zijn oordeel stelt de accountant echter nadrukkelijk dat op een aantal punten wordt afgeweken van de wettelijke eisen voor verslaglegging. Deze zijn genoemd in de jaarrekening zelf. Die afwijkingen zijn bij de geldende regels geen grond voor de accountant om niet tot een goedkeurende verklaring te komen. In zijn rapport naar aanleiding van de controle van de jaarrekening 2003 stelt de accountant: ‘De ruimte die er in het verleden was om van de comptabiliteitsvoorschriften af te wijken zal kleiner worden, hetgeen sneller van invloed zal zijn op ons oordeel over het getrouwe beeld van de jaarrekening alsmede het oordeel over een rechtmatige verantwoording van de baten en lasten en de balansmutaties (…)’. Hij adviseert dan ook de invoering van Bbv aan te grijpen om direct in volle omvang aan de verslaggevingsvoorschriften te gaan voldoen. ‘Wordt van deze gelegenheid geen gebruik gemaakt, dan voorzien wij dat het niet voldoen aan de verslaggevingsvoorschriften een slepende kwestie wordt’ (blz 11). In ons gesprek met de accountant gaf hij aan dat zijn inschatting is dat wanneer elke directie een (goed ingevoerde) medewerker een week vrij zou maken voor het invullen Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 5


van de nieuwe verslagleggingseisen al een enorme kwaliteitsslag gemaakt kan worden. Het niet maken van een kwaliteitsslag kan een gevaar opleveren voor een goedkeurende verklaring. De goedkeurende verklaring van de accountant zegt niets over de overeenstemming met de vastgestelde begroting of de overeenstemming met wettelijke regels en regels van de gemeenteraad. Pas vanaf de jaarrekening 2004 is de accountant verplicht deze punten mee te nemen in zijn controle (controle gericht op rechtmatigheidsverklaring). Over- en onderschrijdingen ten opzichte van de begroting In de jaarrekening 2003 is sprake van diverse (grote) over- en onderschrijdingen. Er zijn dus extra of minder uitgaven gedaan dan door de raad geautoriseerd. In bijlage 2 hebben wij een overzicht opgenomen van de over- en onderschrijdingen van de lasten en baten van € 225.000,00 of meer ten opzichte van de dynamische begroting. Voor alle duidelijkheid: de dynamische begroting is de begroting waarin de meldingen van over- en onderschrijdingen uit de Zomernota en de begrotingswijzigingen die in de loop van het jaar zijn vastgesteld, zijn verwerkt. Wij vinden het aantal en de omvang van de afwijkingen van de begroting zodanig groot, dat wij de conclusie van het college in de Najaarbrief (dd 25 november 2003, kenmerk C510/3.69124) ‘dat de grootste problemen inmiddels niet meer zitten in de interne budgetbeheersing, maar zich voornamelijk voordoen bij externe, door ons niet direct te beïnvloeden oorzaken en bij onze zogenaamde verbonden partijen (…)’ niet delen. De programma’s die afwijkingen laten zien ten opzichte van de dynamische begroting betreffen zowel programma’s waarin sprake is van relatief veel als van relatief weinig externe invloeden. Wij stellen dan ook weer vraagtekens bij de budgetdiscipline binnen de organisatie. De informatie die wij in de gesprekken hebben verzameld steunt deze gedachte. In de gesprekken die wij met de directies hebben gevoerd, is onder meer naar voren gebracht dat de meldingen voor de marap’s te veel zijn gericht op overschrijdingen en niet of nauwelijks op onderschrijdingen. Het voornemen is dit volgend jaar te verbeteren. Verder is vanuit de directies aangegeven dat het voor de programmaverantwoordelijke lastig is te sturen op productgroepen die onderdeel uitmaken van het programma, maar buiten de eigen directie worden uitgevoerd. In het verlengde hiervan is naar voren gebracht dat DIBB in de praktijk niet wordt gebruikt als sturingsinstrument. Momenteel loopt een traject verbetering programmasturing. Het voornemen van vorig jaar om tussentijds af te sluiten als middel om de budgetdiscipline te vergroten is niet tot uitvoering gekomen. Vanuit het concern is aangegeven dat de nadruk niet is gelegd op tussentijds fysiek afsluiten, maar dat is ingezet op het ‘bijzijn’ van de administraties. Als voorbeelden zijn genoemd het opschonen van tussenrekeningen en de post onderhanden werk. Tussentijdse afsluiting zal binnen het nieuwe financieel systeem wel een prominente plaats innemen. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 6


Aan de gemeentebrede cursus ‘budgetdiscipline’, al aangekondigd naar aanleiding van ons onderzoek naar de jaarrekening 2000, is nog geen invulling gegeven. In plaats van de cursus zijn in de afgelopen jaren andere maatregelen getroffen. In het gesprek met het concern is ons aangegeven dat in 2003 is aangesloten bij ‘natuurlijke momenten’ om budgetdiscipline onder de aandacht van budgethouders te brengen. Inmiddels is in 2004 voor de keten openbare ruimte door de directies DGG en DSB een cursus budgethoudersschap ontwikkeld en gegeven. Binnen de directie DGG is in 2004 ook een cursus budgethoudersschap ontwikkeld voor alle budgethouders. De eerste groep heeft de cursus inmiddels afgerond; voor de tweede (en laatste groep) loopt deze nu. De toelichtingen bij de afwijkingen in de begroting vinden wij in zijn algemeenheid nog steeds onvoldoende helder. Wij hebben hiervoor de volgende redenen: •

De verschillenanalyse vindt in veel gevallen plaats op het niveau van het saldo, in plaats van op de lasten en baten afzonderlijk. Dit ondanks de toezegging van de wethouder bij de behandeling van de jaarrekening 2002 om dit in de jaarrekening 2003 niet langer zo te doen. Deze manier van verantwoorden staat op gespannen voet met het budgetrecht van de gemeenteraad. De Gemeentewet stelt (artikel 189) dat de gemeenteraad jaarlijks voor alle taken en activiteiten de bedragen op de begroting brengt die hij daarvoor beschikbaar stelt en de financiële middelen die hij naar verwachting kan aanwenden. Ten laste van de gemeente kunnen slechts uitgaven worden gedaan tot de bedragen die hiervoor op de begroting zijn gebracht. Extra inkomsten betekenen dus niet dat ook extra uitgaven gedaan kunnen worden. Voorbeelden van (onderdelen van) programma’s, waarin sprake is van grote afwijkingen tussen (dynamische) begroting en jaarrekening en waar op saldo wordt toegelicht zijn: 2210, 5210, 5310, 6210, 6310, 7310 en 7410.

•

Diverse malen wordt de verklaring ‘opgehangen’ aan (deel)producten in DIBB; dergelijke verklaringen zijn alleen te begrijpen wanneer de lezer naast de jaarrekening (het boekwerk) DIBB opent. Het komt ook voor dat in de verschillenanalyse geen (herkenbare) link wordt gelegd met de productgroepen in het financiële overzicht. De verklaring is in die gevallen in onze ogen moeilijk leesbaar. Voorbeelden daarvan zijn (onderdelen van) de verschillenanalyse van de programma’s 2220, 3110, 3210, 4120, 4150, 4230, 5310, 7310, 7410 en 8410. Wij zijn van mening dat de jaarrekening als integraal verantwoordingsdocument zelfstandig leesbaar moet zijn. Dat is bij deze wijze van presenteren van de informatie niet het geval. Wij zijn van mening dat voor meer gedetailleerde informatie in zijn algemeenheid naar DIBB kan worden verwezen. In het geval er op productgroepniveau echter sprake is van grote verschillen tussen de begroting en rekening vinden wij dat deze in de rekening moeten worden toegelicht. Ons argument Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 7


hiervoor is te vinden in artikel 6, lid 2d van de Financiële beheersverordening waarin gesteld wordt dat het college ervoor zorg draagt dat de lasten van de product(groep)en niet dusdanig worden overschreden dat het verwezenlijken van andere product(groep)en binnen hetzelfde programma onder druk komt. Wanneer de verschillen tussen begroting en rekening op productgroepniveau groot zijn, is de kans dat de uitvoering van andere productgroepen en daarmee de rest van het programma onder druk komt reëel. De gemeenteraad moet ons inziens dan geïnformeerd worden over de oorzaken en gevolgen van die overschrijding. •

In diverse gevallen wordt geen analyse gegeven van het opgetreden verschil. Er wordt dan bijvoorbeeld volstaan met een opsomming van de bedragen (met financieel technische aanduidingen) waaruit het verschil bestaat. Er wordt niet aangegeven wat de oorzaken zijn van het ontstaan van het verschil. Voorbeelden hiervan zijn (onderdelen van) de verschillenanalyse van de programma’s 2210, 4150, 4210, 4310 (wij doelen hier specifiek op de onderdelen die niet in het VGP aan de orde komen), 6110, 6230, 7210, 7310, 7410 en 8110.

•

Er wordt geen onderscheid gemaakt naar apparaats- en programmakosten. Om te bepalen of over- of onderschrijdingen acceptabel zijn is het belangrijk hier inzicht in hebben. Bij afwijkingen op apparaatskosten kan het zijn dat dezelfde producten worden gemaakt en/of effecten worden gerealiseerd, maar dat de inzet van bijvoorbeeld personeel anders uitvalt of duurder is dan verwacht. Het is ook mogelijk dat personeel wordt ingezet voor activiteiten die niet zijn geraamd. Als sprake is van heldere spelregels en van transparante afwijkingen in apparaatskosten kunnen deze in het kader van een flexibele bedrijfsvoering acceptabel zijn. Bij overmaar ook bij onderschrijdingen in de sfeer van programma-uitgaven ligt er een directe relatie met inhoudelijk ander beleid of andere producten. Hierbij is dus het budgetrecht van de raad rechtstreeks aan de orde.

Overigens hebben wij ook geconstateerd dat een aantal malen een boekingsfout als oorzaak van een verschil wordt aangegeven. Wij vinden dat er alles aan gedaan moet worden om boekingsfouten te corrigeren, voordat de cijfers definitief worden. Voorbeelden van programma’s waarin boekingsfouten als verklaring voor de opgetreden verschillen worden gegeven, zijn: 4120, 4210, 6210 en 7210. Gegeven dit beeld hebben wij ons in de gesprekken met de directeuren (en hun controllers) geconcentreerd op de verschillenanalyse. Per directie hebben wij drie tot vier programma’s geselecteerd waarvan wij de verschillenanalyse onduidelijk vonden. Hierover hebben wij hen enkele vragen gesteld. Onze aanvullende vragen bij de afwijkingen van de lasten en baten ten opzichte van de begroting en de daarvoor gegeven verklaringen zijn naar tevredenheid beantwoord. Wij hebben de indruk dat deze antwoorden zonder veel extra inspanningen aan ons verstrekt konden worden. Enige uitzondering hierop zijn de gevallen waarin een andere Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 8


dan de contactdirectie verantwoordelijk is voor een onderdeel van het programma. Wat ons verder opviel in de gesprekken was dat in diverse gevallen voor verklaringen van verschillen werd verwezen naar eerdere meldingen, eerder verstrekte verantwoordingsinformatie en/of DIBB. Zoals eerder vermeld zijn wij van mening dat de jaarrekening zelfstandig leesbaar moet zijn en vinden het niet acceptabel wanneer wordt volstaan met een verwijzing naar eerdere verantwoordingsinformatie. In zo’n geval vinden wij het noodzakelijk dat naast die verwijzing tenminste een samenvatting van enkele regels in de jaarrekening wordt opgenomen. Als hiervoor ook aangegeven zijn wij van mening dat voor meer gedetailleerde informatie in zijn algemeenheid naar DIBB kan worden verwezen. In het geval er op productgroepniveau echter sprake is van grote verschillen tussen de begroting en rekening vinden wij dat deze in de rekening, als zelfstandig leesbaar verantwoordingsdocument, moeten worden toegelicht. Ons inziens kan de raad op basis van de opgenomen informatie vaak niet bepalen in hoeverre over- of onderschrijdingen acceptabel zijn. Een verbetering van de verschillenanalyse is ons inziens van groot belang. Ook al omdat wij bij het uitblijven daarvan problemen voorzien bij de uitvoering van de rechtmatigheidscontrole van de accountant vanaf de jaarrekening 2004. Hij zegt hierover in zijn offerte dat hij de begrotingsrechtmatigheid alleen op rationele wijze kan onderzoeken, als afwijkingen van de begroting reeds intern door de verantwoordelijke budgethouders zijn geanalyseerd.

Totstandkoming van de dynamische begroting Als gezegd worden de cijfers van de jaarrekening afgezet tegen die uit de dynamische begroting. De dynamische begroting betreft de begroting, waarin de begrotingswijzigingen die in de loop van het jaar zijn vastgesteld zijn verwerkt, inclusief de Zomernota. De Najaarsbrief is niet verwerkt in de dynamische begroting. In bijlage 3 hebben wij een overzicht opgenomen waarin de verschillen tussen de primitieve en de dynamische begroting zijn weergegeven. De verschillen tussen de primitieve en dynamische begroting zijn in veel gevallen erg groot. Wij zijn van mening dat eenvoudig nagegaan moet kunnen worden hoe het verschil tussen de primitieve en dynamische begroting is opgebouwd. Wij hebben hiertoe zelf een poging gedaan. Wij hebben geconstateerd dat het niet meevalt inzicht te krijgen in het ontstaan van de dynamische begroting. In de jaarrekening zelf is op twee uitzonderingen na (2220 Brandweer en Rampenbestrijding en 8220 Concerninkomsten) niet aangegeven hoe de cijfers in de dynamische begroting tot stand zijn gekomen. Begrotingswijzigingen zijn niet opgenomen in het raadsboekwerk (hoewel deze onderdeel uitmaken van een raadsvoorstel). Wij zijn van mening dat bij het raadsvoorstel altijd tenminste een eenvoudig overzicht moet worden opgenomen waarin de consequenties Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 9


voor de (aangepaste) begroting helder worden. In onze ogen zou het nog overzichtelijker zijn wanneer elke begrotingswijziging volgens een vast stramien via een afzonderlijk raadsvoorstel vastgesteld zou worden. Begrotingswijzigingen zijn in veel gevallen lastig te vinden en bovendien vaak niet digitaal beschikbaar: • Wij hebben in de digitale raadsbesluitenlijsten van 2003 gezocht op de term ‘begrotingswijziging’. Dit leverde dertien treffers op (exclusief de technische wijziging (zie hierna) en exclusief de Zomernota). Deze hadden betrekking op drie begrotingsprogramma’s: Arbeidsmarktbeleid, Inkomen en Onderwijs. In vier gevallen was niet aangegeven op welk programma uit de begroting het raadsvoorstel betrekking had. Vervolgens hebben wij hier in de digitale agenda van de raadsvergadering het raadsvoorstel bij gezocht. In vijf gevallen was de begrotingswijziging beschikbaar bij het raadsvoorstel. •

Begrotingswijzigingen zijn niet eenvoudig terug te vinden in DIBB. Wij zijn voor een twintigtal productgroepen waarbij sprake is van grote verschillen tussen de primitieve en dynamische begroting nagegaan welke begrotingswijzigingen hieraan ten grondslag hebben gelegen. Dit leverde steeds de melding ‘geen records aangetroffen’ op. Begrotingswijzigingen zijn via de ‘ingang’ van het programma alleen te vinden wanneer ook tekstuele wijzigingen zijn doorgevoerd. Wanneer geen tekstuele wijzigingen zijn doorgevoerd zijn begrotingswijzigingen alleen te vinden via een overzicht van de doorgevoerde begrotingswijzigingen. Deze begrotingswijzigingen kennen een eigen nummering (zie hierna). Bij ons onderzoek naar de jaarrekening 2002 hebben wij dit probleem ook geconstateerd en onder de aandacht gebracht. Toen is aangegeven dat zou worden nagegaan of het betreffende raadsbesluit via DIBB toegankelijk gemaakt kan worden. Ons is nu aangegeven dat er voor gekozen is te wachten met aanpassingen aan de structuur van DIBB tot het nieuwe financiële systeem operationeel is (volgens planning 1 januari 2005).

