Mag1010
auteur Harrie Heemskerk
‘NEN 3140 is nu echt wel ingedaald hoor’
Nieuwe norm inspectie brand veiligheid ET-installaties Brancheorganisatie Uneto-VNI, de Stichting Scios, inspecteursvereniging Ikeur en het Nederlands Verbond van Verzekeraars gaan samen een nieuwe norm ontwikkelen voor de ‘periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen’. Aldus de voorlopige omschrijving. Samen hebben zij daarvoor bij NEN een speciale werkgroep gevormd onder verantwoordelijkheid van Normcommissie NEC 623. Deze commissie is tevens verantwoordelijk voor onder meer NEN 3140. In het kader van deze norm worden elektrotechnische installaties eveneens periodiek geïnspecteerd.
de Scios-regeling voor de certificatie van elektrotechnische inspecteurs. John de Vries is na jarenlang ondernemerschap in de elektrotechnische inspectiewereld sinds kort voorzitter van de beroepsvereniging van elektrotechnische inspecteurs iKeur. Hij legt uit waarom er ook in de visie van iKeur naast NEN 3140 behoefte is aan een nieuwe inspectienorm. En misschien volgen er nog wel meer. De overheid treedt immers steeds verder terug. Dat vraagt om meer regulering van de veiligheid door de markt zelf, ook op het gebied van de elektrotechniek. Hierdoor ontstaan er naast de overheid andere partijen die inspecties eisen in hun voorwaarden, zoals banken en verzekeraars. Want waar de overheid terugtreedt als toezichthouder, dreigen ook voor
38
John de Vries is na jarenlang ondernemerschap in de
hen de risico’s groter te worden.
elektrotechnische inspectiewereld sinds kort voorzitter
Kortom, de wereld verandert, en de elektrotechnische
van iKeur. Deze beroepsvereniging van elektrotechnische
inspectiemarkt verandert mee. Dus schrijdt ook de
inspecteurs gaat bij NEN meewerken aan een nieuwe norm
certificering van de kwaliteit en betrouwbaarheid van
voor de ‘periodieke beoordeling van het brandrisico van
elektrotechnische inspecteurs op basis van normen als
elektrische installaties en arbeidsmiddelen’.
objectieve en onafhankelijke maatstaf verder voort.
In de markt is echter behoefte ontstaan aan een grotere
Industrie
verscheidenheid aan elektrotechnische inspecties. En aan
De nieuwe norm komt dus beslist niet in de plaats van
een gewaarborgde kwaliteit daarvan. Dat vraagt om een
NEN 3140, die vanuit Arbowet- en regelgeving dient te
nieuw norm, en op basis daarvan een nieuwe scope binnen
worden gehanteerd, benadrukt De Vries:
Mag1010 | 01 | 2016
Mag1010 je rapporteert aan hem volgens de voorschriften daarvoor die eveneens in de normen staan, en hij overlegt met zijn directie en technische dienst wat de te ondernemen stappen op basis van de inspectieresultaten zijn.”
Ziekenhuizen en datacenter Een soortgelijke situatie schetst hij voor de complexe en kritische installaties in ziekenhuizen, datacenters, en infrastructurele werken als tunnels, sluizen en gemalen: “In dergelijke sectoren is en blijft NEN 3140 de norm waar iedereen heel goed mee uit de voeten kan. Zowel de opdrachtgever en zijn installatieverantwoordelijke, als de installateur en de inspecteur.” Stan Weijers, Maikel Moonen en Erik Bots van Mansveld
NEN 3140 ‘ingedaald’
Projecten & Services in Eindhoven waren het afgelopen jaar
Kortom, in de meer risicovolle categorieën gebouwen,
de eerste elektrotechnische inspecteurs in ons land, die
de zwaardere takken van industrie, en in infrastructurele
werken o nder objectief en onafhankelijk toezicht volgens
werken is de norm NEN 3140 voor de periodieke inspectie
de Scios-certificeringsregeling. Voorzitter Arie Krijgsman
van de elektrotechnische installaties en daarop aangesloten
(inzet links) kondigde toen al een uitbreiding van het aantal
arbeidsmiddelen ‘nu zo langzamerhand echt wel ingedaald’,
inspectie-scopes aan.
