oktober 2015 In dit nummer o.a

oktober 2015

In dit nummer o.a. • De NOMbassadeurs van Smit Kwekerijen delen hun geheimen • Cowlinq: marktplaats voor koeien • Waarom Noord-Nederland aanwezig is in Chicago

De NOMMER wordt elke editie populairder. Zowel in print als digitaal neemt het aantal lezers nog steeds toe. Kennelijk vervullen we daarmee een behoefte. Je kunt de vergelijking maken met de populariteit van de NOM bij de provinciale overheden. Die is zover toegenomen dat provinciale bestuurders uitgesproken hebben een groter pakket aan aandeel te willen nemen in de NOM. Omdat we werken voor de noordelijke economie juichen we dat toe. Bovendien zien wij dit als een waardering van onze inspanningen voor het noordelijk bedrijfsleven. Doen we het dan goed? Die vraag is niet met een zwart/wit ‘ja’ te beant-

Het verschil maken

woorden. Er zit veel kwaliteit binnen de NOM en we krijgen van bedrijven die met ons samenwerken vrijwel altijd positieve feedback.

Maar: onbekend maakt onbemind. We bereiken jammer genoeg niet het hele bedrijfsleven en merken dat er ook andere beelden over de NOM leven die we moeilijk kunnen beïnvloeden. En dus zien wij het ook als onze taak die beelden om te buigen en zelf actief te zoeken naar be-

Siem Jansen [email protected] @siem_nom

drijven die het verschil willen maken in relevante markten, met name markten buiten NoordNederland. Daarmee voegt een bedrijf waarde toe aan de noordelijke economie. Samen met deze bedrijven bouwen aan projecten om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen is één. Acquireren en financieren horen daar automatisch bij.

In deze NOMMER laten we opnieuw ondernemers aan het woord die vertellen over hun dromen en ambities en hoe de NOM daarbij een rol heeft gespeeld. Zij zijn onze beste ambassadeurs. We laten hen graag aan anderen vertellen over onze activiteiten. Hun waardering voor ons werk is onze beloning. Want u begrijpt vast dat ‘Wij van de NOM adviseren … de NOM’ niet onze nieuwe slogan wordt.

Ik wens u veel leesplezier.

•

OK TOBER 2015

I N H O U D 5

16

38

32

Siem 2 De NOM zoekt bedrijven die het verschil willen maken

NOMbassadeur

Nieuw

5 Het geheim van de Smit Kwekerijen in Sappemeer 12 Het IFG neemt deel in andere investeringsfondsen

Platform 16 Cowlinq voor melkveehouders, veehandelaren en vleesverwerkers Flinc 18 SpotOn WiFi richt zich op nog betere klantbeleving FDI

20 Bij de International Dairy Show in Chicago

Drijfveren

24 Hilda Feenstra adviseert The Natural Step

Startup

26 Veelbelovend: een smart care shirt voor COPD patiënten

Samenwerken

28 Zal het aardbevingsgebied zich ontwikkelen tot proeftuin?

Spotlicht

32 De apparaten van Organ Assist kunnen levens redden

Zorginnovatie

35 Active4Care zit in de lift



FlexHydro



Financiering

38 Romke Groeneveld dacht dat hij alles al had meegemaakt 42 Doefonds Fryslan en MKB Fonds Drenthe uitgelegd

En verder … Kwetters 9 INVESTEREN IN ONTWIKKELING

• Social media matters 10 • NOM on Tour Bioclear 14 • Dress for success 23 • Kwetters 31 • Nieuw: Klaas Kooistra 37 NOM kijkt om 40 • VCN 25 jaar 44

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open,

Alles begint met een idee, en daar hebben we er veel van. Alles om u

toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische

zoveel mogelijk te helpen met uw ondernemersplannen. Maar hoe ge-

ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven

ven we daar voortdurend invulling aan in een tijd die er morgen anders

en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

uitziet dan vandaag? Binnen dit veranderende landschap blijft de boodschap van de NOM echter onverminderd van kracht: een economisch

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.

toekomstbestendig Noord-Nederland, voor u, ondernemer met visie, plannen en ideeën.

Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. NOMplus sluit hierbij aan. Het is een platform om te laten zien wat we Eindredactie: Annemarie Atema, [email protected].

aan kennis in huis hebben en biedt u de kans ook uw kennis te delen. U kent dat wel: 1+1=3. Daar komen mooie dingen van.

Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.

NOMplus is nu een aantal maanden online. We zijn blij met alle enthousiaste reacties. Inmiddels staan er meer dan 50 blogs op, geschreven

Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Amber Boomsma,

door verschillende ondernemers over diverse interessante onderwer-

Menno Bakker, Manisch Creatief, Jarno Duursma, Folkert

pen. Ook heeft NOMplus inmiddels 4000 unieke bezoekers gehad. U

van der Glas, Martine Hamminga, Arjen Hoekstra, Loek

ziet, alles wat aandacht krijgt groeit.

Mulder en Jean-Paul Taffijn.

Uiteraard is er ook kritische feedback. Heldere richtlijnen bijvoorbeeld.

4

Fotografie: Jan Zeeman (NOMbassadeurs), Erik van

Wat wordt er verwacht als ik mijn kennis kom delen? Wie is eigenaar

Echten, Nico Schutte, Manisch Creatief, Jaap Sieker

van de content? Waarom mag de boodschap niet commercieel geladen

en NOM-stock.

zijn? Allemaal vragen die we gebruiken om zaken goed vorm te geven zodat u als ondernemer krijgt wat u zoekt op NOMplus.

Drukwerk: Wm Veenstra. Ons advies: gebruik NOMplus. Alleen door te delen kunnen we van Oplage: papier 3.500, digitaal 512.

NOMplus opgeteld het beste maken. www.nomplus.nl

Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrechthebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er

Expert opinions

kunnen geen rechten aan worden ontleend.

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investeringsen Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Paterswoldseweg 810, Groningen. Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Cover: Obed Smit (Directeur eigenaar Smit Kwekerijen), Annemieke Wouterse (Investment Manager NOM) en Kees Pingen (Algemeen Directeur Smit Kwekerijen) houden het overzicht in de kas vol kamerplanten aan de Siepweg in Sappemeer. Oktober 2015

•

OK TOBER 2015

Video’s

Infographics

Tips & Tricks

NOMbassadeurs

OBED SMIT (directeur eigenaar) en KEES PINGEN (algemeen directeur) | Smit Kwekerijen

Onze kamerplanten komen uit Sappemeer NOMbassadeurs Obed Smit (links ) en Kees Pingen (rechts) samen met NOMMER Annemieke Wouterse in een kas vol kamerplanten.

Smit Kwekerijen is nou typisch wat je noemt een verborgen parel in de provincie Groningen. In Sappemeer werken zo’n 200 medewerkers vanuit vijf locaties in verschillende kwekerijkassen, die in oppervlakte zo’n 13 hectare beslaan, aan een omzet van 13 miljoen groene kamerplanten per jaar. En dat verhaal gaat nog beter worden. Tenminste, als je het aan de directie van Smit Kwekerijen én de NOM vraagt. En dat deden we. Aan het woord zijn Obed Smit, directeur eigenaar en Kees Pingen, algemeen directeur, en Annemieke Wouterse, Investment Manager en aandeelhouder namens de NOM. Annemieke heeft Obed en Kees voorgedragen als de nieuwe NOMbassadeurs.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

5

6

Smit, de planthunter Als jongeman raakt Obed gefascineerd door het beroep

nieuwe en onbekende soorten. Hij blijkt het vinden en

van zijn opa, die een eigen kwekerij heeft in Sappemeer.

kweken van nieuwe soorten echt in de vingers te hebben.

Hij mag soms mee met de planthunter. Mooi werk vindt

En dat werpt zo zijn vruchten af. ‘Op een gegeven moment

hij dat. ‘Als planthunter ga je ergens in een exotisch

hadden we een mooi assortiment, een goede jongen in de

werelddeel op zoek naar bekende en minder bekende

verkoop en klanten die ons steeds interessanter vonden’,

planten en kom je de meest leuke exemplaren tegen.

vertelt Obed. ‘We hadden meer oppervlakte nodig en kochten

Daarvan pluk je stek, die je mee terugneemt om te telen.

de buurman en nog wat andere locaties in Sappemeer erbij.

Wat daar in die landen buiten groeit zijn voor ons in

Zo ontstond in 2003 het plan om de locaties die we hadden

Nederland kamerplanten.’

te centraliseren en nieuw te gaan bouwen.’

Obed is nogal avontuurlijk aangelegd en houdt ervan nieuwe dingen te proberen. Dat is van jongs af aan al

De Eden Collection

duidelijk. Als hij 17 jaar is krijgt én grijpt hij de kans

Er is veel vreemd vermogen nodig en de bank wil dat er

de kwekerij over te nemen. Hij heeft daarvoor geen

ook een externe partij bij de financiering wordt betrokken.

opleiding maar wel natuurlijke aanleg, en beschikt, zo

De NOM komt in beeld. Het contact klikt. En de NOM en

kunnen we concluderen, over een behoorlijke dosis

Smit Kwekerijen gaan samenwerken. De planning verloopt

zelfvertrouwen.

echter anders. De nieuwbouw gaat wel door, de centralisatie niet. Want de andere locaties blijken hard nodig om aan

Aanvankelijk houdt Smit Kwekerijen zich vooral bezig

de productie en de marktvraag te voldoen. Smit Kwekerijen

met standaardteelt van planten, denk bijvoorbeeld aan

groeit gestaag en ontwikkelt zich tot een van de bepalende

chrysanten, geraniums en kerstgoed, maar Obed gaat

spelers op het gebied van groene kamerplanten in Neder-

ook een aantal malen per jaar op plantenjacht in Afrika,

land. Op een gegeven moment telt het bedrijf maar liefst

Zuid-Amerika en andere werelddelen, op zoek naar

acht locaties, 18 hectare kassen en 300 medewerkers. •

OK TOBER 2015

De NOM investeert in de ontwikkeling van het Noorden. Als we dat goed doen levert dat NOMbassadeurs op. Mensen die, enthousiast geworden door de samenwerking met de NOM, hun kennis en ervaring weer delen met anderen. Zo zijn ze niet alleen ambassadeurs van de NOM maar ook ambassadeurs voor het Noorden.

De kamerplanten van Smit worden verkocht op zo onge-

uitdaging en trof een bedrijf met in de basis een kwa-

veer alle traditionele verkooppunten, in tuincentra en bij

litatief goed product en een goede naam, waar opnieuw

bloemisten, maar ook in bouwmarkten en supermarkten.

strategische keuzes gemaakt moesten worden. Kortom,

De sterke positie heeft onder andere te maken met de

precies iets voor mij.’

Eden Collection, een unieke collectie planten die door Smit zelf zijn gehunt en veredeld, en verantwoordelijk

Twee jaar lijkt nog maar kort, toch is er al veel veranderd.

voor een groot deel van de omzet. En dan zijn er ook

Kees gaat op zijn zachtst gezegd slagvaardig te werk.

nog klanten als Intratuin en Ikea die de planten onder hun

Eerste stap is de sanering van het productaanbod en een

eigen merk verkopen.

focus op de teelt en verkoop van groene planten, geen orchideeën meer bijvoorbeeld. Dat leidt automatisch al

Mooi verhaal, zo op papier. Toch stagneert de ontwikke-

tot een afname van het aantal locaties en minder perso-

ling. Obed concludeert dat de organisatie beter bestuurd

neel. En door te werken met een verkoopplan en daaruit

zou moeten worden. Samen met de NOM en een head-

volgend een teeltplan ontstaat meer grip op kosten en

hunter gaat hij op zoek naar een externe directeur. Wat

voorraad. In een volgende fase zullen de interne werk-

Annemieke betreft precies op tijd: ‘Op een gegeven

processen geanalyseerd en waar mogelijk geautomati-

moment ontstaat er een natuurlijk moment waarop je

seerd worden.

weet dat het beter is dat er iemand anders aan bepaalde

‘Met de basis die er nu ligt kunnen we opnieuw gaan

knoppen draait. Voor Obed was het belangrijk om in zijn

groeien’, is Kees van mening. ‘Het assortiment wordt

eigen kracht te blijven en weer meer tijd te creëren voor

voortdurend geëvalueerd en nieuwe producten worden

het planthunten en kweken van planten. Zijn passie.’

zorgvuldig in de markt getest en pas als er animo voor is eraan toegevoegd. Doordat er weer producten ontwikkeld

Pingen, de manager

worden is de groei nu al merkbaar.’

Sinds twee jaar is Kees Pingen de nieuwe algemeen directeur van Smit Kwekerijen. ‘Onder leiding van Obed

En dan zijn er ook plannen om de positie van Smit in

is het bedrijf door het succes van de producten steeds

het buitenland verder uit te bouwen, vertelt Kees. ‘In eerste

verder gegroeid’, vertelt Kees, ‘maar de bedrijfsmatige

instantie richten we ons op Europa. Maar op beurzen

aansturing was minder. Ik was op zoek naar een nieuwe

merken we al dat er ook veel interesse is uit Amerika, Japan, China, Korea en Australië. Dus we proberen samenwerking te zoeken met telers die onze producten willen telen in het buitenland en daar afspraken over te maken.’ Groeiambities waar de NOM als financier en adviseur opnieuw bij betrokken is.

NOM, financier en aandeelhouder Annemieke is content over de relatie: ‘De NOM participeert al een relatief lange periode in Smit, vanaf 2003. Dat betekent ook dat we samen veel hebben meegemaakt. En nee, dat waren niet altijd successen. Eerdere investeringen in orchideeënkweek hebben bijvoorbeeld niet uitbetaald. Dan heb je een behoorlijke financieringslast en moet je er samen voor zorgen dat er opnieuw een positieve schwung ontstaat. Dat is gelukt. Door de komst van Kees en professionaliseringsslagen op verschillende • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

7

8

fronten. Een traject waar wij als NOM volledig achter

En dat je dan ook wederzijds kunt zeggen: zij zijn blij

stonden en ook in mee konden denken. Er is hier een

met de rol die de NOM heeft en wij zijn blij met onze

goede governance opgetuigd, een raad van commis-

participatie Smit Kwekerijen.’

sarissen die bestaat uit twee personen waar ik vanuit de aandeelhouder NOM aan ben toegevoegd. De samen-

Obed weet zich nog goed te herinneren hoe het eerste

werking die we hebben gaat niet over op korte termijn

contact met de NOM ontstond. ‘We wilden als bedrijf

snelle winst behalen, maar juist over het perspectief op

snel groeien en hadden grote plannen, waarbij we een

de lange termijn. Er is veel vertrouwen in de organisatie

organisatie als de NOM nodig hadden voor een deel van

en het management. We zien dat de plannen die er nu

de risicofinanciering. Dat was voor mij natuurlijk nieuw

liggen de goede weg zijn naar verdere groei en zijn ook

in die tijd. Ik ben toen naar Kroon gegaan, destijds een

bereid om aanvullend te financieren als dat nodig is.’

participatie van de NOM, en heb met de directeur een

‘Precies waarom de NOM voor ons een prettige investeer-

praatje gemaakt om te horen hoe het bevalt als je met

der is’, benadrukt Kees, ‘omdat ze echt gericht zijn op

de NOM in zee gaat.’

het welzijn van dit bedrijf, en op die manier participeren

Annemieke reageert enthousiast: ‘Dat vind ik nou een

en met ons meedenken.’

mooi voorbeeld van hoe het inderdaad zou moeten zijn. Toen was Kroon de NOMbassadeur, nu kan Smit Kweke-

In goede en in slechte tijden

rijen NOMbassadeur zijn voor andere ondernemers met

‘Voor mij is een NOMbassadeur niet per se een bedrijf

financieringsvragen.’

waar alles van een leien dakje gaat’, vervolgt Annemieke, ‘maar juist een bedrijf waar je samen, for better or for

Annemieke Wouterse Investment Manager NOM T (06) 215 184 94 • E [email protected]

worse kunt werken en bouwen aan groei en ontwikkeling in goede harmonie met de ondernemers aan tafel. •

OK TOBER 2015

@awouterse

Kwetters!

