NIEUWSBRIEF
Jaargang 38 - Kerst 2015
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 2 Colofon 2 Kijken vol verwondering 3 De financiële paragraaf 4 Kisumu-reis 2016 5 Bijdragen kan altijd 5 Kerzell, een heel dorp in treurnis 6 De 75e verjaardag van Josef Reith 7 Verkoop van kerstbomen in Kerzell 7 Bericht van Hans 8-9 Kerstkind 10 Bijpraten met Bergeijk 11 Adopteer een kerstkind 12 Bedankt voor uw bijdrage! 12
Voorwoord
Paul Gubbels (eindredacteur)
Colofon In deze nieuwsbrief leest u bijdragen van: Hans Burgman, Marijke Schoenmakers, Barbara Reith, Thijs Caspers, Hanneke Mijnhart, Martijn Knottnerus, Paul Gubbels en Marie-José Burgman. Vertalingen: Barbara Reith (Duits) en Paul Gubbels (Nederlands, Engels). Eindredactie: Paul Gubbels (e-mail:
[email protected]) Vormgeving en druk: Wim Ahne Secretariaat: Marie-José Burgman, tel.: 0547-388276 e-mail:
[email protected] Onze website: www.pandipieri.nl Kisumu-websites: www.pandipieri.org (algemeen), www.wakonyu.org (OMA-project) en www.mwangazart.weebly.com (Art School)
Kunst, humor en religie moeten een omgangsvorm bedenken voor het rare leven. Dat was het centrale thema van het symposium in september. Een hele mond vol. Maar het zorgde wel voor een mooi uitgangspunt en een aantrekkelijk symposium – wie er is geweest, zal dat beamen. Helaas was ik er niet bij. De crematie van een dierbare overledene maakte dat ik die dag op een andere plek moest zijn. Over de doden niets dan goeds, wil het cliché. Zo praten we ook vaak over een jaar dat afloopt. “Het was een goed jaar”, zeggen we graag. Maar in dit geval wás het ook zo. Een jaar waarin geleidelijk duidelijker werd hoe de nieuwe koers uitpakt die de stichting heeft ingezet. Een koers die goed voelt, durf ik hier hardop te zeggen. Maar er is meer. Want een koers is immers geen eindpunt of een doel op zichzelf. Een koers is een denkwijze, een kant die we met z’n allen op gaan. Naar nieuwe wegen, nieuwe kansen en uitdagingen. En die gaan we in 2016 ongetwijfeld tegenkomen. Ook in deze nieuwsbrief staat er weer van alles te gebeuren. Sinds de dagen van mijn voorganger Eugène Burgman is er veel veranderd aan deze brief. Samen met Kirsten van den Berg van de PR-commissie kijk ik er steeds kritisch naar. Ook voor de nieuwsbrieven in het nieuwe jaar zijn we onze ideeën aan het bundelen. En daar zijn we nog lang niet mee klaar. Hoe het ook zij, dit is de laatste brief van dit jaar. Ik wens u en de uwen bijzonder aangename, vredevolle kerstdagen. Ik vertrouw erop dat 2016 een mooi jaar mag zijn, waar we allemaal in goede gezondheid en vol vreugde invulling aan kunnen geven. Paul Gubbels, eindredacteur
2
Kijken vol verwondering Langs welke lijnen de toekomst loopt, weten we niet. Waar we wel over kunnen nadenken, is vanuit welke houding we de toekomst tegemoet treden. Proberen we krampachtig vast te houden aan wat we hebben? Of durven we vol verwondering het nog onbekende een plaats te geven? Het zijn dergelijke gedachten die de onderstroom vormen van een vol en kleurrijk jaar dat bijna achter ons ligt. Het was een jaar waarin Hans naar Nederland kwam voor een omvangrijke APK-keuring. Bij aankomst in Nederland bleek het machientje verre van soepel te lopen. Nu, een paar maanden later, is Hans er weer stukken beter aan toe. Natuurlijk, de tijd laat zijn sporen na. Ouderdom gaat aan niemand voorbij. Maar het is toch bijzonder dat oude bomen nog zo mooi kunnen bloeien. Het tekent Hans’ houding: vanuit het kwetsbare vruchtbaar vooruit durven kijken. Niet weten waar je uitkomt, maar desalniettemin vertrouwen hebben in wat je toevalt. Het symposium dit jaar ademde eenzelfde vertrouwen. Leidend was een uitspraak die Herman Finkers zich liet ontvallen tijdens een interview: “Kunst, humor en religie moeten een omgangsvorm bedenken voor het rare leven.” Een haast terloopse, maar rijkelijk gevulde uitspraak als je het mij vraagt. Het rare leven loopt immers steevast anders dan we verwachten. Daardoor kunnen we ons uit het veld laten slaan. Maar we kunnen ook proberen lenig te anticiperen op de ondoorgrondelijkheid die ons ten deel valt en ons een handje laten helpen door de kunst, religie en de humor. Niet door ze het ‘rare leven’ te laten beteugelen, maar door ze te gebruiken als ‘bronnen’ om zin te vinden te midden van alle onzin. Dat betekent volgens mij niet dat kunst, religie en humor de chaos verminderen of wegnemen. Wél dat ze ons vooruit trekken en ons dragen op momenten dat wij het zelf niet zo goed weten. Zo bezien zijn kunst, religie en humor – om het in het spoor van Jezus uit te drukken – ‘brood voor onderweg’.