•

Via het overzicht van begrotingswijzigingen in DIBB zijn wij vervolgens nagegaan welke door de gemeenteraad vastgestelde begrotingswijzigingen in DIBB zijn verwerkt. Dit leverde 72 treffers op. Dit is inclusief twaalf van de dertien begrotingswijzigingen die wij al via de digitale besluitenlijst hadden gevonden. Van deze 72 treffers is in 34 gevallen het nummer van het raadsvoorstel of het registratienummer van het raadsvoorstel opgenomen. In de overige 38 gevallen is geen verwijzing (of alleen de datum van het raadsbesluit) opgenomen. In die gevallen dat een verwijzing naar een raadsvoorstel is opgenomen, hebben wij deze opgezocht in het bestuurlijk informatiesysteem. Dit leverde in 12 gevallen de melding op ‘er zijn geen documenten die aan de opgegeven criteria voldoen’. In 4 gevallen troffen wij een expliciet raadsbesluit aan. Deze hadden wij alle al eerder gevonden via de digitale besluitenlijst. In de overige gevallen werd niet expliciet gevraagd ‘bijgevoegde begrotingswijziging vast te stellen’, maar zijn de voorstellen geformuleerd in termen als: ‘voorstel om te besluiten: de volgende bedragen Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 10


beschikbaar te stellen …, de genoemde bedragen ten laste te brengen van …, in te stemmen met de door het bestuur van de gemeenschappelijke regeling voorgelegde begroting …’. Wij blijven van mening dat begrotingswijzigingen voor de gemeenteraad eenvoudig terug te vinden moeten zijn in DIBB, omdat: - begrotingswijzigingen op productgroepniveau en lager weliswaar niet door de raad worden vastgesteld, maar wel voor raadsleden inzichtelijk moeten zijn; - het gaat om wijzigingen op het door de raad integraal vastgestelde kader voor beleid en financiën (de begroting). De consequenties van begrotingswijzigingen voor dit integrale document moeten ons inziens te allen tijde inzichtelijk zijn. Wat de vergelijking tussen de primitieve en de dynamische begroting dit jaar extra complex maakt is dat de gemeenteraad in zijn vergadering van maart 2003 een ‘technische’ begrotingswijziging heeft vastgesteld voor de invoering van de nieuwe begrotingsstructuur. Deze wijziging was al aangekondigd in de begroting 2003. Met deze begrotingswijziging zijn productgroepen en onderliggende producten en deelproducten samengevoegd, opnieuw gedefinieerd en soms verschoven. Door deze conversie is de financiële totaaltelling op programmaniveau gewijzigd. In het raadsvoorstel voor deze begrotingswijziging zijn de financiële consequenties per programma zichtbaar gemaakt; de grote verschillen zijn toegelicht. Tevens zijn de programma’s in hun nieuwe opzet bijgevoegd. Deze nieuwe programma’s worden in de jaarrekening aangeduid als de primitieve begroting. Het in de begroting aangekondigde ‘Stadsactieprogramma’, dat gelijktijdig met de technische begrotingswijziging zou worden voorgelegd, is niet opgesteld. Dit zou een meer inhoudelijke invulling van de begrotingswijziging zijn: ‘(…) waarin wij per programma aangeven wat voor de onderliggende productgroepen de belangrijkste te behalen resultaten zijn en de realisatietermijnen voor de periode 2003 – 2006’.

2.3

Rechtmatigheid Wet voorzieningen gehandicapten

In het kader van de rechtmatigheidscontrole hebben wij dit jaar ons eigen onderzoek gericht op de rechtmatigheid bij de uitvoering van de Wet voorzieningen gehandicapten (WVG). Werkwijze Bij het uitvoeren van het onderzoek hebben wij gekozen voor dossieronderzoek. Wij hebben de unit WVG van de afdeling SoZaWe gevraagd voor elke categorie voorzieningen die binnen de Verordening Voorzieningen Gehandicapten wordt onderscheiden uit elke maand een dossier te selecteren. Omdat er binnen de woon- en vervoersvoorzieningen twee grote verschillende categorieën voorzieningen worden onderscheiden, heeft men ons (met het oog op een evenwichtig beeld) voor deze categorieën meer dossiers verstrekt. Uit bestudering van de dossiers bleek in veel Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 11


gevallen dat een aanvraag betrekking had op meerdere voorzieningen en/of dat binnen 2003 door één persoon meer aanvragen zijn gedaan voor verschillende voorzieningen. In een aantal gevallen was sprake beëindiging van (één van) de voorziening(en). Uiteindelijk hebben wij in ons onderzoek de volgende aanvragen beoordeeld: • Woonvoorziening: 39 • Vervoersvoorziening: 24 • Rolstoel: 22 In onze ogen richt rechtmatigheidsonderzoek in het kader van de jaarrekening zich op de toepassing van weten regelgeving ten aanzien van baten, lasten en balansmutaties. Wij zijn daartoe voor de geselecteerde aanvragen nagegaan in hoeverre de artikelen uit de Verordening Voorzieningen Gehandicapten in 2003 zijn nageleefd. Daarnaast zijn wij nagegaan in hoeverre de termijnen waarbinnen een besluit moet worden genomen zijn nageleefd. Deze termijnen volgen uit de Algemene Wet Bestuursrecht. In de Verordening wordt het college opgedragen een aantal zaken nader te regelen (op basis van artikel 1.3 en 1.4). Wij hebben niet onderzocht in hoeverre deze regels worden nageleefd, omdat het hierbij niet gaat om wettelijke regels. Rechtmatigheidsonderzoek moet zich in onze ogen beperken tot wettelijke regelingen. Naar aanleiding van de bevindingen uit het dossieronderzoek hebben wij een gesprek gevoerd met de kwaliteitsmedewerker van de unit WVG. Ons verslag van de bevindingen is gebaseerd op het dossieronderzoek en dit gesprek. Wij starten met enkele algemene opmerkingen en de bevindingen bij de artikelen die niet specifiek op één categorie voorziening zijn gericht. Vervolgens presenteren wij de bevindingen voor de afzonderlijke categorieën voorzieningen. De tekst van de Verordening is opgenomen in bijlage 4. Algemene bevindingen De door ons onderzochte dossiers zijn redelijk tot goed op orde. Slechts enkele dossiers zijn incompleet (voor wat betreft de onderzochte tab(s) 2003).Over de uitvoering van diverse artikelen is geen gerichte informatie in het dossier opgenomen. In die gevallen kan niet worden vastgesteld of de regels correct worden toegepast. Wat ook diverse malen voorkomt is dat stukken niet op chronologische volgorde, dubbel of driedubbel in het dossier zijn opgenomen. Zeker in het geval er in één jaar meerdere aanvragen aan de orde zijn, vergt het relatief veel zoekwerk binnen het dossier om een goed beeld te krijgen van de afhandeling per aanvraag. Ons is opgevallen dat geen van de onderzochte aanvragen voor een voorziening heeft plaatsgevonden als voorgeschreven in de Verordening. Volgens de Verordening dient een aanvraag voor een voorziening te worden ingediend door middel van een door Burgemeester en Wethouders beschikbaar gesteld formulier (artikel 5.1). Alle door ons onderzochte aanvragen zijn ingediend bij het Regionaal Indicatie Orgaan (RIO). Hierbij is echter ook geen sprake van een door de aanvragen getekend formulier of iets Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 12


dergelijks. In de brief met het advies op de aanvraag die het RIO verstuurt aan de aanvrager en die de gemeente in afschrift ontvangt is aangegeven dat een aanvraag is ingediend. De aanvragen hebben dus niet rechtmatig plaatsgevonden. Hoewel dit geen onrechtmatigheid betreft, willen wij hier toch melden dat op alle door ons onderzochte aanvragen advies is uitgebracht door het RIO. Navraag heeft opgeleverd dat dat gebeurt voor alle aanvragen. Volgens artikel 6.1, lid 2 en lid 4 is dit niet noodzakelijk. Volgens dit artikel vragen Burgemeester en Wethouder alleen advies wanneer zij dat gewenst vinden (lid 2), dan wel hebben zij deze bevoegdheid (lid 4). Uit het door ons gevoerde gesprek is naar voren gekomen dat nooit is vastgelegd dat Burgemeester en Wethouders het altijd noodzakelijk vinden advies in te winnen bij het RIO. Volgens artikel 6.2 is degene aan wie krachtens de Verordening een voorziening is verstrekt verplicht relevante wijzigingen in omstandigheden te melden. Wij zijn slechts 3 gevallen van gewijzigde omstandigheden tegengekomen in de dossiers die door de (nabestaanden van) de cliënt zijn gemeld. In één geval heeft het RIO bij de aanvraag voor een nieuwe voorziening gemeld dat een voorziening (elektrische rolstoel) al maanden niet meer gebruikt werd en ook niet meer gebruikt zou gaan worden. In het gesprek met de kwaliteitsmedewerker WVG is aangegeven dat op dit moment voor het eerst een grootschalig heronderzoek wordt uitgevoerd. Het heronderzoek is gericht op het recht op een vervoerskostenvergoeding. De adviseurs van het RIO beschikken niet altijd over alle in de in de Verordening voorgeschreven kennis (artikel 6.1, lid 3). Voor een aantal kennisgebieden wordt uit de dossier niet (altijd) duidelijk of zij hierover beschikken. Niet alle adviseurs hebben kennis op het niveau van een arts; niet alle adviseurs hebben (aantoonbaar) ergonomische kennis. Of de adviseurs sociale en technische kennis hebben is niet te achterhalen uit de onderzochte dossiers. Navraag heeft opgeleverd dat de gemeente geen zicht heeft op de kennis en vaardigheden van de medewerkers van het RIO. Het advies van het RIO dat de gemeente (in afschrift) ontvangt en dat voor de gemeente de basis is voor haar procedure inzake de WVG is in onze ogen: • Transparant in uitgevoerde activiteiten; • Helder in zijn beschrijving van de situatie en argumentatie achter zijn advies een voorziening al dan niet toe te kennen. Het advies van het RIO wordt herkenbaar gebruikt in de beschikking op de door ons bestudeerde aanvragen. In de beschikking is steeds verwezen naar de relevante artikelen voor toe- of afwijzing van de voorziening (artikel 1.2 en relevant artikel voor type voorziening). Uit de dossiers wordt niet duidelijk in hoeverre gronden voor weigering (artikel 5.2, lid b tot en met d) aan de orde zijn. In de dossiers is hierover geen gerichte informatie opgenomen. In het accountantsonderzoek volgend jaar vallen dergelijke bevindingen onder de categorie ‘onzekerheid’. Hij kan immers niet controleren of iets correct is. In Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 13


zijn rechtmatigheidsonderzoek mogen alle bedragen samen waarbij sprake is van ‘onzekerheid’ niet groter zijn dan 3% van de totale lasten. Op basis van de Algemene Wet Bestuursrecht dient een besluit op een aanvraag voor een voorziening op grond van de Wet Voorzieningen Gehandicapten uiterlijk acht weken na de aanvraag te worden genomen. Gebleken is dat de mate van overschrijding van deze termijn alleen met veel extra onderzoekswerk exact is vast te stellen. De reden hiervan is dat bijna alle aanvragen mondeling bij het RIO worden ingediend. Wij hebben besloten dit extra onderzoek niet te doen. Op basis van het dossieronderzoek en het gesprek dat wij hebben gevoerd komt het beeld naar voren dat in het merendeel van de aanvragen de termijn voor besluitvorming wordt overschreden: • In een gesprek dat wij met de kwaliteitsmedewerker WVG hebben gevoerd gaf hij aan dat geschat wordt dat de doorlooptijd tussen aanvraag en besluitvorming in 2003 in 70% van de aanvragen meer dan acht weken was. • Op basis van ons eigen onderzoek hebben wij geconstateerd dat de doorlooptijd bij de gemeente (gerekend vanaf de datering van het advies van het RIO tot en met de verzending van de beschikking aan de aanvragen door de gemeente) voor 46 van de 72 aanvragen acht weken of meer bedroeg. Dat is 64%. Per type voorziening gaat het om de volgende cijfers: Type voorziening

Aantal aanvragen in onderzochte dossiers

Woonvoorziening • Verhuiskostenvergoeding • Woningaanpassing • Woonvoorziening Vervoersvoorziening • Scootmobiel • Driewielfiets • Vervoerskostenvergoeding Rolstoel • (aanpassing) Rolstoel • Sportrolstoel Totaal

2

3

4 5

6

Aantal aanvr. met doorlooptijd GEMEENTE > 8 weken

72 203 7

5 13 2

84 1 115

6 0 9

186 0 72

11 Niet van toepassing 46

Exclusief twee gevallen waarin onvoldoende informatie in het dossier is opgenomen om de doorlooptijd van de aanvraag binnen de gemeente te kunnen vaststellen. Exclusief een ingetrokken aanvraag. Exclusief twee gevallen waarin onvoldoende informatie in het dossier is opgenomen om de doorlooptijd van de aanvraag binnen de gemeente te kunnen vaststellen. Exclusief twee ingetrokken aanvragen. Exclusief een geval waarin de aanvrager geen aanvullende gegevens met betrekking tot het inkomen heeft toegestuurd. Exclusief een geval waarin onvoldoende informatie in het dossier is opgenomen om de doorlooptijd van de aanvraag binnen de gemeente te kunnen vaststellen. Exclusief een geval waarin een rolstoel is overgenomen van een andere gemeente. Exclusief een geval waarin een rolstoel is overgedaan aan een andere gemeente. Exclusief twee gevallen waarin onvoldoende informatie in het dossier is opgenomen om de doorlooptijd van de aanvraag binnen de gemeente te kunnen vaststellen. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 14


Ten aanzien van de woningaanpassing ‘bouwkundig’ is in het gevoerde gesprek aangegeven dat een termijn van acht weken vrijwel niet haalbaar is. Sinds voorjaar 2004 wordt voor woningaanpassingen waarvan de kosten € 2.000,00 of meer bedragen, gebruik gemaakt van de mogelijkheid binnen de wet de termijn van afhandeling te verlengen tot veertien weken (opschortende werking). De aanvrager wordt hier van op de hoogte gesteld. In zijn algemeenheid is ons aangegeven dat voor 2004 de werkprocedures zijn aangepast. Daarin is er onder meer extra aandacht voor de doorlooptijden. Het is ons opgevallen dat bij de afhandeling van zes aanvragen voor een rolstoel de beschikking, offerte, opdrachtverstrekking en levering niet in deze volgorde hebben plaats gevonden. Soms is al een offerte aangevraagd (door het RIO), voordat een beschikking is afgegeven. Een enkele keer is de offerte al bevestigd voordat de beschikking is afgegeven. Over 2003 (en voorgaande jaren) is de in de Verordening voorgeschreven jaarlijkse evaluatie van de Verordening niet uitgevoerd (artikel 7.4).