De Windblocker Heb jij moeite om een verstaanbaar telefoongesprek te voeren omdat de wind hard langs je lijf giert? Daar hebben een stel Friese ondernemers iets op bedacht: de Windblocker. Een bolletje dat dient als een soort plopkap voor je mobiele telefoon. Doordat de zachte structuur de lucht opvangt, verdwijnt al het achtergrondruis dat de wind produceert. De Windblocker is vanaf het vierde kwartaal in 2015 verkrijgbaar bij alle mobiel gerelateerde winkelketens. Het is ook mogelijk een logo op de Windblocker te laten drukken om hem vervolgens als relatiegeschenk weg te geven. www.windblocker.com Check het programma op www.festivalhongerigewolf.nl

Bookrest lamp ‘s Avonds in bed: je valt bijna in slaap tijdens het lezen en wilt snel je boek wegleggen, maar natuurlijk niet vergeten op welke pagina je gebleven was.

9

Dat kan eenvoudig door je boek op de Bookrest lamp te leggen. Hiermee tover je de lamp om tot een schattig huisje, je hebt een opbergplek voor je boek én je weet altijd waar je bent gebleven met lezen. www.ditverzinjeniet.nl/suck-uk-bookrest-lamp

guides.co Een verzameling online gidsen (in het Engels) over diverse onderwerpen. Van een instructie over hoe je grasmaaier te onderhouden, tot een guide over Internet Business Models. Voor ieder wat wils.

Evernote Met Evernote heb je alle aantekeningen, foto’s, spraaknotities en takenlijstjes altijd bij je. Evernote is speciaal gemaakt om dat ene goed idee op te slaan. Stel, je loopt in de stad langs een inspirerend billboard of je wordt wakker met een oplossing voor het broeikaseffect, dan sla je dat briljante idee met deze app snel op. Vroeger, voordat Evernote op de markt kwam, probeerden mensen goede ideeën te onthouden. Helaas waait een idee vaak net zo snel weg als dat het ontstaat. Probeer het vluchtige karakter van ideeën voor te zijn en gebruik Evernote om geniale ingevingen te bewaren. (bron: computeridee.nl) • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

socialmediamatters

Door: Jarno Duursma

@JarnoDuursma

Ontdek de zakelijke kansen van

WhatsApp!

In Nederland zijn er 9,5 miljoen actieve gebruikers van WhatsApp en is het dagelijks de meest geopende app op de smartphone. Hierdoor ontstaan er grote zakelijke mogelijk10

heden. Een aantal Nederlandse bedrijven gebruiken het bijvoorbeeld al om snel veel mensen op de hoogte te brengen van nieuws, voor interne communicatie of als alternatief op een nieuwsbrief. Maar in WhatsApp klantenservice zit vaak de meeste winst.

Een paar feiten ...

Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt dan ook dat bedrijven WhatsApp steeds vaker inzetten voor contacten met consumenten. Transavia, Coolblue, Nederlandse Energie Maat-

• Gemiddeld spenderen gebruikers 195 minuten per

schappij, 9292, Kamer van Koophandel, AFAS, Videoland



en Schiphol; het is zomaar een greep uit de voorlopers die

• De gemiddelde gebruiker checkt WhatsApp 23 keer

WhatsApp gebruiken als helpdesk om met hun klanten



in gesprek te geraken. En dat leidt met regelmaat tot extra

• Gemiddeld sturen Nederlanders 30 WhatsApp-berichten

verkoop.



week aan WhatsApp. per dag. per dag

• Nederlandse jongeren tussen 18 tot 34-jarigen gebruiken In het afgelopen jaar heeft zeven procent van de Neder-



de app intensief. Zij versturen gemiddeld 60 berichten

landse consumenten via WhatsApp contact gehad met



per dag en ontvangen er 150.

een bedrijf. Bijna tachtig procent van hen beoordeelt dit

• De gemiddelde gebruiker wereldwijd verstuurt meer

contact als goed tot zeer goed. Voor klanten is het namelijk



een laagdrempelige manier om in contact te komen met

• Gemiddeld verstuurt een gebruiker 40 afbeeldingen,

bedrijven.



dan 1.000 berichten per maand. 7 video’s en 13 audioberichten per maand.

• Elke dag komen er meer dan 1 miljoen nieuwe

•

WhatsApp-gebruikers bij.

OK TOBER 2015

Er zijn verschillende redenen om WhatsApp zakelijk in te zetten: • Je doelgroep zit er. • Omdat iedereen WhatsApp snapt (98% van de

WhatsApp gebruikers beoordeelt de app als gebruiks-

vriendelijk).

• Het is Cross Platform: je kunt berichten sturen tussen

Android, iOS, Windows Phone.

• Je kunt ook afbeeldingen, video’s, locatie- en geluids

opnames sturen.

• Voor de klant zijn de berichten gratis. • Je kunt groepen aanmaken voor interne communicatie. • Je kunt verzendlijsten aanmaken om zo veel mensen in

één keer te bereiken.

• Omdat berichten altijd worden gelezen middels push-

Ook moet je vooral niet berichten gaan spammen. Dat

notificatie.

irriteert vanzelfsprekend, en dat niet alleen: WhatsApp

• Mensen klikken vaak op ontvangen berichten: ze komen

blokkeert dan ook snel je account. En houd er rekening



mee dat alle gegevens die je via WhatsApp verstuurt op

namelijk binnen in een sfeer van vertrouwen.

Amerikaanse servers staan. Dat is met de andere social

En wat valt op uit de ervaringen met bedrijven die reeds zijn begonnen?

mediaplatformen ook al zo maar toch. Allemaal dus

Bij de webshop Coolblue krijgt men vaak vragen over reeds

houden.

aandachtspunten waar je als bedrijf rekening mee moet

aangeschafte producten en retourzendingen. Bij Transavia zijn de vragen vaak meer last minute; gesteld door reizigers die

Mijn visie is dat WhatsApp webcare een ontwikkeling is die

op het punt staan een reis te gaan ondernemen. Bij mannen-

niet te stoppen is en nog verder zal groeien in de komende

modezaak Suitsupply zijn er meer WhatsApp-vragen over de

jaren. Ik denk dat klantenservice via WhatsApp een nieuwe

nieuwe modellen maatpakken en kledingmaten. En bij de

golf van ‘social webcare’ gaat veroorzaken.

Nederlandse Energie Maatschappij krijgt men via WhatsApp vaker vragen over facturering dan bij Twitter en Facebook; dit

Mijn tip is dan ook: verdiep je in WhatsApp als zakelijk

vanwege het gesloten karakter van WhatsApp. Daardoor zijn

instrument. De pioniers pakken nu het grootste voordeel.

WhatsApp vragen vaak vriendelijk van aard, soms in tegenstel-

Het is slim om te schakelen en deze innovatie te omarmen.

ling tot openbare social media kanalen, waar mensen wat sneller

Heb je vragen? Neem contact met me op of lees mijn gratis

ongenuanceerd of ontevreden zijn. WhatsApp voelt voor bedrijf

e-book ‘WhatsApp voor bedrijven’.

en klant vaak echt meer als een serieus en persoonlijk gesprek. Groet! Jarno Duursma

Waar moet je op letten? Natuurlijk zijn er bij nieuwe kanalen nieuwe verwachtingen en regels. De belangrijkste: mensen verwachten over het algemeen sneller een antwoord. Een uur is het maximum.

Jarno Duursma is zelfstandig consultant

Dat moet je dus wel waar kunnen maken. De conversatie op

en trainer op het gebied van social media

WhatsApp is persoonlijker dan die op andere platformen.

en digitale trends. Hij is auteur van de

Vaak zijn de vragen ook wat meer complex van aard. En

managementboek bestseller ‘Sociale media

sommige bedrijven merken dat ze bij de inzet van Whats-

strategie in 60 minuten’.

App veel meer gebruikersvolume krijgen op de klantenservice dan via ‘normale’ sociale media. Daar moet je dus

Jarno is de oprichter van de Social Media Club Groningen en

rekening mee houden.

vaste tafelgast bij TV Noord om ‘de digitale wereld’ te duiden.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

11

Introductie nieuw investeringsfonds

De grote meerwaarde van Onlangs werd het Investeringsfonds Groningen, kortweg IFG, gelanceerd. Het is een initiatief van de Provincie Groningen dat deelneemt in andere investeringsfondsen en daarmee dus Groningse fondsen ondersteunt. Maar vanwaar dit nieuwe fonds? Hoe werkt het precies? En wat is de rol van de NOM? Drenthe’, vertelt Fondsmanager Jan Martin Timmer. ‘Er is echter een belangrijk verschil: wij investeren niet in bedrijven, maar richten samen met andere investeerders fondsen op van waaruit innovatieve MKB-ondernemingen in de provincie Groningen worden gefinancierd. De Provincie zet in op samenwerking met marktpartijen die met hun kennis en netwerk gaan zorgen voor een regionale impact. Daarop ligt de focus. Er is immers veel talent en hoogwaardige kennis in Groningen aanwezig. Helaas loopt dat voor een deel weg, naar de Randstad vooral. Als we hier nu gaan investeren versterken we

12

op specifieke vlakken de conjunctuur en vergroten we de kans dat die talenten in de provincie blijven. En dat zorgt tegelijkertijd weer voor werkgelegenheid op allerlei niveaus. Met de oprichting van het IFG probeert de Aan dynamiek in de provincie Groningen geen gebrek.

Provincie daar gericht op in te spelen. Anders gezegd:

Aan ondernemerstalent en innovatiedrang evenmin.

het IFG wil meer kansrijke initiatieven, meer startende

Het register van de Kamer van Koophandel is veelzeg-

bedrijven aan financiering helpen. Zodat ze zich hier

gend. Iedere dag weer ontstaan er nieuwe, kansrijke

ook verder kunnen ontwikkelen of vanuit Groningen

bedrijven. Veelal ondernemingen met een sterk inno-

met hun product of dienst naar de markt kunnen gaan.’

vatief karakter. Dat is mooi, want innovatie is voor Groningen van onschatbare waarde. Voor de ontwikkeling van de regionale economie en daarmee dus ook voor de toekomstige welvaart. Daarom gaat de Provincie Groningen nog steviger inzetten op het vergroten van de innovatiekracht en het versterken van de structuur van de Groningse economie. Vandaar dat onlangs het Investeringsfonds Groningen werd gelanceerd. Het fonds, dat wordt beheerd door de NOM, richt zich op het investeren in Groningse fondsen.

Kansrijke initiatieven ‘In de basis is het concept van het IFG vergelijkbaar met dat van het Doefonds Fryslân en het MKB Fonds

•

OK TOBER 2015

het IFG Pionieren Voorheen was Jan Martin bij de NOM werkzaam als Investment Manager van het Aanjaagfonds. Inmiddels is hij alweer een aantal weken als Fondsmanager actief voor het IFG. Naar eigen zeggen met buitengewoon veel plezier. ‘Het is een financieringsvehikel dat in Groningen tot dusver nog niet bestond’, legt hij uit. ‘Ik ben dus voortdurend aan het pionieren. Ik moet immers een goed beeld krijgen van sectoren die interessant zijn en wie er zoal in opereren. Wat me vooral aanspreekt is dat je verder moet kijken dan het fonds. Daarbij is het van groot belang dat je in je overwegingen meeneemt

Jan Martin Timmer Fondsmanager IFG T (06) 292 408 99 • E [email protected]

waar het geld uiteindelijk landt. Want we streven naar zowel een financieel als een maatschappelijk rendement. Niet minder interessant is het feit dat je bijvoorbeeld

Carduso

ook je landelijke of zelfs je internationale investeerders-

Het IFG investeert alleen in aandelenkapitaal en doet

netwerk kunt aanspreken om mee te doen. Door die

dit voor maximaal € 7.500.000,- per nieuw op te richten

samenwerking met andere investeerders kun je een

fonds. Het IFG neemt daarin een maximaal belang

extra impuls geven aan de innovatieve bedrijvigheid in

van 49,9% van de aandelen in het nieuw op te richten

Groningen. Waarom? Omdat je met onze middelen geld

fonds. Aan Jan Martin de taak om het renderend weg te

uit de markt kunt halen. Maar ook ga ik ervan uit dat

zetten. Want dat is een voorwaarde: aan iedere deelname

medefinanciers kennis en ervaring meebrengen waar we

ligt een rendementdoelstelling ten grondslag. Inmiddels

in de regio weer van profiteren.’

is er al veel gebeurd. Zo is het IFG nauw betrokken bij het nieuwe investeringsfonds Carduso, bedoeld om medisch-technische innovaties die voortkomen uit de RUG en het UMCG naar de markt te brengen. Naast het IFG investeren ook de RUG, het UMCG, de NOM, De Friesland Zorgparticipaties en Triade in het Carduso Investeringsfonds. ‘Lange tijd was het niet eenvoudig om starters in sectoren als life sciences, energy of sustainable society aan het benodigde kapitaal te helpen’, onderstreept Jan Martin. ‘Dankzij Carduso is dat dus wel gelukt. Bovendien beschikt Carduso door het ervaren fondsmanagement over veel specialistische kennis over genoemde sectoren. Er is daardoor een goed inzicht wanneer er nu wel of niet een financiering verstrekt kan worden. Een voorname reden waarom het IFG is opgericht.’ www.investeringsfondsgroningen.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

13

september 2015

Onderwerp: Van taal naar beeld Sprekers: Hans-Henk Wolters en Robert Adema van Sidekick Industries Locatie: Bioclear in Groningen

14

Meer inzicht door visuele technieken Sinds de digitale revolutie neemt bewegend beeld een steeds prominentere plek in bij het overbrengen van een boodschap. Internet en sociale media lenen zich immers uitstekend voor het delen van animaties en filmpjes. Waarom zou je dan nog hele lappen tekst online zetten? Visuele prikkels trekken meer aandacht en als het goed is aangepakt, kunnen we verbeelde informatie ook nog beter en langer onthouden! De online wereld biedt een schat aan mogelijkheden die in

Meer invloed

het papieren tijdperk nog ondenkbaar waren. Het inzetten

‘Teksten kunnen verschillende interpretaties oproepen,

van bewegende beelden was nog nooit zo eenvoudig en dat

maar bij visuele communicatie heb je veel meer invloed

geeft ons allerlei nieuwe perspectieven in de communicatie.