zo drukt De Vries het uit. En dat proces zal zich verder voltrekken nu de NEN 3140-inspecties kunnen worden
“De markt waarop wij ons als iKeur-inspecteurs vooral
gecertificeerd volgens de Scopes 8 en 9 van de Stichting
richten bestaat uit complexe en risicovolle industriële
Scios, zo is zijn stellige verwachting.
installaties, waaraan en waarmee mensen werken. Hun
Deze certificeringsregeling en de uitvoering ervan staan
veiligheid tijdens het werk dient echt te worden gewaarborgd
immers onder toezicht van de Nederlandse Raad voor
volgens NEN 3140, met verwijzing naar NEN 1010, de
Accreditatie (RvA), een door de overheid aangewezen
industriële laagspanningsnorm NEN-EN-IEC 60204, en de
instelling.
vele andere normen die van toepassing kunnen zijn in het kader van de Europese Machine-, Atex- en EMC-Richtlijnen.
Dat geeft een opdrachtgever de maximaal haalbare
En daar komen de normen voor de schakel- en verdeel
zekerheid, dat de elektrotechnische inspectie waarvoor
inrichtingen nog eens bij. In zo’n situatie moet een goed
hij betaalt objectief, onafhankelijk en vakbekwaam wordt
opgeleide en Stipel-gecertificeerde installatieverantwoor-
uitgevoerd. Dat wordt getoetst en gecontroleerd door een
delijke in het kader van NEN 3140 zijn aangewezen. Met
certificerende instelling (CI), die op haar beurt moet voldoen
die persoon maak je als inspecteur de inspectieplannen,
aan de normen en eisen van de RvA.
iKeur seminars 2016 Kennisoverdracht is een van de andere activiteiten van de beroepsvereniging voor elektrotechnische inspecteurs iKeur. Dit jaar worden onder meer de volgende seminars gehouden in Harderwijk. Deze bijeenkomsten zijn ook toegankelijk voor niet-leden. 23 maart 16.00 uur:
Solar-inspecties en aardingssystemen
13 april 19.00 uur:
Introductie nieuwe NEN-EN-IEC 60204
25 mei 19.00 uur:
VIER-inspecties
14 september 12.00 uur: Instructie veilig werken 16 november 16.00 uur: Inspectie van kabelschoenen en persverbinders Het definitieve programma is te vinden op www.iKeur.nl
Mag1010 | 01 | 2016
39
Mag1010 ceringsregelingen voor de inspectie van de diverse soorten stookinstallaties in fabrieken en gebouwen volgens de scopes 1 t/m 7. Voor de NEN 3140-inspectie van elektrotechnische installaties in die gebouwen, en de daarop aangesloten arbeidsmiddelen, heeft deze stichting vervolgens samen met de georganiseerde elektrotechnische inspectiebedrijven de scopes 8 en 9 ontwikkeld. Met de acceptatie van deze werkgebieden door de RvA zijn de oude Criteria van Toezicht van het voormalige Kema begin vorig jaar komen te vervallen. In het kader van een overgangsregeling werd het afgelopen jaar al een heel aantal inspectiebedrijven gecertificeerd en in het kader daarvan hun inspecteurs persoonlijk erkend. Maar Na Mansveld volgden al snel meer inspectiebedrijven en inspecteurs, waaronder die van
de overgangsperiode liep per 1 januari van dit jaar ten einde.
Parkstad Inspecties.
Nu het certificeringsproces voor de scopes 8 en 9 voor de NEN 3140-inspecties loopt, wordt de Scios-regeling voor
Eenvoudiger
elektrische installaties en arbeidsmiddelen verder uitgebreid
Maar de markt kent ook andere segmenten, zoals die van de
met scope 10 op basis van een nieuwe norm onder de titel
enkelvoudige installaties in bijvoorbeeld kantoorgebouwen,
‘periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische
magazijnen en winkels. De Vries: “Natuurlijk kunnen ook in
installaties en arbeidsmiddelen’.
deze installaties verborgen gebreken ontstaan, door veroudering en slijtage, of niet gesignaleerde overbelasting. Die
Scope 10: brandveiligheid
kunnen verschillende risico’s met zich kunnen meebrengen.
