F1ETS ROUTE
Van Apeldoorn via Diepenheim, Bad Bentheim naar Lingen
Nieuw: van Apeldoorn naar Lingen of van Lingen naar Apeldoorn op de fiets F1ETS ROUTE
Welkom op de in april 2013 geopende en bewegwijzerde Oranjefietsroute waarbij u kennis maakt met het wel en wee van het Nederlandse koningshuis OranjeNassau. Samen met de Oranjes fietst u van Apeldoorn via Diepenheim en Bad Bentheim naar Lingen (of omgekeerd), in totaal meer dan 230 km. Maar u kunt natuurlijk afstappen waar en wanneer u wilt en de route in meerdere etappes indelen. U rijdt door een fraai en afwisselend landschap en gaandeweg raakt u meer en meer vertrouwd met de historie van het Nederlandse vorstenhuis dat met koning Willem-Alexander en koningin Máxima een nieuwe bladzijde van een eeuwenoud boek openslaat. Kortom, een boeiende ontdekkingstocht met veel bezienswaardigheden onderweg.
Het gebied waar u doorheen rijdt, staat bekend als het Euregiogebied, waar Nederlanders en Duitsers samenwerken en dat tal van gemeenten aan weerszijden van de grens samenbindt. Een aantal plaatsen die u passeert, heeft historische banden met de Oranjes. Zelfs is er eentje (Lingen) die jarenlang in bezit was van het Nederlandse vorstenhuis. Wij wensen u veel plezier en ontspanning op deze tocht met hopelijk een Oranjezonnetje als permanent gezelschap.
Apeldo
orn
F1ETS ROUTE
Diepenheim 18
Lingen
Bad Be ntheim
De Oranjeroute op de fiets Apeldoorn
Bad Bentheim
Diepenheim
Lingen
Paleis Het Loo met zijn barokke tuinen in Apeldoorn werd in 1685-1686 gebouwd door stadhouder Willem III. Na haar aftreden in 1948 woonde Prinses Wilhelmina er. Het Loo is thans Nationaal Museum waar wisseltentoonstellingen worden gehouden; niet ver bij het paleis vandaan woont Prinses Margriet met haar man prof.mr. Pieter van Vollenhoven. Apeldoorn ligt ideaal voor fiets- en wandeltochten. Bijzonder is het Kröller-Müller Museum bij Hoenderloo met schilderijen van Vincent van Gogh en een indrukwekkende beeldentuin. Diepenheim is de belangrijkste ‘kastelenregio’ van Overijssel. De Zes kastelen Fietsroute is er dan ook niet voor niets. Ook het kleine ‘stedeke’ Diepenheim onderhoudt goede relaties met het Nederlandse vorstenhuis. Dat begon al eind 16e eeuw toen prins Maurits tijdens zijn veldtocht door de Achterhoek en Twente enkele dagen verbleef in het Haghuis, waar thans het Oranjemuseum is gevestigd. In de Gouden Eeuw was Hans Willem Bentinck van Huis te Diepenheim kamerheer en adjudant van koningstadhouder Willem III. Verder is Diepenheim bekend om zijn vele galeries, de romantische watermolen uit 1169 en wandelroutes.
In 1648 werd het nieuwe stadhuis van Amsterdam – beter bekend als het Paleis op de Dam - gebouwd. Het materiaal kwam uit de steengroeven van Bentheim. Bentheimer zandsteen was de belangrijkste inkomstenbron voor de inwoners. Nu is dat o.a. het toerisme dat afkomt op de vele attracties zoals musea, het geologisch openluchtmuseum (in het Gildehaus), het openluchttheater en de imposante, deels middeleeuwse burcht. Verder is Bad Bentheim sinds de 18e eeuw bekend als kuuroord vanwege de thermen met hun geneeskrachtige bronnen.
Van 1578 tot 1702 was het graafschap Lingen in bezit van de Oranjes. Maar die keken niet om naar het ‘blutarme Land’. Dat gebeurde pas in 1597, toen prins Maurits de stad veroverde. In 1669 werd Willem III,‘unser gnadigster Herr alhier binen Lingen gehaelet met groten Triompf’ door de bevolking. Toen Willem in 1702 overleed, was koning Frederik I van Pruisen er snel bij Lingen te bezetten. In 1732 werd de bezetting geformaliseerd met het Verdrag ter Verdeelinge, waardoor Lingen weer Duits werd.