Thijs Caspers (voorzitter) Allemaal zijn we voortdurend onderweg. Is het niet letterlijk, dan wel in onze geest. Vanzelfsprekend geldt dat ook voor onze stichting. Nadenkend over dit ‘onderweg zijn’, stuitte ik op een mooi beeld in ‘Losgelopen woorden’, het boek dat Hans Burgman schreef over zijn voetreis naar Santiago de Compostela. Ergens schrijft hij: “Het is mijn diepe overtuiging dat elke cultuur iets eigens heeft dat andere culturen missen, en nodig hebben… Een aardige illustratie van mijn standpunt is de legpuzzel… Zo zou je kunnen zeggen dat de mensen van Europa zich geconcentreerd hebben op de blauwe stukjes: ze hebben ze nauwkeurig bij elkaar gezocht en het is hun gelukt ze bijna allemaal aan te leggen; de blauwe stukjes stellen duidelijk de blauwe lucht voor. Slechts één stukje ontbreekt hun nog. Uiteindelijk duikt dit stukje op in Afrika. En wat blijkt nu? Op dit stukje staat een bootje.” Op speelse wijze daagt dit beeld ons uit om in beweging te blijven. Om nieuwsgierig te zijn en te ontdekken dat anderen de woorden hebben die onze antwoorden mede vormen. Dat betekent dat wij bovenal zijn geroepen om goed te luisteren: wat kunnen wij leren van onze vrienden in Pandipieri en wat kunnen zij leren van ons? Kunst, religie en humor zijn zo bezien talen die de conversatie kleur geven. Natuurlijk, vanuit een open houding en met eindeloze verwondering. Het was een mooi jaar, vol vertrouwen in het onbekende. Thijs Caspers, voorzitter
3
De financiële paragraaf
Martijn Knottnerus (penningmeester)
Op het Pandipieri-symposium van 26 september heb ik als penningmeester van de Stichting vrienden van Pandipieri het woord genomen om, aan de hand van de verschillende projecten binnen KUAP Pandipieri, toe te lichten hoe jullie schenkingen besteed zijn. In 2014 is er in totaal (dus inclusief Bergeijk en Kerzell) bij Mill Hill een bedrag van 80.000 euro binnengekomen en aan KUAP Pandipieri in Kisumu overgemaakt ten behoeve van de projecten van KUAP Pandipieri. Een van de projecten sprong eruit tijdens het symposium: het OMA-project. Julie Awino Juma, de coördinator van het OMA-project, vertelde ons live op het symposium in Utrecht dat de kosten van het OMA-project erg zijn toegenomen. Dit doordat de Keniaanse overheid het verplicht heeft gesteld om, als een zogenoemde OMA voor een kind wil zorgen, dit kind officieel geadopteerd moet worden à 55 euro per adoptie. Dit met alle bijbehorende papieren. Ook zijn de kosten voor een zorgverzekering behoorlijk gestegen: van 1,50 naar 5,50 euro per persoon per maand. Dit is een stijging van 266%. Houd er rekening mee dat het gemiddelde jaarinkomen van een Keniaan 1375 euro is (Bron: Cordaid) en we in de sloppenwijken van Kisumu te maken hebben met de allerarmsten, vaak zonder werk en enige kansen. 4