John de Vries: “Een paar jaar geleden hebben wij als
Uiteraard moeten ook al die installaties in het kader van
iKeur met hetzelfde doel onze VIER-inspectiemethodieken
wet- en regelgeving veilig zijn voor de aanwezige bezoekers
geformuleerd, met een eigen opleidings- en certificerings-
en werknemers.”
programma om de kwaliteit ervan te waarborgen. Maar wij
Maar een installatieverantwoordelijke in het kader van
zijn natuurlijk geen certificerende instelling onder toezicht
NEN 3140 is daar lang niet altijd aangesteld, en dan is
van de RvA. En dat willen we niet worden ook. Daar zijn
de werkgever dat automatisch zelf. “Maar heeft die man
tegenwoordig gelukkig steeds meer objectieve organisaties
of vrouw net zo veel verstand van elektrotechniek als de
voor, zoals Scios en de certificerende instellingen die worden
Stipel-gecertificeerde installatieverantwoordelijke?”, zo
gecontroleerd door de RvA, een door de overheid aangewe-
vraagt De Vries zich hardop af.
zen instituut.”
En dan zijn er ook nog sectoren als de grootschalige veehouderij en de glastuinbouw. Die kennen niet zo zeer
Dus na de scopes 8 en 9 van de Scios-regeling voor de
heel complexe installaties, maar wel heel grote. En gaan die
NEN 3140-inspecties werkt de inspecteursvereniging graag
in storing, dan kan de economische gevolgschade enorm
mee aan een nieuwe scope 10 voor de periodieke inspectie
zijn. Laat staan wanneer er brand uitbreekt door gebreken
van de brandveiligheid van elektrotechnische installaties
in de installatie.
op basis van de nieuwe norm. Want: “Dat wordt een nog sterkere waarborg naar opdrachtgevers toe.”
‘De markt waarop wij ons richten bestaat vooral uit complexe en risicovolle installaties’
NEN 3140 iKeur leverde samen met de toenmalige Vakgroep Beheer & Inspectie van brancheorganisatie Uneto-VNI (verenigd
Door dit alles gaan ook andere partijen aanvullende eisen
in de Nederlandse Vereniging van Inspectiebedrijven,
stellen, zoals meer op de brandveiligheid gerichte elektro-
NVIB), s amen met onder meer het Nederlands Verbond
technische inspecties. En ook zij willen een norm waaraan
voor verzekeraars, ook al een belangrijke bijdrage aan
die inspecties op een gecertificeerde wijze voldoen.
de totstandkoming van de scopes 8 en 9 voor de NEN 3140-inspecties. Deze organisaties hebben zitting in het
40
Stichting Scios
bestuur van de Stichting Scios, onder voorzitterschap van
In het verleden ontwikkelde de Stichting Scios al certifi
Arie Krijgsman.
Mag1010 | 01 | 2016
Mag1010 Nu deze eerste grote stap op weg naar zelfregulering
NEN 3840 voor de veilige bedrijfsvoering van laag- en hoog-
van de kwaliteit en betrouwbaarheid in de elektrotech-
spanningsinstallaties en de periodieke inspecties ervan (zie
nische inspectiemarkt is gezet en in de praktijk wordt
kader). Naast de relevante bepalingen uit de Europese norm
uitgerold, zetten de betrokken marktpartijen een volgende
EN 50110-1 bevatten beide normen specifieke Nederlandse
stap: c ertificatie van de ‘periodieke beoordeling van het
bepalingen. Aan de hand daarvan kunnen werkgevers
brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen’.
invulling geven aan hun wettelijke zorgplicht voor elektrische veiligheid zoals is vastgelegd in de Nederlandse Arbeids
‘In risicovolle sectoren is en blijft NEN 3140 de norm waar iedereen heel goed mee uit de voeten kan’
omstandighedenwet.
NTA Of de nieuwe norm ook direct een ‘echte’ norm wordt of
De nieuwe norm
eerst een Nederlandse Technische Afspraak (NTA) staat
De nieuwe scope 10 daarvoor moet eveneens worden
nog niet vast. Zo’n NTA komt namelijk sneller tot stand dan
gebaseerd op een norm. Een norm is de meest objectieve en
een echte norm, die aan meer procedurevoorschriften moet
onafhankelijke maatstaf:
voldoen. Daarna kan hij op basis van de eerste praktijk
• waaraan alle belanghebbende marktpartijen meewerken
ervaringen verder worden doorontwikkeld tot norm.