19
Paleis Het Loo
F1ETS ROUTE
1 e etappe
Apeldoorn - Lochem, 65 km
Apeldoorn – Lochem
De eerste etappe van de Oranjefietsroute begint in Apeldoorn, het kloppende hart van de Veluwe. Met een inwonertal van meer dan 155.000 behoort Apeldoorn tot de top tien van Nederlandse steden. Weinig gemeenten bieden zo veel rust en ruimte. De uitgestrekte bosrijke omgeving geeft de stad een geheel eigen karakter. Brummen ligt in het overgangsgebied van de Veluwe en de Achterhoek. Bekend is het Apeldoorns Kanaal, dat van Hattem via Apeldoorn naar Dieren loopt en aangelegd is door de koopman-koning Willem I. In dit gebied vindt u karakteristieke landgoederen en kastelen. De bloeitijd van Zutphen begon na de stadsrechtverlening in 1194-95. De IJsselstad was lid van de Hanze en vele monumenten getuigen nog van die periode. De eerste etappe eindigt in Lochem, een intiem stadje gelegen aan de Berkel, dat in 1233 van Otto-met-de-paardenvoet stadsrechten kreeg. In het gezellige, oude centrum pronkt de St. Gudulakerk die in 1582 zag hoe een leger onder aanvoering van Willem Lodewijk van Oranje-Dillenburg de Spanjaarden verjoeg. Bezienswaardigheden Onderweg passeren veel wetenswaardigheden over leden van het Nederlandse
20
vorstenhuis de revue. Zoals in Paleis Het Loo, Apeldoorn met zijn barokke tuinen dat in 1685-1686 door Willen III werd gebouwd. In Brummen hebben twee landgoederen en kastelen een bijzondere band met de Oranjes: het vroegere jachtslot Engelenburg (nu een 4 sterren hotel) en de 17e-eeuwse buitenplaats Spaensweerd, ook ingericht als hotel. Wie een zijsprongetje maakt, komt via een veer over de IJssel terecht in het kleinste stadje van Nederland, Bronkhorst. Een kostelijke pleisterplaats, die in 1482 stadsrechten kreeg, maar in 1633 al zijn middeleeuwse huizen in vlammen zag opgaan. Er zijn fraai gerestaureerde stadsboerderijen (vaak met horecabestemming), leuke winkeltjes en een Dickensmuseum. Zutphen staat bekend als torenstad. Een stadswandeling door het historisch centrum is een must. Behalve de Drogenaptoren zijn ook de Bourgonjetoren en de Wijnhuistoren de moeite waard. Bijzonder is de ketting-bibliotheek van de Walburgiskerk waar 750 folianten geketend zijn aan lessenaars om diefstal te voorkomen. Huis Verwolde bij Laren is een aanrader. Het werd gebouwd in 1776 door Philips Schenk, architect van Willem V en opzichter van diens bezittingen.