Bevindingen bij verstrekken woonvoorzieningen (Hoofdstuk 2 Verordening Voorzieningen Gehandicapten) Alle verstrekte woonvoorzieningen vallen binnen de mogelijkheden van de Verordening (artikel 2.1). Bij de uitvoering van Hoofdstuk 2 van de Verordening zijn wij bij de uitvoering van twee artikelen onrechtmatigheden tegengekomen: • Artikel 2.2 Gereedmelding, vaststelling en uitbetaling financiële tegemoetkoming; lid 1 en 2 Hoewel de termijn van 15 maanden voor gereedmeldingen in nog niet in alle gevallen is verlopen, concluderen wij dat dit niet altijd plaatsvindt. Wij hebben namelijk maar zes gereedmeldingen en 5 verzoeken om uitbetalingen (voorzien van de noodzakelijke bijlagen) aangetroffen bij de onderzochte relevante aanvragen (22). Eén gereedmelding was afkomstig van een aanvrager. De overige gereedmeldingen/ verzoeken om uitbetaling betroffen woningen van corporaties. In het gesprek met de kwaliteitsmedewerker WVG is dit beeld bevestigd. Aangegeven is dat inmiddels maatregelen zijn getroffen om in alle gevallen een gereedmelding te krijgen (sinds voorjaar 2004). • Artikel 2.6 Hoofdverblijf; lid 3 Dit artikel stelt dat de aanvraag moet worden ingediend in de gemeente waar de aan te passen woning staat. Als onder algemene bevindingen al aangegeven zijn alle door ons onderzochte aanvragen (mondeling) gedaan bij het RIO. Voor de volgende artikelen kunnen wij op basis van ons dossieronderzoek niet vaststellen of deze zijn nageleefd. In de dossiers is hierover geen specifieke informatie opgenomen:



Artikel 2.2 Gereedmelding, vaststelling en uitbetaling financiële tegemoetkoming; lid 3 en 4. Het enige dat wij hebben aangetroffen in de dossiers zijn aantekeningen (‘krullen’) op gereedmeldingen/verzoeken om uitbetalingen en in het geval die er niet zijn aantekeningen (‘krullen’) op de rekening van de aannemer. • Artikel 2.6 Hoofdverblijf; lid 4 • Artikel 2.7 Aanvang werkzaamheden en controle, lid b, c en d • Artikel 2.8 Frequentie van woningaanpassingen, lid 1 • Artikel 2.15, Verhuis- en herinrichtingskosten, lid 3 In het accountantsonderzoek volgend jaar vallen dergelijke bevindingen onder de categorie ‘onzekerheid’. In zijn rechtmatigheidsonderzoek mogen de bedragen gerelateerd aan ‘onzekerheid’ niet groter zijn dan 3% van de totale lasten. •

De situaties waarin de volgende artikelen voorzien, waren in geen van de onderzochte dossiers aan de orde. • Artikel 2.1, Type woonvoorzieningen; lid 1d tot en met 1g • Artikel 2.6 Hoofdverblijf; lid 2, lid 5, lid 6 en lid 7 • Artikel 2.8 Frequentie van woningaanpassingen, lid 2 en 3 • Artikel 2.9 Het verwerven van grond • Artikel 2.10 Woningaanpassingen van gemeenschappelijke ruimten • Artikel 2.11 Woonwagen • Artikel 2.12 Woonschip • Artikel 2.13 Technische levensduur • Artikel 2.14 Binnenschip • Artikel 2.15, Verhuis- en herinrichtingskosten, lid 1b, lid 2b en d • Artikel 2.16 Kosten in verband met onderhoud, keuring en reparatie • Artikel 2.17 Kosten in verband met tijdelijke huisvesting • Artikel 2.18 Huurderving • Artikel 2.19 Kosten in verband met het verwijderen van voorzieningen De overige artikelen zijn voor alle onderzochte aanvragen nageleefd. Bevindingen bij verstrekken vervoersvoorzieningen (Hoofdstuk 3 Verordening Voorzieningen Gehandicapten) Alle verstrekte vervoersvoorzieningen vallen binnen de mogelijkheden van de Verordening (artikel 3.1). Bij de uitvoering van Hoofdstuk 3 van de Verordening zijn wij geen onrechtmatigheden tegengekomen. Voor één artikel kunnen wij op basis van ons dossieronderzoek niet vaststellen of deze is nageleefd. In de dossiers is hierover geen specifieke informatie opgenomen. Het gaat om artikel 3.2 Het recht op een vervoersvoorziening, lid 2a. In één geval zijn geen inkomensgegevens in het dossier opgenomen bij een aanvraag om een vervoersvoorziening (artikel 3.2 lid 4).



In het accountantsonderzoek volgend jaar vallen dergelijke bevindingen onder de categorie ‘onzekerheid’. In zijn rechtmatigheidsonderzoek mogen de bedragen gerelateerd aan ‘onzekerheid’ niet groter zijn dan 3% van de totale lasten. De situaties waarin de volgende artikelen voorzien waren in geen van de onderzochte dossiers aan de orde: • Artikel 3.1 Algemene omschrijving, lid a1 en a2, lid b, lid c1 en 3; • Artikel 3.2 Het recht op een vervoersvoorziening, lid 3 De overige artikelen zijn voor alle onderzochte aanvragen nageleefd. Bevindingen bij verstrekken rolstoelen (Hoofdstuk 4 Verordening Voorzieningen Gehandicapten) Alle verstrekte rolstoelen vallen binnen de mogelijkheden van de Verordening (artikel 3.1). Bij de uitvoering van Hoofdstuk 4 van de Verordening zijn wij geen onrechtmatigheden tegengekomen. Volgens artikel 4.3 Bruikleen of eigendom, lid 1 wordt een rolstoel in natura verstrekt op basis van een bruikleenovereenkomst. In 3 van de 20 relevante gevallen was in het dossier geen ondertekende bruikleenovereenkomst opgenomen. Wij zijn niet nagegaan of die bruikleenovereenkomsten buiten het dossier beschikbaar zijn. In het accountantsonderzoek volgend jaar vallen dergelijke bevindingen onder de categorie ‘onzekerheid’. In zijn rechtmatigheidsonderzoek mogen de bedragen gerelateerd aan ‘onzekerheid’ niet groter zijn dan 3% van de totale lasten. De situaties waarin de volgende artikelen voorzien, waren in geen van de onderzochte dossiers aan de orde: • Artikel 4.1 Algemene omschrijving, lid b, c en d; • Artikel 4.2 Het recht op een rolstoel, lid 2 • Artikel 4.3 Bruikleen of eigendom, lid 2 De overige artikelen zijn voor alle onderzochte aanvragen nageleefd.



3.

Kwaliteit van de verantwoordingsinformatie

De jaarrekening geeft een beeld van de uitvoering van de begroting. Het is de bedoeling dat in de toelichting op de jaarrekening wordt aangegeven in hoeverre de voornemens uit de begroting zijn gerealiseerd. Wanneer er sprake is van verschillen tussen raming en werkelijkheid dient hiervoor een verklaring te worden gegeven. Die verklaring dient zich te richten op de geraamde versus de gerealiseerde lasten en baten, maar ook op de relatie tussen de geraamde en werkelijke productie en effecten. Vorig jaar hebben wij aanbevolen om vlak na afloop van het jaar de inhoudelijke toelichtingen op te stellen, los van de cijfers. Hieraan is gehoor gegeven. Begin dit jaar heeft de gemeentesecretaris gesprekken gevoerd met de directeuren over die inhoudelijke toelichtingen. Wij waarderen dit positief. De jaarrekening 2003 bestaat uit twee delen. In deel 1 (stadsrekening) staat de beleidsverantwoording (tegenhanger van het bestuursprogramma uit de begroting), een verslag van de bedrijfsvoering (geen voornemens in de begroting opgenomen) en een samenvatting van het financieel verslag. Deel 2 (stadsjaarrekening) bevat, als spiegel van de stadsbegroting, per programma zowel de beleidsinhoudelijke als de financiële verantwoording. Verder bevat deel 2 de balans en toelichting, niet uit de balans blijkende verplichtingen alsmede de wettelijk voorgeschreven staten. Overigens zijn niet alle volgens de geldende comptabiliteitsvoorschriften vereiste onderdelen in de jaarrekening opgenomen. De afwijkingen zijn benoemd in de inleiding op de stadsjaarrekening. In paragraaf 3.8 van de stadsrekening is aangekondigd dat de staat van restantkredieten via een separaat voorstel aan de raad wordt voorgelegd. Deel 1: Stadsrekening Wij zijn van mening dat deel 1 van de jaarrekening van de gemeente Nijmegen een helder en prettig leesbaar stuk is. In hoofdstuk 1 wordt een goede beschrijving gegeven van hetgeen is uitgevoerd in 2003. De beschrijvingen kennen echter net als in het jaarverslag 2002 nauwelijks een relatie met het bestuursprogramma uit de begroting. Activiteiten die werden beschreven in de begroting komen slechts deels in het jaarverslag terug. Het jaarverslag beschrijft veel activiteiten die in de begroting niet voorkwamen. In deel 1 van de jaarrekening is, vooruitlopend op de eisen van Bbv, informatie opgenomen over bedrijfsvoering en verbonden partijen. Deze was niet in de begroting opgenomen. De opgenomen informatie heeft ook niet het karakter van verantwoordingsinformatie. Het betreft hier met name informatie om het inzicht op de betreffende terreinen voor de gemeenteraad te vergroten.



Deel 2: Stadsjaarrekening Wij hebben dit jaar alle programma’s uit de stadsjaarrekening van een kwaliteitsoordeel voorzien. De eerste drie criteria om tot dit oordeel te komen zijn afgeleid van de inmiddels bekende drie w-vragen: Wat is bereikt? Wat hebben wij daarvoor gedaan? Wat heeft dat gekost? Verder hebben wij de programma’s gescoord op het criterium ‘leesbaarheid’. Voor de beoordeling hebben wij de programma’s verdeeld over de leden van de Rekenkamer; ieder van hen heeft zijn of haar oordeel gegeven. Het gaat hier dus niet om een geobjectiveerde beoordeling, zoals bij ons onderzoek naar de kwaliteit van de programmabegroting. Wij hebben hiervoor gekozen, gezien de relatief korte doorlooptijd van dit onderzoek. De beoordeling levert het volgende beeld op: Programma Criterium Er wordt uitgelegd in hoeverre beoogde doelen feitelijk zijn gerealiseerd Er wordt uitgelegd in hoeverre beoogde activiteiten feitelijk hebben plaatsgevonden Het verschil tussen geraamde en werkelijke lasten wordt uitgelegd De tekst is leesbaar

Waardering: 1= zeer slecht, 5 = zeer goed 1 2 3 4 5 12 11 11 7 3 11

5

13

11

4

9

11

17

4

1

2

8

15

17

2

Gemiddeld scoren de programma’s veruit het beste op de leesbaarheid. Wanneer de scores voor het programma als geheel worden bekeken, blijkt dat er grote verschillen zijn in de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie per programma. Er zijn diverse programma’s die gemiddeld over de vier criteria een score van 2 of minder (slecht) kennen, maar er zijn ook programma’s die gemiddeld een score van 4 of hoger (goed) hebben. Voorbeelden van goede programma’s die gemiddeld goed scoren zijn 2120, 4410, 4220, 7110 en 7120. Voorbeelden van programma’s die gemiddeld slecht scoren zijn 2210, 3210, 4310, 7210, 7310, 7330, 7410 en 8410. Kijkend naar de scores van de programma’s op de onderscheiden criteria, komt naar voren dat de informatie over de realisatie van de beoogde doelen het slechtst scoort. In veel gevallen wordt dit veroorzaakt doordat hier helemaal geen informatie over is opgenomen. Er zijn ook programma’s waarin ook geen informatie over de realisatie van de doelen is opgenomen, maar waarin is toegelicht waarom dit (nog) niet het geval is. Dan is een hogere score toegekend. De verantwoordingsinformatie in de meeste programma’s is gericht op de activiteiten. Een behoorlijk aantal programma’s scoort hier goed op. Voor veel programma’s die slecht scoren geldt dat de informatie geen ‘spiegel’ van de begroting vormt. Er is volstaan met het opnemen van een beschrijving van hetgeen is uitgevoerd, zonder een relatie te leggen met de voornemens uit de begroting. In de gevallen dat goed wordt gescoord is juist een heldere relatie gelegd met de voornemens uit de begroting. De zeer beperkte scores ‘goed’ voor de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie met betrekking tot de verschillen tussen geraamde en werkelijke lasten, wordt vooral veroorzaakt door het feit dat toelichtingen op saldo zijn opgenomen. Wij zijn hier uitgebreid op ingegaan in hoofdstuk 2. Op deze plaats verwijzen wij daarnaar. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 19


Een aantal algemene punten van kritiek dat uit de beoordeling van de kwaliteit van de programma’s naar voren is gekomen is: • In de meeste programma’s wordt volstaan met constateringen. Er wordt niet aangegeven wat hiervan geleerd kan worden. • Het komt nog steeds voor dat in toelichtingen verwezen wordt naar nota’s, evaluaties en verantwoordingsdocumenten zonder dat hiervan een korte samenvatting is opgenomen. Dit doet geen recht aan het uitgangspunt dat de jaarrekening een integraal en zelfstandig leesbaar verantwoordingsdocument moet zijn. • In de meeste gevallen is de verantwoordingsinformatie niet systematisch verwerkt. De antwoorden op de drie w-vragen zijn verspreid in de tekst opgenomen. Met name de informatie onder het kopje ‘signalering’ is zeer divers. In onze eerdere onderzoeken naar de jaarrekening hebben wij dit ook geconstateerd. Ook in ons onderzoek naar de programmabegroting kwam naar voren dat de informatie niet systematisch in de onderscheiden rubrieken is ondergebracht. Wij hebben toen aangegeven dat wij dit constaterende niet zien wat de toegevoegde waarde van de eigen indeling is boven de indeling van de (voorgeschreven!) drie w-vragen. Wij hebben de gemeenteraad aanbevolen in de opzet van de programma’s de drie wvragen centraal te stellen. Wanneer daar behoefte aan is kan, gekoppeld aan een van de drie w-vragen of als inleiding op het programma, de informatie die nu binnen de eigen indeling is voorzien worden opgenomen. Op basis van onze bevindingen bij de jaarrekening 2003 willen wij deze aanbeveling nogmaals onderstrepen. Onze verwachting is dat ook de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie belangrijk kan toenemen bij een strikte hantering van de drie w-vragen. Ook komt het voor dat bepaalde zaken dubbel, maar in net andere woorden, in de tekst zijn opgenomen of dat de tekst alleen te volgen is, wanneer eerst de tekst uit de begroting weer wordt gelezen of DIBB wordt geopend. De accountant noemt in zijn rapport naar aanleiding van de controle 2003 de verantwoordingsinformatie op een aantal punten (te) summier. Op een aantal punten blikt hij vooruit naar de nieuwe voorschriften (Bbv) waarin de dit jaar gehanteerde wijze van presenteren niet meer toegestaan zal zijn.