• waaraan alle betrokken partijen zich vervolgens ook houden • waaraan de brandveiligheid van de installaties en arbeidsmiddelen kan worden getoetst • en op basis waarvan de vakbekwaamheid van de
Toekomst iKeur iKeur draagt dus volop bij aan de uitbouw van het Scioscertificeringssysteem voor elektrotechnische inspecties. En bij NEN aan een nieuwe norm waarop deze kan worden
inspecteurs en de kwaliteit van hun werk kunnen worden
gebaseerd.
gecertificeerd in het kader van Scios-scope 10.
Hoe ziet de nieuwe voorzitter de toekomst van iKeur voor zich, nu de zelfregulering in de volle breedte van deze
Voor de nieuwe norm hebben de eerder genoemde partijen
bedrijfstak verder voortschrijdt? Professionalisering in de
een speciale werkgroep samengesteld onder verantwoorde
inspectiebranche was immers een van de belangrijkste
lijkheid van Normcommissie NEC 623. Deze is bij NEN al
oorspronkelijke doelen?
verantwoordelijk voor onder meer de normen NEN 3140 en De Vries: “Dat is het nog steeds. Op de eerste plaats
Werkgroep nieuwe norm
hebben we dit onafhankelijke certificeringssysteem namens onze leden mede tot stand gebracht, en nu gaan we het verder uitbouwen. De Scios de scopes 8 en 9 voor de NEN
De werkgroep die bij NEN de nieuwe norm met de voorlopige titel ‘periodieke
3140-inspecties bestaan pas één jaar en de overgangs-
beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmid
termijn van de voormalige CvT-regeling loopt nu ten einde.
delen’ gaat samenstellen bestaat uit:
Daarom zijn we onze leden eerst zo veel mogelijk aan het ondersteunen bij het voldoen aan alle eisen voor de Scios-
Jay Smeekes, Uneto-VNI
scopes 8 en 9 voor de NEN 3140-inspecties. Dat is nu eerst
Alex Geelen, Uneto-VNI
heel belangrijk, want bij die certificatie worden hoge eisen
Frank Smits, Stichting Scios
gesteld.”
Eric de Boer, Ikeur Jordy Otten, Nederlands Verbond van Verzekeraars
De technisch-inhoudelijke en vakbekwaamheidseisen zullen geen probleem zijn. Die stelde iKeur zelf ook al.
De nieuwe norm wordt ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van Normcommissie
Maar daarnaast dienen ook bijvoorbeeld de bedrijfsorgani
NEC 623. Deze commissie is ook verantwoordelijk voor de Nederlandse normen
satorische processen van de ET-inspecteurs te voldoen aan
NEN 3140 en NEN 3840, in het kader waarvan eveneens elektrotechnische instal-
de eisen in de ISO 9001-norm. In de inspectiewereld gaat
laties en arbeidsmiddelen worden geïnspecteerd.
het echter vaak ook om relatief kleine zelfstandige bedrijven en eenmanszaken. Dan valt het niet mee om aan die eisen
Voor meer informatie bel of e-mail Sukran Yilmaz bij NEN, tel (015) 2 690 194,
te voldoen. iKeur ontwikkelt nu een blauwdruk van de
[email protected]
specifieke ISO-eisen die voor haar leden van toepassing zijn. En trainingen die zijn gericht op de certificatie.
Mag1010 | 01 | 2016
41
s t h c e l S
r j / p , € 70
NEN 3140 NEN 3140 NEN 3140
NEN 3140
Werken met NEN 3140 ‘Altijd actueel, handige rekentools, online notities’ De voordelen ✓ Norm wordt automatisch bijgewerkt ✓ Snel en simpel notities en bookmarks maken ✓ Overal en altijd beschikbaar ✓ Inclusief handige rekentools ✓ Inclusief handige praktijkgids t.w.v. € 63,-
Ga naar nen.nl/werkenmetnen3140
Mag1010 VIER-inspecties
leden vanwege hun objectiviteit en onafhankelijkheid als
Daarbij komt, benadrukt De Vries, dat de nieuwe norm en
elektrotechnisch inspecteur niet mogen werken bij een
scope specifiek voor de brandveiligheid van ET-installaties er
installatiebedrijf, zo langzamerhand wel laten vallen.