Drogenaptoren
Niet te missen Paleis Het Loo met zijn barokke tuinen in Apeldoorn werd in 1685-1686 gebouwd door stadhouder Willem III. Het Loo is thans Nationaal Museum waar wisseltentoonstellingen worden gehouden. Ook hier veel wandel-, fiets- en ruiterpaden. Paleis Het Loo
Apeldoorn
Accommodaties en restaurants
VVV agentschap Apeldoorn Marktplein 24 NL-7311 LR Apeldoorn T 00 31 (0) 55 - 5260200 E
[email protected] W www.vvvapeldoorn.nl VVV Lochem Tramstraat 4 NL- 7241 CJ Lochem T 00 31 (0) 573 - 25 18 98 E
[email protected] W www.vvvlochem.nl
Huis Verwolde
Historische stadskern
Kanaal Berkel
Lochem
Historische stadskern
Zutphen IJssel Eerbeek Jachtslot Engelenburg
Brummen
Buitenplaats Spaensweerd
Bronkhorst
Historische stadskern
21
Berkelzomp bij de Cloese te Lochem
F1ETS ROUTE
2 e etappe
Lochem – Hengevelde, 55 km
Lochem – Hengevelde (Hof van Twente)
De tweede etappe begint in Lochem. Rond deze gemeente bevindt zich een fraai wandel- en fietsgebied met de Lochemse Berg, de Kale Berg en de Paaschberg. De rijke cultuurhistorie van Hof van Twente weerspiegelt zich o.a. in een reeks kastelen (havezaten) met prachtige tuinen, die deels toegankelijk zijn. Naast Bentelo, Delden, Diepenheim, Goor en Hengevelde, maakt ook Markelo deel uit van Hof van Twente: het is een van de oudste dorpen van Twente met glooiende essen en intieme buurtschappen (Stokkum) en… de spreekwoordelijke band met de Oranjes. De moeder van prins Bernhard, prinses Armgard, sleet haar laatste levensjaren op kasteel Warmelo (1457) in Diepenheim. Net als de andere kastelen en havezaten in de omgeving, Westerflier, Nijenhuis en Huis te Diepenheim, heeft zijn menselijke maat behouden. Op het Nijenhuis heeft Rutger Jan Schimmelpenninck gewoond, raadpensionaris van de vroegere Bataafse Republiek. Hij oefende zelfs enige tijd de functie van president uit, toen de Oranjes uit Nederland waren verdreven. De etappe eindigt in Hengevelde.
Bezienswaardigheden Hof van Twente is een van de landschappelijk best bewaarde gebieden van Nederland, waar veel aandacht is voor streekproducten als asperges, wijn, mosterd, forel, enz. De landgoederen zijn vaak toegankelijk voor het publiek; de huizen zijn dat niet. Het Weldam en Het Wegdam zijn twee havezaten bij Markelo: statige herenhuizen, waarvan het eerste ‘t belangrijkste is. In tegenstelling tot het huis zijn de tuinen toegankelijk voor publiek. Bij het huis horen tientallen pachtboerderijen, te herkennen aan zwart-gele luiken. Markelo en de Oranjes hebben al jaren innige banden met elkaar. Niet te missen In het Oranjemuseum Nieuwe Haghuis, gelegen in het Twentse coulisselandschap te midden van de bekende zes kastelen van Historische Diepenheim, zijn zowel stadskernTwents boerenantiek als Oranjecuriosa te zien. U kunt er onderZutphen meer herinnerings- en herdenkingsborden, tegeltjes, glazen, schilderijen, wandkleden en boeken bekijken over de Oranjes en hun telgen.
Eerdbeek 22
Jachtslot Engelenburg
Brummen
Kasteel Warmelo
De Oranjeroute
Delden
Goor
Markelo
Kasteel Weldam
Havezate Wegdam
Diepenheim Kasteel Huis te Diepenheim
Huis Verwolde
Kanaal
OranjeKasteel museum Nijenhuis Kasteel Warmelo
Hengevelde
Kasteel Westerflier
Accommodaties en restaurants
Lochem Historische stadskern
Markelo Tourist info Goorseweg 1 NL-7475 BB Markelo T 00 31 (0) 547 - 361555 E
[email protected] W www.hofvantwenteinfo.nl Diepenheim Tourist info Grotestraat 49 NL-7478 AB Diepenheim T 00 31 (0) 547 - 351622 E