op de gewenste beeldvorming bij de ontvangers’, stelt

Bijvoorbeeld bij een bedrijfspresentatie, het toelichten van

Robert Adema, projectmanager en computer graphic

nieuwe producten of het uitleggen van complexe materie en

artist. ‘Dat is enorm effectief, zeker als je bedenkt dat

processen. Visuele technieken brengen een extra dimensie

90% van de informatie via visuele prikkels ons brein

en stellen ons bovendien in staat om de verbeelding van

binnenkomt (inderdaad, want zelfs het lezen van deze

anderen directer te sturen.

lettertekens is een visuele prikkel, red.). Beeld is veel •

OK TOBER 2015

laagdrempeliger en blijft beter hangen. Vooral de nieuwe

filmpjes zijn doorontwikkeld tot fascinerende animaties,

generatie kijkt liever naar bewegende beelden dan dat ze

variërend van creatieve tekenvarianten met bewegend

lezen. Om hun aandacht te triggeren, kunnen we niet

lijnenspel tot magische 3D werelden. ‘De ontwikkelingen

meer om visuele technieken heen.’

gaan razendsnel’, weet Adema. ‘Zo schept realtime rendering met behulp van fotorealistische graphics een realiteit

Inzichtelijk maken

die levensecht kan aanvoelen. Nu vooral nog toegepast

Dat ook generaties die zijn opgegroeid met platte teksten

bij games, maar ook interessant voor het bedrijfsleven.’

en beelden soms veel beter uit de voeten kunnen met bewegend beeld, blijkt uit de ervaringen van Hans-Henk

Virtuele wereld

Wolters. Actief in de wereld van elektrochemie weet deze

Bij Adema loopt het water in de mond als hij al die veel-

techneut als geen ander hoe belangrijk visuele commu-

belovende visuele technieken toegepast ziet op internet,

nicatie is om complexe materie inzichtelijk te maken.

sociale media en televisie. ‘Kijk maar eens op YouTube

‘Als wij machines ontwikkelen die andere techneuten

naar 360o video’s waar je als kijker letterlijk het middel-

nog niet begrijpen, dan is het lastig zaken doen. Klanten

punt bent en via muisklikken gewoon om je heen kunt

willen geen domme vragen stellen, terwijl wij hen graag

kijken. Net als bij virtual reality, waar je nieuwe beelden

inzicht willen geven in de mogelijkheden. Animaties blij-

ziet zodra je omhoog, omlaag, opzij of naar achteren

ken een geweldige oplossing. We kunnen elk apparaat,

kijkt. Dat biedt allerlei nieuwe mogelijkheden voor de

elke technologie stap voor stap in beeld brengen: wat

markt. Zo kunnen bijvoorbeeld makelaars of musea hun

is het, hoe werkt het, wat kan het. In die gevallen zijn

klanten een virtuele tour aanbieden. En bij ruimtelijke

visuele technieken een voorwaarde om zaken te kunnen

ontwikkelingen zijn 3D visualisaties ideaal om het eind-

doen.’

resultaat al te laten zien nog voordat er een paal in de grond is gegaan.’

Van lijnenspel tot 3D De animaties openden zoveel nieuwe deuren, dat Wolters

Kortom, visuele technieken bieden interessante kansen

besloot om Sidekick Industries op te richten. Als zijn

en geven ondernemers een compleet nieuw perspectief

business zoveel baat heeft bij visuele communicatie dan

voor het vertellen van hun verhaal. Alle denkbare scena-

zijn er veel meer bedrijven die hun voordeel kunnen

rio’s zijn te realiseren en dat maakt nieuwsgierig naar wat

doen met eigentijds beeldmateriaal. Foto’s, tekeningen en

MKB-bedrijven ons in de toekomst gaan laten zien!

On Tour bij Bioclear Gastheer bij deze NOM on Tour was Sytze Keuning,

De boodschap van Keuning: soms moet je eerst iets

directeur van Bioclear. Hij schetste een verrassende kijk

benutten om het te kunnen beschermen. Hij gelooft

op duurzame ontwikkeling door onze welvaart als kans

daarom dat een gezond milieu en economie prima

te zien om het ecosysteem te beschermen. Als symbo-

samengaan. Willen we graag welvarend blijven leven,

lisch voorbeeld toonde hij een Friese Roodbont: dit ras

dan moeten we het ecosysteem wel beschermen!

was bijna uitgestorven omdat de koeien te weinig melk

Bioclear levert een bijdrage door verontreinigingen in

gaven en in economisch opzicht niet van nut waren.

bodem, water en lucht op te ruimen met behulp van

Totdat hun heerlijk malse vlees werd ontdekt en op

bacteriën. Deze kracht van de natuur inspireert Bioclear

de menukaart van bekende restaurants terecht kwam.

bovendien tot het ontwikkelen van andere biologische

Paradoxaal genoeg bestaat het Friese Roodbontras

oplossingen die bijdragen aan een duurzame toekomst

alleen nog doordat we de soort zijn gaan eten. Dankzij

en besparingen op energie, afval en kosten.

duurzame zorg voor een goed stuk vlees is deze veestapel weer helemaal op peil.

Meer informatie: www.bioclear.nl.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

15

Meer transparantie en inzicht in het hele proces rondom de aan- en verkoop van rundvee. Is er een melkveehouder die dat niet zou wensen? Waarschijnlijk niet. En dus wacht de Friese start-up Cowlinq, een participatie van de NOM, ongetwijfeld een mooie toekomst. Cowlinq is een onafhankelijk digitaal platform, voor en door melkveehouders, dat slimme oplossingen biedt om meer rendement te behalen.

16

Digitaal platform voor en door melk

Cowlinq biedt grip op omzet Het kopen en verkopen van rundvee. Voor melkveehou-

en verkopen en waar hen bovenal meer grip op omzet en

ders is het een belangrijk onderdeel van hun vak. En er

aanwas wordt geboden.

komt nogal wat bij kijken. Zeker wanneer ze streven naar een hoog rendement. Maar worden alle mogelijkheden in

Meerwaarde

dit digitale tijdperk wel optimaal benut? ‘Absoluut niet’,

‘Wij spelen in op de groeiende behoefte aan transparantie

zegt Chris van den Berg, ‘de aan- en verkoop van rundvee

en duidelijkheid’, vertelt Van den Berg. ‘Voor alle partijen

kan vele malen makkelijker, sneller en vooral transparanter.

in de keten, van het primaire melkveebedrijf tot aan de

Nog te vaak is er een gebrekkig inzicht in bijvoorbeeld de

vleesverwerking. Want hoewel Cowlinq in eerste instantie

kwaliteit en de gezondheidsstatus van het dier en de be-

bedoeld is voor melkveehouders, doen natuurlijk ook vee-

treffende veehouderij.’ Vandaar dat hij Cowlinq oprichtte,

handelaren en vleesverwerkers er hun voordeel mee.’ De

een online veeservice voor en door melkveehouders. Cow-

meerwaarde ligt vooral in het beschikbaar stellen van alle

linq, dat opereert vanuit Leeuwarden, is een onafhankelijk

relevante informatie, met uitzondering van de gegevens

digitaal platform waar gebruikers rundvee kunnen kopen

van de eigenaar. Zo worden de databases van gerenom-

•

OK TOBER 2015

meerde partijen als I&R, VKI, GD en CRV op een inno-

Enorme stappen

vatieve manier op het platform gebundeld. ‘Gebruikers

Om tot een samenwerking te komen moest de NOM

hebben hierdoor direct een actueel inzicht in onder meer

uiteraard ook voor Cowlinq kiezen. De eerste contacten

de prijzen, het stamboek, de gezondheidsstatus van koe

verliepen in elk geval prima. ‘Maar ook het verdere ver-

en melkveehouderij, de productiegegevens en de levens-

loop van het proces was buitengewoon constructief’,

cyclus’, verduidelijkt Van den Berg.

benadrukt Laurens Kruize, Investment Manager van de NOM. ‘Ik wist al vrij snel dat we serieus met Cowlinq

Doortastendheid

verder wilden. Er staat gewoon een uitstekende basis,

Cowlinq biedt dus slimme oplossingen om met lagere

zowel qua mensen als wat betreft de techniek achter het

kosten meer rendement te behalen. Daarbij wordt het hele

platform. Maar waar het natuurlijk om gaat is hoe deze

proces rondom de aan- en afvoer van het vee door het

doorgaans traditionele markt op Cowlinq gaat reageren.

platform gefaciliteerd. Van het transport en de facturatie

Om daar een indruk van te krijgen heb ik zorgvuldig on-

tot de afmeldingen. Om de financiering, de bouw en

derzoek gedaan. Natuurlijk, ik merkte een verschil tussen

verdere groei van de onderneming mogelijk te maken was

de nieuwe en de oude generatie. De één is gewend aan

Van den Berg op zoek naar een geschikte samenwerkings-

digitale middelen, de ander kijkt liever even de kat uit

partner. Uiteindelijk werd gekozen voor de NOM. Niet in

de boom. Maar in de kern waren ze allemaal erg nieuws-

de laatste plaats omdat de organisatie over veel kennis en

gierig. Logisch, want op relevante gebieden wordt bij

expertise in de IT in combinatie met de agrarische sector

de aan- en verkoop van rundvee alle gewenste transpa-

beschikt. ‘De NOM was onder de indruk van ons business-

rantie geboden. Als melkveehouder kun je dan enorme

plan en toonde zich bereid om verder in ons bedrijf te

stappen maken. Daarom weet ik zeker dat de markt het

duiken en de marktkansen te bestuderen’, vertelt Van den

gaat oppikken. Voor de NOM reden om in Cowlinq te

Berg. ‘De doortastendheid waarmee dat gebeurde was voor

participeren.’

mij doorslaggevend om voor de NOM te kiezen.’

17

Verdere groei

veehouders

en aanwas

Inmiddels telt Cowlinq circa 100 actieve gebruikers. Naar verwachting zal dat aantal op korte termijn snel toenemen. Het door de NOM verstrekte kapitaal wordt onder meer gebruikt om de fundering verder te verstevigen, om zo het platform klaar te stomen voor verdere groei in de Benelux en Duitsland.



Meer weten over Cowlinq?



Bekijk dan het filmpje



via www.nom.nl/cowlinq

Laurens Kruize Investment Manager NOM T (06) 505 177 05 • E [email protected]

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

@LaurensKr

Verhalen van startups en investeerders

Nuttige gegevens van je klanten, betere recensies, gerichte marketingmogelijkheden, direct contact met je publiek. SpotOn WiFi biedt het allemaal. Flinc herkent de grote kansen van de start-up en biedt de jonge ondernemers erachter de helpende hand.

Markt opgepast: Spot 18

SpotOn verkoopt routers, waarmee wifi-verbindingen op-

tot concept, klaar om de markt te veroveren. ‘Ons eerste

gezet kunnen worden. Maar niet zo maar. Dankzij de uit-

idee was om wifi aan te bieden in ruil voor een like op

gekiende software van binnen doet de router veel meer.

Facebook voor het betreffende café. Maar daar zijn we

De aanbieder van wifi krijgt klantgegevens, de gebruiker

vrij snel vanaf gestapt. Dat verplicht liken past niet in

krijgt op maat gemaakte acties en aanbiedingen.

onze filosofie’, vertelt Kian Ghiri.

De doelgroep waarop het jonge bedrijf zich richt, is

Het verder denken eindigde (vooralsnog) bij het huidige

vooreerst de horeca. Groningse zaken als Pappa Joe, Mr.

systeem. Vol met tools die ervoor moeten zorgen dat de

Mofongo en Ni Hao maken er al gebruik van. Gasten log-

klantbeleving omhoog gaat, dat horecagasten blijven

gen daar in op wifi via een van de bekende sociale media

terugkomen, dat nieuwe gasten de tent weten te vinden.

en komen zo niet alleen terecht op het internet, maar

Wie Mr. Mofongo heeft bezocht bijvoorbeeld, krijgt

ook op het platform van SpotOn.

3 uur na het inloggen daar een mail met de vraag op een blij of een boos icoontje te drukken om de kwaliteit van

Dat stelt de uitbater in staat data te verzamelen. Dat zijn

het bezoek aan te geven. Blij? Dan wordt direct gevraagd

algemene gegevens als: hoe lang blijft een klant gemid-

een stukje te tikken op één van de bekende recensiesites.

deld? Komen hier meer mannen of meer vrouwen? Hoe

Boos? De ingelichte uitbater kan direct contact opnemen,

oud is mijn publiek? Maar ook gegevens van individuele

voordat slechte reclame door de sociale media gaat

gasten. En daarmee kan de café-, hotel- of restaurant-

zwerven.

eigenaar op maat gesneden marketing toepassen. Als je precies weet wanneer een gast jarig is, kun je hem een

Om privacyproblemen te voorkomen, biedt SpotOn twee

cadeautje aanbieden. Een glas bier bijvoorbeeld. En met

netwerken. Eén voor de gasten, één voor het bedrijf. ‘De

die kennis is te werken aan een sterke klantenbinding.

veiligheid is hoog’, zegt Ghiri, die zich bewust is van mogelijke privacy-issues van klanten. ‘De gegevens gaan

Niek Giavedoni bedacht de techniek achter het concept.

niet naar derden, met een druk op de knop verwijder je

Hij en Kian Ghiri werkten het in hun studententijd uit

je eigen opgeslagen data. Alle communicatie is versleuteld.’

•

OK TOBER 2015

Horeca is de eerste doelgroep, maar verdere mogelijkheden zijn groot, denkt SpotOn. Retail bijvoorbeeld, maar ook sectoren als onderwijs, transport, evenementen, cultuur en vrije tijd kunnen er hun voordeel mee doen. SpotOn

Het waren gesprekken waaraan SpotOn wat had. Een

denkt groot. ‘We willen snel uitrollen naar het buiten-

berg ervaring, een nieuwe kijk op het eigen bedrijf,

land. Daar liggen nog veel grotere kansen. Nederland is

inzicht in de kansen en valkuilen. Kian Ghiri nam het

een perfecte case. Als het hier goed aanslaat, dan lukt het

allemaal mee onder de arm en vond even later een inves-

over de grens ook.’

teerder. Markt opgelet: SpotOn komt eraan. Een bedrijf is intussen ingehuurd om telefonisch acquisitie te doen.

Het product is klaar, voor zover ‘klaar’ bestaat in de

Reselling via andere partijen, zoals een uitzendbureau,

technologiesector. Hoog tijd om serieus de markt te gaan

moet veel opleveren. Binnenkort staat de start-up in de

betreden. En dat is moeilijker dan het lijkt. Een product

Groningse Hanos om de voordelen voor de horeca uit de

verkoopt zichzelf nooit. Hoe goed het ook is. Het leverde

doeken te doen. Als het een beetje meezit, wordt die truc

Kian Ghiri, die met dat deel van het bedrijf belast is, de

herhaald in de andere Nederlandse vestigingen van de

nodige hoofdbrekens op. ‘Zodra ik met klanten aan tafel

horecagroothandel.

On WiFi komt eraan zit, kan ik ze snel overtuigen van ons product. Maar ik

Nu telt het klantenbestand ongeveer 25 namen. Volgend

moet eerst aan tafel komen. En dat is echt lastiger dan

jaar moeten het er 1000 zijn, zegt de doelstelling van

ik dacht.’

de eigenaren. Ghiri: ‘We zijn blij met onze investeerder, maar om ons doel te bereiken, hebben we meer nodig.