Dit maakt dat het OMA-project volgens Julie Awino Juma een dankbaar project is om aan te schenken. Schenken kan via ING: NL52INGB0001066957 of ABN-AMRO: NL39ABNA0400236311, t.n.v. Missieprocuur Mill Hill, Oosterbeek Onderwerp: H. Burgman C1560 - OMA project. Meer informatie over Pandipieri vind je op www.pandipieri.org en www.pandipieri.nl en over het OMA-project op www.wakonyu.org Graag wil ik nog aandacht vragen voor periodiek schenken. Periodiek schenken is interessant voor zowel KUAP Pandipieri als jezelf,omdat elke euro die je schenkt, aftrekbaar is van de belasting en je niet meer vastzit aan het drempelbedrag. De Belastingdienst heeft het per 1 januari 2014 erg eenvoudig gemaakt om periodiek te schenken. In het verleden moest je naar de notaris om dit vast te leggen. Op de site van de Belastingdienst staat een periodiek schenkingsformulier: http://download.belastingdienst.nl/belastingdienst/docs/overeenkomst_%20period_ gift_in_geld_ib0802z2fol.pdf dat je heel eenvoudig kunt invullen. Bij punt 1 vul je in: de Nederlandse Regio van Mill Hill Missionarissen. Punt 4 en punt 7 kun je openlaten; die punten vult Mill Hill in. Stuur hiervoor het ingevulde formulier per post op naar: Mill Hill, t.a.v. Martin Koenders, Johannahoeve 4, 6861 WJ Oosterbeek. Hij zal het ondertekende formulier naar je terugsturen, waarmee alles al geregeld is. Martijn Knottnerus, penningmeester
Kisumu-reis 2016 Om de band met de mensen in Pandipieri verder te versterken hebben Johan Smorenburg, Jaap Meester en Hanneke Mijnhart samen met Hans Burgman het plan gevat om eind juni/begin juli weer een bezoek aan Kisumu te brengen. Het is de bedoeling om echt kennis te maken met het dagelijks leven van de mensen in Pandipieri door bij hen in het gezin te logeren
Bijdragen kan altijd op: ING-bankrekeningnr. : NL52INGB0001066957 of ABN-AMRO-bankrekeningnr. : NL39ABNA0400236311 t.n.v. Missieprocuur Mill Hill, Oosterbeek. S.v.p. vermelden: H. Burgman, plus de projectcode (bijv. H. Burgman, KUAP 01).
en om mee te doen met de projecten van KUAP-Pandipieri. Ook is het plan om een 40MM-wandeling te lopen samen met de bewoners en werknemers van Pandipieri. Wie interesse heeft, wordt verzocht een email te sturen naar Jaap Meester:
[email protected] Meer informatie over de Kisumu-reis en de exacte data volgen zo spoedig mogelijk.
U kunt kiezen uit de volgende projectcodes: KUAP 01 KUAP 02 KUAP 11 KUAP 16 KUAP 34 KUAP 39 C 1108 C 1560 W 148
(= Algemeen, projectkeuze door ‘t KUAP-bestuur), (= Kunstacademie) (= Huishoudschool) (= Pandigraphics) (= Straatkinderen) (= Informele School) (= Borduur Atelier) (= OMA-project) (= Hans Burgman) 5
Kerzell - Erhard Roth ✝
Erhard Roth
Een heel dorp in treurnis na de plotselinge dood van Erhard Roth Met Erhard Roth verloor Kerzell afgelopen jaar een bijzondere man. Een man die voor het culturele en sociale leven in Kerzell van grote betekenis was. Erhard Roth overleed op 11 februari, slechts enkele dagen voor zijn 68e verjaardag (23 februari).