[email protected] W www.hofvantwenteinfo.nl
23
Kasteel Twickel
Klopjeshuis
F1ETS ROUTE
3 e etappe
Hengevelde - Bad Bentheim, 67 km
Hengevelde (Hof van Twente) Bad Bentheim Bezienswaardigheden
De oude Blasiuskerk in Delden is een 15e/16e De derde etappe begint in Hengevelde en eeuwse hallenkerk, hiervoor stond er een loopt naar Delden. Wie Delden zegt, zegt romaanse kerk uit de 12e eeuw. Gezellig is Kasteel Twickel, maar ook het Zoutmusehet rondom de stadspomp, die de burgerij in um en de maandelijkse streekmarkt zijn 1894 aan de toenmalige baron Van Heeckebekend. Ooit was Delden een vestingstadje ren schonk. Deze liet de stad in met twee stadspoorten. Borne was vroeger dat jaar op de waterleiding Museumeen trots textielcentrum waaraan de naam boerderij aansluiten. Jacob Spanjaard nauw was verbonden. Wendezoele Kas Uit 1894 dateert ook de Twi Carnaval, Twente Ballooning, de Boeskool is Delden karakteristieke watertoren, lös... Een handvol evenementen waarmee gebouwd in neoZout‘de Glimlach van Twente’, zoals Oldenzaal Sehenswürdigkeiten? museum renaissancestijl. In Het Goor genoemd wordt, zich op de kaart zet. Markelo Bussemakershuis, In de gezellige binnenstad vallen het Bentelo een vroegere Palthehuis (museum) en het Michoriushuis fabrikeurswoning, op evenals ’n Oale Grieze’, de PlechelmusDiepenheim herleeft het Borne van basiliek. Op weg naar De Lutte komt u door Kasteel vroeger en het linnenOranjedat een fraai stuwwallenlandschap. Hoogten als museum Huis te Hengevelde Huis Diepenheim er gemaakt werd. de Paasberg, de Austiberg, de Tankenberg Verwolde Kasteel Borne is deels ‘beschermd en de Hakenberg geven het landschap een Warmelo dorpsgezicht‘. De Oude Kerk afwisselend en glooiend karakter met oude is het hart. Oldenzaal, de stad die gebouwd boerenerven, beekdalen en een meanderde Lochem is tegen een prehistorische stuwwal, vormt Dinkel. Bentheimer zandsteen was de beHistorische de toegangspoort tot het Nationaal langrijkste inkomstenbron voor deHistorische inwoners stadskern stadskern Landschap Noordoost-Twente. Bij het van Bad Bentheim. Nu is dat o.a. het toerisZutphenme dat afkomt op de vele attracties, zoals Lutterzand (600 ha) vindt u bossen, musea, het geologisch openluchtmuseum jeneverbesstruiken en zandverstuivingen. (in het Gildehaus), het openluchttheater en In Beuningen bevindt zich de Mauritsbrug, de imposante, deels middeleeuwse burcht. die zijn naam kreeg na diens veldtocht in Hier eindigt de etappe. 1597. Een trekpleister is het arboretum
n
24
De Dinkel
Kasteel Bad Bentheim
De Oranjeroute op de fiets De Dinkel
Oldenzaal
Historisch Museum Het Palthe Huis
Borne
steel ickel
Bussemakershuis
Plechelmusbasiliek
Bad Bentheim
Kuroord Bad Bentheim
De Lutte Arboretum Poort-Bulten
Gildehaus
Kasteel Bad Bentheim
Windmolen Geologisch Gildehaus openluchtmuseum
Hengelo
Poort Bulten even buiten De Lutte. Een zeer fraai wandelgebied (toegankelijk voor rolstoelers en slechtzienden) met 2.500 inheemse en buitenlandse bomen en struiken. Bad Bentheim is sinds de 18e eeuw bekend als kuuroord vanwege zijn geneeskrachtige bronnen. De Oranjes waren bekend met Bad Bentheim als kuuroord. De zuster van Koningin Emma, Pauline, bewoonde de burcht. Emma werd in 1890 na de dood van haar echtgenoot Willem III koningin-regentes en had tot taak haar dochter Wilhelmina voor te bereiden op de troon.