Dus klopte SpotOn WiFi aan bij Flinc, het op het helpen

Binnenkort kom ik weer langs bij Flinc. Voor de tweede

van start-ups gerichte initiatief van de NOM. SpotOns

ronde, zeg maar.’

doel: investeringen vinden om de marketing en sales van het bedrijf aan te slingeren. Kian Ghiri raakte in gesprek

Liesbeth Omvlee staat er open voor. ‘De passie, de kwaliteit

met Liesbeth Omvlee van Flinc. ‘Wij kijken in eerste

van het product, daarvan ben ik onder de indruk. Ze

instantie altijd naar drie dingen: de ondernemers moeten

bouwen alles zelf, hebben alle kennis in huis. Én ze hebben

goed zijn, het product moet goed zijn en de markt moet

er zelf al heel veel tijd en geld ingestopt. Dat alles bij

er aantoonbaar voor willen betalen. Dat zat allemaal wel

elkaar maakt dat wij veel geloof hebben in deze start-up.

snor.’

Wij helpen ondernemers om te doen. Dat levert altijd resultaat op, al is het alleen al de ervaring, het denk-

Flinc investeert zelf niet. Het brengt start-ups in contact

proces. Maar ons uiteindelijke doel is het creëren van

met investeerders via het uitgebreide netwerk. En het

werkgelegenheid en het bevorderen van de noordelijke

houdt startende ondernemers een spiegel voor. ‘Hoe ga

economie. En wij zijn ervan overtuigd dat SpotOn WiFi

je die investeringen terug betalen? Hoe kom je aan je

daaraan een steentje gaat bijdragen.’

klanten? Dat waren vragen waarop Kian moeilijk ant-

www.flinc.nl

woord kon geven. Dus moest hij dat onderdeel eerst heel goed op papier krijgen, voordat wij hem met investeerders in contact konden brengen.’

Liesbeth Omvlee Projectmanager Flinc T (06) 133 634 34 • E [email protected]

@Liesbethomvlee

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

19

De lange weg naar Foreign Direct Investment

20

‘I didn’t know that this was possible’ ‘Op congressen wordt meer gegeten dan gesproken, meer gesproken dan beraadslaagd, meer beraadslaagd dan beslist’, zei de Tsjechische schrijver Otto Weiss (1898-1944) ooit. Een beeld dat nog altijd hardnekkig blijft hangen rond het bezoeken van congressen en beurzen. Toch is er nergens een grotere kans om in slechts enkele dagen tijd tientallen relevante beslissers te ontmoeten, die net op die dagen óók de agenda hebben vrijgemaakt en dus openstaan voor een kennismaking. En daar kunnen uiteindelijk lucratieve deals uit voortkomen. Reden waarom Foreign Direct Investment (FDI) van de NOM regelmatig op pad gaat. Zoals naar de International Dairy Show, die onlangs in Chicago werd gehouden. De NOMMER maakte de balans op, aan de hand van een rondje langs enkele betrokkenen. ‘Voordat je tijd en geld investeert in een buitenlandse reis

Wij denken dat in die laatste groep de meeste kansen liggen

moet je goed in het vizier hebben waarom je het doet’,

op succes.’

aldus Nommer Joep de Vries, die voor FDI de Agri en

Een voorbeeld van zo’n bedrijf is Laude uit Ter Apel, stelt

Food-ontwikkelingen in portefeuille heeft. ‘Een concrete

De Vries. ‘Een prachtig bedrijf dat kaasmallen maakt en

vraag daarbij is natuurlijk: wat voor bedrijven willen we

over de hele wereld zaken doet. Eigenlijk kenden ze de

binnenhalen? Denk aan de dairy-sector, die uiteraard

NOM niet goed. Ik belde ze en nodigde ze uit om eens te

voor het Noorden zeer kansrijk is. Mikken we daar op

kijken wat een participatie op een beurs in Chicago voor

melkverwerkende industrie, of vooral op toeleveranciers?

ze zou kunnen betekenen, onder begeleiding van ons. •

OK TOBER 2015

Daar stonden ze voor open. In samenwerking met het Consulaat in Chicago (een dependance van de Nederlandse ambassade in Washington, red.) hebben we toen een prima beurspresentatie kunnen regelen en voor het bedrijf tegen een fractie van de normale kosten. Het consulaat was bereid de stand te betalen, mits wij ook aanwezig waren en zouden helpen bij matchmaking.’ Jan Mulder, Director Business Development van Laude, beaamt dat de samenwerking met de NOM en het consulaat hem veel nieuwe kennis heeft opgeleverd. ‘Wij bedienen een relatief kleine markt, waarbij voor ons met name de grote kaasproducenten belangrijk zijn. Bijna negentig procent van wat wij doen is vraaggestuurd. Een klant wil een bepaalde kaasvorm en wij maken het. Een mooi voorbeeld is de Salami-kaasvorm, een kaas in de vorm van een worst, die wij enkele jaren geleden voor een Poolse fabrikant hebben ontwikkeld. Dat is in Polen een groot succes. Er is sowieso een trend aan de gang binnen de zuivel naar steeds meer smaakjes en vormpjes. Dat speelt ook met kaas en zeker ook in de VS. Daar willen we graag bij zijn.’

Chauvinisme Over hoe het bedrijf dat aanpakt: ‘Daar zijn we ons juist

21

op aan het oriënteren. Tijdens de Dairy Show in Chicago heb ik met tal van mensen gesproken over hoe je nu het beste een steviger voet op Amerikaanse bodem kunt krijgen. Een tip? Nou, heel praktisch: onderschat nooit het chauvinisme van Amerikanen. Er schijnt bijvoorbeeld best een drempel te zijn om een telefoonnummer in Europa te bellen. Het werkt stukken beter om iemand in het land zelf te hebben. Dat zijn we nu serieus aan het

onder controle komt. Hij ziet de samenwerking met NOM

overwegen.’

en consulaat vooral als een methode om op een efficiënte

Of er tijdens de beurs ook concrete offerte-aanvragen in

manier beurzen uit te proberen. ‘Wij zijn nadrukkelijk op

de pijplijn zijn gekomen? ‘Nee, dat niet. Op dat front

pad om de VS te veroveren. Dat doen we door klanten

viel het rendement inderdaad een beetje tegen. Daar

rechtstreeks te benaderen, maar dus ook door middel van

was deze beurs ook te breed voor qua thematiek. Op een

beurzen. Het consulaat bood ons een kans om samen met

internationaal specifiek kaascongres in Madison waar wij

de NOM naar Chicago te gaan. We hebben dat als positief

in april waren doen we meer concrete contacten op met

ervaren. Je helpt elkaar; verwijst naar elkaar. Dat geeft

opdrachtgevers. Maar al met al vinden we het goed dat

rondom zo’n stand een goede sfeer. Als zakenman zeg ik:

we dit met de NOM hebben gedaan.’

je hoeft er maar één gouden contact aan over te houden en zo’n beurs kan al uit. Nou, wij hadden nu de kans om

Gouden contact

op een efficiënte manier meerdere bestaande relaties te

Ook Sanne Melles, directeur van CSK Food Enrichment

treffen, met ze uit eten te gaan en informatie uit te wis-

in Leeuwarden is positief. Zijn bedrijf levert functionele

selen. Daarnaast hebben we ook veel nieuwe contacten

ingrediënten, zoals zuursel en stremsel waarmee de smaak

opgedaan.’

van kaas en andere melkproducten kan worden beïnvloed,

Tot directe zaken komt het op zo’n beurs niet, zo erkent

maar waarbij ook de textuur en de houdbaarheid beter

de directeur. ‘Daar is onze business ook niet geschikt voor.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Onze methodiek moet zich in feite tijdens het productieproces bewijzen. We nemen samples mee, laten potentiële klanten proeven en we laten ze ervaren hoe je met onze techniek ook in Amerikaanse smaken de smaaknuanceringen kunt krijgen die men vooral uit Europa kent. Dat leverde ons goede reacties op. Een relatie zei: ‘I didn’t know that this was possible’. Uiteindelijk moet dat gehele kennismakingsproces klanten overtuigen.’

Consulaat

Dairy Show een kleine Amerikaanse kaasmaker die appara-

Het klinkt Klaas van der Tempel, consul-generaal op het

tuur zoekt om zijn fabriek mee te vernieuwen. Die brengen

Nederlands consulaat in Chicago, als muziek in de oren.

we natuurlijk in contact met noordelijke leveranciers.’

Zijn organisatie heeft zoals hij zegt ‘een sterk economisch

22

mandaat.’ ‘Het is misschien nog niet bij alle bedrijven be-

Cross-sectoraal denken

kend, maar ter ondersteuning van het Nederlands bedrijfs-

De Vries benadrukt dat de NOM er vooral op uit is toege-

leven voeren wij een proactief beleid, met als doel drempels

voegde waarde te leveren en nieuwe wegen te vinden. Dat

te verlagen. In dat kader past ook de financiering van een

gebeurt onder andere door zoveel mogelijk cross-sectoraal

stand op de Dairy Food Show. Nederlandse bedrijven kunnen

te denken. ‘Om deze reden was ook collega Reinder de

op die manier tegen een fractie van de normale kosten de

Jong mee naar Chicago.’

mogelijkheid van zo’n beurs verkennen.’ Dat een dergelijke

De Jong licht toe: ‘Voor de food-industrie is het natuurlijk

aanpak noodzakelijk is om tot zaken te komen staat volgens

gigantisch van belang dat processen steeds efficiënter en

de consul-generaal buiten kijf: ‘In zaken geldt hetzelfde als

schoner verlopen. Vaak zijn het watertechnologische op-

bij diplomatie: aanwezigheid en presentatie zijn alles. Wil

lossingen waarmee dat wordt gerealiseerd, in het Noorden

je zaken doen, dan moet je erbij zijn en mensen ter plekke

zijn we daar al ver mee. Denk aan de wijze waarop het

ontmoeten.’

watertechnologiebedrijf Wafilin membraamfiltratie levert

Als sterk punt benadrukt Van der Tempel de factor samen-

aan bedrijven als DOC Kaas en nog andere zuivelbedrijven.

werking. ‘Je moet natuurlijk wel iets néérzetten; het moet

Maar die cross-sectorale samenwerking begint ook in de

inhoud hebben. Wij waren daarom erg gelukkig met de

VS snel te groeien. Op de beurs in Chicago heb ik letterlijk al

steun van onze Landbouw-attaché van de ambassade in

tien watertechnologiebedrijven gesproken, die hun pijlen

Washington. Maar ook de inbreng van de NOM en van

hebben gericht op de melk- en drankensector. Voor enkele

de aanwezige ondernemers maakte dat we een sterk ver-

noordelijke bedrijven heb ik op hun verzoek ook contacten

haal hadden, gebaseerd op kennis. Die kant zien wij het

gelegd.’

sowieso meer opschuiven. Er lijkt een groeiende vraag naar

Goed, in Amerika beginnen bedrijven dus flinke voeten

vooral technologische kennis en expertise, waarmee je in

tussen de deur te krijgen. Maar hoe zit het met het door-

samenwerking met Amerikanen in dit land mooie dingen

gaans lange pad van Foreign Direct Investment? Ook op

kunt opzetten.’

dat front is toch weer het nodige bereikt, aldus De Jong.

Dat investeren in buitenlandse beurzen soms ook een zaak

‘Je moet je natuurlijke realiseren dat zo’n beurs een koud

van trial and error is, wil Joep de Vries niet ontkennen.

acquisitiemoment is. En soms warm, wanneer je mensen

‘We moeten er niet omheen draaien. Zoeken naar klanten

voor een tweede keer spreekt. Uiteindelijk hebben we drie

of zelfs potentiële investeerders voor het Noorden vereist

concrete kansen zien langskomen. Een ervan proberen

veel geduld. Je bent soms jaren aan het zoeken en aan het

we zo snel als het kan concreter te maken. Dat betrof een

lobbyen en soms mis je zelfs wel eens een klapper. Maar

Amerikaans watertechnologiebedrijf dat zich in Europa

dat het een moeizame weg is zou de slechtste reden zijn

wil vestigen. Natuurlijk ben je met zo’n contact dan alleen

om het niet te doen. Door aanwezig te zijn kunnen ze je in

nog maar in Europa. Nu wordt het zaaien en voeden

ieder geval minder snel voorbij lopen. Zo troffen wij op de

om ze naar Noord Nederland te krijgen.’ www.nvnom.com

Joep de Vries Foreign Direct Investment AgriFood NOM T (06) 253 926 71 • E [email protected] @Joep_deVries

Reinder de Jong Foreign Direct Investment Water Technology NOM T (06) 255 472 73 • E [email protected] •

OK TOBER 2015

DRESS FOR SUCCESS

Hoe belangrijk is een eerste indruk? Speelt kleding hierbij een rol? Kan dit zelfs je gunfactor vergroten? Nelleke Mulder, van de Nelleke Mulder Imago Groep, sprak hierover tijdens de Week van de Ondernemer. Leonoor Visker zat in de zaal en wilde maar wat graag de tips van Nelleke in de praktijk brengen. Tijd voor een metamorfose.

Voor Leonoor zitten de accenten met name in het gebruik van de

23

juiste kleuren. In haar geval zijn het vooral warme kleuren die zorgen voor een optimale uitstraling. Door deze kleuren te dragen vergroot ze haar toegankelijkheid en oogt ze minder zakelijk, wat in haar bedrijf goed van pas komt. Want benaderbaarheid is belangrijk in de B2C markt. Hierbij doet ook de materiaalkeuze ertoe. Zachte materialen zoals van het vest versterken dit. In combinatie met de nieuwe haarkleur en de wat rondere vormen van Leonoor’s kapsel is zij klaar om de producten van superfoods Daily Lift aan de man te brengen.

Leonoor Visker is eigenaar van Inkra Marketing & Lifestyle.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

DRIJFVEREN

Hoe willen we dat het leefklimaat in Noord-Nederland er in 2040 uitziet? En welke stappen zijn daarvoor nodig? Volgens Hilda Feenstra van Local Works spelen bedrijven en hun drijfveren een sleutelrol in de duurzame ontwikkeling van de noordelijke regio. ‘Als zij de visie en de moed hebben om de spelregels van The Natural Step te hanteren bij het bepalen van hun strategie, boren ze innovatiekracht aan die hun bedrijf én de wereld eromheen radicaal kan verbeteren.’