Wij willen hier specifiek ingaan op de verantwoordingsinformatie met betrekking tot grondexploitaties. Wij hebben deze informatie bestudeerd en een gesprek gevoerd met het hoofd van de afdeling Ontwikkelingsbedrijf, de adviseur Planning & Control van het Ontwikkelingsbedrijf en de interim controller DWS. Het is ons opgevallen dat er nauwelijks verschillen zijn tussen de primitieve en dynamische begroting, terwijl het VGP bij de jaarrekening 2002 wel wijzigingen laat zien. Ons is aangegeven dat de stand van zaken uit het VGP bij de jaarrekening 2002 Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 20


door gebrek aan capaciteit (als gevolg van de werkzaamheden voor het BTWcompensatiefonds) niet in de begroting is verwerkt. De verantwoording over (onderdelen van) het programma grondbeleid (4310) vindt op verschillende plaatsen plaats. In de jaarrekening zelf gaat het om de programmaverantwoording, en bijlagen X en XI. Daarnaast vindt verantwoording plaats in de Voortgangsrapportage Grote Projecten (VGP). Wij zijn van mening dat de (financiële) verantwoordingsinformatie in de jaarrekening zelf zeer summiers is. In de jaarrekening wordt voor meer informatie verwezen naar het VGP. Daarnaast is in het gesprek duidelijk gemaakt dat ook bijlagen X en XI over bepaalde productgroepen meer informatie bieden. Deze verwijzing is niet opgenomen in de jaarrekening. Ons inziens kan de informatiewaarde van de bijlagen (in zijn algemeenheid) belangrijk verbeterd worden, wanneer hierbij een leeswijzer wordt opgenomen. In die leeswijzer zou moeten staan welke informatie is opgenomen en, indien aan de orde, wat de relatie met individuele programma’s is. Wij zijn van mening dat het VGP op zichzelf vooral over de lopende exploitaties beknopte, maar heldere informatie verstrekt. De link met de cijfers uit de jaarrekening wordt echter niet duidelijk gemaakt. Wij hebben geprobeerd deze zelf te leggen. Dat is ons niet gelukt. In het gesprek is ons aangegeven dat daarvoor het voor-vorig VGP (dus het VGP bij de jaarrekening 2002) nodig is. Op die manier wordt duidelijk wat er voor een jaar gepland was en gebeurd is. Voor de duidelijkheid adviseren wij de informatie uit het voor-vorig VGP toe te voegen aan het actuele VGP en de relatie tussen de cijfers uit het VGP en de jaarrekening toe te lichting. Om in zijn algemeenheid de transparantie van het programma grondbeleid te vergroten adviseren wij een aantal kengetallen te ontwikkelen waarmee een beeld ontstaat van de uitvoering van (categorieën) van exploitaties op basis waarvan de gemeenteraad kan sturen. Wij vinden dit van belang, omdat ons inziens moet kunnen worden aangetoond waarom de gemeente zelf exploitaties in uitvoering neemt, terwijl hij hier in potentie grote risico’s mee loopt. De raad moet kunnen beoordelen of ‘het goed gaat met en bij het Ontwikkelingsbedrijf’. Te denken valt bijvoorbeeld aan doorlooptijd, beheersbaarheid (zitten we op schema?) en kosten van projecten. Wij hebben deze gedachte voorgelegd in ons gesprek met de accountant. Ook hij vindt dat dit belangrijke extra informatie oplevert voor de gemeenteraad. Een andere of aanvullende mogelijkheid is jaarlijks één of twee doelmatigheidsonderzoeken uit te voeren naar planexploitaties. Dergelijke onderzoeken zouden in onze ogen door of in opdracht van de controller (ervan uitgaande dat die een onafhankelijke positie binnen de directie heeft) moeten plaatsvinden. Wij adviseren de gemeenteraad dit als specifiek punt op te nemen in de Verordening volgend uit artikel 213a van de Gemeentewet.



4.

Kwaliteit van het financieel beheer

De gemeentelijke administratie dient ingevolge de Gemeentewet te voldoen aan eisen van doelmatigheid en controle. Deze eisen kunnen worden geconcretiseerd met de termen ordelijkheid en controleerbaarheid. Financieel beheer is ordelijk als: • De bevoegdheden tot het verrichten van financiële handelingen zijn vastgelegd in duidelijke regels en er ook volgens deze regels wordt gehandeld; • De verantwoordelijkheden voor de bewaring van financiële middelen duidelijk zijn vastgelegd; • Er is gewaarborgd dat de middelen uitsluitend worden besteed voor het doel waarvoor ze beschikbaar zijn gesteld; • De informatie ten behoeve van de besluitvorming en controle volledig, juist en tijdig is en inzicht geeft in het gevoerde beleid en beheer in de vorm van volume- en prestatiegegevens. Financieel beheer is controleerbaar wanneer de beschikbare informatie van zodanige kwaliteit is dat de eraan ten grondslag liggende besluitvorming te reconstrueren en te beoordelen is. Voor een oordeel over de ordelijkheid en controleerbaarheid hebben wij ons gebaseerd op: • De managementletter van de accountant op basis van de interimcontrole; • Het verslag van de accountant bij de accountantsverklaring; • Ons gesprek met de accountant. De accountant constateert in zijn (interim)controle onder meer het volgende: “Uw gemeente streeft ernaar om als organisatie ‘in control’ te geraken. Onder ‘in control’ zijn verstaan wij dat uw gemeente over een beleids- en beheersinstrumentarium en over procesbeheersingsmethodieken (AO/IC) beschikt die uw organisatie in staat stellen om kansen en bedreigingen (risico’s) tijdig te signaleren en hierop in termen van sturing adequaat te reageren. In onze managementletter 2002 hebben wij – gelet op onze bevindingen – gerapporteerd dat de gemeente Nijmegen nog niet (voldoende) in control is. Uit onze bevindingen vanuit de interim-controle 2003 en de follow-up inzake de bevindingen 2001 en 2002 constateren wij dat uw gemeente diverse gemeentebrede en directiespecifieke acties heeft genomen c.q. in gang heeft gezet om voldoende ‘in control’ te geraken c.q. deze positie sterk te verbeteren. Dit vinden wij een positieve ontwikkeling. (…) Afsluitend stellen wij vast dat uw gemeente goede acties in gang heeft gezet om de totale bedrijfsvoering en controlpositie binnen de gemeente Nijmegen te verbeteren. Dit neemt niet weg dat de huidige situatie nog niet van een zodanig niveau is dat uw organisatie momenteel in voldoende mate ‘in control’ is. De resultaten van de in gang gezette acties c.q. verbeterprojecten zullen pas in de loop van de komende twee



jaar zichtbaar (moeten) worden. Bij voldoende aandacht voor de hiervoor genoemde aandachtspunten is het ‘in control’ raken binnen de gestelde periode van het Plan van Aanpak Bedrijfsvoering realiseerbaar.” Gezien de nadruk op het project NFIS ziet de accountant het risico dat de voortgang van de deelprojecten op het gebied van Administratieve Organisatie, Interne Controle, Bbv en de relatie Administratiecentrum – budgethouders in gevaar komt. Hij heeft hier nadrukkelijk aandacht voor gevraagd in zijn managementletter. De combinatie van het Plan van Aanpak als basis voor het in control komen, met de risico’s voor de (tijdige) uitvoering die de accountant schetst, is voor ons reden te adviseren dat de gemeenteraad regelmatig op de hoogte gebracht moet worden van de voortgang van de uitvoering. In gevallen waarin dat nodig blijkt dient hij ons inziens mede de prioriteiten te bepalen. Wij stellen voor de desbetreffende informatie vast te leggen in de paragraaf bedrijfsvoering en verder aan te sluiten bij de momenten voor tussentijdse rapportage van het college aan de gemeenteraad: voorjaarsbrief, zomernota en najaarsbrief. De informatie in de jaarrekening vinden wij nu erg summier (zie ook hoofdstuk 5). In de gevoerde gesprekken met het concern is aangegeven dat medio 2003 door het directieteam is besloten dat de controller in elke directie ‘los’ (dat wil zeggen onafhankelijk en los van een organisatie eenheid met beleidsontwikkelende en – uitvoerende taken) wordt gepositioneerd. De invulling hiervan verschilt echter per directie. Wij zijn er voorstander van dat één lijn wordt gekozen, inhoudende een losse controller met een functioneel onafhankelijke positie. Het Plan van Aanpak bedrijfsvoering richt zich niet op de rechtmatigheid van het financieel beheer. Daarin voorziet de Verordening op grond van artikel 212 van de Gemeentewet wel (artikel 7). In dit artikel is opgenomen dat het college jaarlijks de resultaten van de risico-analyse (de basis voor de te onderzoeken processen), de toets (het onderzoek zelf) en het plan voor verbetering ter kennisgeving aan de gemeenteraad aanbiedt. Dit artikel heeft betrekking op de volle breedte van de interne controle. Het gaat zowel om getrouwheid als rechtmatigheid. Geen van de genoemde stukken in de Verordening is tot op heden aan de gemeenteraad aangeboden.



5.

Voortgang verbetertraject

Naar aanleiding van de jaarrekeningen 2001 en 2002 zijn in de vorm van met name moties afspraken gemaakt tussen gemeenteraad en college om tot verdere verbetering van de jaarrekening te komen. De uitvoering van deze moties laat in onze ogen te wensen over. Gezien onze bevindingen bij de jaarrekening 2003 zijn de gemaakte afspraken nog steeds actueel, maar nog niet (volledig) uitgevoerd. Wij hebben hiervan eerder al melding gemaakt in ons jaarverslag 2003, op onderdelen in ons rapport bij de jaarrekening 2002 en onze brief aan de commissie Algemeen Bestuur (AB) van 17 september 2003, kenmerk C940/083). Wij zijn van mening dat de uitvoering meer prioriteit vraagt, dan er tot nu toe aan gegeven is. Naar aanleiding van onze onderzoeken naar de jaarrekening 2001 zijn twee moties aangenomen die ons inziens nog niet (volledig) zijn afgehandeld. Het gaat om de moties ‘de rechten van de raad blijven bij de raad’ en de motie ‘subsidies zijn niet om te verlenen, maar om mee te sturen’. Naar onze mening is de evaluatie als gevraagd in de motie ‘de rechten van de raad blijven bij de raad’ niet uitgevoerd. Wij hebben dit toegelicht in ons rapport bij de jaarrekening 2002. Onze visie is bij de behandeling van dat rapport door enkele fracties onderschreven. In de vergadering van de commissie AB van 9 oktober 2003 heeft de portefeuillehouder aangegeven dat de Rekenkamer niet specifiek is ingegaan op de punten die in die evaluatie uitgewerkt zouden moeten worden. Hij heeft aangegeven dit met de Rekenkamer op te nemen. Tot op heden is dit niet gebeurd. Naar aanleiding van de voortgangsmelding van de motie ‘subsidies zijn niet om te verlenen maar om mee te sturen’ hadden wij de gemeenteraad onder meer geadviseerd zich uit te spreken over hoe hij tegen de rechtmatigheid van de subsidieverstrekking aankijkt en hoe hij hier in de toekomst mee om wil gaan. De commissie heeft in zijn vergadering van 9 oktober 2003 aangegeven hierop terug te komen bij de behandeling van de Algemene Subsidieverordening. Bij de behandeling van de Algemene Subsidieverordening in zijn vergadering van maart 2004 heeft de commissie besloten hier later op terug te komen. Naar aanleiding van de jaarrekening 2002 heeft de gemeenteraad aangegeven overleg te willen voeren met het college over de planning van de totstandkoming van de jaarrekening over 2003. Als voeding voor dit overleg hebben wij navraag gedaan bij diverse gemeenten naar het tijdstip waarop de jaarrekening beschikbaar is voor raadsleden. Hieruit kwam naar voren dat een aantal gemeenten een met de gemeente Nijmegen vergelijkbare planning kent. Er zijn echter ook diverse gemeenten waar de jaarrekening substantieel eerder gereed is. Wij hebben hierover de commissie AB per brief geïnformeerd (dd 17 september 2003, kenmerk C940/082). In de vergadering van de commissie AB van 9 oktober heeft de portefeuillehouder, naar aanleiding van vragen vanuit de commissie, aangegeven met de Rekenkamer in overleg te treden over de planning van de jaarrekening over 2003. De Rekenkamer is in dit kader verzocht te



reageren op de (concept) BBI-kalender voor 2004 (dd 25 november 2003), waarin een versnelling van de totstandkoming van de rekening is voorzien. De Rekenkamer heeft in een brief aan het college (dd 17 december 2003, kenmerk C940/134) aangegeven verheugd te zijn met die versnelling. De Rekenkamer heeft het college echter ook in overweging gegeven de doorlooptijd voor het opstellen van de programmatoelichtingen en verschillenanalyse te bekorten, zodat de doorlooptijd van de totstandkoming van de jaarrekening als geheel korter wordt. Deze brief is in afschrift verstuurd aan de gemeenteraad. De BBI-kalender is in maart 2004 behandeld in de raadscommissie AB. Door dit late tijdstip van behandeling was versnelling van de jaarrekening praktisch niet meer mogelijk. De tijd waarin dit had moeten gebeuren was inmiddels verstreken. Uiteindelijk is de definitieve jaarrekening voor ons beschikbaar gekomen op 24 mei. Dat is iets meer dan een week eerder dan vorig jaar. Het accountantsrapport ontvingen wij 7 juni; dat is een week eerder dan vorig jaar. De behandeling van de jaarrekening en het rapport van de Rekenkamer naar aanleiding van haar onderzoek naar de jaarrekening is dit jaar één week later gepland dan vorig jaar. Per saldo zijn er twee weken extra voor de voorbereiding door de gemeenteraad en het onderzoek door de Rekenkamer. Wij zijn van mening dat dit (voor ons) de minimale doorlooptijd is. Verder heeft de gemeenteraad naar aanleiding van de jaarrekening 2002 besloten het college te verzoeken de jaarrekening op de onderdelen ‘effecten, resultaten en financiële verantwoording’ te verbeteren en hierover een Plan van Aanpak op te stellen. Dit Plan van Aanpak is niet verschenen; de gemeenteraad is hierop nooit teruggekomen. De gemeenteraad besloot naar aanleiding van de jaarrekening 2002 bij de behandeling van de begroting 2004 uitgebreid stil te staan bij de informatie die over de genoemde verbeterpunten wordt opgenomen. Achtergrond van dit besluit was dat daar de basis wordt gelegd voor de informatie die in de jaarrekening 2004 terug te vinden zal zijn. Dit voornemen is niet uitgevoerd door de gemeenteraad. Inmiddels hebben wij in een afzonderlijk rapport de gemeenteraad geïnformeerd over de kwaliteit van de begroting 2004 (april 2004). Dit rapport wordt naar verwachting gelijktijdig met ons rapport naar aanleiding van het onderzoek naar de jaarrekening behandeld in de gemeenteraad. Met het oog op de verbetering van de begroting heeft de gemeenteraad zichzelf naar aanleiding van de jaarrekening 2002 met de motie ‘praatjes vullen geen gaatjes!’ opgedragen om direct na het zomerreces maandelijks per commissievergadering één programma uit de begroting te vullen met kengetallen waarmee effectiviteit en efficiency getoetst kunnen worden. Dit is niet gebeurd. Er zijn in verschillende commissies in totaal drie programma’s toegelicht. Er zijn geen kengetallen ontwikkeld.



6.