6
Erhard Roth was niet alleen voetballer en muzikant, maar bovenal ook een intelligent man die geen enkele taak links liet liggen als die de gemeenschapszin van zijn geboortedorp ten goede kwam. Tot aan zijn dood was hij voorzitter van het kerstboomteam van Kerzell, dat zich ten doel stelt de straatkinderen van Kenia te helpen. Samen met zijn vrienden organiseerde hij de kerstboomverkoop, het Hoffest, concerten, uitstapjes en wandelingen. “Gaat niet, betaat niet,“ was zijn lijfspreuk. Steeds weer had hij nieuwe ideeën, die hij vervolgens met groot enthousiasme uitvoerde. Het dorp mist hem. Nog steeds. Maar we zijn er zeker van dat Erhard over onze schouders meekijkt naar alles wat we doen. Barbara Reith
De 75e verjaardag van Josef Reith Op zondag 11 oktober werd in Kerzell de 75e verjaardag gevierd van Josef Reith. Het kerstboomteam had een receptie met champagne voor hem georganiseerd in het Bolze Haus, zowel verenigingsgebouw van het kerstboomteam als zijn ouderlijk huis. Hoewel Josef erg ziek is – hij lijdt al vijf jaar aan botkanker – was hij het stralende middelpunt van het feest en genoot hij er met volle teugen van, samen met veel vrienden.
Verkoop van kerstbomen in Kerzell
Foto onder: De jarige Josef (3e van links) tussen zijn dorpsgenoten die hem feliciteren. Op de achtergrond het Bolze Haus, waar de leden van het kerstboomteam altijd vergaderen.
Koffie met taart, wafels en zelfgebakken koekjes zijn er te over. De opbrengst van de loterij komt ten goede aan het straatkinderproject van Hans Burgman.
Net als ieder jaar worden ook dit jaar weer kerstbomen verkocht in Kerzell. Op zaterdag 12 december staan de kerstbomen te koop en is er vanaf 8.00 uur ontbijtbuffet in het Bolze Haus. Vanaf 11.00 uur staat het middageten klaar met onder meer goulashsoep. En vanaf 13.00 uur speelt muziekvereniging Lyra Kerzell sfeervolle muziek. 7
Bericht van Hans
Hans Burgman
Van half juli tot half november ben ik in Nederland geweest. Ik heb dus maar een beperkte voorraad nieuws van Pandipieri. Toen ik daar wegging, liep alles vlot. Dit voorjaar heb ik weer een cursus van tien lezingen gegeven over sociologie tegen de achtergrond van het Evangelie. De bedoeling was om de inspiratie op te krikken. Daarom werden alle stafleden van Pandipieri, zo’n zestig in getal, verondersteld de cursus te volgen. Een toegevoegde bonus was dat op die gelegenheid al onze stafleden een keer bij elkaar kwamen. Dit was de derde keer dat ik die cursus gaf. Steeds uitgebreider. Hopelijk wordt het materiaal uiteindelijk een boek. De politieke toestand blijft zorgelijk, maar gelukkig blijven wij aardig buiten schot. En de problemen die elders het hoofd opsteken, zijn zo groot dat de onze in de schaduw vallen. In de stad Kisumu wordt veel gebouwd, vooral wegen en viaducten. Voordat deze laatste klaar zijn, hebben we te kampen met een flinke verkeerschaos. Je krijgt ook het gevoel dat men verwacht dat Kisumu hard zal groeien. We hebben nu in het centrum van de stad een stuk of zeven grote supermarkten. De krottenwijken zijn aan het schuiven. Je kunt het zien aan de omgeving van Pandipieri Centre. Toen wij daar in 1979 begonnen, was de huidige 8
rondweg een ruw pad. Tegenover ons bevond zich een hoop struikgewas waar regelmatig een kudde impala-antilopen doorheen trok of een zwerm bijen de mensen stuipen op het lijf joeg – ze staken onze grote hond dood. Nu is er een drukke asfaltweg en verrijzen er aan weerszijden hoge gebouwen. En de criminaliteit groeit ook. Hopelijk dragen onze projecten bij tot een gezondere groei. Mijn eigen verbondenheid met Pandipieri is de laatste tien jaar wat losser geworden. Ik ben nog steeds lid van het bestuur. Ook ben ik nauw verbonden met het OMA-project, waardoor ik vaak in Pandipieri ben. Op de vrijdagochtenden geef ik model-tekenles in onze kunstschool. ’s Woensdagsmiddags heb ik een bijbelgroepje in Nyalenda. En op zondagavond ga ik daar sjoelen met een stel jongelui. Tijdens mijn verblijf in Nederland ben ik druk geweest met het ondergaan van medische zorg en het ontmoeten van vrienden. Reeds het eerste weekend was ik in Kerzell in Duitsland waar onze vrienden twee keer per jaar het hele dorp organiseren om onze jeugdprojecten op grootscheepse wijze te ondersteunen. Ook bezocht ik Bergeijk. En de bijzonder geslaagde jaarlijkse bijeenkomst van onze stichting in de vorm van een symposium. Verder onderging ik een operatie aan een oog, een operatie voor huidkanker, werd mij een kies getrokken, en onderging ik veel therapie voor Parkinson. Vandaar dat mijn verblijf een maand langer werd dan oorspronkelijk gepland. Tijdens mijn verblijf hier heb ik geen noodkreten ontvangen uit Kisumu. Dus ik neem aan dat alles daar normaal is doorgegaan, afgezien van de crises die wij daar normaliter te verwerken krijgen. Ik zie met vreugde het weerzien tegemoet!