24

Lokale kracht is sleutel tot duurzame ontwikkeling Goed voorbeeld doet goed volgen. Laten we daarom beginnen

en chemicaliën. Anderson zei: ik weet ook niet hoe we het gaan

met het meest inspirerende bedrijf dat al in 1994 begon met

doen, maar we doen het, dus bedenk het maar! De vier spelregels

The Natural Step: de inmiddels beursgenoteerde tapijtfabrikant

van The Natural Step voor duurzame ontwikkeling bleken de beste

Interface. Zelfstandig ondernemer Hilda is onder de indruk van

motor voor innovatie, want met ‘minder slecht’ kom je niet weg.

dit industriële grootbedrijf. ‘Ze zijn wereldmarktleider, blijven

Compleet nieuwe oplossingen bedenken is de enige manier en dat

vernieuwen, maken structureel winst en binden toptalenten

heeft Interface bepaald geen windeieren gelegd.’

moeiteloos aan zich. Waarom? Omdat Interface het verschil maakt met Mission Zero, hun ambitie om in 2020 geen enkele

3 P’s in nieuw perspectief

negatieve impact meer op de aarde te hebben. Sterker nog, om

Hilda is ervan overtuigd dat bedrijven als Interface de toekomst

de wereld zelfs iets terug te geven, in plaats van uit te putten.’

hebben. ‘Dat is zelfs een noodzaak. Want als we wereldwijd doorgaan met het driedubbel uitputten van de aarde en grote delen

Bedenk het maar!

van haar bevolking, dan is het maar zeer de vraag óf er nog wel

‘Hun Nederlandse fabriek in Scherpenzeel is al 100% duurzaam

een toekomst is. We zijn het gevoel voor realiteit massaal kwijt-

en wereldwijd zitten ze op 85% van hun doelstellingen’, weet

geraakt. Kijk maar naar de drie P’s waarbij we doen alsof planet,

Hilda. ‘Het was toenmalige CEO Ray Anderson die midden jaren

people en profit dezelfde grootheden zijn, als drie gelijke cirkels

negentig besefte dat het roer radicaal om moest voor een werkelijk

met een overlappende kern van duurzame ontwikkeling. We zoeken

duurzame toekomst, zónder concessies te doen aan zakelijke

naar balans, terwijl er een universele hiërarchische afhankelijk in

doelstellingen. Dat leek een onmogelijke opgave, want het bedrijf

die P’s zit: de aarde is de grootste basiscirkel, daarbinnen bestaat

dreef destijds bij wijze van spreken op fossiele brandstoffen

de mensheid en daar weer binnen bestaan de cirkels van onze

•

OK TOBER 2015

sociale en economische systemen, waarvan profit een onderdeel

Drijfveren zijn de werkelijke motor achter groei en ontwikkeling,

is. Kortom, profit bestáát niet eens zonder gezonde planeet en

maar in hoeverre zijn bedrijven in Noord-Nederland daar bewust

gezonde mensen!’

mee bezig? En hoe pakken ze dat aan? NOM is nieuwsgierig en interviewt voor deze nieuwe rubriek organisaties die hun beweeg-

Hoopgevend

redenen actief onderzoeken.

Managers en directeuren trekken de wenkbrauwen wel eens op als voornoemd perspectief hen wordt geschetst. ‘Het valt niet mee om de werkelijkheid onder ogen te zien, dat is een proces’, merkt

The Natural Step op weg naar duurzaam succes en daar zijn visie

Hilda aan het ongeloof, de irritaties, het wegwuiven, maar toch

en durf voor nodig. Veel bedrijven ervaren de urgentie nog niet,

ook de nieuwsgierigheid die ze opwekt als de kwartjes beginnen te

maar dat is een kwestie van tijd. Wie al investeert in duurzame

vallen. ‘We doen alsof de economie een onwrikbare natuurwet is,

energie als een vat olie tien dollar kost, is lachende derde tegen

terwijl we de natuur als maakbaar beschouwen. Dat is de wereld

de tijd dat een vat olie boven de honderd dollar stijgt. Mijn

op z’n kop! We hebben al die systemen waar we zo in verstrikt

klanten, zoals de Friese woningcorporatie Accolade, hebben

zitten nota bene zelf bedacht. En precies dát is het hoopgevende

vaak intrinsieke motivatie om duurzaam te ontwikkelen. Maar

aspect en mijn professionele uitdaging: bedrijven stimuleren om

het is ook welbegrepen eigenbelang, want ze beseffen wat het

nieuwe systemen te bedenken. Oplossingen die zorgen voor een

gaat opleveren.’

leefbare wereld en zakelijk succes zónder dat we de aarde uitput-

Lokale kracht

ten. Het is mogelijk, kijk maar naar Interface.’

Op termijn valt er veel te winnen voor duurzame ontwikke-

Lachende derde

laars: van een aansprekend imago en trotse, gecommitteerde

‘Natuurlijk zijn er dilemma’s’, onderkent Hilda. ‘Want wat als

medewerkers tot baanbrekende innovaties, kostenbesparingen

jouw bedrijf wel inspanningen pleegt en investeringen doet, ter-

en duurzaam succes dat stevig is geworteld in de samenleving.

wijl de concurrenten gewoon op oude voet doorgaan? Duurzame

‘Daarom heeft het MKB zoveel mee’, stelt Hilda. ‘Kleine bedrijven

ontwikkeling doet een beroep op onze vermogens om het grote

hebben een sterkere binding met de lokale gemeenschap en daar

geheel te zien en inventief te zijn. En om winst op korte termijn

ligt een grote kracht voor verandering. Kijk naar de woonwijken

ondergeschikt te maken aan waarde op de lange termijn. Dát is de

en fruittuinen die Philips realiseerde voor haar medewerkers. Het aanboren en vasthouden van talenten is gemakkelijker in een fijn vestigingsklimaat met een sterke, betrouwbare gemeenschap. Want hoe minder zorgen mensen hebben, hoe meer potentie er vrij komt voor een succesvolle bedrijvige samenleving.’

Verschil maken Met haar bedrijf Local Works stimuleert Hilda - die vanuit Joure onderneemt - de lokale kracht in Noord-Nederland. Ze geeft lezingen, workshops en trainingen, biedt interim diensten aan, voert campagnes en helpt als adviseur en trainer van The Natural Step bedrijven, overheden en gemeenschappen om op termijn volledig duurzaam te worden. Als visionair ziet ze overal kansen, ook voor de NOM. ‘Zij kunnen verschil maken met een duurzame visie voor het bedrijfsleven in Noord-Nederland als meetlat voor investeringen. Welke toekomst willen wij in het Noorden? Ik daag elk bedrijf in de regio uit om hier over na te denken. Ik kan me niet voorstellen dat er - als je alle laagjes gaat afpellen - iets anders belangrijker is dan duurzame ontwikkeling. De aarde is niet maakbaar, de manier waarop we met haar omgaan wél. Hoe leefbaar de wereld blijft, bepalen we met ons eigen gedrag en keuzes!’ Lees op www.local-works.nl meer over lokale kracht en The Natural Step. • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

25

De ambitie is groot. Medwear uit Groningen wil een intelligent shirt ontwikkelen dat bijdraagt aan een betere kwaliteit van leven van COPD patiënten. En dat tegelijkertijd de samenleving een kostenreductie oplevert. De eerste testresultaten zijn veelbelovend.

Intelligent shirt voor COPD COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary

Oosterheert toe. ‘Het was eigenlijk een prototype van de

Disease. Het is een verzamelnaam voor verschillende

uiteindelijke oplossing. Maar het betekende wel dat we

chronische aandoeningen aan de longen, zoals long-

de volledige functionaliteit konden testen. De resultaten

emfyseem en chronische bronchitis. Alleen al in de

waren dusdanig positief dat er nu al veel belangstelling

westerse wereld lijden naar schatting 25 miljoen mensen

is voor het shirt; van zowel behandelaars, verzekeraars

aan deze longziekte. Bij COPD blijft er bij inspanning

als marktpartijen.’

extra lucht achter in de longen, waardoor de patiënt het

26

benauwd krijgt. In medische termen noemen we dat

Van idee naar markt

dynamische hyperinflatie. Escalatie kan worden voor-

Om de vervolgontwikkeling te financieren ging

komen door op tijd de juiste medicatie te gebruiken en/

MedWear op zoek naar additionele fondsen. Al snel

of oefeningen te doen. In samenwerking met ontwikkel-

kwam het Innovatiefonds Noord-Nederland (IFNN) in

partner Relitech uit Nijkerk ontwikkelde het in 2014

beeld. Het IFNN stelt ondernemers uit de regio Friesland,

opgerichte Medwear een zogeheten Smart Care Shirt,

Drenthe en Groningen in staat om een innovatief idee

een intelligent shirt waarin sensoren zijn verwerkt. ‘Die

naar de markt te brengen. Het fonds wordt gefinancierd

sensoren stellen het shirt in staat om op continue basis

door het ministerie van Economische Zaken en de drie

heel nauwkeurig dynamische hyperinflatie te meten’,

noordelijke provincies en uitgevoerd door de NOM.

vertelt CEO Johan Oosterheert van het Groningse

‘Medwear past helemaal binnen de criteria van het

bedrijf. ’Door dynamische hyperinflatie vroegtijdig te

IFNN’, stelt Jens Ruesink, Manager van het IFNN. ‘De

signaleren kun je dus veel ongemak voorkomen. En juist

organisatie beschikt al over een Proof of Principle. Nu is

daar is het Smart Care Shirt op gericht.’

het zaak om op basis daarvan een vermarktbaar product te maken. Het vinden van financiers is in de ontwik-

RadboudUMC

kelfase tegenwoordig buitengewoon lastig. Er kleven

Nadat Medwear het basisidee helder voor ogen had,

tenslotte risico’s aan productontwikkeling. Traditionele

werd in eerste instantie contact gezocht met het UMCG.

financiers zijn daardoor terughoudend. Het IFNN speelt

Hoewel positief over de toepassing gaf het Groninger

daarop in door bedrijven als Medwear te helpen om

ziekenhuis meteen aan dat specialistische kennis op

hun innovaties ook daadwerkelijk te realiseren. Om

het gebied van dynamische hyperinflatie zich met name

hen te ondersteunen van idee naar markt. De mensen

in het RadboudUMC bevindt. Niet veel later vond

van Medwear maakten een goede indruk en wisten mij

Medwear in Nijmegen een longfunctieafdeling die zeer

een veelbelovend businessplan te overleggen. Maar zit

geïnteresseerd was in de activiteiten van de startup. En

de markt ook daadwerkelijk op het Smart Care Shirt te

dus besloten beide partijen om samen op te trekken in

wachten? Navraag bij diverse specialisten leerde mij dat

de verdere ontwikkeling van de techniek. Inmiddels is

dat wel degelijk het geval is. In combinatie met de goede

een aantal testfases afgerond. Zo is onder meer bij 30

testresultaten was de marktvalidatie van doorslaggevend

patiënten onderzoek gedaan met het Smart Care Shirt.

belang om een participatieovereenkomst te tekenen.’

‘Met nog niet volledig uitontwikkelde software’, licht

•

OK TOBER 2015

patiënten Het Innovatiefonds Noord-Nederland Het Innovatiefonds Noord-Nederland stelt u als ondernemer in staat om uw innovatieve idee naar de markt te brengen. Het vinden van financiering in een ontwikkelfase is vandaag de dag een lastige opgave. Het innovatieproces is kostbaar en traditionele financiers zijn terughoudend. Het innovatiefonds speelt hier op in door te participeren in Noord-Nederlandse bedrijven die samenwerken aan innovatieve technologieën,

Strategische partner

producten en concepten. Met behulp van het innova-

Eén van de door het IFNN gestelde voorwaarden was

tiefonds kunnen bedrijven innovaties daadwerkelijk

het aantrekken van een tweede financier. Die werd

realiseren.

uiteindelijk gevonden in Hexoskin, een gerenommeerd Canadees bedrijf dat intelligente shirts ontwikkelt voor

Kennis en Innovatie zijn een belangrijke motor voor de

sportmedische toepassingen. ‘Hexoskin is een strategi-

economische ontwikkeling en het concurrentievermogen

sche partner die voor MedWear een belangrijke rol kan

van de regio Noord-Nederland. Vandaar dat de NOM,

spelen’, zegt Oosterheert. ‘Hun shirts zijn uiteraard niet

het ministerie van Economische Zaken en de provincies

1 op 1 geschikt voor COPD patiënten, maar Hexoskin is

Drenthe, Friesland en Groningen in totaal 20 miljoen

zeer behulpzaam in het doorvoeren van aanpassingen.

beschikbaar stellen om innovatie aan te jagen middels

Bovendien kunnen ze, naast productontwikkeling, ook

het innovatiefonds. Het innovatiefonds is revolverend

bijdragen aan de medische validatie van het Smart Care

van karakter, hetgeen inhoudt dat de verstrekte midde-

Shirt in Canada en de VS. Daarnaast zijn we al in een

len op termijn terugvloeien naar het fonds.

ver stadium om een derde partij binnen te halen, een venture capitalist. Hoe we verder gaan? Vanaf eind dit

1. Het fonds heeft 20 miljoen beschikbaar;

jaar wordt in samenwerking met het RadboudUMC de

2. Het fonds verstrekt alleen eigen vermogen in de

medische validatie opgestart. Parallel daaraan gaan we

vorm van aandelenkapitaal;

samen met Relitech het Smart Care Shirt uitontwikke-

3. De grootte van de financiering varieert van € 50.000

len. Het moet ertoe leiden dat het shirt in de loop van

tot € 1.000.000;

2017 volledig klaar is voor de marktintroductie.’

4. Het fonds voorziet in maximaal 50% van de totale financieringsbehoefte. Subsidies worden hierin niet meegenomen;

Jens Ruesink Manager Innovatiefonds Noord-Nederland T (06) 215 185 08 • E [email protected] @Jens_Ruesink

5. Het fonds stimuleert innovatie en werkgelegenheid in Noord-Nederland, maar dient ook een financieel rendement te behalen.

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

27

Economic Board en NOM: Samen zoeken naar plannen Om de economie in het aardbevingsgebied een oppepper te geven is eind vorig jaar de Economic Board Groningen in het leven geroepen. Bijna honderd miljoen euro heeft de Board daarvoor beschikbaar. Bij de besteding van die enorme som geld kan de Economic Board de ondersteuning van de NOM goed gebruiken.

De ambities zijn niet gering. Voorzitter Sieger Dijkstra van de Economic Board zei in mei van dit jaar in het Dagblad van het Noorden: ‘Als alle ellende met de aardbevingen voorbij is, moet Noord-Groningen een welvarend gebied zijn.’ Van een gebied dat zwaar te lijden heeft onder regelmatige aardschokken en dat van zichzelf al een dunne economische structuur heeft wil de Economic Board een

28

bloeiende regio maken, met nieuwe innovatieve bedrijvig-

Hoe ver zijn jullie daar nu mee?

heid en volop werkgelegenheid.

Marco Smit: ‘In februari heeft Provinciale Staten groen licht

Om daar de aanzet voor te geven heeft de Economic

gegeven aan het programma van de Economic Board. In

Board, ingesteld door het Rijk, de provincie Groningen,

de maanden daarvoor heeft ons bestuur al veel gedaan om

negen Groninger gemeenten en de NAM, vijf jaar de tijd

bekendheid te genereren. De uitvoeringsorganisatie is in mei

gekregen. Dat betekent dat bijna een jaar na de presentatie

gestart en de eerste initiatieven staan op de rails.’

van de plannen Economic Board-directeur Marco Smit druk

Geert Buiter: ‘Het kost tijd om een naam op te bouwen en

voelt, zeker ook omdat er nog veel ruimte is voor goede

ondernemers duidelijk te maken wat ze aan zo’n nieuwe

ideeën. We praten met Smit en zijn collega Peter Arnold

organisatie hebben. Zeker wanneer je bedenkt dat er nog

Jellema, die als financieel directeur het financieringspro-

allerlei andere organisaties bestaan die allemaal het gebied

gramma vanuit de Economic Board voor zijn rekening

willen versterken, elk vanuit een andere invalshoek.’

neemt. Ook aangeschoven zijn Geert Buiter, manager Foreign Direct Investment en Business Development bij

Zoals de NOM. Hoe ziet de Economic Board haar rol ten opzichte van de NOM?

de NOM.