Conclusies en aanbevelingen

In dit hoofdstuk presenteren wij onze conclusies en aanbevelingen. De accountant geeft bij de jaarrekening 2003 een goedkeurende verklaring. Daarmee is voldaan aan de minimum-eisen voor het verlenen van decharge door de gemeenteraad. In zijn rapport naar aanleiding van zijn controle brengt de accountant een groot aantal punten onder de aandacht waarbij de rekening afwijkt van de eisen (die vanaf volgend jaar gelden). Hij stelt nadrukkelijk dat op een aantal punten snel verbetering noodzakelijk is, omdat de ruimte om af te wijken van de voorschriften kleiner wordt. Hij adviseert dan ook de invoering van Bbv aan te grijpen om direct in volle omvang aan de verslaggevingsvoorschriften te voldoen. Gebeurt dit niet dan voorziet de accountant dat de verbetering van de jaarrekening (weer) een slepende kwestie wordt. Wij onderschrijven de analyse en het advies van de accountant. Wanneer geen kwaliteitsslag wordt gemaakt loopt het verkrijgen van een goedkeurende verklaring mogelijk gevaar. In de jaarrekening 2003 komt een groot aantal grote over- en onderschrijdingen ten opzichte van de (dynamische) begroting voor. Dit betekent niets anders dan dat meer of minder is uitgegeven dan door de gemeenteraad geautoriseerd. Op basis van dit beeld zijn wij van mening dat de budgetdiscipline sterke verbetering behoeft. Bovendien vinden wij de verklaringen voor de over- en onderschrijdingen in de meeste gevallen onvoldoende. De gemeenteraad kan ons inziens niet goed bepalen in hoeverre afwijkingen acceptabel zijn. Er zijn ons inziens heldere afspraken tussen gemeenteraad en college nodig om hierin tot een verbetering te komen. Vorig jaar is al de afspraak gemaakt niet langer toe te lichten op saldo, maar op lasten en baten afzonderlijk. Wij onderstrepen nogmaals het belang van deze afspraak. Dit jaar is maar beperkt uitvoering gegeven aan deze afspraak. Aanvullend adviseren wij de gemeenteraad het college op te dragen onderscheid te maken naar apparaats- en programmakosten en in ieder geval afwijkingen op programmakosten toe te lichten. Deze hebben immers rechtstreeks te maken met de realisatie van de doelen van het programma. Daarnaast adviseren wij de raad ook een discussie te voeren over het niveau waarop hij toelichtingen wil ontvangen. In feite houdt dat in dat een discussie gevoerd moet worden over het niveau van autorisatie door de gemeenteraad. Daarbij zijn diverse varianten mogelijk. Een eerste mogelijkheid is dat de gemeenteraad de huidige situatie handhaaft. Dat betekent autorisatie op programmaniveau. Begrotingswijzigingen worden alleen door de raad vastgesteld als deze consequenties hebben voor het programmaniveau. Voor de verantwoordingsinformatie is het ons inziens van belang dat de huidige afspraken worden verduidelijkt: bijvoorbeeld toelichting op lasten en baten afzonderlijk, toelichting op programmakosten, toelichting op productgroepen bij grote



afwijkingen. In onze ogen kan de kwaliteit van de sturingsinformatie én de verantwoordingsinformatie op deze wijze substantieel worden verbeterd. Een andere mogelijkheid is autorisatie door de raad op productgroepniveau. Consequentie daarvan zou zijn dat hij ook begrotingswijzigingen op dat niveau vaststelt en verantwoordingsinformatie op dat niveau vraagt. Het is ook mogelijk alleen achteraf op productgroepniveau geïnformeerd te worden. Voordat de raad de keuze maakt voor autorisatie op productgroepniveau moet hij bedenken wat hij met deze extra informatie wil. Wij hebben geconstateerd dat het nog steeds bijzonder lastig is na te gaan hoe de dynamische begroting tot stand is gekomen. Wij adviseren de gemeenteraad het college te vragen er voor zorg te dragen dat vanaf de begroting 2005, maar ook al bij de jaarrekening 2004, eenvoudig (in DIBB) is na te gaan hoe de dynamische begroting tot stand is gekomen. In zijn algemeenheid adviseren wij de gemeenteraad hiertoe begrotingswijzigingen steeds expliciet en met een afzonderlijk besluit te bekrachtigen. In de jaarrekeningen van afgelopen jaren waren de rubrieken voor de inhoudelijke verantwoording per programma in diverse gevallen niet ingevuld. Dat komt dit jaar op een enkele uitzondering na niet meer voor. Wij vinden de kwaliteit van de opgenomen informatie, op een aantal positieve uitzonderingen na, echter onvoldoende. Ons inziens kan de inhoudelijk verantwoordingsinformatie substantieel verbeterd worden door een strikte hantering van de drie w-vragen. Bovendien zijn wij van mening dat er een meer centrale sturing op de aan de gemeenteraad te presenteren verantwoordingsinformatie noodzakelijk is. Op basis van de jaarrekening 2003 hebben wij de indruk dat de kwaliteit van de toelichtingen te veel wordt bepaald door de wijze waarop de individuele programmaverantwoordelijke hier aandacht aan heeft besteed. Om specifiek de verantwoording over het programma grondbeleid te verbeteren adviseren wij een aantal kengetallen te ontwikkelen waarmee een beeld kan worden gegeven van de uitvoering van (categorieën) van exploitaties op basis waarvan de gemeenteraad kan sturen. Verder adviseren wij de gemeenteraad in de Verordening volgend uit artikel 213a van de Gemeentewet op te nemen dat jaarlijks één of twee doelmatigheidsonderzoeken worden uitgevoerd naar planexploitaties. Heel concreet adviseren wij verder voor de exploitaties een één op één relatie te leggen tussen de jaarrekening en het VGP, in de relevante stukken duidelijke verwijzingen naar aanvullende verantwoordingsinformatie op te nemen en de bijlagen (in zijn algemeenheid!) te voorzien van een leeswijzer. Ten aanzien van rechtmatigheid zijn wij van mening dat de voorbereidingen op de accountantscontrole vanaf volgend jaar (dus over 2004!) tot nu toe beperkt zijn geweest. Aan de andere kant worden de voorbereidende werkzaamheden zeer breed ingestoken. Wij adviseren de gemeenteraad rechtmatigheid in het kader van de jaarrekening letterlijk te interpreteren en te beperken tot de naleving van wetten en regels van de gemeenteraad ten aanzien van baten, lasten en balansmutaties. Voor een Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 27


goede voorbereiding adviseren wij om op korte termijn per directie een overzicht te maken van alle geldende wetten en regels (zoals daar nu aan gewerkt wordt door de directie DSB) en na te gaan hoe hier nu mee wordt omgegaan. Uit ons onderzoek rechtmatigheid WVG komt naar voren dat de specifieke regels voor de toe- en afwijzing van voorzieningen op een enkele uitzondering na worden nageleefd. Van diverse (specifieke) regels hebben wij niet kunnen vaststellen of deze worden nageleefd. In het accountantsonderzoek volgend jaar vallen dergelijke bevindingen onder de categorie ‘onzekerheid’. In zijn rechtmatigheidsonderzoek mogen de bedragen gerelateerd aan ‘onzekerheid’ niet groter zijn dan 3% van de totale lasten. Voor de regels die niet specifiek op één type voorziening zijn gericht, zijn wij de volgende onrechtmatigheden tegengekomen: • Geen van de onderzochte aanvragen voor een voorziening heeft plaatsgevonden als voorgeschreven in de Verordening; • De adviseurs van het RIO beschikken niet altijd over alle in de Verordening voorgeschreven kennis; • De termijnen waarbinnen een besluit moet worden genomen worden voor tenminste 64% van de aanvragen overschreden; • De voorgeschreven evaluatie van de Verordening is niet uitgevoerd. Wij adviseren de gemeenteraad op basis van de bevindingen uit ons onderzoek te bepalen hoe hij tot een rechtmatige uitvoering wil komen. Daarvoor komen zowel aanpassingen van de Verordening als aanpassingen van de werkprocedures in aanmerking. Daarnaast adviseren wij de raad om de bevindingen uit ons onderzoek te gebruiken bij de nadere opdrachtverstrekking aan de accountant voor zijn rechtmatigheidsonderzoek 2004. Wij constateren dat het verbetertraject dat de raad met het college heeft afgesproken weinig voortgang boekt. Wij constateren ook dat de gemeenteraad zich hierbij afwachtend opstelt. Op het moment van behandeling van de jaarrekening is de gemeenteraad actief in het formuleren van verdere noodzakelijke verbeteringen. In de rest van het jaar lijkt de verbetering van de jaarrekening geen item meer. Vorig jaar hebben wij de gemeenteraad onder meer geadviseerd in de loop van het jaar te volgen en beoordelen wat wordt ondernomen om tot verbetering van de jaarrekening te komen en tot welke resultaten dit leidt. Wij blijven dit onderstrepen. Als hulpmiddel voor de invulling van deze aanbeveling adviseren wij de gemeenteraad van het college te vragen bij de tussenmeldingen (voorjaarsbrief, zomernota en najaarsbrief) ook een melding te doen over de voortgang van het verbetertraject rond de jaarrekening. Wij adviseren dan bij de behandeling van deze stukken in de commissie AB steeds expliciet stil te staan bij deze meldingen. Verder adviseren wij het college de gemeenteraad expliciet de vraag voor te leggen of het naar het oordeel van de raad op de goede weg is. Met het oog op de planning van de jaarrekening adviseren wij de gemeenteraad het college te vragen het opstellen van de inhoudelijke toelichtingen naar voren te halen en daarmee het hele proces te versnellen. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 28


7.

Reactie College

Hier volgt de reactie van het college op ons rapport: Geachte leden van de Rekenkamer, Met belangstelling hebben wij kennis genomen van uw onderzoek naar de Stadsrekening 2003. Om te beginnen hechten wij eraan het belang te benadrukken van de jaarrekening in de cyclus van begroten en verantwoorden en in de verdeling van verantwoordelijkheden tussen college en raad. Daarover verschillen wij niet van mening. Uw opmerkingen bij de Stadsrekening 2003 willen wij dan ook in de eerste plaats beschouwen als waardevolle bijdragen in het voortgaande proces van verbetering van de verantwoording. We verschillen ook niet met u van mening over de vraag of verdere verbeteringen nodig zijn. Wij willen onze reactie toespitsen op uw conclusies en aanbevelingen. Waar u spreekt over het accountantsrapport, verwijzen wij hier naar onze reactie daarop, in onze brief aan de Raad van 11 juni 2004. Tevens verwijzen wij naar onze brief aan de Raad over het plan van aanpak verbetering programmabegroting, waarbij wij als bijlage het plan van aanpak voor de invoering van de BBV hebben bijgevoegd. Onder budgetdiscipline verstaan wij de discipline bij budgethouders om niet méér uit te geven dan het budget dat hen ter beschikking is gesteld. Dat voorkomt onrechtmatige overschrijdingen van de lasten. Maar dat kan ook inhouden dat zij de lasten terugdringt als blijkt dat begrote baten niet worden gerealiseerd. Daarnaast willen wij dat budgethouders resultaatgericht werken: met dat beschikbare budget wordt de budgethouder geacht de bijbehorende prestatie te leveren. En in de derde plaats vragen wij budgethouders om zuinig te zijn: zij moeten er naar streven, waar dat kan, de gevraagde prestatie tot stand te brengen met minder middelen. Uw constatering dat grote over- en onderschrijdingen getuigen van slechte budgetdiscipline, kunnen wij dan ook niet steunen. Wel vinden wij dat de toelichtingen verder verbeterd moeten worden, zodat beter zichtbaar is waar afwijkingen van begrote bedragen door zijn veroorzaakt. Wij hebben in deze Stadsrekening ingezet op verbetering van de financiële en inhoudelijke toelichtingen. Onze indruk is dat wij ook een serieuze kwaliteitsverbetering hebben weten te realiseren. Verdergaande verbetering van de toelichtingen op afwijkingen zullen ons inziens mede afhangen van de kwaliteit van de begroting. Het door u voorgestane onderscheid tussen apparaatskosten en programmakosten achten wij niet voldoende duidelijk. In de programmabegroting brengen wij alle kosten in beeld die te maken hebben met de realisatie van het programma. Voor een deel betreft dat directe kosten en voor een deel zal het gaan om kosten die toegerekend worden via verdeelsleutels. Die kostentoerekening staat als onderwerp in het plan van aanpak bedrijfsvoering. Het niveau van autorisatie willen wij niet opnieuw ter discussie stellen. In dat verband willen wij graag wijzen op de verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet, die de Raad in november 2003 vaststelde. Om invulling te geven aan de duale rollen van College en Raad, zoals bedoeld in de nieuwe Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen 29


Gemeentewet en in het BBV, heeft de Raad daar vastgelegd dat de Raad stuurt op programma’s en het College op productgroepen. In z’n algemeenheid heeft het niet onze voorkeur zo’n verordening na zo’n korte tijd alweer ter discussie te stellen. Over de begrotingswijzigingen verschillen wij niet met u van mening. We hebben naar aanleiding van uw rapport over 2002 gezegd dat we er voor kiezen dit probleem niet meer in het huidige DIBB op te lossen, omdat dat een te grote investering vraagt in de software, die straks door het nieuwe financiële systeem toch zal worden vervangen. Uw suggestie om begrotingswijzigingen in een expliciet beslispunt op te nemen in raadsvoorstellen, zullen wij ter harte nemen. Ook over uw suggestie om in de programmamallen de drie w-vragen zichtbaar te maken kunnen we kort zijn: in de DIBB-begroting 2005 hebben wij deze vragen toegevoegd aan de mallen op programma- en productgroepniveau en we hebben de werkinstructies bijgesteld, om een duidelijker invulling van de verschillende onderdelen te krijgen. De centrale regie op de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie hebben wij versterkt, onder andere door over de conceptteksten een extra overlegronde te houden tussen Gemeentesecretaris en verantwoordelijke directeur respectievelijk programmaverantwoordelijke. Daar gaan wij zeker mee door. Toch kunnen we niet vaak genoeg benadrukken dat de kwaliteit van de verantwoording in belangrijke mate afhangt van de kwaliteit van de begroting. In onze reactie op het “plan van aanpak verbetering programmabegroting” geven wij nog eens aan welk belang wij hechten aan de kwaliteit van de programmabegroting. Wat betreft de WVG zullen we maatregelen nemen om de rechtmatigheid en de tijdigheid van de afhandeling van de aanvragen te kunnen bewaken. Uw opmerking over het kennisniveau van de adviseurs van het RIO zullen wij meenemen in de nieuwe kwaliteitsafspraken met het RIO. Binnenkort leggen wij de Raad de nota Grondbeleid voor. Aan uw opmerkingen zal daarin voor een belangrijk deel tegemoetgekomen kunnen worden. Wij gaan er van uit dat ook de Raad uw opmerkingen in de beraadslagingen over het grondbeleid zal betrekken. Uw opmerkingen over het verbetertraject betreffen voor een deel de raad zelf. Over de planning van het rekeningproces willen wij nogmaals opmerken dat wij een verdergaande verkorting van de doorlooptijd hopen te kunnen bewerkstelligen als het nieuwe financiële systeem draait. Uw suggestie om de tijd voor het opstellen van programmatoelichtingen en verschillenanalyses te bekorten, willen wij niet overnemen. Om verder te kunnen gaan met het verbeteren van deze onderdelen, hebben wij tijd en capaciteit nodig. Daarop nu beknotten zou contraproductief werken. Wel proberen wij de werkwijze rond interne verrekeningen te vereenvoudigen, om tijdwinst te boeken in een vroeg stadium van het rekeningsproces. Met vriendelijke groet, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,

De Secretaris,

mevr. dr. G. ter Horst ir. H.K.W. Bekkers



8.