Tot slot, voor wie het nog niet wist: de paus brengt eind november een bezoek aan Kenia, Uganda en de Centraal Afrikaanse Republiek. Van 25 tot en met 27 november zal hij in Kenia zijn, waar hij onder meer de sloppenwijk Kangemi in Nairobi bezoekt. Helaas brengt hij geen bezoek aan Kisumu.
Ons werk zou hem zeker bevallen, gelet op zijn eigen achtergrond in Argentinië, waar hij in de jaren negentig van de afgelopen eeuw geregeld de achterbuurten van Buenos Aires bezocht. Hans
9
Kerstkind De laatste maanden zijn de vreemdelingen onze wereld binnengedrongen, onze steden en onze huiskamers. Hun komst vult menig Nederlander met wantrouwen. Wantrouwen is een soort van angst, angst dat onze welvaart verstoord zal worden. De vreemdeling heeft gebrek aan iets dat wij wel hebben. Tot nu toe was vooral Afrika een continent van armen die een beroep deden op onze welvaart. Europa had al lang geleden een veilig antwoord gevonden op het hulpgeroep uit Afrika: de arme mensen zijn nog niet zo ver daar, ze hebben ons daarom nodig, wij zijn hun leraren. Velen van ons hebben gul vorm gegeven aan dat antwoord. De Bijbel raadt ons aan om bij het woord “armen” vooral te denken aan weduwen en wezen. In die geest zijn onze Pandipieri-projecten 35 jaar geleden tot leven gekomen. Wij hebben daar uitdrukkelijk aan toegevoegd dat onze band er een van vriendschap moet zijn, niet zozeer van geld. Paus Franciscus heeft nu een nieuwe gedachte op de wereld losgelaten: de armen zijn onze leermeesters.
Weer verschijnt het Kerstfeest aan de horizon. Ik denk dat het Kerstfeest een scharnierpunt kan zijn in ons denken. Het Kerstverhaal is in de loop der eeuwen oververlicht geraakt door de dogmatische schijnwerpers. En daarna door de commerciële schijnwerpers. Laten we teruggaan naar het verhaal dat appelleert aan onze kinderen en aan het kind in ons. IN BETHLEHEM WORDT BIJ ONGEWENSTE VREEMDELINGEN EEN KINDJE GEBOREN, IN EEN STAL, TUSSEN DIEREN. DAT KINDJE KRIJGT DE OPDRACHT OM VREDE BIJ DE MENSEN GESTALTE TE GEVEN. ZIJN EERSTE GASTEN ZIJN LANDLOPERACHTIGE HERDERS; EN ZIJN NIEUWE BOODSCHAP BEGINT IN DE LUCHT ROND TE VLIEGEN, GEDRAGEN DOOR GEVLEUGELDE OMROEPERS. DE BOODSCHAP IS DAT VREDE ALLEEN MAAR MOGELIJK IS ALS WIJ HET MYSTERIEUZE GODDELIJKE IN IEDER MENS HERKENNEN EN EEN EREPLAATS GEVEN.