Marco Smit: ‘Voor de grotere financieringen maken wij

Finance van de NOM en Sander Oosterhof, manager

gebruik van de expertise, de ervaring en het apparaat van Het is niet alleen wensdenken of een utopische gedachte

de NOM. En nu is er momentum, er komen zaken los.

van voorzitter Dijkstra, zegt Smit, want juist dankzij de

Het aardbevingsgebied kan zich ontwikkelen tot proeftuin.

gasbevingen en het geld dat er nu beschikbaar is kan de

Wanneer dingen aanslaan, bijvoorbeeld in innovatieve bouw,

regio een bron van nieuwe ideeën en plannen aanboren:

dan willen we samen met de NOM kijken of we dat kunnen

‘Onze droom is dat over tien tot vijftien jaar bedrijven en

uitbouwen naar heel Groningen of heel het Noorden.’

kennisinstellingen uit de hele wereld naar Noord-Groningen

Geert Buiter: ‘De NOM ziet veel in samenwerking, op allerlei

komen om van onze innovaties en ervaringen op het ge-

manieren. De Economic Board mist nu nog de capaciteit om

bied van aardbevingsbestendig bouwen te leren.’

al de businessplannen te beoordelen die worden ingediend.

•

OK TOBER 2015

voor het bevingsgebied

29

Wij bieden daar op dit moment ondersteuning. We den-

Board waar ondernemers met goede plannen terecht

ken tevens na over gezamenlijk participeren in bedrijven

kunnen voor ondersteuning bij het schrijven van

in het EBG-gebied. Concurrenten zijn we dus zeker niet.’

bedrijfsplannen en begeleiding naar financiering. Ook

Sterker nog stelt Sander Oosterhof: ‘Het extra geld dat

hebben we financieringsconstructies ingevuld samen

er via de Economic Board is versterkt de mogelijkheden van de NOM. Het is een add-on op de eigen strategie. Een glasvezelnetwerk of een 5G-field netwerk, waar de Board nu aan werkt, kunnen wij niet aanleggen, maar ze

Noorderling Smit

dragen wel bij aan het vestigingsklimaat voor bedrijven.’

Marco Smit (43) is sinds sinds mei van dit jaar directeur

Marco Smit: ‘Wat betreft acquisitie is ons er niks aan

van de Economic Board Groningen. De in Leeuwarden opge-

gelegen het werk van de NOM over te doen. Die heeft er

groeide Smit studeerde in Groningen en was werkzaam voor

een uitstekend team voor.’

de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), de organisatie die buitenlandse investeerders tracht te interesseren

Wat heeft de Economic Board inmiddels gerealiseerd?

voor Nederland. Hij werkte in Boston in de VS en de laatste

Peter Arnold Jellema: ‘Een van de eerste initiatieven is

was er een warm contact met de NOM over buitenlandse

de samenwerking met het Ondernemershuis Noord-

partijen met belangstelling voor de noordelijke regio.

vijf jaar in Dubai. Smit kent de NOM goed. Vanuit zijn functie

Groningen. Dat fungeert nu als loket voor de Economic

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

met kredietunies. Ons kapitaal is nu via hen beschikbaar.

Wat dat betreft voelen ze hete adem in hun nek. Maar

Inmiddels is ook de regeling Ondernemersimpuls Groningen

gun de Economic Board wel even de tijd, betoogt Smit.

opgezet die kleinere financieringen doet.’

De organisatie is nog jong en in de opbouwfase. Niet

Marco Smit vult aan: ‘Een van de zaken waar we aan werken

alles lukt even vlug als het glasvezelnet-project, waar-

is de aanleg van een glasvezelnetwerk dat het hele bevings-

voor begin 2016 al de schop de grond in gaat. Maar,

gebied van supersnel internet voorziet, een onmisbare

benadrukt Smit, het gaat ook niet om hoe snel, eerder

groeivoorwaarde.’

om hoe goed.

Een begin is gemaakt, hoe gaat de Economic Board de komende jaren haar opdracht realiseren? Marco Smit: ‘Zie ons als een actieprogramma, niet als een

Wanneer de aardbevingen verleden tijd zijn

nieuwe organisatie naast de instellingen die er al zijn. Wij zijn er om te stimuleren. We willen ondernemers, investeerders en andere partijen in staat stellen hun werk nog beter te doen. Die taak is niet eenvoudig, we werken in

De Economic Board werkt aan plannen voor het opzet-

een gebied dat los van de bevingen al een hoge werkloos-

ten van een kenniscentrum voor innovatieve bouw in

heid en lage groei kent. Waar we kansen zien gaan we

de stad Groningen. Slaagt dat, dan behoort ook een

de economie aanjagen, we willen de voorwaarden voor

soortgelijk ict-kenniscentrum tot de mogelijkheden. Het

economische groei verbeteren en het financieringsklimaat

moeten instituten worden vergelijkbaar met Entrance

verbeteren.’

op Zernike, een brandpunt van kennis en nieuwe initiatieven op het gebied van energietransitie. Marco Smit:

30

Er is 97,5 miljoen euro beschikbaar. Hoe gaat dat besteed worden?

‘Bedrijven die ontstaan vanuit de universiteit of de Hanze-

Peter Arnold Jellema: ‘Circa zeventig miljoen wordt als

elders in het land opzetten, maar in Bedum of Winsum.

leningen uitgegeven, deels investeren we het, zoals de

Daar willen wij ze bij helpen. Zo groeit een belangrijke

vijf miljoen in het glasvezelnetwerk. Tevens besteden we

verbinding tussen kennis en productie, een verankering

een deel aan projecten zoals bijvoorbeeld gebiedsmarke-

die een stevige economische structuur schept.’

ting. We zijn een zogeheten revolving fund, dat betekent

Smit maakt de vergelijking met Food Valley bij Wage-

dat een deel van het geïnvesteerde geld terugkeert in het

ningen. Daar is rond de Wageningen University een

fonds. Subsidie verstrekken we niet.’

netwerk ontstaan van instellingen die innovaties

Marco Smit: ‘Het geld op zich is niet eens het belangrijkste.

vermarkten. In de regio zitten weer talloze bedrijven in

We zijn in de eerste plaats op zoek naar ideeën die we verder

de voedselverwerkende industrie die voor de productie

op weg kunnen helpen.’

zorgen. Smit: ‘Ook in Groningen willen we op die manier

hogeschool moeten hun productie niet in China of

de verbinding maken tussen kennis die in de stad zit en

En dat loop storm?

productiebedrijven in de provincie.’

Peter Arnold Jellema: ‘Het aantal goede ideeën dat bij ons

Over een jaar of twintig zullen de aardbevingen over

of via het Ondernemershuis Noord-Groningen wordt

zijn. Smit: ‘Dan moeten we kunnen zeggen: dat dossier

ingediend kan zeker meer worden. We hopen door onze

was bijzonder vervelend, maar de Economic Board heeft

initiatieven mensen aan te zetten tot goede ideeën.’

samen met de NOM, de provincie, Groningen Seaports

Marco Smit: ‘We worden wel dagelijks door ondernemers

en anderen het momentum gegrepen en ervoor ge-

bestookt met ideeën en plannen. De vraag is natuurlijk

zorgd dat de bedrijvigheid niet is afgegleden, maar dat

wat een goed idee is. We merken dat er mensen bij zijn die

er iets nieuws is opgebouwd. Wat we zeker niet willen is

louter op de zak met geld afkomen.’

dat een gebied achterblijft waar alle huizen prachtig zijn versterkt en nul op de meter hebben, maar waar geen

Smit en Jellema beleven tropenweken en maken lange

werk is en waar niemand meer wil wonen.’

dagen om zo snel mogelijk resultaten te kunnen tonen.

•

OK TOBER 2015

Kwetters!

16 verborgen functies van je favoriete social media Social media zijn continu bezig met vernieuwingen en verbeteringen. Sommige mogelijkheden worden groot naar buiten gebracht. Over andere functionaliteiten houden ze een radiostilte, waarna je er toevallig achter komt. Of wellicht helemaal niet. Maar in dat laatste komt verandering. http://bit.ly/1jaZZrc (bron: Frankwatching)

Soundsofmusic 27 oktober - 1 november 2015 Groningen Soundsofmusic is het festival waar je bijzondere muzikale ontdekkingen kunt doen. Muziek die je nog niet eerder hoorde op veel verschillende locaties in de stad Groningen. Daarnaast zijn er de (veelal gratis toegankelijke) guerrilla sounds, intieme, verrassende optredens op kleinschalige locaties in het stadscentrum. soundsofmusic.nl 31

The Glasgow Boys - Schots impressionisme 1880-1900 Van 22 september 2015 tot en met 7 februari 2016 presenteert het Drents Museum in Assen een grote internationale tentoonstelling met werken van The Glasgow Boys, een van de belangrijkste Britse kunstenaarsgroepen van hun tijd. Eind 19de eeuw kwam het werk van deze groep jonge Schotse schilders, waaronder James Guthrie, George Henry en John Lavery, tot bloei. impressionisme werkten zij in een moderne Europese stijl. Voor het eerst

Wijnproeverij bij De Frysling,Twijzel

sinds 1900 is nu buiten Groot-Brittannië een overzicht te zien dat exclusief

Kom op zondagmiddag van 14.00 tot

gewijd is aan deze Schotse kunstenaars.

17.00 uur wijn proeven bij wijngaard

Geïnspireerd door de schilders van Barbizon, de Haagse School en het Franse

De Frysling in Twijzel. Er is keuze uit verschillende wijnen gemaakt van in

Mobiel wordt handscanner

Friesland geteelde druiven. De naam

Office Lens is een gratis app van Microsoft die speciaal

Frysling is een combinatie van de pro-

ontwikkeld is om documenten met de camera in te

vincie naam Fryslân en het druivenras

scannen en deze bijvoorbeeld om te zetten naar pdf,

Riesling, die in Duitsland de koningin

Word of PowerPoint. Het perspectief wordt hierbij auto-

van de druiven wordt genoemd. Je kunt

matisch gecorrigeerd. Het resultaat kan direct (online)

niet alleen wijn proeven bij wijngaard

worden bewaard of worden doorgestuurd naar een van je contactpersonen.

De Frysling. Ook worden er rondleidin-

Er zit een ook een functie in die speciaal gemaakt is voor het maken van

gen en diverse workshops gegeven.

foto’s van een whiteboard. Kortom, ideaal tijdens vergaderingen. Office Lens

Kijk voor meer informatie op frysling.nl.

is er voor iOS, Android en uiteraard Windows Phone. (Bron: computeridee.nl)

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

SPOTLICHT

ONDERNEMING UITGELICHT

Voor Organ Assist breekt de

32

Artsen zijn er laaiend enthousiast over. Want de apparaten van Organ Assist kunnen levens redden. Met de Lung Assist bijvoorbeeld kunnen tien tot twintig procent meer donorlongen voor transplantatie worden gebruikt. Dat gaat in een ziekenhuis als het UMCG om zo’n tien patiënten per jaar die een vroegtijdig overlijden wordt bespaard. ‘Een gigantische winst’, zegt directeur Melchior van Voorden van Organ Assist.

Van Voorden is maar wat blij met de steun vanuit de

niet meer worden gebruikt.

medische hoek, al zijn de schattingen van de artsen volgens

Van Voorden: ‘Het krijgt geen zuurstof en voedingsstof-

hem nog aan de conservatieve kant. Het maakt in elk

fen en afvalstoffen worden niet meer verwijderd. De

geval wel duidelijk dat de apparaten van Organ Assist een

mate waarin het daardoor schade oploopt, bepaalt in

enorme stap vooruit zijn ten opzichte van de gangbare

hoeverre de stofwisseling weer op gang kan komen en

transplantatiepraktijk, betoogt Van Voorden.

daarmee het succes van de transplantatie.’ Duurt het

Want hoe gaat het nu veelal? Een donororgaan dat beschik-

transport te lang dan moet een hoopvolle patiënt alsnog

baar komt, wordt zo snel als het kan opgeslagen en vervoerd

de teleurstellende mededeling van de arts verwerken dat

in een bak met ijs. Maar zonder bloedsomloop gaat de

het orgaan waar hij op rekende onbruikbaar is.

kwaliteit van het orgaan rap achteruit en kan het vaak •

OK TOBER 2015

tijd van oogsten aan Drempel De orgaanperfusiesystemen van Organ Assist bootsen lichaamsfuncties na door een bloedachtige vloeistof door het orgaan te pompen waardoor het stervensproces ervan een stuk langzamer gaat. Van Voorden: ‘Het blijft functioneren als het is verwijderd. Dat heeft twee voordelen: er kunnen meer organen worden gebruikt en daarbij kunnen de organen ook worden getest.’ Veel organen worden door de transplantatiechirurg afgewezen, maar de artsen doen dat op hun gevoel. Worden ze getest, dan kan het zijn dat de kwaliteit goed genoeg is om ze alsnog te kunnen transplanteren. Zo werden

Kidney Assist

in het UMCG tien longen die werden afgekeurd door chirurgen na te zijn aangesloten op een systeem van Organ Assist alsnog getransplanteerd. Van Voorden opgetogen: ‘En al die tien patiënten leven nu nog!’ Nu menig arts en ook de markt overtuigd raakt van het nut en de werking van de Liver Assist, de Lung Assist

Liver Assist

en de Kidney Assist ligt de toekomst open voor Organ

33

Assist. Een bijzonder fraaie toekomst zelfs, verwacht Van Voorden. Na meer dan tien jaar ontwikkelen en sleutelen aan de orgaantransplantatieapparatuur staat het bedrijf daarmee op de drempel van een nieuwe fase. Het moment van oogsten is aangebroken.

Lange adem De geschiedenis van Organ Assist begint eind jaren negentig met het idee van hoogleraar Gerard Rakhorst, werkzaam bij de vakgroep Biomedical Engineering van de Rijksuniversiteit Groningen, die samen met pHD student Arjan van der Plaats bedacht dat een donorlever buiten het lichaam wel eens langer houdbaar zou kunnen zijn wanneer het orgaan kunstmatig zou worden gevoed. Ze ontwikkelden daarop een perfusiepomp die de kwaliteit van een donorlever door toediening van zuurstofrijke vloeistof en voedingsstoffen langer op peil houdt. Perfusie is een medische term voor vochttoediening. Rakhorts zag marktkansen voor zijn vinding en richtte in 2005 Organ Assist op. In de tien jaar die volgden werd de markt opgewarmd en de lever-perfusiepomp flink verbeterd. Naast de Liver Assist ontwikkelde Organ Assist haar systemen om longen en

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Lung Assist

nieren te ‘revitaliseren’. ‘Het is een zaak van de lange adem’, verklaart Van Voorden. ‘Je hebt artsen nodig die er in geloven en ze willen uiteraard ook bewijs zien. De klinische studies daarvoor lopen momenteel, maar het duurt jaren eer die zijn afgerond en gepubliceerd.’ En dan zijn er nog de verzekeraars en de ziekenhuizen die over de streep getrokken moeten worden.