Nawoord Rekenkamer

Het college heeft bij ons rapport naar aanleiding van ons onderzoek naar de jaarrekening 2003 enkele kanttekeningen geplaatst. Op enkele daarvan willen we hier ingaan. Het college deelt onze conclusie met betrekking tot de budgetdiscipline niet. Wij blijven in het grote aantal (grote) over- en onderschrijdingen echter de noodzaak tot verbetering van de budgetdiscipline zien. Zeker wanneer de resultaten uit de jaarrekening worden afgezet tegen de dynamische begroting. De dynamische begroting is immers de begroting waarin de begrotingswijzigingen en de meldingen voor over- en onderschrijdingen zijn verwerkt. De argumentatie hiervoor vinden wij in artikel 189 van de Gemeentewet: voor alle taken en activiteiten brengt de raad jaarlijks op de begroting de bedragen die hij daarvoor beschikbaar stelt, alsmede de financiële middelen die hij naar verwachting kan aanwenden. Ten laste van de gemeente kunnen slechts uitgaven worden gedaan tot de bedragen die hiervoor op de begroting zijn gebracht. Dit zegt ons inziens niets anders dan dat zonder toestemming van de gemeenteraad geen meer of minder uitgaven worden gedaan. Wanneer meer of minder uitgaven pas bij de jaarrekening duidelijk worden, is het budgetrecht van de gemeenteraad in het geding. Met betrekking tot de kostentoerekening willen wij benadrukken dat ons advies onderscheid te maken naar apparaats- en programmakosten niet is gericht op de administratie, maar op de begroting en jaarrekening. Wij onderschrijven dat een onderscheid naar apparaats- en programmakosten voor de administratie onvoldoende duidelijk is. In de begroting en jaarrekening biedt het in onze ogen echter belangrijke aanvullende (stuur)informatie voor de gemeenteraad. Bij overmaar ook bij onderschrijdingen in de sfeer van programma-uitgaven ligt er een directe relatie met inhoudelijk ander beleid of andere producten. Hierbij is dus het budgetrecht van de raad rechtstreeks aan de orde. Bij afwijkingen op apparaatskosten kan het zijn dat dezelfde producten worden gemaakt en/of effecten worden gerealiseerd, maar dat de inzet van bijvoorbeeld personeel anders uitvalt of duurder is dan verwacht. Als sprake is van heldere spelregels en van transparante afwijkingen in apparaatskosten kunnen deze in het kader van een flexibele bedrijfsvoering acceptabel zijn. Wij adviseren de gemeenteraad nadrukkelijk wel een discussie te voeren over het niveau van autorisatie. Wij zien hiervoor aanleiding in de kwaliteit van de geleverde verantwoordingsinformatie. In onze ogen is deze vaak onvoldoende. Bovendien is de Verordening ex artikel 212, waarin het autorisatieniveau is geregeld, onder grote tijdsdruk tot stand gekomen; in het voorbereidingstraject is bovendien door de raad niet gesproken over het niveau van autorisatie. Wij vinden het belangrijk dat de raad hierover een expliciete keuze maakt. Daarbij hebben wij gesteld dat deze ons inziens kan inhouden dat de huidige situatie wordt gehandhaafd (én afspraken worden gemaakt



over de kwaliteit van de informatie). De keuze kan ook inhouden dat de gemeenteraad het autorisatieniveau lager legt. De gemeenteraad zal goed moeten bedenken wat hij met de extra verantwoordingsinformatie, dan wel een gewijzigd autorisatieniveau wil bereiken. Wij zijn van mening dat de verbetering en het gebruik van DIBB meer prioriteit verdient; juist omdat DIBB onder meer wordt aangemerkt als systeem achter de begroting en de jaarrekening waarin (voor de raad) meer informatie is te vinden. In onze ogen is dat op dit moment op een aantal essentiële punten onvoldoende het geval. Met ons advies tot een meer centrale sturing op de aan de gemeenteraad te presenteren verantwoordingsinformatie te komen, bedoelen wij dat vanaf de start van het jaarrekeningproces een centrale sturing plaatsvindt. Daarbij moet ons inziens de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie steeds voorop staan. Dat veronderstelt dat van te voren op centraal niveau ondubbelzinnig wordt geformuleerd aan welke kwaliteitscriteria informatie moet voldoen. Hoewel wij de redenering kunnen volgen dat de verbetering van de kwaliteit van de informatie in de begroting zal leiden tot verbetering van de kwaliteit van de informatie in de jaarrekening, willen wij benadrukken dat dit geen absolute vereiste is. Het is altijd mogelijk aan te geven wat is gedaan in het voorgaande jaar (en met welk doel). Ook in de jaren dat nog gewerkt wordt aan de verbetering van de begroting heeft de raad goede verantwoordingsinformatie nodig om zijn controlerende taak uit kunnen voeren. Wij hebben met instemming gelezen dat onze adviezen voor de verbetering van de verantwoordingsinformatie over het grondbeleid voor een belangrijk deel zullen zijn opgenomen in de (nog te verschijnen) nota Grondbeleid. In deze nota zal niet ons advies in de Verordening ex Gemeentewet artikel 213a jaarlijks één of twee doelmatigheidsonderzoeken naar grondexploitaties uit te voeren zijn opgenomen. Wij vragen hiervoor de bijzondere aandacht van de gemeenteraad, omdat wij verwachten dat op deze manier een belangrijke impuls aan de verbetering van de verantwoordingsinformatie op dit terrein geleverd kan worden. Juist op deze manier kan het dilemma van de concurrentiepositie enerzijds en de kwaliteit van de verantwoordingsinformatie anderzijds worden ondervangen. Wij zijn van mening dat de jaarrekening substantieel eerder opgeleverd moet kunnen worden. Ook andere grote gemeenten laten zien dat dit mogelijk is. Wij zijn met het college van mening dat het opstellen van de verantwoordingsinformatie tijd en capaciteit vraagt. Wij stellen dan ook niet voor hier minder tijd in te steken, maar wel om eerder te beginnen met het opstellen hiervan. Op die manier kan het gehele proces eerder afgerond worden. Bovendien willen wij erop wijzen dat de behoefte aan extra capaciteit op zichzelf geen argument kan zijn om van gewenste verbeteringen af te zien.



Bijlage 1 Stappen onderzoek jaarrekening 2003 In deze bijlage hebben wij de stappen opgenomen die wij hebben gezet in ons onderzoek naar de jaarrekening 2003.



Bijlage 1: 12 februari 18 februari 4 maart 5 april 26 april 28 april 29 april – 7 juni 10 mei 13 mei 19 mei 24 mei 27 mei

27 mei 28 mei 1 juni

3 juni 7 juni 7 juni

8 juni – 23 juni 15 juni 17 juni

25 juni

5 juli 6 juli 6 juli 9 juli

Stappen onderzoek jaarrekening 2003

Vergadering Rekenkamer: • Vaststelling Plan van Aanpak onderzoek jaarrekening 2003 Brief met betrekking tot planning onderzoek jaarrekening 2003 (PvA als bijlage bijgevoegd) aan college en voorzitter commissie Algemeen Bestuur Gesprek voorzitter en secretaris Rekenkamer met hoofd financiën en (waarnemend) stadscontroller Gesprek secretaris Rekenkamer met directeur DIW, hoofd SoZaWe en controller SoZaWe over aanpak onderzoek rechtmatigheid WVG Start dossieronderzoek rechtmatigheid WVG Ontvangst concept jaarrekening (programma’s) Bestudering inhoud (concept) jaarrekening, beoordeling programma’s en formuleren vragen voor gemeentesecretaris en directeuren door (plv) leden Rekenkamer, voorzitter en secretaris. Gesprek met gemeentesecretaris en (waarnemend) stadscontroller Vergadering Rekenkamer: • Bespreking bevindingen bij concept jaarrekening Ontvangst definitieve jaarrekening (deel 2) Ontvangst definitieve jaarrekening (deel 1) Gesprek met hoofd Ontwikkelingsbedrijf, medewerker Planning en Control Ontwikkelingsbedrijf en directiecontroller naar aanleiding van programma Grondbeleid en Voortgangsrapportage Grote Projecten. Gesprek met kwaliteitsmedewerker Unit WVG over bevindingen dossieronderzoek. Ontvangst concept-rapport accountant naar aanleiding van controle Gesprekken met: DGG (directeur, directiecontroller en controller afdeling SoZaWe) DIW (directeur en directiecontroller) DWS (directeur, directiecontroller en hoofd bedrijfsvoering) Gesprek met: DBO (directeur en directiecontroller) Ontvangst rapport accountant naar aanleiding van controle Vergadering Rekenkamer: • Naar aanleiding van (nieuwe) stukken en gesprekken: afspraken over opzet en inhoud advies jaarrekening. Opstellen advies jaarrekening Gesprek voorzitter en secretaris met accountant. Vergadering Rekenkamer: • Bespreking eerste concept advies jaarrekening • Nadere afspraken over opzet en inhoud advies jaarrekening. • Advies jaarrekening naar College voor hoor- en wederhoor. • Advies jaarrekening naar leden gemeenteraad en leden commissie Algemeen Bestuur geen raadslid zijnde. Vergadering Rekenkamer: • Voorbereiding nawoord Behandeling jaarrekening en advies Rekenkamer daarbij in commissie Algemeen Bestuur Reactie College op advies jaarrekening ontvangen. Reactie College op advies Rekenkamer en nawoord Rekenkamer daarbij, naar gemeenteraad.


Bijlage 1: 1


Bijlage 2 Afwijkingen van de lasten en baten ten opzichte van de dynamische begroting van > € 225.000,-In de volgende tabellen hebben wij alle over- en onderschrijdingen van € 2255.000,-- of meer ten opzichte van de dynamische begroting opgenomen. Tevens is aangegeven wat de omvang van de afwijking in procenten is. In tabel 1 gaat het om de over- en onderschrijdingen op de lasten; in tabel 2 om de over- en onderschrijdingen op de baten. Voor alle duidelijkheid: in de dynamische begroting zijn de afwijkingen ten opzichte van de begroting uit de Zomernota verwerkt, evenals de begrotingswijzigingen die in de loop van het jaar zijn vastgesteld.



Bijlage 2:

Tabel 1:

Nr 2210 2220 3110 3210 3220 3230 4120 4150 4230 4310 4410 5210 6120 6220 6230 7110 7120 7230 7310 7320 7330 7410 8110 8230 8410

1

Afwijkingen van de lasten en baten ten opzichte van de dynamische begroting van meer dan € 225.000,--

Overzicht van afwijkingen van de LASTEN > € 225.000 ten opzichte van de dynamische begroting. Programmanaam Veiligheid Brandweer en rampenbestrijding Multiculturele samenleving Arbeidsmarktbeleid Economische ontwikkeling Inkomen Ruimtelijke inrichting en vormgeving Cultuurhistorie Panden Grondbeleid Sport Openbare ruimte Bovengrondse infrastructuur Duurzaamheid Integraal waterbeheer Onderwijs Volwasseneneducatie Kinderopvang Openbare gezondheidszorg Maatschappelijke zorg en dienstverlening Ouderen en mensen met een functiebeperking Grotestedenbeleid Concernsturing Concernverrekeningen Interne producten stadsbedrijven

Afwijking (bedrag (x 1.000)/percentage)1 - 404 12% - 478 4% - 936 23% - 2.776 5% - 1.195 28% 1822 2% 252 13% - 363 13% 3.782 40% - 89.537 95% 938 7% - 1965 7% - 294 3% - 1.023 46% 1.805 19% - 2.147 10% - 437 7% 361 5% 326 8% - 838 6% 3.844 27% 25.590 59% - 1.109 13% 3.063 4% - 23.589 32%

Afgerond op hele procenten. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen Bijlage 2: 1


Tabel 2:

Nr 2120 2210 2220 3110 3210 3220 3230 4150 4210 4220 4230 4310 4410 5210 5310 6110 6220 6230 7210 7230 7320 7410 8210 8220 8230 8410

2

Overzicht van afwijkingen van de BATEN > € 225.000,00 ten opzichte van de dynamische begroting.

Programmanaam Burgerzaken Veiligheid Brandweer en rampenbestrijding Multiculturele samenleving en emancipatie Arbeidsmarktbeleid Economische ontwikkeling Inkomen Cultuurhistorie Wonen Bouwen Panden Grondbeleid Sport Openbare ruimte Recreatie en Spelen Mobiliteit Duurzaamheid Integraal waterbeheer Volwasseneneducatie Kinderopvang Maatschappelijke zorg en dienstverlening Grotestedenbeleid Gemeentelijke heffingen Concerninkomsten Concernverrekeningen Interne producten stadsbedrijven

Afwijking (bedrag (x 1.000)/percentage)2 230 13% -446 23% 352 12% - 587 25% -2.463 4% - 1.195 48% 7.808 9% - 236 11% 457 7% 1.731 56% 3.895 64% - 89.674 99% 977 47% - 1.322 30% - 269 40% - 225 2% - 764 53% 1.039 42% - 469 8% 251 12% - 804 10% 25.826 63% 628 1% 1.612 1% 3.486 5% - 23.928 33%

Afgerond op hele procenten. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen Bijlage 2: 2


Bijlage 3 Overzicht van afwijkingen tussen primitieve en dynamische begroting In de volgende tabel hebben wij de verschillen tussen de primitieve en dynamische begroting opgenomen. Met – is aangegeven dat de lasten/baten in dynamische begroting groter zijn dan in de primitieve begroting. Voor alle duidelijkheid: • de primitieve begroting betreft de begroting na vaststelling van de ‘technische begrotingswijziging’ in maart 2003; • in de dynamische begroting zijn de Zomernota en de begrotingswijzigingen die in de loop van het jaar zijn vastgesteld verwerkt.



Bijlage 3:

Overzicht van afwijkingen tussen primitieve en dynamische begroting

Nr

Programmanaam

2110 2120 2210 2220 2310 2320 3110 3210 3220 3230 4110 4120 4140 4150 4210 4220 4230 4310 4410 5110 5210 5310 6110 6120 6210 6220 6230 6310 7110 7120 7210 7220 7230 7310 7320 7330 7410 8110 8210 8220 8230 8310 8410 8420

Bestuur Burgerzaken Veiligheid Brandweer en rampenbestrijding Stedelijke strategie Externe betrekkingen Multiculturele samenleving Arbeidsmarktbeleid Economische ontwikkeling Inkomen Ruimtelijke ontwikkeling Ruimtelijke inrichting en vormgeving Ruimtelijk beheer Cultuurhistorie Wonen Bouwen Panden Grondbeleid Sport Wijkaanpak Openbare ruimte Recreatie en spelen Mobiliteit Bovengrondse infrastructuur Leefomgevingskwaliteit Duurzaamheid Integraal waterbeheer Kunst en cultuur Onderwijs Volwasseneneducatie Samenlevingsopbouw Integraal jeugdbeleid Kinderopvang Openbare gezondheidszorg Maatschappelijke zorg en dienstverlening Ouderen en mensen met een functiebeperking Grotestedenbeleid Concernsturing Gemeentelijke heffingen Concerninkomsten Concernverrekeningen Onderzoek en statistiek Interne producten stadsbedrijven Archieven

Afwijking (bedrag (x 1.000)) Lasten Baten - 901 0 - 295 - 34 - 1.788 - 1.220 - 218 -5 - 1.163 0 - 391 - 205 -1.155 - 944 35.777 37.467 - 1.591 - 1.139 -2.037 4.365 0 0 - 177 0 - 75 - 91 - 610 - 562 - 3.227 - 2.406 164 35 - 1.926 - 1.117 - 76 0 - 818 340 - 417 794 - 1.689 - 350 - 286 - 60 - 684 - 1.286 - 746 - 540 - 197 - 129 195 191 8 0 - 433 - 74 - 5.025 - 1.443 - 2.633 - 2.641 - 89 - 135 316 476 - 1.240 - 566 - 1.787 - 1.568 - 2.320 - 1.931 - 976 - 507 93.102 8.4190 - 2.019 0 - 117 - 1.998 66.407 65.488 4.175 - 74.295 - 15 0 - 7.168 - 6.545 - 83 - 81

Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen Bijlage 3: 1


Bijlage 4 Verordening Voorzieningen Gehandicapten In deze bijlage is de volledige tekst van de Verordening Voorzieningen Gehandicapten opgenomen, zoals die in 2003 van toepassing was.