In onze dagen laat Paus Franciscus ons weten dat wij die boodschap het beste aan boord kunnen nemen door mededogen, gevat in vriendschap. Het vervult ons met trots en vreugde dat ons bijzondere werk in Kisumu op zulk een manier bevestigd wordt. En ik wil jullie allemaal die deelnemen aan ons werk van harte bedanken en feliciteren. Laten wij doorgaan op het goede spoor, ons van godswege gewezen door landlopers, engelen, paus en kinderen. Hans Burgman 10
Bijpraten met Bergeijk Omdat onze Bergeijk-Kisumu werkgroep dit jaar geen Afrikadag organiseerde, waarbij Hans altijd voorganger was in de eucharistieviering en een welkome gast op de markt, is hij deze keer naar Bergeijk gekomen om de oktobervergadering van onze werkgroep bij te wonen. Hans bleek tot onze vreugde voldoende hersteld van zijn lichamelijke ongemakken om een nachtje in Bergeijk te blijven logeren. In een inspirerende beschouwing, met het thema van het pas gehouden symposium als rode draad, wist hij onze groep weer als vanouds te boeien. Tijdens de bijeenkomst leegde hij samen met Mart het spaarpotje van basisschool de Zonnesteen en werden de vergaarde centjes geteld. Inmiddels siert een leuke foto van deze aangelegenheid de aula van de school. Op 11 november hebben we de school weer bezocht om te vertellen over Kisumu. Ditmaal was muziek het onderwerp. We bekeken filmpjes met trommelende, klappende, zingende en dansende kinderen in Afrika, oefenden het jambo-lied, bekeken en demonstreerden Afrikaanse muziekinstrumentjes, en nog veel meer. Kortom, een vrolijke happening. Intussen zochten we naar alternatieve mogelijkheden om, in plaats van de Afrikadag, de Pandipieri-projecten in Kisumu onder de Bergeijkse aandacht te houden. Jaarlijks worden er in ons dorp markten gehouden waarbij we ons kunnen aansluiten om onze Kisumu-boodschap te brengen. Tegelijk verkopen we wat spulletjes om ook onze financiële steun te kunnen blijven garanderen.
Marijke SchoenmakersNouwens sieraden. Bovendien hielpen vaste vrienden ons met zelfgemaakte kaarsen en bloemstukjes, vogelhuisjes en kerstmannetjes van berkenhout. Natuurlijk ontbraken de gebakken speklapjes niet. We verkochten die lekkernij tussen een broodje. De heerlijke geur ervan trekt het koukleumende publiek altijd in drommen naar onze kraam, weten we uit ervaring. Ook dit jaar weer. Ter afsluiting, heeft u al een bezoekje gebracht aan onze mooie, vernieuwde website? U vindt ons op www.bergeijk-kisumu.nl. We wensen alle Kisumu-vrienden een vredige kersttijd en alle goeds voor 2016. Marijke Schoenmakers, werkgroep Bergeijk-Kisumu
Welnu, op 13 december werd de ‘Do good Winterfair’ gehouden op de markt bij de oude Hofkerk. Wij hebben ons daar gepresenteerd met kaarten en prenten van de Art School in Kisumu, Afrikaanse lappen en 11
Adopteer een kerstkind In één van de vorige nieuwsbrieven werd gemeld dat weeskinderen die opgenomen zijn in het gezin van hun oma’s/opa’s (OMA-project) nu als gevolg van nieuwe wetgeving officieel geadopteerd moeten worden. Dit brengt veel extra kosten met zich mee, namelijk 60 euro per kind. En het gaat om honderden kinderen! Hierbij een oproep aan onze donateurs: geef deze kinderen een officiële, wettelij-
ke status, zodat ze tevens recht hebben op gezondheidszorg. De gezinspremie per jaar is 50 euro, aangevuld met een eenmalige adoptiepremie van 60 euro per kind. Mocht u zich geroepen voelen een dergelijke donatie te doen, vermeld dan bij uw donatie de code C1560 plus de mededeling ‘OMA-project’. Marie-José Burgman - secretariaat
Bedankt voor uw bijdrage! Ook dit jaar hebben we weer mogen rekenen op de steun van veel vrienden. Met uw bijdrage is de gemeenschap van Pandipieri in staat de projecten voor scholing, gezondheidszorg, straatkinderen, voorzieningen en het OMA-project voort te zetten. Daarmee steunt u niet alleen de meest noodbehoeftigen, maar de hele gemeenschap.
12
Ook voor de toekomst hopen we uw belangstelling levendig te kunnen houden en op uw gaven te mogen rekenen voor de vrienden in Pandipieri en de activiteiten van de Stichting Vrienden van Pandipieri in Nederland.