Nieuwe stap Nu de NOM is toegetreden en kapitaal beschikbaar is gekomen kan Organ Assist haar volgende grote stap zetten. Er is geld nodig om productie en marketing van een groter aantal systemen te kunnen betalen. Ook de ontwikkeling van nog weer nieuwe producten gaat onverminderd voort. ‘De kapitaalinjectie biedt ons tevens de kans te werken aan nieuwe systemen voor de alvleesklier en het hart’, vertelt Van Voorden. Daarnaast wordt met

Nieuwe bedrijfsfase, nieuwe financiering

een nieuw project ook de Amerikaanse markt betreden.

‘Organ Assist is ontstaan vanuit de RUG/UMCG-omgeving’, zegt NOM-manager Ruud van Dijk. ‘Een uitstekende kraamkamer voor dit soort initiatieven. Met het oog op de verwachte stijging in verkopen, had Organ Assist

34

dringend behoefte aan middelen om de productie op te kunnen voeren. ’ Begin 2015 schoof de NOM aan bij de gesprekken over herfinanciering van Organ Assist. ‘Vanaf het eerste moment hadden we de overtuiging dat Organ Assist Organ Assist werd onlangs benaderd om mee te werken

met iets heel moois bezig was’, vertelt Van Dijk. Het

aan ontwikkeling van een systeem dat ledematen kan

bedrijf had volgens hem een goede basis gelegd voor

redden. Het wordt gefinancierd vanuit het Amerikaanse

snelle internationale groei, de volgende stap in de

ministerie van Defensie. ‘Verliezen van een arm of been

levensfase van de onderneming.

door een militair die op een bermbom rijdt is een enorme schrik voor het thuisfront. Soms kan zo’n ledemaat

Van Dijk: ‘Los van wat voor soort bedrijf het is, wanneer

toch nog gered worden.’

het snel groeit en internationaal gaat, stuit het op de-

Want het werkingsprincipe blijft ook voor de ledematen.

zelfde vraagstukken. Daar hebben we als NOM ervaring

‘De basis van onze perfusiesystemen is altijd een pomp,

mee, daar zit onze meerwaarde. Onze ideeën brengen

een heater-cooler en een orgaankamer’, legt Van Voorden

we graag naar voren, maar we gaan niet op de stoel van

uit. Alle beschikbare apparaten van Organ Assist staan

de ondernemer zitten.’

sinds vorig jaar in wat een wereldprimeur mag heten, de orgaankamer in het UMCG, waar alle soorten orgaantransplantaties kunnen worden gedaan. ‘We zijn nog lang niet uitgegroeid’, zegt Van Voorden. ‘In Europa begint het nu bescheiden te lopen. Dat is

Ruud van Dijk Investment Manager NOM T (06) 215 185 09 • E [email protected]

onze springplank. Daarna willen we serieus de Amerikaanse markt op en dan de rest van de wereld.’ •

OK TOBER 2015

NOM financiert zorginnovatie

‘Er valt voor Active4Care veel te winnen’ Active4Care uit Nieuw-Buinen ontwikkelde een patiëntenlift met elektrisch aangedreven onderstel. Een innovatie die inspeelt op een groeiende behoefte van zowel patiënten, verzorgenden als zorgorganisaties. De NOM heeft recent een financiering verstrekt. ‘Traditionele liften zitten redelijk aan het eind van hun technische levensduur.’ Al een paar decennia wordt er gebruikgemaakt van tilliften. Het is een voorziening om mensen met lichamelijke beperkingen eenvoudig en veilig te verplaatsen. Denk aan mensen die niet of nauwelijks meer kunnen staan en bijvoorbeeld niet meer vanaf het bed in een rolstoel kunnen komen. Of andersom. Een tillift, voorzien van wieltjes en dus verrijdbaar, vergroot het comfort van deze patiënten en het gebruiksgemak voor de verzorgende. Hoewel, dat laatste zeker niet mag worden overschat. Het duwen of trekken van een tillift vraagt doorgaans veel kracht en leidt door fysieke overbelasting nogal eens tot nek-, rug- en schouderklachten. Zelfs in tijden van een steeds strengere Arbowetgeving.

Zelfrijdend onderstel Het zette Jos Huizinga en Henk Janssen aan het denken. En dat kun je gerust aan hen overlaten. Beiden beschikken over meer dan 25 jaar ervaring in de zorgsector. Zo heeft Jos met zijn vorige bedrijf onder meer het concept Verzorgd Wassen met succes in Nederland geïntroduceerd. Henk is eigenaar van Indes, een toonaangevende onderneming in zorginnovaties. Samen bundelden ze hun krachten en startten in het

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

35

Vervangingsmarkt Voor het vermarkten van de elektrisch aangedreven tillift was financiering nodig. De Rabobank, de huisbankier van Active4Care, wilde wel bijdragen, maar alleen als ook een partij als de NOM erbij werd betrokken om risicokapitaal in te brengen. Niet veel later zat Jan Martin Timmer (destijds Investment Manager van de NOM, tegenwoordig

36

Drentse Nieuw-Buinen het bedrijf Active4Care, waarmee

Fondsmanager van het Investeringsfonds Groningen)

ze ideeën ook daadwerkelijk willen omzetten in nieuwe

met de mannen van Active4Care om tafel. ‘Dat was een

producten en concepten. Het eerste project waar de kers-

boeiend en inspirerend gesprek’, blikt Jan Martin terug.

verse onderneming zich op richtte, was het verbeteren

‘Ze hadden een goed zicht op huidige en toekomstige

van het gebruiksmak van tilliften. Hun inspanningen

marktontwikkelingen en gaven aan dat hun innovatie

resulteerden in een innovatieve oplossing: een elektrisch

inspeelde op een groeiende behoefte van zowel de

aangedreven tillift. Een lift met een zelfrijdend onderstel,

patiënt, de verzorgende als de zorgorganisatie. Dat bleek

grotendeels gebaseerd op de principes van een elektrische

te kloppen, want hun verhaal kwam overeen met het

fiets.

onderzoek dat ik nadien verrichtte. De traditionele liften kennen hun grenzen en zitten nu redelijk aan het eind

Minimale belasting

van hun technische levensduur. In die vervangingsmarkt

Het product is inmiddels ontwikkeld en geproduceerd,

gaat de elektrisch aangedreven tillift van Active4Care

hoofdzakelijk gefinancierd uit eigen middelen. Om het

ongetwijfeld een voorname rol spelen. De NOM heeft

goed in de markt te zetten werd onlangs Gosse Kooi

daarom besloten een financiering te verstrekken.’

binnengehaald. Hij heeft de rol van Jos Huizinga als directeur en aandeelhouder overgenomen. Net als Jos en

Export

Henk heeft ook Gosse zijn sporen verdiend in de zorg-

Momenteel wordt er hard gewerkt om Active4Care stevig

sector. Tot begin 2012 was hij directeur van Vitalis uit

in de steigers te zetten. Zo worden er extra mensen

Drachten, een leverancier van hulpmiddelen voor zorg-

aangenomen voor de verkoop in Nederland. Maar ook

instellingen en senioren. Na 18 jaar besloot hij het be-

de export moet langzaamaan handen en voeten krijgen.

drijf te verkopen. Een geweldige innovatie noemt Gosse

Want nu al is er in de zorgsector veel interesse voor de

de elektrisch aangedreven tillift. ‘Je kunt het zonder veel

lift van het bedrijf. ‘Niet alleen uit West-Europa, maar

moeite aantrekken of vooruitduwen. De fysieke belasting

ook uit Canada, Nieuw Zeeland en Australië komen

is minimaal en ook de patiënt wordt hierdoor nog meer

aanvragen binnen’, zegt Gosse. ‘Er valt voor Active4Care

comfort geboden. Bovendien is de lift op afstand uit te

veel te winnen. Vooral ook omdat er naar verwachting

lezen. Bij een storing of een defect kan er dus razendsnel

tot 2040 sprake is van een groeiende vergrijzing van de

een diagnose worden gesteld, waarna het probleem meteen

bevolking. Tot die tijd zal de vraag naar tilliften dus ook

kan worden verholpen.’

groeien. Dat is een fijn vooruitzicht.’

•

OK TOBER 2015

Klaas Kooistra, nieuwe Investment Manager Aanjaagfonds Sinds kort is Klaas Kooistra werkzaam als Investment Manager bij het Aanjaagfonds. Hij is de opvolger van Jan Martin Timmer. ‘Ik ben in staat om een casus snel te doorgronden en van een visie te voorzien’, zegt hij. Na zijn studie Bedrijfseconomie aan de RUG bewandelde Klaas Kooistra verschillende wegen. Hij begon in de personeelsbemiddeling, was betrokken bij een startup in de plastic recycling, werkte als subsidieadviseur en was een aantal jaren actief bij een Rabobank. ‘Langzaamaan kreeg ik steeds meer inzicht in wat ik precies wilde’, vertelt hij. ‘Zeker nadat ik bij de bank in gesprek raakte met een innovatieve ondernemer. De bank kon vanwege het hoge risicoprofiel zijn bedrijf helaas niet financieren. Maar ik vond het geweldig om met hem te sparren en te zoeken naar andere financieringsmogelijkheden. Hier ligt mijn toekomst, dacht ik.’ Klaas kwam terecht bij Flinc, waar hij projectmanager werd. Zijn wens was om door te groeien naar de functie van Investment Manager. Dat is

37

hem nu, een jaar later, ook gelukt. ‘Bij het Aanjaagfonds heb ik het stokje overgenomen van Jan Martin Timmer die Fondsmanager van het Investeringsfonds Groningen is geworden’, verduidelijkt hij. ‘Sindsdien help ik starters en bestaande bedrijven met groeipotentie verder met financiering en laat ik ze profiteren van ons netwerk. Waar mijn kracht ligt? Ik ben in staat om een casus snel te doorgronden en van een visie te voorzien. Daarnaast ben ik een gemakkelijk benaderbare, maar bovenal kritische

‘Ik ben een kritische sparringpartner’ sparringpartner die er alles aan doet om een kansrijk bedrijf op de best mogelijke manier gefinancierd te krijgen Als het nodig is werk ik ook graag samen met andere financiers, om zo gezamenlijk de financiering rond te krijgen. Uiteindelijk gaat het erom dat een onderneming de ruimte krijgt om te groeien.’

Klaas Kooistra Investment Manager NOM T 06 - 557 076 95 • E [email protected]

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Na een traject van een jaar waarbij de NOM intensief heeft samengewerkt met de ABN AMRO is Romke Groeneveld de nieuwe eigenaar van hydrauliekcilinderproducent FlexHydro. Het was een lang traject, maar de groeipotentie van het bedrijf en de passie van de ondernemer gaven uiteindelijk de doorslag. Wij spraken met de hoofdrolspelers.

Geslaagde overname Flex

Samenwerking NOM en ABN FlexHydro maakt hydraulische cilinders voor allerlei sectoren zoals de petro-chemische industrie, de machinebouw en de offshore. Groeneveld, de nieuwe eigenaar, is er maar wat trots op. We spreken hem bij de fabriek in Winschoten. Romke Groeneveld

38

Romke Groeneveld (RG): ‘Ik heb altijd gezegd: als ik een bedrijf begin, dan moet dat voor mijn vijftigste. Net voordat het zover was kreeg ik van de vorige eigenaren de vraag of ik FlexHydro, waar ik al 24 jaar werk en waar ik toen directeur was, over wilde nemen. Dan kom je in het traject van geld en ga je met de bank, in mijn geval de ABN AMRO, praten.’ Bij de bank was het Henry Staas, specialist in bedrijfsovernames, die het traject begeleidde. We bellen hem. Hij zit in de auto maar maakt graag even tijd vrij om te vertellen over het project waar hij een jaar lang intensief mee bezig was.

Henry Staas (HS): ‘Je stelt je de vraag: gaat deze vent het doen? Als snel bleek het antwoord hierop volmondig ja. Maar •

OK TOBER 2015

toen ik naar de financiering keek was de puzzel behoorlijk

hebben voor de klantenportefeuille van FlexHydro. Als je

ingewikkeld. Er was een extra puzzelstukje in de vorm

de investering tegen het rendement afweegt, is nieuwbouw

van risicokapitaal nodig. Toen kwam de NOM, met wie ik

echt nodig.’

al vaker had samengewerkt, in beeld. Als op een gegeven moment blijkt dat de financiering bij de bank niet rond

RG: ‘De cilinders worden steeds groter terwijl de kleinere steeds

komt, wil je geen nee verkopen. Dan is het mooi dat er

vaker uit het Oostblok komen. Je ziet dat we dus steeds grotere

een externe partij is die mee wil financieren.’

cilinders produceren. Onze kranen kunnen nu 1000 kilo hijsen, straks hebben we er twee die 5000 kilo aankunnen zodat we mee

Bij de NOM komt de case op het bureau van Jan Martin

kunnen en klaar zijn voor de toekomst.’

Timmer terecht. Hij vertelt op het kantoor van de inves-

Hydro door eigen werknemer

AMRO biedt bedrijf internationaal groeiperspectief teringsmaatschappij in Groningen waarom FlexHydro zo goed bij de NOM past.

Jan Martin Timmer (JMT): ‘Het is belangrijk dat de bank ons wist te vinden. Op die manier konden we elkaar versterken. De NOM heeft FlexHydro een lening verstrekt uit het Aanjaagfonds. Het is namelijk een onderscheidend bedrijf dat een dominantere marktpositie kan krijgen, niet

JMT: ‘FlexHydro opereert op een grote markt maar is heel flexibel

alleen nationaal maar ook internationaal. Internationaal

richting de klant. Alles kan, niets is onmogelijk. Die flexibiliteit,

groeien is altijd risicovol. Een bedrijf moet dan op alle

daar zetten ze echt op in en dat maakt ze heel onderscheidend.

fronten meebewegen. Dan ga je kijken: kan dat? Groene-

Er zijn ook andere bedrijven. Als daar een last-minute vraag komt,

veld heeft zijn team zo ingericht dat ik er alle vertrouwen

bijvoorbeeld uit de haven van Bremen, om binnen een week een

in heb. Daarom past FlexHydro goed bij het Aanjaagfonds.’

partij cilinders te leveren, dan is het antwoord vaak nee. Groeneveld heeft zijn productielijn en zijn team echter zo ingericht dat ze

HS: ‘Het was een bijzonder traject. Het geeft dan ook een

alles kunnen laten vallen en de opdracht tussendoor kunnen doen

kick wanneer het dan lukt, zeker omdat ik er vanaf het

én dus wel binnen het tijdsbestek van een week kunnen leveren.

begin bij betrokken was. Ik vind het geweldig dat Groene-

Dat maakt het bedrijf zo bijzonder.’

veld nu eigenaar is. Ik gun het hem echt.’