Accommodaties en restaurants Delden Tourist info Langestraat 29 NL-7491 AA Delden T 00 31 (0) 74 - 3766363 E
[email protected] W www.hofvantwenteinfo.nl Touristinformation Bad Bentheim Schlossstrasse 18 D-48455 Bad Bentheim T 00 49 (0) 5922 - 98330 E
[email protected] W www.badbentheim.de
25
Kasteel Bad Bentheim
F1ETS ROUTE
4 e etappe
Bad Bentheim – Lingen, 68 km
Bad Bentheim – Lingen De vierde etappe begint in Bad Bentheim en loopt naar Nordhorn, net als Bad Bentheim een grensstad. Gelegen aan de Vecht kreeg Nordhorn in 1379 stadsrechten en werd het een centrum van schippers en reders. De textielindustrie bracht de grote omwenteling. De stad bloeide op en het Stadsmuseum op het vroegere Povelterrein en de permanente tentoonstelling in Nino Hochbau getuigen daarvan. In de Niedergrafschaft aangekomen gaat de route verder richting Wietmarschen, een oude Maria-bedevaartplaats. Het dorp dankt deze omstandigheid aan de kerk en het voormalige Benedictijnenklooster. De kloostertuin nodigt uit tot bezinning en ontspanning en ook de Glaubensweg naar Lohne kent tal van plekken voor meditatie. Van 1578 tot 1702 was het graafschap Lingen in bezit van de Oranjes. Maar die keken niet om naar het ‘blutarme Land’. Dat gebeurde pas in 1597 toen prins Maurits de stad veroverde. In 1702 nam koning Frederik I van Pruisen Lingen in. De bezetting werd in 1732 geformaliseerd waardoor Lingen weer Duits werd. Hier eindigt de etappe. Bezienswaardigheden In 1648 werd het nieuwe stadhuis van Amsterdam – beter bekend als het Paleis op
26
de Dam - gebouwd. Het materiaal kwam uit de steengroeven van Bentheim. Bentheimer zandsteen was de belangrijkste inkomstenbron voor de inwoners. Nu is dat onder andere het toerisme dat afkomt op met name de imposante, deels middeleeuwse burcht en het kuuroord. Nordhorn is bekend door de grensoverschrijdende kunstroute ‘Kunstwegen‘ die langs de Vechtdalroute/ LF 16 tot aan Zwolle loopt. Nordhorn zelf telt 36 kunstwerken. Naast de gezellige binnenstad trekt ook de Vechtesee, een grote recreatieplas, veel bezoekers. Even buiten Nordhorn op weg naar Neuenhaus ligt het vroegere Augustijner klooster Frenswegen. Het werd in 1394 gesticht door graaf Bernhard von Bentheim. Thans is het een oecumenisch bezinningscentrum waarin zes kerken samenwerken. De stift in Wietmarschen heeft als grondlegger Hugo van Buren een verre voorvader van de Oranjes. Er is een klein stiftmuseum met horecagelegenheid gevestigd. De Ems loopt als een levensader door Lingen, dat bekend is om zijn cultuuraanbod (theater en muziek). Bezienswaardigheden Lingen Van 1578 tot 1702 was het graafschap Lingen in bezit van de Oranjes. Maar die keken niet om naar het ‘blutarme Land’. Dat gebeurde pas in 1597 toen prins Maurits de stad veroverde. In 1669 werd Willem III, ‘unser gna-
Stiftkerk Wietmarschen
Raadhuis Lingen
De Oranjeroute op de fiets digster Herr alhier binen Lingen gehaelet met groten Triompf’ door de bevolking. Toen Willem in 1702 overleed, was koning Frederik I van Pruisen er snel bij Lingen te bezetten. In 1732 werd de bezetting geformaliseerd met het Verdrag ter Verdeelinge waardoor Lingen weer Duits werd. Wietmarschen Stift Wietmarschen Niet te missen In Lingen zijn een aantal gebouwen uit de Oranjetijd: het Professorenhuis annex Latijnse school (1684), het Dankelmannische Klooster Frenswegen Paleis (1646), onderkomen van rechter Dankelmann, de Nordhorn protestantse kerk (1629) Dierenpark Nordhorn en Haus Wichmann (1655). Ook andere gebouwen vertonen Nederlandse stijlelementen. Willem III Brandlecht bezorgde Lingen een universiteit (Academisch Gymnasium).
Historische stadskern
Ems
Zee Lohne
Lingen (Ems)
Lohne
Historische sluis Haneckenfähr
Uitkijktoren Isterberg
Accommodaties en restaurants Lingen Wirtschaft & Tourismus e.V. Neue Strasse 3a D-49808 Lingen (Ems) T 00 49 (0) 591 - 9144-142 E
[email protected] W www.lwt-lingen.de / www.lingen.de
Kuroord Bad Bentheim Kasteel Bad Bentheim
Bad Bentheim
27
F1ETS ROUTE
www.oranje-fietsroute.com www.oranjefietsroute.nl
Meer informatie over Duitsland: www.germanytravel.nl en bij de plaatselijke Tourist Information