nog niet zijn, en dat dit nog wel even duren kan ook: “Boven-
De nieuwe voorzitter: “De vakbekwaamheid van de
dien voorziet onze VIER-methodiek voor de verzekeraars ook
elektrotechnische inspecteur kan nu onomstotelijk worden
nog in inspecties voor specifieke sectoren en gaan verder
gewaarborgd onder toezicht van de RvA. Maar de objecti
dan alleen de brandveiligheid (zie kader). Daarvoor zijn er
viteit niet. Onder de Scios-regeling maakt het niet uit of een
nog geen aparte normen of scopes. Die houden we voorlopig
inspecteur in dienst is bij een installatiebedrijf of niet. Maar
dus gewoon in stand, wij hebben nu vijftig gecertificeerde
wij als iKeur gaan nog wel een stapje verder. Wij voegen
VIER-inspecteurs.”
hieraan toe: als hij dan zijn eigen installatiewerk maar niet inspecteert.”
‘Uiteraard moeten ook alle andere installaties in het kader van wet- en regelgeving veilig zijn’
Vele andere normen Tot slot inspecteren de leden van iKeur niet alleen op de elektrotechnische eisen in NEN 3140, en straks de nieuwe
Nog meer scopes
norm voor de brandveiligheid van laagspanningsinstallaties.
Verder wil iKeur blijven bij een van haar andere kernactivi
Ook de industriële veiligheid in het kader van de nieuwe
teiten, zoals het verder vergroten van de technisch/
NEN-EN-IEC 60204 die in ontwikkeling is speelt hierbij
inhoudelijke vakkennis door middel van trainingen en
een rol, net als de vele normen bij de eerder genoemde
seminars (zie kader) over de jongste technische ontwik-
Europese Richtlijnen:
kelingen, vernieuwde normen, en eventueel meer nieuwe
“Daar houden we ons als iKeur samen met de leden ook
certificering-scopes. De Vries:
allemaal mee bezig. De elektrotechniek wordt alleen maar
“Denk bijvoorbeeld aan de snelle doorontwikkeling van
sneller, intelligenter, rendabeler en dus complexer dan ooit.
thermografische inspectie in de elektrotechniek, en de
Maar het moet allemaal wel veilig blijven, en dus periodiek
nieuwe Richtlijn van NEN daarvoor. Zowel technisch als
worden geïnspecteerd: aantoonbaar objectief, onafhankelijk,
economisch en maatschappelijk verandert de wereld sneller
en deskundig. Daar staan wij nog altijd voor.”
dan ooit. Daar zullen we als beroepsvereniging snel en flexibel op moeten blijven inhaken.”
John de Vries ziet de vereniging iKeur dan ook alleen maar verder groeien tot minstens 100 leden in het jaar 2020.
Objectiviteit Zo kan iKeur bijvoorbeeld haar oorspronkelijke eis dat de
n
VIER-inspecties iKeur Tijdens het Inspectiecongres 2013
relatie tot brandgevaar, aanrakingsgevaar
tekende Ronald Dijkstra (l), nu namens
en bedrijfscontinuïteit
iKeur bestuurslid van Scios, de ‘Safety Deal
• Zij borgt de methodiek, de vakbekwaam-
Brandveilige Elektra’ met het Nederlands
heid, het rapportageformat en de follow-up
Verbond van Verzekeraars. Onderdeel van
van de elektrotechnische inspectie
deze Safety Deal zijn de VIER-inspectie
• Zij voorziet in de communicatie tussen
methodieken die de afgelopen jaren door
de verzekerde, diens installateur, en de
iKeur samen met de verzekeraars zijn
waarborgen. Natuurlijk wordt bij zo’n inspectie
ontwikkeld.
ook gecontroleerd of een installatie aan alle van toepassing zijnde normen voldoet.
verzekeraar Zij is ontwikkeld en wordt beheerd door iKeur, met medewerking van het Verbond van
VIER staat voor Verzekerings-Inspectie Elektrotechnische Risico’s. Deze methode moet
De vier uitgangspunten van de VIER-regeling
Verzekeraars, maar is ook voor niet-leden van
de brandveiligheid van elektrische installaties
zijn:
iKeur toegankelijk.
in specifieke sectoren van het bedrijfsleven
• Zij reduceert elektrotechnische risico’s in
Mag1010 | 01 | 2016
43