Bijlage 4:

Verordening Voorzieningen Gehandicapten

HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEPALINGEN Artikel 1.1 Begripsbepalingen In deze verordening wordt verstaan onder: a. voorziening: een woonvoorziening waarvan de kosten niet meer bedragen dan € 45.378,02, een vervoersvoorziening of een rolstoel; b. inkomen: 1. het bruto-inkomen, inclusief de overhevelingstoeslag, van de gehandicapte indien de gehandicapte 18 jaar of ouder is en geen echtgenoot heeft in de zin van artikel 1 lid 2 tot en met 4 Wvg; 2. het gezamenlijk bruto-inkomen, inclusief de overhevelingstoeslag, van de ouders of pleegouders van de gehandicapte indien de gehandicapte jonger is dan 18 jaar en geen echtgenoot heeft in de zin van artikel 1 lid 2 tot en met 4 Wvg; 3. het gezamenlijk bruto-inkomen, inclusief de overhevelingstoeslag, van de gehandicapte en zijn echtgenoot indien de gehandicapte een echtgenoot heeft in de zin van artikel 1 lid 2 tot en met 4 Wvg; verminderd met de over het bruto-inkomen verschuldigde belasting, sociale verzekeringspremies, pensioenpremies en vakantietoeslag en verminderd met het bedrag van de in een kalenderjaar ten laste blijvende premie van een met de verplichte ziekenfondsverzekering overeenkomende ziektekostenverzekering, nadat deze premie is verminderd met een bedrag gelijk aan de nominale premie die in een jaar verschuldigd zou zijn bij verplichte ziekenfondsverzekering. c. woonwagen: een wagen als bedoeld in art. 1 van de Woonwagenwet (Stb. 1968, 98); d. standplaats: een standplaats op een centrum als bedoeld in art. 2 van de Woonwagenwet (Stb. 1968, 98) of een standplaats als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel H van de Woningwet (Stb. 1991, 439); e. woonschip: een vaartuig als bedoeld in art. 1 van de Wet op Woonwagens en Woonschepen; f. ligplaats: een door de gemeente aangewezen ligplaats welke door een woonschip wordt ingenomen; g. hoofdverblijf: de woonruimte waar de gehandicapte zijn vaste woon- en verblijfplaats heeft en op welk adres de gehandicapte in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens staat ingeschreven, dan wel zal staan ingeschreven, dan wel het feitelijk woonadres indien de gehandicapte met een briefadres is, dan wel zal staan ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie; h. gemeenschappelijke ruimte: gedeelte(n) van een woongebouw, niet behorend tot de onderscheiden woningen, bestemd en noodzakelijk om de woning van de gehandicapte vanaf de toegang van het woongebouw te bereiken. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen Bijlage 4: 1


i.

k. l. m.

n.

o.

p. q.

woningaanpassing: ingreep van bouw- of woontechnische aard die gericht is op het opheffen of verminderen van ergonomische beperkingen die een gehandicapte ondervindt bij het normale gebruik van zijn woonruimte. Onder woningaanpassing wordt tevens verstaan: aanpassingen aan gemeenschappelijke ruimten die noodzakelijk zijn om de individuele woning van de gehandicapte te kunnen bereiken. Een uitraasruimte wordt als woonvoorziening aangemerkt. wet: de Wet voorzieningen gehandicapten. financiële tegemoetkoming: een tegemoetkoming in de kosten van een voorziening welke kan worden afgestemd op het inkomen van de gehandicapte; forfaitaire vergoeding: een financiële tegemoetkoming die als een vergoeding ineens, los van de werkelijke kosten van een voorziening wordt verstrekt, al dan niet met inachtneming van de inkomensgrens; gemaximeerde vergoeding: een financiële tegemoetkoming, die als een vergoeding in de kosten van een voorziening tot een vastgesteld maximum wordt verstrekt, al dan niet met in acht neming van de inkomensgrens; eigen bijdrage: een door het college van burgemeester en wethouders vast te stellen bijdrage, die bij de verstrekking van een voorziening in natura betaald moet worden en op welk bedrag de bepalingen van de Regeling inzake financiële tegemoetkomingen en eigen bijdragen Wvg van toepassing zijn; voorziening in natura: een voorziening die in eigendom of in bruikleen, huur of lease wordt verstrekt; instelling: een inrichting die ingevolge artikel 8 van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten is erkend en een bejaardenoord als bedoeld in artikel 1 sub b van de Overgangswet bejaardenoorden.

Artikel 1.2 Beperkingen 1. Een voorziening kan slechts worden toegekend voor zover: a. Deze in overwegende mate op het individu is gericht; b. Deze langdurig noodzakelijk is om diens beperkingen op het gebied van het wonen of zich binnen of buiten de woning verplaatsen op te heffen of te verminderen; c. Deze, naar objectieve maatstaven gemeten, als de goedkoopst adequate voorziening kan worden aangemerkt. 2. Geen voorziening wordt toegekend: b. Indien de voorziening voor een persoon als de aanvrager algemeen gebruikelijk is; c. Voor zover op grond van enige andere wettelijke regeling aanspraak op de voorziening bestaat. Artikel 1.3 Financiële tegemoetkomingen en eigen bijdragen 1. Burgemeester en wethouders stellen de hoogte van de financiële tegemoetkomingen voor woonvoorzieningen, vervoersvoorzieningen en rolstoelen vast overeenkomstig het bepaalde in het “Besluit financiële tegemoetkomingen voorzieningen gehandicapten”.



2. Burgemeester en wethouders stellen de hoogte van de eigen bijdrage vast volgens het bepaalde in het “Besluit financiële tegemoetkomingen voorzieningen gehandicapten” Artikel 1.4 Richtlijnen Voor de uitvoering van de wet, deze verordening en regelgeving met betrekking tot voorzieningen gehandicapten worden door burgemeester en wethouders beleidsregels vastgesteld, genaamd Richtlijnen voor verstrekking voorzieningen gehandicapten Nijmegen.

HOOFDSTUK 2 WOONVOORZIENINGEN Artikel 2.1 Type woonvoorzieningen 1. De door burgemeester en wethouders te verstrekken woonvoorziening kan bestaan uit een financiële tegemoetkoming in de kosten van: a. verhuizing en (herinrichting); b. woningaanpassing; c. woonvoorzieningen van niet-bouwkundige of woontechnische aard; d. onderhoud, keuring en reparatie (zie artikel 2.16) e. tijdelijke huisvesting (zie artikel 2.17) f. huurderving (zie artikel 2.18) g. verwijderen van voorzieningen (zie artikel 2.19) 2. Burgemeester en wethouders kunnen de in het eerste lid onder c genoemde voorziening ook als voorziening in natura verstrekken. Artikel 2.2 Gereedmelding, vaststelling en uitbetaling financiële tegemoetkoming 1. a. Na de voltooiing van de werkzaamheden in het kader van een voorziening als bedoeld in artikel 2.1 lid 1 onder b, maar uiterlijk binnen 15 maanden na het verlenen van de financiële tegemoetkoming, verklaart de woningeigenaar aan burgemeester en wethouders dat de bedoelde werkzaamheden zijn voltooid. b. De gereedmelding als bedoeld onder a gaat vergezeld van een verklaring dat bij het treffen van de voorzieningen is voldaan aan de voorwaarden waaronder de financiële tegemoetkoming is verleend. 2. De gereedmelding is tevens een verzoek om vaststelling en uitbetaling van de financiële tegemoetkoming. 3. a. De tegemoetkoming in de kosten genoemd in artikel 2.1 lid 1 onder b, d, f en g wordt uitbetaald aan de eigenaar van de woonruimte. e



b. Degene aan wie de financiële tegemoetkoming in de kosten genoemd in artikel 2.1 onder b worden uitbetaald, dient gedurende een periode van vijf jaar alle rekeningen en betalingsbewijzen met betrekking tot de werkzaamheden ter controle beschikbaar te houden. 4. De tegemoetkoming in de kosten genoemd in artikel 2.1 lid 1 onder a, c en e wordt uitbetaald aan de hoofdbewoner van de woonruimte. Artikel 2.3 Woon- en verblijfsruimten waarvoor geen woonvoorziening wordt verstrekt De bepalingen van hoofdstuk 2 zijn niet van toepassing op het treffen van voorzieningen aan hotels, pensions, trekkerswoonwagens, bejaardenoorden, vakantie-woningen, tweede woningen en kamerverhuur. Artikel 2.4 Het recht op een woonvoorziening 1. Een gehandicapte kan voor een woonvoorziening als bij artikel 2.1 lid 1 onder a genoemd in aanmerking worden gebracht, wanneer aantoonbare beperkingen het normale gebruik van de woning belemmeren. 2. Een gehandicapte kan voor een woonvoorziening als bij artikel 2.1 lid 1 aanhef en onder b en c genoemd in aanmerking worden gebracht, indien de in het eerste lid genoemde voorziening niet te realiseren is of niet de goedkoopst adequate oplossing is. Artikel 2.5 Aard van de materialen Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming ten behoeve van ingrepen van bouwkundige of woontechnische aard voor zover de ondervonden ergonomische beperkingen niet voortvloeien uit de aard van de in de woning gebruikte materialen. Artikel 2.6 Hoofdverblijf 1. Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming in de gemaakte kosten indien de gehandicapte zijn hoofdverblijf heeft of zal hebben in de woonruimte waaraan de voorziening wordt getroffen. 2. In afwijking van het gestelde in het eerste lid kan een financiële tegemoetkoming worden verleend in de kosten van het aanpassen van één woonruimte indien de gehandicapte zijn hoofdverblijf heeft in een AWBZ-inrichting. 3. De aanvraag wordt ingediend in de gemeente waar de aan te passen woning staat. 4. De financiële tegemoetkoming bedoeld in het tweede lid wordt verleend onder de voorwaarde, dat de gemeente waar de gehandicapte zijn hoofdverblijf heeft, verklaart dat haar niet bekend is dat ten behoeve van de gehandicapte reeds eerder een woning bezoekbaar is gemaakt. 5. De financiële tegemoetkoming betreft slechts een tegemoetkoming in de kosten van het bezoekbaar maken van de in het tweede lid bedoelde woonruimte. 6. Onder het in het vijfde lid genoemde bezoekbaar maken van de woonruimte wordt verstaan dat de gehandicapte de woonruimte, de woonkamer en één toilet kan bereiken.



7. Indien een toiletruimte bezoekbaar wordt gemaakt in de zin van lid 5, kan ook één toilet aangepast worden, mits hiervoor een medische indicatie bestaat. Artikel 2.7 Aanvang werkzaamheden en controle Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming indien: a. niet reeds een begin met de werkzaamheden waarop de financiële tegemoetkoming betrekking heeft, is gemaakt zonder hun toestemming; b. de door hen aangewezen personen toegang is verstrekt tot de woonruimte waar de woningaanpassing wordt verricht; c. aan de onder b genoemde personen inzicht wordt geboden in bescheiden en tekeningen, welke betrekking hebben op de woningaanpassing; d. de onder b genoemde personen de gelegenheid wordt geboden tot het controleren van de woningaanpassing. Artikel 2.8 Frequentie van woningaanpassingen 1. Burgemeester en wethouders verlenen een financiële tegemoetkoming in de kosten van een woonvoorziening als bedoeld in artikel 2.1 lid 1 onder b en c maximaal éénmaal in de zeven jaar indien de noodzaak van het treffen van deze woonvoorziening het gevolg van een verhuizing is waar op grond van ergonomische beperkingen geen aanleiding toe bestond. 2. Het gestelde in het eerste lid is niet van toepassing indien de verhuizing plaatsvindt als gevolg van het aanvaarden van een werkkring in een andere gemeente. 3. Burgemeester en wethouders kunnen het gestelde in het eerste lid niet van toepassing verklaren, indien de verhuizing het gevolg is van een wijziging in de gezinssamenstelling. Artikel 2.9 Het verwerven van grond Voor zover het treffen van voorzieningen, als bedoeld in art. 2.1. lid 1 onder b betreft het uitbreiden van bestaande woningen, dan wel het groter bouwen van een nieuw te bouwen woning dan zonder de voorzieningen nodig zou zijn, kunnen burgemeester en wethouders een bijdrage verlenen voor de extra te verwerven grond die ten hoogste overeenkomt met de bijdrage voor het aantal vierkante meters per vertrek en een gedeelte van de buitenruimte bij de woning, zoals vermeld in bijlage I van het Besluit. Artikel 2.10 Woningaanpassingen van gemeenschappelijke ruimten Burgemeester en wethouders kunnen een financiële tegemoetkoming verlenen voor het treffen van voorzieningen aan een gemeenschappelijke ruimte indien zonder deze woningaanpassing de woonruimte voor de gehandicapte ontoegankelijk blijft. a. Het verbreden van toegangsdeuren; b. Het aanbrengen van elektrische deuropeners; c. Aanleg van een hellingbaan van de openbare weg naar de toegang van het gebouw (mits de woningen in het woongebouw te bereiken zijn met een rolstoel); d. Drempelhulpen of vlonders; e. Het aanbrengen van een extra trapleuning bij een portiekwoning; Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen Bijlage 4: 5


f. Een opstelplaats voor een rolstoel bij de toegangsdeur van het woongebouw. Artikel 2.11 Woonwagen Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming in de aanpassingskosten van een woonwagen indien: a. De technische levensduur van de woonwagen nog minimaal 5 jaar is; b. De standplaats niet binnen 5 jaar voor opheffing in aanmerking komt; c. De woonwagen ten tijde van de indiening van de aanvraag voor een woonvoorziening bij de gemeente op de standplaats stond; en d. De hoofdbewoner van een woonwagen in het bezit is van een bewoningsvergunning als bedoeld in de Woonwagenwet. Artikel 2.12 Woonschip Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming in de aanpassingskosten van een woonschip indien: a. De technische levensduur van het woonschip nog minimaal 5 jaar is; b. Het woonschip nog minimaal 5 jaar op de ligplaats mag blijven liggen; Artikel 2.13 Technische levensduur Indien de technische levensduur van de woonwagen of het woonschip minder dan vijf jaar is of de standplaats van de woonwagen binnen vijf jaar voor opheffing in aanmerking komt of het woonschip niet tenminste nog vijf jaar op de ligplaats mag liggen, bedraagt de gemaximeerde vergoeding maximaal € 907,56 Artikel 2.14 Binnenschip Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming in de aanpassingskosten van een binnenschip indien de aanpassing betrekking heeft op het voor de schipper, de bemanning en hun gezinsleden bestemde gedeelte van het verblijf als bedoeld in artikel 1, tweede lid, onderdeel V van het Binnenschepenbesluit (Stb. 1987, 466), van een binnenschip, dat: a. In het register, bedoeld in artikel 783 van Boek 8 van het Burgerlijk Wetboek als zodanig te boek is gesteld op de wijze omschreven in de maatregel teboekgestelde schepen 1992; en b. Bedrijfsmatig wordt gebruikt, hetzij voor het vervoer van goederen, daarbij blijkens de meetbrief bedoeld in het metingsbesluit binnenvaartuigen 1978 een laadvermogen van tenminste 15 ton hebbend, of voor het vervoer van meer dan 12 personen buiten de in de aanhef bedoelde.