RG: ‘Ik werk hier al 24 jaar. Ik ben ooit begonnen als monteur, RG: ‘Al met al duurde het traject toch lang. De NOM heeft

werd daarna baliemedewerker, slangenmaker, werkvoorbereider

me behoorlijk geholpen, als ze niet hadden meegedaan

en tekeningenmaker en deed daarna de inkoop en daarna de

was het hele verhaal niet doorgegaan. Hiernaast heeft de

reparaties, werd vervolgens tweede man, bedrijfsleider, toen

NOM een controlerende functie. Ik denk dat ik het goed

directeur en nu eigenaar. Ik dacht dat ik alles al had meegemaakt

doe, maar ze houden de vinger aan de pols en dat vind ik

maar man wat was het zwaar! Ik ben nu dan wel de baas, maar

prettig.’

ik kan niks alleen en mijn jongens ook niet. We zijn een echt team en als team ben je sterk. Het voelt alsof het bedrijf van ons

JMT: ‘Een van de voorwaarden voor financiering was het

allemaal is en daar hebben we heel hard voor gewerkt. Ik ben

realiseren van nieuwbouw, zodat er grotere cilinders gepro-

heel trots!’

duceerd kunnen worden. Groeneveld is een ondernemer met de hand op de knip. Dat is helemaal niet erg, maar

Benieuwd naar meer over de nieuwe

we hebben hem de vraag gesteld: wat gebeurt er als je niet

eigenaar van FlexHydro? Bekijk dan de

gaat uitbreiden? Het bleek dat dit op den duur gevolgen zou

video via www.nom.nl/flexhydro

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Klaas Kooistra Investment Manager NOM T 06 - 557 076 95 • E [email protected]

39

NOM KIJKT OM

40

‘Maatschappelijke waarde is onze grootste winst’ De Verbinding in Groningen is een fabriek waar alleen dove mensen in dienst zijn. Ze leveren vakwerk in hout- en metaalbewerking, al ligt de productiviteit wel 20 tot 30 procent lager dan de concurrenten. Is dat erg? Niet voor klanten die aan de weg willen timmeren met social return. ‘Wij creëren kwaliteitsproducten én maatschappelijke waarde’, zegt directeur Toine van Bijsterveldt. Aan sympathie geen gebrek. Iedereen reageert positief op

Gebaren als voertaal

De Verbinding en de organisatie kreeg al diverse onder-

Gezonde omzet is voor De Verbinding ‘slechts’ nodig om te

scheidingen, zoals de Hart-Hoofdprijs van de Triodos-

bestaan, want het enige doel is om banen te creëren voor

bank (2012). ‘Toch blijft het een uitdaging om de maat-

dove mensen. ‘We zijn een social enterprise. Dat betekent dat

schappelijke waardering voor ons bedrijf te vertalen naar

wij meer waarde hechten aan het aantal arbeidsplaatsen en

een goed gevulde orderportefeuille’, vertelt initiatief-

het welzijn van onze medewerkers dan aan winstmaximali-

nemer Van Bijsterveldt. ‘De bouwcrisis was daar afgelopen

satie’, legt Van Bijsterveldt uit. Als vader van een dove zoon

jaren in grote mate debet aan, maar ik constateer ook

(25 jaar) maakt hij van dichtbij mee hoe moeilijk het is om

dat sociaal ondernemerschap voor het bedrijfsleven nog

in onze samenleving mee te doen als je niets kunt horen.

bepaald geen prioriteit heeft. Terwijl zakendoen met onze

Het grootste probleem is communicatie, daarom besloot de

organisatie een eenvoudige manier is om invulling te

sociaal gedreven entrepreneur zelf een bedrijf te starten waar

geven aan MVO-beleid en social return.’

iedereen dezelfde taal spreekt: gebarentaal. •

OK TOBER 2015

NOM kijkt om! Van Bijsterveldt beschikt als interim bestuurder en general

Hoe gaat het eigenlijk met de bedrijven waar NOM in het ver-

manager over ruime ervaring in het rendabel maken van

leden in participeerde? In deze rubriek kijken we samen met

organisaties. ‘Alles begint met klanten. Daarom heb ik

ondernemers terug naar de ontwikkeling tussen toen en nu.

eerst mijn netwerk ingezet om opdrachtgevers te zoeken voor De Verbinding. Vanaf het prille begin (2007, red.) vormen Schipper Kozijnen en Ruiter Dakkapellen de fundatie van onze timmerfabriek. Met deze trouwe afnemers

zijn geen doorsnee bedrijf en dat vraagt om een andere

zijn we zelfs de bouwcrisis doorgekomen. Maar hoe blij

aanpak. Met vallen en opstaan komen we daarachter,

we ook zijn met beide opdrachtgevers, het is een kwets-

want we hebben nauwelijks vergelijkingsmateriaal.

bare basis. Bovendien is het nog steeds onze ambitie om 25 arbeidsplaatsen te realiseren en op dit moment hebben

Datzelfde gold in het begin voor onze dove medewerkers.

10 dove mensen een baan bij ons. We hebben dus nog

Doordat ze vanaf hun geboorte niets horen, hebben ze

een flinke slag te maken.’

een achterstand in hun ontwikkeling. Het opleiden en het vinden van een werkritme vroeg daarom veel door-

Sociaal ondernemen

zettingsvermogen.’

De tijdgeest lijkt De Verbinding mee te zitten bij hun groeiambitie. Social return is steeds vaker een voorwaarde in aanbestedingsprocedures en met de Participatiewet - per 1 januari 2015 - wil de overheid stimuleren dat kwetsbare groepen een kans krijgen in het bedrijfsleven. ‘Een goed begin, maar de spelregels zijn te vrijblijvend’, vindt Van Bijsterveldt. ‘Wij zijn nog steeds afhankelijk van de gunfactor en intrinsieke motivatie van bedrijven die sociaal willen ondernemen. En die staan niet in de rij, hebben we gemerkt, ondanks de sympathie voor wat wij

41

doen. Het betekent dat we op de markt dezelfde uitgangspositie hebben als elk ander bedrijf en met goede ideeën moeten komen om de omzet op peil te houden.’ De Verbinding verkent daarom voorzichtig nieuwe horizonnen, naast de basisproductie van kozijnen, dakkapellen en gevelelementen. ‘Vorig jaar hebben we de zogenoemde ‘STILL’ geproduceerd, een houten object voor de publieke ruimte waar mensen zich kunnen terugtrekken. Het is ontworpen door architect Haiko Meijer van Onix en gepresenteerd tijdens de Dutch Design Week. Verder werken we aan een educatief houten speelhuisje voor de onder-

Het gemotiveerde team - onder leiding van Piet van

wijssector. Na jaren van overleven ontstaat er weer ruimte

Burik, die wel kan horen - is inmiddels helemaal inge-

voor creativiteit. Dat is nodig om verder te bouwen en

werkt. ‘Het hebben van deze baan maakt voor hen echt

ook in de toekomst een plek te garanderen voor onze

een wereld van verschil’, merkt Van Bijsterveldt. ‘Dat

dove vakmensen.’

ze hier volwaardige vakmensen zijn en niet buiten spel staan, vergroot hun eigenwaarde. Dat werkt positief door

Vallen en opstaan

in hun hele leven. Ze tellen eindelijk mee in de samen-

Wie weet biedt het netwerk van de NOM nog interessante

leving, stichten gezinnen en ontwikkelen zich verder.

kansen? Van Bijsterveldt klopte bij de oprichting van De

Voor ons is dat het best denkbare succes. Als het creëren

Verbinding aan bij de NOM om te kunnen investeren in

van maatschappelijke waarde in de toekomst gaat mee-

een fabriek, machines en het opleiden van medewerkers.

tellen bij het gunnen van opdrachten, dan zijn we hele-

‘De lening hebben we destijds versneld terugbetaald.

maal tevreden.’

Verder was het vooral onze eigen ontdekkingstocht. We

Meer informatie: www.deverbindingbv.nl

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

OP WEG NAAR EEN SUCCESVO

‘Een goede voorberei Nee, een blauwdruk bestaat er niet. Wel zijn er zaken waar u bij het indienen van een financieringsaanvraag nadrukkelijk op moet letten. Welke? Daarover gingen we in gesprek met Investment Managers Diederik Jongema (Doefonds Fryslân) en Dave de Groot (MKB Fonds Drenthe).

Aan tafel geen moment van stilte. Daarvoor hebben Diederik Jongema en Dave de Groot gewoonweg te veel te vertellen. Beiden zijn Investment Manager, respectievelijk van het Doefonds Fryslân en het MKB Fonds Drenthe. Enthousiast verhalen ze over de prachtige MKB-bedrijven die ze de afgelopen periode hebben bezocht. En over hun ontmoetingen met inspirerende en bevlogen ondernemers. Maar het gaat deze middag vooral over de

42

kwaliteit van de financieringsaanvragen die ze binnenkrijgen. Want die laat weleens te wensen over, zo blijkt. Niet zomaar sneuvelen in ons land meer dan de helft van de financieringsaanvragen. Hoe kun je de kwaliteit verhogen? Of beter: wat zijn de ingrediënten voor een succesvolle financieringsaanvraag?

Voorbereiding ‘Voor het krijgen van een financiering is een goede voorbereiding van cruciaal belang’, benadrukt Diederik. ‘Als je als ondernemer goed beslagen ten ijs komt, word

Diederik Jongema

je door iedereen serieus genomen. Laat dus zien dat je

Investment Manager T (06) 557 122 96 • E [email protected]

weet waar je het over hebt. Zorg voor een goed businessplan, waarin de ideeën duidelijk en bondig zijn uitgewerkt. Hoe is de onderneming opgezet en hoe ga je je

Telefoontje

plannen realiseren? Wat zijn de marktontwikkelingen?

Een financieringsaanvraag begint bij het Doefonds

Waar liggen de kansen en bedreigingen? En hoe speel je

Fryslân en het MKB Fonds Drenthe doorgaans met een

daarop in? Met een gedegen businessplan en een helder

telefoontje. Tijdens zo’n telefoongesprek wordt er door

verhaal leg je een stevig fundament onder je organisatie.

Diederik en Dave gericht doorgevraagd. ‘We willen aller-

Tegelijkertijd kunnen wij dan op een korte termijn een

eerst weten of de plannen en het bedrijf binnen de ge-

inschatting maken van de haalbaarheid van de plannen.

stelde criteria passen’, zegt Dave. ‘Als we het idee hebben

Helaas maken sommige bedrijven zich er te gemakkelijk

van niet, dan geven we dat meteen aan. Als het mogelijk

vanaf. Ze realiseren zich niet dat het doen van een finan-

is verwijzen we de ondernemer in zo’n geval door naar

cieringsaanvraag zonder goede voorbereiding nagenoeg

andere partijen waar hij wel terecht kan. Ook dat is een

tot niets leidt.’

belangrijke taak van ons. Past het wel binnen het fonds, •

OK TOBER 2015

LLE FINANCIERINGSAANVRAAG

ding is cruciaal’ als houvast voor de ondernemer. Als er een businessplan is dan ontvangen wij die van tevoren uiteraard graag, maar de afspraak staat. We kijken verder dan alleen feiten en cijfers. Daarom willen we de ondernemer graag even in de ogen kijken. Zien waar hij mee bezig is en hoe de bedrijfscultuur is. Als je door een fabriek of kantoor loopt merk je bijvoorbeeld al snel of het logisch is ingericht en of processen efficiënt verlopen.’ Voor Diederik is dat lastiger, geeft hij aan. Het Doefonds Fryslân financiert uitsluitend MKB’ers met een innovatief idee. Veelal gaat het dan om startups. ‘En die hebben niet altijd een kantoor. Maar ik voel wel hoe een ondernemer erin staat. Of hij de drive en het doorzettingsvermogen heeft om zijn bedrijf ook in zware tijden te laten draaien. Juist daarom is het belangrijk om hem in zijn werkomgeving te zien en te spreken.’

Stappenplan? Om tot een succesvolle financieringsaanvraag te komen moet de ondernemer dus zorgen voor een betrouwbare en professionele uitstraling, voor zichzelf en zijn bedrijf. Hij moet zijn plan overtuigend en oprecht verkopen, geloof tonen in zijn business en weten wat hij nodig heeft om zijn plannen waar te maken. En dus is ook nu weer een goede voorbereiding van enorme waarde. Maar

Dave de Groot Investment Manager T (06) 557 079 67 • E [email protected]

hoe kun je je nu eigenlijk het beste op een financieringsaanvraag voorbereiden? Bestaat er geen vastomlijnd stappenplan? Nee, niet concreet, zegt Diederik. Wel komt hij met een suggestie. ‘Je kunt beginnen met een bierviltje

dan vragen we of de ondernemer in een paar minuten

waarop je noteert waar je staat, waar je naartoe wilt en

kan uitleggen wat hij/zij doet en hoe hij zijn plannen

wat je daarvoor nodig hebt. Daarna breng je met het

denkt te realiseren. Een soort elevator pitch. Wanneer we

Business Model Canvas, een hulpmiddel voor het maken

merken dat hij de stip op de horizon in beeld heeft, gaan

van een businessplan, alle relevante bedrijfsaspecten zo-

we op de koffie.’

als het verdienmodel, klanten, relaties en leveranciers op een overzichtelijke en visuele manier in kaart. Op basis

Afspraak

daarvan schrijf je je businessplan. Als je deze volgorde

Op de koffie? Moet er niet eerst een businessplan over-

aanhoudt heb je je plannen altijd goed uitgelegd en

legd worden? Dat plan was toch zo belangrijk? ‘Dat is

onderbouwd. En daarmee zet je een voorname stap om

het ook’, reageert Dave,’maar in eerste instantie vooral

je financieringsaanvraag tot een succes te maken.’

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

43

VCN 25 jaar! En dit hebben ze dan ook uitgebreid gevierd. Dit jaar bestaat VCN 25 jaar! Een mijlpaal. De NOM is sinds 2010 betrokken bij VCN en heeft het bedrijf de afgelopen jaren een behoorlijke groei zien doormaken. Het aantal machines is uitgebreid, evenals het aantal m2 en het aantal personeelsleden. VCN verspaant verschillende soorten staal, roestvast staal, aluminium, koper en messing, waarbij ze gespecialiseerd zijn in de complexere delen met nauwe toleranties. Ze maken zowel halffabricaten als eindproducten. Kwaliteit is het belangrijkste speerpunt van het bedrijf. VCN bedient klanten over de hele wereld, en in allerlei sectoren. VCN is een echt familiebedrijf. Ooit gestart door vader en inmiddels voortgezet door beide zonen. Begonnen met één handmatige draaibank en nu een hypermodern machinepark. Ook moeder en schoondochter werken binnen het bedrijf. Door de manier waarop de familie leiding geeft aan het bedrijf ontstaat een prettige werksfeer. Dit resulteert tevens in langjarige dienstverbanden, wat weer leidt tot een stabiele basis. Ondanks dat mensen lang werken bij het bedrijf worden ze voldoende geprikkeld en gemotiveerd, doorontwikkeling staat dan ook hoog in het vaandel. Ook in mindere tijden steken ze niet hun kop in het zand. Tijdens de crisis hebben ze fors, maar verantwoord, ingegrepen in het bedrijf. Dit heeft ervoor gezorgd dat ze er sterker uit zijn gekomen en nu werken aan een mooie toekomst. Over enkele jaren willen ze verhuisd zijn naar een nieuw pand met minimaal het dubbele aantal m2. Kortom een bedrijf waar de NOM trots op is!

www.vcnbv.nl

weg niet j i or im ij do m Goo f e ere r ge and maa n e e er aan nem r e ond