Artikel 2.15 Verhuis- en herinrichtingskosten 1. Burgemeester en wethouders kunnen een forfaitaire vergoeding in de verhuis- en herinrichtingskosten als bedoeld in artikel 2.1 lid 1 onder a verstrekken aan: a. de gehandicapte; b. een persoon, die op verzoek van de gemeente, ten behoeve van een gehandicapte de woonruimte heeft ontruimd. 2. Burgemeester en wethouders verlenen slechts een forfaitaire vergoeding in de verhuis- en inrichtingskosten als bedoeld in het eerste lid indien: a. de verhuizing niet heeft plaatsgevonden voordat burgemeester en wethouders op de aanvraag hebben beschikt, tenzij zij daar schriftelijk toestemming voor hebben verleend; b. de gehandicapte niet voor het eerst zelfstandig gaat wonen; c. de gehandicapte verhuist vanuit en naar een woonruimte die geschikt is om het hele jaar door bewoond te worden; d. de gehandicapte niet verhuist naar een AWBZ-inrichting of een bejaardenoord; e. in de te verlaten woonruimte ergonomische belemmeringen zijn ondervonden, tenzij het een verhuizing naar een A.D.L.-woning betreft. 3. De forfaitaire vergoeding bedoeld in het eerste lid aanhef onder b kan worden verstrekt indien het een met een tegemoetkoming aangepaste woning betreft waarvan de kosten in het verleden meer dan € 13.61 3,41 (geïndexeerd naar de huidige normen) bedroegen. Artikel 2.16 Kosten in verband met onderhoud, keuring en reparatie 1. Burgemeester en wethouders verlenen slechts een gemaximeerde vergoeding in de kosten van onderhoud, keuring en reparatie als bedoeld in artikel 2.1 lid 1 onder d indien: a. De woonvoorziening in het kader van deze verordening dan wel Besluit Geldelijke Steun Huisvesting Gehandicapten of Regeling Geldelijke Steun Huisvesting Gehandicapten is verleend en b. De woonvoorziening voorkomt op de in het Besluit genoemde voorzieningen en c. De gehandicapte ten tijde van het onderhoud, de keuring of reparatie de woonruimte als hoofdverblijf bewoont. Artikel 2.17 Kosten in verband met tijdelijke huisvesting 1. Burgemeester en wethouders kunnen een gemaximeerde vergoeding in de kosten van tijdelijke huisvesting verlenen die door de gehandicapte moeten worden gemaakt in verband met het aanpassen van: a. Zijn huidige woonruimte; b. De door de gehandicapte nog te betrekken woonruimte; 2. De gemaximeerde vergoeding als bedoeld onder a en b wordt verleend uitsluitend voor de periode, dat de aan te passen woonruimte ten gevolge van het realiseren van de woningaanpassing niet bewoond kan worden en de gehandicapte als gevolg daarvan voor dubbele woonlasten komt te staan. Gemeentelijke Rekenkamer Nijmegen Bijlage 4: 7


3. Burgemeester en wethouders verlenen maximaal zes maanden een gemaximeerde vergoeding in de kosten van tijdelijke huisvesting als bedoeld in het eerste lid. Artikel 2.18 Huurderving 1. In geval van huurbeëindiging van een aangepaste woonruimte, die geïndexeerd naar de huidige normen, voor meer dan € 4.537,80 is aangepast, kunnen burgemeester en wethouders een gemaximeerde vergoeding verlenen aan de eigenaar van de woning in verband met de derving van huurinkomsten voor de duur van maximaal 6 maanden, geldend vanaf de dag dat de leegstaande woning voor verhuur beschikbaar is gesteld aan de Rolstoelwoningen Toewijzings Commissie (RTC) van de gemeente Nijmegen. Artikel 2.19 Kosten in verband met het verwijderen van voorzieningen Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming in de kosten van het verwijderen van voorzieningen als bedoeld in artikel 2.1 onder 9 indien: a. De kosten van de voorziening, geïndexeerd naar de huidige normen, een bedrag van € 4.537,80 te boven gaan en b. De woning langer dan 6 maanden leeg staat, te rekenen vanaf de dag dat de woning is aangemeld als leegstaande aangepaste woningen bij de Rolstoelwoningen Toewijzings Commissie (RTC) van de gemeente Nijmegen, tenzij c. Bekend is dat binnen een periode van 3 maanden na het verstrijken van de termijn genoemd onder b een gehandicapte in aanmerking voor de woning zal komen en d. De aanpassingen zo specifiek zijn dat het door de aanwezigheid van de voorzieningen niet mogelijk is om de woning aan een niet-gehandicapte te verhuren.

HOOFDSTUK 3 VERVOERSVOORZIENINGEN Artikel 3.1 Algemene omschrijving De door burgemeester en wethouders te verstrekken vervoersvoorziening kan bestaan uit: a. een voorziening in natura in de vorm van: 1. een al dan niet aangepaste bruikleen-, huur- of lease auto; 2. een al dan niet aangepaste gesloten buitenwagen; 3. een open elektrische buitenwagen; 4. een ander verplaatsingsmiddel; b. een financiële tegemoetkoming in de kosten van: 1. aanpassing van een eigen auto 2. aanschaf van een ander verplaatsingsmiddel c. een forfaitaire vergoeding in de kosten van: 1. gebruik van een bruikleen-, huur- of lease-auto; 2. gebruik van een taxi of een eigen auto; 3. gebruik van een rolstoel-taxi.



Artikel 3.2 Het recht op een vervoersvoorziening 1. Een gehandicapte kan voor een vervoersvoorziening als in artikel 3.1 vermeld in aanmerking worden gebracht wanneer aantoonbare beperkingen als gevolg van ziekte of gebrek a. het gebruik van het openbaar vervoer of b. het bereiken van dit openbaar vervoer onmogelijk maken. 2. Bij het verstrekken of vaststellen van de hoogte van een vervoersvoorziening als bedoeld in artikel 3.1 kan rekening worden gehouden met: a. de mate waarin een andere voorziening als bedoeld in artikel 3.1 in de vervoersbehoefte kan voorzien; b. de mate waarin het verblijf in een instelling in de vervoersbehoefte voorziet. 3. Voor zover de vervoersbehoeften van echtgenoten niet samenvallen wordt niet meer dan anderhalf maal een enkele voorziening als bedoeld in artikel 3.1 sub c toegekend. 4. Indien het inkomen zoals bedoeld onder artikel 1.1 onder b hoger is dan 1,5 maal het normbedrag vermeerderd met het laagste drempelbedrag dat bij de aftrek van ziektekosten in het kader van buitengewone lasten wordt gehanteerd bij de inkomstenbelasting wordt geen forfaitaire vergoeding in de kosten van een vervoersvoorziening als bedoeld in artikel 3.1 onder c, dan wel een vervoersvoorziening in natura als bedoeld in artikel 3.1 onder a sub 1 verstrekt. HOOFDSTUK 4 ROLSTOELEN Artikel 4.1 Algemene omschrijving De door burgemeester en wethouders te verstrekken rolstoelvoorziening kan bestaan uit: a. een rolstoel voor verplaatsing binnen, dan wel voor verplaatsing binnen en buiten de woonruimte, dan wel een aanpassing daaraan; b. een gemaximeerde vergoeding voor een sportrolstoel; c. een financiële tegemoetkoming in de kosten van onderhoud, gebruik en reparatie; d. accessoires. Artikel 4.2 Het recht op een rolstoel 1. Een gehandicapte kan voor een rolstoel in aanmerking worden gebracht wanneer de aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek het in belangrijke mate zittend verplaatsen in en om de woning noodzakelijk maken en hulpmiddelen die verstrekt worden op grond van de Algemene wet bijzondere ziektekosten een onvoldoende oplossing bieden. 2. Een gehandicapte kan in aanmerking worden gebracht voor een sportrolstoel indien hij zonder sportrolstoel niet in staat is tot sportbeoefening.



Artikel 4.3 Bruikleen of eigendom 1. Een rolstoel wordt in natura verstrekt op basis van een bruikleenovereenkomst. De rolstoel kan na afloop van de bruikleen periode op basis van een afgesloten bruikleenovereenkomst in eigendom worden overgedragen. 2. In tegenstelling tot het gestelde in het eerste lid vindt de verstrekking van een sportrolstoel plaats in de vorm van een gemaximeerde vergoeding, waarmee voor een periode van drie jaar een sportrolstoel aangeschaft en onderhouden kan worden.

HOOFDSTUK 5 HET VERKRIJGEN VAN EEN VOORZIENING Artikel 5.1 Aanvraagprocedure Een aanvraag voor een voorziening dient te worden ingediend door middel van een door burgemeester en wethouders beschikbaar gesteld formulier. Artikel 5.2 Gronden voor weigering Burgemeester en wethouders kunnen de gevraagde voorzieningen in ieder geval weigeren: a. voor zover de aanvraag een financiële tegemoetkoming betreft in kosten die de aanvrager vóór de aanvraagdatum heeft gemaakt; b. indien een middel als waarop de aanvraag betrekking heeft reeds eerder krachtens deze verordening is vergoed of verstrekt en de normale afschrijvingsduur voor dat middel nog niet is verstreken, tenzij het eerder vergoede of verstrekte middel geheel of gedeeltelijk verloren is gegaan als gevolg van omstandigheden die niet aan de aanvrager zijn toe te rekenen. c. indien de getroffen voorzieningen niet toereikend zijn verzekerd; d. indien bij de verstrekking van een financiële tegemoetkoming niet is voorzien in de financiering van het niet door vergoeding gedekte deel van de kosten. Artikel 5.3 Bijzondere bepalingen 1. Indien een financiële tegemoetkoming wordt verleend, wordt in de beschikking vermeld op welke kosten de tegemoetkoming betrekking heeft. 2. Indien een periodieke tegemoetkoming wordt verleend, wordt in de beschikking tevens vermeld: de geldingsduur, de uitkeringsmaatstaf, alsmede de voorschriften waaraan de rechthebbende dient te voldoen alvorens tot uitbetaling van de tegemoetkoming kan worden overgegaan.



HOOFDSTUK 6 VERPLICHTINGEN EN BEVOEGDHEDEN VAN RECHTHEBBENDE EN HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Artikel 6.1 Inlichtingen, onderzoek, advies 1. Burgemeester en wethouders zijn bevoegd om, voor zover dit van belang kan zijn voor de beoordeling van het recht op een voorziening, degene door wie een aanvraag is ingediend: a. op te roepen in persoon te verschijnen op een door burgemeester en wethouders te bepalen plaats en tijdstip en hem te horen; b. op een door burgemeester en wethouders te bepalen plaats en tijdstip door een of meer daartoe aangewezen deskundigen te doen horen en/of onderzoeken. 2. Burgemeester en wethouders vragen een daartoe door hen aangewezen adviesinstantie om advies indien zij dat gewenst vinden. 3. De adviseur dient te beschikken over kennis op de volgende gebieden: 1. medische kennis op het niveau van een arts; 2. sociale kennis; 3. ergonomische kennis; 4. technische kennis. 4. Bij een volgende aanvraag voor een voorziening hebben burgemeester en wethouders de bevoegdheid aan te geven dat opnieuw advies dient te worden uitgebracht. 5. Een gehandicapte is verplicht aan burgemeester en wethouders of de door hen aangewezen advies-instantie die gegevens te (doen) verschaffen die noodzakelijk zijn voor de beoordeling van de aanvraag. Artikel 6.2 Wijzigingen in de situatie Degene aan wie krachtens deze verordening een voorziening is verstrekt, is verplicht aan burgemeester en wethouders mededeling te doen van feiten en omstandigheden, waarvan redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat deze van invloed kunnen zijn op het recht op een voorziening. Artikel 6.3 Intrekking van een besluit tot verlening van een voorziening 1. Burgemeester en wethouders kunnen een beschikking genomen op grond van deze verordening geheel of gedeeltelijk intrekken indien: a. niet is voldaan aan de voorwaarden gesteld bij of krachtens deze verordening; b. op grond van gegevens beschikt is en gebleken is dat de gegevens zodanig onjuist waren dat, waren de juiste gegevens bekend geweest, een andere beslissing zou zijn genomen. 2. Een besluit tot verlening van een voorziening kan worden ingetrokken indien op grond van een privaatrechtelijke overeenkomst of verbintenis alsnog een vergoeding voor die voorziening is verstrekt. 3. Een besluit tot verlening van een financiële tegemoetkoming, kan worden ingetrokken indien blijkt dat de tegemoetkoming binnen zes maanden na de uitbetaling niet is aangewend voor de bekostiging van het middel waarvoor deze was verleend.



HOOFDSTUK 7 SLOTBEPALINGEN Artikel 7.1 Afwijken van bepalingen/hardheidsclausule 1. Burgemeester en wethouders kunnen in bijzondere gevallen ten gunste van de gehandicapte of de woningeigenaar afwijken van de bepalingen in deze verordening, indien toepassing van de verordening tot onbillijkheden van overwegende aard leidt. 2. Voorafgaande aan de toepassing van het eerste lid kunnen burgemeester en wethouders advies vragen. Artikel 7.2 Beslissing burgemeester en wethouders in gevallen waarin de verordening niet voorziet In gevallen, de uitvoering van deze verordening betreffende, waarin deze verordening niet voorziet, beslissen burgemeester en wethouders. Artikel 7.3 Indexering Burgemeester en wethouders kunnen jaarlijks per 1 januari de in het kader van deze verordening geldende bedragen verhogen of verlagen conform de ontwikkelingen van de prijsindex volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek. Artikel 7.4 Periodieke evaluatie gemeentelijk beleid en bijstelling verordening Het door de gemeente gevoerde beleid wordt eenmaal per jaar geëvalueerd; indien deze evaluatie daar aanleiding toe geeft wordt de verordening aangepast.



Bijlage 5 Gebruikte afkortingen In deze bijlage zijn de in de tekst van het rapport gebruikte afkortingen opgenomen en voorzien van een verklaring.



Bijlage 5:

Gebruikte afkortingen

AB AO

(raadscommissie) Algemeen Bestuur Administratieve Organisatie

BBI Bbv

Beleids- en beheersinstrumentarium Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten

DBO DGG DIBB DIW DSB DSP

directie Bestuur en Organisatie directie Grondgebied Dynamisch Informatiesysteem Beleid en Beheer directie Inwoners directie Stadsbedrijven directie Strategie en Projecten (per 1 april 2003 gefuseerd met DWL tot DWS) directie Wijkaanpak en Leefbaarheid (per 1 april 2003 gefuseerd met DSP tot DWS) directie Wijk en Stad (sinds 1 april 2003 (fusie van directies DSP en DWL))

DWL DWS

IC

Interne Controle

Marap

Managementrapportage

NFIS

Nieuw FInancieel Systeem

RIO

Regionaal Indicatie Orgaan

SoZaWe

afdeling Sociale Zaken en Werk

VGP

Voortgangsrapportage Grote Projecten

WVG

Wet Voorzieningen Gehandicapten


ONDERZOEK JAARREKENING Juli 2004

Recommend Documents